Você está na página 1de 45

ANATOMI VETERINER II : ANATOMI UNGGAS

How do birds differ from other animals?


Feathers & Scales
Beaks
Only one functional
ovary & oviduct
Ovulate daily
Embryo develops
outside the body
Testes are located
inside the males body
Pneumatic Bones

(air sacks fused to the bones)

Hair & hide


Lips & teeth
Two functional ovaries
& oviducts
Ovulate is cycles
Embryo develops inside
the body
Testes are located on
the outside of the body
Normal bones

(1/3 organic matter, 2/3 inorganic


matter)

BURUNG PURBA

BURUNG MASA KINI

PUNYA GIGI

TIDAK BERGIGI

TIGA JARI TERPISAH


SAYAP BERKUKU
EKOR MEMANJANG
DENGAN 18 21
VERTEBRAE CAUDAL

OSSA METACARPALIA
BERSEJIWA
EKOR PENDEK DENGAN 5
8 VERTEBRAE CAUDAL

PYGOSTILE

KLAS AVES
SUB KLAS
ARCHAEORNITHES
ACHAEOPTERYX

SUB KLAS NEORNITHES


26 ORDO
ORDO ANSERIFORMES
ORDO GALLIFORMES
ORDO COLUMBIFORMES

SEJARAH PERKEMBANGAN AYAM


( Gallus sp.)
1. Gallus gallus (Gallus bankiva = ayam
hutan merah)
2. Gallus lafayetti (ayam hutan Ceylon)
3. Gallus varius (ayam hutan hijau / Jawa)
4. Gallus sonneratii (ayam hutan abu-abu)

SIFAT-SIFAT UMUM UNGGAS


KEISTIMEWAAN STRUKTUR
Berdarah panas, ditutupi bulu
Badan kompak, rangka ringan
Sayap dan kaki tumbuh dengan baik
INTENSITAS PENGHIDUPAN
Kecepatan metabolisme yang tinggi
Kecepatan bernafas normal 40-50 tarikan nafas per menit
Temperatur normal + 40oC
Detak jantung 300 kali per menit
KARAKTERISTIK UNGGAS
Vertebrata yang sangat mengalami spesialisasi dan
modifikasi

KULIT DAN DERIVATNYA

TIDAK MENGANDUNG KELENJAR KERINGAT

KELENJAR MINYAK :
(1) Glandula uropygialis
(2) Glandula auriculares
(3) Glandula venti

Glandula
auricularis
Glandula uropygialis

Membrana nictitans

Ayam dewasa
Itik

PIGMENTASI : LIPOCHROME,
MELANIN (dari dalam),
XANTHOPHYL (dari luar)

Ayam produktif : lemas dan


berminyak

Ayam tidak produktif (tua, sakit) :


keras dan kering

BULU (PENNAE)

Saluran-saluran bulu (Pterylae)

10 Saluran bulu utama

Bagian kulit yang tidak ditumbuhi bulu Apteria (Apterylae)

STRUKTUR BULU

RACHIS
SCAPUS

UMBILICUS INFERIOR
CALAMUS
UMBILICUS SUPERIOR

RAMI (BARBAE)
VEXILLA

VEXILLUM BARBAE PROX.


RADII (BARBULAE)
VEXILLUM BARBAE DIST.

MACAM-MACAM BULU

BULU KONTUR : TECTRICES, REMIGES, RETRICES

BULU DONS (PLUMAE)

BULU DONS HALUS (PULVIPLUMAE)

BULU SEPERTI RAMBUT (FILIPLUMAE)

BULU SAYAP (REMIGES) :


Remiges primarii, remiges secundarii, remiges alulares, remiges carpalis.

MOLTING (proses pergantian bulu)

SISTEM KERANGKA

FUNGSI :
>

>
Sebagai rangka
Tempat penimbunan Ca dan P

STRUKTUR TULANG :
Cavum medullaris tulang medulla
Ossa pneumatici

SKELETON UNGGAS
1.

Axial skeleton : tulang-tulang kepala

2.

Collumna vertebrales :
Ossa vertebrae cervicales (13-14 buah)

3.

Ossa vertebrae thoracales (7 buah ossa costales)

Os synsacrum dan pygostyle

Extremitas pectoralis
Os furcula, ossa coracoidea, ossa scapulae
Tulang-tulang kaki muka

4.

