Rekta Metodo de Esperanto

REKTA METODO
de
ESPERANTO
Luis Guilherme Souto Jardim
REKTA METODO DE ESPERANTO
_________________________________________________________________________________
LUIS GUILHERME SOUTO JARDIM 2
REKTA METODO DE ESPERANTO
_________________________________________________________________________________
LUIS GUILHERME SOUTO JARDIM 3
guilherme@winart.com.br
Ĉharqueada, Brazilo 2006

ESPERANTO KURSO POR KOMENCANTOJ
___________________________________________________________ 5
HISTORIO DE LA LINGVO HISTÓRIA DA LINGUA
La internacia A língua internacional Esperanto foi criada

lingvo Esperanto pelo médico polonês Lázaro Luiz Zamenhof
estis kreita de em 1887. Ela é neutra e não tem a intenção
pola kuracisto de eliminar as línguas nacionais, mas servir
Ludoviko Lazaro como segunda língua para todos os povos nas
Zamenhof, en comunicações internacionais. É neutra porque
1887. Ĝi estas não pertence a nenhuma organização política
neŭtrala kaj ne ou religiosa. No entanto podemos dizer que as
intencas mortigi la organizações que verdadeiramente trabalham
naciajn lingvojn, para melhorar a humanidade a apoiam.
sed taŭgi kiel dua
lingvo por ĉiuj popoloj en la internacia
komunikado. Ĝi estas neŭtrala pro tio ke
ĝi apartenas al nenia politika aŭ religia
organizaĵo. Sed oni povas diri, ke la
veraj organizaĵoj, kiu laboradas por
plibonigi la homaron apogas ĝin.
LA MONDO MALFERMAS SIAJN O MUNDO ABRE SUAS PORTAS

PORDOJN
Por meio do Esperanto, o mundo está em suas
Pere de Esperanto la mondo estas en mãos, não somente os países conhecidos, mas
viaj manoj, ne nur la konataj landoj, verdadeiramente todos os recantos do mundo,
sed ververe ĉiuj mondpartoj, pequenos e distantes, estarão abertos para
malgrandaj kaj malproksimaj, estos você a partir de agora.
malfermitaj por vi de nun.
Atualmente o fenômeno da Internet aproxima
Nuntempe la fenomeno Interreto os homens, mas ainda é necessário um
alprokimigis la homojn, sed estas instrumento comum de compreensão. Por
ankoraŭ necesa komuna meio da Internet e do Esperanto podem-se
interkomprenilo. Pere de Interreto kaj conhecer homens do mundo todo. Existem
Esperanto oni povas koni homojn el la diversos grupos de discussão na web e se
tuta mondo. Estas diversaj encontram cerca de dois milhões de páginas
dissendgrupoj en la reto kaj oni kalkulas em ou sobre o Esperanto.
ĉircaŭ du milionoj da paĝoj en aŭ pri
Esperanto. “Receba este curso como um grande tesouro e
conquiste o mundo.”
”Ricevu ĉi tiun kurson kiel grandan
trezoron kaj konkeru la mondon.”
___________________________________________________________ 6
___________________________________________________________ 7
___________________________________________________________ 8
UNUA
PARTO
ESPERANTO
Kaj
INFANOJ
___________________________________________________________ 9
Malgranda
Kato
Novaj Vortoj
Pufi estas kato!
Pufi estas malgranda kato. -o Vortoj
Pufi estas kateto. Kato
Kato estas besto. Besto
Pufi estas malgranda besto. Kateto
Pufi estas besteto. Besteto
Kato estas bela besto. Dinosaŭro
-a Vortoj
Granda Malgranda Granda
Malgranda
Bela
Malbela
Agoj
Estas
Besto Besteto
Kato Kateto Prefiksoj
Bela Bela Mal-
Dinosaŭro estas granda besto. Sufiksoj

Dinosaŭro estas malbela besto. -Et
Dinosaŭro
Granda
Malbela
Dinosaŭro
Malgranda
Malbela
___________________________________________________________ 10
Granda
Elefanto
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Elefanto
Ĵumbo estas granda elefanto. Floro
Elefanto estas besto. Floreto
Kato kaj elefanto estas bestoj. Florego
Elefanto kaj dinosaŭro estas bestoj. Bestego
Elefantoj estas grandaj bestoj.
Katoj estas malgrandaj bestoj. -a Vortoj
Dinosaŭroj estas malbelaj bestoj Alta
Elefantoj estas altaj.
Katoj estas malaltaj.
Ĵumbo estas bestego. Sufiksoj
Grandega besto estas bestego. -Eg
Pluralo
Malgranda -j
Floro
Floreto
Granda
Floro
Florego
___________________________________________________________ 11
Ratoj Novaj Vortoj
-o Vortoj
Rato
Saluton! Nomo
Mi estas rato. Frato
Mia nomo estas Karlo. Ĉemizo
Mia frato ankaŭ estas rato. Saluto
Ĝi estas rato.
Ĝia nomo estas Marjo.
Ni estas fratoj. -a Vortoj
Nia ĉemizoj estas bluaj. Blua
Ratoj estas malgrandaj bestoj, ratoj
estas bestetoj. Agoj
Karlo kaj Marjo estas malgrandaj kaj Dormas
malbelaj ratoj.
La rato estas malbela. -Pronomoj
La ratoj estas malbelaj. Mi
La ratoj estas fratoj. Ĝi
Ni
La kato dormas. Mia
Ĝi dormas. Ĝia
Ĝi estas kato. Nia
La bela kato
dormas. Artikolo
La
Aliaj
Ankaŭ
___________________________________________________________ 12
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Ido
Idoj Bovo
Bovido
Saluton! Ŝafo
Ni estas idoj. Ŝafido
Mi estas bovido, ido de bovo estas Leono
bovido. Leonido
Ido de ŝafo estas ŝafido. Bestido
Ido de leono estas leonido. Kampo
Ni estas bestidoj. Homo
Ni estas kontentaj kaj feliĉaj. Infano
Ni dancas kaj ridas sur la kampo, la
kampo estas verda. Prepozicioj
Idoj estas malgranda bestoj. Sur
Ĝis revido!
-a Vortoj
Kontenta
Feliĉa
Verda
Ido de homo estas homido, aŭ Agoj

infano. Dancas
Infanoj ankaŭ estas idoj. Ridas
Sufiksoj
-ido
___________________________________________________________ 13
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Knabo
Trajno
Maŝino
Trajno Aŭtomobilo
Saluton! Kamiono
Mi estas estas knabo. Revido
Mia nomo estas Roberto. Motorciklo
Mi vojaĝas per trajno.
Trajno estas maŝino. -a Vortoj
La trajno estas granda kaj bela maŝino. Rapida
La trajno estas mia. Malrapida
La trajno iras rapide.
La trajno estas rapida maŝino. -e Vortoj
Ĝis revido! Rapide
Rapida Aŭtomobilo Agoj

Vojaĝas
Iras
Malrapida Kamiono Prepozicioj

Per
Rapida Motorciklo
Mi vojaĝas per motorciklo rapide.

Mi vojaĝas per aŭtimobilo rapide.
Mi vojaĝas per kamiono malrapide.
___________________________________________________________ 14
Familio
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Bonan Tagon! Familio
Mia Familio. Patro
Mi familio estas granda. Patrino
Estas mi, mia Patro, mia Patrino kaj Fratino
mia Fratino. Knabino
Mi estas knabo. Viro
Mia fratino estas knabino. Virino
Mia patro estas viro. Tago
Mia patrino estas virino. Kajero
Ĝis revido! Aviadilo
-a Vortoj
Li estas knabo. Bona
Lia aviadilo estas bela.
-Pronomoj
Li
Ŝi
Lia
Ŝia
Ŝi estas knabino. Sufiksoj
Ŝia kajero estas bela. -In
___________________________________________________________ 15
Familio Novaj Vortoj

Fiŝo -o Vortoj
Fiŝo
Fiŝeto
Maro
Akvo
Bonan Tagon! Planko
Mi estas fiŝeto, mia nomo estas Suŝi.
Mia familio estas malgranda. Prepozicioj
Estas mi, mia Patro, mia Patrino kaj En
mia Fratino. Sub
Ni estas fiŝoj. Ni vivas en la maro.
Ni vivas sub la akvo. Agoj
Mia patro estas fiŝo, ĝi estas granda Vivas
fiŝo. Sidas
Mia patrino estas fiŝino. Legas
Mia fratino ankaŭ estas fiŝino, fiŝineto.
Mi estas fiŝeto, mi estas malgranda
fiŝo.
Ĝis revido!.
Li estas knabo
Li legas.
Li sidas sur la planko.
La knabo legas sur la planko.
___________________________________________________________ 16
Novaj Vortoj
Koloroj -o Vortoj
Krabo
Sablo
Ĉielo
Suno
Planto
Neĝo
Saluton amikoj! Nokto
Mi estas krabo. Pilko
Krabo vivas en la sablo.
Tri kraboj kuras sur la sablo. -a Vortoj
Unu estas bruna. Blua
Unu estas ruĝa kaj unu estas flava. Flava
Ili kuras al la maro. Ruĝa
Ĝis revido amikoj! Verda
Bruna
Blua La Ĉielo estas blua Blanka
Flava La suno estas flava Nigra
Ruĝa La pomo estas ruĝa Divers-kolora
Verda La planto estas verda
Bruna La leono estas bruna Numero
Blanka La neĝo estas blanka Unu
Nigra La nokto estas nigra Tri
Agoj
Kuras
Ŝia pilko estas
divers-kolora. Pronomoj
Ĝi estas ruĝa, flava Ili
kaj blua
___________________________________________________________ 17
La
hundo Novaj Vortoj
-o Vortoj
Hundo
Lito
Bonan Tagon! Nokto
Mi estas hundo, mia nomo estas Toto. Seĝo
Mi dormas sur mia lito. Tero
Mia lito estas malgranda.
Hundoj estas bestoj. Agoj
Hundoj vivas sur la tero. Manĝas
Mi multe dormas.
Mi dormas dum la nokto. Prepozicioj
Ĝis! Dum
-e Vortoj
Li estas knabo. Multe
Li multe manĝas.
Li sidas sur la seĝo.
Li sidas kaj manĝas sur la
seĝo.
___________________________________________________________ 18
Monstroj Novaj Vortoj

Bonan Tagon! -o Vortoj
Mi estas monstro, mia nomo estas Monstro
Korak. Lando
Ni estas familo monstro. Persono
Mia familio estas mi, mia patro, mia Tero
patrino kaj miaj du fratoj.
Mi estas la plej malgranda.
Mia patro estas la plej granda. -a Vortoj
Mia frato Vorak estas pli granda ol mi. Multaj
Mi estas malpli granda ol Vorak. Alia
Ankaŭ mia alia frato estas pli granda ol
mi. Mia patro estas pli granda ol mia
patrino.Ni vivas en monstro-lando. -Komparo
En nia lando vivas multaj monstroj. Pli .... ol
Ĝis! Malpli...ol
En la tero
estas multaj
landoj.
En la landoj
vivas multaj
personoj.
___________________________________________________________ 19
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Leporo
Balancilo
Birdo
Ĝirafo
Testudo
Ludi Kapro
Saluton!
Mi estas elefanto.
Elefanto estas pli peza ol leporo. -a Vortoj
Leporo estas malpli peza ol elefanto. Peza
Mi ludas kun mia amiko leporo.
Ni ludas per la balancilo. Agoj
Mia amiko leporo estas multe malpli Ludas
peza ol mi.
Ĝis revido! Prepozicioj
Ĝirafo esta pli alta ol elefanto. Kun
Elefanto Superlativoj
estas pli La plej...
alta ol
kapro.
Kapro
estas pli
alta ol
birdo.
Birdo estas pli alta ol testudo.
La Ĝirafo estas la plej alta.
La elefanto estas la plej peza.
La testudo estas la malplej granda.
___________________________________________________________ 20
Dragono
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Dragono
Jaro
Amiko
Saluton!
Mi estas Droĉjo, mi estas dragono.
Dragonoj estas antikvaj bestoj. -a Vortoj
Ni vivis sur la tero antaŭ multaj jaroj. Antikva
Num ekzistas malmultaj.
Ni, dragonoj, fumas. -e Vortoj
Fumi ne estas bone. Agrable
Mi estas dragoneto. Bone
Mi ankaŭ flugas, flugi estas agrable.
Dragonoj ne estas dinosaŭroj, dragonoj Agoj
ne estas monstroj. Dragonoj estas Flugas
antikvaj bestegoj. Flugi
Ĝis! Fumas
Ekzistas
Vivis
Ludas
La du amikoj ludas. Ludi
Ili ne dormas.
Ludi estas agrable. Aliaj Vortoj
Ili estas bonaj Ne
amikoj. Antaŭ
___________________________________________________________ 21
Novaj Vortoj
Simio -o Vortoj
Simio
Arbo
Arbaro
Birdo
Simiaro
Urbo
Saluton! Sufiksoj
Mi estas Ŝiko, mi estas simio. -aro
Simioj estas bestoj.
Simioj vivas en la arboj. -a Vortoj
Multaj arboj estas arbaro. Inteligenta
En la arbaro ekzistas multaj aliaj
bestoj: simioj, birdoj...
Multaj simioj estas simiaro. -e Vortoj
Ĉu vi vivas en la arbaro ankaŭ? Tre
Ne, personoj vivas en la urboj.
Ĉu simio estas inteligenta besto? Agoj
Jes, simio estas tre inteligenta besto. Saltas
Ili saltas tre rapide kaj estas niaj
amikoj. Aliaj Vortoj
Ĝis! Jes
Karlo saltas. Karlo ne estas simio, Karlo Vorto por Demandi
estas homo. Ĉu
Ĉu Karlo estas simio?
Ne, Karlo estas homo.
Ĉu Ŝiko estas simio?
Jes, Ŝiko estas bela
simio.
___________________________________________________________ 22
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Vivo
Orelo
Haro
Aminda Floro
Saluton!
Mi estas Aminda.
Mi estas knabino. Agoj
Mi havas hundon, ĝia nomo estas Toto. Havas--n
Ĝi estas tre inteligenta hundeto. Ĝis Ŝatas –n
estas bruna. Mi amas mian vivon. Mi
havas ruĝajn harojn.
Mi havas orelon.
Mi havas harojn.
Mi havas hundon.
Mi ŝatas florojn.
Mi ŝatas hundojn.
Mi ŝatas ludi kun mia hundo.
Ĝis revido amikoj.
Mi ŝatas flugi.
Mi havas
aviadilon.
Mia aviadilo
estas ruĝa.
___________________________________________________________ 23
Patrino mi amas
Esperanton
___________________________________________________________ 24
SPECIALA
PARTO
ESPERANTO
Kaj
LA VINTRO
___________________________________________________________ 25
Neĝo-homo
Hodiaŭ estas vintro.

Multe neĝis kaj la fratoj Antono kaj Ana
decidis fari neĝo-homon.
Ili iras al la parko.
La malvarmo estas agrabla.

Ili kolekis multajn neĝo-bulojn.
Fine ili sukcesis fari la neĝo-homon.

Ĝi estas tre bela kaj havas ĉapelon.
Ĝia nazo estas el karoto.
Ĝia ĉapelo estas nigra.
La neĝo-homo estas preta.

