Animal Product Albanian Final

Rezultatet shtes
AgStrat Kosov Studimi i produkteve

shtazore
Prishtin, Kosov
Prill 2010
Ky raport sht prgatitur pr USAID-in. Shprndarja dhe prdorimi i
materialit sht e drejt e posame e USAID-it.
Prmbajtja
Pasqyra e rezultateve
Analiza e gjendjes baz t Sektorit t Prodhimit Shtazor

Rekomandimet pr prmirsimin e Sektorit t Prodhimit Shtazor n
Kosov
Synimi i ktij dokumenti sht t prezantoj detajet e studimit t

produkteve t kafshve dhe rekomandimet pr kafsht dhe
nnproduktet e fokusit
Synimet e dokumentit
N fund t janarit, ekipi i Booz Allenit kreu fazn e par t Strategjis s Mundsive t Bujqsis n Kosov
e cila u fokusua n rekomandimet pr potencialet e reja t kultivimit t kulturave me vler t lart n Kosov.
Si veprim konkret pas ktij studimi, USAIDi krkoi nga Booz Allen q t hulumtoj produktet kryesore t
kafshve q mund t zhvillohen n Kosov. Gjat periudhs shtat javore, ekipi i Booz Allen, prfshir ktu
edhe nj ekonomist t blegtoris dhe specialist pr akua-kultur, kan analizuar n detaje sektorin e
produkteve t kafshve n Kosov. Ekipi ka paraqitur t gjeturat n tri fusha kryesore: nj studim baz
sasior t sektorit t produkteve shtazore n Kosov, pengesat aktuale t sektorit, si dhe nj vlersim t
praktikave m t mira q zbatohen n bot.
Bazuar n analizn, ekipi ka zhvilluar kto rekomandime: 1) Modelin kuantitativ pr t prcaktuar kafsht m
t mira dhe nn-produktet e fokusit; 2) Pasqyrat Drejt Tregut pr kafsht dhe nn-produktet m t mira;
dhe 3) Iniciativat pr t reformuar sektorin e produkteve t kafshve. Rekomandimet jan prdorur pr t
prcaktuar ndikimin potencial tek konsumi, prodhimi dhe punsimi vendor.
Burimi: Analiza BAH.
Studimi pr Produktet e Kafshve prbhet nga pes hapa q

zgjasin shtat jav
Qasja e projekt propozimit pr Studimin mbi Produktet e kafshve
1
Zhvillimi
Zhvillimi ii Modelit
Modelit
Sasior
Sasior pr
pr t
t
ekzaminuar
ekzaminuar
produktet
produktet ee kafshve
kafshve
Krijohet nj list e produkteve
t mundshme pr ekzaminim
prfshir ktu blegtorin,
shpeztarin dhe peshqit
Ndrtohen parametrat e
modelit pr t zhvilluar
analizn e fizibilitetit
2
Piknisje
Piknisje ee plot
plot
Mini,
Mini, pengesat
pengesat dhe
dhe
praktikat
praktikat m
m t
t mira
mira
Zgjerimi I piks s nisjes,
analiza pr pengesat dhe
praktikat m t mira nga
projekti i AgStrat pr t
shqyrtuar nn-fusha t reja
pr produkte t kafshve
3
Prfundimi
Prfundimi ii Studimit
Studimit
t
t Fizibilitetit
Fizibilitetit pr
pr t
t
filtruar
filtruar produktet
produktet
Filtroni produktet pr
fizibilitetin e bazuar n
resurse natyrore, ndikimin
ekonomik dhe pengesat n
zinxhirin e vlerave
Eliminoni produktet q do t
ishte vshtir t zhvillohen,
vshtir t plasohen n
konkurrencn e tregut dhe
t cilat do t krkonin sasi
t madhe tokash bujqsore
apo vlera t larta pr
shfrytzimin e tyre
3.5 jav
5
Analiz
Analiz ee plot
plot ee
produkteve
shtazore
produkteve shtazore
Zhvilloni nj analiz m t
detajizuar t nj numri m
t vogl produktesh q jan
t realizueshme brenda
Kosovs
Analizat do t prfshijn
kushtet pr prodhim dhe
marketing, konkurrencn,
dhe ndikimin ekonomik n
komunitetet rurale
1 jav
Zhvillimi
Zhvillimi ii
rekomandimeve
rekomandimeve dhe
dhe
plani
plotsues
plani plotsues ii
veprimeve
veprimeve
Rekomandoni veprimet dhe
iniciativat pr prodhimin,
plasimin n treg dhe
eksportin e produkteve t
kafshve
Integroni rekomandimet
brenda kornizs s
rekomandimeve t AgStrat
2.5 jav
Kemi intervistuar nj numr individsh nga palt e interesit, kemi

shqyrtuar studime, dokumente dhe raporte
Lista e t intervistuarve dhe dokumentet e shqyrtuara
T
T intervistuarit
intervistuarit

Menaxheri
Menaxheri kryesor/blersi
kryesor/blersi ii mishit,
mishit, produkteve
produkteve qumshtore,
qumshtore, ETC
ETC Supermarket
Supermarket
Bejim
Bejim Koja,
Koja, blegtor
blegtor
Deme
Deme Abazi
Abazi ,, Iber
Iber Lepenc
Lepenc
Lulzim
Lulzim Shamolli,
Shamolli, Ekspert
Ekspert agronomie
agronomie
Muzafer
Muzafer Luma,
Luma, Agjencia
Agjencia ee Pyjeve
Pyjeve
Komisoni
Komisoni
Besim
Besim Beqaj,
Beqaj, Drejtor
Drejtor ii Ods
Ods Ekonomike
Ekonomike
Ilir
Ilir Zenelaj
Zenelaj ,, Mercy
Mercy Corps
Corps
Gursel
Gursel Arifi,
Arifi, Ish
Ish KCBS
KCBS
Zija
Zija Idrizi,
Idrizi, furnizues
furnizues ii ushqimit
ushqimit t
t kafshve
kafshve dhe
dhe inputeve
inputeve veterinare,
veterinare, FAUNA
FAUNA
Ramadan
Ramadan Memaj,
Memaj, Kryetar,
Kryetar, KDPA
KDPA
Imer
Imer Berisha,
Berisha, Menaxher,
Menaxher, Qumshtorja
Qumshtorja Bylmeti
Bylmeti
Peter
Peter elling,
elling, Ekspert
Ekspert peshku,
peshku, ICO
ICO n
n Mitrovic
Mitrovic
Agim
Agim Rexhepi,
Rexhepi, ekspert
ekspert peshku
peshku dhe
dhe Fakulteti
Fakulteti ii Veterinaris
Veterinaris
Bajram
Bajram Imeri,
Imeri, Drejtori
Drejtori ii Departamentit
Departamentit t
t bagtis,
bagtis, MBPZHR
MBPZHR
Arsim
Arsim Mema,
Mema, Shefi
Shefi ii Mbarshtimit
Mbarshtimit t
t bagtis,
bagtis, MBPZHR
MBPZHR
Kurtesh
Kurtesh Sherifi,
Sherifi, hulumtues
hulumtues veterinarie
veterinarie
Sali
Sali Golaj,
Golaj, importues
importues kafshsh
kafshsh dhe
dhe pajisjesh
pajisjesh blegtorie,
blegtorie, Agroscheiz
Agroscheiz
Behlul
Behlul Behluli,
Behluli, distributor
distributor ii premix
premix dhe
dhe specialist
specialist pr
pr AI,
AI, SANO
SANO
Vizita
Vizita n
n Istog
Istog (Trofta
(Trofta Istog
Istog dhe
dhe fermat
fermat tjera
tjera t
t peshqve)
peshqve)
Arton
Arton Osmani,
Osmani, Zyra
Zyra ee Komisionit
Komisionit Evropian
Evropian
Karoline
Schollmayer,
Karoline Schollmayer, Projekti
Projekti binjakzues
binjakzues gjerman/lituanez
gjerman/lituanez
Naim
Naim Huruglica
Huruglica ,, Drejtori
Drejtori Gjeneral
Gjeneral ii Doganave
Doganave
Flamur
Flamur Kadriu,
Kadriu, Shefi
Shefi ii Shndetit
Shndetit Publik
Publik Veterinar,
Veterinar, KFVA
KFVA
Bafti
Bafti Murati,
Murati, Shefi
Shefi ii Shndetit
Shndetit Shtazor,
Shtazor, KFVA
KFVA
Milazim
Milazim Berisha,
Berisha, Kryetar,
Kryetar, KAMP
KAMP
Muhamet
Farizi,
Drejtor
Muhamet Farizi, Drejtor Ekzekutiv,
Ekzekutiv, Shoqata
Shoqata ee Mullisve
Mullisve
Agron
Agron Berisha,
Berisha, furnizues
furnizues ii ushqimit
ushqimit t
t kafshve,
kafshve, Agrocom
Agrocom
Ekrem
Ekrem Gjokaj,
Gjokaj, Zyrtar
Zyrtar ii Lart
Lart ii Politikave
Politikave Bujqsore,
Bujqsore, MBPZHR
MBPZHR
Lulzim
Lulzim Shamolli,
Shamolli, Shef
Shef ii Divizionit
Divizionit pr
pr Politika
Politika dhe
dhe Projekte
Projekte Bujqsore,
Bujqsore, MBPZHR
MBPZHR
Mustafe
Mustafe Kastrati,
Kastrati, Menaxher
Menaxher Projekti,
Projekti, GTZ
GTZ
Raportet
Raportet ee ekzaminuara
ekzaminuara

Anketa
Anketa bujqsore
bujqsore n
n amvisni,
amvisni, 2007,
2007, Enti
Enti ii Statistikave
Statistikave t
t Kosovs
Kosovs

Trajnimi
Trajnimi ii praktikantve
praktikantve n
n pun
pun terreni
terreni pr
pr cilsin
cilsin ee qumshtit
qumshtit (PNPK),
(PNPK), 2009
2009

Reagimi
Reagimi ndaj
ndaj importeve
importeve t
t subvencionuara
subvencionuara qumshtore
qumshtore n
n Kosov
Kosov (PNPK),
(PNPK),
2009
2009

Standardet
Standardet ee identitetit
identitetit pr
pr qumsht
qumsht dhe
dhe produkte
produkte qumshtore,
qumshtore, 2009
2009
Vlersimi
i
Zinxhirit
t
Vlerave
Qumshtore,
Serbi,
qershor

Vlersimi i Zinxhirit t Vlerave Qumshtore, Serbi, qershor 2008
2008

FAO,
FAO, Pellgjet
Pellgjet ee vogla
vogla bjn
bjn dallimin
dallimin ee madh,
madh, Integrimi
Integrimi ii peshqve
peshqve me
me t
t korra
korra
dhe
dhe blegtorin,
blegtorin, 2000
2000

Raporti
Raporti IFPRI
IFPRI Fish
Fish to
to 2020,
2020, Oferta
Oferta dhe
dhe krkesa
krkesa n
n tregje
tregje globale
globale n
n ndryshim,
ndryshim,
2003
2003

Banka
Banka Botrore,
Botrore, Kosov
Kosov Drejt
Drejt nj
nj Plani
Plani Strategjik
Strategjik Veprimi,
Veprimi, nntor
nntor 2009
2009

IFPRI,
IFPRI, Qendra
Qendra Botrore
Botrore ee Peshkut,
Peshkut, Peshku
Peshku sisi Ushqim,
Ushqim, Projeksionet
Projeksionet deri
deri m
m
2020
2020

Dokumenti
Dokumenti ii diskutimit
diskutimit FAO
FAO 28,
28, Blegtoria
Blegtoria m
m 2020,
2020, Revolucioni
Revolucioni ii ardhshm
ardhshm
ushqimor
ushqimor

Dokumenti
Dokumenti ii diskutimit
diskutimit t
t politikave
politikave FAO
FAO 6,
6, tregtia
tregtia ndrkombtare
ndrkombtare me
me bagti
bagti dhe
dhe
produkte:
produkte: nevoja
nevoja pr
pr nj
nj qasje
qasje t
t bazuar
bazuar n
n mall,
mall, mars
mars 2002
2002

Revista
Revista ee Agro-Biznesit,
Agro-Biznesit, Prcjellja
Prcjellja dhe
dhe certifikimi
certifikimi n
n zinxhirt
zinxhirt furnizues
furnizues t
t mishit,
mishit,
2003
2003

UNESCO,
UNESCO, Rrjedhat
Rrjedhat virtuale
virtuale t
t ujit
ujit mes
mes shteteve
shteteve n
n lidhje
lidhje me
me tregtin
tregtin me
me bagti
bagti
dhe
dhe produkte
produkte shtazore,
shtazore, gusht2003
gusht2003

PNPK,
PNPK, Standardet
Standardet pr
pr qumsht
qumsht dhe
dhe produkte
produkte qumshtore,
qumshtore, 26
26 qershor
qershor 2009
2009

Agjencia
Agjencia ee Kosovs
Kosovs pr
pr Mbrojtjen
Mbrojtjen ee Mjedisit,
Mjedisit, Draft
Draft Raport
Raport mbi
mbi Gjendjen
Gjendjen ee
Ujrave
Ujrave n
n Republikn
Republikn ee Kosovs,
Kosovs, 2010
2010
USDA
Shrbimi
i
Bujqsis

USDA Shrbimi i Bujqsis s
s Huaj,
Huaj, GAIN
GAIN Raport:
Raport: Subvencionet
Subvencionet shtetrore
shtetrore
rrjedhin
pr
mbshtetje
t
tregtis
gjenetike,
2010
rrjedhin pr mbshtetje t tregtis gjenetike, 2010

USDA
USDA Shrbimi
Shrbimi ii Bujqsis
Bujqsis s
s Huaj,
Huaj, GAIN
GAIN Raport:
Raport: Rusia
Rusia ndrron
ndrron legjislacionin
legjislacionin
dhe
dhe strukturn
strukturn ee industris
industris s
s prmirsimit
prmirsimit t
t kafshve,
kafshve, 2008
2008

Informatat
Informatat toksore
toksore n
n Zeland
Zeland t
t Re,
Re, Raporti
Raporti kalimtar
kalimtar ii Shqyrtimit
Shqyrtimit t
t
Qiradhnies
Qiradhnies pr
pr Kullota
Kullota n
n Lartsira,
Lartsira, 2005
2005

Komisioni
Komisioni Evropian,
Evropian, nj
nj Strategji
Strategji ee re
re shndetsore
shndetsore pr
pr Bashkimin
Bashkimin Evropian,
Evropian,
2007
2007
dhe kemi prpiluar nj baz gjithprfshirse t t dhnave

bazuar n referenca t ndrsjella nga burime t shumfishta pr t
siguruar nj qndrueshmri t t dhnave
Burimet e t dhnave dhe Parimet udhzuese
Burimi
Burimi ii t
t
dhnave
dhnave
FAOSTAT
FAOSTAT
UN
UN Comtrade
Comtrade //
KNT
KNT TradeMap
TradeMap
Faqja
Faqja ee OIE
OIE
KNT
KNT Agjencia
Agjencia ee
Pyjeve
Pyjeve
Informatat
Informatat ee nxjerra
nxjerra

Rendimenti
Rendimenti ii produkteve
produkteve shtazore
shtazore pr
pr vendet
vendet standard
standard

Paraqitja
Paraqitja ee vlerave
vlerave t
t eksportit/importit
eksportit/importit sipas
sipas destinimit
destinimit
/origjins
/origjins pr
pr vende
vende standard
standard

Totali
Totali ii kafshve
kafshve sipas
sipas llojit
llojit pr
pr vende
vende standard;
standard; shkallt
shkallt ee
smundjeve
dhe
vaksinimit
sipas
vendit
smundjeve dhe vaksinimit sipas vendit

Totali
Totali ii kullosave
kullosave n
n dispozicion
dispozicion n
n Kosov
Kosov
Zonat
Zonat ee t
t korrave
korrave t
t tagjis,
tagjis, rendimenti,
rendimenti, ujitja,
ujitja, mimet
mimet n
n
Enti
Enti ii Statistikave
Statistikave
tregun
lokal
tregun
lokal
t
t Kosovs
Kosovs
Ministria
Ministria ee
Bujqsis,
Bujqsis,
Zhvillimit
Zhvillimit Rural,
Rural,
Kosov
Kosov

Numri
Numri dhe
dhe madhsia
madhsia ee fermave
fermave sipas
sipas llojit
llojit t
t kafshs
kafshs

Kullosat
Kullosat sipas
sipas komuns
komuns

Vllimet
Vllimet dhe
dhe vlerat
vlerat ee importit
importit dhe
dhe eksportit,
eksportit, si
si dhe
dhe pr
pr kode
kode
t
Doganat
t caktuara
caktuara kafshsh
kafshsh dhe
dhe nn-produktesh
nn-produktesh shtazore
shtazore sipas
sipas
Doganat ee Kosovs
Kosovs
SH
SH
T dhnat e temperaturs, dhe t reshjeve pr 7 stacione
Ministria
Ministria ee Mjedisit
Mjedisit T dhnat e temperaturs, dhe t reshjeve pr 7 stacione
meteorologjike
meteorologjike
dhe
dhe Planifikimit
Planifikimit
Hapsinor
Hapsinor
Parimet
Parimet udhheqse
udhheqse baz
baz

Mbshtetja
Mbshtetja sa
sa m
m shum
shum q
q
sht
e
mundur
n
nj
burim
sht e mundur n nj burim t
t
dhnash
pr
t
ofruar
shifra
dhnash pr t ofruar shifra
konsistente
konsistente dhe
dhe t
t
krahasueshme
t
krahasueshme t eksportit
eksportit

Krahasimi
Krahasimi ii shnimeve
shnimeve tregtare,
tregtare,
mimeve
mimeve dhe
dhe t
t prodhimit
prodhimit me
me
burime
burime alternative
alternative t
t dhnash
dhnash

Preferohen
Preferohen trsi
trsi t
t kontrolluara
kontrolluara
t
dhnash
kundrejt
burimeve
t dhnash kundrejt burimeve t
t
vetme
vetme

Plotsohen
Plotsohen informatat
informatat q
q
mungojn
mungojn me
me mendime
mendime
ekspertsh
ekspertsh dhe
dhe ndr
ndrkrahasues
krahasues
Prmbajtja
Studimi baz sasior i sektorit t produkteve shtazore n Kosov
Pasqyr e pengesave dhe mundsive

Vlersimi i praktikave m t mira ndrkombtare
Kosov
Studimi baz sasior i sektorit t produkteve shtazore

n Kosov
Definimi dhe metodologjia e tregut
Funksionimi i sektorit t produkteve shtazore
Definimi i Tregut dhe Metodologjia
Kemi prqendruar analizn baz n blegtori dhe peshk si dhe n

nn-produktet e ktyre kafshve
Artikujt kryesor t kafshve dhe produket prkatse t prpunuara
1
Kafsh
Kafsh t
t
gjalla
gjalla
(SH
(SH 01*)
01*)
2
Mish/
Mish/ rropulli
rropulli
t
t ngrnshme
ngrnshme
(SH
(SH 02)
02)

Mish
Mish gjedhi
gjedhi t
t freskt/t
freskt/t ftoht
ftoht apo
apo t
t
ngrir,
mish
derri,
dele/dhi,
mish
ngrir, mish derri, dele/dhi, mish kali:
kali:
prbrendsa
prbrendsa t
t ngrnshme
ngrnshme gjedhi,
gjedhi,
derri,
apo
deleje
derri, apo deleje etj.
etj.
Bylmet,
Bylmet, vez,
vez,
mjalt,etj.
mjalt,etj.
(SH
(SH 04)
04)
Qumsht,
Qumsht, maz,
maz, qumsht
qumsht yndyre,
yndyre,
jogurt,
ajk
(e
thart),
jogurt, ajk (e thart), hirr/hirr
hirr/hirr ee
prpunuar,
prpunuar, gjalp,
gjalp, djath,
djath, mjalt,
mjalt,
vez:
vez:
4 Produkte me
Produkte me
origjin
origjin
kafshsh
kafshsh (SH
(SH
05*)
05*)
5
Yndyrna
Yndyrna apo
apo
vajra
shtazore
vajra shtazore
(SH
(SH 15*)
15*)
6

Kuaj,
Kuaj, gomar,
gomar, mushka,
mushka,
drenusha,gjedhe,
drenusha,gjedhe, derra,
derra, dele,
dele, dhi,
dhi,
pula,
dhelpra,
lepuj,
blet
pula, dhelpra, lepuj, blet etj.
etj.
Ushqimi
Ushqimi ii
prgatitur
prgatitur
shtazor
shtazor
(SH
(SH 23*)
23*)

Qime
Qime derri/qeska/barku
derri/qeska/barku ii
kafshve:lkur
kafshve:lkur zogjsh:
zogjsh:
eshtra:sqep,brir:
eshtra:sqep,brir: kthetra
kthetra etj
etj

Yndyr
Yndyr nga
nga derri,
derri, shpezt,
shpezt, gjedhe,
gjedhe,
dele,
dhia,
peshku/kafsh
dele, dhia, peshku/kafsh deti;
deti;
yndyr
yndyr leshi
leshi etj.
etj.
7
Peshk,
Peshk, etj.
etj.
(SH
03)
(SH 03)
8
Mish,
Mish, peshk
peshk ii
prgatitur,
prgatitur, etj.
etj.
(SH
(SH 16)
16)
9

Peshk
Peshk ii gjall/i
gjall/i freskt/i
freskt/i ngrir
ngrir (krap,
(krap,
troft,
tuna
etj.);
peshk
i
troft, tuna etj.); peshk i terur/i
terur/i kriposur/i
kriposur/i
tymosur;
tymosur; krustace
krustace dhe
dhe molusk
molusk t
t gjall/
gjall/
t
freskt/t
ngrir
t freskt/t ngrir

suxhuk;
suxhuk; mish
mish ii prgatitur/prbrendsa
prgatitur/prbrendsa
mishi/gjak:
mishi/gjak: ekstrakte/lngje
ekstrakte/lngje
mishi/peshk/kristaken/molusk;
mishi/peshk/kristaken/molusk; havijar/
havijar/
peshk
peshk ii konservuar.
konservuar.
Gzof
Gzof dhe
dhe
lkura
lkura t
t
paprpunuara(
paprpunuara(
SH
SH 41)
41)
10
Gzof
Gzof me
me
lkur
lkur
(SH
(SH 43*)
43*)

Gzof
Gzof dhe
dhe lkura
lkura t
t paprpunuara
paprpunuara t
t
gjedheve
gjedheve dhe
dhe kuajve,
kuajve, deleve,
deleve, derrave,
derrave,
dhive,
dhive, drerve;
drerve; gzof
gzof apo
apo lkura
lkura t
t
regjura:
regjura: lkur
lkur ee prgatitur
prgatitur etj.
etj.
11

Leshra
Leshra t
t pa
pa hapur,
hapur, pa
pa krehur;
krehur; qime
qime t
t
buta
apo
t
forta
shtazsh
t
hapura,
buta apo t forta shtazsh t hapura, t
t
krehura
krehura etj
etj
Lesh,
Lesh, lesh
lesh fin
fin
shtazor
shtazor
(SH
(SH 51*)
51*)

Qime
Qime t
t paprpunuara
paprpunuara t
t vizonit,
vizonit, qengjit,
qengjit,
dhelprs
etj;
qime
t
krehura
dhelprs etj; qime t krehura t
t vizonit,
vizonit,
qengji
qengji dhe
dhe dhelpre
dhelpre etj
etj

Miell/ushqime/toptha
Miell/ushqime/toptha nga
nga mishi
mishi apo
apo
nga
prbrendsa
mishi;
nga prbrendsa mishi;
miell/ushqime/
miell/ushqime/ toptha
toptha nga
nga peshku,
peshku,
krustaqe,
krustaqe, guaca
guaca deti
deti etj.
etj.
Shnim: Gjitha kodet brenda kapitullit SH jan prfshir prve nse nuk shnjohen me (*). (*) Kapitulli SH01 sht fokusuar tek 0101-0105, 010619, dhe 010690; Kapitulli SH05 sht fokusuar
tek 0502-0511; Kapitulli SH15 sht fokusuar tek 1501-1506, 151610, 1517, 1518; Kapitulli SH23 sht fokusuar n 230110, 230120; Kapitulli SH43 sht fokusuar n 4301, 4302,
430390; Kapitulli SH51 sht fokusuar n 5101-5105; shnim: Analiza prjashton primat, balenat, delfint, derrat e detit, zvarranikt dhe zogjt; Burimi: FAOSTAT; Comtrade KB;
Analiz e BAH
Definimi I Tregut dhe Metodologjia
Baza ka t bj me ekzaminimin e aspekteve t ndryshme t

prodhimit, konsumit, importit dhe eksportit pr t kuptuar m mir
performancn e sektorit t produkteve t kafshve
Kompontentet e Analizs Bazike n Kosov
Eksporti
Eksporti
Vlera e eksportit t
Kosovs sipas kategoris
s produkteve t kafshve
2005-2009
Eksportet e Kosovs n
tregjet e destinuara
Performanca e eksportit t
Kosovs n krahasim me
vendet e caktuara/
krahasuese
Proporcioni i 5
eksporteve m t
mdha n eksportin
total
Prodhimi
Prodhimi
Konsumi
Konsumi
Rendimenti pr
nnprodukte n krahasim
me vendet e caktuara
Konsumi i prgjithshm
mishit dhe produkteve t
bulmetit n vitin 2009
Numri i prgjithshm i
kafshve dhe shkalla
prkatse e rritjes
% e konsumit vendor
kundrejt atij ndrkombtar
Numri dhe madhsia e

ferms sipas llojit t
kafshve
Konsumi pr banor pr
produkte t caktuara n
krahasim me vendet e
caktuara
Totali i toks pr kullos

dhe toks pr kultivimin e
foragjereve.
mimet vendore n
krahasim me shtete t
caktuara
Importe
Importe
Vlera e importit sipas

kategoris s produktit t
kafshve pr periudhn
2005 2009
Importi i Kosovs nga
vendet e origjins
Uji i disponueshm dhe i

konsumuar n Kosov
Studimi baz sasior i sektorit t produkteve shtazore

n Kosov
Definimi dhe metodologjia e tregut
Funksionimi i sektorit t produkteve shtazore
10
Funksionimi i Sektorit t Produkteve Shtazore n Kosov
Rreth 81% e eksporteve t produkteve shtazore t Kosovs jan t

prqndruara n gzofe dhe lkura t paprpunuara
Ndarja e eksportit t produkteve shtazore n Kosov sipas llojit t produktit
(20052009, n milion euro)
6.9M
6.6M
2009 Total
7.1M
0.4M
5.9M
0.9M
Leshi
Mish dhe rropulli
5.5M
0.4M
0.5M
6.1M
6.6M
0.6% T tjera
8% Kafsh t gjalla
10% Produkte qumshtore
CAGR
(2005-2009)
-100%
-100%
-3.2%
23.9%
26.6%
6.5M
4.8M
4.5M
2005
2005
2006
2006
2007
2007
2008
2008
81.5% Gzof dhe lkura t

paprpunuara
-7.6%
2009
2009
CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor

Shnim: Vlera e eksporteve t produkteve shtazore e prcaktuar duke shikuar kapitujt 2-4, 16, 41 t SH, si dhe kodet SH0101-0105, 010619, 010690, 010600, 0502-0511, 1501-1506, 151610,
1517, 1518, 230110, 230120, 4301, 4302, 430390, 5101-5105 Shnim: Leshi dhe mishi dhe rropullit nuk jan eksportuar m 2009
Shnim: Kategoria t tjera prfshin: peshkatarin, produktet me origjin shtazore; yndyrat dhe vajrat bimore dhe shtazore; miellin, ushqimet dhe topthat nga mishi dhe peshku; lkurat leshtore;
gatitjet nga mishi dhe peshku; Burimi: Doganat e Kosovs
11
Eksportet n Itali, Austri dhe Shqipri llogaritet t jen mbi 80% t

tregjeve t destinuara dhe jan duke u rritur, ndrsa eksportet n
vendet tjera t rajonit si n Bosnj dhe Kroaci po bien
Pjesaa relative e tregjeve t destinuara pr eksportet e produkteve shtazore t Kosovs
(2005-2009, n milion euro)
CAGR eksportet Produkti kryesor
2009 Total (2005-2009)
shtazor
6.9M
6.6M
0.85M
0.57M
7.1M
0.34M
Bullgaria
0.66M
Serbia
0.58M
0.75M
0.59M
5.9M
0.20M
0.36M
0.30M
2.1M
2.6M
4.0M
3.3M
1.2M
0.27M
0.77M
2005
-100%
-26.8%
31.4%
-25.4%
-17.1%
-37.6%
Lesh
Gzof dhe lkura t paprpunuara
Peshkataria
5.5M
0.26M
0.27M
0.40M
0.5%
0.5%
4.8%
5.1%
7.2%
1.2M
21.4% Shqipria
1.3M
23.5% Austria
13.7%
Gzof dhe lkura t

paprpunuara
2.0M
36.9% Italia
13.4%
Gzof dhe lkura t

paprpunuara
43.3%


Produkt qumshtor
0.54M
0.25M
1.1M
0.88M
1.1M
0.53 M
0.44M
2006
2007
1.2M
2005
Maqedonia
Mali i Zi
T tjera
Kroacia
Bosnia
-100%
2006
2007
0.77M
2008
2008
2009
2009
Shnim: M 2005, Serbia dhe Mali i Zi jan regjistruar si nj shtet. Kshtu, CAGR pr Serbi dhe Mal t Zi kalkulohet n periudhn2006-2009;
Shnim: T tjera prfshin: Afganistanin, Algjerin, Bahamet, Haitin, Indin, Madagaskarin, Sllovenin, Turqin, Greqin, Irlandn, Zvicrn, Holandn, MB
shnim: Kapitujt SH2-4, 16, 41 dhe kodet SH0101-0105, 010619, 010690, 010600, 0502-0511, 1501-1506, 151610, 1517, 1518, 230110, 230120, 4301, 4302, 430390, 5101-5105 jan prdorur pr
eksporte
Shnim: N BE, Italia dhe Austria jan partnert kryesor t eksportit
Burimi: Doganat e Kosovs; Analiz e BAH.
12
Eksportet kryesore t kafshve t Kosovs jan kryesisht produkte

t prpunuara dhe jan t prqendruara kryesisht n nj numr t
vogl shtetesh si Shqipri dhe Bosnj dhe Hercegovin
Shprndarja sipas tregut t Produkteve Kryesore t Kafshve n
Kosov (2008)
HS410120/410150 Lkur apo
gzof t paprpunuar
gjedhi apo kali*
8.1%
8.9%
HS010290- Gjedh i
gjall
HS410411- Lkur e
plot e gjedhit
Turqia
18%
22.2%
5%
7%
Maqedonia
95%
94%
Bosnja e
Hercegovina
15.3% T tjera
17.4% Italia
22% Austria
100%
100% Shqipria
100%
74%
75%
37.2%
HS 020230 Copa gjedhi
26% Austria
25%
14.6%
HS040120 - Qumshti
100% Shqipria
Bosnja e
Hercegovina
&
36.4% Bosnja27
Hercegovina
31
% Pjesmarrja % Vllim
Shnim: Produktet primare shtazore n Kosov jan prcaktuar duke shikuar kapitujt e SH2-4, 16, 41 dhe kodet SH0101-0105, 010619, 010690, 010600, 0502-0511, 1501-1506, 151610, 1517, 1518,
230110, 230120, 4301, 4302, 430390, 5101-5105
Shnim: (*) 410120 dhe 410150 t kombinuara pr shkak t ngjashmris
Shnim: Kategoria T tjera prfshin Shqiprin, Kroacin dhe Serbin
Burimi: Doganat e Kosovs
13
Pes produktet kryesore shtazore prbjn pjesn m t madhe t

vlers s eksportuar t Kosovs n krahasim me vendet e caktuara
Pes eksportet kryesore shtazore n krahasim me eksportin e prgjithshm t produkteve t kafshve
(2008, n miliona, Euro)
Vendet
5.9M
37.8M
146.4M
7,809.1M
7,632.8M
69%
69%94.9%
49%65.1%
49%
38%
42.3%
40.5%
31%
38%
26%
Maqedonia
5 Artikujt kryesor t
eksportuar
Serbia
Italia
Spanja
Artikujt tjer t eksportuar
Lkura apo gzofe t gjedheve dhe

kuajve, gjedhe t gjalla, lkurat e
plota t gjedhit, qumsht, pjes t
prera gjedhesh etj
Maqedonia
Mish i therur qengji, molusk dhe

invertebrate (shtaz pa eshtra) tjera
akuatike t konservuara, suxhuk dhe
produkte t ngjashme, gjedhe t
gjalla, mish i therrur derri
Serbia
Copa t prera gjedhi, suxhuk dhe

produkte t ngjashme, qumsht,
djath, lkura dhe gzof t gjedheve
dhe kuajve
Italia
Gzofe dhe lkura,* djath tjetr,

mish derri, djath t freskt dhe gjiz
60.5%
26%
31%
Kosova
Kosova
274.8M
98%
98%
5 Kategorit kryesore t
produkteve shtazore
Spanja
T prera derri (t freskta apo t

ftohta), copa derri (t ngrira)
proshut, tuna dhe gjedhe t therrura
Kroacia
Tuna t kaltra n form pende, lkura

dhe gzofe, peshq t tjer, sardina,
tuna tjera
Kroacia
Shnim: Vlera e eksportuar pr produkte shtazore prcaktohet duke shikuar kapitujt SH2-4, 16, 41 dhe kodet SH0101-0105, 010619, 010690, 010600, 0502-0511, 1501-1506, 151610, 1517, 1518, 230110,
230120, 4301, 4302, 430390, 5101-5105; 5 kodet SHm t larta: Kosov: 410120 dhe 410150 (kombinuar pr shkak t ngjashmris), 010290, 410411, 040120, 020230; Maqedonia: 020410, 160590, 160100,
010290, 020311; Serbia: 020120, 160100, 040120, 040690, 410150; Italia: 410712 dhe 410719* (grupuar si lkura dhe gzof t plota) 040690 (djathrat tjera prfshijn djathin Brindza, Cheddar dhe Gouda),
021019, 040610; Spanja: 020319, 020329, 020312, 160414, 020110; Kroacia: 030235, 410712 , 030269 (peshqit tjer prfshijn: shqarthin, t ujrave t mbla, sharrmak, levrek), 160413, 030231; SHnim: (1):
Kategoria SHmund t prfshij: produktet me prmbajtje mishi t peshkut, ushqimet e prgatitura, molusqet n konzerva hermetike, goca deti t tymosura, krmijt, etj.; Burimi: Doganat e Kosovs, TradeMap
14
Importi i Kosovs pr produkte shtazore prbhet kryesisht nga

mishi, prbrendsa dhe bylmeti t cilat jan shtuar n mnyr
kolektive prej 48.4M deri 78.7M Euro pr pes vitet e fundit
Shprndarja e Vlers s Importit t Produkteve Shtazore sipas llojit t Produktit
(20052009, n milion, Euro)
105.2M
4.7M
16.9M
2009 Total
103.3M
4M
16.5M
1.9%
2.2%
T tjera
Yndyrna e vajra shtazore ose bimore
3.9%
Kafsh t gjalla
9.4%
16.0%
-1.0%
15.9% Preparate t mishit dhe
14.2%
30.4% Produkte qumshti
8.4%
peshkut
76.10M
CAGR
(2005-2009)
2.6M
64.9M
4.2M
9.7M
62.2M
13.7M
32.2M
31.5M
3.6M
9.9M
27M
22.8M
23.10M
45.6%
25.6M
2005
2005
30.2M
47.3M
47.2M
2007
2007
2008
2008
2009
2009
Mish dhe rropulli
16.5%
21.4M
2006
2006
Shnim: Vlera e importeve t produkteve bimore prcaktuar prmes shikimit t kapitujve SH2-4, 16, 41 dhe kodeve SH0101-0105, 010619, 010690, 010600, 0502-0511, 1501-1506, 151610, 1517, 1518,
230110, 230120, 4301, 4302, 430390, 5101-5105
Shnim: Kategoria T tjera prfshin: peshkatarin, produktet me origjin shtazore, miellin, ushqimet dhe topthat e mishit dhe peshkut; lkurat dhe gzoft e paprpunuar; lkurat leshtore; leshin; Burimi:
Doganat e Kosovs
15
M shum se gjysma e produkteve shtazore vijn nga Brazili,

Sllovenia, SHBA-t dhe Hungaria
Ndarje relative e importuesve t produkteve shtazore n Kosov
(2005-2009, n milion, Euro)
105.1M
77.1M
16.3M
63.4M
62.2M
12.7M
11.6M
4.3M
5.3M
3.1M
5.1M
4.6M
5.1M
3.4M
8.1M
4.8M
2.8M
8.7M
8.1M
4.8M
7.6M
5.7M
11.1M
6.5M
8.8M
15.4M
12.7M
10.8M
2005
2005
2006
2006
2007
2007
103.2M
18.1M
16.3M
4.7M
5.8M
4.2M
6.0M
2.6M
8.4M
4.1M
4.8M
3.6M
5.5M
10M
10.3M
9.5M
11.6M
24.1M
2008
2008
7.2M
7.8M
10.8M
13.1M
19.4M
2009 Total
CAGR Produktet kryesore

(2005-2009)
shtazore
15.8% T tjera
6.5%
Polonia
Serbia
Maqedonia
Gjermania
Holanda
Bosnja &
7.6%
Hercegovina
10% Hungaria
Mish i ftohur gjedhi

13.2%
23.9% Margarina, gjedh i gjall
13.8% Mish i prgatitur (salsie
Bylmet (ajk e thart)
2.2%
101.7%
Mish i ftohur gjedhi
4.0%
4.7%
3.5%
5.4%
7.0%
23%
Mish i prgatitur (salsie
6.2%
Koncentrate proteinash
qumshtore
10.5% Shtetet e
Bashkuara
9.1%
Mish shpendsh e rropulli
12.7% Sllovenia
19.2%
Qumsht dheajk
18.8% Brazili
11.1%
Mish gjedhi i ngrir pa

eshtra
2009
2009

Shnim: T tjera prfshin vendet si: Argjentina, Bullgaria, Kanada, Kroacia, Italia, Shqipria, Australia, Austria, Belgjika, Kina, Republika Ceke, Danimarka, Franca, Greqia, India dhe 46 tjera
Shnim: vlera e produkteve shtazore e prcaktuar me kapitujt SH2-4, 16, 41 dhe kodet SH0101-0105, 010619, 010690, 010600, 0502-0511, 1501-1506, 151610, 1517, 1518, 230110, 230120, 4301,
4302, 430390, 5101-5105 .Numrat total mund t mos prbjn shumn e totaleve t vendeve pr shkak t rrumbullaksimit; Burimi: Doganat e Kosovs
16
Kosova konsumon kryesisht produkte vendore pr qumsht t

freskt, mish qengji, derri, djath dhe mish lope por importon UHT
qumshtin dhe gjith mishin e puls
Konsumi total n Kosov
(2009, n mijra, tonelata )
262.3K
0.8K
3.1K
6.5K
100%
93%
81%
60%
24.6K
10.1K
22.5K
36.2K
40%
3%
UHT qumsht
pul
55%
45%
qumsht i
freskt
mish qengji
mish derri
djath
produkte vendore
mish lope
jogurt
produkte ndrkombtare
3%
Shnim: kto kode SHjan prdorur pr prpilimin e importeve t UHT m 2009: 40110, 40120, 40130, 40210, 40221, 40229, 40291; SHkodet e djathit t importuar jan 40610, 40620, 40630, 40640,
40690; kodi SHi jogurtit t importuar sht 40310; kodet SHt gjedhit t importuar jan 020110, 020120, 020220, 020230; kodet SHpr derrin e importuar jan 020311, 020319, 020322, 020329; kodet
SHpr qengjin e importuar jan 020422, 020442, 020443; kodet SHpr puln e importuar jan 020711, 020712, 020713, 020714;
Burimi: Doganat e Kosovs, ETC Supermarket, MBPZHR
17
N prjashtim t qumshtit dhe mishit t shpezve, konsumi i

mallrave t Kosovs pr kok banori sht m i ult n krahasim
me vendet e caktuara
Konsumi pr kok banori: Kosova kundrejt Vendeve t caktuara
(2009, n kg pr kok banori n vit)
Konsumi
Konsumi ii prodhimeve
prodhimeve t
t qumshtit
qumshtit
(Kg
pr
kok
banori)
(Kg pr kok banori)
Konsumi
Konsumi vjetor
vjetor ii mishit
mishit (Kg
(Kg pr
pr kok
kok banori)
banori)
Mish i bagtive
30
25
20
15
10
5
0
Mish derri
80
25
150
61
15
39
40
11
5
131
104
60
100
33
60
50
20
1
0
Kosova
Spanja
Italia
Sllovakia
Kosova
Mish dele / dhi

6
Spanja
Italia
Sllovakia
40
20
2
0.35
0
Kosova
Spanja
Spanja
Italia
20
15
15
19
Burimi: Doganat e Kosovs, Eurostat; ETC Supermarket, MBPZHR, Analiz e BAH
Spanja
Italia
10
10
10
Kosova
23
25
32
17
Italia
djath
30
4
3
Kosova
Mish shpezsh
qumsht
Sllovakia
Kosova
Spanja
Italia
18
Edhe pse qumshti UHT dhe jogurti kushtojn m pak sesa llojet e
importuara, konsumatort zgjedhin t blejn artikuj t importuar pr shkak
t periudhs m t gjat skaduese dhe perceptimit pr cilsi m t lart
Krahasimi i mimeve t tregut pr prodhimet e qumshtit
(2009, Euro)
UHT qumshti (/Litr)
1.00
0.9
0.77
0.82
0.86
Komente
Komente
0.72
0.75

Edhe
Edhe pse
pse mimi
mimi ii jogurtit
jogurtit dhe
dhe qumshtit
qumshtit UHT
UHT t
t
prodhuar
n
vend
sht
krahasimisht
m
i
ult
prodhuar n vend sht krahasimisht m i ult
sesa
sesa brendet
brendet ee importuara
importuara nga
nga vendet
vendet rajonale,
rajonale,
konsumi
i
artikujve
t
importuar
ndaj
artikujve
konsumi i artikujve t importuar ndaj artikujve
vendor
vendor sht
sht 40%
40% prkatsisht
prkatsisht 45%.
45%. Arsyet
Arsyet
kryesore
pr
kt
jan:
kryesore pr kt jan:
0.50
0.25
0.00
Vita
Alpsko
Moja
Kravica
Meggle
Artikujt
Artikujt ee importuar
importuar kan
kan m
m shum
shum afat
afat
kohor
para
skadimit,
derisa
produktet
kohor para skadimit, derisa produktet
vendore
vendore prishen
prishen m
m shpejt.
shpejt. Konsumatort
Konsumatort
mund
t
mbajn
ato
produkte
mund t mbajn ato produkte pr
pr periudh
periudh
m
m t
t gjat
gjat kohore.
kohore.
Alpsko
Jogurt (/Litr)
3.50
3.08
Ekziston
Ekziston nj
nj perceptim
perceptim mes
mes konsumatorve
konsumatorve
q
q artikujt
artikujt ee vendeve
vendeve me
me shkall
shkall m
m t
t lart
lart
t
prodhimit
t
certifikuar
me
PKKARR
kan
t prodhimit t certifikuar me PKKARR kan
cilsi
cilsi m
m t
t sigurt
sigurt dhe
dhe konsumatort
konsumatort jan
jan m
m
t
ndjeshm
n
cilsi
sesa
mim
t ndjeshm n cilsi sesa mim
3.00
2.50
2.00
1.36
1.50
1.00
0.8
0.96
0.85
Mu
Ella
0.50
0.00
Bylmeti
Mall lokal i Kosovs
Dukat
Mall i importuar n Kosov
Burimi: .mercator.si , ETC; Intervistat; Analiza BAH
Mu
Mall vendor Serbi
Mall vendor Kroaci
Mall vendor Slloveni
19
Mishi i freskt i lops dhe produktet e pulave kan mimet m t

ulta sesa produktet e mishit vendor n vendet rajonale; kjo mund
ti atribuohet importeve ilegale t kafshve, gj q ul mimet
Krahasimi i mimit t Tregut t Kosovs pr produkte t freskta t
mishit (2009, Euro)
Gjedhi (fet e prer e freskt, /kg)
9.59
10.00
6.00
Komente
Komente
7.29
8.00
6.89

Mishi
Mishi ii freskt
freskt ii lops
lops dhe
dhe produktet
produktet ee pulave
pulave jan
jan
m
t
lira
sesa
artikujt
e
importuar
n
Kosov
m t lira sesa artikujt e importuar n Kosov dhe
dhe
produktet
produktet vendore
vendore t
t mishit
mishit q
q shiten
shiten n
n vendet
vendet
rajonale.
rajonale. Kjo
Kjo mund
mund t
t jet
jet kshtu
kshtu pr
pr disa
disa arsye:
arsye:
5.79
4.00
Kalimi
Kalimi ilegal
ilegal ii mishit
mishit t
t ngrir
ngrir q
q shitet
shitet si
si mish
mish
ii freskt
i
prodhuar
n
Kosov
ul
mimin
freskt i prodhuar n Kosov ul mimin ee
produkteve
produkteve vendore
vendore t
t mishit
mishit t
t freskt.
freskt.
Aktualisht
mishi
i
lops
nga
Brazili
Aktualisht mishi i lops nga Brazili
kontrabandohet
kontrabandohet prmes
prmes Kosovs,
Kosovs, ndrsa
ndrsa
pula
kontrabandohet
nga
SHBA,
duke
pula kontrabandohet nga SHBA, duke hapur
hapur
kshtu
kshtu qasjen
qasjen n
n tregjet
tregjet vendore.
vendore.
2.00
0.00
Pul e tr e freskt (/kg)

3.00
3.35
3.19
3.50
2.86
Kafsht
Kafsht ee gjalla
gjalla q
q kontrabandohen
kontrabandohen pr
pr n
n
Kosov
Kosov shfrytzohen
shfrytzohen pr
pr t
t zhvilluar
zhvilluar
produkte
produkte t
t mishit
mishit t
t freskt.
freskt. Meq
Meq
kontrabanduesit
kontrabanduesit nuk
nuk paguajn
paguajn tatime
tatime pr
pr
kto
mallra,
mimet
pr
kafsht
e
gjalla
kto mallra, mimet pr kafsht e gjalla dhe
dhe
nnproduktet
nnproduktet jan
jan m
m t
t ulta
ulta n
n tregun
tregun
vendor.
vendor.
2.53
2.50
1.84
2.00
1.50
1.00
0.50
0.00
Mall lokal i Kosovs
Mall i importuar n Kosov
Burimi: .mercator.si; ETC; intervista; Analiz e BAH
Mall vendor Serbi
Mall vendor Kroaci
Mall vendor Slloveni
20
Prodhimet pr nnprodukte jan shtuar pr qumsht, mish gjedhi

dhe deleje, por akoma mbeten t ulta n krahasim me standardet
ndrkombtare
Rendimenti Kosov (2008, Hektogram pr kafsh)
Qumsht lope, i plot