Extremitas pelvicis
Tulang-tulang pelvis dan tulang-tulang kaki belakang

Tulang rusuk (Ossa costales) processus uncinatus


Tulang dada (sternum) corpus sterni, rostrum sterni, carina sterni (crista sterni)
Os carpus dan os metacarpus os carpometacarpus
Os tibia dan ossa tarsale os tibiotarsus
Ossa tarsale dan os metatarsus os tarsometatarsus
Os tarsometatarsus (kiri-kanan) processus calcaris

SISTEM OTOT

Diaphragma rudimenter
Serabut otot merah dan serabut otot putih dark and white meat

Otot-otot kulit (bulu) : Mm. nonstriati dermatis


Otot-otot tubuh (Mm. trunci)
Otot-otot ekor (Mm. caudae)
Otot-otot sayap : M. pectoralis, m. supracoracoideus,
mm. deltoidei major et minor

Otot-otot kaki
Lipatan kulit sayap (Patagia)

SISTEM RESPIRASI
Beda dengan mammalia :

Struktur trachea
Volume paru-paru konstan
Mempunyai kantong hawa
Mempunyai syrinx (organ pembentuk suara)

Cavum nasi larynx trachea syrinx


pulmo, dan sacci pneumatici

Cavum nasi
Dipisahkan oleh suatu sekat septum nasi
2 3 lamela berstruktur tulang rawan (mirip ossa
turbinatio pada mammalia)
Concha nasalis rostralis
Concha nasalis media
Concha nasalis caudalis
(tidak terdapat pada merpati dan beberapa jenis
elang)

Trachea
Dibentuk oleh cartilagines trachealis yang sempurna
Jumlah bervariasi (individual maupun jenis unggas)
Pada ayam (termasuk cartilagines trachealis syringis)
125 + 15

Syrinx

Hanya dimiliki unggas, dulu disebut


laryngis caudalis
Unggas domestik tipe tracheobronchiale
Pessulus membrana tympaniformis lat. et med. ligamentum
interbronchiale labium lat. et
med.
Otot-otot syrinx (Mm. syringealis)
7 pasang
Ayam tidak punya Mm. syringealis
M. tracheolateralis dan M.
sternotrachealis

Pulmo

Sepasang, kecil, menempel di kiri dan


kanan collumna vertebralis pada septum
dorsalis di dalam cavum pulmonale
Permukaan berlekuk-lekuk sesuai dengan
lajur costae sulci costales

Bronchus utama (bronchus primarius)


Bronchus secundarii
Bronchi medioventrales (4)
Bronchi mediodorsales (7-10)
Bronchi lateroventrales (4-7)
Bronchi laterodorsales (4) membentuk
anyaman pulmo reteformis

Parabronchi (bronchi tertier) satuan


fungsional paru-paru

Kantong hawa
(Sacci pneumatici)
Terdapat 4 pasang dan satu
tunggal
Saccus cervicalis (2)
Saccus thoracicus cranialis (2)
Saccus thoracicus caudalis (2)
Saccus abdominalis (2)
Saccus clavicularis (1)

Otot-otot inspirasi

Mm. levatores costarum


M. scalenus
M. costosternalis pars major
Mm. intercostales externi

Otot-otot ekspirasi

Mm. intercostales interni


M. costosternalis pars minor
M. costoseptalis
Otot-otot perut

SISTEM PENCERNAAN
Beda dengan mammalia

Cavum oris
Oesophagus Tembolok (Ingluvies)
Bentuk lambung
Adanya sepasang caeca

Cavum oris cavum pharyngis canalis alimentarius


kelenjar asesoris
Unggas tidak punya bibir, pipi dan gigi makanan
langsung ditelan

Cavum oris et pharyngis


Ossa maxillae et palati
Rostrum
Ossa mandibulae

Lingua (lidah )
Apex linguae
Corpus linguae

papillae linguales,

Radix linguae

berbentuk seperti
cangkir

Glandulae salivares
Sekresinya untuk menyelaputi partikel makanan mempermudah
proses menelan

Gl. oris monostomatis :

Gl. maxillaris
Gl. angularis oris

polistomatis (Ductuli glandularum oralium)

Gl. palatinae
Gl. mandibulares rostrales
Gl. mandibulares intermediale
Gl. linguales

Gl. pharyngis
polistomatis (Ductuli glandularum pharyngealium)
Gl. sphenopterygoideae
Gl. mandibulares caudales
Gl. cricoarythenoideae

Oesophagus
Pars cervicalis
Pars thoracica

Glandulae oesophageales
Lymphonoduli oesophageales
Tonsilla oesophageales

Ingluvies
Pelebaran bagian ventral dinding oesophagus
Columbiformes diverticulum dextrum et sinistrum
Anseriformes tidak punya, berbentuk gelendong meluas
Glandulae ingluviales : Ayam
di sulcus ingluvialis
Merpati di fundus ingluvialis

Susu tembolok

Gaster
Lambung kelenjar (= pars glandularis)
Isthmus gastris
Glandulae proventriculus supf. et profundae papilla proventricularis
Eksokrin : pepsinogen, HCl
Endokrin : somatostatin, VIP, enteroglucagon
Penyakit ND (Tetelo) ptechie pada tunica mucosae

Lambung otot (= pars muscularis)


Facies tendinae : saccus cranialis et caudalis

Otot-otot utama :
M. crassus caudodorsalis
M. crassus cranioventralis
M. tenuis craniodorsalis
M. tenuis caudoventralis

Cuticula gastrica
Ostium pylorica
Glandulae pyloricales (endokrin)
gastrin (sel G)
somatostatin (sel D)
neurotensin

Intestinum
Intestinum tenue

duodenum
jejunum
ileum

Diverticulum vitellinum (Meckels diverticle)