Ili estas tre kontentaj.
Fino!
___________________________________________________________ 26
DUA PARTO
ESPERANTO
Kaj
JUNULOJ
___________________________________________________________ 27
Mia Biciklo
Novaj Vortoj
Mi amas mian
Biciklon, ĝi estas
-o Vortoj
blua. Mia biciklo estas bela. Blua
Biciklo
biciklo. Ĝi estas nova. Nova Biciklo
Knabo
ankaŭ. Nova kaj blua. Mi amas ĝin. Mi
Nomo
estas knabo. Knabo havas biciklon. Mi
Karlo
havas bluan novan biciklon. Mia nomo
estas Karlo. Mia nova blua biciklo estas
-a Vortoj
bela. Bela, nova kaj blua .
Blua
Ufa! Kia bela biciklo! Kia nova biciklo!
Nova
Kia blua biciklo!
Bela
Kies estas la biciklo?
Agoj
La biciklo estas mia.
Amas
Havas
Ĉu vi amas la biciklon?
Jes, mi amas ĝin.
Demandaj Vortoj
Kia
Ĉu la biciklo estas bela?
Kiu
Jes, la biciklo estas bela
Kies
Ĉu via nomo estas Marco?
Pronomoj
Ne, mia nomo estas Karlo
Mi, Mia
Vi, Via
Kia esta la biciklo?
Ĝi
La biciklo estas blua, nova kaj bela.
Aliaj
Kiu estas vi?
Jes, Ne
Mi estas Karlo.
La
Ĉu
Kiu estas via nomo?
Mia nomo estas Karlo.
___________________________________________________________ 28
Insektoj
Novaj Vortoj
Mi ŝatas insektojn.
Mi havas tri
-o Vortoj
papiliojn, unu
Insekto
ruĝan, unu flavan, kaj unu violan. Miaj
Papilio,Besto
papilioj estas belaj. Ili estas
Koloro,Floro
insektoj. Malgranda
insektoj. Insektoj estas
-a Vortoj
malgrandaj bestoj. Miaj
Ruĝa,Flava
papilioj estas koloraj. Kia
Viola
bela papilio! Kia malgranda
Kolora,Granda
insekto! Ili flugas! La
Malgranda
papilioj flugas bele. La
Rapida,Multa
insektoj havas multajn
Bona
kolorojn. Ili kuras rapide. Ili estas
rapidaj malgrandaj bestoj. La insektoj
-e Vortoj
amas florojn. La floroj
Bele
havas multajn kolorojn.
Rapide,Tre
Mi ŝatas florojn. La
papilioj tre ŝatas florojn.
Pronomoj
Kia bela floro! Kia bela
Ili
papilio! Mi amas ilin! Mi
amas la florojn kaj la
Agoj
papiliojn.
Ŝatas
Kies papilioj estas ili?
Kuras
La papilioj estas miaj.
Flugas
Kiaj estas la floroj?
Prefksoj
La floroj estas koloraj.
Mal-
Ĉu insektoj estas grandaj bestoj?
Numeroj
Ne, insektoj estas malgrandaj bestoj.
Unu,Tri
Ĉu insektoj estas malbonaj?
Ne, ili estas bonaj
___________________________________________________________ 29
Pluvo
Novaj Vortoj
Pluvas! Multe pluvas!
Hodiaŭ la pluvo estas
-o Vortoj
forta. Forta pluvo. Mi
Pluvo
estas Marinjo. Mia nomo
Knabino
estas Marinjo mi estas
Ombrelo
knabino. Ĉu vi estas knabo? Mi havas
Boto,Akvo
ombrelon. Ombrelo protektas min de
Ĉielo
la pluvo. La pluvo venas rapide. Multe
blovas. Blovas forte. Mia ombrelo estas
-a Vortoj
ruĝa. Mi havas boton. Mi havas flavajn
Forta,Ruĝa
botojn. La
ombrelo estas
-e Vortoj
ruĝa kaj la botoj
Forte
estas flavaj. Kio
estas pluvo? Pluvo
Agoj
estas akvo. Akvo
Venas
falas el la ĉielo.
Pluvas
La ĉielo estas blua. Mi ne ŝatas la
Blovas
pluvon. Mi ŝatas miajn novajn botojn.
Falas
Ili estas belaj botoj.
Protektas
Kies botoj estas ĝi?
Sufiksoj
La botoj estas miaj.
-in
Kies ombrelo estas ĝi?
Demandaj Vortoj
La ombrelo estas mia.
Kio
Kio estas pluvo?
Aliaj
Pluvo estas akvo.
De
Hodiaŭ
Kiaj estas la botoj?
el
La botoj estas flavaj kaj novaj.
___________________________________________________________ 30
Flugi
Novaj Vortoj
Mi tre ŝatas
flugi. Mi
-o Vortoj
ŝatas flugi per aviadiloj. Mi ŝatas flugi
Aviadilo
per raketoj. La aviadiloj flugas rapide.
Raketo
La raketoj flugas rapidege. La avialidoj
Aero,Spaco
estas grandaj, la raketoj estas
grandegaj.
-a Vortoj
Mi havas du
Grandega
aviadilojn kaj du
raketojn. La
-e Vortoj
aviadilo flugas en
Tre,Rapidege
la aero. La
raketo flugas en
Agoj
la spaco. Kiu
Ŝatas,Ŝategas
flugas pli rapide?
La raketo flugas pli rapide. Kiu estas pli
Sufiksoj
granda? La raketo estas pli granda. Mi
-eg
tre ŝatas ilin. Mi ŝategas mian aviadilon
kaj mian raketon. Ili estas belaj.
Demandaj Vortoj
Kie
Kies aviadiloj kaj la raketoj estas ili?
Ili estas miaj.
Komparativo
Pli..ol
Kiu flugas pli rapide?
La raketo flugas pli rapide.
Numeroj
Du
Kie flugas la aviadilo kaj la raketo?
La aviadilo en la aero, kaj la raketo en
Aliaj
la spaco.
En
per
Ĉu la aviadilo estas la pli granda?
Ne, la raketo estas la pli granda.
___________________________________________________________ 31
Gnomoj
Ekzistas gnomoj.
Ili vivas en la Novaj Vortoj
naturo. Ankaŭ
ekzistas feinoj -o Vortoj
kaj elfoj. Kio estas gnomoj? Gnomoj estas Gnomo
malgrandaj estoj, ili estas magiaj. Ili Naturo
protektas la naturon. Mi vidas feinon, ŝi Feino,Elfo
flugas. Mi ankaŭ vidas gnomon li sidas sur Esto,Fungo
malgranda fungo . Li sidas sur malgranda
ruĝa fungo. La -a Vortoj
gnomoj estas bonaj Bona
kaj malbonaj. Kia Malbona
bela feino! Ŝi estas Magia
bona. Ĉu vi vidas la
gnomojn? Ne, mi ne vidas ilin. Vi ne Agoj
vidas la gnomojn, ĉar vi Vivas
ne kredas ilin. Kiu ne Ekzistas
kredas, ne vidas. Mi Vidas
kredas ilin, do mi vidas. Kredas
Ĉu vi kredas je gnomojn? Sidas
La feinoj flugas, la
gnomoj ne flugas. Pronomoj
Ŝi
Kiu estas gnomoj?
Ili estas malgrandaj magiaj estoj. Aliaj
Je,Do
Kiu flugas? Ĉar
La feinoj flugas. Ankaŭ,Sur
Kie estas la gnomo?

La gnomo estas sur la fungo.
___________________________________________________________ 32
Futbalo
Novaj Vortoj
Mi tre ŝatas ludi
futbalon. Mi kaj miaj
-o Vortoj
du amikoj ludas
Futbalo
futbalon. Ĉu vi ŝatas
Amiko
futbalon? Jes, ankaŭ
Pilko
mi. La pilko estas bona kaj blanka. En
Ludo
la ludo ni ŝotas la pilkon per la piedoj.
Piedo
Ĉu vi volas ludi kun ni? Mi volas ludi
Kampo
futbalon. Ni ludas sur la kampo. La
futbala kampo estas verda. Ni kuras
rapide kaj ŝotas la pilkon
-a Vortoj
forte. Kie ni ludas? Ni
Blanka
ludas sur la kampo. Kion
Futbala
ni ŝotas? Ni ŝotas la
Verda
pilkon. Mi ludas pli bone
ol miaj amikoj. Mi havas amikojn. Mi
Agoj
ankaŭ havas pilkon. Mi havas blankan
Ludas
kaj belan pilkon. Ni kuras, ni kuregas.
Ŝotas
Ufa! Kia bona ludo ĝi estas! Mi tre ŝatas
Volas
ludi futbalon sur la kampo kun miaj du
Kuras
amikoj.
Kuregas
Kies pilko estas ĝi?
Pronomoj
Ĝi estas mia pilko.
Ni
Kie ludas la knaboj?
Aliaj
La knaboj ludas sur la kampo.
Kun
Kion ŝotas la knaboj?
La knaboj ŝotas la pilkon.
Kiu ludas futbalon?

Mi kaj du amikoj ludas futbalo.
___________________________________________________________ 33
Muziko
Novaj Vortoj
Mi tre ŝatas ludi
muzikon. Mi amas
-o Vortoj
muzikon. Kia agrabla
Muziko
ĝi estas. Mi havas
Violono
violonon. Ĉu vi konas
Sono
violonon? Mi ludas muzikon per violono.
Orelo
Ĝi sonas agrable. Ĝia sono estas tre
Nokto
agrabla. La sono plaĉas al mi. Ĉu la
Hejmo
sono de violono plaĉas al vi? Ĝi al mi
Tamburo
tre plaĉas. Kia bela sono. Ni aŭskultas
la sonon per la oreloj. Mi havas du
-a Vortoj
orelojn. Kiam mi estas dum la nokto
Agrabla
kaj mi estas en mia
hejmo mi ludas
-e Vortoj
mian violonon.
Agrable
Mi ankaŭ havas
tamburon. La muziko de la tamburo
Agoj
ankaŭ plaĉas al mi. Kian belan muzikon
Konas
tamburo kaj violono faras.
Sonas
Plaĉas
Kiu ludas muzikon per violono?
Aŭskultas
Mi ludas muzikon per violono.
Faras
Kies violono estas ĝi?
Demandaj Vortoj
Ĝi estas mia violono.
Kiam
Kie vi ludas mian violonon?
Aliaj
Mi ludas mian violonon en mia hejmo.
al
Kiam vi ludas?
Kiam estas nokto.
___________________________________________________________ 34
Arkeo
Novaj Vortoj
Ĉu vi iam
aŭdis pri la
-o Vortoj
historio de
Arkeo
la arkeo. Iam ekzistis homo, li vivis
Historio
antaŭ multe da jaroj. Lia nomo estis
Jaro
Noa. Iu tago, la Dio sendis la pluvegon,
Dio
estis la diluvo. Dio parolis al Noa kaj
Tago
diris: Metu la bestojn en grandega
Pluvego
ŝipo. Do kompreneble Noa faris la ŝipon
Diluvo
kaj metis la bestojn en ĝi. Ĉu vi ŝatis la
Ŝipo
historion? Ĉu vi ŝatas ŝipojn? Ĉu vi ŝatas
Kvando
bestojn? Mi tre ŝatas bestojn kaj ŝipojn.
Ĝirafo
Ni vidas en la ŝipo du ĝirafojn kaj unu
Elefanto
elefanton. La ŝipoj ege plaĉas al mi. La
Maro
ŝipoj ne flugas ankaŭ la ŝipoj ne kuras
ili navigas. Ili navigas ege malrapide.
-e Vortoj
La ŝipoj navigas sur la maroj. Maro
Kompreneble
estas grandega kvanto da akvo.
Ege
Kie navigas la ŝipoj?
Agoj
La ŝipoj navigas sur la maroj.
Aŭdis
Sendis
Kiam Noa faris la arkeon?
Metis
Li faris la arkeon antaŭ multe da jaroj.
Kiu faris la grendegan ŝipon?

Nefinititaj Vortoj
Noa faris la ŝipon.
Iam
Iu
Kiu sendis la diluvon?
Dio sendis la diluvon.
___________________________________________________________ 35
Historio
Novaj Vortoj
Mia patrino
rakontas
-o Vortoj
belajn
Historio
historiojn al
Instruistino
ni. Ŝi estas bona instruistino. Ŝi
Rakonto
instruas Esperanton al ni ĉiuj. Ŝi
Reĝo
instruas Esperanton per belaj rakontoj
Reĝino
por infanoj. Kiajn belajn historiojn ŝi
Kastelo
rakontas. Ŝi diras: Iam vivis reĝo... Ĉu
Turo
vi konas historiojn pri reĝo kaj
Flago
kasteloj? Ie ekzistis malgranda regno
Infano
kaj estis bela
kastelo. La reĝo
-a Vortoj
vivis kun la reĝino
Alta
en ĝi. La kastelo
havis kvar turojn.
Agoj
Kaj la unua turo
Rakontas
havis altan ruĝan
Instruas
flagon. La kastelo
estis belega. Hodiaŭ ni ne vidas
Nefinititaj Vortoj
kastelojn.
Ie
Kiam estis kasteloj?
Iam estis kasteloj.
Kie ekzistis malgranda regno?

Ie ekzistis malgranda regno.
Kiu vivis kun la reĝino en la Kasteloj?

La reĝo vivis jun la reĝino.
Kiu havis ruĝan flagon?

La unua turo havis ruĝan flagon.
___________________________________________________________ 36
Kajto
Novaj Vortoj
Mi kaj du geamikoj
ludas kun niaj kajtoj.
-o Vortoj
Kajto povas flugi, ni
Geamiko
metas ĝin kontraŭ la
Vento,Ŝnuro
vento kaj ni tenas la
Papero
ŝnuron. Kajtoj estas
Geknaboj
divers-koloraj, ili estas el papero . Mia
Vendejo
kajto flugas pli alte kaj ĝi estas ruĝa
Mono
kaj oranĝa. Mia amikino Gerda havas
alian kajton, sed bluan kaj verdan. La
-a Vortoj
mian mi mem faris. La aliajn la
Divers-kolora
geknaboj aĉetis en
Oranĝa
la vendejo. Ili pagis
malmulte da mono.
-e Vortoj
Kiam la vento blovas
Alte, malmulte
pli forte la kajtoj
flugas alten. Iam
Sufiksoj
kelkaj eĉ forflugis
-ej
kaj ni devas aĉeti aŭ fari aliajn. Kajtoj
tre plaĉas al mi.
Prefiksoj
Ge-
Kiam la vento blovas kio okazas al la
kajtoj?
Agoj
La kajtoj flugas alten.
Povas,Metas
Tenas
Kiu havas la kajton bluan kaj verdan?
Aĉetis,Pagis
Mia amikino Gerda havas ĝin.
Devas
Forflugis
Kiu mem faris la kajton?
Mi mem faris la kajton.
Aliaj
Kontraŭ,sed
Kio povas flugi kontraŭ la vento?
Alia,Mem
La kajtoj povas flugi kontraŭ la vento.
Eĉ,aŭ,kelkaj
___________________________________________________________ 37
Balono
Mi kaj mia
Novaj Vortoj
patro flugas
per balonoj. Ni
-o Vortoj
tre ŝatas flugi
Balono
per balono. Ni estas balonistoj.
Patro
Balonisto estas persono kiu profesie aŭ
Balonisto
sporte flugas per balonoj. La balonoj
Persono
estas grandegaj, sed ekzistas
Birdo
malgrandaj balonoj. La balonoj per kiuj
Nubo
la infanoj ludas ne estas grandaj, ili ne
formo
povas teni personojn en la
aero. Kiam mi flugas kun mia
-a Vortoj
patro mi vidas birdojn kaj
Stranga
nubojn. Nuboj estas blankaj
kaj estas en la aero alte. Ĉu vi
Sufiksoj
vidas la nubojn? Ĉiuj estas sur
-ist
la ĉielo. Kelkaj havas
strangajn formojn. Ĉu vi ne
-e Vortoj
opinias? Jes, mi vidas unu nubon kiu
Profesie
similas al ŝipo kaj alia similas al
Sporte
aviadilo. Ankaŭ la nuboj flugas.
Agoj
Kiu flugas alte?
Opinias
La balonoj flugas alte.
Similas
Kiu estas balonisto?
Kolektivaj Vortoj
Mi kaj mia patro estas balonistoj.
Ĉiuj
Kie estas la nuboj?
La nuboj estas sur la ĉielo.
___________________________________________________________ 38
Tornistro
Novaj Vortoj
Mi amas mian tornistron. Ĝi
restas surdorse dum mia
-o Vortoj
vojaĝo al la lernejo. Ĝi estas
Tornistro
roz-kolora kaj kunportas
Lernejo
multajn librojn kaj kajerojn.
Libro
Aliaj geknaboj havas tornistrojn. Sed la
Kajero
mia estas la plej bela. Almenaŭ mi
Mano
opinias ĝin tia. Ĉiuj tornistroj oni devas
Avataĝo
porti surdorse. Oni ne necesas kunporti
Valizo
ilin per la manoj. Tio
estas grandega avantaĝo.
-a Vortoj
Oni povas libere uzi la
Roz-kolora
manojn. Kaj eĉ kunporti
Libera
alian kajeron kaj alian
valizon. Nuntempe
-e Vortoj
preskaŭ ĉiuj infanoj iras al la lernejo
Libere
kun tornistroj surdorse.
Surdorse,Nuntempe
Kiuj portas tornistrojn?
Superlativo
Ĉiuj infanoj portas tornistrojn
La plej
Kien iras la infanoj?
Agoj
La infanoj iras al la lernejo.
Restas
Necesas
Kio estas la grandega avantaĝo de la
Uzi,Iras
tornistroj?
La grandega evantaĝo estas tio,ke la
Demonstrativaj
ntornistrojn oni portas surdorse kun la
Vortoj
manoj liberaj.
Tio,Tia
Kia estas mia tornistro?
Aliaj
Ĝi estas la plej bela kaj roz-kolora.
Almenaŭ,preskaŭ
___________________________________________________________ 39
Pentraĵo
Novaj Vortoj
Mi pentras. Mi amas
pentri. Mi uzas
-o Vortoj
multajn kolorojn.
Pentraĵo
Ĝenerale mi pentras
Pejzaĝo
pejzaĝojn kaj la
Kampo
naturon. Ĉu vi jam vidis pentraĵojn pri
Lago
pejzaĝoj. Mi tre ŝatas pentri precipe la
Hobio
kampojn kie estas multaj arboj kaj
Urbo
lagoj. Tio estas agrabla
Vidaĵo
hobio. Tiaj belaj pejzaĝoj
Rezulto
estas precipe for de la
Sento
urboj. Do mi iras ĉiam for
Dio
de la urboj por kapti la
belajn vidaĵojn. Kia bela
-a Vortoj
estas la naturo. Tie, en la
Feliĉa,
kampo mi sentas min plej proksima al
Interna,proksima
Dio. Kiam mi estas feliĉa mi pentras pli
bone. Ĉu vi komprenis? La
-e Vortoj
pentraĵo estas rezulto de
Ĝenerale
nia interna sento.
Precipe
Kie vi ŝatas pentri?
Agoj
Al mi plaĉas pentri sur la
Pentras
kampoj for de la urboj.
Kapti
Sentas
Kio estas agrabla hobio?
Kompreni
Pentri estas agrabla hobio por mi.
Demonstrativaj
Kie oni sentas sin plej proksima al
Vortoj
Dio?
Tie
En la naturo ni sentas nin plej
proksimaj al Dio.
Aliaj
Por,for
___________________________________________________________ 40
Hospitalo
Novaj Vortoj
Morgaŭ mi iros al
la kuracisto. La
-o Vortoj
kuracisto estas
Kuracisto
vere kuracistino.
Kuracistino
Ŝi estas tre afabla
Hospitalo
kaj bona. Mi tre
Patrino
ŝatas ŝin. Ŝia nomo estas Izabelle. Kiam
Kapo
mi alvenas kutime al hospitalo mi vidas
multajn malsanajn homojn. Mi ne estas
-a Vortoj
malsana mi estas sana, sed mi devas iri
Afabla
al kuracisto por resti ĉiam sana. Ĉu vi
Malsana
komprenas? Se oni ne iras kutime al la
sana
kuracisto oni povas malsaniĝi. Mia
patrino diros al la kuracisto ke mi
-e Vortoj
nuntempe ne volas multe manĝi. Ĉu vi
Kutime
multe manĝas? Mi tre ŝatas manĝi sed
Vere
nuntempe ne. Mia kapo doloras al mi.
Ĉu via kapo doloras al vi? Ne, do bone.
Agoj
Alvenas
Kio doloras al vi?
Malsaniĝi
Mia kapo doloras al mi.
Manĝi
Doloras
Kie vi iros morgaŭ?
Mi iros morgaŭ al la kuracisto.
Kio okazas kiam vi alvenas al la