(2008, Hektogram pr kafsh)
Italia
18,300
18,300
2005
2006
24,400
2007
30,500
Qumsht
lope,
plot
2008
Sllovenia
2,205
2,100
2,100
2005
2006
2007
2008
600
600
600
600
57,261
Kroacia
35,299
Kosova
Serbia
2,275
61,369
Mish bagtie
30,500
27,939
Maqedonia
23,079
Shqipria
22,250
2006
2007
1,179
984
897
Kroacia
779
Kosova
Serbia
125
130
133
2005
2006
2007
138
2008
Mish deleje
Maqedonia
Shqipria
Shnim: sht prdorur pesha e trupave pr t kalkuluar rendimentin e mishit, mishit t derrit, dhe mishit t deles
Burimi: FAOSTAT, Analiza BAH
668
600
467
Sllovenia
2,764
Kroacia
2,275
Kosova
2,250
Shqipria
Mish derri
2008
2,808
Maqedonia
Italia
2005
Italia
2,016
Serbia
Mish derri
Sllovenia
Mish bagtie
1,318
1,131
Mish deleje
199
Italia
Sllovenia
147
Kroacia
142
Kosova
138
Serbia
125
Maqedonia
92
Shqipria
89
21
Gjat disa viteve t kaluara, popullimi i kafshve n Kosov sht

ulur pr gjedhe dhe pula, por sht shtuar pr dele dhe dhi
11
Pasqyra e popullats s bagtis

(2006-2008, gjithsej numri i krerve)
Gjedhe
2,000,000
2,000,000
1,600,000
1,600,000
1,200,000
1,200,000
800,000
800,000
400,000
400,000
22
Dele
0
2006
2007
Kosova
Shqiperia
CAGR -5%
Maqedonia
3%
33
2006
2008
0%
2007
Kosova
Serbia
N/A
CAGR 27%
44
Dhi
1,000,000
10,000,000
30,000,000
800,000
8,000,000
600,000
6,000,000
400,000
4,000,000
200,000
2,000,000
Shqiperia
1%
2008
Maqedonia
Serbia
-10%
N/A
Pula
2006
Kosova
CAGR 24%
2007
Shqiperia
-7%
2008
Maqedonia
-17%
Serbia
N/A
Shnim: CAGR kalkulohet prej 2006-2008; t dhnat e 2006 pr Serbin nuk jan n dispozicion; Burimi; ESK, faqja OIE
2006
Kosova
CAGR -6%
2007
Shqiperia
-14%
2008
Maqedonia
0%
Serbia
N/A
22
Shumica e fermave t gjedheve dhe dhive kan m pak se 30

respektivisht 50 kok, derisa fermat e deleve kan nj numr prej
30-200 kok
Numri i fermave sipas llojit t kafshve
(2009, numri i krerve)
10.0%
572
0.3%
46.0%
Ferm
Ferm
gjedhesh
gjedhesh
43.7%
11-30 krer
Deri n 10 krer
31-50 krer
7.6%
Total
mbi 50 krer
6.3%
0.5%
1100
29.0%
Ferm
Ferm delesh
delesh
33.1%
23.6%
30-50 krer
51-100 krer
101-200 krer
201-300 krer
2.2%
301-500 krer
1.3%
mbi 500 krer

0.4%
Total
230
11.3%
18.3%
Ferm
Ferm dhish
dhish
66.5%
10-50 krer
Burimi: Departamenti i Blegtoris MBPZHR, 2009
51-100 krer
101-200 krer
201-300 krer
301-500 krer
mbi 500 krer
Total
23
Kapaciteti pr prodhimin e kafshve varet nga tre faktor kryesor:

hapsira pr jetes, ushqimi, dhe krkesat pr shfrytzimin e ujit
Shtytsit e prodhimit shtazor pr blegtori dhe peshkatari
Hapsira
Hapsira pr
pr
jetes
jetes
Sjellja e kafshve dhe krkesat e banimit t natyrshm

Bagtia: malet kundrejt lndinave, izolimi kundrejt hapsirs s lir,
shkalla e ndjeshmris ndaj temperaturs
Kultivimi i peshkut: dendsia, uj i freskt kundrejt ujit t detit ,
temperatura e ujit, uj i rrjedhshm kundrejt ujit q qndron
Disponueshmria e burimeve t toks/ujit q prmbush kushtet e
hapsirs dhe klimatike pr kafsht
Prodhimi
Prodhimi ii
kafshve
kafshve
Llojet dhe sasit e rekomanduara t ushqimit pr llojin e kafshve
Ushqimi
Ushqimi
Shfrytzimi
Shfrytzimi ii ujit
ujit
Burimi: FAOSTAT
Disponueshmria dhe mundsia e qasjes n lloje t dshiruara t

ushqimit
- Kultivimi vendor i foragjereve apo prodhimi i ushqimit pr peshqi
Burime natyrale t ushqimit nga kullosat apo burimet e ujit
Tregjet ndrkombtare
Kushtet e ujit pr llojin e kafshs pr konsumin e kafshs,
kultivimin e foragjereve, mirmbajtja e kafshve
Disponueshmria dhe mundsia e qasjes n uj t mjaftueshm
dhe cilsor
24
Aktualisht 153,200 hektar tok, apo 15% e toks s prgjithshme

n Kosov sht n disponim pr kultivimin e blegtoris
Prqindja e tipeve t tokave dhe totali i toks pr kullosa sipas
Komunave (2006)
Proporcioni i tipeve t tokave sipas hektarve
(2006)
Totali i toks s kullosave sipas Komunave

(2006)
Komuna
Djerrina
2%
Toka tjera pyjore

3%
Toka
bujqsore
32%
Pylltaria,
44%
Livadhe dhe
kullosa,
15%
Ujra
4%
Zona urbane
4%
Shnim: raporti i toks bujqsore bazohet n statistikat e Agjencis Pyjore KNT

Burimi: KNT Agjencia Pyjore, MBPZHR
Kullosa kafshsh
Kullosa jo pr kafsh
Hektar
Komuna
Hektar
Dean
5148
Rahovec
4132
Gjakov
7335
Pej
9499
Drenas
2521
Podujev
6838
Gjilan
5344
Prishtin
5785
Dragash
15538
Prizren
13104
Istog
5547
Skenderaj
2995
Kaanik
3729
Shtime
963
Klin
1939
Shtrpc
7109
F.Kosov
791
Theranda
4439
Kamenic
8611
Ferizaj
1904
Mitrovic
10091
Viti
2712
Leposaviq
11482
Vushtrri
3327
Lipjan
3720
Zubin Potok
2862
Artan
2123
Zvean
Obiliq
1079
Malishev
0
2520
25
Ve ksaj, 44% e toks bujqsore shfrytzohet pr prodhimin e

foragjereve me nj prodhimtari mesatare prej 3.2 tonelata /hektar
Proporcioni i kultivimit t foragjereve dhe siprfaqja, prodhimi dhe rendimenti
sipas kulturave foragjere (2006)
Proporcioni i kultivimit t foragjereve
(2008)
Prodhimi i prgjithshm i grumbulluar sipas kulturs foragjere

(2008, Ton)
Grashina
507
6,819
Trfil
elb
12,879
bar i perzier
sana
21,603
miser*
14,759
tershere*
elb*
412
theker*
1,530
grure*
942
Kultura tjera
56%
Foragjere
44%
Siprfaqja e kultivuar me foragjere

(2008,hektart)
Grashina
Trfil
Jonxha
Bar przier
San
Misr*
trshr*
Elb*
Thekr*
Grur*
166
2,385
14,494
77,864
81
403
215
0
5,000
10,000
15,000
78,000
216,515
40,000 215,00
60,000
0
Prodhimtaria e prgjithshme nga foragjeret

(2008, Ton/Hektar)
4,299
1,209
3,646
20,000
55,970
Grashina
Trfil
Jonxha
Bar przier
San
Misr*
trshr*
Elb*
Thekr*
Grur*
Prodhimtaria
mesatare
sht 3.2
3.0
2.9
3.9
3.0
2.8
17.9
4.0
5.1
3.8
4.4
0
10
12
14
16
18
Shnim: totali i toks s punueshme pr rritjen e kulturave foragjere definohet nga totali i hektarve n dispozicion pr dy lloje toke: 1) livadhe dhe 2) tok e punueshme dhe kopshte shtpiake
Shnim: m 2008, 40.8 tonelata fo ragjere (SH121490) jan importuar n Kosov. Kshtu, gati 100% e ushqimit t kafshve vjen nga prodhimi lokal i foragjereve; *Mbledhen t gjelbrta
Burimi: ESK, Doganat e Kosovs
26
Pothuaj 100% e konsumit t foragjereve vjen nga prodhimi vendor i

foragjereve, dhe vetm 41 nga 332K ton jan importuar n vitin
2008
Kultivimi lokal dhe importimi i foragjereve
(2004-2008, Ton)
Kultivimi i foragjereve vendore dhe importet

(2004-2008, Tons)
339K
302K
350,000
1,000
314K
Proporcioni i foragjereve vendore dhe atyre t importuara

(2004-2008, Ton)
331K
283K
Viti
800
250,000
600
400
200
0
289
64
30
2004
2005
Imported (tons)
Burimi: ESK, Doganat e Kosovs
282
41
2006
2007
2008
Locally Produced (tons)
Foragjeret totale n
dispozicion pr
konsum
% vendor
% import
2004
302,241
99.98%
0.02%
2005
339,730
99.99%
0.01%
2006
314,387
99.91%
0.09%
2007
283,437
99.90%
0.10%
2008
331,977
99.99%
0.01%
27
Kosova ka m tepr se 3,600 Mm uj t disponueshm n pellgjet

lumore dhe konsumon rreth 30% apo 1,105 Mm n vit
Uji i disponueshm i pellgjeve ujore e dhe konsumi ditor i ujit
(2008, Mm, Litra/kok banori/Dit)
Rrjedha vjetore e prgjithshme e pellgjeve lumore n Kosov
(2008, Milon metr kub)
Konsumi ditor i ujit pr kok banori

(2008, Litra/kok/dit)
Kompanit
rajonale t ujit
771 Mm
335 Mm
2,220 Mm
Konsumi ditor pr
kok banori (l/c/d)
Prishtina
250
Hidroregioni
Jugor
188
Hidrodrini
523
Mitrovica
400
Radoniqi
295
Hidromorava
191
Bifurkacioni
137
Total
Pellgjet e
307 Mm
Shnim: Numrat e konsumit prfshijn humbje uji prej 50% pr shkak t rrjedhjeve
Burimi: Raporti i Banks Botrore mbi Ujrat: Kosova Drejt nj Plani Strategjik pr Ujin, nntor 2009
Uji
Uji ii
disponueshm
disponueshm n
n
vit:
3,613
Mm
vit: 3,613 Mm
1,984
Uji i konsumuar
n vit (Mm)
1,105
Uji
Uji ii
konsumuar
konsumuar n
n
vit:
1,105
Mm
vit: 1,105 Mm
28
Prmbajtja
Pasqyr e pengesave dhe mundsive

Kosov
29
Strategjia e mparshme e kopshtaris ka identifikuar dobsit n

sektorin e bujqsis n gjasht fusha detyrimore
Pasqyra e pengesave
11
22
33
Potencialet
Potencialet ee
pashfrytzuara
pashfrytzuara t
t
fermerve
fermerve t
t vegjl
vegjl
Mungesa
Mungesa ee fokusit
fokusit
q
varet
nga
q varet nga
krkesa
krkesa
shtje
shtje t
t
kapaciteteve
kapaciteteve
infrastrukturore
infrastrukturore
44
Mangsit
Mangsit n
n
Transport
Transport
55
Koordinimi mes fermerve t vegjl: koordinimi i fermerve t vegjl sht duke u prmirsuar por sht ende n fazn fillestare.
Shrbimet e zgjerimit: shrbimet e zgjerimit q prdorin modelet publike, private apo PPP nuk ekzistojn.
Mungesa e financimit pr fermert e vegjl: Kredit pr fermert e vegjl nuk jan n dispozicion; disponueshmri e kufizuar e produkteve jo
bankare.
Mekanizimi: Prkundr shkalls s lart t prdorimit t traktorit dhe ekzistencs s unazave makinerike, shkalla e mekanizimit pr mbjellje etj
sht e ult dhe teknikt pr shrbime mungojn.
Inteligjenc tregu: ka fare pak informacione pr karakteristikat dhe krkesat e klientve.
Shprndarja/distribuimi: Mungesa e qendrave t grumbullimit dhe kontraktimi i dobt mes fermerit-distributorit pengojn besueshmrin dhe
fleksibilitetin e distribuimit.
Promovimi & Marketingu: promovimi i eksportit sht i fragmentuar dhe nuk fokusohet n tregje dhe kultura kryesore. Brendingu/shenjzimi sht i
dobt.
mimi: Njohja e mangt e mimeve t shitjes me shumic dhe mungesa e kapaciteteve t ruajtjes pr t prfituar nga mimet e larta sezonale.
Zhvillimi i rrjetit t ujitjes: mbules e mangt e rrjetit t ujitjes n siprfaqet e rrafshta n Kosov. Dominimi i sektorit publik n ujitje dhe
zbatimi i mimit t lart i cili nuk mbulon kostot dhe nuk lejon mirmbajtjen e sistemit.
Ngritja e kapaciteteve t serrave: Prmirsimet n cilsi dhe siprfaqe t serrave garantojn zgjatje t sezons, zvendsim t importeve
dhe zhvillim t eksportit pr n Evropn Veriore
Shprndarja tok dhe tok-det: pengesat n linjat rrugore dhe ato tok-det pr shkak t rrjetit t paprfunduar rrugor dhe pamundsis pr
tranzit npr Serbi.
Transporti ajror dhe me anije: nuk ka prezenc t aeroplanve pr drgesa t mallrave/ushqimeve delikate. Nuk ka prvoj t eksportuesve
bujqsor me shprndarje prmes rrugve ajrore.
Eksporti dhe zinxhiri i ftoht: mangsit n zinxhirin e ftoht pr produkte t freskta, t ftohta dhe t ngrira. Depo t kufizuara pr ruajtje.
Rregulloret
Rregulloret (ligjet)
(ligjet)
joadekuate
joadekuate pr
pr
bujqsi
bujqsi
Cilsia dhe siguria e ushqimit: Mungesa e infrastrukturs qeveritare pr sigurin e ushqimit. Mungesa e njohjes s laboratorve privat pr
testimin e cilsis s ushqimit.
Rregulloret: rregullore t dobta pr cilsi dhe prdorim t farrave, plehrave dhe pesticideve.
Mjedisi: Mungesa e rregulloreve pr mbrojtjen e toks s punueshme, cilsin dhe disponueshmrin e resurseve natyrore.
shtjet
shtjet ee qasjes
qasjes
n
n tregti
tregti
Fuqizimi i marrveshjeve t tregtis: Ekzistojn shtje pr zbatim me CEFTAn dhe GPSHn e BE-se. Kapaciteti i qeveris i
pamjaftueshm pr lehtsimin e tregtis pr marrveshjet ekzistuese dhe antarsimin n OBT.
Reagimet ndaj subvencioneve: sektori i mishit dhe produkteve t qumshtit jan t ndijshme ndaj importeve t subvencionuara. Ekzistojn
disa mangsi n tregun e eksporteve.
Njohja e pavarsis: Mungesa e njohjes s sovranitetit t Kosovs rezulton n kufizime t transitit dhe tregtis posarisht me Serbin dhe
Bosnjn dhe Hercegovinn. Ekzistojn rreziqe t tjera q lidhen me njohjen nga 12 shtete t tjera.
66
Burimi: Analiz e BAH
30
Kto fusha gjithashtu vlejn pr produktet shtazore, q kemi

hulumtuar pr t nxjerr disa prfundime tjera
Pengesa krahasimtare pr produktet shtazore
Pasqyra
Pasqyra
Ngritja
Ngritja ee
potencialit
potencialit t
t
fermerve
fermerve t
t
vegjl
vegjl
Fokusi
Fokusi ii
drejtuar
drejtuar kah
kah
krkesa
krkesa
Ngritja
Ngritja ee
kapaciteteve
kapaciteteve
infrastruktur
infrastrukturore
ore
Transporti
Transporti
Ndikimi
Ndikimi
Prdorimi i dobt i ushqimit pr kafsh: Fermerve t vegjl u mungojn njohurit Aftsi t vogla pr t shtuar cilsin e
pr t prodhuar silazh t cilsis s lart, pr vlersim t cilsis s ushqimit t
kafshve pr zhvillimin e nnprodukteve.
kafshve, zhvillim t przierjeve t duhura duke prdorur prbrs t ndryshm dhe
Konkurrenc e dobt e mallrave n tregun
pr shfrytzim t teknikave moderne pr zbatimin e ushqimit pr kafsh.
vendor: pamundsi e prmbushjes s
Mungesa e resurseve pr t mekanizuar prodhimin: Fermert e prodhimeve t
standardeve t siguris pr t eksportuar
qumshtit nuk kan resurse pr t bler sisteme moderne t grumbullimit dhe ftohjes
produkte.
dhe infrastruktur tjetr t rndsishme pr furnizimin me qumsht cilsor deri tek
qendrat grumbulluese t qumshtit dhe prpunuesit.
Fare pak kohezion mes t akterve n Zinxhirin Ushqimor. Ka thyerje n
marrdhnie (lidhje) mes akterve/palve t interesit (fermer, thertore, etj) pr t
ofruar mallra sipas nivelit t krkess
Njohuri dhe raportim i dobt pr mimet: Fermerve u mungojn njohurit pr
mimet sipas nivelit t cilsis; qendrat grumbulluese t qumshtit paguajn pa u
bazuar n cilsin e qumshtit duke u dhn fare pak stimulim fermerve q t
zhvillojn mallra cilsore
Ndikon n vendim-marrje t dobt dhe

munges e mallrave nse furnizimi tejkalon
sasin e krkuar
Mungesa e transparencs n zhvillimin e
produkteve tek fermert dhe prpunuesit.
Kapacitete joadekuate pr prpunim: Mungesa e thertoreve dhe sistemeve

prpunuese q jan moderne dhe kost-efektive q do t prmbushnin udhzimet
ndrkombtare pr sigurin e ushqimit
Ulja e konsumit vendor sepse individt

paraplqejn mallra me cilsi m t mir.
Pamundsia pr t pasur qasje n tregun e
eksportit
Drgesa dhe transport i kushtueshm toksor: pr shkak t 1) sasive t vogla t

prodhuara 2) mungess s transportimeve t konsoliduara, kapacitetet e plota t
kamionve nuk shfrytzohen pr transport t produkteve shtazore
Mungesa e shprndarjes s integruar t zingjirit t ftoht: Investime minimale
n zhvillimin e opcioneve pr shprndarjen n distanca t shkurtra t ftohta t
produkteve t mishit dhe qumshtit nga prpunuesit vegjl pr t mbshtetur
transportin e mallrave deri n pikat e shitjes.
Kostot e larta t transportit i ln

prodhuesit kosovar n disavantazh sa i
prket transportimit t mallrave. Mungesa
e qasjes n tregje pr prodhuesit, sidomos
pr prpunuesit e vegjl
31
Kto fusha gjithashtu vlejn pr produktet shtazore, q kemi

hulumtuar pr t nxjerr disa prfundime tjera (vazhdim)
Pengesa krahasimtare pr produktet shtazore (vazhdim)
Pasqyra
Pasqyra
Rregulloret
Rregulloret ee
qeveris
qeveris pr
pr
bujqsin
bujqsin
Qasja
Qasja n
n Tregti
Tregti
Rregullore joefektive pr inpute: Cilsia e ushqimit t kafshve nuk

monitorohet aktivisht prmes testimeve dhe analizs pr garantimin e inputeve.
Zbatim dhe Mbikqyrje e mangt pr Standardet e Siguris s Ushqimit:
Zbatim i mangt i rregullatorit t standardeve t nevojshme t siguris, prfshir
edhe PKKARR, IFS, ISO; sistemet ekzistuese t inspektimit jan t dobta dhe
t pamjaftueshme pr t arritur minimumin e standardeve
Ndikimi
Ndikimi
Shkatrron cilsin dhe vlern ekonomike t
mallrave
Zvoglon mundsin pr t hyr n tregje t
reja dhe zhvilluar eksporte
Ul konkurrencn e mallrave n tregun vendor
Subvencione penguese pr produktet shtazore: vendet fqinje japin m shum Ul konsumin, mimin dhe konkurrencn e
mallrave t Kosovs n tregun vendor
subvencione pr produktet shtazore si ato t mishit dhe qumshtit
Mbshtetja e tepruar n produktet finale t
Struktur disproporcionale e tarifave: Pr shkak t tarifave proporcionalisht
importuara i bn fermert t ndjeshm nga
m t larta pr importimin e prbrsve bazik t ushqimit t kafshve (16% VAT)
lvizjeve t mimit n tregun ndrkombtar.
sesa produktet finale, fermert mbshteten m shum n importin e mallrave
finale.
32
Shumica e fermerve qumshtor prdorin teknika t vjetra dhe m

pak efikase t mjeljes pr prodhim
Pasqyr e llojeve t fermave t prodhimeve t qumshtit dhe niveli i efikasitetit n Kosov
Ndarja e tipeve t fermave qumshtore n Kosov
(%, 2009)
Ndarja e fermave t produkteve qumshtore sipas nivelit t efikasitetit t

prodhimtaris s qumshtit (%, 2009)
Ferma komerciale, 51+

kok, .4%
Biznese
familjare,
10 kok,
43.7%
Efikasitet i lart, 2%
Ferm
gjysmkomerciale
55.9%
Efikasitet
mesatar
95%
Prodhimtaria e qumshtit sipas tipit t ferms qumshtore

(litra / laktacion, 2009)
4.5

5.0
3.7

Biznes familjar
Efikasitet i ult, 3%
Gjysm komerciale Ferm komerciale
Burimi: MBPZHR Departamenti i Blegtoris, Agro Scheiz; Analiza BAH
Komente
Komente
Shumica
Shumica ee fermave
fermave t
t qumshtit
qumshtit n
n Kosov
Kosov prdorin
prdorin teknika
teknika
m
m pak
pak efikase
efikase pr
pr mjelje
mjelje
Prafrsisht
Prafrsisht 3%
3% ee fermave
fermave bjn
bjn mjeljen
mjeljen me
me teknika
teknika
dore
dore pa
pa automatizim;
automatizim; 95%
95% prdorin
prdorin sistemet
sistemet me
me vakum;
vakum;
dhe
vetm
2%
kan
instaluar
sisteme
me
sallone
dhe vetm 2% kan instaluar sisteme me sallone me
me
teknologji
teknologji t
t lart
lart
Kostoja
Kostoja ee krijimit
krijimit t
t nj
nj ferme
ferme moderne
moderne qumshti,
qumshti, me
me sallone
sallone
dhe
dhe sisteme
sisteme pr
pr ftohje,
ftohje, kushton
kushton prafrsisht
prafrsisht 15,00015,00020,000
20,000
Ferma
Ferma do
do t
t ket
ket nevoj
nevoj pr
pr 25-30
25-30 lop
lop qumshti
qumshti pr
pr t
t
arsyetuar
koston
e
investimit
dhe
tejkaluar
madje.
arsyetuar koston e investimit dhe tejkaluar madje.
33
Lidhjet e shkputura mes palve t interesit n zingjirin e vlers s

prodhimeve t qumshtit, kan shpier drejt prodhimit t sasirave
m t mdha t qumshtit me cilsi t ult
Dobsit n Zingjirin Vlers s Prodhimeve t Qumshtit n Kosov
Prodhimi i
qumshtit
1
Ftohja &
grumbullimi
2
Mosprputhje Problemi i
e oferts
prfituesve
Klasifikimi &
Prpunimi
3
Pagesat e
ndryshueshme
pr cilsi
Raportet e sasis s qumshtit t furnizuar tek prpunuesit

(%, 2010)
Cilsi e
klasit 1 dhe
2, 20%
Cilsi e par
10%
Cilsi e
klasit t tret
70%
Burimi: Bylmeti Intervist; KDPA; PNPK Analiza; Analiza BAH
Lloji i
cilsis
Bonus pr
prodhuesit
Premium
+15%
Klasa 1
0%
Klasa 2
-5%
Klasa 3
-20%
Transportimi
Logjistika e
eksportit dhe
procedurat
doganore
Shprndarja
n tregun e
eksportit
Komentet
Komentet

Dobsit
Dobsit n
n zinxhirin
zinxhirin ee vlers
vlers s
s prodhimeve
prodhimeve t
t qumshtit
qumshtit
kan
kan uar
uar drejt
drejt rritjes
rritjes s
s prodhimit
prodhimit t
t qumshtit
qumshtit me
me cilsi
cilsi t
t
ult:
ult:
1.
1. Mosprputhje
Mosprputhje ee furnizimit
furnizimit ndaj
ndaj krkess:
krkess: Gjat
Gjat
periudhs
s
caktuar
n
vit,
fermert
prodhojn
periudhs s caktuar n vit, fermert prodhojn m
m
shum
shum (gjat
(gjat vers)
vers) apo
apo m
m pak
pak (gjat
(gjat dimrit).
dimrit). Dhe
Dhe
meq
meq shum
shum prodhues
prodhues nuk
nuk kan
kan sisteme
sisteme t
t
automatizuara
pr
ftohje
pr
t
ruajtur
prodhimin
automatizuara pr ftohje pr t ruajtur prodhimin ee
tepruar,
tepruar, qumshti
qumshti prishet
prishet dhe
dhe cilsia
cilsia bie.
bie.
2.
Problemi
i
shtesave
t
lira
Meq
shumica
2. Problemi i shtesave t lira Meq shumica ee qumshtit
qumshtit
furnizohet
furnizohet nga
nga fermer
fermer t
t vegjl
vegjl q
q prodhojn
prodhojn sasi
sasi t
t
vogla,
qumshti
shpesh
akumulohet
n
nj
vend
dhe
vogla, qumshti shpesh akumulohet n nj vend dhe
bonuset
bonuset jepen
jepen sipas
sipas mostrave
mostrave n
n furnizimin
furnizimin ee
akumuluar.
akumuluar. Kjo
Kjo inkurajon
inkurajon shtesat
shtesat pr
pr prodhuesit
prodhuesit dhe
dhe ii
dekurajon
dekurajon ata
ata nga
nga ngritja
ngritja ee cilsis
cilsis s
s qumshtit.
qumshtit.
3.
3. Pagesa
Pagesa t
t ndryshueshme
ndryshueshme pr
pr cilsin:
cilsin: Qendrat
Qendrat ee
grumbullimit
nuk
kan
kapacitete
pr
mbledhjen
grumbullimit nuk kan kapacitete pr mbledhjen ee
mostrave
mostrave n
n mnyr
mnyr t
t rregullt.
rregullt. Si
Si rezultat
rezultat ii ksaj
ksaj ata
ata
paguajn
paguajn pr
pr qumshtin
qumshtin si
si sasi
sasi pavarsisht
pavarsisht nga
nga cilsia
cilsia ee
qumshtit
qumshtit t
t grumbulluar.
grumbulluar.
34
Vetm 35% e qumshtit prodhohet n fabrika t certifikuara me

PKKARR n Kosov, q sht dukshm m pak sesa n vendet
fqinje si n Serbi
Prodhimtaria e certifikuar PKKARR n Kosov kundrejt kritereve
Proporcioni i prodhimit t eksportit t certifikuar me PKKARR n Serbi
83
Gjedh
(ton metrik)
dele (ton
95
20%
50%
80%
99
100%
Proporcioni i prodhimit t certifikuar me PKKARR n Kosov

(2009)
50
38M
146M
610
100%
100%
Qumshti (litra)
Vez (njsi)
Trofta (MT)
Jo-PKKARR
PKKARR
50%
2007
2008
20M
20MT
25%
75%
2009
23MT
65%
100%
100%
35%
75%
metrik)
25%
qumsht
(litra)
Vez
(njsi)
2007
2008
2009
1.59B
75%
1.55B
15%
1.55B
25%
85%
2007
2008
2009
1.46B
20%
1.46B
10%
1.2B
80%
90%
100%
2007
2008
2009
Burimi: Intervista me ekspert; Analiza PNPK; Analiza BAH
100%
Mishi (MT)
Komentet
Komentet

Shumica
Shumica ee mishit,
mishit, qumshtit,
qumshtit, vezve
vezve dhe
dhe troftave
troftave nuk
nuk
prodhohen
nga
fabrikat
q
jan
t
certifikuara
me
prodhohen nga fabrikat q jan t certifikuara me
PKKARR
PKKARR
Mungesa
Mungesa ee certifikimit
certifikimit ee pengon
pengon vendin
vendin q
q t
t
hyj
n
tregje
ndrkombtare
si
ajo
e
BE-s.
hyj n tregje ndrkombtare si ajo e BE-s.
Ve
Ve ksaj,
ksaj, konsumi
konsumi vendor
vendor mund
mund t
t ulet
ulet meq
meq
konsumatort
konsumatort mendojn
mendojn q
q produktet
produktet jan
jan t
t
cilsis
s
ult
n
krahasim
me
mallrat
e
cilsis s ult n krahasim me mallrat e
vendeve
vendeve q
q kan
kan nj
nj proporcion
proporcion m
m t
t lart
lart t
t
prodhimeve
prodhimeve t
t certifikuara
certifikuara me
me PKKARR.
PKKARR.
35
Mallrat e disa importuesve jan m trheqse n tregun vendor pr

shkak t mimeve m t ulta dhe margjinave t larta n
supermarkete
mimet me pakic dhe margjinat pr produkte vendore kundrejt atyre t importuara n Kosov
mimet vendore kundrejt atyre t importuara Djathi (, 2010)
8%
10%
8.74
8.04
3.86
Me pakic
Importi
mimet vendore kundrejt atyre t importuara - Jogurti , 2010)

10%
.96
5%
holesale
.80
Retail
Vendore
.86
holesale
4.92
4.43
4.33
4.29
Me shumic Me pakic
Vendore
.76
12%
4.92
10%
Me shumic
mimet vendore kundrejt atyre t importuara - Trofta (, 2010)
Retail
Importi
Me shumic Me pakic
Me shumic Me pakic
Vendore
Import
Komente
Komente

mimet
mimet ee artikujve
artikujve t
t importuar
importuar jan
jan m
m trheqs
trheqs si
si pr
pr
konsumatort
konsumatort ashtu
ashtu edhe
edhe pr
pr supermarkete
supermarkete pr
pr shkak
shkak t
t
kombinimit
kombinimit t
t mimit
mimit dhe
dhe margjinave
margjinave m
m t
t larta
larta
Pr
Pr disa
disa artikuj,
artikuj, si
si jan
jan djathi,
djathi, mimi
mimi ii shumics
shumics dhe
dhe ii
shitjes
shitjes pr
pr mallra
mallra t
t importuar
importuar sht
sht m
m ii ult
ult sesa
sesa pr
pr
mallra
mallra vendore;
vendore; prve
prve ksaj
ksaj pr
pr shitsin
shitsin margjinat
margjinat jan
jan
m
m t
t mdha
mdha
Derisa
Derisa disa
disa artikuj
artikuj t
t importuar
importuar si
si jan
jan jogurti,
jogurti, kan
kan nj
nj
mim
mim pak
pak m
m t
t lart
lart t
t shitjes,
shitjes, supermarketet
supermarketet vendore
vendore
ofrojn
ofrojn margjina
margjina m
m t
t larta
larta pr
pr shkak
shkak t
t afatit
afatit m
m t
t gjat
gjat
t
t skadimit
skadimit t
t artikujve
artikujve n
n krahasim
krahasim me
me mallrat
mallrat vendor.
vendor.
N
N disa
disa raste,
raste, si
si peshku,
peshku, mimi
mimi ii shitjes
shitjes pr
pr mallra
mallra vendor
vendor
mund
mund t
t jet
jet ii njjt,
njjt, por
por supermarketet
supermarketet pranojn
pranojn margjina
margjina
m
m t
t larta
larta duke
duke stimuluar
stimuluar kshtu
kshtu grumbullimin.
grumbullimin.
Shnim: djath i bardh n paketim 2kg, prodhim/brend vendor: Rugova, importuar: djath Buda nga Hungaria; jogurt 1 litr 2.8%-3.2%, vendor: Bylmeti, importi: Mu nga Sllovenia; troft n vakum,
vendore Istog; troft e ngrir e importuar: Norfish nga Bosnja; Burimi: ETC; Analiza BAH
36
Ve ksaj, kemi ekzaminuar edhe katr pengesa tjera q jan unike

pr produkte shtazore
Pasqyra e pengesave shtes pr produktet shtazore
Menaxhimi
Menaxhimi &
&
shfrytzimi
shfrytzimi ii
pamjaftueshm
pamjaftueshm ii
kullosave
kullosave

Menaxhimi
Menaxhimi ii rregulluar
rregulluar ii kullosave:
kullosave: Menaxhimi
Menaxhimi ii lndinave
lndinave dhe
dhe kullosave
kullosave
si
dhe
administrimi
i
strukturs
s
mimit
pr
shfrytzimin
e
toks
si dhe administrimi i strukturs s mimit pr shfrytzimin e toks

Shfrytzimi
Shfrytzimi ii kullosave:
kullosave: Shfrytzimi
Shfrytzimi ii lndinave
lndinave dhe
dhe kullosave
kullosave pr
pr t
t
shtuar
shtuar numrin
numrin maksimal
maksimal t
t deleve
deleve dhe
dhe arritur
arritur nivelet
nivelet optimale
optimale t
t
prodhimtaris
prodhimtaris s
s kullosave
kullosave
Mungesa
Mungesa ee sistemit
sistemit
efektiv
efektiv t
t
mbarshtimit
mbarshtimit

Shndeti
Shndeti reproduktiv
reproduktiv ii kafshve:
kafshve: Vlersimi
Vlersimi ii shndetit
shndetit reproduktiv
reproduktiv t
t
kafshve
(p.sh
shkalla
e
natalitetit,
shkalla
e
AIs)
pr
t
siguruar
furnizim
kafshve (p.sh shkalla e natalitetit, shkalla e AIs) pr t siguruar furnizim
t
t vazhdueshm
vazhdueshm t
t nnprodukteve
nnprodukteve

Shrbimet
e
mbarshtimit:
Shrbimet e mbarshtimit: Shrbimet
Shrbimet dhe
dhe njohurit
njohurit pr
pr mbarshtimin
mbarshtimin ee
kafshve
kafshve q
q mund
mund t
t oj
oj n
n shtimin
shtimin ee prodhimtaris
prodhimtaris dhe
dhe prbrjen
prbrjen m
m t
t
mir
mir gjenetike
gjenetike t
t kafshve
kafshve
Menaxhimi
Menaxhimi ii dobt
dobt ii
shndetit
shndetit t
t kopeve
kopeve

Parandalimi
Parandalimi dhe
dhe minimizimi
minimizimi ii ii smundjeve:
smundjeve: Mundsia
Mundsia pr
pr t
t kufizuar
kufizuar
paraqitjen
dhe
prhapjen
e
smundjeve
t
kafshve
prmes
masave
paraqitjen dhe prhapjen e smundjeve t kafshve prmes masave
proaktive
proaktive dhe
dhe reaktive
reaktive

Planifikimi
i
menaxhimit
Planifikimi i menaxhimit t
t shndetit
shndetit t
t kopeve:
kopeve: Strategji
Strategji dhe
dhe hapa
hapa pr
pr
t
t prcjellur
prcjellur shndetin
shndetin ee kopeve
kopeve dhe
dhe kafshve
kafshve n
n vend.
vend.
Mungesa
Mungesa ee
sistemeve
sistemeve
prcjellse
prcjellse pr
pr
kafsht
kafsht

Lvizja
Lvizja ee rregulluar
rregulluar ee kafshve:
kafshve: Mbikqyrja
Mbikqyrja dhe
dhe monitorimi
monitorimi ii kafshve
kafshve q
q
vijn
vijn dhe
dhe dalin
dalin nga
nga vendi
vendi pr
pr nj
nj kontroll
kontroll m
m t
t mir
mir t
t smundjeve
smundjeve t
t
kafshve
kafshve

Prdorimi
Prdorimi ii sistemeve
sistemeve t
t prcjelljes/gjurmimit
prcjelljes/gjurmimit t
t kafshve:
kafshve: Masat
Masat dhe
dhe
mekanizmat
e
prdorur
pr
t
prcjellur
lvizjen
e
kafshve
n
nivel
mekanizmat e prdorur pr t prcjellur lvizjen e kafshve n nivel
nacional
nacional dhe
dhe ndrnacional
ndrnacional
Nn-fushat
Nn-fushat ee
produkteve
produkteve shtazore
shtazore
Burimi: Analiza BAH
37
Menaxhmenti i paefektshm & Prdorimi i kullosave
Pr gjasht muaj n vit, shum blegtor delesh shfrytzojn tokn

publike me qira pr kullosa; por, struktura e tarifave nuk zbatohet
rregullisht, ndrsa pronsia e toks sht e paqart
Menaxhimi i tokave pr kullotjen e deleve n Kosov
Trendet tipike t kullosave t deleve n vit kalendarik
Lloji i toks s
shfrytzuar
Jan
Pronsia
Mbyllur
Lloji i ushqimit t
shfrytzuar
Koncentrat/san
Pron e fermerit
Shku
Mar
Pri
Tok kullosash t ulta
Bar n fusha
E marr me qira nga
fermert me pages
Maj
Qer
Korr
Bar n bjeshk
Kullosa t larta - bjeshk
Gush
Pa tarif pa para
Shta
Tet
Nn
shtjet
shtjet ee menaxhimit
menaxhimit t
t tokave
tokave
Tok kullosash t ulta
Bar n fusha
E marr me qira nga
fermert me pages
Struktur e pazbatueshme e pagess pr qira:

Deri n vitin 2009, rojtart nga Agjencia e
Pylltaris n gjasht komuna i kan taksuar
fermert pr prdorimin e kullosave sipas kostos
pr kok(0.22 pr nj dele)
Kto pagesa zbatohen n mnyr reaktive kur
rojtart patrullojn npr vend dhe gjejn
fermert q shfrytzojn kullosat
Por ky sistem i faturimit nuk zbatohet n
mnyr aktive dhe nuk sht fuqizuar si duhet
pr m shum se nj vit.
T drejta t paqarta pronsore mbi tokn:
Disa toka t kullosave si tek Sharr-prodhimi,
jan kthyer n pronsi t ndrmarrjeve
shtetrore
Derisa toka nuk i vihet n dispozicion publikut,
prafrsisht 22,000 hektarkullosa t tokave
produktive nuk shfrytzohen n mnyr aktive
Pr shkak t mungess pr shfrytzim
MBPZHR ka filluar t lejoj fermert q t
prdorin tokn pr kullosa
Dhje
Burimi: Agjencia e Pyjeve; intervistat; analiza BAH
38
Menagjimi i paefektshm & Prdorimi i kullosave
Derisa ekziston tok e mjaftueshme pr kullosa pr publik,

prafrsisht 32% konsiderohen si margjinale, duke ln kshtu
fermert q t shfrytzojn vetm tokn m produktive
Pasqyra e cilsis s toks pr kullosa n Kosov
Proporcioni i tokave private kundrejt publike pr kullosa n Kosov
(2009)
Ndarja e tokave pr kullosa sipas cilsis

(2009)
dobt
0.4%
Tok kullosash private Tok kullosash publike

20%
80%
Total:
Total: 153,200
153,200 Ha
Ha
mir
16.7%
margjinale
31.5%
mesatare
51.4%
Total:
Total: 153,200
153,200 Ha
Ha
Komentet
Komentet

Edhe
Edhe pse
pse ekziston
ekziston tok
tok ee mjaftueshme
mjaftueshme pr
pr kullosa
kullosa pr
pr fermer
fermer t
t deleve
deleve dhe
dhe dhive,
dhive, nj
nj pjes
pjes ee madhe
madhe ee
lndinave
n
toka
t
ulta
apo
t
larta
malore
konsiderohen
si
dytsore
dhe
nuk
shfrytzohen
n
mnyr
lndinave n toka t ulta apo t larta malore konsiderohen si dytsore dhe nuk shfrytzohen n mnyr aktive
aktive
Delet
Delet do
do t
t kullosin
kullosin n
n mnyr
mnyr selektive,
selektive, duke
duke ngrn
ngrn bimt
bimt m
m ushqyese
ushqyese dhe
dhe ln
ln ato
ato lloje
lloje barishtesh
barishtesh m
m
pak
t
dshirueshme.
Meq
delet
i
han
bimt
shum
afr
toks
ato
nuk
kan
mundsin
q
t
pak t dshirueshme. Meq delet i han bimt shum afr toks ato nuk kan mundsin q t rizhvillohen.
rizhvillohen.
Me
Me koh
koh livadhet
livadhet bhen
bhen t
t tejkullotura
tejkullotura dhe
dhe degradohen
degradohen n
n toka
toka me
me kushte
kushte nn-optimale
nn-optimale
Si
Si rrjedhoj,
rrjedhoj, fermert
fermert shfrytzojn
shfrytzojn tokn
tokn m
m produktive
produktive pr
pr kullosa
kullosa duke
duke shkaktuar
shkaktuar lnie
lnie anash
anash dhe
dhe ulje
ulje t
t
produktivitetit
produktivitetit t
t toks
toks nn-optimale
nn-optimale
Burimi: Agjencia e Pyjeve; intervistat; Analiza BAH.
39
Mungesa e Sistemit Efektiv t Mbarshtimit
N krahasim me vendet tjera, popullimi me kafsh n Kosov
shumfishohet n shkall m t ult gj q mund ti atribuoj
mungess s sistemit efektiv pr mbarshtim
Efikasiteti n mbarshtim n Kosov kundrejt Shtete t caktuara
Shkalla e natalitetit n vit: Kosova kundrejt praktikat m t mira
(2005-2009)
Shkalla e suksesit t inseminimit artificial (2009)
+2.9%
Kopet
qumshtore
0.67
0.7
0.72
0.75
0.75
0.9
2005
2006
2007
2008
2009
Best
Practice
Gjermani
65%
Zvicr
65%
Slloveni
65%
50%
Serbi
+2.2%
Dele
1.1
1.2
1.2
1.2
1.2
2005
2006
2007
2008
2009
1.5
Best
Practice
-2.5%
1.64
1.64
1.74
1.79
2005
2006
2007
1.48
1.5
2008
2009
Best
Practice
19.3
Dhi (1)
+1.5%
Derra (2)
16
16
17
17
17
2005
2006
2007
2008
2009
Maqedoni
40%
Kosov
40%
Komentet
Komentet

Kosova
Kosova shkalln
shkalln ee inseminimit
inseminimit artificial
artificial dhe
dhe shkalln
shkalln ee
natalitetit
natalitetit ee ka
ka m
m t
t ult
ult sesa
sesa mesatarja
mesatarja pr
pr lloje
lloje t
t ndryshme
ndryshme
t
kafshve,
prfshir
ktu
edhe
bagtit,
delet
dhe
derrat
t kafshve, prfshir ktu edhe bagtit, delet dhe derrat q
q
tregon
tregon se
se shndeti
shndeti reproduktiv
reproduktiv n
n vend
vend sht
sht prgjithsisht
prgjithsisht ii
dobt
dobt

Dobsit
Dobsit mund
mund ti
ti atribuohen
atribuohen edhe
edhe mungess
mungess s
s shrbimeve
shrbimeve
pr
mbarshtim.
Prgjigjet
nga
fermert
gjithashtu
pr mbarshtim. Prgjigjet nga fermert gjithashtu tregojn
tregojn q
q
ata
ata mendojn
mendojn q
q shrbimet
shrbimet jan
jan t
t dobta
dobta
MBPZHR
MBPZHR planifikon
planifikon t
t filloj
filloj licencimin
licencimin ee veterinarve
veterinarve
dhe
teknikve
pr
IA
(inseminim
dhe teknikve pr IA (inseminim artificial)
artificial) pr
pr t
t
monitoruar
monitoruar nivelin
nivelin ee shrbimeve
shrbimeve t
t ofruara
ofruara
praktika
me
e mire
Shnim (1): Shkalla e lindshmris pr dhi n Kosov sht marr nga nj mostr bujqish
dhe hartuar n baz t mesatares; (2) mishi i derrit n baz t mostrs s fermerve. Burimi : Analiza
PNPK, Agro Schiez; CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor; Analiza BAH
40
Menaxhimi i Dobt i Shndetit t Kopeve
Vendet fqinje si jan Shqipria dhe Maqedonia kan nj rritje t

shkalls s incidenteve t smundjeve t kafshve si jan
bruceloza, tuberkuloza dhe smundja Necastle
Shkalla e incidenteve t smundjeve t kafshve n vendet fqinje
Shqipri- Incidenca e Brucella abortus (2005-2007)
Maqedoni Incidenca e Brucella abortus (2006-2008)
CAGR
(2005-2007)
0.004%
0.003%
CAGR
(2006-2006)
0.320%
17%
0.250%
114%
0.002%
0.050%
2005
2006
2007
2006
Shqipri Incidenca e Bovine Tuberculosis (2005-2008)
2007
2008
Maqedoni Incidenca e tuberkulozs s gjedhit (2006-2008)
CAGR
(2005-2008)
0.048%
0.009%
2005
2006
0.018%
0.020%
2007
2008
177%
0.120%
0.040%
2006
CAGR
(2005-2008)
0.106%
140%
0.056%
0.054%
2007
2008
0.004%
2006
0.310%
27%
Shqipri - Incidenc e smundjes Njukastel (2005-2008)
2005
CAGR
(2006-2008)
CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor; Burimi: Baza e shnimeve shtazore t Bots OIE; Analiza BAH
2007
2008
Komente
Komente

Derisa
Derisa proporcioni
proporcioni ii kafshve
kafshve t
t infektuara
infektuara me
me brucellosis,
brucellosis,
tuberculosis
tuberculosis dhe
dhe smundjen
smundjen njukastel
njukastel mbetet
mbetet ii ult
ult n
n Shqipri
Shqipri
dhe
dhe Maqedoni,
Maqedoni, shkalla
shkalla ee incidencs
incidencs sht
sht rritur
rritur gjat
gjat viteve
viteve t
t
kaluara.
kaluara.