Duodenum
ansa duodenalis
mekanisme antiperistaltik
Jejunum dan ileum jejunoileum
Intestinum crassum sepasang caecum, rectum
Psittaciformes : tidak punya caecum
Ciconiiformes : satu caecum
Columbiformes : sepasang, rudimenter
Ayam basis caeci, corpus caeci, apex caeci

Coccidiosis Eimeria avium

Cloaca
Coprodaeum
Urodaeum muara ureter dan saluran genital
Proctodaeum : Dorsal bursa cloacalis (Fabricii)
Ventral phallus ()

Sexing

Pankreas : ansa duodenalis


Eksokrin : amylase, trypsin, lipase
3 saluran : ductuli pancreaticae
Endokrin : insulae pancreaticae
cellulae pancreaticae
Sel A : glukagon
Sel B : insulin
Sel D : somatostatin

Hati (Hepar)
Lobus hepatis sinister et dexter
Vesica fellea ductus cysticoentericus
Columbiformes dan Psittaciformes tidak punya

Pulmo

Lien

Hepar Ventriculus

Plica caecalis

Rectum

Intestinum
tenue

SISTEM UROGENITALIS
SISTEM URINARIA

Renes tiga gelambir berwarna


coklat merah
Ureter tidak ada kantong urine
langsung ke kloaka (urodaeum)
melalui ostium cloacale ureteris
Urine dikeluarkan bersama faeces

NEPHRON
Tipe kortikal (reptilian type)
Tipe medula (mammalian type)

SISTEM GENITALIA
ORGANA GENITALIA MASCULINA

Sepasang testis
Ductus epididymis extremitas cranialis et
caudalis
Ductus deferens bermuara di kloaka
(urodaeum) melalui ostium cloacale ductus
deferentis
Phallus non protudens corpus phallicum
medianum
Phallus protudens basis phalli, apex phalli

Alat bantu phallus :


Corpus vasculare paracloacale proses ereksi
Ligamentum elasticum
M. retractor phalli relaksasi phallus

Phallus non protudens

Phallus protudens

ORGANA GENITALIA FEMININA

Embrio betina sepasang ovarium dan


oviductus

Setelah menetas yang kanan


mengalami degenerasi (rudimenter)
pada ayam betina dewasa, hanya ada
ovarium dan oviductus kiri

Ovarium kumpulan kuning telur (ova)

Oviductus
Infundibulum
Magnum
Isthmus
Uterus
Vagina

Ovulasi dan Pembentukan Telur


Kuning telur dibungkus oleh folikel stigma pecah (ovulasi)
Vagina

Infundibulum

Cuticula
0,3

0,2
3

Albumin

Isthmus

Kerabang
telur

1,3

Jam
Kerabang
telur

Magnum

Albumin

Membran
kulit telur
Albumin
Air

20
Kerabang
telur

Uterus

Female Reproductive Tract


Ovary
Infundibulum - site of
fertilization
Magnum - albumin addition
Isthmus - membranes
Uterus - shell gland
Vagina - transport to exterior
Sperm storage occurs at
various sites in tract in some
species

Telur Unggas

Sel telur (kuning telur)


Putih telur
Chalazen (tali spiral)
Selaput (membran) kulit telur 2 lapis
Kerabang telur cuticula

Telur-telur abnormal

Telur dengan kuning telur ganda


Telur dengan titik-titik darah
Telur dengan titik-titik daging
Telur dengan kerabang yang lembek
Telur tanpa kuning telur
Telur di dalam telur

Telur dianggap lengkap jika tersusun dari yolk atau


ovum, dibentuk di ovarium dan memiliki serangkaian
lapisan albumin, membran kerabang dan kerabang
yang ditambahkan ke yolk melalui oviduct.
Warna telur berasal dari pigmen yang merupakan
derivat dari pigmen hemoglobin darah atau pigmen
empedu yang merupakan produk dekomposisi dari
hemoglobin.
Pigmen tersebut adalah porfirin yang berasal dari
hemoglobin menimbulkan warna coklat dan olive,
serta cyanin yang berasal dari empedu menimbulkan
warna biru dan hijau

Review of the Parts of an Egg


Albumen
Shell

Yolk

Air Cell

Outer Shell
Membrane
Chalaza
Inner shell membrane

Germinal Disc

Vitelline Membrane

SISTEM SIRKULASI
SISTEM PEREDARAN
DARAH DAN LIMFATIKA
Darah
Eritrosit berinti
Leukosit

Sistem Vaskular
Aorta ascendens
tubuh bagian depan
Jantung Aorta
Arcus aortae Aorta
descendens tubuh
bagian belakang

Sistem Limfatika

Limpa dan pembuluh-pembuluh limfe


Kelenjar thymus
Bursa cloacalis (Fabricii)
Pada unggas dewasa mengecil hilang
Fungsi digantikan oleh limpa

SISTEM SYARAF
Sistem syaraf pusat
Sistem syaraf otonom

Você também pode gostar