hospitalo?
Mi vidas multajn malsanajn homojn.
___________________________________________________________ 41
Lerni
Novaj Vortoj
Mi lernas
matematikon,
-o Vortoj
historion, biologion
Matematiko
kaj Esperanton. Mi estas lernema
Biologio
knabino, mi sidas ĉe mia skribotablo
Skribotablo
kaj lernas dum la tuta tago. La libroj
Bildo
estas agrablaj kaj
Biologiisto
mi ŝatas precipe la
Beleco
bildojn. Mia amiko
Vilhelmo ŝatas
-a Vortoj
precipe
Lernema
matematikon, sed mi ne. Mia patrino
Inteligenta
diras ke ni devas multe lerni por esti
inteligentaj homoj. Mi volas studi
Agoj
biologion kaj kiam mi kreskos mi
Lernas
fariĝos biologiisto. La bestoj estas
Volas
interesaj kaj belaj. La beleco de la
Kreskos
naturo estas ke ĉiuj bestoj scias kiel
Fariĝos
trovi manĝaĵojn kaj kiel vivi sen neniu
Scias
instrui al ili.
Trovi
Kiu ŝatas matematikon?
Mia amiko Vilhelmo ŝatas matematikon.
Demandaj Vortoj
Kiel
Kion ni devas fari por esti
inteligentaj?
Ni devas multe lerni por esti
inteligentaj.
Kion vi volas studi?

Mi volas studi biologion por esti
biologiisto.
___________________________________________________________ 42
Lernejo
En la lernejo la infanoj devas sidi dum Novaj Vortoj

la tuta daŭro de la leciono. Sed kelkaj
ne restas kvietaj. Ili paroladas kaj iras -o Vortoj
tien kaj reen. Tiuj estas agitemaj Daŭro
studentoj. Mi sidas sur la Leciono
lasta skribotablo de la Studento
lernejĉambro. Kiam mi levas Lernejĉambro
la manon pro ia dubo la Mano
instruistino preskaŭ vidas Dubo
min. Mi havas multajn Okul-vitroj
dubojn. Mi ne sukcesas kopii
la lecionon en mia kajero -a Vortoj
bone. Mi ne vidas bone. Mia patrino Agitema
diras ke mi necesas okul-vitrojn. Ĉu vi Kvieta
uzas okul-vitrojn? Ĉu vi vidas bone? Oni Lasta
ĝenerale diras ke personoj kiuj uzas Studema
okulvitrojn estas inteligentaj kaj
studemaj. -e Vortoj
Ree
Kie vi sidas en la lernej-ĉambro?
Mi sidas ĉe la lasta skribotablo? Agoj
Paroladas
Ĉu la infanoj estas ĉiuj kvietaj? Sukcesas
Ne, kelkaj estas agitemaj. Kopii
Kial vi levas la manon? Demandaj Vortoj

Mi levas la manon pro ia dubo. Kial
Kial vi ne sukcesas kopii la lecionon? Demonstrativaj

Mi ne sukcesas kopii la lecionon tial ke Vortoj
mi ne bone vidas. Tial
___________________________________________________________ 43
Vintro
Novaj Vortoj
Kiam estas vintro,
la vetero estas
-o Vortoj
frosta. La lagoj
Vintro
glaciiĝas kaj la vento blovas malvarme.
Vetero
Mi kaj mia amikino Ana iras al la lago
Lago
por glitkuri sur la frostiga lago. Ni
Neĝhomo
ankaŭ faras neĝhomon. Li havas
Ĉapelo
ĉapelon kaj karot-nazon. La brakoj
Karot-nazo
estas el arbobranĉoj. Mi ankaŭ glitas
Neĝbulo
en mia neĝaŭto , ni ĵetas neĝbulon
Aliulo
kontraŭ aliuloj kiam la
Strato
neĝo estas sufiĉe multa.
Neĝbuli estas ludi per
-a Vortoj
neĝbuloj. Neĝhomo estas
Frosta
homo kiun ni faras el neĝo.
Frostiga
Ĉu en via lando ankaŭ
neĝas? Ĉu en via lando ankaŭ la vintro
-e Vortoj
estas frosta? En mia
Sufiĉe
lando precipe la infanoj
Surstrate
ŝatas la vintron. Mi
pensas ke ankaŭ pro la
Agoj
neĝo sur la stratoj. Kiam
Graciiĝas
multe da neĝo falas surstraten la
Glitkuri
lernejoj fermiĝas kaj la infanoj devas
Neĝbuli
resti hejme.
Neĝas
Malfermiĝas
Kio estas neĝhomo?
Estas homo farita el neĝo.
Ĉu la lagoj glaciiĝas?
Jes la lagoj glaciiĝas dum la vistroj.
Kiu ŝatas la vintro en via lando?

Precipe la infanoj ŝatas la vintron.
___________________________________________________________ 44
Datreveno
Hodiaŭ estas mia Novaj Vortoj

datreveno aŭ naskiĝdato.
Mi festadas dum la tuta tago. Nun mi -o Vortoj
estas dekunua jaraĝa. En la nokto aŭ Datreveno
nokte okazos granda festo, miaj Naskiĝdato
gekuzoj venos el malproksime. Miaj Gekuzoj
geonkloj donos al mi belan pupon. Geonkloj
Dum la festo oni manĝas kukon, Pupo
dolĉaĵojn kaj trinkas sukon. Mi Kuko
ankoraŭ estas infano sed la personoj Dolĉaĵo
diras ke mi baldaŭ fariĝos adoleskanto. Suko
Kiam la festo fine Adoleskanto
alvenas ni kantadas kaj Festo
ludadas. Estas multaj Irado
infanoj, kelkaj etaj kaj
kelkaj egaj. Estas multaj balonetoj -a Vortoj
diverskoloraj ankaŭ. Mi gajnis multajn Jaraĝa
donitaĵojn kaj mia tuta familio alvenis. Aĝa
La plej aĝa persono estas mia avino
preskaŭ naŭdek jaraĝa. Agoj
Ŝia irado estas malrapida Festas
sed ŝi vere amas min kaj Trinkas
alvenas ĉiam al miaj Gajnis
datrevenaj festoj. Kia
bela festo! Sufiksoj
-ad
Kia aĝo vi estas nun?
Mi nun estas dekunua jaraĝa. Demandaj Vortoj
Kiom
Kiam okazas la festo?
Nokte okazas la festo.
Kiom fa infanoj estas en la festo?

Estas multaj infanoj en la festo.
___________________________________________________________ 45
Surprizo
Novaj Vortoj
En mia festo mi
-o Vortoj
gajnis multajn
Surprizo
belajn donitaĵojn, sed, la plej bela
Pakaĵo
estis por mi vera surprizo. Estis granda
Pluŝurso
pakaĵo, multkolora kaj kiam mi
Ludilo
malfermis ĝin, mi surpriziĝis. Ene estis
Amikeco
belega pluŝurso bruna, ni kutime
Lito
nomas tiajn ludilojn Tedi, do ekde
tiam ĝi estas mia nova amiko Tedi. Ni
dormas kune en la lito kaj Tedi helpas
-a Vortoj
min dormi bone, mi neniam plu dormas
Bruna
sole. Tedi kutime restas hejme kiam mi
iras al la lernejo sed
Agoj
poste kiam mi alvenas
Surpriziĝis
hejmen denove ĝi iĝas
Helpas
kontentega. Estas bone
Gravas
havi amikon, ne gravas ĉu li estas homo
ĉu li estas besto, kio gravas estas la
amikeco.
Sufiksoj
-ĵo
Kiu estas la nomo de la pluŝurso?
La nomo de la pluŝurso estas Tedi.
Kiel ĝi alvenis?
Ĝi alvenis ene de bela pakaĵo.
Kie ĝi dormas?
Ĝi dormas kune kun mi en la lito.
Kio ne gravas?
Ne gravas ĉu la amikoj estas homo ĉu
besto.
___________________________________________________________ 46
Fruktoj
La bonaj fruktoj estas Novaj Vortoj

agrablaj. Mi ege ŝatas
ananason kaj bananon. Ili estas -o Vortoj
tropikaj fruktoj. Banano estas bona por Frukto
la sano. La pomoj povas esti verdaj aŭ Ananaso
ruĝaj. Oni aĉestas ilin en la frukto- Banano
vendejo. En la frukto-vendejo la Pomo
personoj elektas la plej bonajn Ĉerizo
fruktojn kaj lasas la Sano
malbonaspekatajn. Ĉu vi Frukto-Vendejo
konas aliajn fruktojn? Jes, Melono
mi konas ĉerizon, Akvo-Melono
melonon, akvo-melonon, Vinbero
vinberon, oranĝon, Oranĝo
papajon kaj aliajn. Ili estas divers- Papajo
koloraj, kelkaj estas tropikaj kaj kelkaj Fruktodona
ne. Oni trinkas sukon el Bananujo
oranĝo kiam oni estas Pomoju
malvarmumita. La arboj
kiuj produktas fruktojn -a Vortoj
oni nomas fruktodonajn Tropika
arbojn kaj ilia nomoj estas Malbon-aspekta
bananujo, pomujo k.s. (kaj simile). Malvarmumita
Fruktodona
Ĉu vi scias na nomon de la oranĝa Oranĝa
arbo?
Jes, estas oranĝujo. Agoj
Aĉetas
Kia estas banano? Elektas
Banano estas bona por sano. Lasas
Produktas
Kiuj fruktoj estas tropikaj fruktoj?
Ananaso kaj banano. Sufiksoj
-uj
___________________________________________________________ 47
Horloĝo
La horloĝo diras al ni la
horojn. Vidu la horloĝon,
Novaj Vortoj
ĝi markas la okan. Sed ni ne scias ĉu
estas antaŭ-tagmeze (AT) aŭ post-
-o Vortoj
tagmeze (PT). Ni alvenas al la lernejo
Horloĝo
je la 7-a antaŭ-tagmeze kaj ni foriras
Horo
hejmen je 6-a post-tagmeze. La
Mur-horloĝo
horloĝo estas grandaj kiel la mur-
Brak-horloĝo
horloĝo, malgrandaj, porteblaj kiel la
Minuto
brak-horloĝo, modernaj kiel la diĝita
Sekundo
horloĝo. Dum la tago estas dudek kvar
Horloĝ-riparisto
horoj ĉiu horo havas sesdek minutojn
Kvarono
kaj ĉiu minuto havas sesdek
sekundojn. Akurate la
-a Vortoj
mur-horloĝo de mia domo
Diĝita
signas ĉiun horon per
Kvina
laŭta sono. Kiam la horloĝoj
Sesa
malfunkcias oni alportas ilin en la
Oka
horloĝ-ripariston. Oni povas diri la
Portebla
horojn jene: estas dek kvin minutoj
antaŭ la sesa aŭ kvarono antaŭ la sesa
Agoj
aŭ kvardek kvin minutoj post la kvina
Markas
aŭ tri kvarojn post la kvina.
Signas
Ĉu vi komprenas?
Malfunkcias
Kioma horo estas?
Estas dek minutoj antaŭ la deka?
Numeroj
Kvin
Ĉu do estas la naŭa kaj kvindek
Dek kvin
minutoj?
Kvardek Kvin
Jes
Dudek Kvar
Sesdek
___________________________________________________________ 48
Parko
En la parko por Novaj Vortoj

infanoj estas
multaj ludiloj, estas tobogano, -o Vortoj
balancilo kaj aliaj. En la tobogano la Parko
infanoj supreniras per ŝtuparo kaj Tobogano
poste glitas rapide malsupren. Kelkaj Balancilo
knaboj ludas pilket-ludon sur la tero. Ŝtuparo
La pilketoj estas el vitro. La geknaboj Pilket-ludo
kuras ĉiudirekten kaj estas ege feliĉaj. Pilketo
La grand-personoj aŭ adoltoj restas Adolto
proksime kaj zorgas ke la infanoj ne Grand-persono
havas akcidenton. La Akcidento
infanoj ĝenerale ludas
kiam sunas, kaj reiras
hejmen kiam -a Vortoj
ekpluvas. Ĉie estas iu Puŝanta
knabo aŭ knabino sin Tiranta
puŝanta aŭ sin Glitanta
tiranta. Rimarku la Atendanta
glitantan knabon sur la tobogano, alia
knabino atendas ĝis la fina alveno teren -e Vortoj
ŝi estas atendanta lin. Ĉiudirekte
Malsupre
Kiuj estas la ludiloj en la
parko? Agoj
En la parko estas Zorgas
toboganoj, balanciloj kaj Sunas
aliaj. Glitas
Supreniras
Kiam la geknaboj ludas? Ekpluvas
Ĝenerale kiam sunas.
Kiu estas atendanta en la tobogano?

Knabino atendas en la tobogano.
___________________________________________________________ 49
Sorĉist-
tago
Novaj Vortoj
La 31-an de -o Vortoj
Oktobro estas Oktobro
la sorĉist-tago Sorĉist-tago
aŭ tago de la Sorĉisto
sorĉistoj en tiu Aliulo
tago la Diablaĵo
geknaboj Kukurbo
foriras el siaj hejmoj kaj petadas Kandelo
dolĉaĵojn al aliuloj. La knabinoj vestas Mieno
sin kiel sorĉistinoj kaj la knaboj kiel
gnomoj. Ili diras kutime: Dolĉajojn aŭ -a Vortoj
diablaĵojn. Tio signifas Alparolata
ke se la persono Ornamita
alparolata ne donas al Sia
ili dolĉaĵojn ili faros
diablaĵojn. Ĉu vi tute komprenis? Oni Agoj
ankaŭ ornamas la kukurbojn per Ornamas
mienoj malagrablaj, oni enmetas en Vestas
ilin kandelojn tiamaniere ke dum la
nokto oni vidas plej bone la mienojn.
Tiel ili estas bele ornamitaj.
Ĉu la sorĉist-tago estas en Oktobro?

Jes, estas la 31-an de Oktobro.
Kio okazos se la personoj ne donas

dolĉaĵojn?
La geknaboj faras diablaĵojn.
Kio estas bele ornamitaj?

La kukurboj estas bele ornamitaj.
___________________________________________________________ 50
Fajro-
brigado
Novaj Vortoj
Kiam mi kreskos
mi estos fajro- -o Vortoj
brigadisto. Ĉu Fajro-brigado
scias, kio estas fajro-brigadisto? Estas Fajro
persono kiu helpas aliulojn kiam la Maljunulo
fajro alvenas aŭ kiam la domoj Kato
ekbrulas. Ili savas infanojn, Apartamento
maljunulojn kaj eĉ katojn kiu Kamiono
supreniras arbo kaj ne kapablas Fajro-Kamiono
malsupreniri. Se io malbona okazas en Loko
via hejmo aŭ apartamento oni devas Ŝtuparo
nepre alvoki la fajro-brigadistojn, do Okazaĵo
ili alvenas rapidege. Ili havas fajro-
kamionon kiu kunportas akvon kaj -a Vortoj
grandegan ŝtuparon por savi personojn Speciala
sur altaj lokoj. Ĝenerale la koloro de la
fajro-kamiono estas ruĝa kaj la Agoj
brigadistoj portas sur la kapo specialan Savas
ĉapelon kiu protektas ilin de iu ajn Kapablas
malbona okazaĵo. Ni sentas nin Protektataj
protektatajn.
Kio vi estos kiam vi kreskos?

Mi estos fajro-brigadisto.
Kiam nia hejmo ekbrulas kiun ni

devas alvoki?
Ni devas alvoki la fajro-brigadistojn.
Kia estas la fajro-kamionoj ĝenerale?