Aktualisht,
Aktualisht, Agjencia
Agjencia ee Kosovs
Kosovs pr
pr Veterinari
Veterinari nuk
nuk prcjell
prcjell apo
apo
monitoron
monitoron kto
kto smundje
smundje dhe
dhe statistikat
statistikat zyrtare
zyrtare ii jepen
jepen OIE-s
OIE-s pr
pr
vetm
disa
smundje
duke
treguar
planifikimin
e
dobt
t
vetm disa smundje duke treguar planifikimin e dobt t
menaxhimit
menaxhimit t
t shndetit
shndetit t
t kopeve
kopeve
41
Kosova ka psuar kryesisht nga brucellosis (brucelloza) e deleve dhe

dhive; derisa proporcionalisht ka m pak raste sesa vendet e caktuara,
shkalla e incidenteve sht duke u rritur me shpejtsi t madhe
Incidenca t Brucella Melitensis: Kosova kundrejt shteteve t caktuara
Kosova
Kosova
Incidenca e Brucella melitensis- dele (2005-2009) (1)
CAGR
(2005-2009)
0.16%
0.01%
0.02%
0.01%
2005
2006
2007
103%
1.53%
0.46%
0.04%
2008
2009
Incidenca e Brucella melitensis- delet (2007-2008)

Maqedonia
Maqedonia
Incidenca e Brucella melitensis- dhi (2008-2009) (1)
2008
2009
Incidenca e Brucella melitensis- dhi (2007-2008)

1.32%
2.25%
1.39%
2007
0.79%
2008
2007
2008
Shqipria
Shqipria
Incidenca e Brucella melitensis- dele & dhi (2006-2008)

CAGR
(2005-2009)
0.31%
-37%
0.18%
2006
2007
0.12%
2008
CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor; Shnim (1): shkalla e incidencs 2009 pr Kosovn n baz t numrit t projektuar t deleve dhe dhive pasi shifrat e ESK-s nuk jan n dispozicion; Burimi:
Baza e shnimeve informative pr Shndetin e Shtazve n Bot OIE; KFVA; analiza BAH
42
Kosova ka filluar me vaksinimin pr disa smundje; por n disa

raste proporcioni i kafshve t vaksinuara sht m i ult n
krahasim me vendet e rajonit
Prqindja e popullimit t kafshve t vaksionuara: Kosova kundrejt shteteve t caktuara
Prqindja
Prqindja ee vaksinuar:
vaksinuar: Smundja
Smundja njukastel
njukastel
Kosova (2005-2008)
67%
73%
87%
93%
Prqindja
Prqindja ee vaksinuar:
vaksinuar: gripi
gripi ii derrit
derrit
Kosova (2005-2008)
CAGR
(2005-2008)
209%
18%
2006
2007
2008
Krocia (2005-2008)
334%
376%
345%
2007
2008
81%
2005
CAGR
(2005-2008)
1.1%
22%
141%
116%
2005
CAGR
(2005-2008)
2006
2008
2007
Maqedonia (2006-2007)
140%
140%
2006
2007
151%
2005
2006
Komente
Komente

Edhe
Edhe pse
pse AVUKu
AVUKu mirmban
mirmban nj
nj sistem
sistem prcjells
prcjells nuk
nuk prcjell
prcjell aktivisht
aktivisht vaksinimet
vaksinimet dhe
dhe shndetin
shndetin
ee t
gjitha
kafshve
t gjitha kafshve

Sidoqoft
Sidoqoft AVUKu
AVUKu ka
ka lansuar
lansuar nj
nj program
program anketues
anketues pr
pr t
t ofruar
ofruar vaksinim
vaksinim pr
pr smundjet
smundjet ee
kafshve
kafshve si
si jan
jan trbimi,
trbimi, antraks,
antraks, brucellosis,
brucellosis, tuberculosis,
tuberculosis, BVD,
BVD, IBR
IBR ,, gjuhkaltra,
gjuhkaltra, n
n mes
mes tjerash
tjerash
CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor; Burimi: Baza e shnimeve informative pr Shndetin e Shtazve n Bot OIE KFVA; Analiza BAH.
43
Mungesa e Sistemit t Gjurmimit t Kafshve
Eksporti i lopve t gjalla sht shtuar, me qarkullimin e

prqndruar kryesisht n nj pik kufitare, Prizren; eksportet e
deleve jan ulur, duke pas Pejn si pik t vetme zyrtare dalse
Trendet e kafshve t gjalla m t eksportuara tej kufijve t Kosovs
Eksportet e bagtive t gjalla (2005-2009)
CAGR
(2005-2009)
13.5%
1069
100%
528
422
318
264
100%
100%
2005
2006
100%
100%
2007
2008
2009
CAGR
(2005-2007)
-11.1%
Eksportet e deleve t gjalla (2005-2007)

186
151
120
100%
100%
Komente
Komente

Eksportet
Eksportet ee lopve
lopve jan
jan rritur
rritur gjat
gjat
pes
pes viteve
viteve t
t kaluara
kaluara me
me nj
nj rritje
rritje
kulmore
n
vitin
2008
kulmore n vitin 2008
Vetm
Vetm nj
nj pik
pik kufitare
kufitare
shfrytzohet
pr
shfrytzohet pr eksporte
eksporte
zyrtare
zyrtare t
t bagtive,
bagtive, Prizren
Prizren

Eksportet
Eksportet ee deleve
deleve jan
jan ulur
ulur nga
nga viti
viti
2005-2007,
pa
eksport
zyrtar
t
2005-2007, pa eksport zyrtar t
regjistruar
regjistruar pr
pr 2008-2009
2008-2009
Qarkullimi
Qarkullimi ii deleve
deleve pr
pr n
n
vende
vende tjera
tjera sht
sht prqndruar
prqndruar
vetm
vetm n
n nj
nj pik
pik kufitare,
kufitare,
Pej
Pej
100%
2005
2006
Aeroporti
(Prishtin)
Hani i Elezit
2007
Vrmica
(Prizreni)
Kulla (Peja)
Mitrovica
Merdare
(Podujeva)
Dheu i Bardh
(Gjilan)
Shnim: kafsht e gjalla jan kalkuluar nga kilogramt e kafshve t importuara dhe supozim i ktyre peshave pr t nxjerr njsit: lopa - 725kg, delja 70kg; Burimi: Doganat; AVUK; Analiza BAH
44
Derisa qarkullimi i importit t kafshve t gjalla n Kosov ka rn,

kafsht hyjn nga kalime t ndryshme kufitare, ku Hani i Elezit
shrben si pik kryesore e hyrjes
Trendet e kafshve t gjalla m t importuara n kufijt e Kosovs
CAGR
(2005-2009)
-3.1%
Importet e bagtive t gjalla (2005-2009)

6210
5102
6%
1%
2%
13%
4145
15%
4%
22%
2%
12%
2711
13%
1%
89%
76%
74%
2%
3%
10%
2005
2006
2007
19825
24%
32%
41%
2%
2%
41%
2%
2008
18913
CAGR
(2005-2009)
-1.2%
24%
14038
9481
32%
8720
40%
2005
2009
Importet e pulave t gjalla (2005-2009)
31%
41%
4%
2%
3%
25%
4507
24%
52%
50%
56%
60%
2006
Aeroporti
(Prishtin)
12%
24%
2007
2008
Hani i Elezit
26%
Vrmica
(Prizreni)
Komente
Komente

Importet
Importet ee kafshve
kafshve t
t gjalla
gjalla jan
jan ulur
ulur gjat
gjat
disa
disa viteve
viteve kaluara
kaluara
Qarkullimi
Qarkullimi ii lopve
lopve dhe
dhe pulave
pulave t
t gjalla
gjalla
kan
kan rn
rn n
n 2006
2006 // 2007,
2007, por
por kan
kan
filluar
filluar vazhdimisht
vazhdimisht t
t rriten
rriten gjat
gjat disa
disa
viteve
viteve t
t fundit
fundit
Derisa
Derisa Hani
Hani ii Elezit
Elezit ka
ka qen
qen pika
pika
kryesore
e
hyrjes,
qarkullimi
kryesore e hyrjes, qarkullimi ii importit
importit
sht
sht rritur
rritur n
n pika
pika t
t tjera
tjera si
si n
n Pej
Pej
dhe
Prizren.
dhe Prizren.

AVUKu
AVUKu dhe
dhe Dogana
Dogana punojn
punojn bashkrisht
bashkrisht n
n
pikat
kufitare
pr
t
monitoruar
qarkullimin
e
pikat kufitare pr t monitoruar qarkullimin e
kafshve
kafshve
AVUKu
AVUKu bn
bn kontrollin
kontrollin ee par
par dhe
dhe
regjistrimin
e
kafshve,
kontrollon
regjistrimin e kafshve, kontrollon
certifikatat
certifikatat shndetsore
shndetsore dhe
dhe
dokumentacionin
e
eksportit.
dokumentacionin e eksportit. Disa
Disa
kafsh
kafsh duhet
duhet t
t qndrojn
qndrojn n
n karantina
karantina
pr
pr minimum
minimum 24
24 dit
dit
Posa
Posa t
t marrin
marrin kafsht
kafsht certifikatat
certifikatat
shndetsore,
shndetsore, Dogana
Dogana liron
liron kafsht
kafsht pr
pr
hyrje
hyrje n
n vend.
vend.
2009
Kulla (Peja)
Mitrovica
Merdare
(Podujeva)
Dheu i Bardh
(Gjilan)
Shnim: kafsht e gjalla jan kalkuluar nga kilogramt e kafshve t importuara dhe supozim i ktyre peshave pr t nxjerr njsit: lopa - 725kg, delja 70kg; Burimi: Doganat; AVUK; Analiza BAH
45
Ve ksaj, kufijt e Kosovs jan t ndjeshme nga importet e

parregulluara me ligj t bagtis nga Serbia, tranziti i bagtis pr n
Shqipri si dhe kullosja ilegale e deleve prgjat kufirit Maqedon
Pik-kalimet kufitare t zakonshme q shfrytzohen pr lvizjen e parregulluar t kafshve t gjalla
Llojet
Llojet ee lvizjes
lvizjes s
s parregulluar
parregulluar t
t kafshve
kafshve t
t gjalla
gjalla
1
Leshak
Dren
Albanik
Socanice
Banjske
Podjeve
Zubin Potok Zvecan Mitrovice
Llapshtice Gllamik
Orllan
Batllave
Rakosh Runik
Vushttri
VrelleIstog
Skenderaj
Kilodernice
Prapashtice
Fshat i Ri
Gjurakc Liaushe
Cirez
Polac
Vitomirice Dobrushe
Prishtina Marec
Kastriot
Peje
Siceve Dobroshevc
Hogosht
Fushe Kosove
Raushiq
Drenas
Bardh i Madh
Baran
Kline
Artane
Strellc
Komoran
Jabllanice Drenoc
Dardane
Janjeve
Liapushnik
Decan
1
Lipjan
Bresalc
Irznic
Miresh
Kralan
Krojmir Krajishte
Malisheve
Gjilan
2 Junik
Ratkoc Rahovec
Shtime Ferizaj
Zheger
Pozharan
Therande
Gjakove
Pleshine
Xerxe
Greme
Rogove
Gjylekare
Krushe e MMushtisht
Gacke Viti
Brod
Damjan Pirane
Verbeshtice
Kacanik
Korishe
Prizren
Sherpce
2
Hoce e Qytetit
Zhur
Ham Elezit
Mushnikove
Brodosafc
Dragash
Brod
Restelica
Shnim: sasit specifike t qarkullimit ilegal t kafshve t gjalla nuk jan n dispozicion.
Burimi: Doganat, AVUK; Komisioni Evropian; Analiza BAH

1 Importet ilegale : kufijt afr Leshakut, Mitrovics dhe Gjilanit
,jan pikat kryesore t kontrabandimit t lopve dhe kafshve
tjera nga Serbia

2 Tranziti dhe Eksporti ilegal: kufijt afr Prushit dhe Morins
prdoren pr kalimin ilegal t bagtis n Shqipri pasi t ken
kaluar tranzit npr Kosov

3 Lvizja ilegale pr kullosje: delet dhe dhit rregullisht kalojn
kufijt me Maqedonin gjat kohs s vers afr Dragashit pr
kullosje. Lvizja e parregulluar bn q kafsht n Kosov t
jen m t ndjeshme ndaj smundjeve si bruceloza me 12%
incidente te dhit n rajon
Problemet
Problemet q
q lidhen
lidhen me
me trafikimet
trafikimet ilegale
ilegale
Tregtart nga Serbia besojn q shtja e njohjes dhe kushtet
pr dokumentacion vshtirsojn prdorimin e kanaleve
zyrtare pr eksport.
Qeveria e Kosovs ka nnshkruar nj marrveshje

me Qeverin e Serbis q t pranoj pasaportat e
bagtive m tepr se sa nj certifikim m rigoroz t
eksportit pr t reduktuar trafikimin
Pr shkak t mungess s raportimit dhe gjurmimit t
kafshve t shenjzuar, tregtart mund t krijojn shenja falso
identifikuese apo ti riciklojn ato nga kafsht e ngordhura pr
t bartur kafsht tej kufirit npr Kosov
Hyrja e kafshve t gjalla ilegale ul cilsin e

sortave prmes przierjes, shton prhapjen e
smundjeve dhe dobson mundsin pr kualifikimin
e standardeve ndrkombtare pr t eksportuar n
tregjet e BE-s.
46
Prmbajtja
Pasqyra e pengesave dhe mundsive

Kosov
47
Kemi prfunduar nj vlersim t praktikave m t mira

ndrkombtare npr nn-fushat shtes pr t nxjerr msimet e
msuara
Pasqyra e dimensioneve shtes krahasuese pr produktet e kafshve
Nn-fushat
Nn-fushat ee
produkteve
produkteve t
t
kafshve
kafshve
Menaxhimi
Menaxhimi ii
kullosave
kullosave

Qasja
Qasja n
n tok
tok ee rregulluar:
rregulluar: Marrveshjet
Marrveshjet dhe
dhe t
t drejtat
drejtat ee fermerve
fermerve pr
pr t
t
shfrytzuar
dhe/apo
dhn
me
qira
tokn
pr
kullotjen
e
deleve
shfrytzuar dhe/apo dhn me qira tokn pr kullotjen e deleve

Menaxhimi
Menaxhimi ii shfrytzimit
shfrytzimit t
t tokave:
tokave: marrveshjet
marrveshjet pr
pr mimet
mimet dhe
dhe
mekanizmat
pr
fermert
pr
dhnien
me
qira
dhe/apo
shfrytzimin
mekanizmat pr fermert pr dhnien me qira dhe/apo shfrytzimin ee toks
toks
Sistemi
Sistemi ii
mbarshtimit
mbarshtimit pr
pr
zhvillimin
zhvillimin ee
gjenetiks
gjenetiks cilsore
cilsore
t
t kafshve
kafshve

Zhvillimi
Zhvillimi ii shrbimeve
shrbimeve t
t mbarshtimit:
mbarshtimit: llojet
llojet ee sistemeve,
sistemeve, trajnimet
trajnimet dhe
dhe
programet
e
zgjeruara
pr
individt
pr
t
fituar
njohurit
e
duhura
pr
programet e zgjeruara pr individt pr t fituar njohurit e duhura pr
ofrimin
ofrimin ee shrbimeve
shrbimeve pr
pr mbarshtim
mbarshtim

Prbrja
gjenetike
e
popullimit
Prbrja gjenetike e popullimit t
t kafshve:
kafshve: Metodat
Metodat pr
pr prmirsimin
prmirsimin ee
prbrjes
prbrjes gjenetike
gjenetike t
t kafshve
kafshve pr
pr t
t shtuar
shtuar cilsin
cilsin ee produkteve
produkteve t
t
kafshve
kafshve
Menaxhimi
Menaxhimi ii
shndetit
shndetit t
t kopeve
kopeve

Planifikimi
Planifikimi ii menaxhimit
menaxhimit t
t shndetit
shndetit t
t kopeve:
kopeve: strategjit
strategjit dhe
dhe masat
masat ee
zhvilluara
t
shteteve
pr
t
shnuar
zero
raste
t
raportuara
t
zhvilluara t shteteve pr t shnuar zero raste t raportuara t
smundjeve
smundjeve t
t kafshve
kafshve

Metodat
Metodat ee parandalimit
parandalimit dhe
dhe minimizimit
minimizimit t
t smundjeve:
smundjeve: Masat
Masat
proaktive
proaktive dhe
dhe reaguese
reaguese pr
pr parandalimin
parandalimin dhe
dhe kontrollimin
kontrollimin ee smundjeve
smundjeve t
t
kafshve
n
vend
kafshve n vend
Sistemi
Sistemi II gjurmimit
gjurmimit
t
kafshve
t kafshve

Regullimi
Regullimi ii lvizjes
lvizjes s
s kafshve:
kafshve: marrveshjet
marrveshjet mes
mes vendeve
vendeve pr
pr t
t
kontrolluar
lvizjen
e
parregulluar
t
kafshve
n
kufij
kontrolluar lvizjen e parregulluar t kafshve n kufij

Implementimi
Implementimi ii sistemeve
sistemeve t
t gjurmimit:
gjurmimit: Dizajni
Dizajni dhe
dhe implementimi
implementimi ii
sistemeve
sistemeve t
t gjurmimit
gjurmimit (shenjzimi
(shenjzimi n
n vesh)
vesh) pr
pr t
t monitoruar
monitoruar qarkullimin
qarkullimin ee
kafshve
kafshve npr
npr kufij
kufij
48
Menaxhimi i Kullosave
N Zeland t Re, fermert kan krijuar marrveshje t pronave t

tokave me qeverin pr t marr pronsi mbi tokat pr kullosa pr
dele
Zelanda e Re: Programi i Shqyrtimit t Mbajtjes pr Fermert e Deleve
Prapavija
Prapavija
Shqyrtimi
Shqyrtimi ii
kohmbajtje
kohmbajtje
ss
Prfitimet
Prfitimet
N fillim t vitit 1991, fermerve n Ishullin e Zelands s Re n Jug ( vend i njohur

pr rritjen e deleve) t cilt u ballafaquan me prfundimin e kontrats me qeverin pr
marrje t tokave me qira, iu mundsua q t marrin n pronsi nj pjes t toks
Pronsia mbi tokn liron fermert q t paguajn qirat vjetore pr toka qeveris
dhe i liron ata nga nevoja e miratimit t qeveris pr aktivitete si mbjellje t tepruara,
krasitja, korrja dhe mbjellja e trungjeve
Qeveria ka njohur dshirn e fermerve pr m shum autonomi, si dhe n
prpjekje t standardizimit t procesit t transferimit t toks s huazuar, ka
krijuar nj sistem t Shqyrtimit t Mbajtjes
Akti Cron (Kuror) i Toks pr Kullosa i vitit 1998 autorizon nj proces
t quajtur shqyrtimi i mbajtjes, n t cilin fermert mund t negociojn
pronsin e lir t pjesve m produktive t toks s huazuar. Toka
m pak pjellore i kthehet pronsis qeveritare pr tu prdorur si tok e
mbrojtur dhe pr tu kthyer n parqe publike, menaxhuar nga
Departamenti pr Mbrojtje
Hapat pr procesin e shqyrtimit t mbajtjes prfshijn:
Huamarrsi fton qeverin t vlersoj tokn dhe t prcaktoj si ti
ndaj pjest pr pronsi dhe ato t mbrojtura
Propozimi pr ndarjen e toks publikohet pr oferta publike. Merren
qndrimet nga publiku dhe propozimi ndryshohet sipas nevojs
Nse huamarrsi pajtohet me propozimin, ata shesin interesin e
huamarrjes n gjith tokn tek qeveria dhe blejn titullin e mbajtjes
pr ato pjes pjellore t toks s tyre. Edhe shitja e titullit t huamarrjes
tek Cron dhe titulli i mbajtjes s lir tek fermert bhen n baz t vlers
s tregut
Pronsia e toks heq kufizimet qeveritare mbi fermert, si mundsia e
shfrytzimit t toks vetm pr kullosa, me rnien e numrave t kopeve t
deleve, fermert krkojn t ken diversitet prtej deleve, si vreshtaria,
pylltaria dhe eko-turizmi
Konzervimi promovohet, duke krijuar m shum mundsi pr turizm
Burimi: Departamenti pr Mbrojtje Zeland e Re, Informata mbi tokn Zeland e Re (LINZ)
Ndarja e toks n Ishullin Jugor

pjest e Larta t bazuara n
Shqyrtimin e Mbajtjes, 2007
Tok e mbrojtur
pron e qeveris
(127,000 hektar)
42%
Tok me
mbajtje t lir
(176,000
hektar)
58%
Llojet e toks
Toka e lir sht pron private e
fermerit, i cili ka autonomi t plot pr
shfrytzimin dhe menaxhimin e toks
Toka e mbrojtur kthehet n parqe dhe
rezerva nga Departamenti i Mbrojtjes
dhe prdoren si pellgje pr mbledhje t
ujit
49
Sistemi i shumimit pr t zhvilluar gjenetik cilsore t kafshve
N Itali, ekzistojn nj numr i gjer i programeve universitare,

instituteve t krkimeve dhe shoqatave pr teknik dhe veterinar
q duan t specializojn n prmirsimin e shndetit t kopeve
Itali: Llojet e programeve trajnuese pr mirqenien e kafshve
Institutet
Institutet krkimore
krkimore
Universitetet
Universitetet publike
publike
Org.
Org. ndrk
ndrk
(OBSh,
(OBSh,
OUB)
OUB)
Qeveria
Qeveria
italiane
italiane
Qeveria
Qeveria
italiane
italiane
Rregullon & financon
Rregullon & financon
Institutet
Institutet
krkimore
krkimore
Universitetet
Universitetet
ee veterinaris
veterinaris
Bashkpunojn
Trajnojn
Bashkpunojn
Prshkrimi: Sistemi i universitetit publik n

Itali sht prgjegjs pr sigurimin e degs s
shkencave t veterinaris, duke prfshir
nivelin baelor, master dhe programet e
doktoraturs mbi shkenc (PhD)
Qllimi: Sistemi i universitetit publik
rregullohet nga qeveria italiane dhe shrben si
nj organ i centralizuar q trajnon dhe
certifikon veterinert e shtetit
Llojet e trajnimeve t ofruara:
Titull n mjeksi veterinere
Titull n shkencn dhe teknologjin pr
kuajt
Titull n teknologjin e prodhimit t
kafshve dhe siguris s ushqimit
Kurset postdiplomike pr trajnime
profesionale
Bashkpunojn
Institutet
Institutet
krkimore
krkimore
Universitetet
Universitetet
ee veterinaris
veterinaris
Shoqatat
Shoqatat
Shoqatat
Shoqatat
profesionale
profesionale
t
t veterinaris
veterinaris
Ministria
Ministria ee
puns
puns
Ofrojn antarsim
Shoq.shtetrore
Shoq.shtetrore
ee veterinerve
veterinerve
Italian
Italian
Partner
Universitet
Universitet
et
et
Instituti
Instituti
ndrk.
ndrk. ii vet.
vet.
Prshkrimi: Institutet krkimore jan organe q

Prshkrimi: Shoqata shtetrore e veterinerve
financohen me fonde publike q kryejn krkime
italian sht organizata m e madhe private e
pr t prkrahur programet e shumimit t bagtive
veterinerve n Itali, e prbr prej 18 shoqatave
Qllimi: Promovimi i avancimeve dhe trajnimeve
shtetrore profesionale
shkencore n fushn e shrbimeve t veterinaris
Qllimi: Shoqata promovon arsimimin dhe
Llojet e shrbimeve t ofruara :
njohurit e vazhdueshme t antarve t saj, n
Kryerja e krkimeve gjenetike pr prodhimin
veanti n fushat e shumimit dhe mirqenies s
e vaksinave dhe promovimi i mirqenies s
kafshve
shumimit t kafshve
Llojet e shrbimeve t ofruara:
Ofrimi i asistencs teknike pr shumuesit e
Ofrimi i kurseve t vazhdueshme post
bagtis mbi prmirsimin e prodhimit t
diplomike pr veterinert italian dhe t
bagtis
jashtm
Partner me universitetet pr t ofruar
Organizimi i fushatave t komunikimit pr
arsimim t vazhdueshm pr veterinert dhe
ngritjen e vetdijesimit rreth shndetit t
teknikt e shndetit t kafshve
kafshve dhe t rejat shkencore nga fusha e
Inspektimi dhe certifikimi i barnave dhe
veterins
vaksinave, kontrolli i cilsis s pajisjeve
Partner me organizatat dhe institucionet e
mjeksore
veterins n m shum se 20 shtete, duke
Menaxhimi i bazs s t dhnave pr
prfshir Polonin, Rumanin dhe Rusin
regjistrimin e bagtis
Burimet: Universiteti i Paduas, Shkolla e mjeksis veterinere; Instituti Abruzzo dhe Molise i zologjis eksperimentale; Shoqata shtetrore e veterinerve italian; Analiza BAH
50
Sistemi i shumimit pr t zhvilluar gjenetik cilsore t kafshve
Rusia ka zhvilluar nj sistem t importimit t bagtive t reja pr shumim

pr t prmirsuar prbrjen gjenetike t bagtis, duke krijuar kshtu nj
treg m konkurues pr rendimente m t mira t mishit dhe qumshtit
Programi i prmirsimit t bagtis n Rusi

Parimet kye
kye t
t Ligjit
Ligjit Federal
Federal pr
pr
Parimet
zhvillimin ee bujqsis
bujqsis
zhvillimin
Prapavija
Prapavija
Gjat dy dekadave t fundit, ka pasur nj rnie dramatike t prodhimit t mishit

dhe t produkteve qumshtore si shkak i prbrjes s dobt gjenetike t bagtis
ruse

Prodhimi vendor sht zvendsuar kryesisht nga importet nga Amerika
jugore dhe Zelanda e Re
N vitin 2007, Qeveria ruse krijoi Ligjin federal pr zhvillimin e bujqsis pr t
prmirsuar sigurin e ushqimit n shtet, pr t ulur varsin nga importet e
jashtme, dhe pr t promovuar zhvillimin ekonomik

M shum se 50,000 krer t bagtive pr shumim u importuan n Rusi
n vitin 2008 nga Australia, Kanadaja, SHBA dhe BE, si jan Holanda,
Danimarka, Gjermania dhe Hungaria.

Pr t inkurajuar prodhimin vendor, qeveria i ka ulur kuotat e importit t
mishit dhe produkteve t shpendve, ka eliminuar tatimet e TVSHs pr
bagtit pr shumim dhe ka ofruar subvencione pr t bler formime
gjenetike t bagtis

N gjysmn e par t vitit 2009, u themeluan 17 ferma t reja t bagtive
pr mish me bagti t importuara t cilsis s lart pr shumim
Urdhri #494: Zhvillimi i shumimit t bagtive t mishit, 2009-2012

Grante prej 686M $ pr zhvillimin e shumimit t bagtive t mishit dhe ngritjet e
numrit t bagtive t mishit nga 142,900 kok n 2007 n 500,000 kok n
2012
Urdhri #495: Zhvillimi i shumimit t bagtive t produkteve t qumshtit dhe
ngritja e prodhimit t qumshtit, 2009-2012
Grante prej 1Miliard $ pr t ngritur prodhimin vjetor t qumshtit n 37M
tonelata deri n 2012. Zhvillimi i shumimit t bagtive prej racs s pastr dhe
blerja e 100,000 bagtive t reja vendore dhe t importuara dhe demave
shumues n vit gjat 4 viteve t ardhshme
Botim #1146: Qendra e ekselencs/prsosshmris pr shumimin e bagtive
Qendra sht themeluar pr t prkrahur zhvillimin e bagtive shum produktive
dhe pr t importuar formimet gjenetike t bagtive; pr t zhvilluar dhe zbatuar
teknologji t kohs s fundit n shumimin e bagtive dhe mbarsimit artificial
Rritja e ferms Grazhdansky pr shumimin e
bagtive (1)
Bagtit (prfshir lopt)
(kok/vit, 2007-2009)
kok
1150
1100
1050
1000
950
900
850
800
1,110
1,070
2007
1,080
2008
2009
Rendimenti i qumshtit
(Kg/vit, 2007-2009)
Kg
9600
Milk Yield
9500
9400
9,467
9300
9200
Bagtit (prf.
lopt)
9,508
9,305
9100
9000
2007
2008
Burimet: Raporti USDA GAIN, 2008 & 2010, Faqja e internetit t Qeveris ruse
Shnim: Ferma e bagtive Grazhdansky ka prfituar nga programi bujqsor rus q nga viti 2007 dhe konsiderohet nj nga fermat m t suksesshme t bagtis n Rusi
2009
51
Menaxhimi i shndetit t kopeve
BE-ja ka formuluar nj strategji pr shndetin e kafshve, q sht

miratuar nga shtetet antare pr t minimizuar rastet e smundjeve
prmes masave proaktive dhe reaguese
Bashkimi Evropian: Masat proaktive dhe reaguese pr kontrollin e smundjeve
Parimet
Parimet ee
strategjis
strategjis s
s
BE-s
BE-s
Pasqyra e prgjithshme: Duke pas parasysh ndikimin shkatrrues t smundjeve t fundit mbi shndetin e kafshve, Strategjis e BE
s 2007-2013 mbi shndetin e kafshve bazohet n parimin se parandalimi sht m i mir sesa shrimi. Synimi sht q ti jipet m
shum prqendrim shteteve antare mbi masat e parandalimit, vzhgimin e smundjeve, kontrolleve dhe krkimeve pr t ulur rastet e
smundjeve t kafshve dhe pr t minimizuar ndikimin e epidemive kur ato t ndodhin. Shtetet antare individuale t BE-s jan
prgjegjse pr t zbatuar masat por marrin prkrahje financiare nga BE-ja pr zbatimin e tyre
Parimet kye:
BE-ja rekomandon masa proaktive n vendkalimet kufitare, identifikimin dhe regjistrimin e fermave t kafshve, themelimin e nj
sistemi t kompjuterizuar q lidh autoritetet qendrore dhe ato lokale n tr BE-n, krijimin e laboratorve kombtar t referimit
dhe prdorimin e vaksinimit parandalues (1)
Disa masa reaguese gjithashtu jan rekomanduar n raste t epidemive, si sht therja e mishit t infektuar dhe lajmrimi i BE
s rreth smundjeve madhore duke prdorur sistemin e kompjuterizuar t lajmrimit t smundjeve t kafshve
Kontrolli proaktiv i virusit t gjuhs s kaltr (VGjK) Bullgari, 2009
Vzhgimi
Testimi
Rezultatet
Nuk sht hetuar

Programi shtetror i Kafsht ishin
ndonj dshmi e
testuar do 30 dit
vzhgimit i
infeksionit t virusit
pr pranin e
themeluar pr t
t VGjKs
antitrupave t
kontrolluar VGjKn

Konfirmuar nga
VGjKs
Vzhgimi i serumit
vzhgimet e
do kope sht
sht kryer n 22
mtejme virale,
prbr nga 10
kope t kafshve n
serologjike,
kafsh shtpiake
Bullgarin
epidemiologjike dhe
dhe 10 dhi; do
perndimore dhe at
kliniko patologjike
kafsh sht
jugore, ku kishte
identifikuar me nga
shprthyer epidemia
nj shenj n vesh
n vitin 2001
Kontrolli reagues i smundjes s gjs s gjall Angli, 2007
Zbulimi dhe
kontrolli
rrnjosja
Rezultatet
Me zbulimin e
Mbi dy mij kafsh Smundja sht
smundjes, jan
t infektuara n
rrnjosur pr 2 muaj
vendosur ndalesat e
Surrey dhe
dhe ka prekur m pak
menjhershme t
Berkshire jan
se 10 ferma
lvizjes dhe eksportit
zgjedhur dhe therur Masa m t shpejta
t bagtive
jan ndrmarr gjat
Zonat e vzhgimit
epidemis s vitit
prej 10 km jan
2001, ku m shum
krijuar rreth vendeve
se 4 milion kafsh
t infektuara
jan therur dhe mbi
100,000 ferma jan
prekur
Shnim (1): Vaksinimi i prgjithshm parandalues kundr smundjes s gjs s gjall dhe gripit klasik t derrave sht i ndaluar nga BE-ja, meq ai mund t fsheh" agjentt infektiv dhe t favorizoj
prhapjen e smundjes. Megjithat, pr disa smundje, sic sht gjuha e kaltr, q nuk mund t kontrollohet n mnyr efektive me mnyra t tjera, vaksinimi mund t zbatohet si instrumenti m i
rndsishm i kontrollit t smundjes; Burimi: Komisioni Evropian, Analiza BAH
52
Sistemi i gjurmimit t kafshve
Me prkrahjen e donatorve, Maqedonia ka zhvilluar nj sistem

efektiv t identifikimit dhe gjurmimit t kafshve
Maqedonia: Gjurmimi dhe rregullimi i lvizjes s kafshve
Programi
Programi ii
shnjimit
shnjimit t
t
veshve
veshve n
n
Maqedoni
Maqedoni
Pasqyr e prgjithshme: Projekti shtetror pr sistemin e identifikimit

dhe regjistrimit t kafshve sht zhvilluar dhe financuar nga Agjencia
Evropiane pr Rindrtim (2002-tani) pr t trajtuar shqetsimet rreth
parandalimit t smundjeve dhe siguris s ushqimit n Maqedoni pr
t prmbushur krkesat e BE-s
Synimet: Themelimi i nj sistemi t integruar pr identifikimin e
kafshve n mnyr q kafsht t mund t prcillen dhe t kontrollohen
n rast t ndonj epidemie dhe t mund t gjinden n rast t
mosprputhshmris s produkteve t kafshve me standardet e
siguris s ushqimit. Sistemi synon prodhimin e produkteve t
shndetshme dhe cilsore.
Ekzekutimi: Sistemi pr identifikimin dhe regjistrimin e gjedheve
individuale prfshin :
- Shenjat e dyfishta n vesh pr do kafsh me numr individual
- Mirmbajtja e nj regjistri pr do ndrmarrje (ferm, dyqan)
- Pasaportat e bagtive
- Databaz e kompjuterizuar n nivel t shtetit
Fazat e programit t shnjimit t veshve

Faza
Faza 1:
1:
(Shenjat
(Shenjat ee veshit)
veshit)
Faza
Faza 2:
2:
(Sistemi
(Sistemi ii I&R
I&R pr
pr
bagtin)
bagtin)
Faza
Faza 3:
3:
(Sistemi
(Sistemi ii kontrollit
kontrollit t
t
lvizjes)
lvizjes)
Pajisjet harduerike dhe softuerike, shenjat e veshit dhe

materialet e shtypura t shtuara n bazn qendrore t t
dhnave. Kjo faz e ka mundsuar fillimin e identifikimit t
bagtive n teren
Konsolidimi i sistemit t identifikimit dhe regjistrimit (I&R)
pr bagtin, dhe themelimi i sistemit t I&R pr delet dhe
dhit
Prfitimet
Prfitimet nga
nga sistemet
sistemet ee identifikimit
identifikimit
t
kafshve
t kafshve

I&R
I&R ii kafshve
kafshve shrben
shrben si
si nj
nj sistem
sistem
qendror
qendror q
q mund
mund t
t ofroj
ofroj informata
informata pr
pr
shumimin
shumimin ee shtazve,
shtazve, pagesat
pagesat nga
nga
subvencionet
subvencionet dhe
dhe procedurat
procedurat veterinare
veterinare
q
q kan
kan t
t bjn
bjn me
me trajtimin,
trajtimin, vaksinimin
vaksinimin
dhe
dhe epidemiologjin
epidemiologjin ee smundjeve
smundjeve t
t
kafshve
kafshve

Identifikimi
Identifikimi ii kafshve
kafshve shpie
shpie n
n gjurmimin
gjurmimin
ee bagtive,
q
mundson
gjurmimin
bagtive, q mundson gjurmimin prapa
prapa
t
t produkteve
produkteve t
t kafshve
kafshve deri
deri tek
tek vendi
vendi ii
prodhimit
prodhimit

Gjurmimi
Gjurmimi ii kafshve
kafshve prmirson
prmirson
parandalimin
parandalimin ee smundjeve
smundjeve dhe
dhe ii mbron
mbron
konsumatort
nga
produktet
konsumatort nga produktet ee kafshve
kafshve
Asistimi i drejtoris s veterinaris pr t prmbushur

themelimin e nj identifikimi t integruar t kafshve, pr
sistemin e regjistrimit dhe lvizjes pr delet dhe dhit n
prputhshmri me krkesat e BE-s
Burimet: Komisioni Evropian, Iniciativa pr bashkpunim n Evropn juglindore
53
Prmbajtja
Pasqyr e rezultateve
Analiza baz e sektorit t produkteve shtazore
Rekomandimet pr t prmirsuar sektorin e produkteve shtazore n
Kosov
Kombinimi i rekomanduar i produkteve shtazore pr Kosov
Iniciativat & plani i veprimit pr zbatim
Arritja e potencialit t plot n tregjet vendore
54
Pr t prcaktuar przierjen e llojllojshme t produkteve shtazore

dhe peshqive t Kosovs, kemi prshtatur procesin e filtrimit prej
gjasht hapave
Procesi pr identifikimin e bazs s llojllojshme t produkteve shtazore dhe peshqive t Kosovs
4a
4a
11
Bota e kafshve
& peshqve
22
Fizibiliteti
mjedisor
33
Fizibiliteti ekonomik
Vlera e
prodhimit
55 Pengesat n
zingjirin e vlers
Identifikoni kafsht/peshqit q
mund t rriten ekonomikisht dhe
n mnyr efikase bazuar n:
Krkesn pr nnproduktet
n tregjet e caktuara
Vlern e lart pr peshn
apo nnproduktin
Trheqja/atraktiviteti
4b
4b
ekonomik
120 kafsh/peshq
Prcaktoni listn
e gjat t t gjitha
kafshve dhe
peshqive t
mundshm n
bot
Kategorizoni
kafsht dhe
peshqit n fusha
specifike t
fokusit
48 kafsh/peshq
Filtroni kafsht
dhe peshqit q
nuk mund t
prkrahen nga
mjedisi natyror i
Kosovs
26 kafsht/peshqit kryesor
Rendisni
kafsht/peshqit
sipas vlers neto
t tanishme t
kafshs apo
peshkut sipas
Identifikoni kafsht/peshqit q do
produkteve gjat
t prodhojn ndikime t
kohs s tyre
dallueshme ekonomike sipas :
produktive
Intensitetit t puns
Przgjidhni 26
Zvendsimit t importit
kafsht/peshqit
Potenciali i drejtuar kah

kryesor
prpunimi
66
Pozicionimi
i
produkteve
t
kafshve/
peshqive
16 kafsht/peshqit kryesor 7 kafsh/peshqi

Ekzaminoni
listn e shkurt
t kafshve,
peshqve dhe
nnprodukteve
sipas krkesave
pr investime,
lehtsis pr t
prodhuar dhe
lehtsis s
qasjes n treg
Rekomandoni
listn
prfundimtare t
kafshve,
peshqive dhe
nnprodukteve
q Kosova duhet
ti prodhoj
55
1. Bota e kafshve & peshqve
Pr filterin e par, kemi prgatitur nj list t 120 kafshve dhe

peshqive potencial duke u prqendruar n shtat kategori
kryesore
Initial List
of Primary
and
Fisheries
Zbrthimi
i kategorive
t Animal
kafshve
dhe
peshqive
KAFSHT
KAFSHT
11
Kafsh
Kafshtt ee fe
fermave
rmave

Bagtit
Bagtit eemis
mishit
hit

Lop
Lop qu
qumshtore
mshtore

Bizoni
Bizoni

Derri
Derri

Delet
Delet

Dhit
Dhit

Pulat
Pulat (pr
(pr mish)
mish)

Pulat
Pulat (pr
(pr vez)
vez)

Rosat
Rosat

Patat
Patat

Gjeldeti
Gjeldeti

Pulhina
Pulhina

Kuajt
Kuajt

Gomar
Gomar

Mushkat
Mushkat

Lamat
Lamat

Alpak
Alpak

Dhel
Dhelpr
pr

Lepuri
Lepuri
22
Kafsh
Kafshtt eegjahut
gjahut

Drert
Drert

Dre
Dre bril
brilopat
opat

Struc
Struc

Krokodil
Krokodil

Aligator
Aligator

Kudu
Kudu

Impal
Impal

Vizon
Vizon

Fazan
Fazan

Antilop
Antilop ee Amer
Ameriks
iks

TThllz
hllz

Shkurt
Shkurt

Emu
Emu ((lloj
lloj zo
zogu)
gu)
33Kafsh
Kafshtt eegjahut/
gjahut/
t
t tjtjera
era

Blett
Blett
PESH
PESHQI
QITT
44

Trofta
Trofta

Ngja
Ngjalat
lat

Krapi
Krapi

TTon
on krahkaltr
krahkaltr

TT
on
on krahkaltr
krahkaltr jugor
jugor

Peshk-silur
Peshk-silur

Njil
Njil

Salmon
Salmon ii ppaq
aqsorit
sorit

Salmon
Salmon ii atl
atlant
antikut
ikut

Salmon
Salmon ii D
Danu
anubit
bit

Shojz
Shojz ee atl
atlant
antikut
ikut

Shojz
Shojz ee
Grenlan
Grenlands
ds

Shojz
Shojz pikver
pikverdh
dh

Shojz
Shojz deti
deti

Shojz
Shojz guri
guri

Shojz
Shojz kra
krahv
hverdh
erdh

Shojz
Shojz

TT
on
on albacore
albacore

TTon
on krahverdh
krahverdh

Peshk fluturue
fluturuess ose
ose
Peshk
bonito
bonito me
me vi
vija
ja

TTona
ona Bige
Bigeye
ye

Merluc
Merluc ii atla
atlantikut
ntikut
55
Pes
Peshqit
hqit

Merluc
Merluc ii pa
paqs
qsorit
orit

Peshk-shpat
Peshk-shpat

Peshk-dh
Peshk-dhmbor
mbor

Sardina
Sardina

Merluc
Merluc

Bonito
Bonito

Merluc
Merluc ii zi
zi nga
nga
atlantiku
atlantiku

Merluc
Merluc ii zi
zi nga
nga
Alaska
Alaska

Cusk
Cusk

Skumbri
Skumbri

Mustak
Mustak (Ictalurus)
(Ictalurus)

Mustak
Mustak (Panga
(Pangasius)
sius)

Mlysh
Mlysh

Mlys
Mlyshh Pickerel
Pickerel

Mlys
Mlyshh sharmak
sharmak

Sharmak
Sharmak ii verdh
verdh

Sharmak
Sharmak ii Atla
Atlantikut
ntikut

Peshk
Peshk me
me mish
mishtt
bardh
bardh

Levrek
Levrek me
me goj
goj t
t
madhe
madhe

Levrek
Levrek deti
deti

ZZander
ander

Salmon
Salmon ii vo
vogl
gl

Snapper
Snapper

Kern
Kern

Lingc
Lingcod
od

Monkfish
Monkfish

Skumbri
Skumbri Atka
Atka

Peshk delfi
delfini
ni
Peshk

Butterfish
Butterfish

Cape
Capelin
lin

Mac
Mac deti
deti nga
nga
oqea
ni
oqeani

Sharrmak
Sharrmak ii
portokallt
portokallt

Sardel
Sardelee Anchovi
Anchovi

Hareng
Hareng aameri
merikane
kane

Lloj
Lloj krap
krapii Bream
Bream

Barbunj
Barbunj

Gjarpr
Gjarpr Asp
Asp

Merluc
Merluc Hake
Hake

Here
Hereng
ng eevropiane
vropiane

Bli
Bli Sturgeon
Sturgeon

Peshk shqarth
shqarth
Peshk

Shqarth
Shqarth oq
oqeani
eani

Merluc
Merluc oo
Grenlan
Grenlands
ds

Hareng
Hareng

TTilapia
ilapia

Merluc
Merluc hiting
hiting
Moluskt
Moluskt

Stridhe
Stridhe

Fiston
Fiston

Midhje
Midhje

Sepje
Sepje

Kallamar
Kallamar

Oktapod
Oktapod

Krmij
Krmij
66
Krustac
Krustac

Karavid
Karavidhe
he guri
guri

Aragost
Aragost

Karavidhe
Karavidhe

Karkalec
Karkalec

Gaforre
Gaforre
77
T
T tjtjera
era

Iriq
Iriq ii detit
detit

Krmill
Krmill deti
deti

Molusk
Molusk (i(i detit)
detit)

Molusk
Molusk (( ii ujrav
ujravee t
t
freskta)
freskta)

Abalon
Abalon
Shnim: (1) Kafsh jan definuar si do lloj kafshe q mund t rritet n nj ambient ferme pr shitje tregtare; disa artikuj t vendosur n list prfaqsojn m shum se nj peshk
Burimi: TradeMap, Komisioni ndrkombtar i SHBAs pr tregti, Analiza BAH.
56
1. Bota e kafshve & peshqve
dhe gjithashtu kemi ndar llojet e kafshve/peshqive t rritur

sipas komunave
Pasqyra e kafshve/ peshqive t rritur sipas komunave
Ferizaj
Gjakov
Gjilan
Mitrovic
Pej
Prishtin
Prizren
Kaaniku
Shtimja
Shtrpca
Ferizaji
Deani
Gjakova
Rahoveci
Gjilani
Kamenica
Vitia
Mitrovica
Leposaviqi
Skenderaj
Vushtrria
Z. Potoku
Zveani
Istogu
Klina
Peja
Gllogovci
F. Kosova
Lipjani
Novobrda
Obiliqi
Podujeva
Prishtina
Dragashi
Prizreni
Suhareka
Malisheva
Bagti pr mish
Lop qumshtore
Dem
Buall
Derr
Qengja
Dele
Dash
Dhi
Kuaj
Gomar
Pula
Zgjua bletsh
Trofta
Krap
Shnim: Komunat e paraqitura sipas anketimit t ekonomive familjare t vitit 2007 t punuara nga Enti i Statistikave t Kosovs.
Burimi: Zyret komunale pr bujqsi t anketuara.
57
1. Bota e kafshve & peshqive
Ve ksaj, kemi prgatitur nj list t nnprodukteve t mundshme

q do t mund t prodhohen nga i tr vargu i kafshve/peshqive
Llojet e nnprodukteve sipas kafshve/peshqive
JJOO
T
LLOOT
P
EE P
Mish
Pjest e
brendshme
Gzofi/lkura
Leshi
Puplat
Produktet e
qumshtit
Vezt
Yndyra/vaji
Brirt
Mjalti
Bagtia pr
mish/qumsht
Derri
Delet
Dhit
Pulat
Gjeldeti
Rosat/Patat
Dhelpra
Lepuri
Kali
Lam/Alpak
Dreri
Struci
Krokodili/aligatori
Impala
Vizoni
Antilop e Ameriks
Shqarth
Blet
Salmon
Troft
Molusk
Gaforre
Burimi: Analiza BAH
58
2. Fizibiliteti mjedisor
Filtri i fizibilitetit mjedisor bazohet n nj ekzaminim t thell t

katr faktorve: ujit, hapsirs pr jet, ushqimit dhe klims
Faktort e fizibilitetit mjedisor
Uji
Uji
Nevojat pr uj sipas llojit t kafshve

Prdorimi i ujit pr bagtin: konsumimi i ujit, kultivimi i i ushqimit, mirmbajtja e kafshve
Lloji i ujit pr peshqit: mjediset e ujit t freskt kundrejt atyre me t detit dhe mjediset e ujit
natyror (t egr kundrejt t kultivuar)
Disponueshmria dhe qasja e ujit t mjaftueshm dhe cilsor pr t prmbushur nevojat
Hapsira
Hapsira pr
pr
jet
jet
Sjellja e kafshve dhe krkesat natyrore t mjediseve ku jetojn kafsht

Bagtit: malet kundrejt kullosave dhe mbyllja kundrejt t lnit t lir
Peshqit: dendsia e mbajtjes
Disponueshmria e burimeve t toks/ujit q prmbushin nevojat sipas llojeve t kafshve
Llojet dhe sasit e rekomanduara t ushqimit sipas llojit t kafshve
Ushqimi
Ushqimi
Klima
Klima
Disponueshmria dhe mundsia e qasjes n lloje t dshiruara t ushqimit

Bagtit: prodhimi i ushqimit vendor; burimet natyrore t ushqimit nga kullosat; tregjet ndrkombtare
Peshqit: prodhimi vendor i ushqimit pr peshqi; burimet natyrore t ushqimit n uj; tregjet
ndrkombtare
Shkalla e ndjeshmris s temperaturs sipas llojit t kafshve

Bagtit: temperatura e ajrit (mundsia pr t jetuar n temperatura m t ulta se 0
celsius)
Peshqit: temperatura e ujit (tropikale kundrejt t but)

