1

Katedra za arhitektonsko projektovanje

Arhitektonske kompozicije 1
Semestar II
Prof.mr Hajrudin Zagora
Tema predavanja
1. Odnos, prostor po sebi / primordijalno okruenje / - arhiteektonski prostor
/ artefakt /
2. Arhitektonska kompoziciona analiza i sinteza
Teze
Prostor je egzistencijalan , ili egzistencija je prostorna / Erich Fromnjemaki filozof , egzistencijalist /
Arhitektura kao artefakt rezultat je ljudske potrebe da omogui i
obezbijedi kvalitetan okvir ivota i ljudskih aktivnosti.
U egzistencijalnoj fenomenologiji arhitektura treba da odgovori na
fizikom / fiziolokom /, psiho - socijalnom i emocionalnom planu u
okviru ope prostorne datosti./ prostoru po sebi /, kao prostor za
sebe.
Kao konkretna, objektivna , materijalna pojavnost arhitektura
izraava, /potvrdjuje ili opovrgava / naa egzistencijalna iskustva o
sigurnosti - /bezbjednosti/, slobodi- / izboru /, motivaciji i emociji.
Arhitektonski prostor ima ulogu uporita i orijentira, svojim
simbolnim i asocijativnim karakterom izraenom prije svega kroz
formu vlastitoga postojanja u odnosu prema ovjeku.
Arhitektura je specifian red, i poredak, organizirana i osmiljena
sredina da odgovori konkretnim zahtjevima korisnika.
Uloga arhitektonske kompozicije
ovjek je sa svojim okruenjem, pa dakle, i sa arhitekturom u korelativnom
odnosu / direktnom meuuticaju /
Svaka gradnja ne predstavlja arhitekturu.
U arhitekturi je potrebno da se dogodi iracionalni skok kvantiteta u
kvalitet
Arhitekturom kao gradnjom mi teimo u formi kvalitetne nadgradnje rijeiti
pitanja jedinstva eksternih faktora uticaja eksternih okolinih i internih
uticajnih faktora koji proizilaze iz projektnog programa
/ sadraja,funkcije, konstrukcije,materijalizacije i oblikovanja/.

Arhitektonska kompozicija je smislena, sistematska, kreativna,

procedura kojom se svi navedeni relevantni uticajni / faktori / dovode u
medjusobnu vezu, i na kvalitetan nain razrjeavaju kao bitna pitanja u
koncipiranju arhitektonske ideje.
Kao svaki kreativni in i arhitektonsko oblikovanje ispoljava strunost i
kreativnost autora, i obezbjedjuje da arhitektonska ideja bude smislen
rezulatat razrjeenih internih i eksternih uticajnih faktora koji je uslovljavaju,
a da se pri tome sauva originalnost koja izvire iz uvijek razliitih
uslovljenosti, kroz autentian autorski pristup i stav.
U ostvarivanju arhitektonske kompozicije koristimo se sredstvima i
postupcima, konkretno, a.k. elementima i
a,k. principima kao
stvaralakim instrumentarijem.
Pri tome moramo biti svjesni da se u sluaju arhitekture i njenoga oblikovanja
javljaju brojna pitanja na koja traimo odgovore u smislu razrijeavanja i
usklaivnja sloene fenomenologije koja se sutinski razlikuje u sluaju
oblikovanja, arhitekture,od pristupa i razumijevanja oblikovnja u likovnim
umjetnostima, generalno promatrano.
Arhitektonski objekat je funkcionalna tehnika tvorevina, funkcionalni
tehnoloki sistem, koji kroz oblikovanje razrijeava specifine i vrlo
jasne zahtjevnosti za humano prooformljenom ivotnom sredinom, kroz
kreativnu
nadgradnju
elementarne
funkcije,
konstrukcije,
i
materijalizacije arhitektonskog objekta.
Likovni rjenik je pomono sredstvo kojim se u proceduri oblikovanja
arhitekt slui,
kroz smiljena odmjeravanja onih dominantno
funkcionalnih i tehnikih problema.
Tako arhitektonska kompozicija prolazi kroz analitiko- sintetiki kritiki
proces, pomirujui sloene, katkad i oprene, odnose koji vladaju, koje
autor pokuava uskladiti u okviru kreativne sinteze arhitektonskog djela.
Oblikovanje odpoinje intuitivno-inspirativnom fazom misaonog procesa
koji postepeno sazrijeva.
Kroz selektivni kritiki proces ideja arhitektonske prostorne kompozicije se
determinira.
Kljune stvaralake predpostavke
1. ovjek je bazni parametar i primarno mjerilo arhitekture
2. Arhitektura je rezulata konkretnog vremena, drutvenih predpostavki,
ekonomskog stanja sredine, civilizacijskih, kulturolokih i tradicijskih
predpostavki, tehnikog i tehnolokog stepena razvoja.

3. Arhitektura je odraz stanja duha sredine, njegovih moralnih / etikih /

standarda i kriterija, razvoja drutvene svijesti, estetskih kriterija,
estetske kulture.
Studiranjem pitanja arhitektonske kompozicije ulazi se u samu sr
projektovanja i razumijevanja arhitekture i stvaralakog procesa,
svakako na egzaktnoj strunoj i naunoj osnovi, a ne laicistikim ili
voluntaristikim pristupom.
Temeljna pitanja koja se oekuje da budu rijeena u odnosu
ovjek / drutvo /- arhitektura / funkcionalni artefakt /, je sadrano u
pitanju kvalitetne identifikacije, /pripadanja / ponudjenom prostornom
konceptu, koje predstavlja uporite psiholokom subjektu.
ovjek u prostorima svoje egzistencije oekuje da bude kvalitetno
prihvaen, da svoju osobnost pronadje u njemu, svoju potvrdu onog
svoga osobnoga JA.
Ono to ipak odredjuje osnovna iskustva koja nesporno u
arhitekturi / kvalitetno osmiljenom prostornom konceptu / oekujemo
je zadovoljenje naih kljunih iskustava / potreba /
SIGURNOST / BEZBJEDNOST /
SLOBODA / IZBOR /
MOTIVACIJA / EMOCIJA /
Svako od ovih iskustava uestvuje u odredjenoj proporciji, a
jedinstveno,simultano djeluje u bazi i nadgradnji kvalitetne prostorne
ideje.
Zadovoljenje navedenih elementarnih ljudskih iskustava,sadrano
je dominantno u najsuptilnijoj formi na nivou arhitektonske nadgradnje.
Zadatak je arhitekta u okviru bavljenja arhitektonskom
kompozicijom da kvalitetan odgovor, komponujui, suvislu prostornu
cjelinu.

SHEMATSKI PRIKAZ STRUKTURE UTICAJNIH FAKTORA U PROCEDURI

OD ARHITEKTONSKE PROSTORNE ANALIZE DO SINTEZE