Ili estas ruĝaj.
___________________________________________________________ 51
___________________________________________________________ 52
TRIA PARTO
ESPERANTO
Kaj
LA TRIA
AĜO
___________________________________________________________ 53
Maljuneco
Novaj Vortoj
Maljuneco estas la -o Vortoj
plej bela aĝo de la Maljuneco
homo. Estas la aĝo Mondo
kiam la homoj sin Plenaĝulo
plej bone konas aŭ Atento
kiam ili plej bone Vivo
konas la mondon. Malgraŭ ke la Saĝeco
plenaĝuloj necesas pli da atento ili Travivaĵo
povas vivi bone kaj ĝui la vivon. Ĉu vi Sperto
konas iun maljunulon? Ĉu vi jam vidis
kiel ili estas agrablaj. Ĝenerale la
maljunuloj estas agrablaj personoj. La -a Vortoj
maljuneco alportas al la personoj la Saĝa
saĝecon. Ĉu vi scias kio estas saĝa
persono? Saĝa persono multe spertis Agoj
dum sia tuta vivo, aŭ saĝa personoj Spertis
spertis multe da travivaĵoj dum la vivo,
aŭ saĝa persono havas multajn Sufikcoj
spertojn. -ec
Kio estas maljuneco?
Maljuneco estas la plej bela aĝo de la
homoj.
Kiam la homoj plej bonej konas la

mondon?
Kiam ili estas en la maljuneco.
Kiu necesas pli da atento?

La plenaĝuloj.
Kio estas saĝa persono?

Estas tiu kiu multe spertis dum la vivo.
___________________________________________________________ 54
Pacienco
Novaj Vortoj
Pacienco estas -o Vortoj
vorto dirita de la Pacienco
maljunuloj preskaŭ Vorto
ĉiutage. La personoj Aŭtobuso
devas havi Helpo
paciencon kiam la maljunaj personoj Malfacilaĵo
eniras en aŭtobuson aŭ supreniras Konsilo
ŝtuparojn. Ili eĉ bezonas helpon, sed
tio ne malpligrandigas la personojn sed
kontraŭe oni devas vidi tie personon -a Vortoj
kiu travivis multajn jarojn kaj nun Dirita
bezonas nian helpon por transpasi Fizika
kelkajn fizikajn malfacilaĵojn. Ili
povas ne kapabli moviĝi rapide, sed Agoj
kapablas kompreni la malfacilaĵojn de Malpligrandigas
la vivo kaj instrui nin kiel transpasi ilin. Transpasi
Ĉu vi komprenas? Se ni helpas Travivis
plenaĝulo ili helpas nin per konsiloj.
Prefiksoj
Kiam oni devas havi paciencon kun la Tra-
plenaĝuloj? Trans-
Ni devas havi paciencon kiam ili
bezonas transpasi kelkajn fizikajn
malfacilaĵojn.
Kiel la plenaĝuloj povas helpi nin?

Ili povas helpi nin per konsiloj.
___________________________________________________________ 55
Ĝardeno
Novaj Vortoj
Unu el la plej -o Vortoj
interesaj okupoj por Okupo
la plenaĝuloj estas Ĝardeno
zorgi pri la ĝardeno. Rilato
La rilato kun la Planto
plantoj kaj la proksimeco al la naturo Naturo
povas fari grandajn bonojn al nia sano. Bono
Volvi la teron kaj planti por vidi poste Tero
la rezulton de niaj plantadoj estas Afero
agrabla afero. La floroj kaj siaj Okulo
koloroj, la dives-specaj folioj estas Folio
agrablaj vidaĵoj por niaj okuloj. Ankaŭ Ekzerco
la fizikaj ekzercoj povas helpi nin teni Motivo
la sanon ĉiam bonan. Se vi havas Firero
malgrandan lokon en via hejmo vi povas Proksimeco
terkulturi kelkajn plantojn, ornamajn
aŭ ne. Bela ĝardeno estas motivo de
fiero kaj beleco por la tuta familio ĝui. Agoj
Planti
Kio esta unu el la plej interesaj Volvi
okupoj? Terkulturi
Zorgi pri la ĝardenoj. Ĝui
Kion povas fari la proksimeco kun la
naturo? Sufikcoj
Ĝi povas fari grandajn bonojn al nia -ec
sano.
Kiom da spaco bezonas por terkulturi?

Malgrandan spacon.
___________________________________________________________ 56
Familio
Novaj Vortoj
Nia familio estas -o Vortoj
nia trezoro, ni Trezoro
zorgas pri ĝi dum Riĉaĵo
nia tuta vivo. Ne Fonto
estas riĉaĵo pli Plezuro
valora ol nia familio. La gefiloj kaj la Zorgado
genepoj estas nia fonto de plezuro kaj Ĉeesto
ĝojo. Estas agrable kunvivi kaj vidi
nian tutvivan zorgadon esti fruktodona
kaj feliĉa. La familio ankaŭ ĝuas la -a Vortoj
kunvivadon kun la plenaĝuloj kaj ilia Valora
ĉeesto estas motivo por ĝuo kaj Tutviva
plezuro. Kia bela estas la familio. Kia
agrabla estas la vivo. Ĉu ekzistas io pli Agoj
valora en la tuta mondo? La blankuloj Kunvivi
alportas sperton kaj saĝecon al la tuta Profiti
familio, kaj la familio povas profiti je
ilia ĉeesto.
Ĉu la familio estas grava por la

plenaĝuloj?
La familio estas ilia trezoro kaj riĉaĵo.
Kial la familio ĝuas la kunvivado?

Ĉar la konvivado kun la plenaĝuloj
estas motivo por ĝuo kaj plezuro.
Kion alportas la blankuloj al la tuta

familio?
Ili alportas sperton kaj saĝecon.
___________________________________________________________ 57
Soleco
Novaj Vortoj
Soleco ne plaĉas al -o Vortoj
iu ajn persono. Ĉiu Soleco
persono kiu spertas Esto
solecon dum la sia Aliulo
vivo scias ke ĝi ne Spegulo
agrablas. La homoj estas sociaj estoj, Epoko
ili bezonas aliulojn por vivi. Ni vidas Aktiveco
nin per la okuloj de la aliaj personoj,
kiel se ili estus spegulo. Do, sen aliuloj -a Vortoj
ni estas neniu. La personoj dum la tria Socia
aĝo estas en la plej delikataj epokoj Delikata
de la vivo, kaj pro tio mem devas pli
kunvivi kaj kunlabori kun aliaj -e Vortoj
personoj. Ĝuste dum tiu epoko, ili Ĝuste
spertas solecon. Por solvi tian
malagrablan sperton oni devas: unue, Agoj
ne forgesi niajn amikojn, due, ne lasi Agrablas
nin resti sen aktiveco, trie, ĝui la Kunlabori
familian vivon kaj fine, daŭrigi niajn Solvi
plej agrablajn laborojn. Forgesi
Daŭrigi
Kio ne plaĉas al iu ajn persono? Lasi
La soleco ne plaĉas.
Kio estas sociaj estoj?

Estas estoj kiuj bezonas aliulojn por
vivi.
Ĝuste kiam ni spertas solecon?

Kiam ni estas en la tria aĝo.
___________________________________________________________ 58
Nutrado
Novaj Vortoj
Bona nutrado -o Vortoj
esencas por bona Nutado
sano. Kutime oni Nutraĵo
diras ke necesas Greno
kvar tipojn da Fromaĝo
nutraĵoj: la laktodevenajn la Jogurto
viandodevenajn, la grenojn kaj la Viando
fruktodevenajn. La laktodevenaj kiel Laktotrinkaĵo
la fromaĝoj, la jogurtoj kaj la Ostaro
laktotrinkaĵoj estas bonaj por la Proteino
ostaro. La viandodevendaj enhavas Graso
proteinojn kaj grasojn kaj estas bonaj Muskolo
por la muskoloj. La grenoj helpas la Vitamino
perfektan funkciadon de la intestoj kaj Glukozo
la fruktodevenaj enhavas vitaminojn Hormono
kaj glukozon. Sed ni devas zorgi pri la Sango
normala kvanto da glukozo en la sango, Perturbo
varianta ĉe homoj inter 0,90 kaj 1,10 g Diabeto
en litro, la hormono kiel insulino tenas Metabolo
ĝin konstanta, kaj diabeto okazigas
perturbon de la sukera metabolo. -a Vortoj
Varianta
Kiuj estas la kvar tipoj de nutraĵoj? Laktodevena
La laktodevenaj, la viandodevenaj la Fruktodevena
grenoj kaj la fruktodevenaj. Viandodevena
Kion enhavas la fruktodevenaj Agoj
nutraĵoj? Esencas
Ili enhavas vitaminojn kaj glukozon. Enhavas
Okazigas
Pro kio okazas la perturbo en la
sukera metavolo?
Pro malsano nomata diabeto.
___________________________________________________________ 59
Suno
Novaj Vortoj
La suno bonas por -o Vortoj
niaj ostaro, nia Suno
organismo Organismo
produktas kalcion kiam oni regule Kalcio
banas nin per la suno. La suno ankaŭ Haŭto
helpas la produktadon de vitamino D. Kancero
Pro tio oni devas ĉiutage, almenaŭ dum Ŝvito
kelkaj minutoj, banis nin per suno. Sed Banado
tro da suno ankaŭ malbonas por la Fino
haŭto, ĝi povas okazigi haŭt-kanceron. Produktado
Kaj precipe la maljunuloj devas zorgi
pri la troa ŝvito. Ĝenerale la -a Vortoj
maljunuloj suferas kiam tro varmas, Troa
kaj ili devas protekti sin dum la plej
varmaj horoj de la tago kontraŭ la -e Vortoj
fortega suno. La plej bona horo por Frumatene
sun-banado estas frumatene kaj en la Regule
fino de la tago kiam la suno subiras.
Agoj
Kial ni devas bani nin per suno? Subiras
Ĉar nia organismo produktas kalcion kaj Bonas
vitaminon D. Malbonas
Banas
Kial tro da suno malbonas al ni?
Ĉar ĝi povas okazigi haŭt-kanceron.
Kiam oni devas bani nin per la suno?

Frue matene kaj en la fino de la tago.
Kiom da tempo oni devas bani nin?

Dum kelkaj minutoj.
___________________________________________________________ 60
Fumado
Novaj Vortoj
Niaj pulmoj
respondecas pri nia -o Vortoj
spirado.Dum la tuta Pulmo
vivo ĝi movas tunojn Spirado
da aero enen kaj Tuno
eksteren. Ni devas Kutimo
atentigi nin pri la fumad-kutimo. La Fumado
fumo ege malhelpas nian korpon Fumo
diversmaniere. Se vi jam ne Oksigeno
flankenlasis la fumon do estas la ĝusta Fino
horo por tio. Kiam oni enspiras, en nian Fumanto
organismon envenas la bezotana Nefumanto
oksigeno kiun ni nepre bezonas por la Cigaredo
vivo. La medicino asertas ke la Statistiko
nefumantoj vivas multe pli ol la Procento
fumantoj, kaj eĉ oni aŭdas ke po unu Malsano
cigaredo oni devas demeti unu tagon
de la vivo. La statistiko indikas ankaŭ -a Vortoj
ke fumado respondecas pri 35 procento Bezonata
de la kanceraj malsanoj nuntempe. Ĝi Diverskvalita
povas okazigi diveskvalitajn kancerojn, Danĝera
precipe la pulm-kanceron kiu estas unu
el la plej danĝeraj tipoj ekzistantaj. -e Vortoj
Diversmaniere
Kio malhelpas nian korpon?
La fumad-kutimo malhelpas nian Agoj
korpon. Respondecas
Movas
Kion ni nepre bezonas por la vivo? Flakenlasis
Ni bezonas la oksigenon. Asertas
Indikas
Kiaj malsanoj devenas de la fumado?
Diverskvalitaj kanceroj devenas de la Aliaj
fumado. po
___________________________________________________________ 61
Vidado
Novaj Vortoj
Kiam oni jam -o Vortoj
atingis certan Vidado
aĝon ordinare Vidadokapablo
malpliboniĝas la vidadokapablo. Tial Okulisto
oni devas nepre viziti okuliston, tio Specialisto
estas, doktoro kiu estas specialisto pri Katarakto
okuloj kaj vidado. Ordinare la proksima Blindulo
vidado malpligrandiĝas kun la aĝo, sed Mulo
ekzistas aliaj malsanoj devenantaj de Miopeco
la aĝo. Inter tiuj estas la katarakto kiu Hipermetropeco
respondecas pri grandnombre da Astigmateco
blinduloj en la tuta mondo. Ni estas Strabismo
bestoj kiuj grandparte dependas de la Okulvitroj
vidad-kapablo por vivi, sed la homo Kirurgio
estas perfekte kapabla vivi sen ĝi.
Hodiaŭ la medicino kapablas sanigi la -a Vortoj
plimulton de la malsanoj okazantaj en Kapabla
nia okulo. Estas miopeco, Devenanta
hipermetropeco, astigmateco, Certa
strabismo kaj aliaj, preskaŭ ĉiuj havas
solvon aŭ per kirurgio aŭ per
okulvitroj. -e Vortoj
Grandnombre
Kiel oni nomas la personojn kiuj havas Grandparte
miopecon, hipermetropecon kaj Perfekte
strabismon?
Oni nomas ilin miopulo, hipermetropulo Agoj
kaj strabulo. Atingis
Malpligrandiĝas
Kiel oni solvas tiuj malsanoj? Malpliboniĝas
Aŭ per kirurgio aŭ per okulvitroj. Dependas
___________________________________________________________ 62
Koro
Nia koro estas Novaj Vortoj
la plej grava
organo en nia -o Vortoj
korpo, ĝi Koro
funkcias sen Organo
halto dum nia Halto
tuta vivo, sed Korsano
por plibonigi nian korsanon ni devas Vino
atentigi nin pri la jenaj aferoj: Iomete Kvanto
da vino ĉiutage estas bona sed pli da ĝi Gimnastiko
estas malbona, fiŝoj kaj malgrasaj Emocio
viandoj estas bonaj sed fiŝo ankoraŭ pli Adrenalino
bonas pro la omega-3 faktoro. Kiam oni Kormalsano
manĝas multajn grasajn viandojn kiel la Infarkto
ruĝajn viandojn nia kolesterola kvanto Sango
plialtiĝas. Estas rimarkinde ankaŭ la Sangocirkulado
ĉiutaga ekzercado kiel promenado kaj Promenado
gimnastiko. Estas evitendaj tro fortaj Ekzercado
emocioj kiuj liveras en la koron
hormonon nomata adrenalino kiu -a Vortoj
plirapidigas la batadon. La Koresterola
kormalsanoj plej konataj estas Miokardia
miokardia infarkto, kiam ĉesas la Jena
sangocirkulado. Ĉiutaga
Kial fiŝoj bonas al la korsano? -e Vortoj
Pro la malgraseco kaj la omega-3 Iomete
faktoro. Rimarkinde
Kion faras la adrenalino al nia koro? Agoj
Ĝi plirapidigas la korbatadon. Plirapidigas
Kiu esta la plej konata malsano de la
koro?
La plej konata malsano estas la
miokardia infarkto.
___________________________________________________________ 63
Sanga
premo Novaj Vortoj
Hipertensio -o Vortoj
estas la Hipertensio
plialtiĝo de la Premo
sanga premo kaj estas konata kiel Tensiometro
nevidebla malsano. La tensiometro Tensio
estas aparato por mezuri la tension en Flegisto
la vejnoj. Ĝenerale kuracistoj kaj Vejno
flegistoj povas mezuri nian sangtension Sangtensio
sed hodiaŭ estas disponeblaj diversaj Salo
modernaj aparatoj kiuj kapablas mezuri Dolorkapo
ĝin pli rapide kaj facile. Oni devas eviti Mezuro
tro da salo en nia manĝaĵo kaj havi ian
sanan vivon plenan je ekzercoj. Oni -a Vortoj
povas percepti la plialtiĝon de la tensio Nevidebla
kiam oni havas dolorkapon speciale Sanga
lokitan sur la malantaŭa parto de la Lokita
kapo kaj kolo. La normala mezuro Mormala
estas 12- 8 pli da aŭ malpli da kvanto Malantaŭa
estas danĝero por la sano. Disponebla
Kio estas hipertensio ?

Hipertensio estas la plialtiĝo de la Agoj
sanga premo. Mezuri
Per kio oni povas mezuri la tension en

la vejnoj?
Per la tensiometro.
Kiu estas la normala mezuro de la

sangtensio?
La normala mezuro estas 12-8.
___________________________________________________________ 64
Ekzercoj
Novaj Vortoj
Oni scias ke rutina -o Vortoj
ekzerco plibonigas la Horaro
sanon, sed kia ekzerco Sporto
estas la plej adekvata Tasko
al la personoj en la tria Serio
aĝo? La plej adekvataj estas la Praktikado
moderaj ekzercoj, kiel promenado kaj
la akva gimnastiko. Oni devas elekti
precipe la plej mildajn horarojn de la -a Vortoj
tago por praktiki sporton, la vestoj Rutina
devas esti konfortaj kaj malpezaj. Sed Adekvata
la precipa tasko antaŭ ol ekiri al nova Modera
serio da ekzercoj estas paroli kun via Milda
kuracisto, tial ke li vidu se via sano Precipa
permesas la praktikadon. La fizikaj Konforta
aktivecoj estas ĉiam bonvenaj kaj se ni Malpeza
kunligas la kunvivadon kun aliaj Bonvena
personoj ni igas ĝin pli agrabla kaj Fizika
facila. Do ek al la ekzercado kaj ne
forgesu inviti viajn geamikojn!
Agoj
Kia ekzerco estas la plej adekvata al Plibonigas
la tria aĝo? Praktiki
La moderaj ekzercoj. Permesas
Kunligas
Kiam oni devas praktiki la ekzercado? Ekiri
Dum la plej mildaj horaroj de la tago.
Aliaj
Kiel oni povas faciligi la ekzercadon? Ek
Invitante niajn geamikojn.
___________________________________________________________ 65
Amikeco
Novaj Vortoj
Amikeco kaj -o Vortoj
frateco estas Amikeco
esenca parto de Frateco
la homa vivo. Parto
Diru se vi scias pri homo kiu ne havas Momento
amikon kaj mi diros al vi ke li vere ne Sekso
estas homo. Oni ne devas kaj ne povas
forgesi la geamikojn iutempajn, ili -a Vortoj
estas parto de nia historio kaj trapasis Esenca
kune kun ni agrablajn momentojn. Iutempa
Estas ĉiam bone vidi amikecon kiu
daŭras dum tuta vivo. Do, partoprenu
en la vivo de viaj geamikoj kaj lasu ilin Agoj
partopreni en la via. Kia bela estas la Diru
vivo kiam ni havas multajn geamikojn Dividi
por dividi la bonajn kaj malbonajn Partoprenu
momentojn. Ne gravas ĉu estas viro ĉu
estas virino, amikeco ne elektas la
sekson kaj nek aĝon.
Kio estas esenca parto de la vivo?