Temperaturat vjetore pr lloje t ndryshme t toks dhe siprfaqeve t ujit
Burimi: Analiza BAH
59
2. Fizibiliteti mjedisor- uji
Kosova ka burime t mjaftueshme t ujit dhe nuk e kemi

konsideruar kt pendes pr sektort e prodhimit t kafshve dhe
peshqve
Disponueshmria e ujit dhe qasja n Kosov
Disponueshmria
Disponueshmria ee ujit
ujit
Liqejt dhe lumenjt n Kosov
T reshurat e prgjithshme n Kosov(1)
Qasja
Qasja n
n uj
uj
Skema e ujitjes n Kosov
Shnim (1): Prfshin t gjitha llojet e t reshurave dhe vesn.
Burimi: Enti Statistikor i Kosovs; Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor Gjendja e ujit n Kosov, 2008; Analiza BAH.
60
2. Fizibiliteti mjedisor- uji
Ekzistojn nj numr burimesh t ujit t prshtatshme pr rritjen e

peshqive; aktualisht jan 26 ferma t peshqive n Kosov
Burimet e ujit dhe shprndarja e fermave t peshqive n Kosov
Komente
Komente
Kos
Kosoova Par
Parkk
Trofta
Vali
California
Kumbini
Dush
Dushkaja ID
Blakaj
Begi Trof
Troftta
Delfinat
Fush
Fush Koso
osov
Obili
Obilicc
Adi
Prr
Prroni
oni Shqiptar
Shqiptar
Delfini
Molliq

Shumica
Shumica ee fermave
fermave t
t peshqive
peshqive jan
jan
t
t vendosura
vendosura n
n komunn
komunn ee Istogut
Istogut
ndrsa
ndrsa t
t tjerat
tjerat gjinden
gjinden npr
npr
Kosov,
si
jan
ato
n
Prizren
Kosov, si jan ato n Prizren

Shumica
Shumica ee burimeve
burimeve t
t ujit
ujit n
n
Kosov
Kosov ka
ka temperatur
temperatur konstante
konstante
prej
prej 7-9
7-9 grad
grad celsius
celsius
Prderisa
Prderisa temperatura
temperatura sht
sht
ee mjaftueshme
pr
kultivimin
mjaftueshme pr kultivimin
ee peshqive,
peshqive, ajo
ajo anon
anon kah
kah m
m
ee ftohta
dhe
kjo
bn
q
ftohta dhe kjo bn q
peshqit
peshqit t
t rriten
rriten m
m ngadal
ngadal
Ndonse
Ndonse peshqit
peshqit rriten
rriten m
m
ngadal,
ngadal, cilsia
cilsia ee mishit
mishit rritet
rritet
California
California
Mifabeli
Gurra
Gurra Bes
Lliria
Burimi: Analiza e ekspertve, Analiza BAH.
61
2. Fizibiliteti mjedisor- hapsira pr jetes
Pr shkak se Kosova ka tok t kufizuar t cilsis s lart pr

kullosa, ne kemi mbajtur vetm kafsh q mund t rriten n kullosa
malore apo vende t mbyllura
Pasqyra e prgjithshme e rajoneve malore dhe atyre jo-malore n Kosov
Komente
Komente

Nnt
Nnt prej
prej tridhjet
tridhjet komunave
komunave n
n
Kosov
Kosov kan
kan mes
mes 128
128 dhe
dhe 667
667 qytetar
qytetar
pr
kilometr
katror,
duke
theksuar
pr kilometr katror, duke theksuar q
q
Kosova
ka
m
shum
vende
urbane,
Kosova ka m shum vende urbane, me
me
popullat
popullat t
t dendur
dendur

Si
Si rezultat,
rezultat, jemi
jemi prqendruar
prqendruar n
n kafsht
kafsht
q
mund
t
rriten
n
kullosat
malore
q mund t rriten n kullosat malore me
me
popullsi
m
t
ult
si
dhe
n
kullosat
e
popullsi m t ult si dhe n kullosat e
mbyllura
mbyllura t
t vendosura
vendosura n
n vende
vende me
me m
m
shum
popullsi
shum popullsi
Rajonet jo-malore
Burimi: Analiza PNPK; Ministria e Mjedisit dhe e Planifikimit Hapsinor Gjendja e ujit n Kosov, 2008; ESK Departamenti i statistikave t popullsis, 2006; Analiza BAH.
62
2. Fizibiliteti mjedisor - ushqimi
Ekziston nj llojllojshmri e foragjereve q jan prezente n vend

apo prmes importeve pr t rritur kafsht n Kosov
Pasqyra e ushqimit sipas llojeve t kafshve
L
UULLL Kafsha
B
B
M
EM
SSHHE
Lloji i ushqimit
% e racionit
Ushqim
60%
Lopt qumshtore
Koncentrat
40%
Ushqim
90%
Lopt pr mish
Koncentrat
10%
Ushqim
80%
Delet/dhit
Koncentrat
Burimi:
20%
Pulat
Koncentrat
100%
Derrat
Koncentrat
(prbrsit e racionit fillestar
Racioni ( pesha 1-10 kg) (24%
proteina))
100%
AGROCOM; Analiza BAH
Ushqimi I
kafshve
% e przierjes
Silazh
Ndryshon sipas mundsis
San
Jonxh
Drithra
70%
Soj
20%
Luledielli
5%
Mbetjet e grurit
2%
Przierje pre-mix
3%
Silazh
San
Jonxh
Drithra
70%
Soj
20%
Luledielli
5%
Mbetjet e grurit
2%
Przierje pre-mix
3%
Silazh
San
Jonxh
%e
importuar
Burimet kryesore t
importimit
0%
Nuk ka t dhna
100%
100%
100%
0
100%
Serbi
Brazil
Bulgari/Maqedoni
Nuk ka t dhna
Gjermani
0%
Nuk ka t dhna
100%
100%
100%
0
100%
Serbi
Brazil
Bulgari/Maqedoni
Nuk ka t dhna
Gjermani
0%
Nuk ka t dhna
Serbi
Brazil
Bulgari/Maqedoni
Nuk ka t dhna
Gjermani
Drithra
Soj
Luledielli
Mbetjet e grurit
Przierje pre-mix
Drithra
Soj
Luledielli
Vaj
Kryp
Przierje pre-mix
70%
20%
5%
2%
3%
60%
23%
10%
2.5%
2%
2.5%
100%
100%
100%
0
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Serbi
Brazil
Bulgari/Maqedoni
BE
BE
Gjermani
Drithra
Soj
Przierje pre-mix
40%
35%
25%
100%
100%
100%
Serbi
Brazil
Gjermani
63
2. Fizibiliteti mjedisor- klima
Pr shkak se Kosova ka duruar periudha t ftohta, kemi marr

vetm kafsh dhe peshq q mund t rriten n nj klim t but
Faktort e vlersimit t klims pr kafsh dhe peshq
Kafsht
Kafsht
Peshqit
Peshqit
Temperatura mujore n Kosov

(2005-2008, Celsius)
35
Uji q ka nj temperatur
konstante prej 0-20 grad
celsius ose m pak
Temperatur
Temperatur Shtetet si jan Japonia, Rusia,
aa ee ujit
ujit
Gjermania, Franca, Italia kan
ujra me temperatur t but
25
15
Ferizaj
Pej
Jan
Shkurt
Mar
Prill
Maj
Qersh.
Korr.
Gusht
Shtat
tetor
Nent.
Dhjet
Jan
Shkurt
Mar
Prill
Maj
Qersh.
Korr.
Gush
Shtat
tetor
Nent.
Ddhjet
Jan
Shkurt
Mar
Prill
Maj
Qersh.
Korr.
Gush
Shtat
tetor
Nent.
dhjet
Jan
Shkurt
Mar
Prill
Maj
Qersh.
Korr.
Gusht
Shtat
tetor
Nent.
Ddhjet
-5
Prishtin
2005
2006
2007
2008
Ujrat
Ujrat
tropikale
tropikale
Klima jo mjaft e
prshtatshme pr t rritur
kafsht q jan t ndjeshme
ndaj temperaturs
Uji q ka temperatur konstante

prej 18-35 grad celsius gjat
tr vitit
Shtetet si jan Indonezia, India,
Filipinet, dhe Shri Lanka kan
ujra tropikale
Shnim: T dhnat e temperaturs paraqesin nj mostr t t dhnave. Analizat e plota t temperaturs prfshijn t dhnat nga Instituti Meteorologjik nga 2001-2008 dhe t dhnat studimore nga
SIK UNDP nga 1977-1991; T dhnat vec e vec ishin n dispozicion vetm pr stacionet meteorologjike t Ferizajit, Pejs dhe Prishtins; Studimi SIK prmban t dhna historike t
tempereaturs nga 1977 deri 1991 pr Dukagjinin dhe Prishtinn; Burimi: Instituti Meteorologjik; Analiza BAH, Prkrahje pr zhvillimin e industris s vers n Kosov (SIK) studim I financuar nga
UNDP, 2002
64
2. Fizibiliteti mjedisor
Si rezultat, kemi identifikuar 26 lloje t kafshve dhe 11 lloje t

peshqive q mund t rriten n mjediset e Kosovs
Przgjedhja e kafshve dhe peshqive q e kalojn filtrin e fizibilitetit mjedisor
Kafsht
Kafsht
Peshqit
Peshqit
Bagtia pr mish
Rosat
Bagtia
qumshtore
Patat
Bizoni
Gjeldeti
Derri
Pulhine
Delja
Kuajt
Dhia
Gomart
Pulat (pr mish)
Mushkat
Pulat (pr vez)
Lamat
Lepuri
Alpakt
Krapi
Trofta
Ngjala
Maceja e detit
Kafsht
Kafsht ee
fermave
fermave
Peshku me mish
t bardh
Peshqit
Peshqit
Levreku
Zander
Bli
Lloj krapi I murr
Dhelpra
Barbuj
Dreri
Kafsht
Kafsht ee
gjuetis
gjuetis
Vizoni
Thllnza
T
T tjera
tjera
Dreri
Gjarpri
Phasianinae (lloj
shpeze)
Emu (lloj shpeze si
struc)i
Blett
65
3. Vlera e prodhimit
Pastaj llogaritm vlern e prodhimit t mundshm pr nnprodukte

nga secila kafsh/peshk q ka mbetur pr t przgjedhur 26 llojet
kryesore
Metodologjia e filtrimit pr t identifikuar 26 kafsht/peshqit kryesor
Pasqyra
Pasqyra ee metods
metods s
s filtrimit
filtrimit
48 kafsht/peshqit
26 kafsht/peshqit

Ky
Ky filter
filter klasifikon
klasifikon 48
48 kafsh/peshq
kafsh/peshq sipas
sipas vlers
vlers s
s tyre
tyre t
t
prodhimit
prodhimit

Vlera
Vlera ee prodhimit
prodhimit prcaktohet
prcaktohet duke
duke llogaritur
llogaritur vlern
vlern neto
neto
t
t tanishme
tanishme (VNT)
(VNT) n
n vit
vit t
t jets
jets prodhuese
prodhuese t
t
kafshs/peshkut
kafshs/peshkut
VNT
VNT sht
sht vlera
vlera q
q mund
mund t
t merret
merret sot
sot nga
nga
kafsha/peshku
kafsha/peshku dhe
dhe nga
nga nnproduktet
nnproduktet ee tyre
tyre gjat
gjat
jets
s
tyre
produktive
n
t
ardhmen
jets s tyre produktive n t ardhmen

Hapat
Hapat pr
pr t
t llogaritur
llogaritur vlern
vlern ee prodhimit
prodhimit jan
jan si
si n
n vijim:
vijim:
Prcaktimi
Prcaktimi ii jetgjatsis
jetgjatsis mesatare
mesatare produktive
produktive
Identifikimi
Identifikimi ii t
t gjitha
gjitha nnprodukteve
nnprodukteve t
t
kafshve/peshqve
q
kafshve/peshqve q mund
mund t
t tregtohen
tregtohen
Prcaktimi
Prcaktimi ii peshs
peshs mesatare
mesatare n
n vit
vit pr
pr secilin
secilin
nnprodukt
nnprodukt dhe
dhe mimi
mimi ii do
do artikulli
artikulli
Shtimi
Shtimi ii vlers
vlers s
s prgjithshme
prgjithshme do
do vit
vit ii t
t gjitha
gjitha
nnprodukteve
nnprodukteve dhe
dhe llogaritja
llogaritja ee VNTs
VNTs duke
duke zbatuar
zbatuar
faktorin
faktorin ee zbritjes
zbritjes
Vlera neto e tanishme n vit e jets produktive

(Euro/vit)
Vlera neto e tanishme Jetgjatsia mesatare produktive
(Euro)*
(Vite)
Shnim: (*) Pr qllime t llogaritjes, VNT n vit pr jetn produktive t peshqve bazohet n vlern e marr nga viti i kaluar i jets s peshqve, q mundson nj analiz krahasuese t vlers s
prodhimit pr t gjith peshqit.
66
Si hap i par, kemi prcaktuar numrin mesatar t viteve produktive

t secils kafsh
Jetgjatsia mesatare produktive sipas llojeve t kafshve
(Numri i viteve)
8
7
6
5
3
2
li
om
ar
i
M
us
hk
at
Ka
(p hini
er
ve
ze
)
Le
pu
ri
Vi
zo
ni
D
he
lp
ra
D
el
ja
D
hi
te
St
ru
ci
Bl
et
t
La
m
at
Al
pa
ka
D
er
ri
D
re
ri
Ba
ge
D
t
L o i a p re r i
p
tq rm
um ish
s
ht
or
e
Bi
zo
ni
ta
le
Pa
os
a
de
ti
an
i
je
l
G
za
Fa
z
l
l
Th
Pu
Pu
l
Pu
l
at
(p
r
m
is
h
0.3 0.3 0.3

0.1 0.1 0.2 0.3
Shnim (1): Vitet e jets produktive prrkufizohen si numri i viteve q krkohet pr t marr vlern maksimale komerciale dhe cilsia nga nnproduktet e kafshve. Burimi: Analiza BAH
67
Pastaj, prcaktuam llojet e nnprodukteve q mund t tregtohen, t

cilat mund t zhvillohen gjat jets s secils kafsh/peshk
Vlera e nnprodukteve gjat jets s kafshs/peshkut (1)
Kafsha/peshku
Bagtia pr mish
Nnprodukti
Vlera
Mishi
Pjest e brendshme
Gzofi/lkura
T vegjlit
VLERA E PRGJITHSHME
Jeta
SSHHE
EM
MBBUUL
LLL
0.00
V1
0.00
V2
333.88
333.88
V3
333.88
333.88
V4
333.88
333.88
V5
333.88
333.88
V6
333.88
333.88
V7
1,807.09
124.53
69.65
333.88
2,335.15
V8
Vlera
Delet
Mishi
Pjest e brendshme
Gzofi/lkura
Leshi
Produktet e qumshtit
T vegjlit
VLERA E PRGJITHSHME
Jeta
Pulat (pr vez)
66.29
129.60
75.12
271.01
V2
0.00
V1
66.29
129.60
75.12
271.01
V3
66.29
129.60
75.12
271.01
V4
195.12
16.31
6.55
66.29
129.60
75.12
488.98
V5
Vlera
2.13
27.29
29.42
V1
Mishi
Vezt
VLERA E PRGJITHSHME
Jeta
Vlera
Trofta
T freskta/t ngrira
VLERA E PRGJITHSHME
0.00
V1
0.00
V2
1.16
1.16
V3
Jeta
Vitet e jets produktive t definuara sipas numrit t viteve t nevojshme pr t nxjerr vlern dhe cilsin maksimale nga nnproduktet shtazore
68
Si hap i ardhshm, kemi llogaritur vlern neto t tanishme pr t

identifikuar vlern q mund t merret sot pr kafsht dhe
nnproduktet e tyre gjat jets s tyre produktive
VNT pr seciln kafsh s bashku me nnproduktet e tyre
(Euro)
7,811
4,563
3,578
2,942
2,557 2,557 2,573
2,135 2,202
1,394 1,448
1,571
916
610
er
ri
s
ht
or
e
qu
m
et
hk
at
Al
pa
ka
Bi
zo
ni
M
us
Ku
aj
La
m
Lo
p
et
ia
Ba
g
Burimi: Analiza BAH
i
m
is
h
St
ru
ci
re
r
pe
r
ar
i
om
re
r
D
el
et
D
et
e
Bl
hi
te
130
80
he
lp
ra
zo
ta
ni
Fa
45
29
27
Vi
27
Pa
13
za
ni
G
je
ld
Pu
et
i
la
(v
ez
e)
12
R
os
a
ur
i
Le
p
l
h
is
h)
Pu
(m
la
ku
rta
Pu
Sh
5
in
i
69
Pr t identifikuar kafsht me vlern m t madhe, ne kemi marr

VNT t secils kafsh dhe e kemi ndar me vitet e prgjithshme t
jets produktive pr t gjetur VNT n vit
Vlera neto e tanishme sipas vitit t jets produktive sipas kafshve
(Euro n vit)
20 kafsht kryesore
976
760
596
489
429
327
267
284
135
204
224
er
ri
s
ht
or
e
et
qu
m
ru
ci
St
i
Al
pa
ka
zo
n
Bi
hk
at
M
us
La
m
Lo
p
t
ia
Ba
g
Ku
aj
is
h
m
i
re
r
p
r
ep
ja
D
re
r
D
ar
t
om
G
hi
t
89
88
ta
64
t
he
lp
la
ra
(p
r
ve
z
)
Pu
R
os
la
a
(p
r
m
is
h)
Fa
za
ni
G
je
ld
et
i
et
Bl
Pu
40
Pa
26
23
l
za
Th
l
l
h
zo
n
Pu
Vi
ur
i
Le
p
15
in
i
15
26.71 26.74
37
161
199
284
70
Pr peshqit, kemi llogaritur VNT totale gjat jets s tyre pr ti

zgjedhur ata me vlera m t larta
Vlersimet e vlerave t prodhimit nga peshqit
Jeta mesatare produktive e peshqve
(Vitet)
Levrek
Zander
Barbuj
Gjarpr
Ngjala
Maca e detit
Krapi
Trofta
Bli
Lloj krapi
Peshk i
bardh
VNT pr secilin peshk dhe nnprodukt

(Euro)
45.08
Gjasht peshqit kryesor
7.75
0.23
0.45
0.45
0.61
0.68
0.83
0.87
1.10
Barbuj
Zander
Gjarpr
Lloj krapi
Levreku
Peshku i
bardh
Trofta
Maca e detit
2.43
Krapi
Ngjala
Bli
71
4. Atraktiviteti & fizibiliteti ekonomik
Kto 26 nnprodukte t kafshve dhe peshqive jan filtruar m tej

sipas fizibilitetit dhe atraktivitetit ekonomik
Metodologjia e filtrimit pr t identifikuar 16 nnproduktet kryesore t kafshve/peshqve
26 nnproduktet e
kafshve/peshqive
16 nnproduktet e
kafshve/peshqive
Pasqyra
Pasqyra ee metods
metods s
s filtrimit
filtrimit

Ky
Ky filtr
filtr klasifikon
klasifikon nnproduktet
nnproduktet kryesore
kryesore nga
nga 26
26
kafsht/peshqit
kryesor
sipas
:
kafsht/peshqit kryesor sipas :
Fizibilitetit
Fizibilitetit ekonomik
ekonomik
Atraktivitetit
Atraktivitetit ekonomik
ekonomik

Fizibiliteti
ekonomik identifikon
identifikon dhe
dhe prioritizon:
prioritizon:
Filtri pesdimensional
4a
4a
4b
4b
Fizibiliteti
ekonomik
Atraktiviteti
Atraktiviteti ekonomik
ekonomik
11
11
Intensiteti i puns
Krkesa n tregjet e
caktuara
22 Zvendsimi i importit
22 Vlera e lart pr peshn

33 Potenciali pr t drejtuar
kah prpunimi
Nnproduktet
Nnproduktet nga
nga kafsht/peshqit
kafsht/peshqit me
me krkesn
krkesn m
m
t
t lart
lart n
n tregjet
tregjet ee BE-s
BE-s
Nnproduktet
Nnproduktet me
me mimin
mimin m
m t
t lart
lart t
t importit
importit t
t
BE-s
pr
tonelat
BE-s pr tonelat

Atraktiviteti
ekonomik identifikon
identifikon dhe
dhe prioritizon
prioritizon ::
Kafsht/peshqit
Kafsht/peshqit q
q mund
mund t
t krkojn
krkojn nj
nj intensitet
intensitet t
t
lart
t
puns
lart t puns
Nnproduktet
Nnproduktet nga
nga kafsht/peshqit
kafsht/peshqit q
q aktualisht
aktualisht
importohen
importohen por
por q
q mund
mund t
t prodhohen
prodhohen n
n vend
vend
Nnproduktet
Nnproduktet nga
nga kafsht/peshqit
kafsht/peshqit q
q kan
kan potencial
potencial
m
m t
t lart
lart pr
pr prpunim
prpunim me
me vler
vler t
t lart
lart

Klasifikimi
Klasifikimi prfundimtar
prfundimtar ii kafshve
kafshve dhe
dhe nnprodukteve
nnprodukteve t
t
tyre
bhet
nga
konsolidimi
i
ktyre
pes
filtrave,
dhe
tyre bhet nga konsolidimi i ktyre pes filtrave, dhe
shpije
shpije n
n przgjedhjen
przgjedhjen ee 16
16 kafshve/peshqve
kafshve/peshqve kryesor
kryesor
dhe
dhe nnprodukteve
nnprodukteve t
t tyre
tyre
72
duke prdorur nj kombinim t bazs s t dhnave t bujqsis

dhe analizave t ekspertve pr t prcaktuar rezultatet e njri
tjetrit
Metodologjia e llogaritjes dhe burimet e t dhnave
4B. Atraktiviteti
ekonomik
4B.
4A. Fizibiliteti
Fizibiliteti
4A.
ekonomik
ekonomik
Metodologjia
Metodologjia ee llogaritjes
llogaritjes

Klasifikimi
Klasifikimi dhe
dhe prioritizimi
prioritizimi ii nnprodukteve
nnprodukteve kryesore
kryesore t
t
1.
1. Krkesa
Krkesa n
n
kafshve/peshqve
n
kuartele
t
renditur
sipas
uljes
s
kafshve/peshqve
n
kuartele
t
renditur
sipas
uljes
s
tregjet
tregjet ee caktuara
caktuara
krkess
krkess s
s importit
importit nga
nga BE-ja
BE-ja (27)
(27)

Komisioni
Komisioni ii SHBAve
SHBAve pr
pr tregti
tregti
ndrkombtare
ndrkombtare TradeMap,
TradeMap, EuroStat,
EuroStat,
Peshkataria
Peshkataria ee OUB/FAO
OUB/FAO Fishery,
Fishery,
.fishbase.org,
.fishbase.org, Analiza
Analiza BAH
BAH

Klasifikimi
Klasifikimi dhe
dhe prioritizimi
prioritizimi ii nnprodukteve
nnprodukteve kryesore
kryesore t
t
TradeMap;
TradeMap; raporti
raporti ii mimeve
mimeve evropiane,
evropiane, FAO
FAO
2.
2. Vlera
Vlera ee lart
lart pr
pr
kafshve/peshqve
n
kuartele
pr
t
ulur
vlerat
e
importit
pr
GLOBEFISH,
EuroStat,
Peshkataria
kafshve/peshqve
n
kuartele
pr
t
ulur
vlerat
e
importit
pr
GLOBEFISH,
EuroStat,
Peshkataria
pesh
pesh
tonelat
OUB/FAO
tonelat n
n BE
BE (27)
(27)
OUB/FAO ,, .fishbase.org,
.fishbase.org, Analiza
Analiza BAH
BAH
1.
1. Intensiteti
Intensiteti ii
puns
puns
2.
2. Zvendsimi
Zvendsimi ii
importit
importit
3.
3. Potenciali
Potenciali pr
pr
prpunim
prpunim gjat
gjat
prodhimit
prodhimit
Burimi:
Burimet
Burimet ee t
t dhnave
dhnave
Analiza BAH.

Kafsht
Kafsht me
me intensitet
intensitet t
t lart
lart t
t puns
puns q
q krkojn
krkojn 88 ose
ose m
m
shum
persona
pr
hektar
n
vit
pr
t
rritur
dhe
shum persona pr hektar n vit pr t rritur dhe
mirmbajtur
mirmbajtur kafsht
kafsht morn
morn vlern
vlern m
m t
t lart
lart t
t klasifikimit,
klasifikimit,
ndrsa
ndrsa kafsht
kafsht q
q krkojn
krkojn m
m pak
pak se
se 44 persona
persona morn
morn
vlern

vlern m
m t
t ult
ult t
t klasifikimit
klasifikimit
Ekspertt
Ekspertt ee bagtis
bagtis dhe
dhe peshkataris,
peshkataris,
Analiza

Analiza BAH
BAH
Peshqit
Peshqit me
me intensitet
intensitet t
t lart
lart t
t puns
puns q
q krkojn
krkojn m
m shum
shum
se
se 500
500 or
or pr
pr hektar
hektar n
n vit
vit pr
pr tu
tu rritur
rritur dhe
dhe mirmbajtur
mirmbajtur
morn
vlern
m
t
lart
t
klasifikimit,
ndrsa
morn vlern m t lart t klasifikimit, ndrsa peshqit
peshqit q
q
krkojn
m
pak
se
250
or
morn
vlern
m
t
krkojn m pak se 250 or morn vlern m t ult
ult t
t
klasifikimit
klasifikimit

Nse
Nse vlera
vlera ee importit
importit sht
sht m
m shum
shum se
se 250,000
250,000 euro
euro pr
pr

T
T dhnat
dhnat nga
nga Dogana
Dogana ee Kosovs,
Kosovs, Analiza
Analiza
nnprodukte
t
kafshve/peshqve
q
mund
t
rriten
nnprodukte t kafshve/peshqve q mund t rriten n
n
BAH
BAH
Kosov,
Kosov, ai
ai produkt
produkt ka
ka marr
marr nj
nj klasifikim
klasifikim m
m t
t lart
lart

Kafsht/peshqit
Kafsht/peshqit nnproduktet
nnproduktet ee t
t cilve
cilve mund
mund t
t prpunohen
prpunohen
m
m tej
tej n
n Kosov
Kosov me
me kontribute
kontribute t
t caktuara,
caktuara, kosto
kosto minimale
minimale
pr
pr fillim
fillim dhe
dhe veprim
veprim dhe
dhe pun
pun t
t mjaftueshme,
mjaftueshme, morn
morn vlern
vlern
m
Ekspertt
Ekspertt ee bagtis
bagtis dhe
dhe peshkataris,
peshkataris,
m t
t lart
lart t
t klasifikimit,
klasifikimit, ndrsa
ndrsa kafsht/peshqit
kafsht/peshqit nnproduktet
nnproduktet
Analiza
ee t
Analiza BAH
BAH
t cilve
cilve do
do t
t ishin
ishin t
t vshtira
vshtira pr
pr tu
tu prpunuar
prpunuar m
m tej
tej n
n
Kosov
Kosov me
me kontribute
kontribute t
t vshtira,
vshtira, kosto
kosto t
t larta
larta pr
pr t
t filluar
filluar
dhe
pr
pun
dhe
munges
t
puns
s
kualifikuar
morn
dhe pr pun dhe munges t puns s kualifikuar morn
vlern
vlern m
m t
t ult
ult t
t klasifikimit
klasifikimit
Pesha
Pesha
20%
20%
10%
10%
25%
25%
25%
25%
20%
20%
73
Pas kombinimit t filterve n nj baz t menduar mir, kemi

identifikuar 16 lloje t kafshve/peshqve dhe nnprodukte t tyre
me vler t lart potenciale, ekonomikisht trheqse dhe fizibile
Przgjedhja e 13 kafshve strategjike dhe nnprodukteve kryesore
Kafsht &
nnproduktet
kryesore
Krkesa e
tregut
Vlera e
lart/pesha
20%
Intensiteti i
puns
10%
Zvendsimi i
importit
25%
Prpunimi gjat
prodhimit d
25%
Nota
Klasif
ikimi
20%
0.75
0.25
0.8750
0.75
0.67
0.67
0.8265
0.75
0.25
0.67
0.7925
Derr (Mish)
0.25
0.67
0.67
0.7765
Bagti pr mish (Mish)
0.75
0.33
0.67
0.7415
Pul (Vez)
0.25
0.25
0.7375
Fazan (Mish)
0.5
0.75
0.25
0.6875
Ros (Mish)
0.5
0.5
0.25
0.6625
Pat (Mish)
0.5
0.5
0.25
0.6625
Dele (Mish)
0.75
0.75
0.67
0.25
0.6550
10
Dhi (Mish)
0.5
0.5
0.67
0.25
0.5800
11
Dre (Mish)
0.33
0.25
0.67
0.5790
12
0.5
0.67
0.25
0.67
0.5640
13
Nota
Klasif
ikimi
Pul (Mish)
Lop qumshtore (Qumsht)
Gjeldeti (Mish)
Lam (Mish)
Przgjedhja e 3 peshqive strategjik dhe nnprodukteve kryesore

Peshkataria&
nnproduktet
kryesore
Vlera e
lart/peshaf
20%
Intensiteti i
puns
10%
Zvendsimi i
importit
25%
Prpunimi gjat
prodhimit d
25%
20%
0.5
0.67
0.25
0.680
Bli (file t freskta/mish)
0.5
0.75
0.67
0.25
0.605
Krap (file t freskta/mish)
0.75
0.5
0.67
0.25
0.67
0.564
Trofta (file t freskta/mish)
Burimi:
Krkesa e
tregut
Analiza BAH.
74
5. Analiza e pengesave
Gjithashtu kemi analizuar pjesn tjetr t kafshve/peshqive n
zinxhirin e vlers s bujqsis pr t kuptuar m mir sfidat dhe
mundsit e ofruesve dhe eksportuesve bujqsor
Investimi, prodhimi dhe konsiderimet e tregut prgjat zinxhirit t vlers s produkteve t kafshve/peshqve
11 Investimi
Investimet para
prodhimit
Raca e pastr
e kafshve
Koha deri n
t ardhurat e
para
Zhvillimi i
aftsive
Investimet n
infrastruktur,
makineri dhe
pajisje
Toka,
siprfaqet e
kullosave, uji
Shrbimet &
furnizimet
veterinere
Burimi:
Analiza BAH.
33 Tregu
22 Prodhimi
Prodhimi nga
kafsht/peshqit
Menaxhimi i
kafshve/pesh
qive
(Ekonomia
bujqsore,
bujqsia me
peshk,
shumimi,
shndeti i
kopes,
ushqimi)
Kontributet
(Ushqimi,
barnat,
shumimi,
menaxhimi i
kullosave/ujit,
Menaxhimi i
pajisjeve)
Prpunimi
Infrastruktura
Kontrolli i cilsis
prfshir testimet
n laborator
Pajisjet dhe
aftsit e
prpunimit
Paketimi dhe
etiketimi
Ruajtja &
Transportimi
Kohzgjatja e
produktit
Shenjzimi/
Brendingu
Identifikimi i
tregjeve q
Krkesat pr vend synohen
Shprndarja
n tregjet e
jashtme
Distanca deri tek
tregjet
Lloji i klientit
t ftoht dhe pr Themelimi i

Krkesat pr
ruajtje
paansis &
besueshmri
identitetit t marks
Krkesat pr
Fleksibiliteti i
transportim me Prcaktimi i
drgess
frigorifer/ftohje
shtytsve t
Drgesat m t
krkesave t
Prishja
vogla sesa me
konsumatorve
kamion
Identifikimi i
kushteve paraprake
t marks
75
M specifikisht, ky filter i fundit i analizs s pengesave sht

prqndruar n investimet e krkuara, lehtsit pr t prodhuar
dhe lehtsit pr tregti
Pasqyra e dimensioneve t filtrit t analizs s pengesave
Investimet
Investimet ee
krkuara
krkuara
Raca e pastr e kafshve: Blerja e artikujve t shumimit t racs s pastr t prshtatshm pr tregun e caktuar; kosto kapitale
e kafshve, fara, embrionet, peshqit e vegjl, vezt
Koha deri tek t ardhurat e para & cikli jetsor i kafshve: Periudha kohore q nevojitet pr riprodhim nga kafsht e shumimit
apo pr kafsht (p.sh. Pulat pr mish) t arrijn fazn e tregtueshme t prodhimit
Zhvillimi i aftsive: Krkesat pr trajnime dhe zhvillim t njohurive q nevojiten pr tu kujdesur pr kafsht/peshqit, pr t
trajtuar smundjet dhe pr t zhvilluar menaxhimin bujqsor t kafshve/shtazve, aftsit pr prodhim dhe prpunim
Infrastruktura, makineria & pajisjet: Kosto pr mbylljen e kafshve, rrethojat, pajisjet e ushqimit, pajisjet e puns; kosto pr
pajiset e ushqimit t peshqve, rrjetat, klasifikimi, pajisjet, ventilimi, kosto pr sistemet e transportimit (kamiont); kosto pr pajisjet
e prpunimit gjat prodhimit (mishi, qumshti, lkura, vezt, peshku i terur, supat); kosto pr sistemet e ftohjes (frigorifert)
Toka, kullosat apo siprfaqet e ujit: Kosto pr qiran apo blerjen e toks pr kullosje sezonale apo pr t ndrtuar fermat e
peshqive; kosto pr prmirsimin e toks s kullosave (plehrat, farat, testimi i dheut, dhe prgatitjet e tjera pr t mirmbajtur
cilsin e toks apo pr t prmirsuar standardet e kullosjes); kosto pr prmirsimin e cilsis s ujit
Shrbimet & furnizimet veterinere: Kosto e vaksinimit dhe barnave pr kafsht q nevojiten pr shndetin e kafshve gjat
procesit t rritjes dhe t ushqyerit
Lehtsi
Lehtsi pr
pr
prodhim
prodhim
Menaxhimi i kafshve: Njohurit dhe ekspertiza e krkuar pr nj shumim dhe rritje t suksesshme t kafshve/peshqve; niveli i
intensitetit t puns q krkohet pr t menaxhuar kafsht/peshqit; aftsia riprtrirse e kafshve/peshqve ndaj smundjeve dhe
kushteve klimatike t rnda
Kontributet: Disponueshmria e llojeve dhe e ushqimit pr kafsh; ndrlikueshmria dhe kosto e kontributeve pr menaxhimin e
kullotave, plehrat, menaxhimi i ujit, shumimi i kafshve, kujdesi ndaj kafshve (barnat & vaksinimi), transportimi i kafshve dhe
teknologjia e prpunimit; vshtirsia e prputhshmris me rregulloret n tregjet e caktuara (HACCP, ISO, Global Gap)
Kontrolli i cilsis: Specifikimi i cilsis s produktit dhe krkesave pr paketim; mundsia pr t prmbushur standardet pr
tregjet e caktuara; testimet laboratorike pr produktet e prfunduara
Teknologjia a prpunimit dhe paketimi: Ndrlikueshmria e teknologjis s prpunimit gjat prodhimit krkon prmbushjen e
krkesave t konsumatorve; kosto e pajisjeve pr prodhim dhe paketim; infrastruktura e nevojshme pr transportim, prpunim,
ruajtje dhe ftohje t mallrave t prfunduar
11
22
33
Lehtsi
Lehtsi pr
pr treg
treg

Ruajtja: Kohzgjatja e ruajtjes s produkteve, rndsia e ftohjes s integruar dhe t duhur

Marka/brendi: Identifikimi i tregjeve t caktuara & krkesave, zhvillimi i identitetit t marks, identifikimi i parakushteve t marks
Transportimi: Krkesat pr ftohje, prishja gjat ruajtjes dhe transportimit
Shprndarja npr tregje: Distanca deri tek tregjet, lloji i konsumatorit (shitje me shumic, prpunues, shitje me pakic,
shrbime ushqimore, institucionale), krkesat pr besueshmri dhe fleksibilitet t drges; drgesa m t vogla sesa me
kamion
Shnim: (1) Kostot e hollsishme pr investime pr prodhim dhe prpunim gjinden n modelin e sasis.
76
Kemi zhvilluar nj shkall matse q prcaktoi kriteret pr

investime t krkuara dhe karakteristikat
Prshkrimi i krkuar i rangimit t investimeve
Vlersimi
Prshkrimi

Pothuajse nuk nevojitet fare koh deri tek lindja e t vegjlve apo prodhimi i nnprodukteve
Jet e gjat produktive e kafshs/peshkut
Tashm ekziston ekspertiza pr rritjen e kafshve/kultivimin e peshqive apo n drejtimin kah prpunimi
Kosto minimale pr inpute, pajisje apo prodhim dhe pajisje t prpunimit
Nevojitet koh minimale deri tek lindja e t vegjlve apo prodhimi i nnprodukteve
Jet relativisht m e gjat e kafshs/peshkut
Tashm ekziston ekspertiza pr rritjen e kafshve/kultivimit t peshqive apo drejtimit kah prpunimi ose
kto mund t arrihen me nj vshtirsi minimale
Kosto t arsyeshme pr inpute, pajisje apo prodhim dhe pajisje t prpunimit
Nevojitet koh pak m e gjat deri n lindjen e t vegjlve apo deri n prodhimin e nnprodukteve
Jet relativisht m e shkurt e kafshs/peshkut
Ekziston ca ekspertiz pr rritjen e kafshve/kultivimin e peshqive apo drejtimin kah prpunimi, por
ekspertiza shtes do t arrihet me nj vshtirsi m t madhe
Kosto m t larta pr inpute, pajisje apo prodhim dhe pajisje t prpunimit

Burimi:
Analiza BAH.
Nevojitet koh e konsiderueshme deri n lindjen e t vegjlve apo deri n prodhimin e nnprodukteve
Jet e shkurt produktive e kafshs/peshkut
Pak ekspertiz apo njohuri rreth rritjes s kafshve/kultivimit t peshqive apo drejtimit kah prpunimi
Kosto penguese pr inpute, pajisje apo prodhim dhe pajisje t prpunimit
77
dhe kemi analizuar potencialin e Kosovs pr t rritur

kafsh/peshqi sipas investimeve t krkuara
Analiza dhe rangimi i investimeve t krkuara
Kafsha
Bagtia pr mish
Lloji i prodhimit
Koha deri tek i

vogli i par
Jeta produktive
Prodhimi
Prpunimi
Shumvjeare
2 vite
Deri n 8 vite
4,000 Euro/Ha
140,000 Euro
Vlersimi
Raca e pastr e kafshve: N shtet ekzistojn rac t pastra t kafshve, por kto duhet t aplikohen prmes shumimit, fars
dhe/apo embrioneve.
Zhvillimi i aftsive: Shum pak njohuri shtes krkohen pr prodhimin e kafshve. Aftsit e specializuara pr therjen dhe
prpunimin krkojn nj trajnim mesatar.
Infrastruktura, makineria & pajisjet e nevojshme: Pajisjet e puns (kafazt, kotect) pr prodhim. Vende n ambient t hapur me
vende betoni pr ushqim pr prfundim (krijim t yndyrs). Pajisjet pr prpunimin gjat prodhimit pr therje dhe paketim krkon
mbikqyrjen nga PKKARR.
Toka, kullosat apo siprfaqet e ujit: Krkohet tok pr kullosa (nj lope 545 kg plus vii i saj krkojn 12 kg ushqim t that n
dit). Siprfaqe t thata pr tu ushqyer (26 m2 pr cdo kafsh, me kodrina t baltosura).
Shrbimet dhe furnizimet veterinere: Dy vaksina vjetore pr smundjet standarde t kafshve. Inspektimi para dhe pas
ngordhjes s kafshve n prpunim.
Shumvjeare
Bagtia qumshtore
Kostoja e investimit*
2 vite
Deri n 8 vite
45,000 Euro/Ha
115,000 Euro
Raca e pastr e kafshve : Kafsh m produktive (Jersey, Guernsey) jan n dispozicion n rajon, por duhet t prezantohen pr
t fituar konkurenc.
Zhvillimi i aftsive : Sistem shum i thjesht pr prodhim, pra nevojiten trajnime mininale shtes. Njohuri t specializuara pr
prpunimin gjat prodhimit krkojn nj trajnim mesatar.
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme : Siprfaqe pjesrisht t mbyllura pr t ushqyer kafsht dhe pr t pushuar
(32.5 m2 pr cdo kafsh). Nevojiten vende moderne pr mjelje, grumbullim dhe sisteme t paraftohjes, si dhe pajisje moderne t
prpunimit gjat prodhimit pr nj prodhim t vlers s lart (qumsht UHT & produkte speciale) dhe paketimi krkon mbikqyrje
PKKARR.
Toka, kullosat apo siprfaqet e ujit : Krkohen kullota t kufizuara, ndonse qasja ditore n kullota sht e dshirueshme.
Shrbimet & furnizimet veterinere : Dy vaksina vjetore pr smundjet standarde t kafshve. Prkrahje e vazhdueshme
veterinere dhe barna pr kafsht e lnduara apo t smura (probleme me shputa, infeksione & ulcera).
Shnim: (*) Kosto e investimit pr prodhim prfshin infrastrukturn, makinerin, pajisje dhe rac t pastr t kafshve. Kostot e investimeve pr prpunim prfshijn pajisjet, infrastrukturn sistemet e
ftohjes, transportimin me ftohje dhe ruajtjen. Kosto e toks nuk sht prfshir.
78
dhe kemi analizuar potencialin e Kosovs pr t rritur

kafsh/peshqi sipas investimeve t krkuara (vazhdim)
Kafsha
Delet
Lloji i prodhimit
Koha deri tek i

vogli i par
Jeta produktive
Prodhimi
Prpunimi
Shumvjeare
2 vite
Deri n 5 vite
3,000 Euro/Ha
91,000 Euro
Vlersimi
dhe/apo embrioneve.
Toka, kullosat apo siprfaqet e ujit : Krkon tok pr kullosje (Nj dele 70 kg plus qengjat e saj krkojn 2.4 kg ushqim t that n
dit). Siprfaqe t thata pr tu ushqyer (1.86 m2 pr cdo kafsh, me vende pr balt).
Shumvjeare
Dhit
Kostoja e investimit*
2 vite
Deri n 5 vite
3,000 Euro/Ha
91,000 Euro
dhe/apo embrioneve.
Toka, kullosat apo siprfaqet e ujit : Krkon tok pr kullosje (Nj dhi 60 kg plus edhi apo edhat e saj krkojn 1.8 kg ushqim t
that n dit). Siprfaqe t thata pr tu ushqyer (1.5 m2 pr cdo kafsh, me vende pr balt).
79
dhe kemi analizuar potencialin e Kosovs pr zhvillimin e

shtazve/peshqive sipas investimeve t krkuara (vazhdon)
Kostoja e investimeve *
Kafsha
Derri
Lloji i
prodhimit
Koha deri tek i

vogli i par
Jetgjatsia
produktive
Prodhimi
Prpunimi
Shumvjear
2 vite
Deri 6 vite
74,000 Euro/Ha
140,000 Euro
Gjenetika e kafshve: Gjenetika e prshtatshme e kafshs ve ekziston n vendin ton dhe n vendet n afrsi
Zhvillimi i aftsive : Sistem prodhimi mesatarisht i thjeshte me tri faza (vend), prandaj krkohet nj aftsim plotsues minimal. Pr
tu drejtuar kah prpunimi me aftsi t specializuara, krkohet nj trajnim mestar. Prodhimi krkon pun intensive.
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme: Objekt t mbyllur pr do faz t prodhimit (pjellat e doss, ushqimi dhe
trajtimi), sisteme pr ujitje dhe sisteme pr trajtimin e mbeturinave/mbetjeve. Kafsht e trajtuara krkojn hapsir prej 1.9 m2 pr
kafsh. Drejtimi i objekteve t prpunimit n hapsira me pajisje moderne pr produkte t freskta dhe t prpunuara ( mish i tymosur
ose/apo salsie) si dhe paketimi krkon mbikqyrje nga PKKARR.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj: Nuk krkohen fusha me kullosa. Krkohet nj fush e prshtatshme e rrethuar nga t tri
ant.
Shrbimet veterinare dhe furnizimet : Vaksinimi dy here ne vit pr smundjet standarde t kafshve. Kujdes t vazhdueshm
veterinar dhe me medikamente pr kafsht e lnduara ose t smura (probleme me kmb, infeksione dhe pezmatime). Inspektimi i
kafshve q jan n prpunim para dhe pas vdekjes se tyre
Shumvjear
Lama
Vlersimi
2 vite
Deri 6 vite
3,000 Euro/Ha
135,000 Euro
Gjenetika e kafshve : Gjenetika shtazore sht shum vshtire te gjendet; mund t mos jete n dispozicion n regjion dhe duhet t
importohet.
Zhvillimi i aftsive : Njohuri shum te kufizuara n t kuptuarit e mbarshtimit, prandaj krkohet zhvillimi plotsues i aftsive. Pr
aftsi t specializuara n linjn e prpunimit krkohet nj aftsim mesatar.
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme : Kafsht rriten n kullosa, krkohet vetm pak infrastruktur .Rrethoja dhe
panele pr kafsht pr qethje dhe pr pun nuk jan t kushtueshme. Objektet n linjn e prpunimit me pajisjet moderne pr
produktet e mishit t freskt dhe paketimi krkon mbikqyrje t PKKARR-it.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : Krkohet tok me kullosa, megjithse kullosat malore jan mjaft adekuate
Shrbimet veterinare dhe furnizimet : Vaksinimi dy here ne vit pr smundjet standarde t kafshve. Inspektimi i kafshve q jan
n prpunim para dhe pas vdekjes se tyre
80

Kafsha
Pulat pr rritje
Lloji i
prodhimit
Koha deri tek i

vogli i par
Jetgjatsia
produktive
Vjetor
I menjhershm
45 Dit
Prodhimi
Prpunimi
105,000 Euro/Ha
112,000 Euro
Vlersimi
Gjenetika kafshve : Pr seciln tuf t prodhimit duhet t importohen zogj me mosh nj dit. Gjenetika e prshtatshme sht e
disponueshme edhe n vendet afr nesh.
Zhvillimi i aftsive: Nj sistem i thjesht me nj etap (vend) pr prodhim, prandaj krkohet nj aftsim plotsues minimal. Pr
aftsi t specializuara pr linjn prpunuese krkohet nj trajnim mestar. Prodhimi sht pun intensive .
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme: Objekt t mbyllur pr prodhim, klim t kontrolluar dhe sisteme ujsjellsi.
Shpezve u nevojitet hapsir 0.23 m2 pr nj shpend. Objektet n linjn e prpunimit me pajisjet moderne pr produktet e mishit
t freskt dhe atij te prpunuar si dhe paketimi krkon mbikqyrjen e PKKARR. Investimi fillestar sht shum i lart , por rikthimi i
investimit prshpejtohet duke pas parasysh tufat e shumfishat t zogjve brenda nj viti dhe koha shum e shkurtr e pasimit n
treg
Toka, kullota ose zona e pasur me uj: Nuk krkohen fusha me kullosa. Krkohet nj fush e prshtatshme pr t u mbyllur.
Shrbimet veterinare dhe furnizimet: Vaksinimi kundr smundjeve standarde t kafshve pr seciln ngastr me zogj.
Inspektimi i kafshve q jan n prpunim para dhe pas vdekjes se tyre.
Vjetor
Pulat vojse
I menjhershm
45 Dit
40,000 Euro/Ha
40,000 Euro
Gjenetika e kafshve: Pr seciln tuf t prodhimit duhet t importohen zogj me mosh nj dit. Gjenetika e prshtatshme sht e
disponueshme edhe n vendet fqinje.
Zhvillimi i Aftsive: nj sistem i thjesht me nj etap (vend) pr prodhim, prandaj krkohet nj aftsim minimal. Pr aftsi t
specializuara pr linjn prpunuese krkohet nj trajnim mestar. Prodhimi sht pun intensive .
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme: Objekt t mbyllur pr prodhim, klim t kontrolluar dhe sisteme ujsjellsi.
Shpezve u nevojitet hapsir 0.23 m2 pr nj shpend. Objektet n linjn e prpunimit me pajisjet moderne pr klasifikimin dhe
paketimin e vezve t reja . Investimi fillestar sht m i vogl n krahasim me pulat pr rritje por edhe vlera e produkteve
prfundimtare (vezve) sht m e ult .
Toka, kullota ose zona e pasur me uj: Nuk krkohen fusha me kullosa. Krkohet nj fush e prshtatshme pr t u mbyllur .
Shrbimet veterinare dhe furnizimet: Vaksinimi kundr smundjeve standarde t kafshve pr seciln ngastr me zogj.
Inspektimi i kafshve q jan n prpunim para dhe pas vdekjes se tyre .
Burimi: Analiza BAH
81