Amikeco kaj frateco estas ezenca parto
de la vivo.
Kiam la vivo estas bela?

Kiam oni havas multajn geamikojn.
Kio ne gravas por amikeco?

Ne gravas se la amiko estas viro aŭ
virino.
___________________________________________________________ 66
Sociala
Asekuro Novaj Vortoj
En multaj landoj -o Vortoj

la Sociala Lando
Asekureco Asekureco
sekurigas al ĉiuj personoj pension ĉe Pensio
maljuniĝo, plenan socialan asekuron Asekuro
pri malsano, senlaboreco, kripleco kaj Senlaboreco
vico da aliaj kompensoj. Kelkaj pli Kripleco
evoluiĝintaj landoj ankaŭ speciale Kompenso
atentas evoluigon de fizika trejnado Vico
kaj sportaj aktivecoj por Evoluigo
malavantaĝuloj. Sed la malpli Trejnado
evoluiĝinta landoj flankenlasas siajn Malavantaĝulo
maljunulojn je sia propra sorto. La Sorto
enspezoj eĉ pligrandiĝas en la tria aĝo Enspezo
pro la malsanoj kaj la malebleco labori Malebleco
sammaniere kiel antaŭe. Por la Sonĝo
plimulto el la maljunuloj de la mondo
la Asociala Asekuro estas nur sonĝo, ni -a Vortoj
adentas ĝis la tago kiam la mondo Sociala
plivaloros la personojn post plena vivo Evoluiĝinta
da laboro. Propra
Plena
Kio faras la Asociala Asekuro?
Ĝi sekurigas al ĉiuj personoj ĉe -e Vorto
maljuniĝo plenan socialan asekuron. Sammaniere
Ĉu la malplievoluiĝintaj landoj bone Agoj

zorgas la maljunulojn? Sekurigas
Ne, kelkaj eĉ flankenlasas siajn Plivaloros
maljunulojn.
___________________________________________________________ 67
Flegado
Novaj Vortoj
Kiam ni -o Vortoj
malsanas aŭ Flegado
kiam ni bezonas Fako
la flegadon de Geriatrio
aliaj personoj Volontulo
ni vere sentas la amon kun kio kelkaj Vartejo
flegistoj sin dediĉas al ni. Ni estu Ejo
dankemaj al ili. La specifa fako de la
medicino kiu prizorgas la maljunulojn -a Vortoj
estas geriatrio. Sed ĝenerale la plej Dankema
kompetantaj specialistoj por prizorgi la Specifa
maljunulojn estas la flegistoj, ili Kompetenta
lernas kiel kontentige flegi, varti kaj
eĉ kuraci iun kun amo. Aliaj personoj -e Vortoj
kiuj ne estas specialistoj ankaŭ vartas Kontentige
la maljunulojn kun amo, tiuj estas la Senpage
volontuloj kiuj deĵoras senpage en la
hospitaloj, vartejoj, domoj kaj aliaj Agoj
ejoj kie restas la maljunuloj. Dediĉas
Sentas
Kiu estas la specifa fako de la Varti
medicino kiu prizorgas la Kuraci
maljunulojn? Deĵoras
Estas geriatrio.
Kiu estas la plej kompetenta

specialisto por prizorgi la
maljunulojn?
Estas la flegistoj.
Kie deĵoras senpage la volontuloj?

Ili deĵoras en la hospitaloj, vartejoj,
domoj kaj aliaj ejoj.
___________________________________________________________ 68
Nepoj
Novaj Vortoj
Kiam alvenas la -o Vortoj
genepoj estas la Genepo
momento kiam ni Problemo
estas maljunaj, Kompanio
kaj la plejmulto Edukado
de la problemoj malfacilaĵo
kiujn la vivo trudas al ni jam estas
solvitaj. Do, ni povas ĝui la kompanion
kaj eĉ partopreni pli aktive en ilia -a Vortoj
edukado. Veras, ke kiam ni havis nian Solvita
propran filon ni, kompreneble, ne Harmoniigita
havis tempon por kunvivi kaj akompani
ilin en ilia ĉiutaga malfacilaĵo. Kutime -e Vortoj
oni diras ke la gepatroj edukas kaj la Kompreneble
geavoj maledukas, sed jam estis
pruvita ke la ama kunvivado de la Agoj
infanoj kun la geavoj estas ege grava Veras
por lia plena disvolviĝo kiel persono Edukas
perfekte harmoniigita kun la socio. Maledukas
Akompani
Kiu povas ĝui nian kompanion?
La genepoj.
Kiu estas ege grava por la disvolviĝo

de la infanoj?
La ama kunvivado kun la geavoj.
Kiam la problemoj kiujn la vivo trudas

al ni estas solvitaj?
Kiam alvenas la genepoj.
___________________________________________________________ 69
___________________________________________________________ 70
___________________________________________________________ 71
KVARA
PARTO
ESPERANTO
Kaj
KOMPUTIKA
SCIENCIO
___________________________________________________________ 72
Komputilo
Novaj Vortoj
Komputiloj estas -o Vortoj

elektronikaj maŝinoj Komputilo
kiuj procesas Maŝino,Informo
informojn. Ili Uzulo,Opercio
kapablas komuniki kun la uzuloj, Decido,Dateno
farante kvin tipo de aritmetikaj Ordono,Procesado
operacioj, kaj fari tri tipojn de Eniro,Rezulto
decidojn. Tamen, ili ne kapablas Softvaro,Hardvaro
pensi. Ili akceptas datenojn kaj Aro,Programo
ordonojn (instrukciojn) kiel eniro, kaj Agado
post la procesado de la informoj, ili Ĉefkomputilo
eliras la rezultojn. Kiam ni parolas pri Mezkomputilo
komputiloj, ambaŭ softvaron kaj Mikrokomputilo
hardvaron oni necesas konsideri. La
unua rilatas al la materiaj aroj, dume -a Vortoj
la lasta rilatas al la programoj kiuj Elektronika
kontrolas kaj kunordigas la agadojn de Aritmetika
la hardvaro. La unua komputilo estis Komuna
kreita en 1930 sed ekde tiam la
komputila teknologio ege kreskadis. -e Vortoj
Estas tri malsamaj tipoj de komputiloj Precize,Dume
hodiaŭ: la ĉefkomputilo, la
mezkomputiloj kaj mikrokomputiloj. Agoj
Ĉiuj havas unu komunan aferon: ili Pensi,Procesas
operacias rapide kaj precize en la Komuniki
solvo de problemoj. Eliras,Kunordigas
Operacias
Aliaj
Ekde
Ege
___________________________________________________________ 73
Kio estas
Komputilo? Novaj Vortoj
Komputilo estas -o Vortoj

maŝino kun komplika Reto
reto da elektronikaj Ŝlosojo
cirkvitoj kiuj funkcias kiel ŝlosiloj. Stato
Tiuj kapablas esti en unu el du eblaj Karaktro
statoj, tiu estas, ligita kaj neligitaj. La Litero
maŝino kapablas teni kaj manipuli Ideo
numerojn, literojn kaj karaktrojn. La Signalo
baza ideo pri komputilo estas ke ni Tasko
povas igi la maŝinon fari tion kion ni Aparato
volas enirante signalojn kiuj igas Instrukcio
kelkajn ŝlosilojn ligitajn kaj igas aliajn Formo
neligitajn. La baza tasko de komputiloj Storo
estas procesado de informoj. Tial Memoro
komputiloj povas esti definitaj kiel
aparato kiu akceptas informojn en la -a Vortoj
formo de instrukcioj nomataj Komplika
programoj kaj karaktroj nomataj Logika
dateno aŭ datumoj, faras matematikajn Tenita
kaj/aŭ logikajn operaciojn sur la
informoj, kaj tiam donas rezulton de Agoj
tiuj operacioj. La programo, aŭ parto Funkcias
de li, kiu diras al la komputiloj kion fari Manipuli
kaj la datenoj, kiuj liveras la Akceptas
informojn necesajn por solvi la Liveras
problemon, estas tenitaj ene de la Tenita
komputilo en loko nomata storo aŭ
memoro.
___________________________________________________________ 74
Komputiloj estas projektitaj havantaj

multajn rimarkindajn kapablojn.
Tamen, multaj komputiloj, ĉu grandaj
ĉu malgrandaj havas tri bazajn Novaj Vortoj
kapablojn. Unua, komputiloj havas
cirkvitojn por fari aritmetikajn -o Vortoj
operaciojn, nome: adicio, subtraho, Adicio
divizio, multipliko, eksponencio. Dua, Subtraho
komputilo kaplabas komuniki kun la Divizio
uzuloj. Fine, se ni ne povus enigi Multipliko
informojn kaj eligi la rezultojn el ĝi, ĉi Eksponencio
tiuj maŝinoj ne utilus por ni. Tamen, Roboto
kelkaj komputiloj estas utiligataj por Sistemo
kontroli rekte aparatojn kiel robotojn, Disko
aerajn navigaciajn sistemojn, Klavaro
medicinajn instrumentojn, k.t.p. Iuj el Terminalo
la plej ordinaraj metodoj por enigi Printilo
informojn estas uzi, diskojn, klavarojn Printatoro
kaj terminalojn. La komputila enigaj Monitoro
aparatoj enmetas Ekrano
la informojn en la
komputilojn. Por -a Vortoj
eligi informojn, Projektita
du ordinaraj Navigacia
aparatoj uzataj Televida
estas printiloj aŭ
printatoroj kiuj -e Vortoj
printas la novajn Surpapere
informojn surpapere, aŭ la monitoroj
kiuj montras la rezulton sur ia kiel- Agoj
televida ekrano. Malgraŭ ke la Montras
komputiloj havas cirkvitojn kiuj povas
fari elektojn (decidojn).
___________________________________________________________ 75
La tipoj de decidoj kiujn la komputilaj

cirkvitoj kapabas fari ne estas kiel:
“Kiu gajnos militon inter du landoj?”
aŭ “Kiu estas la plej riĉa persono en la Novaj Vortoj
mondo?” Bedaŭrinde, la komputilo
kapablas nur decidi tri aferojn, nome: -o Vortoj
Ĉu estas unu numero mapli granda ol Milito
alia? Ĉu estas du numeroj egalaj? Kaj, Milo
Ĉu estas unu numero pli granda ol alia? Cento
Komputilo sukcesas solvi diversajn Ono
problemojn kaj fari centojn, kaj eĉ Tasko
milojn, da logikaj decidoj sen fariĝi Kreemo
laca aŭ teda. Ĝi kapablas trovi solvon Juĝo
por iu problemo en ono da tempo kiun Cerbo
trovus homa esto faranta la saman Menso
laboron. Komputilo povas anstantaŭigi Pulso
personojn en tedaj, rutinaj taskoj, sed
ĝi ne havas kreemon; ĝi laboras akorde -a Vortoj
al la instrukcioj kiujn oni donas al ĝi kaj Egala
ne povas fari ian Rutina
valoran juĝon. Estas Laca
fojoj kiam la komputiloj Teda
ŝajnas operacii kiel Valora
mekanika “cerbo”, sed Mekanika
tiaj faroj estas limigitaj Konforma
al la menso de la homaj Luma
estoj. Komputilo povas
fari nenion krom tion -e Vortoj
kion la personoj diras al ĝi fari, kaj Tuje
donas al ĝi la konformajn informojn, Plurfoje
sed ĉar elektraj pulsoj kapablas moviĝi
je la luma rapideco, komputilo Agoj
sukcesas fari grandegan nombron da Gajnos
aritmetik-logika operacioj preskaŭ Anstantaŭigi
tuje. Iu persono kapablas fari ĉion kion Finos
komputilo kapablas, sed plurfoje estus
mortinta antaŭ ol finos la laboron.
___________________________________________________________ 76
Komputila
Historio Novaj Vortoj
Ni rigardu la historion -o Vortoj

de la komputilojn kiujn Kalkul-aparato
ni konas hodiaŭ. La Fingro
vere unua kalkul-aparato uzita estis la Mano
dek fingroj de la homa mano. Pro tio, Dekoblo
fakte, estas ke ni hodiaŭ ankoraŭ Abako
kalkulas en dekobloj. Tiam la abako Kadro
estis inventita, ia kadro kies pecetojn Peceto
oni movas teen kaj reen. La personoj Centjaro
daŭrigis la uzadon de ia abako ĝis la 16- Parto
a centjaro, kaj ĝi estas ankoraŭ uzata Maniero
en kelkaj partoj de la mondo, ĉar ĝi Skoto
povas esti komprenata sen la kapablo Tablo
legi. Dum la 17-a kaj 18-a centjaro Branĉo
multaj personoj provadis trovi ian Anglo
facilan manieron por kalkuli. J. Napier, Matematikisto
iu skoto, inventis ian mekanikan Eksperimento
manieron por multobligi kaj dividi.
Henry Briggs uzis la napieran ideon por -a Vortoj
produkti logaritmajn tablojn uzatajn Komprenata
hodiaŭ. Kalkulo, alia branĉo de la Logaritma
matematiko, estis inventita por ambaŭ: Germana
Sir Isaac Newton, iu anglo, kaj Leibnitz, Divers-persona
iu germana matematikisto. la unua Inventita
vera kalkul-maŝino aperis en 1820 kiel
rezulto de divers-personaj -e Vortoj
eksperimentoj. Teen
Reen
Fakte
___________________________________________________________ 77
Tia maŝino, kiuj

savis grandan
kvanton da tempo
kaj malpligrandigis Novaj Vortoj
la eblon fari erarojn,
dependis de serio da -o Vortoj
dek-dentitaj radoj. Rado
En 1830 Ĉarles Konstruado
Babbage, iu anglo, projektis maŝinon Bazo
kiu estis nomata “Analitika Aparato”. Usunano
Tiun maŝinon, Babbage montris en la Mond-milito
“Pariza Foiro” en 1855, li neniam finis Armilo
tiun laboron, sed multaj el lia ideoj Inĝeniero
estis la bazo por la konstruado de la Valvo
hodiaŭaj komputiloj.En 1930, la unua Antaŭeniro
Analoga Komputilo estis kreita de iu
usonano nomita Vannevar Bush. Tiu
aparato estis uzita en la dua Mond- -a Vortoj
milito kiel helpo por celi armilojn. Dek-dentita
Mark I, la nomo donita al la unua Diĝita Analitika
komputilo, ĝi estis finita en 1944. La
respondeculo pri tiu invento estis -e Vortoj
Professoro Howard Aiken kaj kelkaj Ene
personoj el IBM. Tiu estis la unua
maŝino kiu sukcesis solvi grandan vicon Agoj
da matematikaj problemoj, ĉiuj per tre Savis
rapida komputivo. En 1946 du inĝeniroj Disvolvis
el la Universitato de Penssilvanio, J.
Eckert kaj J. Mauchly, kreis la unuan
diĝitan komputilon uzante pecojn
nomatajn “vacuum tubes” aŭ valvon.
Ili nomis ilian novan inventon ENIAC.
Alia grava antaŭeniro por komputiloj
venis en 1947, kiam John von Newman
disvolvis la ideon teni la instrukciojn
por komputiloj ene de la komputila
memoro.
___________________________________________________________ 78
La unua generacio de komputiloj, kiu

uzis valvojn, ekaperis en 1950. UNIVAC
I estis ekzemplo de tiuj komputiloj kiuj
kapablis fari milojn da kalkulojn Novaj Vortoj
sekunde. En 1960, la dua generacio de
komputiloj estis disvolvita kaj tiuj -o Vortoj
kapablis fari laboron dek fojoj pli Generacio
rapide ol iliaj antaŭvenintaj. La kialo Ekzemplo
por tia kroma rapideco estis la uzo de Milo
transistoroj anstataŭ valvoj. Dua- Kialo
generaciaj komputiloj estis pli Transistoro
malgrandaj, pli rapidaj kaj pli fidindaj Merkato
ol unua-generaciaj komputiloj. La tria- Miliardo
generaciaj komputiloj ekaperis en la Cirkvito
merkato en 1965. Tiuj komputiloj Mikrominiaturigo
kapablis fari miliardojn da kalkulojn Blato
sekunde, kiu estas 1000 fojoj pli ol la
unua-generaciaj komputiloj. Malsame -a Vortoj
ol la dua-generaciaj komputiloj, tiuj Antaŭveninta
estis kontrolitaj de etaj integritaj Kroma
cirkvitoj kaj estis Fidinda
sekve pli malgrandaj Kontrolita
kaj pli fidindaj. La Integrita
kvara-generacia
komputiloj nun
ekalvenas, kaj la -e Vortoj
integritaj cirkvitoj Sekunde
kiuj disvolviĝis estis
nun ege malgrandaj. Agoj
Tio estas Ekaperis
mikrominiaturigo. Kiu signifas ke la Ekalvenas
cirkvitoj estis pli malgrandaj ol antaŭe; Signifas
ĉirkaŭ de 1000 etaj cirkvitoj nun Enhaviĝas
enhaviĝas ene de unu blato.
___________________________________________________________ 79
Ĉipo estas ortangula peco el silicio, sur