Kafsha
Biba
Lloji i
prodhimit
Koha deri tek I

vogli i par
Jetgjatsia
produktive
Vjetor
I menjhershm
126 Dit
Vlersimi
Prodhimi
Prpunimi
70,000 Euro/Ha
62,000 Euro
Gjenetika e kafshve Pr seciln tuf t prodhimit duhet t importohen zogj me mosh nj ditore. Furnizimi me zogj t gjall mund
t mos jet i disponueshm n vendet afr nesh.
Zhvillimi i aftsive : nj sistem i thjesht me nj etap (vend) pr prodhim, prandaj krkohet nj aftsim plotsues minimal. Pr
aftsi t specializuara pr linjn prpunuese t mishit krkohet nj trajnim mestar. Prodhimi sht pun intensive .
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme : Objekt t mbyllur pr prodhim, klim t kontrolluar dhe sisteme ujsjellsi.
t freskt dhe atij te prpunuar si dhe paketimi krkon mbikqyrjen nga PKKARRi. Kostoja e infrastrukturs sht e njjte si te
pulat pr rritje por me m pak cikle pr nj vit.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : Nuk krkohen fusha me kullosa. Krkohet nj fush e prshtatshme pr tu mbyllur .
Shrbimet veterinare dhe furnizimet : Vaksinimi kundr smundjeve standarde t kafshve pr seciln ngastr me zogj.
Vjetor
Fazani
I menjhershm
112 Dit
105,000 Euro/Ha
112,000 Euro
Gjenetika e kafshve : Pr seciln tuf t prodhimit duhet t importohen zogj me mosh nj ditore. Gjenetika adekuate mund t
mos jet e gatshme dhe e disponueshme n regjion, gj q shkakton nj kosto t lart investimi pr importimin e zogjve.
Zhvillimi i aftsive : Pr aftsi t specializuara pr linjn prpunuese t mishit krkohet nj trajnim mestar. Prodhimi sht pun
intensive .
t freskt dhe atij te prpunuar si dhe paketimi krkon mbikqyrjen nga PKKARRi.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : Nuk krkohen fusha me kullosa. Krkohet nj fush e prshtatshme pr t u mbyllur .
ftohjes, transportimin me ftohje dhe ruajtjen. Kosto e toks nuk sht prfshir
82

Kafsha
Pata
Lloji i
prodhimit
Koha deri tek I

vogli i par
Jetgjatsia
produktive
Vjetor
I menjhershm
112 Dit
Vlersimi
Prodhimi
Prpunimi
80,000 Euro/Ha
62,000 Euro
Gjenetika e kafshve : Pr seciln tuf t prodhimit duhet t importohen zogj me mosh nj ditore. Gjenetika adekuate mund t
mos jet e gatshme dhe e disponueshme n regjion.
Zhvillimi i aftsive : nj sistem i thjesht me nj etap (vend) pr prodhim, prandaj krkohet nj aftsim plotsues minimal. Pr
aftsi t specializuara pr linjn prpunuese t mishit krkohet nj trajnim mestar. Prodhimi sht pun intensive .
t freskt dhe atij te prpunuar si dhe paketimi krkon mbikqyrjen nga PKKARRi.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : Nuk krkohen fusha me kullosa. Krkohet nj fush e prshtatshme pr tu mbyllur.
Vjetor
Rosa
I menjhershm
112 Dit
80,000 Euro/Ha
62,000 Euro
Gjenetika e kafshve : Pr seciln tuf t prodhimit duhet t importohen zogj me mosh nj ditore. Gjenetika e prshtatshme sht
e disponueshme edhe n vendet fqinje.
Zhvillimi i aftsive : nj sistem i thjesht me nj etap (vend) pr prodhim, prandaj krkohet nj aftsim minimal. Pr aftsi t
specializuara pr linjn prpunuese t mishit krkohet nj trajnim mestar. Prodhimi sht pun intensive .
t freskt dhe atij te prpunuar si dhe paketimi krkon mbikqyrjen e PKKARR.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : Nuk krkohen fusha me kullosa. Krkohet nj fush e prshtatshme pr tu mbyllur.
83

Kafsha
Dreri
Lloji i
prodhimit
Koha deri tek I

vogli i par
Jetgjatsia
produktive
Vjetor
I menjhershm
45 Dit
Vlersimi
Prodhimi
Prpunimi
3,000 Euro/Ha
110,000 Euro
Gjenetika e kafshve : Gjenetika e kafshve duhet t importohet, por mundet qe t mos jet e disponueshme n regjion.
Zhvillimi i aftsive : Sistem shum i thjesht i prodhimit ne kullosa, megjithat prkitazi me prodhimin komercial, njohurit jan
shum t kufizuara n nivelin lokal, prandaj krkohen trajnime te konsiderueshme plotsuese. Pr aftsi t specializuara n linjn e
prpunimit krkohet nj aftsim mesatar.
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme : Pr prodhim krkohet infrastrukture e pakt. Pr trajtimin e kafshve
krkohet te ket rrethoj dhe govata. Objektet n linjn e prpunimit me pajisjet moderne pr produktet e mishit t freskt si dhe
paketimi krkon mbikqyrjen e PKKARR.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : Krkohen fusha me kullosa. Kullosat malore jan shum te prshtatshme nse jan te
rrethuara si duhet.
Shrbimet veterinare dhe furnizimet : Vaksinim dy here brenda vitit kundr smundjeve standarde te kafshve.Inspektimi i
kafshve q jan n prpunim para dhe pas vdekjes se tyre.
84

Peshku
Krapi
Lloji i
prodhimit
Koha deri tek I

vogli i par
Jetgjatsia
produktive
Shumvjear
2 Vite
Deri 8 Vite
Vlersimi
Prodhimi
Prpunimi
30,000 Euro/Ha
8,000 Euro
Gjenetika e kafshve : N vendin ton ve ekzistojn disa lloje peshku pr shumzim. Mund t merret n konsiderat edhe importimi
shtes i llojeve te peshqve pr shumzim pr t prezantuar varietete t ndryshme t cilat jan rezistente ndaj smundjeve/ose rriten
m shpejt.
Zhvillimi i aftsive : Krkohet trajnim plotsues minimal pr t ndrtuar nj rezervuar pr mbarshtimin e peshqve. Krkohet nj trajnim
mesatar pr t msuar aftsi speciale pr 1) vetdijesimin pr smundjet dhe parandalimin e tyre 2) fardo teknike plotsuese e drejtuar
kah prpunimi q sht prezantuar n Kosov (p.sh nxjerrja e t brendshmeve, largimi i luspave, prerja e halave). Vmendje paksa m e
shtuar n prmirsimin e performancs s fermave ekzistuese t krapit.
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme : Zhvillimi i nj ferm peshku krkon t ket nj sistem hurdhash, kafaze pr rritjen
e peshkut (sipas mundsive), pajisje ventilimi dhe rezervuar pr trajtimin e peshqve te vegjl pr smundje dhe prgatitjen e tyre para
lshimit te tyre n hurdh. Pajisjet e nevojshme pr kultivimin e tyre prfshijn rrjetat, makinn e akullit dhe rezervuart.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : Krkohet nj terren pr t gropuar pishinn (hurdhn), preferohet qe te ket prmbajtje te larte
argjilore qe ndihmon ne mbajtjen e ujit. Ndrtimi i hurdhave pr shumzim krkon pune shtese ne terren; pr te funksionuar hurdhat e
peshqive pr shumzim duhet qe ato te mbushen me uj jo te ndotur.
Shrbimet veterinare dhe furnizimet : Nevojitet kujdesi veterinar dhe nj specialist pr smundjet e peshqve
Shumvjear
Trofta
2 Vite
Deri 5 vite
58,000 Euro/Ha
35,000 Euro
Gjenetika e kafshve : Peshqit pr mbarshtim nga lloji trofta ylber (rainbo trout) veq ekzistojn. Mund t merret n konsiderat edhe importimi
shtes nga varietetet e trofts me karakteristika te przgjedhura gjenetike (p.sh ato qe rriten shpejt, u rezistojn smundjeve, arrijn prqindje
maksimale te filetos se peshkut ndaj peshs se prgjithshme te peshkut).
Zhvillimi i aaftsive: Krkohet trajnim plotsues minimal pr t ndrtuar nj rezervuar pr shumimin dhe ruajtjen e prodhimit te peshkut. Krkohet nj
trajnim mesatar pr t msuar aftsi speciale n vetdijesimin pr smundje dhe parandalimin e tyre si dhe pr linjn e prpunimit (p.sh nxjerrja e t
brendshmeve,largimi i luspave, terja e tyre).
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme : Zhvillimi i fermave shtes t peshkut krkon nj sistem t ujit q rrjedh, kafaze pr rritjen e
peshkut (sipas mundsive), pajisje ventilimi dhe rezervuar pr trajtimin e peshqve te vegjl pr smundje dhe prgatitjen e tyre para lshimit te tyre
n hurdh; pajisjet e nevojshme pr to prfshijn rrjetat, makinn e akullit dhe rezervuart. Pajisjet e specializuara pr prpunim mund te prfshijn
filetimin,heqjen e lkurs dhe makina pr nxjerrjen e te brendshmeve.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : sht e nevojshme toka pr ndrtimin e rrjedhjeve te ujit dhe pr rezervuaret pr shumimin e peshqive te
vegjl; gjithashtu pr mbushjen e rrjedhave dhe pr funksionimin e rezervuareve pr shumimin e peshqive krkohet furnizim i bollshm me uj te ftoht
dhe te pastr.
.
85

shtazve/peshqve sipas investimeve t krkuara (vazhdon)
Kafsha
Blini
Lloji i
prodhimit
Koha deri tek i

vogli i par
Jetgjatsia
produktive
Shumvjear
8 Vite
Deri 25 Vite
Vlersimi
Prodhimi
Prpunimi
58,000 Euro/Ha
41,000 Euro
Gjenetika e kafshve : T gjith peshqit pr mbarshtim duhet t importohen nga vendet si jan Rusia, Hungaria, Rumania etj.
Zhvillimi i aftsive : Krkohet trajnim shtes plotsues minimal pr t ndrtuar nj rezervuar pr prodhimin dhe mbarshtimin e
peshqive t vegjl pasi q procedurat dhe krkesat pr Blinin jan paksa m t komplikuara. Krkohet nj trajnim mesatar pr t
msuar aftsi speciale pr linjn e prpunimit te fileve (p.sh nxjerrja e t brendshmeve,largimi i luspave).Pr t prezantuar
prodhimin e kaviarit, krkohen njohuri pr nxjerrjen e vezve nga femra pa e vrare peshkun si dhe si duhet trajtuar vezt
Infrastruktura, makineria dhe pajisjet e nevojshme : Krijimi i nj ferme me peshq krkon nj sistem te kanaleve pr rrjedhje t
shpejt t ujit, pajisje ventilimi dhe rezervuar pr trajtimin e peshqve te vegjl pr smundje dhe prgatitjen e tyre para lshimit te
tyre n hurdh; pajisjet e nevojshme pr vjeljen e rendimenteve ku hyjn rrjetat, makina e akullit dhe rezervuart. Pajisjet e
specializuar pr prpunim mund te prfshijn filetimin,heqjen e lkurs dhe makina pr nxjerrjen e te brendshmeve.
Toka, kullota ose zona e pasur me uj : krkohet nj terren pr t gropuar pishinat (hurdhn), preferohet q t ket prmbajtje t
lart argjilore qe ndihmon n mbajtjen e ujit. Toka me fardo lloj prbrje mjafton pr ndrtimin e vijave pr rrjedhje te shpejt
dhe mbarshtim te peshqve. Pr mbushjen e hurdhave, vijave pr rrjedhje te shpejte dhe pr funksionimin e mbarshtimit t
peshqve krkohet furnizim i bollshm me uj t pastr.
86
Gjithashtu, e krijuam nj shkall e cila prshkruan lehtsin e

mundshme t komponenteve dhe niveleve t prodhimit...
Prshkrimi i rangimit t lehtsis s prodhimit
Vlersimi
Prshkrimi
Ekziston ekspertiz e gjer pr menaxhimin e prgjithshm t kafshve dhe prpunimin e nnprodukteve.
Kostoja e inputeve sht minimale, krkesat pr inpute jan t drejtprdrejta, inputet jan n dispozicion n nivel lokal ose
mund t importohet n nj kosto t arsyeshme, prputhshmria rregullative arrihet shum leht.
Cilsia e produktit, niveli, dhe krkesat pr paketimin jan minimale dhe leht t arritshme
Procedura/Teknologji t thjeshta t prpunimit; krkesa minimale dhe infrastruktura e lir.
Ekziston ekspertiz e mjaftueshme pr menaxhimin e prgjithshm t kafshve dhe prpunimin e nnprodukteve..
Kostoja e inputeve sht e arsyeshme; inputet jan t disponueshme n nivel vendor apo mund t importohen me nj kosto
mesatare; prputhshmria rregullative arrihet shum leht.
Cilsia e produktit, niveli, dhe krkesat pr paketim jan minimale dhe leht t arritshme.
Procedura/Teknologji t kuptueshme; krkesa t kuptueshme pr infrastruktur
Ekziston nj lloj ekspertize pr menaxhimin e prgjithshm t kafshve dhe prpunimin e nnprodukteve.
Kostoja e inputeve sht m e lart ; krkesat e inputeve jan t paqarta; inputet jan t disponueshme por duhet t
importohen me nj kosto shum t lart , arritja te prputhshmria rregullative krkon prpjekje t konsiderueshme..
Cilsia e produktit, niveli, dhe krkesat pr paketimin mund t jen shum t gjera dhe vshtir pr t u arritur..
Disa procedura/teknologji pr prpunim; krkesa t konsiderueshme pr infrastruktur.
Ekziston ekspertiz minimale pr menaxhimin e prgjithshm t kafshve dhe nnprodukteve
Kostoja e inputeve sht frenuese;krkesat e inputeve jan t paqarta; inputet nuk jan t disponueshme pa marr parasysh
koston si dhe arritja te prputhshmria rregullative krkon prpjekje t konsiderueshme.
Cilsia e produktit, niveli, dhe krkesat pr paketimin mund t jen shum t gjera dhe vshtir pr t u arritur.
Proceduara/teknologji gjithprfshirse dhe t komplikuara; krkesa frenuese pr infrastrukturn
Source:
Analiza BAH.
87
dhe kemi analizuar potencialin e Kosovs n zhvillimin

shtazve/peshqive bazuar n lehtsin e prodhimit
Analiza e lehtsis s prodhimit dhe rangimi
Kafsha
Gjedht pr
majmri
Lopt
qumshtore
Delet
Shpjegimi
Vlersimi
Menaxhimi i kafshve: Krkohet njohuri dhe ekspertiz e shtuar pr t menaxhuar me sistemin e mbarshtimit dhe sistemin e t
ushqyerit t gjedhve pr majmri ( duke prfshir edhe zhvillimin e racioneve). Kafsht jan shum t qndrueshme dhe ia dalin
shum mir gjat gjith vitit n kushtet n natyr.
Inputet: Krkon qasje n kullosa dhe t ket n dispozicion furnizim me inpute t ushqimit t kafshve (foragjere, grur t koncentruar
dhe shtojca tjera), plehrimin e toks pr t ruajtur fushat me kullosa (fara dhe pleh),medikamente t kafshve si dhe pajisje pr linjn e
prpunimit. Gjithashtu krkon aftsin pr transportimin e kafshve t gatshme deri tek objekti pr prpunimin e tyre.
Kontrolli i cilsis: Prcaktimi i kafshve t gatshme (t majmura si duhet) pr therje krkon trajnim dhe prvoj. Kontrolli i cilsis s
produkteve prfundimtare sht shum specifik dhe teknik pr tregjet e eksportit, veanrisht pr mish t ftoht.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi: Linja e prpunimit sht mesatarisht e specializuar dhe krkon nj infrastruktur moderne
me miratime nga PKKARRi e gjithashtu edhe makineri pr prpunim, paketim dhe etiketim t produktit.
Menaxhimi i kafshve: Pr kt kafsh krkohet nj trajnim shtes pr menaxhimin dhe mjeljen e saj, krkohet nj ekspertiz pr
menaxhimin e mbarsimit artificial (AI) dhe cikleve t mbarshtimit.
Inputet : Krkon qasje t kufizuar n kullosa dhe t ket n dispozicion furnizim me inpute t ushqimit t kafshve (foragjere, grur t
koncentruar dhe shtojcave), medikamente t kafshve si dhe pajisje pr linjn e prpunimit. Gjithashtu krkon mundsia e transportimit
t qumshtit t paprpunuar q leht prishet deri tek objekti pr prpunimin e tij. Shum i rndsishm sht edhe kapitali pr kthinat
e mjeljes komerciale dhe pr t arsyetuar investimin krkon nj tuf t madhsis mesatare.
Kontrolli i cilsis : Trajtimi i qumshtit t paprpunuar krkon trajnim dhe mbikqyrje, dhe kontrolli i cilsis s prpunimit t
produkteve t finalizuar sht kritik pr vendosjen adekuate t produkteve n rafte dhe cilsin e produktit prfundimtar. Qumshti i
paprpunuar shum leht prishet .
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit krkon pajisje t veanta pr prpunimin e qumshtit dhe sht
mesatarisht e specializuar. i tr procesi i prpunimit duhet t bhet me miratimin e PKKARR ( aktualisht 35% e prodhimtaris sht e
certifikuar nga PKKARR) gjithashtu edhe makineria pr prpunim,paketim dhe etiketim t produktit. Infrastruktura moderne sht e
domosdoshme pr higjien n nivelin e duhur.
Menaxhimi i kafshve: Nuk krkohen njohuri t reja pr menaxhimin e kafshve, kafsha sht shum e qndrueshme dhe elastike
ndaj kushteve vendore, megjithse delet n prgjithsi futen brenda gjat sezonit t qengjave.
Inputet : Krkon qasje n kullosa dhe t ket n dispozicion furnizim me inpute t ushqimit t kafshve (foragjere, grur t koncentruar
dhe shtojcave), plehrimin e toks pr t ruajtur fushat me kullosa (fara dhe pleh),medikamente t kafshve si dhe pajisje pr linjn e
prpunimit. Gjithashtu krkon aftsin pr transportimin e kafshve t gatshme deri tek objekti pr prpunimin e tyre.
Kontrolli i cilsis : Kontrolli i cilsis s produkteve t prfunduara, n veanti respektimi i objektivit pr peshn e kafshs s therur,
sht i rndsishm t ruhet qasja n tregjet e eksportit.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht pak a shum e thjesht (e bazuar n kafshn e therur) por prap
krkohet infrastruktur moderne me miratime nga PKKARRi e gjithashtu edhe makineri pr prpunim, paketim dhe etiketim t
produktit.
88

shtazve/peshqive bazuar n lehtsin e prodhimit (vazhdon)
Kafsha
Burimi:
Shpjegimi
Dhia
Menaxhimi i kafshve Nuk krkohen njohuri t reja pr menaxhimin e kafshve, kafsha sht shum e qndrueshme dhe elastike
ndaj kushteve vendore.
Inputet : Krkon qasje n kullosa dhe t ket n dispozicion furnizim me inpute t ushqimit t kafshve (foragjere, grur t
koncentruar dhe shtojca), plehrimin e toks pr t ruajtur fushat me kullosa (fara dhe pleh),medikamente t kafshve si dhe pajisje
pr linjn e prpunimit. Gjithashtu krkon aftsin pr transportimin e kafshve t gatshme deri tek objekti pr prpunimin e tyre.
Kontrolli i cilsis : Kontrolli i cilsis s produkteve t prfunduara, n veanti respektimi i objektivit pr peshn e kafshs s
therur, sht i rndsishm t ruhet qasja n tregjet e eksportit..
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht pak a shum e thjesht (e bazuar n kafshn e therur) por prap
krkohet infrastruktur moderne me miratime nga PKKARRi e gjithashtu edhe makineri pr prpunim, paketim dhe etiketim t
produktit.
Derri
Menaxhimi i kafshve. Kjo kafsh krkon prodhim n tri lokacione dhe ekspertiz t konsiderueshme gjat prkujdesjes dhe
mbarshtimit. Kafsht q jetojn n vende t mbyllura jan t prira pr smundjet e organeve respiratore andaj duhet t menaxhohet
me kujdes.
Inputet : Krkon infrastruktur t konsiderueshme, inputet ushqimore dhe mjedis me ajrosje t kontrolluar. Menaxhimi i mbeturinave
krkon nj sasi t konsiderueshme t ujit dhe prpunimit.
Kontrolli i cilsis : Przgjedhja e kafshve t gjalla pr therje krkon trajnim dhe prvoj. Kontrolli i cilsis s produkteve
prfundimtare sht shum specifik dhe teknik pr tregjet e eksportit.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht mesatarisht e specializuar dhe krkon nj infrastruktur moderne
me miratime nga PKKARRi e gjithashtu edhe makineri pr prpunim, paketim dhe etiketim t produktit. Derri duhet t prpunohet n
nj objekt t dedikuar pr t, dhe nuk duhet t ndaj t njjtn hapsir me mish lope, dele, dhie ose llojet e tjera n thertore.
Lama
Menaxhimi i kafshve: Krkohet njohuri dhe ekspertiz shtes pr t menaxhuar kt rac, dhe ka shum gjasa q n rajon t MOS
ket personel me prvoj. Prandaj krkohet trajnim dhe mbikqyrje e shtuar pr t krijuar funksionimin komercial pr Lam n vendin
ton.
Inputet : Krkon qasje n kullosa dhe t ket n dispozicion furnizim me inpute t ushqimit t kafshve (foragjere, grur t
koncentruar dhe shtojcave), plehrimin e toks pr t ruajtur fushat me kullosa (fara dhe pleh),medikamente t kafshve si dhe pajisje
pr linjn e prpunimit. Gjithashtu krkon aftsin pr transportimin e kafshve t gatshme deri tek objekti pr prpunimin e tyre.
Kontrolli i cilsis : Przgjedhja e kafshve t gjalla pr therje krkon trajnim dhe prvoj. Mungesa e njohurive prkitazi me
produktet prfundimtare apo edhe e veorive do te komplikojn shum lehtsimet pr t prodhuar. Kontrolli i cilsis s produkteve
prfundimtare sht shum specifik dhe teknik pr tregjet e eksportit.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht unike ndaj kafshve tjera, prandaj krkohet infrastruktur moderne
me miratimin nga PKKARRi e gjithashtu edhe makineri pr prpunim, paketim dhe etiketim t produktit.
Vlersimi
Analiza BAH.
89

Kafsha
Shpjegimi
Pula pr rritje
Menaxhimi i kafshve: Njohurit dhe ekspertiza e krkuar pr menaxhimin e kafshve ve gjendet ne vendin ton, prandaj vetm
pak trajnim plotsues sht i nevojshm. Prodhimi sht pun intensive.
Inputet : Krkohet infrastruktur me ajrosje t kontrolluar, sisteme uji dhe ushqim t koncentruar (koncentrat). Kostoja shum e
lart pr fillim dhe krijimin e stoqeve mund t balancohet me grupe t shumfishta t produkteve finale vjetore ( rikthim shum i
shpejt i kapitalit).
Kontrolli i cilsis : Kontrolli i cilsis pr tregjet e eksportit sht sfidues pr shkak t metodologjis s paketimit ( nuk paketohen
n vakum) duke rezultuar me nj afat m t shkurtr n raftet e shitjes. Siguria e ushqimit mund t jet sfiduese duke pas parasysh
sistemin e prodhimit masiv dhe prqindjen e lart t prmbajtsve bakterial te shpezt gjalla.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht e ndryshme nga kafsht tjera dhe krkon pajisje t specializuara
pr largimin e puplave dhe pastrimin e shpezve. Paketimi sht shum i thjesht nse krahasohet me produktet e paketuara n
vakum t llojeve tjera , megjithse krkohet certifikimi nga PKKARRi.
Pula vojse
Menaxhimi i kafshve: Menaxhimi i ksaj kafshe krkon vetm pak trajnim shtes sht, megjithse prodhimi sht pun intensive.
lart pr fillim dhe krijimin e stoqeve mund t balancohet me prodhimin ditor t vezve pr gjat tr vitit ( rikthim shum i shpejt i
kapitalit).
Kontrolli i cilsis : Kontrolli i cilsis pr produkte prfundimtare sht shum i thjesht dhe krkon nj investim t kufizuar.
Siguria e ushqimit mund t jet sfiduese duke pas parasysh sistemin e prodhimit masiv dhe prqindjen e lart t prmbajtsve
bakterial n siprfaqen e vezve .
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht shum e thjesht dhe krkon pak infrastruktur apo makineri pr
paketimin e produktit.
Biba
Burimi:
Analiza BAH.
Vlersimi
Menaxhimi i kafshve: Njohurit dhe ekspertiza e krkuar pr menaxhimin e kafshs sht e ngjashme sikurse te pulat pr rritje,
gjendet ne vendin ton, prandaj vetm pak trajnim shtes sht i nevojshm. Prodhimi sht pun intensive.
lart pr fillim dhe krijimin e stoqeve mund t balancohet me grupe t shumfishta t produkteve finale vjetore ( rikthim shum i
shpejt i kapitalit).
Kontrolli i cilsis : Kontrolli i cilsis pr tregjet e eksportit sht sfidues pr shkak t metodologjis s paketimit ( nuk
paketohen n vakum) duke rezultuar me nj afat m t shkurtr n raftet e shitjes. Siguria e ushqimit mund t jet sfiduese duke pas
parasysh sistemin e prodhimit masiv dhe prqindjen e lart t prmbajtsve bakterial te shpezt gjalla.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht e ndryshme nga kafsht tjera dhe krkon pajisje t specializuara
pr largimin e puplave dhe pastrimin e shpezve. Paketimi sht shum i thjesht nse krahasohet me produktet e paketuara n
vakum t llojeve tjera , megjithse krkohet certifikimi nga PKKARRi.
90

Kafsha
Shpjegimi
Fazani
Menaxhimi i kafshve: Njohurit dhe ekspertiza e krkuar pr menaxhimin e kafshs jan t ngjashme sikurse te pulat
pr rritje, gjendet ne vendin ton, prandaj vetm pak trajnim shtes sht i nevojshm. Prodhimi sht pun intensive.
Inputet : Ngjashm si te shpezt tjera edhe ktu krkohet infrastruktur me ajrosje t kontrolluar, sisteme uji dhe
ushqim t koncentruar (koncentrat). Kostoja shum e lart pr fillim dhe krijimin e stoqeve mund t balancohet me
grupe t shumfishta t produkteve finale vjetore ( rikthim shum i shpejt i kapitalit).
Kontrolli i cilsis : Kontrolli i cilsis pr tregjet e eksportit sht sfidues pr shkak t mosnjohjes se krkesave t
tregut. Teknologjia e paketimit mund t jet primitive (nse sht e ngjashme me at t shpendve), gj q e bn
kontrollin e cilsis m t vshtir dhe afatin shum m t shkurtr t qndrimit n rafte. Siguria e ushqimit mund t jet
sfiduese duke pas parasysh sistemin e prodhimit masiv dhe prqindjen e lart t prmbajtsve bakterial te shpezt
gjalla.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht pak a shum e thjesht dhe pa paketim t
vakumuar,por krkohet trajnim pr pajisjet q bjn pastrimin dhe heqjen e puplave. Krkohet infrastruktur moderne
me certifikim nga PKKARRi.
Rosa
Menaxhimi i kafshve: Njohurit dhe ekspertiza e krkuar pr menaxhimin e kafshs sht e ngjashme sikurse te pulat
pr rritje, gjendet ne vendin ton, prandaj vetm pak trajnim shtes sht i nevojshm. Prodhimi sht pun intensive.
tregut. Teknologjia e paketimit mund t jet primitive (nse sht e ngjashme me at t shpendve), gj q kontrollin e
cilsis e bn m t vshtir dhe afatin shum m t shkurtr t qndrimit n rafte. Siguria e ushqimit mund t jet
sfiduese duke pas parasysh sistemin e prodhimit masiv dhe prqindjen e lart t prmbajtsve bakterial te shpezt
gjalla.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht pak a shum e thjesht dhe pa paketim t vakumuar,
por krkohet trajnim pr pajisjet q bjn pastrimin dhe heqjen e puplave. Krkohet infrastruktur moderne me certifikim
nga PKKARRi.
Burimi: Analiza BAH
Vlersimi
91

Burimi:
Kafsha
Shpjegimi
Pata
Menaxhimi i kafshve: Njohurit dhe ekspertiza e krkuar pr menaxhimin e kafshs sht e ngjashme sikurse te pulat
pr rritje dhe gjindet ne vendin ton, prandaj vetm pak trajnim shtes sht i nevojshm. Prodhimi sht pun intensive.
tregut. Teknologjia e paketimit mund t jet primitive (nse sht e ngjashme me at t shpendve), gj q kontrollin e
cilsis e bn m t vshtir dhe afatin shum m t shkurtr t qndrimit n rafte. Siguria e ushqimit mund t jet
sfiduese duke pas parasysh sistemin e prodhimit masiv dhe prqindjen e lart t kontaminuesve bakterial te shpezt e
gjalla.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht pak a shum e thjesht dhe pa paketim t vakumuar,
por krkohet trajnim pr pajisjet q bjn pastrimin dhe heqjen e puplave. Krkohet infrastruktur moderne me certifikim
nga PKKARRi.
Dreri
Menaxhimi i kafshve: Krkohet njohuri dhe ekspertiz shtes pr t menaxhuar kt rac, dhe ka shum gjasa q n
rajon t MOS ket personel me prvoj. Prandaj krkohet trajnim dhe mbikqyrje e shtuar pr t krijuar funksionimin
komercial pr drerin n vendin ton.
Inputet : Krkon qasje n kullosa dhe t ket n dispozicion furnizim me inpute t ushqimit t kafshve (foragjere, grur
t koncentruar dhe shtojca), plehrimin e toks pr t ruajtur fushat me kullosa (fara dhe pleh), medikamente t kafshve
si dhe pajisje pr linjn e prpunimit. Importimi i racs pr mbarshtim mund t jet shum sfidues dhe merr shum
koh.
Kontrolli i cilsis : Njohuri t pakta prkitazi me standardet e prpunimit apo veorit e prodhimit, prandaj kontrolli i
cilsis paraqet sfid. Njohurit e pakta pr specifikat e konsumatorve apo krkesat e tregut pr eksport do t
kufizojn dhe shkurtojn suksesin me to.
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit sht e ngjashme me sisort e tjer, por krkon nj
vmendje m t madhe n detajet dhe trajnimin shtes. Prpunimi krkon infrastruktur moderne me certifikim nga
PKKARRi si dhe makineri pr prpunim, paketim dhe etiketimin e produkteve. Shumica e produkteve do t jen t
destinuara pr tregun pr eksport e q krkon nj nivel shum t lart t teknologjis pr emrtimin dhe paketimin e
produktit.
Analiza BAH.
Vlersimi
92

Burimi:
Peshku
Shpjegimi
Krapi
Menaxhimi i peshkut : shum leht shumohen dhe rriten. Rezistenc t arsyeshme ndaj smundjeve. Tolerant ndaj
ekstremit t temperaturave. Mund t kultivohet n hurdha me nj nivel shum t ult inputesh. (d.m.th. ushqim dhe
peshqi pr shumim) dhe n mnyr intensive n pishina dhe kosha (kafaz). Puna sht pak m e leht nse kultivohet
n pishin.
Inputet : Mund t shfrytzohen ushqime vendore si jan elbi, gruri , misri etj. Ekziston prodhimi vendor i peshqve t
vegjl. Vaksinimi mund t jet i domosdoshm pr t parandaluar dhe trajtuar smundjet dhe zvoglimin e mundsis
s prhapjes te peshqit tjer.
Kontrolli i cilsis : Aktualisht ekziston prodhimi i krapit i certifikuar nga PKKARRi. Eksportimi ne vendet e BE-s
krkon nj kontroll t dokumentuar ( ekzaminimi i certifikats s shndetit), kontrolli i identitetit (inspektim vizuel pr t
konfirmuar prputhjen n mes dokumentacionit dhe produktit, verifikimi pr pranin e shenjave sanitare q krkohen
[vendi i origjins, numri i aprovimit]); dhe kontrollimi fizik i vet produktit ( kontrolli organoleptik, paketimi, temperatura ,
ktu mund t prfshihet edhe marrja e mostrave dhe testimi laboratorik).
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Linja e prpunimit si sht p.sh. prerja pr thyerje te halave e cila zakonisht
bhet n mnyre manuale. Nuk krkohet shum paketim pasi q krapi zakonisht shitet si i gjall ose n akull.
Trofta
Menaxhimi i peshkut :Trofta normalisht rritet shum shpejt ne uj t ftoht dhe ka nj rezistenc t arsyeshme ndaj
smundjeve. Mund t kultivohet n hurdha n ferm me inpute t nj niveli shum t ult ((d.m.th. ushqim dhe
mbarshtim) e gjithashtu rriten n mnyr intensive n kosha (kafaz) dhe vija me rrjedhje t shpejt uji. Megjithat
prodhimi i trofts krkon ma shum pun intensive nse kultivohet n vija me rrjedhje t shpejt uji.Trofta duhet kultivuar
n uj t ftoht pasi q jan m t ndjeshme ndaj temperaturs.
Inputet : N vendin ton pr momentin nuk ka prodhim t ushqimit pr ta, prandaj tr ushqimi duhet t importohet.
Krkohet pun e specializuar pr t shumuar peshqit pr shumim dhe pr tI rritur ikrat q ta mbrrijn fazn e peshqve
t vegjl. N vendin ton ka pak prodhim t peshqve t vegjl, pr tu shtuar ky numr duhet importuar peshq t vegjl .
Vaksinimi mund t jet i domosdoshm pr t parandaluar dhe trajtuar smundjet.
Kontrolli i cilsis : Aktualisht ekziston prodhimi i krapit i certifikuar nga PKKARRi, megjithse AVUKu planifikon q
deri m 2011 t pranoj miratimin pr eksportimin e trofts n vendet e BE-s. Eksportimi ne vendet e BE-s krkon nj
kontroll t dokumentuar ( ekzaminimi i certifikats s shndetit), kontrolli i identitetit (inspektim vizuel pr t konfirmuar
prputhjen n mes dokumentacionit dhe produktit, verifikimi pr pranin e shenjave sanitare q krkohen [vendi i
origjins, numri i aprovimit]); dhe kontrollimi fizik i vet produktit ( kontrolli organoleptik, paketimi, temperatura , ktu mund
t prfshihet edhe marrja e mostrave dhe testimi laboratorik
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi : Pajisjet e specializuara pr prpunim mund t prfshijn : filetimin, heqjen e
lkurs, dhe makina pr nxjerrjen e t brendshmeve.
Analiza BAH.
Vlersimi
93

Burimi:
Peshqit
Shpjegimi
Blini
Menaxhimi i peshkut: Blini zakonisht rritet shum ngadal dhe i duhet s paku 3 deri 4 vjet pr t arritur madhsin pr
treg. Mund t kultivohet n hurdha n ferm me inpute t nj niveli shum t ult ((d.m.th. ushqim dhe peshqi pr
shumim) e gjithashtu rriten n mnyr intensive n kosha (kafaz) dhe vija me rrjedhje t shpejt uji. Peshqit t cilt
kultivohen n vija me rrjedhje t shpejt uji krkojn m shum pun intensive, ndrsa pishinat pr mbarshtim
krkojn nj intensitet t lart t puns. Blini ka nj rezistenc t pranueshme ndaj temperaturs s ujit.
Inputet: Krkohet importimi i miellit te peshku/vajit te peshkut i br nga peshqit detar menhaden dhe pilchard q i
takojn t llojeve t harengs. Krkohet pun e specializuar pr trajtimin e peshqve pr shumim dhe pr rritjen e ikrave
q t mbrrijn fazn e peshqve t vegjl. Peshqit e vegjl do duhet importuar. Vaksinimi mund t jet i domosdoshm
pr t parandaluar dhe trajtuar smundjet.
Kontrolli i cilsis: Eksportimi ne vendet e BE-s krkon nj kontroll t dokumentuar ( ekzaminimi i certifikats s
shndetit), kontrolli i identitetit (inspektim vizual pr t konfirmuar prputhjen n mes dokumentacionit dhe produktit,
verifikimi pr pranin e shenjave sanitare q krkohen [vendi i origjins, numri i aprovimit]); dhe kontrollimi fizik i vet
produktit ( kontrolli organoleptik, paketimi, temperatura , ktu mund t prfshihet edhe marrja e mostrave dhe testimi
laboratorik)
Teknologjia e prpunimit dhe paketimi: Pajisjet e specializuara pr prpunim mund t prfshijn : filetimin, heqjen e
lkurs, dhe makina pr nxjerrjen e t brendshmeve.Objektet pr linjn e prpunimit pr nxjerrjen e t brendshmeve dhe
paketimin krkojn mbikqyrje nga ana e HACPPit. Paketim pak a shum i thjesht, duke prfshir ktu edhe
paketimin n qese plastike t vakumuar, por pr prpunim prdoren edhe konservat. Makineria e konservimit zakonisht
prdoret pr kaviarin.
Analiza BAH
Vlersimi
94
Pr komponenten e fundit t Analizs s Pengesave, kemi krijuar

nj shkall q e prcakton nivelin e vshtirsis s futjes s
produkteve n treg
Prshkrimi i rangimit t lehtsis pr shitje
Prshkrimi
Vlersimi

Produkt i freskt me afat t gjat t ruajtjes, krkesa minimale pr ruajtje.

Nivel i ult i prishjes, krkesa minimale pr transport.
Shum afr tregut, krkes serioze, shprndarje fleksibile.
Tregjet e synuara njihen mir; identiteti dhe parakushtet e brendit t krijuar si duhet.

Produkt i freskt me afat relativisht t gjat t ruajtjes, krkesa minimale pr ruajtje.

Nivel relativisht i ult i prishjes, krkesa minimale pr transport.
Relativisht afr tregut, krkes pak a shum serioze dhe shprndarje fleksibile
Tregjet e synuara jan relativisht mir t njohura, identiteti dhe parakushtet e brendit jan pak a
shum leht t krijohen.
Produkt i freskt me afat relativisht t shkurt t ruajtjes, nj numr krkesash pr ruajtje.

Nivel relativisht i lart i prishjes, nj numr krkesash pr transportim
Largsi t konsiderueshme deri tek tregjet, krkes pak a shum jo serioze dhe shprndarje jo
elastike.
Tregjet e synuar nuk jan t njohura; identiteti dhe parakushtet e brendit nuk jan krijuar

Burimi:
Analiza BAH
Produkt i freskt me afat t shkurt t ruajtjes, krkesa t mdha pr ruajtje.

Nivel i lart i prishjes, krkesa t shumta pr transport.
Largsi e konsiderueshme nga tregjet, krkes jo serioze, shprndarje jo fleksibile.
Tregjet e synuara aktualisht nuk ekzistojn ( nuk ka krkes pr produktin); identiteti dhe
parakushtet e brendit do t jet shum e vshtir t krijohen.
95
...dhe analizuam potencialin e Kosovs pr zhvillimin e kafshve/peshqive

duke u bazuar n rangimin pr lehtsin e shitjes
Analiza dhe rangimi i lehtsis pr shitje
Kafsha
Burimi:
Shpjegimi
Gjedht pr
majmri
Ruajtja: Produktet e paketuara n vakum kan nj afat deri n 60 dit t ruajtjes n t ftoft ose kan nj afat t ruajtjes prej 12
muajve n kushte t ngrira, duke marr parasysh q egziston sistemi i zinxhirit pr ftohje. Prpunimi i mtutjeshm ( tymosja apo
zierja) i produkteve t mishit ka nj potencial pr afat m t gjat n rafte .
Transporti: Pr t gjitha produktet dhe pr fardo distance krkohet t ket frigorifer, produktet e ftohta shum leht prishen.
Pasi q tregjet e synuara jan edhe ai vendor edhe eksporti, t dy opsionet pr transportim vendor dhe pr distanca t gjata jan t
domosdoshme.
Vlera e brendit: Kemi vetm disa tregje t identifikuara n regjion dhe n BE, dhe vlera e mishit t gjedhit vendor sht e ult .
Vetit e dshiruara pr produktet dihen shum mir.
Shprndarja n Tregje: Duke pas parasysh ngopjen me eksportues n tregjet e produkteve t freskta dhe atyre t ngrira,
egziston pak mundsi q Kosova t hyj dhe t krijoj nj prani n treg. Produktet e ftohta mund t jen m t prshtatshme pr
tregun vendor. Krkesat m t vogla se nj maune (LTL) mund t jen problematike.
Lop
qumshtore
Ruajtja: Shumica e produkteve tregtohen si t ftohta apo t prpunuara tutje (UHT). Ka krkes t kufizuar pr produkte t ngrira.
Afati i ruajtjes n t ftoht sht i shkurtr (30 dit) , kurse produktet UHT kan nj afat m t gjat n rafte dhe m shum stabilitet.
Transporti: Frigoriferi sht i nevojshm pr t gjitha prodhimet e ftohta dhe pr fardo distance. Produktet e ftohta prishen
shum shpejt.
Vlera e brendit: vlera e brendit shum e ult pr produktet vendore si jan djathi dhe jogurti; megjithat mund t bhen
prmirsime n zgjatjen e afatit pr qndrim n rafte. Krkohet shum pun pr t br pr ti bindur konsumatort vendor pr t
konsumuar produktet e freskta vendore t qumshtit.
Shprndarja n Tregje: Pjesa m e madhe e shprndarjes duhet t bhet n tregjet vendore dhe n afate sa m t shkurta. Pr
produktet UHT ekziston potenciali edhe pr tregjet n regjion nse vjen deri te rritja e prqindjes s prodhimeve t certifikuara nga
PKKARRi.
Delet
Ruajtja: Shumica e produkteve shiten n form t mishit t therur, kshtu q afati i qndrueshmris s produkteve t ndjeshme (t
ftohta) n kushte ideale t zingjirit t ftoht sht i shkurt ( 30 dit).
Transporti: Pr t gjitha produktet dhe pr fardo distance krkohet t ket frigorifer, produktet e ftohta shum leht prishen. Pasi
q tregjet e synuara jan edhe ai vendor edhe eksporti, t dy opsionet pr transportim vendor dhe pr distanca t gjata jan t
domosdoshme.
Vlera e brendit: ekzistojn tregje t shumfishat q synohen n regjion dhe n BE, megjithat vlera e brendit pr mish qengji t
cilsis s lart sht relativisht e ult. Vetit e dshiruara pr produktet njihen shum mir. Specifikimet pr prmasat dhe cilsin
duhet t plotsohen vazhdimisht pr t mbshtetur shitjet e eksportit.
Shprndarja n Tregje: shitjet n tregjet e eksportit jan sezonale (pranver), prandaj duhet zhvilluar dhe zgjeruar kanale
alternative t shitjes ( vendore apo zona tjera pr eksport).
Analiza BAH.
Vlersimi
96

duke u bazuar n rangimin pr lehtsin e shitjes (vazhdon)
Kafsha
Burimi:
Shpjegimi
Dhia
Ruajtja: Shumica e produkteve shiten n form t mishit t therur, kshtu q afati i prishjes s produktit n rafte (t
ftohta) n kushte ideale t zingjirit t ftoht sht i shkurt ( 30 dit).
Transporti: Pr t gjitha produkte dhe pr fardo distance krkohet t ket frigorifer, produktet e ftohta shum leht
prishen. Pasi q tregjet jan edhe vendore por edhe pr eksport ather t dy opsionet pr transportim vendor por
edhe n distanc t gjat jan t domosdoshme. Shprndarja sht e ngjashme si te delet, megjithse mendohet se
krkesa sht m e vogl.
Vlera e brendit: ekzistojn tregje t shumfishat q synohen n regjion dhe n BE, megjithat vlera e brendit pr mish
t cilsis s lart nga dhia sht relativisht e ult. Vetit e dshiruara pr produktet njihen shum mir. Specifikimet
pr prmasat dhe cilsin duhet t plotsohen vazhdimisht pr t mbshtetur shitjet e eksportit.
Shprndarja n Tregje: shitjet n tregjet e eksportit jan sezonale (pranver), prandaj duhet zhvilluar dhe zgjeruar
kanale alternative t shitjes ( vendore apo zona tjera pr eksport).
Derri
Ruajtja : Produktet e paketuara n vakum kan nj afat deri n 60 dit t ruajtjes n t ftoft ose kan nj afat t ruajtjes
prej 12 muajve n kushte t ngrira, duke marr parasysh q egziston sistemi i zinxhirit pr ftohje. Prpunimi i
mtutjeshm ( tymosja , konzervimi dhe zierja) e produkteve t mishit ka nj potencial pr afat m t gjat n rafte.
Transporti: Pr t gjitha produkte dhe pr fardo distance krkohet t ket frigorifer, produktet e ftohta shum leht
prishen.
Vlera e brendit: Tregjet e synuara egzistojn n regjion, edhe pse konsumi I mishit t derrit sht I kufizuar pr shkak
t demografive religjioze. Vlera e brendit dhe krkesa pr mish derri t freskt sht shum e ult. Vetit e dshiruara t
produktit njihen mjaft mir.
Shprndarja n Tregje: Shprndarja e mishit t ftoht n regjion arrihet shum leht. shtjet e transportit n sasi m
pak se nj kamion (LTLs) jan t zgjidhura dhe transportimi me makin frigorifer sht i disponueshm. sht e
mundshme edhe shprndarja e mishit t ngrir n tregun pr eksport.
Lama
Ruajtja : Produktet e paketuara n vakum kan nj afat deri n 60 dit t ruajtjes n t ftoft ose kan nj afat t ruajtjes
prej 12 muajsh n kushte t ngrira, duke marr parasysh q egziston sistemi i zinxhirit pr ftohje.
Transporti: Pr t gjitha produktet dhe pr fardo distance krkohet t ket frigorifer, produktet e ftohta shum leht
prishen. Pasi q tregjet jan vendore por edhe pr eksport ather t dy opsionet pr transportim vendor por edhe n
distanc t gjat jan t domosdoshme.
Vlera e brendit: Tregjet e synuara n regjion dhe n BE ende nuk jan hulumtuar ose zbuluar. Vlera e brendit pr mish
t freskt nga Lama fare nuk ekziston. Vetit e dshiruara tani pr tani jan t panjohura.
Shprndarja n Tregje: Afrsia me tregjet e eksportit sht ende e panjohur dhe tani pr tani krkesa vendore fare
nuk ekziston. Eksportimi dhe shprndarja e mishit t ftoht do t jet sfiduese. Krkesat m t vogla se nj
maune/kamion (LTL) mund t jen problematike.
Analiza BAH.
Vlersimi
97

Burimi:
Kafsha
Shpjegimi
Pula pr rritje
Ruajtja: Produktet nuk jan t paketuara n vakum, prandaj produktet e ftohta kan aftat pr ruajtje deri 30 dit, apo
ruajtja e produkteve t ngrira ka afat deri 6 muaj, nse sht i vendosur sistemi I zinxhir pr ftohje. Prpunimi i
mtutjeshm (tymosja, konservimi apo zierja) i produkteve t mishit ka nj potencial pr afat m t gjat t
qndrueshmris s vendosjes n rafte.
Transporti: Pr t gjitha produkte dhe pr fardo distance krkohet t ket frigorifer, produktet e ftohta prishen m
leht se sa produktet e specieve tjera t paketuara n vakum, prandaj sht shum i mundshm edhe eksporti i ngrir
Vlera e brendit: Ekzistojn tregjet e synuara vendore dhe n regjion, megjithat duhet t tejkalohen shqetsimet
prkitazi me standardet higjienike vendore. Vlera e brendit pr pula vendore sillet prej atij mesatar kah ai i ult. Vetit e
dshiruara pr produktet dihen shum mir.
Shprndarja n Tregje: N rajon gjinden mjaft pula t ngrira dhe t lira q vijn nga burimet ndrkombtare, prandaj
objektivi primar do t jet mishi i ftoft pr tregun vendor.
Pula vojse
Ruajtja : Aati i qndrueshmris s vezve n rafte t frigoriferve sht rreth 30 dit, edhe pse vezt zakonisht nuk
integrohen n zinxhirin e ftohjes dhe pr kt arsye kan afat m t shkurtr t prdorimit n rafte.
Transporti: Frigoriferi sugjerohet pr t gjitha largsit, prishja sht e vogl. Transportimi vendor sht adekuat pasi
q eksporti nuk sht i parapar.
Vlera e brendit: Tregu primar i synuar pr vezt sht tregu vendor, pasi q zakonisht vezt nuk importohen apo
eksportohen. Ekuiteti i brendit pr vezt sht relativisht i ult, pr shkak t shqetsimeve pr sigurin. Parametrat pr
cilsin jan t njohur , por ka nevoj pr prmirsimin e paketimit.
Shprndarja n Tregje: Pjesa m e madhe e shprndarjes do t jet n tregjet vendore. Shprndarja lokale ka shum
gjasa q t bhet pa frigorifer me nj drges fleksibile.
Biba
Ruajtja : Produktet nuk jan t paketuara n vakum, prandaj produktet e ftohta e kan aftat pr ruajtje deri 30 dit, apo
ruajtja e produkteve t ngrira ka afat deri 6 muaj, nse sht i vendosur sistemi I zinxhirit pr ftohje. Prpunimi i
mtutjeshm ( tymosja, konservimi apo zierja) i produkteve t mishit ka nj potencial pr afat m t gjat n rafte.
Transporti: Pr t gjitha produktet dhe pr fardo distance krkohet t ket frigorifer, produktet e ftohta prishen m
leht se sa produktet e llojeve tjera t paketuara n vakum.
Vlera e brendit: Ekzistojn tregjet e synuara n regjion por ende nuk jan hulumtuar sa duhet. Shum pak dihet pr
ekzistimin e krkess pr mish bibe Vlera e brendit pr bibn vendore sht e ult, pasi q mishi i bibs n kohn e
sotme nuk konsumohet si protein e zakonshme. Vetit e dshiruara pr produktet dihen shum mir.
Shprndarja n Tregje: Potenciali fillestar sht tregu vendor, me nj rritje n tregun pr eksport pasi ato jan
identifikuar.
Analiza BAH.
Vlersimi
98

Kafsha
Burimi:
Shpjegimi
Fazani
Ruajtja: Produktet nuk jan t paketuara n vakum, prandaj produktet e ftohta kan afat pr ruajtje deri 30 dit, apo
ruajtja e produkteve t ngrira ka afat deri 6 muaj, nse sht i vendosur sistemi I zinxhirit pr ftohje.
leht se sa produktet e llojeve tjera t paketuara n vakum, prandaj sht shum i mundshm edhe eksporti i ngrir.
Vlera e brendit: Tregjet e synuara ende nuk jan hulumtuar ose zbuluar. Vlera e brendit pr fazan fare nuk ekziston.
Vetit e dshiruara tani pr tani jan t panjohura. Tregu primar qe synohet do t jen konsumatort vendor me ca
potencial pr eksport.
Shprndarja n Tregje: Gjasat jan q synim fillestar t jen tregjet vendore, me nj rritje n fushat e eksportit pasi q
ato fusha t jen zbuluar dhe zhvilluar. Ngarkesa m e vogl se nj maune (LTL) pr n BE mund t bhet
problematike.
Rosa
Ruajtja: Produktet nuk jan t paketuara n vakum, prandaj produktet e ftohta kan afat pr ruajtje deri 30 dit , apo
ruajtja e produkteve t ngrira ka afat deri 6 muaj, nse sht i vendosur sistemi I zinxhirit pr ftohje.
leht se sa produktet e llojeve tjera t paketuara n vakum, prandaj sht shum i mundshm edhe eksporti i ngrir.
Vlera e brendit: Tregjet e synuara ende nuk jan hulumtuar ose zbuluar. Vlera e brendit pr rosa fare nuk ekziston.
Vetit e dshiruara tani pr tani jan t panjohura. Tregu primar qe synohet do t jen konsumatort vendor ca
potencial pr eksport
Shprndarja n Tregje: Gjasat jan q synim fillestar t jen tregjet vendore, me nj rritje n fushat e eksportit pasi q
ato fusha t jen zbuluar dhe zhvilluar. Ngarkesa m e vogl se nj maune (LTL) pr n BE mund t bhet
problematike.
Analiza BAH.
Vlersimi
99

Burimi:
Kafsha
Shpjegimi
Patat
Ruajtja: Produktet nuk paketohen me vakum, pra produktet e ftohura kan jetgjatsi t ruajtjes deri n 30 dit, apo
jetgjatsi t ruajtjes s ngrir deri n 6 muaj, me kusht q t vendosen sistemet e zinxhirit t ftoht.
Transportimi: Ftohja sht e nevojshme pr t gjitha produktet dhe distancat, produktet e ftohura mund t kalben
shpejt. Produktet e ftohura kalben m leht sesa produktet e paketuara me vakuum nga kafsht tjera, pra ka mundsi t
eksporteve t ngrira.
Vlera e brendit: Nuk jan zbuluar apo hulumtuar tregjet e synuara. Vlera e brendit pr patn aktualisht nuk ekziston
fare. Vetit e dshiruara t produktit nuk jan t njohura. Tregu primar i synuar do t ishte konsumi vendor, me pak
potencial eksportimi.
Shprndarja n tregje: Tregjet lokale jan caqet e mundshme fillestare, me rritje n zona eksporti pasi t zbulohen apo
zhvillohen. Eksportet me m pak se nj maune (LTL) drejt BE-s do t ishin problematike.
Dreni
Ruajtja: Produktet e paketuara n vakum e t ftohura mund t ruhen pr 60 dit, apo t ngrihen deri n 12 muaj, me
kusht q t vendosen sistemet e zinxhirit t ftoht.
Transportimi: Ftohja e nevojshme pr t gjitha produktet dhe distancat, produktet e ftohura mund t kalben shum
leht.
Vlera e brendit: Tregjet e synuara nuk jan zbuluar apo hulumtuar. Vlera e brendit pr mish dreri aktualisht nuk
ekziston. Tregu fillestar i synuar do t ishte konsumi lokal, me potencial t moderuar eksportimi n BE.
Shprndarja n tregje: Tregjet lokale jan caqet e mundshme fillestare, me rritje n zonat e eksportimit si Gjermania,
pasi t jen zbuluar apo zhvilluar. Eksportet me m pak se nj maune (LTL) drejt BE-s do t ishin problematike.
Analiza BAH.
Vlersimi
100

Peshku
Burimi:
Shpjegimi
Krapi
Ruajtja: Mishi i peshkut kalbet dhe ka nevoj pr ftohje. Produktet e pastruara, t freskta dhe t ftohura kan jetgjatsi t ruajtjes
deri n nj jav, derisa produktet e ngrira mund t qndrojn n depo deri n 12-18 muaj, me kusht q t vendosen sistemet e
zinxhirit t ftohjes.
Vlera e brendit : Produktet e krapit n Kosov, por edhe gjetk n bot, priren t ken vler t ult t brendit. Ka furnizime t
shumta t produkteve t krapit nga vendet tjera t BE-s, dhe nuk ka ndonj brend i njohur q dominon tregun.
Transportimi: Kamiont me tanker me ajrosje jan t nevojshm pr transportimin e peshkut t gjall. Kufiri kohor i transportimit t
peshkut t gjall sht 48 or maksimum. Megjithat, produktet e ftohura dhe t ngrira t peshkut prfaqsojn shumicn e
produkteve t krapit q eksportohen; duhen transportuar prmes nj infrastrukture t ruajtjes s ftoht (kamion, pajisje tjera).
Shprndarja n tregje: Peshku i gjall mund t shitet n Kosov dhe n rajon, derisa peshku i ngrir mund t shitet n tregje t
Evrops Perndimore dhe Lindore. Produktet mund t blihen nga secili lloj i konsumatorit (tregtar me shumic, prpunues etj.).
Drgesat me m pak se nj maune (LTL) drejt BE-s mund t jen ekonomikisht penguese.
Trofta
Ruajtja: Mishi i peshkut mund t kalbet, si dhe krkon ftohje prve nse nuk sht i thar apo i tymosur. Trofta e tymosur ka
jetgjatsi t ruajtjes prej 60 deri n 90 dit, si dhe nuk ka nevoj t ftohet. Produktet e ftohura, t freskta qndrojn deri n nj
jav, derisa produktet e ngrira kan jetgjatsi t ruajtjes deri n 12-19 muaj, me kusht q sistemet zinxhirore t ftohjes t jen t
sigurta.
Vlera e brendit : Ka furnizime t shumta t produkteve t trofts nga vendet e BE-s, por ka kapital pak m t lart t trofts n bot
kur krahasohet me krapin.
Transportimi: Peshku zakonisht nuk transportohet i gjall. Pr produktet e ftohura dhe t ngrira t peshkut, ka nevoj pr kamion
me ftohje, mekanizma tjer transportues (sipas nevojs), si dhe pajisjet e ndryshme pr t gjitha distancat.
Shprndarja n tregje: Peshku i ftohur, i ngrir apo i terur mund t shitet n tregje evropiane dhe t Lindjes s Mesme. Drgesat
me m pak se nj maune (LTL) n BE mund t jen ekonomikisht penguese.
Peshku bli
Ruajtja: Produktet e peshkut bli (kaviari dhe peshku i ftohur/ngrir) nuk qndrojn shum dhe iu duhet ftohja. Jetgjatsia n raft pr
mishin e pastruar, t freskt dhe t ftohur sht nj jav, derisa jetgjatsia e mishit t pastruar dhe t ngrir sht 12-18 muaj.
Kaviari i ftohur ka jetgjatsi deri n 4-6 jav.
Vlera e brendit: Kaviari ka vler t lart t brendit. Brendet e cilsis s lart dallohen prmes mass s madhe, ngjyrs s zez
dhe freskis s tyre. Konkurrenca n prodhimin e kaviarit vie kryesisht nga vendet prreth Detit Kaspik. Mishi i peshkut bli ka vler
shum m t lart t brendit n krahasim me krapin dhe troftn.
Transportimi: Pr produktet e ftohura dhe t ngrira t peshkut, ka nevoj pr kamion me ftohje, mekanizma tjer transportues
(sipas nevojs), si dhe pajisjet e ndryshme pr t gjitha distancat. Sistemet zinxhirore t ftohjes jan gjithashtu t nevojshme pr t
transportuar kaviarin e konzervuar.
Shprndarja n tregje: Krkesa n nivel botror pr kaviar. Peshku i ngrir mund t shitet n Evrop (Gjermani, Itali). Drgesat me
m pak se nj maune (LTL) kan m pak mundsi t jen problem, duke marr parasysh koston e lart t njsis s produktit.
Vlersimi
Analiza BAH.
101
6. Przgjedhja Finale e Produkteve
N baz t ksaj analize prfundimtare, jan identifikuar shtat

kafsh/peshq dhe nn-produkte t tyre: pula (vojse dhe zogj), delja (mish),
lopt qumshtore, gjeldeti, trofta dhe peshku blin
Przgjedhja e 5 kafshve strategjike dhe nn-produkteve primare
Filtri 4 Ekonomik
Kafsha
Hapi 5 Pengesat n zinxhirin e vlerave

Investimi i nevojshm
Lehtsia pr tu
prodhu
Lehtsia e qasjes n
treg
Hapi 6
Rangimi n
Top 20
Pesha
Rangimi
prfundimtar
Pula (vojse)
1.5
Pula (mish)
0.25
Delja (mish)
Lopt qumshtore
(qumsht)
10
2.25
0.5
Gjeldeti (mish)
0.75
Vii (mish)
1.25
Dhit (mish)
11
2.5
Dreni (mish)
12
2.5
Derri (mish)
Rosa (mish)
10
Pata (mish)
11
Fazan (mish)
1.75
12
Llama (mish)
13
2.75
13
Przgjedhja e 2 peshqve strategjik dhe nn-produkteve primare

Filtri 4 Ekonomik
Peshku
Hapi 5 Pengesat n zinxhirin e vlerave

Investimi i nevojshm
Lehtsia pr tu
prodhu
Rangimi n
Top 20
Pesha
Trofta (file e freskt/mish)

Peshku bli (file e
freskt/mish)
0.25
0.50
Krapi (file e freskt/mish)
0.75
Shnim: Rangimi I Top 20 e prcaktuarnga filtri I fizibilitetit ekonomik dhe filtrit pr atraktivitet; Shkalla matse e topave t Harveyit sht si vijon: 1
Burim: Analiza BAH.
; 2
; 3
Lehtsia e qasjes n
treg
Hapi 6
; 4
Rangimi
prfundimtar
102
Prfundimisht, krijuam pasqyrn Drejt tregut, q prfshin katr

elementet kryesore pr shtat kafsht/peshqit kryesor: oferta,
krkesa, przgjedhja e llojit, si dhe przgjedhja e nn-produktit
Pasqyra e elementeve Drejt tregut
Krkesa
Oferta
Prcaktohen furnizuesit m t mdhenj t nn
produkteve sipas vllimit
Vlersohet nse furnizuesit rrisin apo zvoglojn
sasit e eksportuara
Identifikohen konkurrentt e synuar pr Kosovn
Prcaktohen importuesit m t mdhenj t nn

produkteve sipas vllimit
Vlersohet nse blersit rrisin apo zvoglojn
sasin e krkess
Identifikohen tregjet e synuara pr Kosovn
Elementet
Elementet Drejt
Drejt
tregut
tregut
Przgjedhja e llojit
Theksohet numri total i llojeve t kategoris
shtazore
Identifikohen varietetet e kafshve t duhura pr
seciln kategori shtazore
Diskutohet mundsia e zhvillimit t llojeve pr dy
qllime
Identifikohen llojet e fokusit n afat t shkurtr
dhe t gjat
Burimi:
Analiza BAH.
Przgjedhja e nn-produkteve
Identifikohen llojet e produkteve nga nj kategori e
caktuar shtazore
Ekzaminohen karakteristikat unike q definojn
kategorin e secilit produkt
Identifikohen nn-produktet q synohen pr tregjet
specifike, pr afat t mesm dhe t gjat
103
Pasqyra Drejt Tregut Pula Vojse (vez)
Edhe pse importet dhe eksportet e vezve t freskta koncentrohen

n BE, ato mund t transportohen n distanca t mdha nse
plotsohen krkesat pr paketim dhe temperatur
Pasqyra Drejt tregut Pulat vojse pr vez
Oferta
Oferta
Holanda (26%), Spanja
(10%), Polonia (10%),
dhe Gjermania (8%)
kan qen eksportuesit
m t mdhenj t
vezve m 2008 n bot
Prkundr ndjeshmris
dhe thyeshmris s
vezve, ato mund t
eksportohen nse
paketohen mir dhe
mbahen n
temperatur nga 1-4
grad Celsius
Krkesa
Krkesa
Llojet
Llojet
Lloji
Lloji ii nn-produktit
nn-produktit
Rreth 1 milion tonelata

vez u importuan n
bot m 2008
Gjermania (30%),
Holanda (11%), dhe
Iraku (10%) kan qen
importuesit m t
mdhenj t vezve
Ekzistojn rreth 90 lloje t regjistruara

t pulave n bot, shumica e t cilave
jan t prshtatshme si pula vojse
komerciale
Shumica e llojeve t
zakonshme jan jan Leghorn,
Rhode Island Red, Red Star,
Black Star, Light Sussex, Barred
Rock, Plymouth Barred Rock
Shumica e llojeve jan me qllim t
dyfisht, me aftsi t pjelljes dhe pr
prodhim t mishit
Przgjedhja e vojseve mund t varet
nga lloji i vezve t dshiruara, duke
prfshir madhsin, ngjyrn e vezve
dhe prodhimtarin e zogjve
Pulat vojse kryesisht rriten

pr prodhim vezsh, edhe
pse kur pulat mbarojn ciklin
e tyre jetsor, pulat e
shpenzuara kryesisht
prdoren pr mish
Prve vezve t freskta,
produktet e vezve prdoren
pr industrin e ushqimit, si
vez pluhur, t verdh veze,
si dhe vez t thyera dhe pa
lvozhga
Komente
Komente

Eksportet
Eksportet dhe
dhe importet
importet ee shitjes
shitjes s
s vezve
vezve t
t freskta
freskta jan
jan t
t prqendruara
prqendruara kryesisht
kryesisht n
n BE
BE

Derisa
Derisa ndjeshmria
ndjeshmria dhe
dhe thyeshmria
thyeshmria jan
jan faktor
faktor q
q diktojn
diktojn tregjet
tregjet ee synuara
synuara t
t destinimit,
destinimit, vezt
vezt ee freskta
freskta mund
mund t
t
qndrojn
n
magazin
pr
30-60
dit
nse
transportohen
n
kushte
t
duhura
temperature
qndrojn n magazin pr 30-60 dit nse transportohen n kushte t duhura temperature

Shum
Shum nga
nga llojet
llojet ee zakonshme
zakonshme mund
mund t
t prdoren
prdoren edhe
edhe pr
pr prodhim
prodhim t
t mishit,
mishit, duke
duke rritur
rritur kshtu
kshtu dobin
dobin pr
pr fermer,
fermer, si
si dhe
dhe
konsiderohen
konsiderohen t
t jen
jen m
m produktive.
produktive.
Shnim: SH040700 (vezt, zogjt, n lvozhg, t freskta, t konservuara apo t ziera) jan prdor pr t dhna t oferts dhe krkess. Numrat e dhn prfshijn gjitha vezt e zogjve, por
supozohet q shumica drmuese e vezve vijn nga pulat vojse;
Supozohet q 95% e 1.1M ton importe komerciale i dedikohet pulave vojse; Burimi: TradeMap, 2008
104
Pasqyra Drejt Tregut zogj pule (mish)
Tregjet e importit dhe eksportit pr pula t ngrira dhe t freskta

jan gjersisht t coptuara n bot; megjithat vendet n Gji jan
importuesit m t mdhenj t pulave t ngrira
Pasqyra Drejt tregut zogjt e puls pr mish
Oferta
Oferta
Eksportuesit m t
mdhenj t pulave t
plota t freskta, t
ftohura n bot jan
SHBA (19%), Kina
(18%), dhe Holanda
(13%)
Eksportuesit m t
mdhenj t pulave t
plota t ngrira n bot
jan Brazili (67%),
Franca (10%),
Argjentina (5%), dhe
SHBA (4%)
Krkesa
Krkesa
MB (15%), Hong Kongu (12%),
dhe Gjermania (8%) jan
importuesit m t mdhenj t
pulave t plota, t freskta e t
ftohura
Rreth 238K ton pula t
freskta, t plota e t
ftohura jan importuar n
gjith botn m 2008
Arabia Saudite (16%), Emiratet e
Bashkuara Arabe (7%), dhe
Kuvajti (6%) jan importuesit
m t mdhenj t pulave t
ngrira t plota
Rreth 2.6M ton pula t
ngrira t plota jan
importuar n bot m 2008
Llojet
Llojet
Ekzistojn rreth 90 lloje t
pulave t regjistruara n
bot
M populloret jan
Cornish, Plymouth
Barred Rock,
Rhode Island Red
Zogjt shpesh prdoren
pr qllime t dyfishta, me
llojet m t popullarizuara
Plymouth Barred Rock dhe
Rhode Island Red
Lloji
nn-produktit
Pulat zogj kryesisht rriten
pr mish, dhe mund t
prdoren pr kto qllime
primare:
1. Trupa t plot
2. Pjes t trupit t
prer
3. Produktet e
prpunuara t puls,
si salsiet, mishi i
tymosur apo file
Komente
Komente

Tregu
Tregu pr
pr mish
mish pule
pule prbhet
prbhet kryesisht
kryesisht nga
nga dy
dy nn-produkte,
nn-produkte, pula
pula ee freskt/ftohur
freskt/ftohur dhe
dhe mishi
mishi ii ngrir.
ngrir. Tregu
Tregu importues
importues ii puls
puls
s
s ngrir
ngrir sht
sht m
m se
se 10
10 her
her m
m ii madh
madh sesa
sesa tregu
tregu ii puls
puls s
s freskt,
freskt, kryesisht
kryesisht pr
pr shkak
shkak t
t qndrueshmris
qndrueshmris

Tregjet
Tregjet ee importit
importit dhe
dhe eksportit
eksportit pr
pr pula
pula t
t ngrira
ngrira dhe
dhe t
t freskta
freskta jan
jan gjersisht
gjersisht t
t coptuara
coptuara n
n bot;
bot; megjithat
megjithat vendet
vendet n
n Gji
Gji
jan
importuesit
m
t
mdhenj
t
pulave
t
ngrira
jan importuesit m t mdhenj t pulave t ngrira

Llojet
Llojet me
me shfrytzim
shfrytzim t
t dyfisht
dyfisht shpesh
shpesh prdoren
prdoren pr
pr ferma
ferma q
q kan
kan veprimtari
veprimtari prodhimi,
prodhimi, pasi
pasi mund
mund t
t prodhojn
prodhojn mish
mish dhe
dhe
vez
vez cilsore
cilsore
Shnim: SH020711 (shpendt (gallus domesticus apo pula), t plota, t freskta apo t ftohura) dhe SH020712 (shpendt (gallus domesticus apo pula), e plot, ngrir) jan prdorur pr ofert dhe
krkes, Burimi: TradeMap, 2008
105
Pasqyra Drejt Tregut Delja (mish)
Tregu evropian pr mish t freskt qengji udhhiqet nga eksportet dhe

importet nga vendet e rajonit; megjithat, Australia dhe Zelanda e Re
jan furnizuesit m t mdhenj t t gjitha nn-produkteve
Pasqyra Drejt Tregut Delja pr mish
Oferta
Oferta
Krkesa
Krkesa
Zelanda e Re (42%) dhe

Franca (11%), MB (10%), dhe
Australia (30%) jan
SHBA (7%) kan qen
eksportuesit kryesor t
importuesit m t mdhenj
produkteve t mishit t deles
t produkteve t mishit t
n bot
freskt, ftohur apo ngrir t
deles n bot
MB dhe Irlanda kan
furnizuar mbi 93% t
N kuptimin e tregut
trupave t freskt/ftohur t
botror pr trupa t
deles n Franc m 2008
freskt/ftohur t qengjit
dhe trupa t coptuar,
Spanja (25%), MB (26%),
Franca ka importuar mbi
dhe Maqedonia (12%) kan
61% t gjith vllimit,
furnizuar shumicn e
derisa Italia merr 10%
trupave t freskt/ftohur t
qengjit n Itali
Kina (39%), India (11%), dhe
Italia (8%), Gjermani (7%),
Zelanda e Re dhe Australia
Republika eke (4%), Turqia
prbjn mbi 62% t
(4%) jan importuesit m t
eksporteve t leshit t
mdhenj t leshit
pakrehur
Llojet
Llojet
Ekzistojn rreth 225 lloje delesh
t regjistruara n bot
Llojet jan specifike pr
vendin, me disa lloje
globale, por ka shum
lloje t vogla rajonale
Llojet m t
popullarizuara jan
Hampshire dhe Suffolk
Shum lloje quhen me qllim t
dyfisht, pasi q jan t prkryer
n m s paku dy nga tre
qllimet e siprcekura
Lloji
nn-produktit
Qengji rritet kryesisht pr
trupa mishi
Delet rriten pr tre nn
produkte primare:
1. Mish, prfshir trupat
dhe copat
2. Lesh
3. Qumsht pr
bylment, si djathi,
qumshti i freskt
dhe specialitete tjera
Komente
Komente

Tregu
Tregu pr
pr produkte
produkte delesh
delesh kryesisht
kryesisht prbhet
prbhet nga
nga mishi
mishi dhe
dhe leshi.
leshi. Qumshti,
Qumshti, djathi
djathi dhe
dhe produktet
produktet tjera
tjera t
t qumshtit
qumshtit
konsiderohen
konsiderohen artikuj
artikuj specialitetesh
specialitetesh

Derisa
Derisa Zelanda
Zelanda ee Re
Re dhe
dhe Australia
Australia jan
jan ofruesit
ofruesit m
m t
t mdhenj
mdhenj t
t produkteve
produkteve t
t deles
deles n
n gjith
gjith botn,
botn, vendet
vendet ee BE-s
BE-s
furnizojn
dhe
blejn
shum
produkte
t
mishit
t
freskt
nga
vendet
fqinje
n
rajon
furnizojn dhe blejn shum produkte t mishit t freskt nga vendet fqinje n rajon

Importuesit
Importuesit m
m t
t mdhenj
mdhenj t
t leshit
leshit koncentrohen
koncentrohen n
n Azi
Azi si
si dhe
dhe n
n BE
BE
Shnim: Krkesa dhe oferta botrore e dhn pr SH0204 (Mish deleje apo dhie) por duke prjashtuar mishin e dhis (SH020450); SH020410 (trupa t freskt/ftohur qengji); SH5101 (lesh, i
pahapur apo krehur); Burimi: TradeMap, 2008
106
Pasqyra Drejt Tregut gjeldeti (mish)
Tregu i mishit t gjeldetit prbhet nga varietetet e freskta

dhe t ngrira, ku vendet importuese dhe eksportuese jan t
shprndara npr bot
Pasqyra Drejt Tregut gjeldeti (mish)
Oferta
Oferta
Krkesa
Krkesa
Franca (38%), Italia (27%),

Spanja (31%), Meksika (15%),
SHBA (9%), dhe Izraeli (7%)
dhe MB (9%) jan importuesit
jan furnizuesit m t
m t mdhenj t gjeldetit t
mdhenj t gjeldetit t
freskt apo t ftohur, t
freskt, t plot apo t
plot
ftohur
Bota ka importuar 34.9K
SHBA (38%), Franca (24%),

ton gjeldeti t freskt
dhe Brazili (9%) jan

apo t ftohur m 2008
eksportuesit m t
Katari (14%), Gjermania
mdhenj t gjeldetit t
(11%), Meksika (11%), dhe
ngrir, t plot
EBA (7%) jan importuesit
m t mdhenj t gjeldetit t
ngrir, t plot
ton t gjeldetit t ngrir,
t plot m 2008
Llojet
Llojet
Ekzistojn vetm 8 lloje
t regjistruara t
gjeldetit n Shtetet e
Bashkuara, edhe pse
shum variante dhe/ose
lloje t regjistruara n
bot
Llojet m t
zakonshme jan i
bardh me gjoks t
gjer, bronz me
gjoks t gjer, i
bardh holande
Lloji
nn-produktit
Gjeldeti kryesisht rritet pr
mish, i cili mund t prdoret pr
kto qllime primare:
1. Trupa t plot
2. Pjes nga trupi i coptuar
3. Produktet e prpunuara t
gjeldetit, si salsiet, mishi i
tymosur, apo filetat
4. Gjeldeti kryesisht rritet pr
mish, me kufizime
Puplat e gjeldetit mund t
prdoren si ushqim i lir
kafshsh (pasi t bluhen n
ushqim pendash pr riprtyps)
Komente
Komente

Tregu
Tregu ii mishit
mishit t
t gjeldetit
gjeldetit prbhet
prbhet kryesisht
kryesisht nga
nga gjeldeti
gjeldeti ii freskt
freskt dhe
dhe ii ngrir.
ngrir. Bashk,
Bashk, tregu
tregu ii freskt
freskt prbn
prbn 41%
41% t
t importeve
importeve
totale
totale n
n gjith
gjith botn
botn

Tregu
Tregu pr
pr eksporte
eksporte dhe
dhe importe
importe sht
sht ii fragmentuar,
fragmentuar, ku
ku Franca
Franca dhe
dhe SHBA-t
SHBA-t prfaqsojn
prfaqsojn importuesit
importuesit m
m t
t mdhenj
mdhenj t
t
gjeldetit
t
freskt
dhe
t
ngrir,
ndrsa
Meksika
prbn
nj
prej
niveleve
m
t
larta
t
krkess
pr
t
dyja
gjeldetit t freskt dhe t ngrir, ndrsa Meksika prbn nj prej niveleve m t larta t krkess pr t dyja

Llojet
Llojet m
m t
t zakonshme
zakonshme jan
jan llojet
llojet ee bardha,
bardha, t
t cilat
cilat njihen
njihen pr
pr rendiment
rendiment m
m t
t lart.
lart.
Shnim: SH020724 (gjeldeti, i plot, i freskt apo i ftohur) dhe SH020725 (Gjeldeti, i plot, i ngrir) Prdorur pr t dhna t krkess dhe oferts.
Burimi: TradeMap, 2008
107
Pasqyra drejt Tregut Lopt (qumshtore)
Tregu i bylmetit sht i prqendruar n BE, ku Gjermania, Italia, MB

dhe Spanja jan importuesit m t mdhenj t qumshtit t
pamblsuar/pakoncentruar, djathit dhe jogurtit
Pasqyra Drejt Tregut Lopt qumshtore
Oferta
Oferta
Eksportuesit m t mdhenj t
qumshtit dhe krems/ajks (pa
koncentrim apo mblsim) n bot
jan Gjermania (25%), Franca (11%),
Belgjika (8%), Austria (7%), dhe
Republika Ceke (7%)
qumshtit dhe krems (me
koncentrim apo mblsim) n bot
jan Zelanda e Re (16%), Gjermania
(10%), Holanda (9%), dhe SHBA
(8%)
djathit jan Gjermania (19%),
Holanda (13%) dhe Franca (13%)
jogurtit jan Gjermania (28%),
Franca (20%) dhe Austria (11%)
Krkesa
Krkesa
Llojet
Llojet
Italia (22%), Gjermania (20%),

Spanja (9%), dhe Belgjika (8%)
jan importuesit m t
mdhenj t qumshtit dhe
krems pa koncentrim dhe
mblsim
Holanda (7%), Algjeria (5%),
dhe Emiratet e Bashkuara
Arabe (4%) jan importuesit
m t mdhenj t qumshtit
dhe krems me koncentrim
apo mblsim
Importuesit m t mdhenj t
djathit jan Gjermania (13%),
MB (9%) dhe Italia (9%)
Importuesit m t mdhenj t
jogurtit jan Spanja (13%), MB
(11%) dhe Italia (9%)
Nga 112 llojeve m popullore

komerciale t bagtis, rreth 34
zakonisht prdoren pr qumsht, ndr
m populloret jan Jersey, Guernsey,
Holstein, Simmental
Rreth 80% e llojeve qumshtore
mund t prdoren pr qllim t
dyfisht, t cilat kan prodhim
adekuat t qumshtit, bashk me
pjelljen, q sht e arsyeshme pr
prodhim mishi, por cilsia (prqindja e
yndyrs s qumshtit dhe cilsia e
muskulit) sht m e ult sesa llojet
me destinime t njfishta, qumshtore
apo mishtore. Llojet m t mira t
dyfishta jan Holstein dhe
Simmental dhe prfaqsojn rreth
75% t shfrytzimit t dyfisht
Lloji
nn-produktit
Prodhimi qumshtor
mund t specializohet
n kto kategori:
1. Qumshti i
freskt dhe
krema/ajka
2. Qumshti UHT
3. Produktet e
prpunuara si
jogurti dhe
djathi
Komente
Komente

Prodhimi
Prodhimi qumshtor
qumshtor kryesisht
kryesisht prbhet
prbhet nga
nga qumshti/kremi
qumshti/kremi ii freskt
freskt dhe
dhe qumshti
qumshti UHT.
UHT. Dyja
Dyja llojet
llojet jan
jan ose
ose t
t
pakoncentruara/pamblzuara
pakoncentruara/pamblzuara ose
ose t
t koncentruara/mblzuara.
koncentruara/mblzuara. Produktet
Produktet m
m t
t zakonshme
zakonshme t
t prpunuara
prpunuara t
t qumshtit
qumshtit jan
jan kosi
kosi dhe
dhe
djathi
djathi

Eksportuesit
Eksportuesit dhe
dhe importuesit
importuesit ee mdhenj
mdhenj t
t qumshtit
qumshtit t
t pamblzuar/pakoncentruar,
pamblzuar/pakoncentruar, djathit
djathit dhe
dhe kosit
kosit prqendrohen
prqendrohen n
n BE.
BE. Gjermania,
Gjermania,
Franca
dhe
Austria
prbjn
eksportuesit
m
t
mdhenj,
derisa
Gjermania,
Italia,
Spanja
dhe
MB
prfaqsojn
disa
nga
importuesit
Franca dhe Austria prbjn eksportuesit m t mdhenj, derisa Gjermania, Italia, Spanja dhe MB prfaqsojn disa nga importuesit m
m t
t
mdhenj
mdhenj

Popullariteti
Popullariteti ii llojeve
llojeve Holstein
Holstein dhe
dhe Simmental
Simmental krijohet
krijohet nga
nga mundsia
mundsia ee zhvillimit
zhvillimit t
t produkteve
produkteve cilsore,
cilsore, si
si dhe
dhe prdorimi
prdorimi ii tyre
tyre n
n dy
dy destinime
destinime
Shnim: 0401 (qumshti dhe krema, pa koncentrim, pa mblsim) dhe 0402 (qumshti dhe krema, koncentruar apo mblzuar) prdorur pr krkes dhe ofert. Vreni q qumshti prfshin lopt
qumshtore, dhit, delet, etj.Supozohet q shprndarja n treg prfshin gjitha kafsht qumshtore, dhe sht e njjt pr lopt qumshtore. Importet totale t qumshtit dhe krems (pa
koncentrim pa mblsim) jan 9.4M tons. Importet totale pr qumsht dhe krem (koncentruar apo emblsuar) jan 5.2M ton. Supozohet q lopt qumshtore prfaqsojn s paku 85% t
kategoris s importit t qumshtit dhe krems (8M pr t pakoncentruar dhe 4.5M pr t koncentruar.) Burimi: TradeMap, 2008
108
Pasqyra drejt tregut gjedhe pr mish
Tregu pr mishin e bagtis prbhet nga kategorit e freskta dhe t

ngrira: eksportuesit dhe importuesit m t mdhenj t mishit t freskt
prqendrohen n BE, derisa tregu i ngrir sht i fragmentuar
Pasqyra Drejt Tregut gjedhe pr mish
Oferta
Oferta
Eksportuesit m t
mdhenj t mishit t
gjedhit t freskt t
ftohur n bot jan
Holanda (10%),
Gjermania (10%), dhe
Kanadaja (9%)
Eksportuesit m t
mdhenj t mishit t
ngrir t gjedhit n
bot jan Brazili
(27%), Australia
(20%), India (13%),
dhe Zelanda e re
(10%)
Krkesa
Krkesa
Importuesit m t mdhenj
t mishit t gjedhit t
freskt t ftohur n bot
jan Italia (13%), Franca
(9%), Holanda (9%), dhe
Meksiko (9%)
Importuesit m t mdhenj
t mishit t ngrir t
gjedhit n bot jan Egjipti
(47%), Rusia (12%), dhe
SHBA-t (7%)
Krkesa pr mish t ngrir t
paketuar sht e madhe, me
prdorim pr prpunim t
mtutjeshm dhe shitje
direkte pr konsumator
Llojet
Llojet
Lloji
nn-produktit
Ekzistojn rreth 800 lloje t ndryshme

t gjedhve n nj nga dy klasat Bos
taurus ose Bos indicus
Ka rreth 53 lloje t gjedhit t
prshtatshm pr klima t ngrohta
dhe t ftohta, dhe ideale pr
prodhimin e mishit
Llojet m t shpeshta jan Angus,
Charolais, Hereford dhe Simmental
Llojet e gjedhit prfshijn: viin,
kafsh shum e re, vetm disa
javshe dhe me pesh prej 35-70 kg i
gjall; gjedhi tradicional, me pesh
prej 140 deri n 350 kg; dhe kau", q
peshon mes 230 dhe 350 kg.
Prqindjet n industri jan 10%, 60%
respektivisht 30%
Prodhimi i mishit
mund t specializohet
n njrn nga tre
kategorit:
1. Prodhimi i
mishit t ftohur
2. Mish i ngrir i
paketuar pr
prpunim
3. Produktet e
prpunuara, si
salsiet, mishi i
tymosur dhe i
terur
Komente
Komente

Tregu
Tregu pr
pr mish
mish t
t paprpunuar
paprpunuar gjedhi
gjedhi prbhet
prbhet nga
nga dy
dy kategori
kategori kryesore:
kryesore: mish
mish ii freskt
freskt ee ii ftohur
ftohur gjedhi,
gjedhi, si
si dhe
dhe mish
mish ii
ngrir
ngrir gjedhi.
gjedhi. Mishi
Mishi mund
mund t
t prdoret
prdoret edhe
edhe pr
pr t
t prodhuar
prodhuar produkte
produkte t
t prpunuara
prpunuara si
si suxhuk,
suxhuk, salsie,
salsie, mish
mish t
t terur
terur dhe
dhe t
t
tymosur
tymosur

Eksportuesit
Eksportuesit dhe
dhe importuesit
importuesit m
m t
t mdhenj
mdhenj t
t mishit
mishit t
t freskt
freskt prqendrohen
prqendrohen n
n BE,
BE, derisa
derisa tregu
tregu ii ngrir
ngrir sht
sht ii
copzuar
copzuar

Popullariteti
Popullariteti ii llojeve
llojeve m
m t
t shpeshta
shpeshta fitohet
fitohet nga
nga fakti
fakti q
q konsiderohen
konsiderohen si
si kategorit
kategorit m
m produktive
produktive
Shnim: SH0201 (mishi i gjedhit, i freskt apo i ftohur) dhe SH0202 (mishi i gjedhit, i ngrir) prdoret pr krkesn dhe ofertn. Vreni q gjedhi prfshin lopt, produktet qumshtore, bizonin, etj.
Supozohet q shprndarja e tregut pr mishin e lops sht e njjt me gjedhin. Importet totale pr gjedh jan 3M ton. Importi total i gjedhit t ngrir sht 6.4M ton. Burimi:
TradeMap, 2008
109
Pasqyra Drejt Tregut Trofta (mish/fileta)
Me prjashtim t Kilit, eksportuesit dhe importuesit kryesor

t trofts s freskt dhe t ngrir jan vendet skandinave
Pasqyra Drejt Tregut Trofta (mish/fileta)
Oferta
Oferta
Eksportuesit kryesor t
trofts s freskt, t
ftohur n bot jan
Norvegjia (64%), Suedia
(8%) dhe Danimarka (7%)
Eksportuesit kryesor t
trofts s ngrir jan Kili
(60%), Norvegjia (22%)
dhe Danimarka (8%)
Krkesa
Krkesa
Federata Ruse ka marr 48%
t trofts s freskt n bot
m 2008, e prcjellur nga
Finlanda (10%) dhe Ukraina
(4%)
ton troft t freskt t
ftohur m 2008
Japonia (40%), Federata Ruse
(21%), dhe Tajlanda (10%) jan
importuesit kryesor t
trofts s ngrir
ton troft t ngrir m
2008
Llojet
Llojet
Ekzistojn 20 lloje t
trofts s regjistruara n
bot, q organizohen n tri
kategori t gjinive
1. Salmo (Trofta e
kaft, trofta e Ohrit)
2. Onporhynchus (p.sh.
Trofta Ylber)
3. Salvelinus (p.sh.
Trofta Brook)
Lloji
nn-produktit
Trofta kryesisht rritet pr
mish, i cili mund t prdoret
pr kto qllime primare:
1. Mish i freskt, i
ftohur
2. Mish i ngrir
3. Produkte t
prpunuara, si trofta
e tymosur
Komente
Komente

Tregu
Tregu pr
pr mish
mish t
t paprpunuar
paprpunuar t
t trofts
trofts prbhet
prbhet nga
nga mishi
mishi ii freskt,
freskt, ii ftohur
ftohur dhe
dhe ii ngrir.
ngrir. Mishi
Mishi ii peshkut
peshkut mund
mund t
t
prpunohet
m
tutje,
si
tymosja
e
trofts
prpunohet m tutje, si tymosja e trofts

Eksportuesit
Eksportuesit kryesor
kryesor t
t trofts
trofts s
s freskt
freskt dhe
dhe t
t ngrir
ngrir jan
jan vendet
vendet skandinave,
skandinave, me
me prjashtimin
prjashtimin ee Kilit,
Kilit, q
q dominon
dominon
shumicn
shumicn ee tregut
tregut t
t ngrir.
ngrir. Rusia
Rusia paraqet
paraqet nj
nj prej
prej importuesve
importuesve m
m t
t mdhenj
mdhenj t
t trofts
trofts s
s freskt
freskt dhe
dhe asaj
asaj t
t ngrir
ngrir

Preferencat
e
konsumatorve
pr
troft
bazohen
n
vendin
e
origjins,
preferencn
e
fermave
konvencionale
dhe
Preferencat e konsumatorve pr troft bazohen n vendin e origjins, preferencn e fermave konvencionale dhe organike.
organike.
Krkesa
Krkesa udhhiqet
udhhiqet nga
nga lloji
lloji ii produktit
produktit (I(I freskt,
freskt, ngrir,
ngrir, tymosur)
tymosur) ee jo
jo nga
nga llojet.
llojet.
Shnim: 030211 (troft, e freskt apo e ftohur, duke prjashtuar titullin Nr 03.04, mlqit dhe havjarin) dhe 030321 (troft, e ngrir, duke prjashtuar titullin Nr 03.04, mlqit dhe havjarin) prdorur
pr t dhnat e krkess dhe oferts. Burimi: TradeMap, 2008
110
Prmbajtja
Kosov
111
Si pjes e studimit fillestar Strategjia Bujqsore (AgStrat), kemi

identifikuar 21 iniciativa pr mbshtetjen e reformave n sektorin e
bujqsis n Kosov
Pasqyra e iniciativave t propozuara
1
Iniciativa pr diversifikimin e t korrave
Mbshtetja
Mbshtetja ee
potencialit
potencialit t
t
fermer
fermerve
ve t
t vegjl
vegjl
2
A.
B.
C.
D.
A.
B.
Fokusi
Fokusi ii nxitur
nxitur nga
nga C.
krkesa
krkesa
D.
A.
Infrastruktura
Infrastruktura dhe
dhe B.
C.
ndrtimi
ndrtimi ii
D.
kapaciteteve
kapaciteteve
4
Transportimi
Transportimi
5
Rregulloret
Rregulloret
qeveritare
qeveritare tt
bujqsis
bujqsis
Qasja
Qasja n
n tregtim
tregtim
Prmirsimi i qndrueshmris afariste dhe koordinimi i shoqatave

Ndrtimi dhe prforcimi i sistemeve ekstenzive pr promovimin e t korrave tradicionale dhe prmirsimin e larmis
Rritja dhe diversifikimi i llojeve t produkteve financiare q i ofrohen bujqve t vegjl
Prmirsimi i sistemit kadastral dhe testimi i efektshmris s pilot-programit t komasacionit t toks
Zhvillimi dhe lansimi i aktiviteteve pr koordinimin e donatorve pr bujqsi
Krijimi i sistemit t inteligjencs s tregut dhe planit t komunikimit
Rritja e kapaciteteve t qendrave grumbulluese, paketuese dhe ruajtjes me ftohje
Themelimi i nj organizate t centralizuar pr mbikqyrjen e shitjes dhe promovimit t eksportit t mallrave bujqsor
Rehabilitimi i sistemit t gjer t ujitjes n Kosov
Rritja e prdorimit t sistemeve t ngushta ujitse
Mbshtetja e zhvillimit t serrave
Rritja e konkurrencs energjetike t sektorit bujqsor
A. Prioritizimi dhe zhvillimi i rrugve rurale, me an t analizave kosto-prfitim dhe PPP

B. Hartimi i planit pr produktet q kalben nga ajri, si dhe heqja e pengesave rregullative dhe t tregut
C. Analizimi dhe komunikimi i prparsive n kosto t autostrads s Tirans
A. Themelimi i nj modeli t centralizuar, t prforcuar pr sigurin e ushqimit dhe kontrollit t cilsis
B. Ndihma pr laboratort privat pr kontrollimin e cilsis n arritjen e certifikimit ndrkombtar
C. Themelimi i nj programi pr mbrojtjen e mjedisit nga pesticidet dhe keqprdorimi i inputeve
A. Zhvillimi i iniciativave institucionale pr t mundsuar tregtin dhe ndrtimin e kapaciteteve t Qeveris s Kosovs
B. Zhvillimi dhe zbatimi I masave t prkohshme ndaj subvencioneve n vendet fqinje
0
112
Kto iniciativa duhen ofruar pr t mbshtetur reformat n sektoret e

produkteve shtazore dhe t peshkut
Prshtatja e iniciativave t propozuara nga Strategjia e Hortikulturs
Mbshtetja
Mbshtetja ee
potencialit
potencialit t
t
bujqve
bujqve t
t
vegjl
vegjl
Iniciativa 1A: Ofrimi i ndihms pr shoqata, si SHPQK dhe SHPQ, pr zhvillimin e shrbimeve me vler t shtuar
Iniciativa 1B: Ofrimi i shrbimeve ekstenzive dhe trajnimeve pr fermer n zhvillimin e duhur t ushqimit cilsor t
kafshve (duke prfshir przierjen e porcioneve) si dhe aplikimin e teknikave moderne pr aplikimin e ushqimit pr kafsh
Iniciativa 1C: Zgjerimi i programit t garancive pr t ofruar ndihm financiare pr 1) prpunuesit e qumshtit n
prmirsimin e sistemeve ftohse dhe grumbulluese dhe pr 2) prodhuesit e mishit pr t avancuar sistemet e therjes dhe
prpunimit
Fokus
Fokus ii nxitur
nxitur
nga
krkesa
nga krkesa
Iniciativa 2B: Zgjerimi i fushveprimit t sistemit t inteligjencs s tregut pr t prfshir mimet e produkteve shtazore, si
dhe prfshirja e prodhuesve dhe prpunuesve t qumshtit dhe mishit n programin e komunikimit
Iniciativa 2C: Rritja e lidhjeve n mes akterve n zinxhirin e vlerave duke ofruar ndihm teknike pr hartimin e kontratave
t furnizimit mes prodhuesve dhe prpunuesve
Infrastruktura
Infrastruktura
dhe
dhe ndrtimi
ndrtimi ii
kapaciteteve
kapaciteteve
Iniciativa 3: Zgjerimi i fushveprimit t programeve t infrastrukturs (ndihma teknike, planet e marketingut, produktet
financiare) pr t prfshir prmirsimin e stabilimenteve t therjes dhe prpunimit, pr t rritur shkalln e prodhimeve me
certifikim nga PKKARRi
Transportimi
Transportimi
Iniciativa 4A: Prfshirja e qasjes nga ferma n treg pr prodhuesit e produkteve shtazore n analizn kosto-prfitim pr t
prcaktuar prioritetet e investimeve n rrug
Iniciativa 4C: Zgjerimi i fushveprimit t analizs s kostos pr autostradn e Tirans pr t prfshir vijat e drgess q
ndikojn transportuesit e mdhenj t nn-produkteve shtazore
Rregulloret
Rregulloret
qeveritare
qeveritare t
t
bujqsis
bujqsis
Iniciativa 5A: Prforcimi i kapaciteteve organizative pr prputhje me standardet PKKARR, ISO dhe IFS; prmirsimi i
sistemeve inspektuese pr qendrat prodhuese dhe prpunuese
Iniciativa 5C: Zgjerimi i fushveprimit t inputeve pr t prfshir ushqimin e kafshve; hartimi i politikave gjithprfshirse
pr analizn e garantuar t ushqimit t kafshve
Qasja
Qasja n
n
tregtim
tregtim
Iniciativa 6B: Prfshirja e analizave t subvencioneve pr produkte qumshore dhe t mishit n vendet fqinje, pr t br
reagime efektive tregtare; hulumtimi i shtjeve n lidhje me strukturn joproporcionale t tarifave pr lndn baz t
ushqimit t kafshve (16% TVSH) kundrejt produkteve finale
113
Kemi hartuar nnt rekomandime tjera q mbulojn katr fusha

specifike pr produktet shtazore
Pasqyra e iniciativave t propozuara pr produkte shtazore
1
Iniciativa e diversifikimit shtazor
Menaxhimi
Menaxhimi ii
kullosave
kullosave
A. Prfundimi i programit t matjeve pr t qartsuar t drejtat pronsore