kio diversaj tavoloj da integritaj
cirkvitoj estas printitaj aŭ
engravuritaj, poste la cirkvito estas Novaj Vortoj
envolvita per plasto, glazuro aŭ
metalo. Kvara-generacia komputiloj -o Vortoj
estas 50 fojoj pli rapidaj ol tria- Ĉipo
generacia komputiloj kaj kapablas Silicio
kompletigi ĉirkaŭ 1.000.000 da Tavolo
instrukcioj sekunde. Proporcie ke la Plasto
komputika teknologio kreskas, la Glazuro
hodiaŭaj Metalo
komputiloj povos Teknologio
esti obsoletaj ene Jaro
de 3 jaroj. Oni Oceano
diras ke se la
trasnporta -a Vortoj
teknologio Ortangula
disvolviĝus tiel Diversa
rapide kiel Printita
komputika teknologio, vojaĝo tra la Engravurita
atlantika oceano hodiaŭ daŭrus Envolvita
malmultaj sekundoj. Komputika
Obsoleta
Transporta
Atlantika
Agoj
Kompletigi
___________________________________________________________ 80
Karakterizaĵo
Novaj Vortoj
Komputiloj estas -o Vortoj
maŝinoj projektitaj Procesado
por procesi, Karakterizaĵo
elektronike, Eligo
speciale preparitajn Enigo
pecojn da informoj Manufakturo
kiuj oni nomas datenojn aŭ datumojn. Aspekto
Manipulante la informojn kiujn oni Koncepto
donis al la komputilo, tiel farante Kudrado
kalkuladon, adonante informojn aŭ
komparante, tio estas nomata -a Vortoj
procesado. Komputiloj estas faritaj el Eligita
miliardoj da elektronikaj aparatoj Manipulanta
kapablaj stori datenon aŭ movi ĝin per Vesta
grandega rapideco, tra kompleksaj Tranĉita
cirkvitoj kun malsamaj funkcioj.Ĉiuj Finita
komputiloj havas plurajn komunajn
karakterizaĵojn, malgraŭ ilia formo kaj -e Vortoj
projekto. Informoj, en la formo de Elektronike
instrukcioj aŭ datenoj, estas donitaj al Manipulante
la maŝino, poste tio la maŝino agas Farante
super ili, kaj rezulto estas tiam eligita. Adonante
La informoj prezentitaj al la maŝino Komparante
estas enigo; la interna manipulantaj
operacioj, la procesado; kaj la rezulto Agoj
la eligo. Tiuj estas tri bazaj konceptoj Stori
enigo, procesado kaj eligo okazas en Movi
preskaŭ ĉiuj aspektoj de la homa vivo Agas
ĉu en laboro ĉu en ludo. Ekzemple en
vesta manufakturo, la enigo estas Aliaj
pecoj da tranĉitaj vestoj, la procesado Super
estas la kunligo per kudrado de tiuj
pecoj, kaj la eligo estas la finita
vestaĵo.
___________________________________________________________ 81
Ĉi tiu bildo montras

skeme la
fundamentajn
hardvarajn Novaj Vortoj
komponentojn en ia
komputila sistemo. -o Vortoj
La centra peco Bildo
estas nomata aŭ Procesoro
Komputilo, la Unuo
procesoro, aŭ , ordinare la Centra Vorto
Proceza Unuo (CPU), La vorto Ekzekutado
‘komputilo’, inkluzivas tiujn partojn de Flankaparato
la hardvaro kie kalkulado kaj aliaj Tempoperiodo
datenaj manipuladoj estas farataj, kaj Disko
la rapid-interna memoro en kiu Bendo
dateno kaj kalkuloj estas storitaj dum Vidpunkto
la ekzekutado de la programoj. Sekvenco
Kunligitaj al la CUP estas pluraj Limo
flankaparatoj kiel klavaroj. Kiam Fleksebleco
datenoj kaj programoj necesas esti Imago
savitaj por longa tempoperiodo, ili
estas savitaj en pluraj apartaj duaj -a Vortoj
memoroj kiel diskoj aŭ magnetaj Fundamenta
bendoj. Komputiloj estas ofte konataj Hardvara
kiel maŝino kiu ĉion faras, sed tio estas centra
erara vidpunkto de ilia funkcioj. Proceza
Malgraŭ komputiloj povas nur respondi Rapid-interna
certan nombron da instrukcioj, ĝi ne Longa
estas maŝino unucela, pro tio ke tiuj Magneta
instrukcioj povas esti kombinataj en Unucela
nelimigitaj nombroj da sekvencoj. Do Kombinata
la komputiloj ne havas ian konatan Nelimigita
limon pri la diversaj aferoj kiujn ili
povas fari; iliaj fleksebleco estas -e Vortoj
limigita nur de la imago de tiuj kiuj Skeme
uzas ĝin.
Agoj
Inkluzivas
___________________________________________________________ 82
En la fino de 1950 kaj komenco de 1960

kiam elektronikaj komputiloj de specoj
kiujn ni uzas hodiaŭ estis disvolvitaj, ili
estis tro multe karaj por posedi. Ilia Novaj Vortoj
grandeco kaj malfacileco trudis la
neceson de grandan nombron da -o Vortoj
personoj por subteni ĝin kaj teni la Grandeco
ekipaĵon operaciantan. Tio ŝanĝis Malfacileco
hodiaŭ, la komputiloj estas nun pli Neceso
porteblaj kaj kompaktaj. Ekipaĵo
Areo
En relative mallonga periodo la
komputiloj tre ŝanĝis la manieron kiel -a Vortoj
multaj specoj de laboroj estas Kara
realigitaj. Komputiloj forigis multajn Portebla
rutinajn kaj tedajn Kompakta
taskojn el niaj vivoj, Mallonga
liverante al ni pli da Fruktodona
tempo por interesaj
kaj fruktodonaj -e Vortoj
laboroj. Ni povas diri Relative
ke Komputiloj kreis Liverante
tutan novan areon de
laboro kiuj ne ekzistis Agoj
antau iliaj disvolviĝoj. Posedi
Trudis
Subteni
Ŝanĝis
___________________________________________________________ 83
Utila
Komputilo Novaj Vortoj
-o Vortoj
Por kio utilas al ni la Interkomunikado
komputiloj Letero
nuntempe? Estas malfacile respondi ĉi Mesaĝo
tiu demando, vere estas multaj utiloj Retpoŝto
por komputilo nuntempe, ni provu diri Listo
kelkajn: Unue la komputiloj kalkulas Sukceso
ege rapide, kaj kompreneble ili estas Interfaco
uzataj por fari kalkulojn tre tedajn kaj
malfacilajn por la homa esto. Due ili -a Vortoj
kapablas procesi informojn en kvanto Imagebla
antaŭe ne imageblaj al la homa cerbo, Grafika
ili povas stori grandan kvanton da
dateno kaj poste serĉi en ili la necesan -e Vortoj
respondon de niaj demandoj. Trie ili Poreterne
ankaŭ povas esti uzataj por faciligi la
interkomunikadon de la homoj, pere Agoj
de retoj kaj programoj speciale Utilas
konstruitaj por interŝanĝi leterojn aŭ Faciligi
mesaĝojn (retpoŝton), kaj eĉ voĉon.
Kaj ni povas daurigi ĉi liston
poreterne, sen forgesi la ludojn kaj
amuzaĵojn. La disvastiĝo de la
komputila uzado devas sian sukceson
plej parte al grafikaj interfacoj.
___________________________________________________________ 84
Unu datenbanko povas kunteni

multajn datenbazojn kiuj estas
kolektoj da interligitaj datenoj.
Datenbaz-manipulilo estas programaro Novaj Vortoj
ebliganta difini la fizikan kaj logikan
strukturojn de datenbazo, enigi kaj -o Vortoj
ekstrakti (eligi) ĝiajn informojn. Unu el Datenbanko
la precipaj utiloj de la komputiloj estas Kolekto,Datenbazo
la manipulado de grandkvanto da Datenbaz-manipulilo
informoj en tiuj datenbankoj Strukturo
nuntempe. La retpoŝto vere ŝanĝis nian Grandkvanto
vivmanieron, preskaŭ ĉiu persono Vivmaniero
havas sian retpoŝtadreson. Sed estas Retpoŝtadreso
aliaj interkomunikiloj kiel Interkomunikilo
tujmesaĝiloj, per kiuj oni povas Tujmesaĝilo
interparoli voĉe. Per tiaj programoj la Komunumo
personoj estas ĉiam konektitaj al la Vindozo,Operaciumo
tutmonda komunumo. Mikrosofto
Kombino,Vintelo
La grafikaj interfacoj konkeris la Intel
mondon, ili estas ĝenerale akceptitaj
en ĉiuj komputilaj sistemoj. Ekzemplo -a Vortoj
de grafika Ebliganta,Konektita
interfaco estas de Tutmonda,Akceptita
la programo Plurtaska,Destinita
Vindozo (de la Persona,Ekipita
angla Windows, Kongrua,Angla
"fenestroj") estas
serio de -e Vortoj
plurtaskaj Vaste
operaciumoj produktataj fare de
Mikrosofto. Ili plejparte estas Agoj
destinitaj por personaj komputiloj (PC) Kunteni,Difini
ekipitaj per procesoroj Intel-kongruaj; Ekstrakti,Interparoli
la kombinon de tiu ĉi aparataro kaj de Konkeris
la sistemoj Mikrosofto Vindozo oni iam
nomas Vintelo. Vindozo estas ankaŭ la Aliaj
plej vaste uzata operaciumo en la Pere de
mondo.
___________________________________________________________ 85
La unua versio de Vindozo estis

enkondukita en la jaro 1985, kiam ĝi
estis nura grafika uzulinterfaco por la
tiam populara operaciumo MS-DOS. Novaj Vortoj
Ekde tiam aperis pliaj versioj. La unua
vere disvastiĝinta estis la versio 3 -o Vortoj
(1990), ĉe kelkaj malnovaj komputiloj Versio
ankoraŭ estas uzata la versio 3.11 Uzulinterfaco
(1992). Poste apartiĝis Vindozo NT kiel Vindozo NT
jam memstara operaciumo, dume Vindozo 95
Vindozo 95 fariĝis pro la granda Vindozo 98
progreso ekde la lasta versio grava Vindozo 2000
paŝo antaŭen. Per ĝia plibonigo aperis VIndozo ME
Vindozo 98, ankoraŭ nun sufiĉe vaste Vindozo XP
uzata operaciumo. Vindozo 2000 estis Vindozo CE
daŭrigo de la NT-serio. Kvankam ĝi Progeso,Paŝo
enhavis kelkajn funkciojn prenitajn de Plibonigo,Daŭrigo
la versioj naŭdekkelkaj, tiuj iĝis Ludo,Ludanto
sekvitaj per eldono de Vindozo ME. La Medio,Stirstango
plej lasta versio, Vindozo XP, eldonita Muso
en 2001, estis kreita surbaze de
Vindozo 2000; la serio naŭdekkelka -a Vortoj
estas ne plu disvolvigota. Enkondukita,Populara
Disvastiĝinta
Krome ekzistas Memstara
ankoraŭ versio Neŭdekkelka
Vindozo CE por Disvolvigota, Sekvita
porteblaj. Komputila,Virtuala
Kaj fine oni ne povas
-e Vortoj
forgesi la ludojn, kaj
Ekde
la komputila ludo , ĝi
estas ludo kiu oni
Agoj
ludas per komputilo por unu aŭ pli
Utilas
ludantoj. La komputilo formas
Interagas
virtualan medion kun kiu la ludantoj
Formas
interagas. Ludantoj interagas per
flankaparato kiel klavaro, muso, aŭ
stirstango.
___________________________________________________________ 86
Moderna
Komputilo Novaj Vortoj
La modernaj -o Vortoj
komputiloj estas Filmo
nekredeblaj maŝinoj ili ne nur kalkulas Plasmo
rapide sed ankaŭ ludas muzikojn Kristalo
montras filmojn kaj precipe faciligas la MSN
interkomunikadon de personoj Skype
diverslandaj. La modernaj monitoroj Google.talk
estas el plasmo aŭ el likva kristalo kaj Paĝo
okupas iomete da spaco. Ili ankaŭ Teko
kapablas elsendi tra la reto voĉon kaj
sonon permesante al la personoj paroli -a Vortoj
kaj babili laŭvole, tiun kapablon Nekredebla
plenumas la tujmesaĝiloj. Ili estas Diverslanda
speciale faritaj programoj por tiu Likva
tasko, ekzemploj estas: MSN, Skype, Altkvalita
google.talk kaj aliaj. La laseraj Nekolora
printiloj estas altkvalitaj kaj taŭgas Oportuna
por printi kolorajn kaj nekolorajn
paĝojn. Ekzistas hodiaŭ diverstipaj -e Vortoj
komputiloj, portebla komputilo en Permesante
formo de teko, oportuna por Laŭvole
transportado, tiel ke ĝia uzulo povas
kunhavi ĝin en vojaĝo. Agoj
Elsendi
Taŭgas
___________________________________________________________ 87
Tekkomputilo pezas ne pli ol 4–5 kg,

havas aŭtonoman kurentfonton,
klavaron, platan likvakristalan aŭ
plasman ekranon, energi-nedependan Novaj Vortoj
memoron, ĝi estas konektebla al
ekstera aparataro, kaj la simila -o Vortoj
notbloka komputilo (praktike uzata Tekkomputilo
sinonime). La rapidega disvolviĝo de la Kurentfonto
teknologio enhavas ian ĝenan Notbloko
konsekvencon, la komputila rapideco Konsekvenco
aŭ komputivo (Kapablo de komputilo Komputivo
fari difinitan kvanton da komputikado Komputikado
en difinita tempo (ofte esprimata per la Kadukiĝo
nombro de operacioj
plenumeblaj dum -a Vortoj
1 sekundo) duobliĝas Aŭtonoma
ĉiujn 18 monatojn, do Plata
la tempo de morala Likvakristala
kadukiĝo de la Konektebla
komputiloj estas ĉirkaŭ Ekstera
3 jaroj. Notbloka
Ĝena
Plenumebla
Morala
Agoj
Pezas
Duobliĝas
___________________________________________________________ 88
Mastrumaj
Sistemoj Novaj Vortoj
-o Vortoj
Kiam oni enŝaltas Mem-testo
personan komputilon, ĝi unue rulas Funkci-kapablo
mem-teston, kiu kontrolas la bazan Malŝalto
funkci-kapablon; poste ĝi ekrulas Ŝarĝado
programon, kiu pluruliĝas ĝis la Enmeto
malŝalto: la mastruma sistemo. Tiu Rulado
programo regas la funkciadon de la Startado
komputilo. Al ĝiaj taskoj apartenas: la Malŝargado
ŝargado (enmeto) de aliaj programoj, Elmeto
la rulado (startado) de aliaj programoj, Rekurso
la malŝargado (elmeto) de tiuj Skanilo
programoj post ilia fino, la protekto de Privilegio
aliaj programoj inter si, la administrado Rajto
de komunaj rekursoj, ekzemple,
ekrano, klavaro, presilo aŭ printilo, -a Vortoj
skanilo, dosiera sistemo sur disko(j), la Mastruma
perforta finigo de programoj ne plu Dosiera
regeblaj, ktp. Kelkaj el tiuj funkcioj Regebla
povas esti delegataj de la mastruma Delegata
sistemo al aliaj programoj, kiuj tamen Perforta
devas esti sub la regado de la mastruma
sistemo. La kaŭzo por tio estas, ke tiaj Agoj
taskoj necesigas specialajn privilegiojn Regas
(rajtojn); t. e. ne ĉiu ajn programo Enŝaltas
rajtas ilin plenumi. Alie ja ekestus Rulas
disputo inter la programoj. Ekrulas
Pluruliĝas
Necesigas
___________________________________________________________ 89
Ekzistas tute malsimilaj

mastrumaj sistemoj por
diversaj tipoj kaj grandecoj
de komputiloj: Por personaj Novaj Vortoj
komputiloj: diversaj variaĵo
de Vindozo (Windows), ekz. -o Vortoj
3.0, 3.1, 95, 98, ME, NT, Linukso
XP; OS/2 MacOS (por Apple- FreeBSD
komputiloj) , Linukso (LINUX), derivaĵo Variaĵo
de UNIX, libere havebla, FreeBSD, alia Trans-ŝalto
derivaĵo de UNIX, libere havebla. Por Impreso
mezgrandaj komputiloj, ofte servantaj Tekniko
aliajn komputilojn en reto ("serviloj"): Tempo-dividado
diversaj variaĵoj de UNIX, ankaŭ
Linukso. Por grandaj komputiloj: VM -a Vortoj
(de IBM) , BS 2000 (Siemens), VMS (Vax- Malsimila
komputiloj de Dec) Modernaj Havebla
mastrumaj sistemoj kapablas ruli
samtempe plurajn programojn, eĉ de -e Vortoj
pluraj uzantoj, sur la sama komputilo. Lebere
Tio okazas per rapida trans-ŝalto inter Mulfoje
la programoj (multfoje en sekundo),
tiel ke ĉiu havas la impreson havi la
komputilon nur por si. Tiun teknikon
oni nomas tempo-dividado.
___________________________________________________________ 90
Se komputilo havas plurajn procezilojn