B. T shqyrtohet dhe zbatohet struktura e tarifave n baz t numrit t dhenve
C. Hartimi i programit pr mirmbajtje t kullosave
2
Sistemi
Sistemi ii
mbarshtimit
mbarshtimit pr
pr t
t
zhvilluar
zhvilluar gjene
gjene
cilsore
cilsore shtazore
shtazore
A. Prmirsimi i programeve trajnuese pr mirqenien e kafshve dhe procesit t

licencimit
B. Importimi i llojeve cilsore pr t prmirsuar prbrjen gjenetike t kafshve
3
Menaxhimi
Menaxhimi ii
shndetit
shndetit t
t
bagtis
bagtis
A. Themelimi i programit pr rritjen e prdorimit t librave shtazor nga bujqit

B. Prshtatja e masave proaktive dhe reaktive pr kontrollin e smundjeve me
Strategjin Evropiane pr Shndetin Shtazor
4
Sistemet
Sistemet ee
gjurmimit
gjurmimit t
t
shtazve
shtazve
A. Krijimi i sistemeve t regjistrimit t kafshve tek AVUKu, veterinart dhe gjitha

ndrmarrjet (fermat, tregjet)
B. Vlersimi i arritshmris s marrveshjeve bilaterale me vendet fqinje pr gjurmimin
e kafshve
0
Burimi: Analiza BAH
114
Qllimi i prgjithshm i strategjis s diversifikimit sht rritja e konsumit
vendor, zvendsimi i importeve n mas t konsiderueshme deri n fund
t vitit t dyt dhe kalimi tek nj fokus n eksporte n vitin 4 dhe 5
Pasqyr e iniciativave t propozuara pr produkte shtazore

1
Animal Diversification Initiative
Menaxhimi
Menaxhimi ii
kull
kullosave
osave
2
Rritja e cilsis dhe vlers

s nn-produkteve
shtazore (Viti 2)

s nn-produkteve
shtazore (Viti 1)
1. Themelimi i PKKARRit/
programeve t
domosdoshme pr
certifikim nga BEja pr
produkte shtazore
1. Vazhdimi i programit t
vitit t par duke prfshir
m shum fermer dhe
prpunues
2.
Sistemi
Sistemi ii
2. Prcaktimi i prmirsimeve
mbar
mbars
shtimit
htimit pr
pr tt
infrastrukturore t
zhvilluar
g
jene
zhvilluar gjene
nevojshme pr prodhim,
cilsore
shtazore
therje dhe prpunim
cilsore shtazore
3
Menaxhimi
Menaxhimi ii
shn
shndetit
detit tt
bagtis
bagtis
4
Si
Sist
stem
emet
et ee
prcjelljes
prcjelljes ss
shtazve
shtazve
3. Fillimi i ofrimit t granteve 3.

me pjesmarrje n kosto,
sigurimeve dhe huave pr
prodhues dhe prpunues 4.
pr t iniciuar prmirsimet
infrastrukturore
4. Prforcimi i kapacitetit t
kooperativave dhe
shoqatave t prodhuesve
t qumshtit dhe mishit
Prmirsimi i cilsis dhe

vlers s nn-produkteve
tradicionale shtazore q
prodhohen n Kosov
(kosi, djathi, peshku, mishi
i qengjit)
Rritja e certifikimit me
PKKARR t
stabilimenteve
prpunuese (qumsht,
mish, vez)
Inicimi i programit pr
prmirsimin e llojeve t
kafshve
Testimi i aftsis s
pranimit nga tregu lokal t
produkteve t veanta
5. Dizajnimi dhe zbatimi i

programeve lokale t
marketingut pr cilsi t
rritur t produkteve
tradicionale

s nn-produkteve
shtazore (Viti 3)

s nn-produkteve
shtazore (Viti 4e5)
1. Vazhdimi i programeve
t vitit 1 dhe 2 fokusim
n shrbime pr t
siguruar q nj baz e
gjer e fermerve t
vegjl t marrin pjes
me sukses;
1. Vazhdimi i programeve
nga vitet e kaluara
zhvendosja e
mbshtetjes financiare
nga grantet tek format e
qndrueshme t huave
dhe sigurimeve;
2. Dizajnimi dhe zbatimi i

programeve lokale t
marketingut pr cilsi t
rritur t produkteve
tradicionale
2. Fillimi i eksportimit t
produkteve tradicionale
cilsore jasht Kosovs
3. Inicimi i drgesave
testuese t disa nn
produkteve tradicionale
shtazore (kosi, djathi,
gjedhi)
Prmirsimi i vazhdueshm i
cilsis dhe vlers s kafshve
dhe nn-produkteve. Fokusim
n treg vendor dhe rritje e
konsumit lokal t produkteve
tradicionale dhe fillimi i
eksportimit t peshkut
Fokusim n inicimin e
produkteve t veanta
n Kosov. Prodhimi
dhe futja e produkteve
shtazore t veanta, si
djathi i deleve, gjeldeti
dhe trofta e prpunuar
Fokus n prodhimin dhe

shitjen e vllimeve n
rritje t produkteve t
veanta n tregje lokale,
si dhe hyrja n tregje
eksporti me produkte
cilsore tradicionale
115
Strategjit specifike pr kafsh prqendrohen n zvendsimin e

importit, zgjerimin e tregut vendor dhe eksport
Pasqyra e strategjive specifike pr kafsh/peshqi
Zvendsim
i importeve
Lop
qumshtore
(qumsht)
Trofta (fileta
t
freskta/ngrir
a)
Peshk bli
(fileta t
freskta/ngrir
a)
Komente
Arsyeshmria: Pak import dhe konsum i vogl vendor; Konisoni sht ndrtuar sipas PKKARRit
Strategjia: 1) Menjher: T rritet madhsia e tregut lokal me llojet aktuale (Hyline & Isa) 2) Afatmesme: futja e llojeve t reja
(Leghorn) dhe zgjerimi i industris pr t siguruar produkte t prpunuara t vezve pr zierje
Arsyeshmria: Tregu i ngrir sht ngopur; mundsi n tregun e puls s freskt prmes zvoglimit t kostos
Strategjia: 1) Menjher: Rritja e tregut lokal t freskt dhe zhvendosja e konsumit t importeve t ngrira duke arritur
ekonomin e shkalls pr t zvogluar shpenzimet e prodhimit dhe mimin e shitjes me pakic t pulave t freskta 2)
Afatmesme/afatgjate: futja e llojeve t reja (Cornish) dhe hyrja n tregje rajonale eksporti me mallra t freskta dhe t
prpunuara
Dele
(mish)
Gjeldeti
(mish)
Eksport
Pula vojse
(vez)
Zogj pule
(mish)
Zgjerim i
tregut
vendor
Arsyeshmria: Trheqja me brende t vecanta/niche; tregtia brenda BE-s e zakonshme; konsumi i ult vendor n krahasim
me rajonin
Strategjia: 1) Menjher: rritja e konsumit t tregut lokal t qengjit dhe fillimi i eksporteve t leshit; 2) Afatgjate: hyrja n tregje
eksporti rajonale dhe evropiane pr mish t freskt dhe rritja e prodhimit t mallrave speciale
Arsyeshmria: Importe t mdha (355 MT) gjeldeti; shpenzime t ulta implementimi nga stabilimentet e prpunimit t puls
Strategjia: 1) Menjher: zhvillimi i shijes lokale pr konsumin e gjeldetit t freskt duke shfrytzuar brendet amerikane; 2)
Afatgjate: hyrja n tregje rajonale t eksportit pr gjeldet t freskt dhe krijimi i tregut lokal pr produkte t prpunuara
Arsyeshmria: Konsum i ult i mallrave vendore; mimi konkurrent me importet; 35% prodhim sipas PKKARRit
Strategjia: 1) Menjher: zhvilimi i produkteve cilsore qumshtore (qumsht UHT, kos, djath) pr t ndryshuar perceptimin
lokal, rritja e jetgjatsis s mallrave, duke rritur kshtu konsumin e mallrave vendore; 2) Afatmesme/gjat: hyrja n tregje
rajonale dhe evropiane pr produkte t prpunuara qumshti
Arsyeshmria: Kandidat pr certifikim evropian m 2011; mundsi t zhvillimit t produkteve speciale

Strategjia: 1) Menjher: rritja e konsumit vendor t troftave duke shitur sipas shijeve t konsumatorit dhe fillimi i eksporteve
tek vendet rajonale; 2) Afatmesme: eksporte t trofts s freskt n tregje evropiane dhe njoftimi i produkteve t prpunuara
n vend; 3) Afatgjate: futja e trofts s prpunuar n tregje rajonale dhe evropiane
Arsyeshmria: Filetat doninojn me mime t larta n tregje ndrkombtare; peshku bli mund t rritet me stabilimente t
ngjashme si t trofts
Strategjia: 1) Afatmesme: zhvillimi i tregut lokal pr peshk bli duke u fokusuar n cilsin e lart t peshkut; 2) Afatmesme:
hyrja n tregje rajonale t eksportit pr mish t freskt/fileta, si dhe fitimi i certifikimit evropian
116
Strategjia specifike sipas kafshs Pula vojse (vez)
Fokusi i menjhershm pr vez sht t rritet konsumi lokal

i vezve t freskta
Strategjit specifike shtazore: Pulat vojse (vezt)
Strategjia
Strategjia dhe
dhe Arsyeshmria
Arsyeshmria

Arsyeshmria:
Arsyeshmria: Kompanit,
Kompanit, si
si Konisoni,
Konisoni, tashm
tashm kan
kan krijuar
krijuar pranin
pranin ee tyre
tyre si
si ofrues
ofrues cilsor
cilsor n
n tregun
tregun lokal
lokal si
si dhe
dhe kan
kan ndrtuar
ndrtuar stabilimente
stabilimente
prpunimi
sipas
udhzimeve
t
HAACPit;
importet
minimale
dhe
konsumi
i
ult
vendor
(7
kg
pr
kok
banori
n
Kosov,
prpunimi sipas udhzimeve t HAACPit; importet minimale dhe konsumi i ult vendor (7 kg pr kok banori n Kosov, n
n krahasim
krahasim me
me 15.4
15.4
kg
pr
kok
banori
n
vit
n
Evrop)
krijojn
mundsi
t
rritjes
s
konsumit
vendor
kg pr kok banori n vit n Evrop) krijojn mundsi t rritjes s konsumit vendor

Strategjia:
Strategjia: Fokus
Fokus n
n rritjen
rritjen ee madhsis
madhsis s
s tregut
tregut lokal
lokal menjher
menjher me
me llojet
llojet aktuale
aktuale (Hyline
(Hyline dhe
dhe Isa).
Isa). Pasi
Pasi shum
shum supermarkete
supermarkete marrin
marrin vez
vez
nga
prodhuesit
e
vegjl,
punojn
me
ta
pr
t
prmirsuar
cilsin
dhe
jetgjatsin.
Futja
e
llojeve
t
reja
(Leghorn)
n
Vitin
2,
dhe
nga prodhuesit e vegjl, punojn me ta pr t prmirsuar cilsin dhe jetgjatsin. Futja e llojeve t reja (Leghorn) n Vitin 2, dhe zgjerimi
zgjerimi ii
industris
industris pr
pr t
t ofruar
ofruar produkte
produkte t
t prpunuara
prpunuara t
t vezs
vezs pr
pr kompanit
kompanit ee pjekjes;
pjekjes; n
n vitet
vitet 44 dhe
dhe 5,
5, zhvillohen
zhvillohen llojet
llojet dhe
dhe teknologjit
teknologjit ee
specializuara
t
vezs
specializuara t vezs
Konkurrenca n treg
Duke marr parasysh q
vezt e freskta pak
importohen n Kosov,
prodhuesit vendor do t
konkurrojn mes vete
Tregjet q synohen
Rritja e konsumit lokal t
vezve pr kok banori
Rritja e prdorimit vendor
komercial t nn
produkteve t vezs (p.sh.
pr pjekje)
Llojet pr fokusim
Afatshkurtr: Llojet
ekzistuese, Hyline dhe Isa
Afatgjate: Lloje vezore
komerciale si Leghorn,
Rhode Island Red, Red
Star, Black Star, Light
Sussex, Barred Rock ose
Plymouth Barred Rock
Nn-produktet pr fokusim
Menjher: Vez t
freskta pr konsumator
lokal
Afatmesme:: Produkte t
prpunuara t vezs pr
industri lokale t pjekjes
Afatgjate: Prdorimi i
teknologjis s avancuar
(tharje me sprej, ndarja)
pr t zhvilluar lloje m t
specializuara t vezs
Periudha kohore pr implementim

Viti 1
Viti 2
Fokusi n rritjen e tregut vendor prmes prdorimit t llojeve lokale

Futja e llojeve t reja (Leghorn)
Burimi : Analiza BAH
Viti 3
Viti 4 & 5
Produktet e prpunuara t vezs

pr pjekje
Futja e llojeve t specializuara t
vezs
117
Strategjia specifike sipas kafshs Zogj pule (mish)
Strategjia pr pula sht zvendsimi i puls s ngrir t

importuar me pula t freskta vendore
Strategjia specifike sipas kafshs Zogj pule (mish)
Strategjia
Strategjia dhe
dhe Arsyeshmria
Arsyeshmria

Arsyeshmria:
Arsyeshmria: Tregu
Tregu pr
pr pula
pula t
t ngrira
ngrira tashm
tashm sht
sht ii ngopur
ngopur nga
nga eksportuesit
eksportuesit q
q mund
mund t
t prodhojn
prodhojn dhe
dhe shprndajn
shprndajn produkte
produkte n
n kosto
kosto t
t
ult
ult (97%
(97% ee tregut
tregut sht
sht me
me importe
importe t
t puls
puls s
s ngrir).
ngrir). Pasi
Pasi kompanit
kompanit lokale
lokale kan
kan prforcuar
prforcuar vetveten
vetveten si
si ofrues
ofrues cilsor
cilsor t
t tregut
tregut vendor
vendor t
t
puls
puls s
s freskt,
freskt, ata
ata duhet
duhet t
t prqendrohen
prqendrohen n
n rritjen
rritjen ee pjess
pjess s
s puls
puls s
s freskt
freskt n
n treg
treg

Strategjia:
Strategjia: N
N 33 vitet
vitet ee para,
para, fokusi
fokusi n
n rritjen
rritjen ee madhsis
madhsis s
s tregut
tregut lokal
lokal t
t puls
puls s
s freskt
freskt duke
duke zvendsuar
zvendsuar konsumin
konsumin ee puls
puls s
s ngrir,
ngrir, gj
gj
q
q do
do t
t krkoj
krkoj marketing
marketing pr
pr t
t ndryshuar
ndryshuar perceptimin
perceptimin ee konsumatorit
konsumatorit dhe
dhe arritjen
arritjen ee ekonomis
ekonomis s
s shkalls
shkalls pr
pr t
t ulur
ulur prodhimin
prodhimin dhe
dhe
shpenzimet
shpenzimet n
n pakic
pakic (aktualisht
(aktualisht pula
pula ee freskt
freskt kushton
kushton 2.20
2.20 // kg
kg derisa
derisa pula
pula ee ngrir
ngrir kushton
kushton .90
.90 // kg.
kg. Prdorimi
Prdorimi ii llojeve
llojeve ekzistuese
ekzistuese (Ross
(Ross ee
Hubbard)
Hubbard) dhe
dhe pastaj
pastaj futja
futja ee llojeve
llojeve t
t reja
reja (Cornish)
(Cornish) n
n Vitin
Vitin 2.
2. N
N vitin
vitin 4-5,
4-5, hyrja
hyrja n
n tregje
tregje rajonale
rajonale eksporti
eksporti me
me pula
pula t
t freskta
freskta dhe
dhe produkte
produkte t
t
prpunuara.
prpunuara.
Konkurrenca e synuar
Tregjet e synuara
Pula e freskt e prodhuar

n rajon (si Kroaci,
Slloveni, Sllovaki)
Konkurrenc indirekte me
importet e puls s ngrir
nga Brazili
Kalimi i konsumatorve nga

pula e ngrir tek pula e
freskt lokale
Zvendsimi i prodhimit t
freskt lokal n rajon (p.sh.
Serbi, Kroaci, Maqedoni)
me mallra t prodhuara n
vend
Llojet pr fokusim
Afatshkurtr: Llojet
ekzistuese si Ross dhe
Hubbard
Afatgjate: Llojet komerciale
t mishit si Cornish apo
Plymouth Barred Rock
(llojet m t zakonshme t
mishit)
Menjher & afatmesme:
pula t therrura t ftohta pr
tregun lokal
Afatgjate: pula t therrura
t ftohta pr treg rajonal
dhe produkte t prpunuara
m tutje (p.sh. Salsie) pr
konsum lokal

Viti 1
Viti 2
Viti 3
Viti 4 dhe 5
Rritja e madhsis s tregut lokal t puls s freskt dhe zvendsimi i tregut me lloje lokale (Ross &
Hubbard)
Futja e llojeve t reja (Cornish)
Burime : Analiza BAH
Eksportimi i mishit t freskt dhe

produkteve t prpunuara n tregje
rajonale
118
Strategjia specifike sipas kafshs Dele (mish)
Strategjia pr delet sht pr fokusim n rritje t konsumit

vendor t mishit t freskt
Strategjia specifike sipas kafshs Dele (mish)
Strategjia
Strategjia dhe
dhe Arsyeshmria
Arsyeshmria

Arsyeshmria:
Arsyeshmria: Vendet
Vendet n
n tregun
tregun ee BE-s
BE-s eksportojn/importojn
eksportojn/importojn shum
shum me
me vendet
vendet ee rajonit
rajonit (Maqedonia
(Maqedonia sht
sht nj
nj prej
prej furnizuesve
furnizuesve m
m t
t
mdhenj
mdhenj n
n Itali);
Itali); larmia
larmia ee madhe
madhe ee llojeve
llojeve t
t deles
deles krijon
krijon nj
nj joshje
joshje pr
pr produkte
produkte si
si mish
mish ii freskt
freskt dhe
dhe djath;
djath; konsumi
konsumi ii ult
ult vendor
vendor ofron
ofron
mundsi
mundsi pr
pr rritjen
rritjen ee madhsis
madhsis s
s tregut
tregut lokal
lokal (konsumi
(konsumi pr
pr kok
kok banori
banori sht
sht .3kg
.3kg n
n vit,
vit, n
n krahasim
krahasim me
me mesataren
mesataren evropiane
evropiane me
me 2.7
2.7 kg);
kg);
aktualisht,
aktualisht, leshi
leshi nuk
nuk ka
ka cilsi
cilsi t
t lart
lart ndrsa
ndrsa zinxhiri
zinxhiri ii vlerave
vlerave sht
sht ii thyer
thyer mes
mes prodhuesve
prodhuesve dhe
dhe tregtarve;
tregtarve; megjithat,
megjithat, eksportet
eksportet paraqesin
paraqesin nj
nj
burim
burim shtes
shtes t
t t
t ardhurave
ardhurave nse
nse cilsia
cilsia mund
mund t
t rritet
rritet prmes
prmes hibridizimit
hibridizimit dhe
dhe nse
nse fermert
fermert lidhen
lidhen me
me shitsit
shitsit me
me pakic
pakic (Republika
(Republika Ceke
Ceke
dhe
dhe Turqia
Turqia jan
jan importuesit
importuesit ee katrt
katrt dhe
dhe pest
pest n
n bot)
bot)

Strategjia:
Strategjia: Fokusim
Fokusim ii menjhershm
menjhershm n
n rritjen
rritjen ee madhsis
madhsis s
s tregut
tregut pr
pr mish
mish t
t freskt
freskt t
t ftohur
ftohur t
t qengjit,
qengjit, me
me lloje
lloje ekzistuese
ekzistuese lokale
lokale dhe
dhe
eksport
eksport leshi;
leshi; n
n vitin
vitin 3,
3, fillohet
fillohet prmirsimi
prmirsimi ii strukturs
strukturs gjenetike
gjenetike duke
duke futur
futur lloje
lloje evropiane
evropiane t
t mishit,
mishit, Suffolk
Suffolk dhe
dhe Hampshire,
Hampshire, dhe
dhe rritet
rritet
prodhimi
prodhimi ii mallrave
mallrave speciale;
speciale; n
n vitet
vitet 4-5,
4-5, hyrja
hyrja n
n tregje
tregje rajonale
rajonale dhe
dhe evropiane
evropiane t
t mishit
mishit t
t ftohur
ftohur
Tregjet q duhen synuar
Vendet rajonale si
Maqedonia dhe Greqia
Shitjet vendore t mishit t

qengjit t freskt e t ftohur
dhe produkteve
qumshtore
Eksportimi i leshit n tregje
evropiane si Republika
Ceke dhe Turqia
Eksportimi i qengjit t
freskt e t ftohur n Itali,
Greqi, BE
Llojet pr fokusim
Afatshkurt: Llojet
ekzistuese joshse, si
Lacaune, Bardhoka dhe
Pramenka
Afatgjate: Hibridizimi i
llojeve aktuale me Suffolk
dhe Hampshire pr t
prmirsuar cilsin e
mishit dhe leshit
Menjher: mishi i ftohur i
qengjave t rinj dhe mish
tjer I deles pr tregje
lokale; eksporte leshi n
vende rajonale
Afatmesme: artikujt
special (niche) t djathit
pr konsum lokal
Afatgjate: Eksporte t
mishit t ftohur n rajon
dhe BE

Viti 1
Viti 2
Viti 3
Rritja e madhsis s tregut pr mish t freskt t ftohur qengji, me llojet ekzistuese lokale
Viti 4 dhe 5
Eksportimi i mishit n BE dhe rajon
Hyrja n tregje t eksportit t leshit (si aktivitet ansor ndaj mishit)

Futja e llojeve t reja (Suffolk )
Rritja e prodhimit t mallrave

speciale (ne vend te ngrohte)
119
Strategjia specifike sipas kafshs Gjeldeti (mish)
Kosova mund t krijoj treg pr gjeldeti t freskt, t

zvendsoj importet e ngrira dhe t eksportoj n Shqipri
Strategjia specifike sipas kafshs Gjeldeti (mish)
Strategjia
Strategjia &
& Arsyeshmria
Arsyeshmria

Arsyeshmria:
Arsyeshmria: Importet
Importet ee mishit
mishit t
t gjeldetit
gjeldetit kan
kan qen
qen rreth
rreth 355
355 ton
ton m
m 2009,
2009, m
m se
se 66 her
her m
m shum
shum sesa
sesa importet
importet ee mishit
mishit t
t qengjit;
qengjit; si
si
rezultat,
Kosova
mund
t
rris
pjesn
e
tregut
prmes
zvendsimit
t
importit;
prodhimi
i
gjeldetit
sht
i
ngjashm
me
puln,
q
do
rezultat, Kosova mund t rris pjesn e tregut prmes zvendsimit t importit; prodhimi i gjeldetit sht i ngjashm me puln, q do ti
ti mundsonte
mundsonte
Kosovs
Kosovs t
t prodhoj
prodhoj nn-produkte
nn-produkte me
me kosto
kosto relativisht
relativisht t
t ult
ult me
me nj
nj amplitud
amplitud m
m t
t shkurtr
shkurtr msimi;
msimi; pasi
pasi produkti
produkti sht
sht ii lidhur
lidhur me
me SHBA-t,
SHBA-t,
vlera
e
brendit
rritet
tek
konsumatort
vendor
vlera e brendit rritet tek konsumatort vendor

Strategjia:
Strategjia: Futja
Futja ee llojeve
llojeve t
t gjeldetit
gjeldetit (si
(si ai
ai ii Bardh
Bardh me
me Gjoks
Gjoks t
t GJer)
GJer) si
si dhe
dhe zhvillimi
zhvillimi ii shijes
shijes lokale
lokale dhe
dhe tregut
tregut pr
pr gjeldeti
gjeldeti t
t freskt
freskt prmes
prmes
fushatave
aktive
t
marketingut
duke
shfrytzuar
brendin
amerikan;
n
vitin
3,
hyrja
n
tregje
rajonale
t
eksportit
pr
gjeldeti
t
fushatave aktive t marketingut duke shfrytzuar brendin amerikan; n vitin 3, hyrja n tregje rajonale t eksportit pr gjeldeti t freskt;
freskt; si
si dhe,
dhe, n
n
vitet
vitet 4-5
4-5 zhvillohet
zhvillohet tregu
tregu lokal
lokal pr
pr produktet
produktet ee prpunuara
prpunuara si
si kotletat
kotletat ee freskta
freskta t
t gjeldetit
gjeldetit dhe
dhe gjoks
gjoks ii tymosur,
tymosur, si
si dhe
dhe zvendsohet
zvendsohet importi
importi ii t
t
mishit
mishit t
t ngrir
ngrir
Tregjet q synohen
Franca dhe Italia pr

furnizim t gjeldetit t
freskt n rajon
Franca dhe Brazili pr
furnizim t gjeldetit t
ngrir
Konsumi lokal i freskt, i

ftohur
Tregjet rajonale si
Shqipria, ku ka nj treg n
rritje pr gjeldeti (35 MT
gjeldet i freskt jan
importuar m 2008)
Zvendsimi i importeve t
gjeldetit t ngrir me
gjeldetin e prodhuar n
vend
Llojet e fokusimit
Llojet komerciale t mishit
si Gjoksgjeri i bardh,
Gjoksgjeri i bronzt, si dhe
hite Holland (Holand I
Bardh)
Afatmesme: mish i ftohur
dhe copa t ftohura pr
distribuim lokal
Afatmesme: mishi dhe
copat e ftohura pr tregje
rajonale dhe evropiane;
produktet e prpunuara
(p.sh. Gjoks i tymosur
gjeldeti dhe kotleta) pr
konsum lokal

Viti 1
Futja e llojeve t gjeldetit
Viti 2
Viti 3
Eksportimi i mishit t freskt n
rajon
Zvendsimi i tregut vendor pr gjeldet t freskt
Viti 4 dhe 5
Zvendsimi i importeve t mishit t

ngrir
Tregu lokal pr mallra t
prpunuara
120
Strategjia specifike sipas kafshs Lopt qumshtore (qumsht)
Me rritjen e afatit t qndrueshmris dhe perceptimit t

konsumatorve n lidhje me produktet e prpunuara
qumshtore, Kosova mund ta z pjesn e tregut nga importet
Strategjia specifike sipas kafshs Lopt qumshtore (qumsht)
Strategjia
Strategjia dhe
dhe Arsyeshmria
Arsyeshmria

Arsyeshmria:
Arsyeshmria: Rreth
Rreth 35%
35% ee prodhimit
prodhimit aktual
aktual qumshtor
qumshtor vjen
vjen nga
nga stabilimentet
stabilimentet me
me certifikim
certifikim nga
nga PKKARRi,
PKKARRi, q
q tregon
tregon q
q jan
jan br
br tanim
tanim investime
investime pr
pr t
t zhvilluar
zhvilluar
produkte
produkte cilsore;
cilsore; qumshti
qumshti UHT
UHT konkurron
konkurron me
me mimet
mimet ee importit
importit (.77
(.77 pr
pr 11 litr
litr vendor
vendor kundrejt
kundrejt .82
.82 dhe
dhe .86
.86 pr
pr brendet
brendet lokale
lokale nga
nga Kroacia
Kroacia dhe
dhe Sllovenia)
Sllovenia) dhe
dhe
nuk
nuk ka
ka ndonj
ndonj prov
prov ee hedhjes;
hedhjes; megjithat,
megjithat, kosi
kosi dhe
dhe djathi
djathi nuk
nuk jan
jan konkurrent
konkurrent me
me mim,
mim, dhe
dhe prodhohen
prodhohen pak
pak brenda
brenda vendit,
vendit, pr
pr shkak
shkak t
t qndrueshmris
qndrueshmris s
s
shkurtr
shkurtr dhe
dhe perceptimit
perceptimit t
t cilsis
cilsis s
s ult
ult n
n krahasim
krahasim me
me mallrat
mallrat ee importuara
importuara

Strategjia:
Strategjia: N
N tri
tri vitet
vitet ee para,
para, vazhdimi
vazhdimi ii prmirsimit
prmirsimit t
t cilsis
cilsis s
s produkteve
produkteve qumshtore
qumshtore (qumshti
(qumshti UHT,
UHT, kosi,
kosi, djathi)
djathi) dhe
dhe zgjatja
zgjatja ee qndrueshmris
qndrueshmris s
s mallrave;
mallrave;
zhvillimi
zhvillimi ii fushatave
fushatave t
t marketingut
marketingut pr
pr t
t prmirsuar
prmirsuar perceptimet
perceptimet ee konsumatorit;
konsumatorit; prmirsimi
prmirsimi ii teknikave
teknikave t
t prodhimit
prodhimit pr
pr kosto
kosto m
m t
t ult
ult t
t kosit,
kosit, djathit
djathit dhe
dhe
produkteve
produkteve tjera
tjera qumshtore,
qumshtore, si
si dhe
dhe zvendsimi
zvendsimi ii importeve
importeve t
t produkteve
produkteve t
t prpunuara;
prpunuara; n
n Vitin
Vitin 2,
2, futja
futja ee racave
racave Jersey
Jersey // Guernsey
Guernsey pr
pr kalim
kalim nga
nga lopt
lopt me
me qllim
qllim
t
t dyfisht
dyfisht n
n ato
ato t
t njfishta
njfishta pr
pr t
t rritur
rritur cilsin
cilsin ee qumshtit;
qumshtit; n
n vitin
vitin 3,
3, hyrje
hyrje n
n tregjet
tregjet rajonale
rajonale t
t eksportit
eksportit pr
pr produkte
produkte t
t prpunuara
prpunuara t
t qumshtit;
qumshtit; n
n vitet
vitet 4-5,
4-5,
hyrja
hyrja n
n tregje
tregje t
t BE-s
BE-s
Tregjet q synohen
Importet e qumshtit UHT,

djathit dhe produkteve tjera
qumshtore nga
konkurrentt rajonal
(Kroaci, Slloveni, Sllovaki)
Eksportuesit evropian t
qumshtit, djathit dhe kosit
Tregjet lokale me pakic

pr produktet e prpunuara
qumshtore (qumsht UHT,
kos, djath)
Tregjet rajonale t pakics
pr produkte t prpunuara
qumshtore
Racat e fokusimit
Afatshkurtr: Racat
ekzistuese qumshtore,
duke prfshir Holstein,
Simmental
Afatgjate: Jersey dhe
Guernsey
Afashkurtr: Djath i
prpunuar, UHT dhe kos
pr tregje lokale; nn
produkte mishi nga lopt
qumshtore
Afatgjate: Djath i
prpunuar, UHT dhe kos
pr tregje rajonale

Viti 1
Viti 2
Viti 3
Viti 4 dhe 5
Zvendsimi i importeve t produkteve t prpunuara qumshtore dhe t mishit, me fokus n racat me qllim
t dyfisht (Holstein)
Futja e llojeve t pastra qumshtore Eksportet e mallrave t prpunuara Eksportimi i mallrave t prpunuara
qumshtore n vende rajonale
qumshtore n vende rajonale
(Jersey)
121
Strategjia specifike pr peshk Troft (mish/fileta)
Strategjia pr troftn sht t vazhdohet zhvillimi i konsumit

vendor dhe rritja e eksporteve rajonale
Strategjit specifike pr peshk Troft (mish/fileta)
Strategjia
Strategjia dhe
dhe arsyeshmria
arsyeshmria

Arsyeshmria:
Arsyeshmria: Ka
Ka plane
plane pr
pr s
s paku
paku dy
dy qendra
qendra prpunuese
prpunuese t
t trofts
trofts q
q t
t marrin
marrin certifikim
certifikim t
t BE-s
BE-s deri
deri m
m 2011;
2011; gjithashtu
gjithashtu Kosova
Kosova ka
ka
mundsi
t
zhvilloj
produkte
cilsore
speciale
dhe
ti
shes
ato
pr
konsumator
lokal
mundsi t zhvilloj produkte cilsore speciale dhe ti shes ato pr konsumator lokal

Strategjia:
Strategjia: Fokusimi
Fokusimi n
n rritjen
rritjen ee madhsis
madhsis s
s tregut
tregut pr
pr troft
troft t
t freskt
freskt duke
duke II synuar
synuar konsumatort
konsumatort lokal
lokal prmes
prmes marketingut
marketingut aktiv
aktiv dhe
dhe
lansimit
t
eksporteve
n
vende
rajonale
n
periudh
afat
shkurte;
n
vitin
3,
fillimi
i
eksporteve
t
trofts
s
freskt
n
tregje
t
BE-s
lansimit t eksporteve n vende rajonale n periudh afat shkurte; n vitin 3, fillimi i eksporteve t trofts s freskt n tregje t BE-s dhe
dhe futja
futja
ee produkteve
produkteve t
t prpunuara
prpunuara n
n tregun
tregun lokal;
lokal; n
n vitet
vitet 4-5,
4-5, futja
futja ee trofts
trofts s
s prpunuar
prpunuar n
n tregje
tregje rajonale
rajonale dhe
dhe t
t BE-s
BE-s
Tregjet q synohen
Vendet skandinave pr
troft t freskt, t ftohur
Importet e trofts s ngrir
nga vendet rajonale pr
treg vendor
Konsumi vendor i freskt, i

ftohur
Konsumi i freskt, i ftohur
n rajon dhe BE
Llojet e fokusimit
Nn-produktet e fokusimit
Afatshkurtr: Trofta ylber

dhe e kaft (varietetet
ekzistuese lokale)
Afatgjat: t merret
parasysh futja e trofts
Ylber Triploid (nuk
riprodhohet dhe rritet m
shpejt)
Afatshkurtr: Trofta e
ftohur pr tregjet lokale dhe
rajonale
Afatmesm: Trofta e
ftohur, e freskt pr tregjet
e BE-s; trofta e prpunuar
pr tregun lokal
Afatgjat: Produktet e
prpunuara t trofts pr
tregje rajonale dhe t BE
s

Viti 1
Viti 2
Rritja e pjesmarrjes n tregun lokal me troft

Fillimi i eksporteve t trofts s freskt n rajon
Viti 3
Eksportimi i trofts s freskt n
BE
Zvendsimi i importeve t trofts
s ngrir
Mallrat e prpunuara n treg lokal
Viti 4 dhe 5
Eksportet e produkteve t
prpunuara t trofts n BE dhe
rajon
122
Strategjia specifike pr peshk Peshk bli (mish/fileta)
Duke konsideruar ngjashmrin n prodhim dhe prpunim

me troftn, peshku bli do t futet n tregun lokal n afat t
mesm dhe t eksportohet n tregje rajonale n afat t gjat
Strategji specifike pr peshk Peshk bli (mish/fileta)
Strategjia
Strategjia dhe
dhe arsyeshmria
arsyeshmria

Arsyeshmria:
Arsyeshmria: Peshku
Peshku bli
bli sht
sht produkt
produkt special
special q
q mund
mund t
t prodhohet
prodhohet n
n Kosov
Kosov me
me stabilimente
stabilimente t
t ngjashme
ngjashme prodhimi
prodhimi dhe
dhe prpunimi
prpunimi me
me
troftn;
mimet
e
larta
pr
fileta
t
peshkut
bli
(mimi
aktual
n
BE
sht
12
kg
i
freskt
dhe
6.50
i
ngrir)
i
bjn
filetat
artikuj
troftn; mimet e larta pr fileta t peshkut bli (mimi aktual n BE sht 12 kg i freskt dhe 6.50 i ngrir) i bjn filetat artikuj t
t krkueshm
krkueshm

Strategjia:
Strategjia: T
T futen
futen menjher
menjher llojet
llojet ee peshkut
peshkut bli,
bli, si
si ai
ai ii bardhi,
bardhi, pr
pr ti
ti rritur
rritur n
n Kosov;
Kosov; n
n vitin
vitin 3,
3, fillon
fillon zhvillimi
zhvillimi ii tregut
tregut lokal
lokal pr
pr fileta
fileta t
t
freskta
dhe
mishit
duke
reklamuar
cilsin
e
lart;
n
vitet
4-5,
fillohen
eksportet
n
tregje
rajonale
t
mishit
t
freskt
dhe
filetave,
freskta dhe mishit duke reklamuar cilsin e lart; n vitet 4-5, fillohen eksportet n tregje rajonale t mishit t freskt dhe filetave, si
si dhe
dhe
merret
merret certifikimi
certifikimi ii BE-s
BE-s pr
pr hyrje
hyrje n
n tregjet
tregjet ee BE-s
BE-s pas
pas 55 vitesh
vitesh
Tregjet q synohen
Prodhuesit evropian
(Franca, Italia, Spanja,
Gjermania) dhe Rusia pr
mish t freskt peshku
Konsumi lokal vendor i

filetave dhe mishit t
freskt
Konsumimi i filetave/mishit
t freskt n rajon dhe BE
Llojet e fokusimit
Llojet komerciale si peshku

i Bardh, Adriatik dhe
Siberian
Afatmesm: peshku bli i

ftohur pr tregje lokale
Afatgjat: peshku bli i
ftohur pr tregje rajonale;
pas Vitit 5, fillohen
eksportet n tregun
evropian

Viti 1
Viti 2
Futja e llojeve komerciale t peshkut bli
Viti 3
Viti 4 dhe 5
Krijimi i krkess lokale pr peshk

bli
Eksportimi n tregje rajonale
123
Prmirsimi i menaxhimit t kullosave
Menaxhimi i prmirsuar i kullosave do t prfshij nj program

hulumtimi, reforma n administrimin e strukturave tarifore dhe
zhvillimin e nj programi t mbajtjes
Iniciativa 1: Prmirsimi i menaxhimit t kullosave
Prshkrimi
Prshkrimi

Aktualisht,
Aktualisht, shumica
shumica ee blegtorve
blegtorve shfrytzojn
shfrytzojn kullosa
kullosa t
t
dobta
publike
pr
rreth
gjasht
muaj
n
vit.
Megjithat,
dobta publike pr rreth gjasht muaj n vit. Megjithat,
tarifat
tarifat pr
pr shfrytzimin
shfrytzimin ee toks
toks aplikohen
aplikohen nga
nga Agjencia
Agjencia ee
Pyjeve
Pyjeve n
n mnyr
mnyr t
t parregullt,
parregullt, ndrsa
ndrsa struktura
struktura
pronsore
mes
NSHe
dhe
MBPZHR-s
pronsore mes NSHe dhe MBPZHR-s sht
sht ee
paqart.
N
disa
raste,
MBPZHR-ja
ka
lejuar
paqart. N disa raste, MBPZHR-ja ka lejuar
shfrytzimin
shfrytzimin publik
publik t
t tokave
tokave t
t NSHe.
NSHe. Prfundimisht,
Prfundimisht,
rreth
nj
e
treta
e
toks
lihet
e
pashfrytzuar
rreth nj e treta e toks lihet e pashfrytzuar pr
pr shkak
shkak
se
konsiderohet
e
dobt
pr
kullos
se konsiderohet e dobt pr kullos

Ne
Ne propozojm
propozojm nj
nj prpjekje
prpjekje tre-drejtimshe
tre-drejtimshe n
n
prmirsimin
e
menaxhimit
dhe
cilsis
s
kullosave:
prmirsimin e menaxhimit dhe cilsis s kullosave: 1)
1)
prfundimi
prfundimi ii nj
nj programi
programi hulumtues
hulumtues pr
pr t
t drejtat
drejtat mbi
mbi
tokn;
tokn; 2)
2) reformimi
reformimi ii strukturs
strukturs s
s tarifave
tarifave pr
pr kullotje;
kullotje; si
si
dhe
dhe 3)
3) zhvillimi
zhvillimi ii nj
nj programi
programi t
t mbajtjes
mbajtjes ashtu
ashtu q
q
fermert
fermert t
t mbajn
mbajn pronsin
pronsin ee kullosave
kullosave m
m
produktive.
produktive.
Partnert
Partnert kryesor
kryesor

MBPZHR:
MBPZHR: mbikqyrja
mbikqyrja ee programit
programit t
t mbajtjes
mbajtjes s
s toks;
toks;
prcaktimi
i
destinimit
t
kullosave
t
dobta
prcaktimi i destinimit t kullosave t dobta

Agjencia
Agjencia Kadastrale
Kadastrale ee Kosovs:
Kosovs: hulumtimi
hulumtimi ii plot
plot ii t
t
drejtave
drejtave pronsore
pronsore mbi
mbi kullosat
kullosat

Agjencia
Agjencia ee Pyjeve:
Pyjeve: menaxhimi
menaxhimi ii reforms
reforms s
s kullosave
kullosave
dhe
dhe administrimi
administrimi ii sistemit
sistemit t
t tarifave
tarifave pr
pr fermer
fermer

Donatort:
Donatort: Ofrojn
Ofrojn ndihm
ndihm teknike
teknike dhe
dhe financiare
financiare pr
pr
programin
e
hulumtimit
dhe
mbajtjes
programin e hulumtimit dhe mbajtjes
Hapat pr zbatim
A. Programi i plot i hulumtimit pr qartsimin e t drejtave mbi tokn
1. Grumbullimi dhe azhurnimi i gjitha informatave t pronsis
n sistemin automatik t regjistrit n Agjencin Kadastrale
t Kosovs
2. Zhvillimi dhe fillimi i nj programi pr matjet, vlersimin dhe
azhurnimin e informatave t pronsis
3. Pr konteste mes MBPZHR-s dhe pronarve privat, t
ngriten raste n gjykim
B. Rishqyrtimi/zbatimi i strukturs s tarifave n baz t madhsis
s bagtis
1. Analiza e plot e tarifave t inkasuara nga gjasht zyrat
komunale t Agjencis s Pyjeve n krahasim me vllimin e
deleve q kullosin n toka publike
2. Analizimi dhe rekomandimi i shkalls s tregut pr
strukturn e tarifs n baz t bagtis dhe vullnetit t
fermerit pr t paguar
3. Rekomandimi i modelit t ri organizativ t Agjencis s
Pyjeve pr t inkasuar tarifat n mnyr proaktive
4. Zhvillimi i fushats komunikuese pr tI vetdijesuar
fermert me sistemin e ri t pagesave
C. Zhvillimi i programit t mbajtjes pr kullosa
1. Dizajnimi i procesit t shqyrtimit t mbajtjes, duke prfshir
programin hulumtues t toks cilsore, strukturn e
vlersimit t toks, procesin e negocimit mes fermerve
dhe MBPZHR-s
2. Hulumtim i plot i toks s dobt q mund tI kalohet
qeveris dhe prcaktimi i destinimeve sekondare
3. Zhvillimi i fushats s marketingut pr t rritur vetdijen e
fermerve dhe lansimi i atij programi
124
Prforcimi i sistemit t mbarshtimit pr t zhvilluar gjenetik cilsore t kafshve
Prforcimi i sistemit t mbarshtimit do t arrihet prmes dy programeve

kryesore: prmirsimit t programeve t mirqenies s kafshve dhe
importimit t llojeve cilsore pr t avancuar strukturn gjenetike
Iniciativa 2: Prforcimi i sistemit t mbarshtimit pr t zhvilluar gjenetik cilsore t kafshve
Prshkrimi
Prshkrimi

Edhe
Edhe pse
pse shkallt
shkallt ee lindshmris
lindshmris pr
pr disa
disa kafsh,
kafsh, si
si
bagtia
qumshtore,
delet
dhe
derrat,
jan
bagtia qumshtore, delet dhe derrat, jan rritur,
rritur,
shkallt
shkallt vjetore
vjetore t
t lindshmris
lindshmris jan
jan m
m t
t ulta
ulta sesa
sesa
mesatarja
e
praktikave
t
mira.
Prve
ksaj,
shkalla
mesatarja e praktikave t mira. Prve ksaj, shkalla ee
mbarshtimit
mbarshtimit artificial
artificial sht
sht m
m ee ult
ult sesa
sesa n
n vendet
vendet
rajonale
rajonale dhe
dhe standarde.
standarde. Kto
Kto statistika
statistika tregojn
tregojn q
q
sistemi
sistemi ii llojeve
llojeve sht
sht ii dobt
dobt n
n krahasim
krahasim me
me ato
ato
vende.
vende. Nj
Nj pjes
pjes ee problemit
problemit sht
sht mungesa
mungesa ee
shrbimeve
shrbimeve t
t mbarshtimit
mbarshtimit nga
nga teknikt
teknikt dhe
dhe
veterinart,
veterinart, si
si dhe
dhe mungesa
mungesa ee njohuris
njohuris s
s
prgjithshme
prgjithshme mes
mes fermerve.
fermerve.

Ne
Ne propozojm
propozojm nj
nj prpjekje
prpjekje dy-drejtimshe
dy-drejtimshe n
n
prmirsimin
prmirsimin ee ktij
ktij sistemi:
sistemi: 1)
1) prmirsimi
prmirsimi ii cilsis
cilsis s
s
programeve
trajnuese
pr
mirqenien
e
kafshve;
dhe
programeve trajnuese pr mirqenien e kafshve; dhe
2)
2) fillimi
fillimi ii programit
programit pr
pr importimin
importimin ee llojeve
llojeve cilsore
cilsore pr
pr
t
t prmirsuar
prmirsuar strukturn
strukturn gjenetike.
gjenetike.
Partnert
Partnert kryesor
kryesor

MBPZHR:
MBPZHR: mbikqyrja
mbikqyrja ee reformave
reformave t
t programeve
programeve
trajnuese
dhe
procesit
t
licencimit
trajnuese dhe procesit t licencimit

AVUK:
AVUK: mbikqyrja
mbikqyrja ee shndetit
shndetit dhe
dhe menaxhimit
menaxhimit t
t
llojeve
llojeve t
t importuara
importuara n
n Kosov
Kosov

Universiteti
Universiteti ii Prishtins:
Prishtins: zbatimi
zbatimi ii reformave
reformave n
n
programe
programe t
t veterinaris/tekniks
veterinaris/tekniks pr
pr licencim
licencim

Donatort:
Donatort: ofrimi
ofrimi ii ndihms
ndihms teknike
teknike dhe
dhe financiare
financiare pr
pr
prmirsimin
e
trajnimit
dhe
importimit
t
kafshve
prmirsimin e trajnimit dhe importimit t kafshve
cilsore
cilsore
Hapat pr zbatim
A. Prmirsimi i cilsis s programeve t trajnimit pr
mirqenie t kafshve dhe procesit t licencimit
1. Analiza e plot e programeve aktuale t trajnimit dhe
procesit t licencimit q ofrohen nga sistemi publik pr
veteriner dhe teknik
2. Prcaktimi i mungesave n trajnime dhe dobsive
sipas modeleve m t mira ndrkombtare
3. Rekomandimi i strukturave t reja dhe krkesave pr
licencim
4. Prcaktimi i krkesave t financimit dhe burimeve pr
zbatimin e ndryshimeve
B. Importimi i llojeve cilsore pr prmirsimin e strukturs
gjenetike t kafshve
1. Prcaktimi i afateve dhe planit pr t arritur nivelet e
synuara t strukturs gjenetike pr seciln kafsh n
pes vitet e ardhshme
2. Prcaktimi i llojeve t synuara dhe burimeve m t
mira pr importimin e kafshve sipas planit
3. Vlersimi i krkesave t financimit pr importimin e
kafshve cilsore pr fermat e synuara, si dhe
prcaktimi i burimeve
4. Themelimi i nj sistemi pr menaxhimin e kafshve
pr t siguruar mirmbajtjen e shndetit dhe cilsis
s kafshve t importuara
5. Fillimi i programit dhe monitorimi i shndetit t
kafshve dhe cilsis s nn-produkteve; prcaktimi
nse ka nevoj pr ndryshime n lloje t importuara
apo menaxhim t kafshve
125
Krijimi i sistemit efektiv pr menaxhimin shndetit t bagtis
Dy programe do t mundsojn krijimin e nj sistemi efektiv pr menaxhimin

e shndetit t bagtis: rritja e prdorimit t librave t kafshve tek fermert,
si dhe hartimi i strategjis pr shndetin e kafshve n Kosov
Iniciativa 3: Krijimi i sistemit efektiv pr menaxhimin e shndetit t bagtis
Prshkrimi
Prshkrimi

Statistikat
Statistikat tregojn
tregojn q
q derisa
derisa Kosova
Kosova proporcionalisht
proporcionalisht ka
ka
m
pak
raste
t
disa
smundjeve
t
caktuara
t
kafshve
m pak raste t disa smundjeve t caktuara t kafshve
sesa
sesa vendet
vendet fqinje,
fqinje, si
si bruceloza,
bruceloza, prevalenca
prevalenca ee smundjeve
smundjeve
sht
sht n
n rritje.
rritje. Prve
Prve ksaj,
ksaj, proporcioni
proporcioni ii kafshve
kafshve t
t
vaksinuara
sht
m
i
ult
sesa
ai
n
vendet
standarde.
vaksinuara sht m i ult sesa ai n vendet standarde.
Derisa
Derisa AVUKu
AVUKu ka
ka lansuar
lansuar nj
nj program
program pr
pr futjen
futjen ee
vaksinimit
vaksinimit pr
pr disa
disa smundje
smundje tjera,
tjera, nuk
nuk prcjell
prcjell shndetin
shndetin
ee t
gjitha
kafshve
t gjitha kafshve

Menaxhimi
Menaxhimi ii dobt
dobt ii shndetit
shndetit t
t bagtis
bagtis do
do ta
ta pengoj
pengoj
Kosovn
Kosovn n
n rritjen
rritjen ee kafshve
kafshve gjenetikisht
gjenetikisht t
t fuqishme,
fuqishme, t
t
cilat
jan
kritike
n
zhvillimin
e
nn-produkteve
cilsore
cilat jan kritike n zhvillimin e nn-produkteve cilsore
dhe
dhe konkurrente
konkurrente pr
pr tregjet
tregjet lokale
lokale dhe
dhe ndrkombtare.
ndrkombtare.
Rrjedhimisht,
Rrjedhimisht, ne
ne propozojm:
propozojm: 1)
1) rritjen
rritjen ee prdorimit
prdorimit t
t
librave
librave shndetsor
shndetsor t
t kafshve
kafshve nga
nga fermert,
fermert, si
si dhe
dhe 2)
2)
prafrimi
i
metodave
t
AVUKut
n
kontrollimin
e
prafrimi i metodave t AVUKut n kontrollimin e
smundjeve
smundjeve me
me Strategjin
Strategjin ee BE-s
BE-s pr
pr Shndetin
Shndetin ee
Kafshve
Kafshve
Partnert
Partnert kryesor
kryesor

MBPZHR:
MBPZHR: mbikqyrja
mbikqyrja ee shprndarjes
shprndarjes s
s programit
programit t
t
librezave
t
kafshve
n
terren
librezave t kafshve n terren

AVUK:
AVUK: mbikqyrja
mbikqyrja ee zhvillimit
zhvillimit t
t Strategjis
Strategjis s
s Kosovs
Kosovs
pr
pr Shndetin
Shndetin ee Kafshve
Kafshve

Donatort
Donatort (sidomos
(sidomos KE):
KE): ndihma
ndihma n
n identifikimin
identifikimin ee
mungesave
mungesave n
n prmbushje
prmbushje t
t Strategjis
Strategjis Evropiane
Evropiane pr
pr
Shndetin
Shndetin ee Kafshs
Kafshs dhe
dhe ofrimi
ofrimi ii ndihms
ndihms
teknike/financiare
teknike/financiare pr
pr mbulimin
mbulimin ee mungesave
mungesave
Hapat pr zbatim
A. Themelimi i programit pr rritjen e prdorimit t librezave t
kafshve nga fermert
1. Pasqyrimi i plot i fermerve pr t identifikuar shkalln e
atyre q prdorin librezat pr t prcjellur shndetin e
bagtis s tyre
2. Vlersimi i dobsive dhe arsyeve pr mos-prdorimin e
librezave
3. Zhvillimi i programit q prfshin intervenimet e
drejtprdrejta, publikimet, programet e trajnimit dhe qasjen
ndaj kshilltarve teknik
4. Identifikimi i burimeve financuese dhe partnerve pr
programin
5. Fillimi i programit dhe monitorimi i efektshmris
B. Prafrimi i masave proaktive dhe reaktive t kontrollimit t
smundjeve me Strategjin e BE-s pr Shndetin e Kafshve
1. Puna me Komisionin Evropian pr t prcaktuar t gjitha
intervenimet pr prmirsimin e kontrollimit t smundjeve
2. Prcaktimi i mungesave n prpjekjet aktuale n krahasim
me Strategjin evropiane
3. Hartimi i Strategjis Kosovare pr Shndetin e Kafshs pr
t mbshtetur masat proaktive dhe reaktive n strategjin e
BE-s
4. Prcaktimi i planit pr trajtimin e mungesave prmes
intervenimeve tjera n prmbushje t strategjis
5. Vlersimi i krkesave pr financim dhe pjesmarrje t
donatorve pr zbatimin e planit
6. Konsultimi i Strategjis Kosovare pr Shndetin e Kafshs
dhe planit pr t trajtuar mungesat; ndryshimet sipas
nevojs
7. Fillimi i programit dhe monitorimi i efektshmris
126
Zhvillimi i sistemeve pr gjurmimin e kafshve
Zhvillimi i nj sistemi efektiv t gjurmimit do t varet nga krijimi i

sistemit t regjistrimit t kafshve dhe ndrtimit t marrveshjeve
bilaterale me vendet fqinje pr t mbshtetur gjurmimin
Iniciativa 4: Zhvillimi i sistemeve pr gjurmimin e kafshve
Prshkrimi
Prshkrimi

Aktualisht,
Aktualisht, Kosova
Kosova ii nnshtrohet
nnshtrohet lvizjes
lvizjes ilegale
ilegale t
t
bagtis
me
lop,
dele,
dhi
e
pula
n
kufijt
me
Serbin
bagtis me lop, dele, dhi e pula n kufijt me Serbin
dhe
dhe Maqedonin.
Maqedonin. Lvizja
Lvizja bhet
bhet prmes
prmes tri
tri formave
formave
ilegale:
ilegale: importe,
importe, tranzit/eksporte
tranzit/eksporte dhe
dhe kullotje.
kullotje. Si
Si rezultat,
rezultat,
Kosova
i
nnshtrohet
cilsis
s
ulur
gjenetike
t
Kosova i nnshtrohet cilsis s ulur gjenetike t
kafshve
kafshve nga
nga przierja,
przierja, prhapja
prhapja ee rritur
rritur ee smundjeve
smundjeve
dhe
dhe aftsia
aftsia ee humbur
humbur pr
pr tu
tu kualifikuar
kualifikuar pr
pr eksporte
eksporte n
n
BE.
BE.

Ne
Ne propozojm
propozojm nj
nj prpjekje
prpjekje dy-drejtimshe
dy-drejtimshe pr
pr t
t
zhvilluar
zhvilluar sistemet
sistemet ee prcjelljes
prcjelljes s
s kafshve:
kafshve: 1)
1) krijimi
krijimi ii
nj
nj sistemi
sistemi gjithprfshirs
gjithprfshirs regjistrimi;
regjistrimi; dhe
dhe 2)
2) vlersimi
vlersimi ii
arritshmris
s
marrveshjeve
bilaterale
pr
arritshmris s marrveshjeve bilaterale pr t
t
prmirsuar
prmirsuar prcjelljen
prcjelljen ee kafshve
kafshve
Partnert
Partnert kryesor
kryesor

AVUK:
AVUK: sistem
sistem ii brendshm
brendshm ii automatizuar
automatizuar ii regjistrimit,
regjistrimit,
si
dhe
mbikqyrje
e
grumbullimit
t
informatave
si dhe mbikqyrje e grumbullimit t informatave

MBPZHR:
MBPZHR: ndihm
ndihm n
n regjistrimin
regjistrimin ee bagtive
bagtive

Donatort:
Donatort: ofrimi
ofrimi ii ndihms
ndihms teknike
teknike dhe
dhe monetare
monetare pr
pr
regjistrin
dhe
marrveshjet
bilaterale
regjistrin dhe marrveshjet bilaterale

Komiteti
Komiteti Ndrministror:
Ndrministror: shqyrtimi
shqyrtimi ii
marrveshjeve/dispozitave
marrveshjeve/dispozitave bilaterale,
bilaterale, dhe
dhe miratimi
miratimi
prfundimtar
prfundimtar
Hapat pr zbatim
A. Krijimi i sistemit regjistrues mes AVUKut, veterinarve, dhe
gjitha ndrmarrjeve (fermave, tregjeve)
1. Ndrtimi i sistemit t automatizuar t regjistrimit n
AVUK me lidhje rrjeti me zyrat rajonale, veterinart
dhe ndrmarrjet pr prcjelljen e gjitha bagtive
2. Grumbullimi i t gjitha informatave t kafshve (duke
prfshir llojet, vdekjet, vaksinimet, smundjet,
pagesat e subvencioneve, si dhe procedurat
veterinare) n sistem
3. Zhvillimi dhe fillimi i programit pr shnimin, vrtetimin
dhe azhurnimin e informatave pr bagtit q nuk
jan n sistem
4. Themelimi dhe fillimi i krkesave automatike push &
pull n sistemin e centralizuar
5. Zhvillimi dhe fillimi i planit pr komunikim pr tI
vetdijsuar palt pr sistemin dhe rritja e shfrytzimit
B. Prcaktimi i arritshmris s marrveshjeve bilaterale me
vendet fqinje pr prcjelljen e kafshve
1. Themelimi i nj grupi veprues pr t hulumtuar
rrjedhat ilegale sipas llojit t kafshs dhe kalimit kufitar
2. Grupi veprues prfundon vlersimin pr t vlersuar
ndikimin n smundje t kafshve dhe ndikimin
ekonomik nga importet ilegale (si rregullimi i mimit)
3. Grupi veprues harton rekomandime pr marrveshje
dhe dispozita t mundshme; ndrlidhet me Komitetin
Ndrministror dhe siguron pjesmarrjen
4. Hartimi i komunikatave dhe dorzimi i tyre n shtete
pr t filluar negociatat; miratimi i hapave n zvoglim
t rrjedhave ilegale
127
Prmbajtja
Kosov
128
Ndikimi potencial i reformave n sektorin e produkteve shtazore

sht hartuar duke shfrytzuar nj qasje krahasuese pr t matur
rritjen e prodhimtaris dhe punsimit n pes vjet
Qasja pr t projektuar (planifikuar) ndikimin potencial n sektorin e produkteve shtazore n Kosov
Identifikimi i vendeve t synuara kryesisht n Evrop, konsumi aktual vendor pr
nn-produkte t fokusimit i t cilave do t shrbej pr projektimin e konsumit
vendor t Kosovs pr pes vite
Qllimi
Qllimi
Qasja
Qasja ee
bazuar
bazuar n
n
krahasime
krahasime
Identifikimi i vendeve t synuara kryesisht n Evrop, prqindja e produkteve t

importuara t konsumuara pr nn-produkte t fokusimit t t cilave munden: 1)
t prcaktojn nse zvendsimi i importit sht realist n baz t proporcioneve
aktuale t produkteve t importuara n Kosov, si dhe 2) projektimi i efektit total
t zvendsimit t importit
Analizimi i vllimit aktual t eksportit pr vendet e ngjashme t Evrops Lindore
pr t projektuar potencialin e rritjes s eksportit kosovar t trofts dhe peshkut
bli t freskt/ngrir n pes vite
Potenciali pes-vjear vendor i konsumit, potenciali i zvendsimit t importeve,

si dhe potenciali i eksportimit t filetave t trofts dhe peshkut bli
Rezultati
Rezultati
Projeksionet q prcaktojn rritjen n prodhimtari dhe punsim pr prmbushjen

e niveleve t rritura t konsumit vendor, madhsia e tregut q mbulohet nga
importet dhe rritja e eksportit t produkteve t peshkut
129
Ndikimi i prodhimit t rritur sht kalkuluar n baz t tre

burimeve: konsumi lokal, zvendsimi i importit dhe eksportet
Burimet pr rritjen e prodhimit t produkteve shtazore
Konsumi
Konsumi lokal
lokal
Metodologjia
Metodologjia
11
22
Burimet
Burimet
33
Kalkulimi
Kalkulimi ii konsumit
konsumit aktual
aktual total
total t
t
Kosovs,
si
dhe
konsumi
pr
Kosovs, si dhe konsumi pr kok
kok
banori
banori
Prcaktimi
Prcaktimi ii prqindjes
prqindjes s
s konsumit
konsumit
total
total q
q merret
merret nga
nga produktet
produktet
vendore
vendore
T
T dhnat
dhnat ee konsumit
konsumit evropian
evropian t
t
shfrytzuara
pr
identifikimin
shfrytzuara pr identifikimin ee
caqeve
caqeve pes-vjeare
pes-vjeare t
t konsumit
konsumit
Doganat e Kosovs, MBPZHR, ETC

Supermarket, Analiza PNPK, faqja e
ESK-s, EuroStat, TradeMap,
FAOStat
Zvendsimi
Zvendsimi ii importit
importit
11
22
33
Kalkulimi
Kalkulimi ii importeve
importeve totale
totale aktuale
aktuale t
t
Kosovs
pr
gjitha
importet
Kosovs pr gjitha importet ee nn
nnprodukteve
produkteve t
t fokusimit
fokusimit
Prcaktimi
Prcaktimi ii prqindjes
prqindjes s
s konsumit
konsumit
total
total q
q merret
merret nga
nga produktet
produktet ee
importuara
importuara
Eksportet
Eksportet
11
Prcaktimi
Prcaktimi ii vllimeve
vllimeve aktuale
aktuale t
t
eksportit
t
Kosovs
n
eksportit t Kosovs n troft
troft dhe
dhe
peshk
peshk bli
bli
22
Prcaktimi
Prcaktimi ii potencialit
potencialit eksportues
eksportues
duke
analizuar
duke analizuar vllimin
vllimin aktual
aktual t
t
eksportit
pr
vende
t
ngjashme
eksportit pr vende t ngjashme t
t
Evrops
Evrops Lindore
Lindore
Potenciali
Potenciali ii nxjerr
nxjerr pr
pr zvendsimin
zvendsimin
ee importit
n
baz
importit n baz t
t prqindjes
prqindjes s
s
konsumit
konsumit t
t produkteve
produkteve t
t
konsumuara
konsumuara n
n Evrop
Evrop
Doganat e Kosovs, EuroStat,

FAOStat, TradeMap
Doganat e Kosovs, TradeMap
Shnim: (1) Vendet e analizuara n EuroStat: Belgjika, Bullgaria, Republika eke, Danimarka, Gjermania, Estonia, Irlanda, Greqia, Spanja, Franca, Italia, Qiproja, Latvia, Lituania, Luksemburgu, Hungaria,
Malta, Holanda, Austria, Polonia, Portugalia, Rumania, Sllovenia, Sllovakia, Finlanda, Suedia, Mbretria e Bashkuar, Kroacia, Turqia
(2) Vendet e analizuara n FAOStat pr peshk: Republika eke, Franca, Italia, Serbia dhe Mali i Zi, Sllovakia, Sllovenia, Spanja, Maqedonia, Turqia, SHBA
130
Pr ndikimin n konsumin lokal, kemi vlersuar potencialin e

konsumit pr kok banori deri m 2015 n baz t vlerave referuese
evropiane
Totali aktual pr Kosov dhe vlerat referuese pr nivelet e konsumit pr kok banori (Kg)
Nn-produkti
Konsumi total pr kok Vlerat referuese evropiane

banori n Kosov m 2010
t konsumit pr kok
(Kg)
banori (Kg)
Supozimet e synuara drejt vlerave referuese

Konsumi i qumshtit n Kosov mund t rritet pak (p.sh.
Vlera referuese e dhn sht baraz me Irlandn)
Qumshti
131 Kg
141.7 Kg
Gjedhi
11.3 Kg
16.8 Kg
Konsumi i gjedhit n Kosov mund t arrij konsumin

mesatar t Evrops m 2006
Qengji
0.4 Kg
2.7 Kg
Konsumi i qengjit n Kosov mund t arrij konsumin

Pula
16.6 Kg
24.6 Kg
Konsumi i puls n Kosov mund t arrij konsumin

Gjeldeti
0.2 Kg
2.5 Kg
Vezt
7.3 Kg
15.4 Kg
Trofta
0.28 Kg
1.4 Kg
Konsumi i trofts sht 8% e konsumit total t peshkut pr

vende t zgjedhura
Peshku bli
0 Kg
0.2 Kg
Konsumi i peshkut bli sht 1% e konsumit total t peshkut

pr vende t zgjedhura
Konsumi i gjeldetit sht 10% i konsumit t puls

Konsumi i vezve n Kosov mund t arrij konsumin
mesatar evropian m 2007
Shnim: (1) Vendet e analizuara n EuroStat: Belgjika, Bullgaria, Republika eke, Danimarka, Gjermania, Estonia, Irlanda, Greqia, Spanja, Franca, Italia, Qiproja, Latvia, Lituania, Luksemburgu, Hungaria,
Malta, Holanda, Austria, Polonia, Portugalia, Rumania, Sllovenia, Sllovakia, Finlanda, Suedia, Mbretria e Bashkuar, Kroacia, Turqia
(2) Vendet e analizuara n FAOStat pr peshk: Republika eke, Franca, Italia, Serbia dhe Mali i Zi, Sllovakia, Sllovenia, Spanja, Maqedonia, Turqia, SHBA
Burimi: EuroStat, FAOStat, MBPZHR, Doganat, ETC Supermarket, Konasoni, Analiza PNPK, Analiza BAH
131
N t njjtn mnyr, pr zvendsim t importit kemi parashikuar

pjesn e synuar t tregut vendor deri m 2015 n baz t vlerave
referuese evropiane
Potenciali konsumues i Kosovs, vendor kundrejt importit, n baz t vlerave referuese (2015)
99%
99.8%
Nn
produkti
99%
96%
93%
93%
CAGR
(Shkalla
e perbere
e
zhvillimit
vjetor)
2.1%
Qumshti
96%
63%
80%
80%
55%
53%
Pula
qumsht
mish lope
Mallra vendor
mish
qengji
3%
1%
pule
Turqia
Mallra te importuar
0%
veze
Trofte
Bli
2010 konsumi vendor %
Shnim: Qumshti, gjedhi, qengji, pula, gjeldeti, jan nn-produkte q kan potencial pr zvendsim t importit duke marr parasysh
proporcionin aktual t importeve kundrejt konsumit vendor, si dhe nurmrat krahasues t vendeve evropiane.
Shnim: (*) Kosova importon vllime dhe prqindje relativisht m t ulta t qumshtit, qengjit dhe vezve, pr kt sht zgjedhur nj
ndarje m e lart sesa mesatarja e konsumit vendor kundrejt importeve; CAGR prfaqson konsumin total.
Shnim: (1) Vendet e analizuara: Belgjika, Bullgaria, Republika eke, Danimarka, Gjermania, Estonia, Irlanda, Greqia, Spanja,
Franca, Italia, Qiproja, Latvia, Lituania, Luksemburgu, Hungaria, Malta, Holanda, Austria, Polonia, Portugalia, Rumania, Sllovenia,
Sllovakia, Finlanda, Suedia, Mbretria e Bashkuar, Kroacia, Turqia
(2) Vendet e analizuara: Republika eke, Franca, Italia, Serbia dhe Mali i Zi, Sllovakia, Sllovenia, Spanja, Maqedonia, Turqia, SHBA
Burimi: EuroStat, TradeMap, FAOStat, Analiza BAH
Vezt
66.8%
Jan prdorur prqindjet mesatare t produkteve

t importuara t konsumuara n Rumani*
10.3%

t importuara t konsumuara n Luksemburg
96.7%
40%
% e konsumit t produkteve t importuara sht
20% m e lart sesa pr pula
3%
20.6%

t importuara t konsumuara n Kroaci*
48.2%

t importuara t konsumuara n Serbi, Mal t Zi,
Republik eke; Kosova mund t arrij eksporte
trofte ngjashm me vllimet aktuale t trofts s
eksportuar n Bullgari (freskt) dhe Republikn
eke (ngrir)
2305%
Ndarja n prqindje pr peshkun bli sht e njjt

me troftn; eksportet e ktij peshku mund t arrijn
10% t eksporteve t trofts s freskt dhe t
ngrir n pes vite
Trofta
Peshku bli
36.2K

t importuara t konsumuara n Mbretrin e
bashkuar*
Prqindja mesatare e produkteve t importuara t
konsumuara n Evrop dhe ndarja aktuale e
Kosovs pr gjedh
42%
Gjeldeti
22.5K
10.4%
Gjedhi
Qengji
Supozimet e synuara drejt vlerave referuese
3%
132
Pr secilin nn-produkt, presim rritje t tregut; shumica e
produkteve do t mbulojn pjes t tregut t importeve, derisa
trofta dhe peshku bli do t rrisin eksportet
Rritja e konsumit vendor, zvendsimi i importeve, dhe eksportet (2010-2015, Ton)

42.6K
500000
+618.1%
+285.2%
89.2K
363.3K
0.0%
0.2%
4.4%
0.1%
10.0%
0.2%
6.8%
0.36K
+73.8%
+46.8%
+12.1%
+3.6%
+105%
+632%
+75.2%
+670.7%
+38.8%
+9.2%
+53.7%
495.5K
0.1%
0.5%
6.6%
1.0%
18.2%
1.3%
7.5%
250000
64.9%
78.4%
Konsumi aktual
vendor
Qumsht
Rritja e konsumit
vendor
Gjedh
Qengj
Efekti i zvendsimit Potenciali i eksportit Prodhimi i projektuar m

t importeve
(vetm pr peshk)
2015
Pul
Gjeldeti
Vez
Troft
Peshk bli
Burimi: Aanaliza BAH
Shnim: (*) Rritja e prqindjes pr peshk bli sht e konsiderueshme pasi peshku bli nuk konsumohet aktualisht n Kosov (ska prodhim vendor, e as importe), dhe nuk jan dhn %jet.
133
Si rezultat, rritja e prodhimit t produkteve shtazore pritet t jet

132K ton n pes vitet e ardhshme, si dhe duhet t krijoj n total
25K vende pune
Ndikimi n sektorin e produkteve shtazore n Kosov: Projeksionet pes-vjeare
Potenciali I prodhimit n pes vjet (Ton)
Potenciali pes-vjear i punsimit (Numri i FTE-ve)

+25K
+132K
116K
495K
91K
363K
2010
CAGR
2015
8.1%
2010
CAGR
Shnim: sht aplikuar Mesatarja e peshuar e Sllovakis (25%) dhe Italis (75%), raporti pune/vlera e prodhimit baraz me 0.00007 nga Studimi i AgStrat-it
2015
6.3%
134
Shtojca: Prmbledhje e shtrirjes s donatorve n

Kosov
135
IPKO
Bashkpuni
mi
zviceran/Qev
eria Daneze
KFVV
Agjencia
Zhvillimore
Austriake
B. Krijimi i sistemit t inteligjencs s tregut dhe planit t komunikimit

C. Rritja e kapaciteteve t qendrave grumbulluese, paketuese dhe ruajtjes me ftohje
Ambasada
Daneze
A. Zhvillimi dhe inicimi i aktiviteteve bashkrenduese t donatorve t bujqsis
Bashkpuni
mi zviceran
C. Rritja dhe diversifikimi i llojeve t produkteve financiare q i ofrohen fermerve t vegjl
D. Prmirsimi i sistemit kadastral dhe testimi i efektshmris s pilot-programit t komasacionit t toks
2. Fokus i nxitur
nga krkesa
DANIDA
B. Ndrtimi dhe prforcimi i sistemeve ekstenzive pr promovimin e kulturave tradicionale dhe prmirsimin e
llojllojshmris
Iniciativa e diversifikimit t kulturave

A. Prmirsimi i qndrueshmris afariste dhe koordinimi i shoqatave
1. Mbshtetja e
potencialit t
fermerve t
vegjl
Banka
Botrore
Komisioni
Evropian
0. Diversifikimi
USAID
Pasqyra e prafrimit t aktiviteteve t donatorve
DFID
Kemi marr vlersimet nga 11 organizata donatore pr projektet e tyre aktuale dhe
t planifikuara bujqsore dhe i kemi prafruar me 21 iniciativat pr diversifikimin e
kulturave t dhna n studimin AgStrat
D. Themelimi i nj organizate t centralizuar pr mbikqyrjen e tregtimit dhe promovimit t eksportit t mallrave

bujqsor
3. Infrastruktura
dhe ndrtimi i
kapaciteteve
A. Rehabilitimi i sistemit t gjer t ujitjes n Kosov
B. Rritja e prdorimit t sistemeve t ngushta ujitse
C. Mbshtetja e zhvillimit t serrave

D. Rritja e konkurrencs energjetike t sektorit bujqsor
A. Prioritizimi dhe zhvillimi i rrugve rurale, me an t analizave kosto-prfitim dhe PPP
4. Transportimi
B. Hartimi i planit pr produktet q kalben nga ajri, si dhe heqja e pengesave rregullative dhe t tregut
C. Analizimi dhe komunikimi i prparsive n kosto t autostrads s Tirans
A. Themelimi i nj modeli t centralizuar, t prforcuar pr sigurin e ushqimit dhe kontrollit t cilsis
5. Rregullimi
qeveritar i
bujqsis
6. Qasja n
tregtim
B. Ndihma pr laboratort privat pr kontrollimin e cilsis n arritjen e certifikimit ndrkombtar
C. Themelimi i nj programi pr mbrojtjen e mjedisit nga pesticidet dhe keqprdorimi i inputeve

A. Zhvillimi i iniciativave institucionale pr t mundsuar tregtin dhe ndrtimin e kapaciteteve t Qeveris s
Kosovs
B. Zhvillimi dhe zbatimi masave t prkohshme ndaj subvencioneve n vendet fqinje
Shnim: Informatat pr prafrim duhen konfirmuar me donatort; Plani q do t lansohet nga Ministria e Bujqsis nuk sht prfshir, pasi q nuk ka detaje ende; Burimi: Anketimi me Komunitetin e
donatorve n Kosov.
136
USAID sht i prfshir n disa aktivitete pr shtytjen e potencialit t

fermerve t vegjl, rritjen e fokusit t nxitjes nga krkesa, si dhe
prmirsimin e tregtis
Matrica e detajizuar mbi aktivitetet e donatorve
Organizata
Kohzgjatja
4 vite
Data e fillimit
01/10/09
Data e
prfundimit
30/09/13
Financimi i projektit
$17.8M, prfshir programin e
granteve prej $3.76M
Iniciativat
relevante
1a, 1b, 1c, 2a, 2c, 5a, 6a
Programi i Ndrmarrjeve Private n Kosov (PNPK): Qllimi i PNPK-it sht t prmirsoj konkurrencn e disa sektorve t ekonomis
Bujqsia, Ndrtimtaria, Prpunimi i Drurit, Pylltaria, TIK-u, Turizmi, Riciklimi prmes asistencs teknike, prforcimit t Shrbimeve pr
Mbshtetjen e Bizneseve, prmirsimit t Mjedisit pr Aftsimin e Bizneseve dhe Zhvillimit t Fuqis Puntore. PNPK menaxhon nj program
grantesh prej $3.76 milion, Fondin e Aktiviteteve Strategjike, i cili ofron grante dhe nn-kontrata n shtytjen e synimeve t projektit. PNPK
gjithashtu mbshtet iniciativat me prfitime pr pakicat, grat dhe mikro-ndrmarrjet.
USAID
Veanrisht pr bujqsin, qllimi i PNPK-it sht komercializimi i gjer i bujqsis dhe deprtimi n tregje rajonale, duke prmbushur
krkesn e konsumatorit final. Puna e PNPKit n bujqsi prqendrohet n tri fusha: bylmet; pem e perime; produkte jo-drunore t pyllit. N
produkte qumshtore, PNPK punon pr t prmirsuar cilsin dhe marketingun e produkteve, prforcimin e raporteve mes bizneseve,
prmirsimin e paketimit, dhe mbshtetjen e hartimit t politikave pr prodhime t qumshtit. N sektorin e pemve dhe perimeve, PNPK
punon n zgjerimin e pjesmarrjes n tregun vendor dhe deprtmin n tregje t reja eksportuese, zhvillimin e qendrave grumbulluese t
perimeve, si dhe prmirsimin e prodhimit, grumbullimit dhe prpunimit t perimeve.
4 vite
Gusht 2008
Korrik 2012
$625,000 i jan huazuar

bujqsis dhe prpunimit
bujqsor do vit
1c
Fondi Financiar Komercial pr NVM-t e Kosovs (Crimson Finance Fund LLC (CFF): CFF ofron produkte inovative, produkte
financiare pvr kapital punues afatshkurt pr ndrmarrje t vogla dhe t mesme (NVM) n Kosov. Fondi drejtprdrejt ndrhyn n problemin
e mesit t munguar, n t cilin shumica drmuese e kompanive n vendet n zhvillim nuk arrijn t marrin financa t kapitalit punues
afatshkurtr t nevojshm pr tu rritur, pr t punsuar m shum njerz, pr t rritur eksportet dhe pr tu br konkurrent dhe t
qndrueshm pr afate t gjata. Fondi shfrytzon financimin me urdhr blerjeje pr t trajtuar nevojat e sektorit t NVM-ve pr huazim. CFF
ofron financim pr gjith sektort e ekonomis dhe operon n t gjitha rajonet e Kosovs, por i kushton vmendje t veant bizneseve q
nuk shrbehen n mnyr adekuate nga institucionet ekzistuese financiare, duke prfshir bujqsin, bizneset rurale, ndrmarrjet e grave
dhe pakicave, dhe ndrmarrsit.
Burimi: Anketimi me Komunitetin e donatorve n Kosov.
137
Komisioni Evropian do t fokusohet n gjasht projekte t

ndryshme n sektorin e bujqsis deri n 2012
Organizata
Kohzgjatja
2 vjet
Data e fillimit
22/02/2010
Data e
prfundimit
22/02/2012
1.5M Euro
Iniciativat
relevante
1d
Projekti i Prkrahjes pr Shfrytzimin e Toks: Synimet e prgjithshme t projektit jan t ndihmohet Ministria e Bujqsis, Pylltaris dhe
Zhvillimit Rural (MBPZHR) t zbatoj strategjin e saj kombtare t komasacionit t toks, t bj inventarizimin dhe sistemin informativ pr
ndotjen e toks bujqsore, si dhe t themeloj nj regjistr tokash pr nj pilot-rajon.
2 vjet
Komisioni
Evropian
T prcaktohet
T prcaktohet
5M Euro (Kontributi i KE)
2c, 5a
Projekti i Granteve Rurale: Projekti do t synoj rritjen e kontributit nga bujqsia n avancimin e zhvillimit rural dhe n veanti n rritjen e
mundsive t punsimit n zona rurale. Synimet specifike jan prmirsimi i higjiens, cilsis dhe standardeve t siguris s ushqimit n
industrin e prpunimit t qumshtit dhe mishit, si dhe prpunimin e pemve dhe perimeve, pr t prforcuar konkurrencn e sektorit
bujqsor dhe zhvillimit rural, si dhe pr t rritur besimin e konsumatorve n produkte vendore.
14 Months
15/03/2010
15/05/2011
1.5M Euro
2a
Projekti Prgadits pr Zbatim t Politikave t Bujqsis dhe Zhvillimit Rural: Qllimi i projektit sht t prforcoj kapacitetin
administrativ t MBPZHR-s pr t ndrmarr prioritete afatshkurta dhe reforma t orientuara kah tregu, duke prfshir kryerjen e
bashkrendimit, vzhgimit dhe udhheqjes me fondet e zhvillimit rural prmes Planit pr Zhvillim Rural dhe Bujqsor Kombtar (PZHBR)
2007-2013 dhe Komponentit t ardhshm t IPA-s pr Zhvillimin Rural.
1 vit
T prcaktohet
T prcaktohet
1M Euro
2b
Projekti pr Themelimin e Sistemit t Regjistrit t Fermerve: Qllimi i projektit sht t prforcoj kapacitetin organizativ t ESK-s dhe
MBPZHR-s, si dhe prafrimi i mtutjeshm i statistikave me standarde evropiane. Projekti do t prbashkoj aktivitetet e brendshme q
mbshtesin prodhimin, komunikimin dhe shprndarjen e statistikave sipas BE-s, pr praktikat dhe standardet m t mira t statistikave, n
prmirsim t cilsis, qndrueshmris dhe efikasitetit.
138
dhe do t prqendrohet kryesisht n ndrtimin e kapaciteteve

deri n prfundim t projekteve
Organizata
Kohzgjatja
2 vjet
Komisioni
Evropian
Data e fillimit
18/03/2009
Data e
prfundimit
18/03/2011
2M Euro
Iniciativat
relevante
5a, 5b, 6a
Projekti i Siguris s Ushqimit dhe Shrbimeve Veterinare: Qllimi i ktij projekti sht t avancoj potencialin komercial dhe eksportues
t zinxhirit t ushqimit agro-afarist n Kosov, prmes prmirsimit t kontrollit mbi shndetin e kafshve, siguris dhe cilsis s ushqimit,
n prputhje me krkesat teknike dhe standardet e BE-s.
Ftesa pr propozime do t shpallet n fund t janarit/fillim t shkurtit 2010 me
afat t dorzimit deri n maj 2010
7.4M Euro
T ndryshme
Projekti i Zhvillimit Ekonomik Rajonal/Skema e Granteve EURED: Synimi global i ksaj Ftese pr Propozime sht prmirsimi i
kushteve pr zhvillim t balancuar dhe t qndrueshm n gjitha rajonet ekonomike t Kosovs. Synimet specifike t ksaj Ftese jan:
kontributi n konsolidimin e pes rajoneve ekonomike dhe krijimi i kornizs rajonale zhvillimore n prputhje me praktikat e BE-s dhe n
mbshtetje t rigjenerimit ekonomik, krijimit t vendeve t puns dhe zhvillimin e resurseve njerzore n rajonet ekonomike.
Shnim: Gjitha projektet prfundojn m 2012. Pas ksaj prqendrohen n ndrtim kapacitetesh.
139
Shumica e projekteve t Banks Botrore prqendrohen n

shtytjen e fermerve t vegjl dhe ndrtimit t kapaciteteve
infrastrukturore
Organizata
Kohzgjatja
5 vite
Data e fillimit
2010
Data e
prfundimit
2015
$12.25M (55% kredi, 45%
grante)
Iniciativat
relevante
1d
Projekti i Kadastrit dhe Regjistrimit t Pronave t Paluajtshme (RECAP): Ky sht projekt n vazhdimsi me grantin teknik pr
prmirsimin e bizneseve. Veanrisht fokusohet n sistemin e kadastrit dhe regjistrimit.
5 vite
2011
2016
$9.7M (55% kredi, 45% grante)
1b, 1c, 6a
Projekti pr Bujqsi, Zhvillim Rural dhe Mjedis (KADEP) (emr fillestar): Projekti do t ofroj mbshtetje pr hyrje n BE (politika e
prbashkt bujqsore), shrbime ekstenzive, grante t zhvillimit rural, si dhe menaxhim projektesh.
Banka
Botrore
5 vite
2011
2016
$4.6M (100% grant)
1b, 5c
Projekti i Fondit Global Mjedisor: Fondi Global Mjedisor i dedikohet sistemit t reduktimit t nutrientve Danub-Deti i Zi, pr t trajtuar
ndotjen bujqsore dhe menaxhimin e mbeturinave, promovimin e praktikave t mira bujqsore, si dhe ofrimin e shrbimeve kshilluese
rurale. Ky projekt do t ofroj mbshtetje edhe pr hyrje n BE. Projekti do t bashkohet me KARDEP.
1 vit
T prcaktohet
T prcaktohet
T prcaktohet
3a, 3b
Studimi i Strategjis pr Ujra: Projekti i planifikuar sht t kryhet nj studim strategjik i sektorit t ujrave.
140
DANIDA, Bashkpunimi Zviceran, Ambasada Daneze, dhe DFID

kryesisht fokusohen n diversifikimin e kulturave, shtytjen e
fermerve t vegjl, dhe fokusit t nxitur nga krkesa
Organizata
Kohzgjatja
5 vite
DANIDA
10.5M Euro
Iniciativat
relevante
1b, 1c
2010
2012
6.65M franka zvicerane

(financuar nga Qeveria
Zvicerane dhe ajo Daneze)
0,1b, 2a, 2c
2008
2012
4M Euro
1b, 3c
Projekti i Trajnimit Profesional: Synimi sht prmirsimi i arsimit t mesm (profesional) dhe kurrikulave, si dhe lidhja e planprogrameve
msimore me krkesat e tregut t puns pr t siguruar aplikim praktik (serra, toka, etj.).
1 vit
DFID
2012
Promovimi i Hortikulturs n Kosov (HPK): Projekti punon me nj qasje ndaj zinxhirit t vlerave. HPK mbshtet zhvillimin e zinxhirve t
vlerave t perimeve (domatet, specat, lakratGH), pemve (mollat, kumbullat, qershit, dardhat dhe manat) dhe MAP. HPK gjithashtu
mbshtet zhvillimin e shrbimeve kshilluese pr makineri etj., dhe punon me institucione tjera publike (p.sh. MBPZHR dhe UP) dhe private
(p.sh. KCC, Kodda).
5 vite
Ambasada
Daneze
2008
Data e
prfundimit
Promovimi i punsimit prmes projektit pr zhvillimin afarist dhe aftsive: Projekti aktualisht punon me Ministrin e Arsimit, Shkencs
dhe Teknologjis (MASHT) pr t ofruar trajnime profesionale bujqsore n avancimin e aftsive gjegjse afariste. Kjo pun prfshin
projektin VET-Bujqsi, projektin HPK, dhe nj element minor mikro-financiar.
3 vite
Bashkpunimi
Zviceran/
Intercoop
Data e fillimit
Feb. 2010
Jan. 2011
Rreth 250K
1a
Mbshtetja e Dialogut pr Zhvillim t Sektorit Privat: Ky projekt synon t ndrtoj kapacitetet e Shoqatave s Bizneseve dhe antarve t
tyre pr t hyr n dialogje efektive t politikave me Qeverin pr shtje thelbsore.
141
Agjencia Zhvillimore Austriake do t mbshtes iniciativa t

ndryshme deri m 2012, duke prfshir prmirsimin e prpunimit
t perimeve dhe ndrtimin e kapaciteteve t shoqatave
Organizata
Kohzgjatja
3 vite
Data e fillimit
Shkurt 2008
Data e
prfundimit
Dhjetor 2010
200K Euro
Iniciativat
relevante
2c
Projekti i prpunimit: Projekti do t prqendrohet n qendrat e prpunimit t perimeve dhe ka formuar nj partneritet pune me Kolm PflugerEtlinger dhe Shtimen.
3 vite
Dhjetor 2009
Dhjetor 2012
2.6M Euro
ndryshme
Projekti pr Zhvillimin e Suhareks: Ky projekt integrues prqendrohet n zhvillimin e Suhareks n sektorin e bujqsis.
Agjencia
Zhvillimore
Austriake
3 vite
Korrik 2009
Dhjetor 2011
73K Euro
1a
Projekti i Shoqats s Fermerve: Puna ofron mbshtetje pr shoqatat e bujqve n Kosovn perndimore.
18 muaj
Gusht 2009
Shkurt 2011
1.5M Euro
2a
Projekti pr zbatimin e politikave: Kjo pun i dedikohet prgatitjeve pr zbatimin dhe menaxhimin e politikave bujqsore dhe zhvillimit rural
n Kosov (Projekt i Binjakzimit me BE, KS 2008/IB/AG01, Udhheqse Austria, partner Hungaria dhe Sllovenia)
142
Projektet e financuara nga IPKO, Bashkpunimi Zviceran / Qeveria

Daneze, si dhe KFVV punojn drejt shtytjes s potencialit t
fermerve t vegjl
Matrica e detajuar mbi aktivitetet e donatorve
Organizata
Kohzgjatja
2 vite
IPKO
Bashkpunimi
Zviceran dhe
Qeveria
Daneze*
Nuk dihet
July. 2011
900K Euros
Iniciativat
relevante
1a, 1b
Nuk dihet
Nuk dihet
Nuk dihet
1a, 1b
Projekti i Shrbimeve ekstensive: Qllimi i projektit sht t ofroj shrbime kshilluese pr t krijuar nj subjekt pr t koordinuar
zhvillimin e sektorit dhe pr t identifikuar agjentt e ndryshimit q t prmirsojn shrbimet ekstenzive dhe ndikimin.
Nuk dihet
Nuk dihet
Up to 8M Euros
1c
Projekti i financave rurale: Puna do t promovoj financat rurale prmes sektorit bankar.
Nuk dihet
Ministria e
Bujqsis*
Aug. 2009
Data e
prfundimit
Ndihma zhvillimore pr fermert n zona t largta t Kosovs dhe Malit t Zi: Ky projekt ndihmon fermert n rajonet malore t
Dragashit, Shterpces, Pejs dhe Deanit t prdorin teknika m moderne bujqsore dhe t krijojn kooperativa dhe klube t fermerve t rinj.
Nuk dihet
KFVV*
Data e fillimit
Nuk dihet
Nuk dihet
5M Euros
Various
Plani Bujqsor: Pritet q Ministria t shpall s shpejti planin e saj bujqsor, me fokusin e prgjithshm, veprimet e hollsishme,
kohzgjatjen dhe ndarjen e fondeve.
Shnim: (*) Informatat e projekteve t Bashkpunimit Zviceran dhe Qeveris Daneze, KFVV-s dhe Ministris s Bujqsis duhen konfirmuar dhe/apo plotsuar me organizatat financuese
143

Animal Product Albanian Final

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Animal Product Albanian Final

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Rezultatet shtes

AgStrat Kosov Studimi i produkteve

 Analiza e gjendjes baz t Sektorit t Prodhimit Shtazor

Synimi i ktij dokumenti sht t prezantoj detajet e studimit t

Burimi: Analiza BAH.

Studimi pr Produktet e Kafshve prbhet nga pes hapa q

Burimi: Analiza BAH.

Kemi intervistuar nj numr individsh nga palt e interesit, kemi

Burimi: Analiza BAH.

dhe kemi prpiluar nj baz gjithprfshirse t t dhnave

Burimi: Analiza BAH.

Pasqyr e pengesave dhe mundsive

Studimi baz sasior i sektorit t produkteve shtazore

 Funksionimi i sektorit t produkteve shtazore

Definimi i Tregut dhe Metodologjia

Kemi prqendruar analizn baz n blegtori dhe peshk si dhe n

Definimi I Tregut dhe Metodologjia

Baza ka t bj me ekzaminimin e aspekteve t ndryshme t

Burimi: Analiza BAH.

Numri dhe madhsia e

Totali i toks pr kullos

Vlera e importit sipas

Uji i disponueshm dhe i

Studimi baz sasior i sektorit t produkteve shtazore

Funksionimi i Sektorit t Produkteve Shtazore n Kosov

Rreth 81% e eksporteve t produkteve shtazore t Kosovs jan t

81.5% Gzof dhe lkura t

CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor

Funksionimi i Sektorit t Produkteve Shtazore n Kosov

Eksportet n Itali, Austri dhe Shqipri llogaritet t jen mbi 80% t

Gzof dhe lkura t

Gzof dhe lkura t

Gzof dhe lkura t paprpunuara

Gzof dhe lkura t paprpunuara

CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor

Shnim: N BE, Italia dhe Austria jan partnert kryesor t eksportit

Burimi: Doganat e Kosovs; Analiz e BAH.

Funksionimi i Sektorit t Produkteve Shtazore n Kosov

Eksportet kryesore t kafshve t Kosovs jan kryesisht produkte

HS 020230 Copa gjedhi

Funksionimi i Sektorit t Produkteve Shtazore n Kosov

Pes produktet kryesore shtazore prbjn pjesn m t madhe t

Lkura apo gzofe t gjedheve dhe

Mish i therur qengji, molusk dhe

Copa t prera gjedhi, suxhuk dhe

Gzofe dhe lkura,* djath tjetr,

T prera derri (t freskta apo t

Tuna t kaltra n form pende, lkura

Funksionimi i Sektorit t Produkteve Shtazore n Kosov

Importi i Kosovs pr produkte shtazore prbhet kryesisht nga

15.9% Preparate t mishit dhe

30.4% Produkte qumshti

Mish dhe rropulli

CAGR = Shkalla e zhvillimit vjetor

230110, 230120, 4301, 4302, 430390, 5101-5105

Funksionimi i Sektorit t Produkteve Shtazore n Kosov

M shum se gjysma e produkteve shtazore vijn nga Brazili,

CAGR Produktet kryesore

Mish i ftohur gjedhi

13.8% Mish i prgatitur (salsie

Bylmet (ajk e thart)

Mish i prgatitur (salsie

Mish shpendsh e rropulli

Mish gjedhi i ngrir pa

Analiza e gjendjes baz t Sektorit t Prodhimit Shtazor

Funksionimi i sektorit t produkteve shtazore

Sjellja e kafshve dhe krkesat e banimit t natyrshm

Llojet dhe sasit e rekomanduara t ushqimit pr llojin e kafshve

Disponueshmria dhe mundsia e qasjes n lloje t dshiruara t

Ndikon n vendim-marrje t dobt dhe

Kapacitete joadekuate pr prpunim: Mungesa e thertoreve dhe sistemeve

Ulja e konsumit vendor sepse individt

Drgesa dhe transport i kushtueshm toksor: pr shkak t 1) sasive t vogla t

Kostot e larta t transportit i ln

Rregullore joefektive pr inpute: Cilsia e ushqimit t kafshve nuk