(aŭ procesoron), ĝi povas ruli plurajn
programojn vere, ne nur ŝajne, Novaj Vortoj
paralele (samtempe). Tio plirapidigas
la plenumon de la programoj kaj -o Vortoj
pligrandigas la kapaciton (rul- Procezilo
kapablon) de la komputilo. Sed ĉar ĉiuj Kapacito
programoj uzas la saman centran Rul-kapablo
memoron, la memoro Malvastejo
fariĝas "malvastejo",
kiu limigas la -a Vortoj
kapaciton. Aplika
Ne estas la tasko de la
-e Vortoj
mastruma sistemo
Paralele
prilabori datenojn de
uzantoj; tion faras
aplikaj programoj, kiuj ruliĝas sub
regado de la mastruma sistemo.
___________________________________________________________ 91
interreta
Historio
Novaj Vortoj
Interreto estas -o Vortoj

tutmonda alirebla Interreto
sistemo de komputilaj Protokolo
retoj, kiu transsendas datenon laŭ Retbabilo
diversaj protokoloj. Ĝi konsistas el Teksaĵo
miloj da pli malgrandaj komercaj, Patronceco
organizaj, akademiaj, registaraj, kaj Departemento
personaj komputilaj retoj. Ĝi portas Defendo
variajn informojn kaj servojn, kiel Teorio
retpoŝton, retbabilon, kaj la Atendovico
interligitan retpaĝojn kaj aliajn Ŝanĝado
dosierojn de la Tut-Tera Teksaĵo. Pli
ĝenerale, interreto (minuskla) estas iu
aro de interkonektitaj. -a Vortoj
Alirebla
La radiko de la Interreto ekis en 1969 Komerca
kun la starigo de ARPANET projekto de Organiza
akedemiaj studentoj sub la patroneco Akademia
de la DARPA fako de Usona Registara
Departemento de Defendo. Iu frua Minuskla
studo kiu aldonis al ARPANET inkluzivis Discentriga
laboron por discentrigaj retoj, teorio Pakaĵa
pri atendovicoj kaj pakaĵa ŝanĝado. Multetavola
Tamen, ARPANET mem ne
interfunkcias flue kun aliaj komputilaj -e Vortoj
retoj kiuj ne uzis ĝian propran Flue
protokolon. Ĉi tiu problemo inspiris Nune
plian disvolvadon de multetavola
protokolo uzebla trans multaj specoj da Agoj
retoj. Je 1-a de januaro 1983, la centra Transendas
retprotokolo de ARPANET ŝanĝiĝis de Interfunkcias
NCP al TCP/IP, kiu markas la komenco Inspiris
de Interreto kiel ni konas ĝin nune.
___________________________________________________________ 92
Grava klopodo en la disvolvado de

Interreto estis la konstruado de
universitata ĉefreto (la NSFNet) en
1986 de la Nacia Scienca Fondaĵo.
Novaj Vortoj
Gravaj apartaj retoj kiu estis sukcese
akomodita en la Interreto inkluzivas
-o Vortoj
Usenet kaj Bitnet.
Klopodo
La reto havigis sian publikan fasadon en Ĉefreto
la 1990-aj jaroj. En 1989, Tim Fondaĵo
BERNERS-LEE ellaboris HTTP, HTML, Fasado
kaj la unuaj pluraj retpaĝoj ĉe CERN en Svislando
Svislando. En Aŭgusto 1991, li Aŭgusto
publikigis sian projekton Tut-Tera Publiko
Teksaĵo. Kelkaj akademiaj kaj Retumilo
registraraj institucioj kontribuis kun Termino
paĝoj, sed la vasta publiko jam ne vidis Jardeko
ilin. En 1993, la unua versio de Mosaic Neproprieteco
retumilo estis eldonita, kaj ekde frua Interoperaciebleco
1994, intereso de la publiko kreskis. En Firmao
1996 la vorto "Interreto"
igis oftan terminon, -a Vortoj
sed ĝi rilatis preskaŭ Universitata
tute al la TTT. Nacia
Scienca
Dume, trans la tuta Akomodita
jardeko, la Interreto Eldonita
sukcese sorbis la Ofta
plejparton de antaŭe Organa
ekzistantaj komputilaj retoj, kvankam
iu retoj kiel FidoNet jam apartas. Ĉi tiu Agoj
kresko oni ofte atribuis al la manko de Ellaboris
centra administrado kiu permesas Sorbis
organan kreskon de la reto. Ankaŭ, la Kuraĝigas
neproprieteco de Interreto kuraĝigas Malebligas
interoperacieblecon kaj malebligas
unu firmaon de tro kontroli la reton.
___________________________________________________________ 93
Aparte de la
kompleksegaj fizikaj
konektaĵoj kiuj
konsistigas sian
Novaj Vortoj
substrukturon, la
interreto estas kuntenita
-o Vortoj
per protokoloj kiuj
Substrukturo
priskribas kiel interŝanĝi
Drato
datenon trans la reto. Malsame de pli
Kablo
malnovaj komunikadaj sistemoj, la
Radio
Interreta protokolaro estis intence
Diskutado
desegnita por esti indiferenta pri la
Inĝenierarto
suba fizika medio. Iu komunikada reto,
Task-komitato
perdrata aŭ sendrata.
Partopreno
Tiel, Interretaj pakaĵoj fluas tra Peto
perdrataj retoj kiel kupra drato, Komento
samaksa kablo kaj fibrooptika kablo; Nivelo
kaj tra sendrataj retoj kiel per radio Normo
(Wi-Fi). Kune, ĉi-tiuj retoj kiuj uzas la
samajn altnivelajn protokolojn, formas -a Vortoj
Interreton. Indiferenta
Suba
La interretaj protokoloj devenas de Perdrata
diskutadoj en la Interreta Inĝenierarto Sendrata
(Task-komitato) kiuj estas malferma al Samaksa
publika partopreno kaj kontrolo. Ĉi tiuj Fibrooptika
komitatoj produktas dosierojn, tiuj Levata
estas nomataj "Petoj por Komentoj" Arkituktura
dokumentoj. Kelkaj dokumentoj estas
levata al la nivelo de "Interreta Normo" -e Vortoj
de la Interreta Arkitektura Komitato. Intence
___________________________________________________________ 94
TTT, la Tut-Tera Teksaĵo, (angle

World-Wide Web (mallonge WWW aŭ
W3) aŭ simile the Web [ŭeb]), estas Novaj Vortoj
unu el la multaj partoj de la Interreto.
Ĝi estas sistemo de hipertekstaj -o Vortoj
dosieroj (aŭ paĝoj) interligitaj per la Marklingvo
protokolo HTTP. Plej multaj TTT-paĝoj Teksto
estas verkitaj en la hiperteksta Dokumento
marklingvo HTML aŭ ĝia nova versio Alirmaniero
XHTML. Iuj paĝoj kaj servoj uzas iun
formon de XML aŭ SGML. -a Vortoj
Hiperteksta
Ankaŭ alispecaj dokumentoj, kiel plata
Plata
teksto, PDF, Word-
Alligita
dokumentoj k.s. povas
esti alligitaj hipertekste
-e Vortoj
en TTT. TTT-
Hipertekste
dokumentoj povas ankaŭ
esti uzataj kiel
alirmaniero al aliaj
partoj de la Interreto,
kiel ekz. Retpoŝto kaj
FTP.
___________________________________________________________ 95
Komunikado
Novaj Vortoj
-o Vortoj
Retpoŝto estas servo, kiu
Servo
tre similas la tradician
Sendanto
leteran poŝton: Oni
Instanco
(sendanto) sendas leteron al alia
Ricevanto
persono aŭ instanco (ricevanto,
Leterkesto
adresato), kaj tiu iam ĝin ricevas kaj
Poŝtfako
legas. Ne necesas, ke la ricevanto estu
Resendo
hejme aŭ maldormu je iu certa tempo;
Kvitanco
la letero alvenas al lia leterkesto aŭ
Konfirmo
poŝtfako. La precipaj karakterizaĵoj de
Meta-informo
retpoŝto estas: Ĝi estas nesimetria:
Iniciato
Unu instanco sendas, la alia ricevas.
(Eble okazas aŭtomata resendo de
-a Vortoj
kvitanco (konfirmo), sed ĝi ne estas
Tradicia
esenca parto; kaj temas pri "meta-
Nesimetria
informo" (= "informo pri la informo").
Aŭtomata
La iniciaton havas la sendanto; li
Nesinkrona
difinas, kiam, kion kaj al kiu sendi. Ĝi
Aktiva
estas nesinkrona: La du partneroj ne
Suparta
bezonas je la sama tempo esti aktivaj.
La retpoŝtaj adresoj estas dupartaj kaj
Agoj
baziĝas sur la Interretaj adresoj, ĉar
Maldormu
unu el la du partoj identigas
komputilon per ties Interreta adreso.
La alia parto identigas personon aŭ
instancon, kiu uzas tiun komputilon por
ricevi/sendi retmesaĝojn.
___________________________________________________________ 96
La du partojn disigas "heliko" (@). Se

persono nomata "Ludoviko Zamenhof"
havus retpoŝtkeston ĉe "esperanto.net",
lia adreso do estus Novaj Vortoj
ludoviko.zamenhof@esperanto.net. En
tio “Ludoviko.Zamenhof” identigas la -o Vortoj
personon (aŭ lian poŝtkeston) kaj Heliko
"esperanto.net" la komputilon. Cirklo
Kolbaso
La uzo de la heliko en retpoŝtaj adresoj Risko
devenas el la jaro 1971, kiam la Sendaĵo
Usonano Ray Tomlinson verkis Malutilo
retpoŝtan sistemon. La origina signifo
de la heliko (litero "a" kun cirklo) estis -a Vortoj
tiu de la Franca vorto "à" ĉe prezoj (= Franca
"po" en "kolbasoj po 2,80"). Tiun signon Nedezirata
oni Usone elparolas "at", kaj tiu vorto
signifas ankaŭ "ĉe". Do eblas elparoli la -e Vortoj
supran adreson "Ludoviko Usone
Zamenhof ĉe
esperanto.net". Agoj
Elparolas
Bedaŭrinde la uzado de Koncernas
retpoŝto portas ankaŭ kaŭzi
riskojn. Ili koncernas
precipe la ricevon de
nedezirataj sendaĵoj,
kiuj povas jam per si
mem ĝeni, sed foje eĉ aktiviĝi por
kaŭzi malutilon.
___________________________________________________________ 97
Iam ekestis listoj de

retpoŝtaj adresoj,
kiujn ĉiu povis
konsulti, simile al
Novaj Vortoj
telefon-libro. Sed
bedaŭrinde ili estis
-o Vortoj
uzataj por amase
Telefon-libro
sendi al homoj
Reklam-mesaĝo
nedeziratajn reklam-mesaĝojn ("spam-
Spamo
on"; la vorton "spam" kelkaj klarigas
Mallongigo
kiel mallongigon de "Senutilaj Poŝtaĵoj
Poŝtaĵo
Al Multaj"); tial oni restriktis ilian
Kampanjoj
uzon. Do ofte necesas persone aŭ
Klako
helikpoŝte interŝanĝi ret-adresojn. Ĉar
Streko
la adresoj por spamaj kampanjoj
normale estas kolektataj per
programoj, multaj homoj sur siaj
-a Vortoj
retpaĝoj aperigas ne siajn verajn
Senutila
retpoŝtajn adresojn, sed iujn "nur home
Kolektata
kompreneblajn" priskribojn, ekz. Mia
Sensenca
retpoŝta adreso estas zamenhof-
esperanto.net (anstataŭigu la strekon
-e Vortoj
per heliko), Mia retpoŝta adreso estas
Retpaĝe
zamenhof-nospam@esperanto.net
(forigu la parton "-nospam")
Agoj
Por kontraŭbatali spamon kelkaj homoj Restriktis
retpaĝe publikigas sensencajn Aperigas
adresojn (t. n. "spam-logiloj"), tiel ke la Kontraŭbatali
komputile kolektataj adresoj perdas
sian valoron. Kial ne ankaŭ ni publikigu
kelkajn? Jen:
vilcxjo.gates@microsoft.com,
antoni.grabowski@espo.pl, Kiel vi
rimarkas, per klako al tia adreso eblas
transiri al retpoŝta programo.
___________________________________________________________ 98
Tamen vi ne havos grandan sukceson

sendante mesaĝon al tiuj adresoj. Sed
memoru ke, lasinte vian retpoŝtan
adreson ĉe iu ne fidinda instanco, vi Novaj Vortoj
eble ricevos multe da nedezirata
reklamo. -o Vortoj
Viruso
Pli grava ol la ricevo de nedezirata Vermo
reklamo estas la danĝero aktivigi Aldonaĵo
"viruson" aŭ "vermon", legante Retligo
retpoŝtan mesaĝon. Tiu danĝero Kopio
minacas precipe al tiuj, kiuj legas Adresaro
HTML-formatajn retmesaĝojn per
Vindoza programo. Pure tekstaj
mesaĝoj, sen aldonaĵoj, bildoj, retligoj -a Vortoj
aŭ malsamaj skriboj, estas multe malpli Fidinda
danĝeraj. HTML-a mesaĝo ofte enhavas Suĉata
bildojn, kiuj ne estas sendataj kun la Loka
mesaĝo, sed dum la legado suĉataj el
TTT. Tio signifas, ke la provizanto de la -e Vortoj
bildo (normale identa al la sendinto de Sendante
la mesaĝo) ekscias Lasinte
precize, kiam iu Pure
legas liajn
mesaĝojn. La
identecon de la Agoj
leganto li ne Memoru
ekscias, sed ja ties Minacas
Interretan Ekaktivas
adreson. Detrui
Sed retmesaĝoj povas ankaŭ enhavi

programetojn, kiuj ekaktivas en la
komputilo de la leganto. Tie ili povas
detrui dosierojn, spioni informojn aŭ --
tre ofte -- simple sendi kopiojn de si
mem al adresoj, kiujn ili trovas en la
loka adresaro.
___________________________________________________________ 99
Se tiaj programoj
daŭreme storas sin en
la komputilo,
ekzemple en dosieroj, Novaj Vortoj
ili nomiĝas virusoj;
alie vermoj. -o Vortoj
Medolo
Por protekti sin
kontraŭ tiaj riskoj oni neniam aktivigu
programon, kiun oni (rete aŭ alie) -a Vortoj
ricevas el dubinda fonto. Krome utilas Dubinda
instali kontraŭ-virusan programon, kiu Kontraŭ-virusa
rekonas kaj eble malaktivigas virusojn. Aparta
Uzante tian programon necesas regule Homligva
aktualigi ĝian datenaron, ĉar daŭre
ekestas novaj virusoj. -e Vortoj
Daŭreme
Aparta speco de vermaj mesaĝoj Alie
reproduktiĝas helpe ne de aliaj Daŭre
programoj, sed de homoj, kiuj legas la Urĝe
mesaĝon. Tiaj mesaĝoj petas en
homlingva teksto, plusendi kopion de Agoj
la mesaĝo al kiel eble plej multaj Storas
homoj. Por motivi al tio ili asertas Rekonas
ekzemple, ke ekestis nova viruso, pri Ekestas
kiu necesas averti la homojn; ekzistas Plusendi
malsana infano, kiu urĝe bezonas Iĝos
donon de malofta sango, osta medolo
aŭ io simila; plusendante la mesaĝon
oni iĝos riĉa, ĉar la adresatoj sendos
monon; kompreneble (kaj precipe) oni
devas unue mem sendi monon al iu alia.
___________________________________________________________ 100
Kiam oni ricevas tian mesaĝon de

konato aŭ amiko, oni afable informu Novaj Vortoj
lin, sed oni ne plusendu la mesaĝon al
aliuloj. La lasta el la menciitaj mesaĝo- -o Vortoj
specoj en kelkaj landoj estas Serĉilo
kontraŭleĝa. Porcio
Ekzistas en TTT multaj serĉiloj, kiuj

helpas trovi bezonatajn aŭ deziratajn -a Vortoj
informojn; kelkaj estas senkostaj Kontraŭleĝa
(pagataj per reklamo), aliaj ne. Kiam
oni serĉas pri unu sola vorto, la plej -e Vortoj
multaj serĉiloj reagas simile: Ili sendas Afable
liston da dokumentoj, kiuj enhavas tiun
vorton. Por ĉiu dokumento aperas la Agoj
titolo, eble parto el la enhavo kaj ret- Tajpas
ligo al la dokumento. Ofte eblas elekti,
kiom grandaj estu la porcioj, en kiuj
venas la listo (5/10/20
ktp. dokumentoj sur unu
paĝo).
Kiam oni tajpas plurajn

vortojn, la reagoj estas
tre malsimilaj; vere
utilas legi la helpo-
paĝojn de la serĉiloj por
laŭeble lerte manipuli ilin. Kelkaj
liveras nur paĝojn, kiuj enhavas ĉiujn
tajpitajn vortojn; aliaj liveras paĝojn,
kiuj enhavas iun ajn el la vortoj, sed
unue la paĝojn kun pluraj el ili.
___________________________________________________________ 101
Kaj ofte eblas influi tiun

konduton, ekzemple per
aldonaj markokampoj
aŭ per operaciaj signoj Novaj Vortoj
("+", "-").
-o Vortoj
Aparta temo estas la Markokampo
lingvoj uzataj de la Veterano
serĉiloj. La dialoga lingvo, en kiu la Atentigo
serĉilo "parolas" al vi, ne nepre identas Formularo
kun la lingvo(j) de la trovotaj Kliento
dokumentoj; eĉ eblas serĉi pri Servilo
dokumentoj en ajna lingvo. Sed Lineo
kompreneble la donitaj vortoj tre
influas la lingvon. Serĉante pri
"veterano" oni povas trovi -a Vortoj
dokumentojn en Esperanto, la Itala, Dialoga
Hispana, Portugala; sed la vorton "kaj" Trovota
oni trovas preskaŭ nur en Esperanto- Itala
tekstoj. Hispana
Portugala
Sekureco en la Interreto estas vasta Privata
temo, kiu povus okupi plurajn kursojn. Kredit-karta
Sed tie ĉi nepras la atentigo, ke uzante Ajna
formularojn oni ne forgesu la eblon, ke
iu subaŭskultu la mesaĝojn inter -e Vortoj
uzanto (kliento) kaj servilo. Privatajn Nepre
informojn, ekzemple sian kredit-kartan
numeron, oni neniam sendu tra sen- Agoj
protekta lineo. Identas
Nepras
Subaŭskultu
___________________________________________________________ 102
Seriozaj entreprenoj, kiuj en TTT

vendas ion kontraŭ kreditkarta pago,
ĉiam provizas sekuran, ĉifritan
komunikan lineon. Ĝi diferencas de Novaj Vortoj
ordinara ligo per la protokolo "https" (la
ordinara protokolo estas "http"). Se la -o Vortoj
provizanto sekvis ĉiujn sekurecajn Entrepreno
regulojn, komunikoj per https estas ne Regulo
aŭ nur tre malfacile Probableco
subaŭskulteblaj. Krimulo
Polico
Oni ne kredu, ke la
probableco de
subaŭskulto en la
Interreto estas -a Vortoj
malgranda. Eĉ se neniu Ĉifrita
krimulo subaŭskultus, la Sekureca
sekretaj policoj de Subaŭskultebla
kelkaj ŝtatoj ĉiam serĉas pri novaĵoj; Sekreta
kaj kvankam ili eble ne misuzas
kreditkartajn numerojn, ili facile Agoj
eksuspektas pri la sendanto aŭ Diferencas
ricevanto de strangaj mesaĝoj. Misuzas
Eksuspektas
___________________________________________________________ 103
VORTARO
ESPERANTO
PORTUGALA
___________________________________________________________ 104
___________________________________________________________ 105
admiranto [sub.] admirador

A admiri [v.][tr] admirar
Abako [sub.] ábaco admirinda [adj.] admirável
Abato [sub.] abade admoni [v.][tr] admoestar, advertir
Abdiki [v.][tr] demitir-se, abdicar adopti [v.][tr] adotar (legalmente
abelo [sub.] abelha como filho)
abelujo [sub.] colméia adori [v.][tr] adorar, idolatrar
abio [sub.] pinheiro (árvore), abeto adresaro [sub.] livro de endereços
abismo [sub.] precipício, abismo adreso [sub.] endereço; destino"
aboli [v.][tr] anular, abolir adulti [v.][n tr] adulterar
abolicii [v.][tr] anular, abolir adverbo [sub.] gram. advérbio
abomenaĵo [sub.] algo que é repugnante advokato [sub.] advogado
abomeni [v.][tr] ter nojo de, abominar, aero [sub.] ar, vento
detestar aeroplano [sub.] aeroplano, avião
abomeninda [adj.] repugnante , aerumi [v.][tr] arejar, ventilar
abominável aervojo [sub.] rota aérea
aboni [v.][tr] assinar (jornais, afabla [adj.] afável, bondoso
etc.) afableco [sub.] afabilidade, gentileza
abono [sub.] assinatura aferisto [sub.] homem de negócios
aborti [v.][n tr] abortar (med.) afero [sub.] coisa, assunto, negócio,
abortigi [v.] fazer abortar causa, caso jurídico
abrupta [adj.] abrupto afiŝo [sub.] cartaz, edital, placar
absceso [sub.] abscesso aflikti [v.][tr] afligir, angustiar
absoluta [adj.] absoluto aflikto [sub.] aflição
absolute [adv.] absolutamente afranki [v.][tr] franquear, selar
absolvi [v.][tr] absolver (carta)
absolvo [sub.] absolvição Afriko [sub.] África
absorbi [v.][tr] absorver (a atenção), afrodiziigaĵo [sub.] afrodisíaco
preocupar agado [sub.] atividade
abstini [v.][n tr] abster-se (ser agema [adj.] ativo
sóbrio) agendo [sub.] agenda, livro de
Vocabulário Esperanto-Português - 2 compromissos
absurda [adj.] absurdo, disparatado agi [v.][n tr] agir
abunda [adj.] abundante agiti [v.][tr] agitar, sacudir
abundi [v.][n tr] abundar aglo [sub.] águia
acero [sub.] ácer, bordo (bot.) agnoski [v.][tr] reconhecer, admitir
acida [adj.] ácido, azedo, acerbo (a veracidade de)
acido [sub.] ácido ago [sub.] ação
aĉ (sufixo depreciativo que significa agonii [v.][n tr] agonizar (estar
pejorativo, qualidade moribundo)
má, ruindade) agonio [sub.] agonia, passamento
aĉa [adj.] vil, sem valor, ruim agordi [v.][tr] afinar (mús.); sintonizar
aĉetaĵo [sub.] compra (coisa agrabla [adj.] agradável, aprazível
comprada) agrafingo [sub.] colchete (fêmea)
aĉeti [v.][tr] comprar agrafo [sub.] colchete (macho)
aĉeto [sub.] compra agresa [adj.] agressor
ad (sufixo que indica ação, continuidade agresema [adj.] agressor
da ação) agresi [v.][tr] agredir
adapti [v.][tr] adaptar, ajustar agreso [sub.] agressão
ade [adv.] continuamente aĝo [sub.] idade
adepto [sub.] adepto, partidário aĥ ah! (int. que exprime surpresa)
adiaŭ adeus (int.) aidoso [sub.] AIDS
adiaŭi [v.][tr] dar adeus, despedir- aj [sub.] ai! (int. que exprime
se dor)
adicii [v.][tr] adicionar, somar ajlo [sub.] alho (bot.)
adjektivo [sub.] adjetivo ajn Quer que (seja)
administri [v.][tr] administrar, aĵ (sufixo que indica coisa, realização
gerir completa)
admirantino [sub.] admiradora aĵo [sub.] coisa (material)
___________________________________________________________ 106
akademio [sub.] academia akuzi [v.][tr] acusar, inculpar

akapari [v.][tr] abarcar, fazer akuzo [sub.] acusação
truste akvario [sub.] aquário
akaraĵevendistino [sub.] baiana akvero [sub.] gota de água, falakvo
de acarajé akvfalo [sub.] cascata, cachoeira
akceli [v.][tr] acelerar, apressar, akvo [sub.] água
adiantar, aumentar a velocidade akvumi [v.][tr] molhar, irrigar
de al prep. a, para,(marca direção
akcelilo [sub.] acelerador ou o fim da ação)
akcento [sub.] acento (inflexão aldoni [v.][tr] adicionar, acrescentar
da voz, na pronúncia das alfabeto [sub.] alfabeto
palavras) alfronti [v.][tr] enfrentar, atacar
akcepti [v.][tr] aceitar, topar de frente
(jogo), receber (visitas) algebro [sub.] álgebra
akcidento [sub.] acidente alĝustigi [v.] adaptar, dispor
akcipitro [sub.] açor, acípitre alia [adj.] outro, diferente, diverso
akirebla [adj.] adquirível aliformigi=transformi [v.][tr]
akiri [v.][tr] adquirir, obter dar outra forma; transformar
aklami [v.][tr] ovacionar aliĝi [v.] aderir, filiar-se
Vocabulário Esperanto-Português - 3 aliigi [v.][tr] alienar
aklamo [sub.] ovação aliiĝi [v.][n tr] modificar (-se),
akno [sub.] acne mudar (-se)
akomodi [v.][tr] acomodar, adaptar, alilandano [sub.] estrangeiro
ajustar aliri [v.][n tr] dirigir-se para, aproximar-
akompanaĵo [sub.] música para se
acompanhar alko [sub.] alce
akompani [v.][tr] acompanhar, alkoholo [sub.] álcool
seguir alkroĉiĝi [v.] aferrar, enganchar,
akompano [sub.] música para fixar
acompanhar alkutimiĝi [v.] acostumar-se,
akordigo [sub.] conciliação tomar o costume, habituar-
akordo [sub.] acorde (mús.), se
concordância (gram.) alloga [adj.] atraente
akra [adj.] agudo, afiado almenaŭ adv. ao menos, pelo
akratona [adj.] áspero, ríspido, menos, sequer
acrimonioso; som agudo, almeti [v.][tr] aplicar, acrescentar,
penetrante apor
akreo [sub.] acre, jeira almozo [sub.] esmola
Akreo [sub.] Acre (estado bras.) almozulo [sub.] pedinte, mendigo
akrido [sub.] gafanhoto (zoo.) alpismo [sub.] alpinismo
akrigi [v.] afiar, aguçar alpo [sub.] alpe (montanha alta
akro [sub.] acre, jeira com pasto de gado)
akselo [sub.] axila (anat. bot.) alporti [v.][tr] trazer
akso [sub.] eixo, veio (mec.) alproksimiĝi [v.] aproximar-se,
aktiva [adj.] ativo, diligente acercar-se
aktivo [sub.] voz ativa (gram.), alta [adj.] alto, elevado
ativo (com.) alteco [sub.] altura, altitude
aktori [v.] atuar (funcionar como alten para cima, para o alto
ator) alteriĝi [v.] aterrissar
aktoro [sub.] ator alterna [adj.] alternativo, alternado
aktuala [adj.] atual, vigente alternativo [sub.] alternativa
akupunkturo [sub.] acupuntura (opção), intercorrência
(med.) alterni [v.][n tr] alternar
akurata [adj.] pontual, exato altiri [v.][tr] atrair
akustiko [sub.] acústica (parte altrudi [v.][tr] forma acentuada
da física que trata do de (trudi)
som) altstatura [adj.] pessoa de estatura
akuŝi [v.][n tr] parir, dar à luz alta
akuŝistino [sub.] parteira, obstetriz aludi [v.][tr] aludir, fazer alusão
___________________________________________________________ 107
aludo [sub.] alusão anemio [sub.] anemia

alumeto [sub.] fósforo (palito de anemono [sub.] anêmona
fósforo) angilo [sub.] vaso sangüíneo ou
aluminio [sub.] alumínio (quím.) linfático
alveni [v.][n tr] chegar, aportar angla [adj.] inglês (relativo à Inglaterra
alvoki [v.][tr] chamar, invocar, ou aos ingleses)
apelar angle [adv.] em Inglês
amantino [sub.] amante (fem.) anglismo [sub.] anglicismo
amanto [sub.] amante (masc.) anglo [sub.] inglês (natural da
amara [adj.] amargo Inglaterra)
Vocabulário Esperanto-Português - 4 Anglujo = Anglio = Anglolando
amasfabriki [v.][tr] produzir em [sub.] Inglaterra
grande quantidade angoro [sub.] angústia, ânsia, aflição
amasigi [v.] acumular, empilhar angulo [sub.] ângulo, canto
amaso [sub.] acervo, pilha, acúmulo anĝela [adj.] angelical
amatora [adj.] amador anĝelo [sub.] anjo
amatoro [sub.] amador, não profissional animi [v.][tr] animar (dar vida),
Amazono [sub.] Amazona (mulher agir como mestre de cerimônias,
que monta à cavalo) dar ação
ambasado [sub.] embaixada animo [sub.] alma, espírito
ambasadoro [sub.] embaixador ankaŭ também, outrossim
ambaŭ ambos ankaŭ mi [v.] eu também
ambaŭdekstra [adj.] ambidestro ankoraŭ ainda, também,
ambicia [adj.] ambicioso ankoraŭ ne [adv.] ainda não
ambicio [sub.] ambição ankoraŭfoje [adv.] uma vez
Ameriko [sub.] América mais
ami [v.][tr] amar ankri [v.][tr] ancorar
amika [adj.] amigável ankro [sub.] âncora
amikeco [sub.] amizade, malamiko Anna [adj.] Ana
amiko [sub.] amigo ano [sub.] partidário, membro,
aminda [adj.] amável sócio, habitante
amindumi [v.][tr] namorar, galantear anonceto [sub.] anúncio popular
amo [sub.] amor anonci [v.] anunciar, noticiar, notificar
amori [v.][tr] amar sexualmente anoncisto [sub.] anunciante
amoro [sub.] amor sexual anonima [adj.] anônimo, sem
amortizi [v.][tr] amortizar nome
amortizilo [sub.] amortecedor ansero [sub.] ganso, marreco
ampleksa [adj.] amplo, extenso anservice [adv.] um após o outro
amplekso [sub.] amplitude, dimensão, anso [sub.] trinco, alça
extensão anstataŭ em vez de, em lugar
ampolo [sub.] ampola (fís. de
quím.) anstataŭe [adv.] ao invés de
amputi [v.][tr] (cir.) amputar anstataŭi [v.][tr] substituir
amuz(ad)o [sub.] divertimento, anstataŭigi [v.] fazer substituir,
distração pôr no lugar de
amuza [adj.] divertido, engraçado antaŭ antes de, em frente de,
amuzi [v.][tr] divertir, recrear perante
amuziĝi [v.] divertir-se, distrairse antaŭ ol antes de, antes que
an (sufixo que indica membro, antaŭ tri tagoj [sub.] há três dias
partidário, habitante) antaŭdiluva [adj.] antediluviano
analfabeto [sub.] analfabeto (indivíduo antaŭdiri [v.] predizer, profetizar
que não sabe ler) antaŭe [adv.] em lugar anterior,
analizi [v.][tr] (quím. gram.) analisar anteriormente (tempo)
analizo [sub.] análise antaŭeniri [v.][n tr] adiantar-se,
analoga [adj.] análogo (parcialmente avançar, progredir
semelhante) antaŭhieraŭ anteontem
ananaso [sub.] ananás (abacaxi) antaŭjuĝo [sub.] preconceito
anaso [sub.] pato antaŭparolo [sub.] prefácio
anemia [adj.] anêmico Vocabulário Esperanto-Português - 5
___________________________________________________________ 108
antaŭplano [sub.] anteprojeto araneaĵo [sub.] teia de aranha

antaŭtagmeze [adv.] de manhã, araneo [sub.] aranha
"a.m."" aranĝi [v.][tr] arranjar, arrumar,
antaŭtuko [sub.] avental dispor
antaŭvidi [v.] prever aranĝo [sub.] arranjo, disposição
anteno [sub.] antena arbaro [sub.] floresta, mata
anticipi [v.][tr] antecipar arbeto [sub.] arvoreta
antikva [adj.] antigo (que não arbo [sub.] árvore
existe mais), velho arbusto [sub.] arbusto
Antverpeno [sub.] Antuérpia arda [adj.] ardente
apaĉo [sub.] apache; indivíduo ardi [v.][n tr] arder, estar abrasado,
reles, vadio" flamejar
aparato [sub.] aparelho, máquina ardo [sub.] ardor, brasa incêndio
aparta [adj.] separado, avulso, areo [sub.] área
particular, especial aresti [v.][tr] prender, capturar
apartamento [sub.] apartamento argano [sub.] guindaste
aparteni [v.][n tr] pertencer, ser argilo [sub.] argila, barro
de arĝenta [adj.] prateado
apartigi [v.] separar, apartar arĝento [sub.] prata
apatia [adj.] apático, indolente aĥrivo = arkivo [sub.] arquivo
apatio [sub.] apatia (casa ou móvel onde se
apelacii [v.][n tr] apelar (jur.) guardam documentos escritos)
apelo [sub.] enfileiramento periódico arkaika [adj.] arcaico, antiquado
de soldados arkitekto [sub.] arquiteto
apenaŭ apenas, mal, quase não arkivejo [sub.] arquivo, sala de
apendicito [sub.] apendicite arquivo
apendico [sub.] apêndice arkivo [sub.] documentos
aperi [v.][n tr] aparecer, vir à arkta [adj.] ártico
luz, publicar-se arkto [sub.] o Ártico (região do
apero [sub.] aparição, visão pólo norte)
apetito [sub.] apetite, bonan arlekeno [sub.] arlequim
apetiton bom apetite! armeo [sub.] exército
aplaŭdi [v.][tr] aplaudir, bater armi [v.][tr] armar, prover de
palma, louvar armas
apliki [v.] aplicar, por em prática armilo [sub.] arma
aplombo [sub.] aprumo, pose, aro [sub.] conjunto
desembaraço, altivez aroganta [adj.] arrogante, soberbo,
apogi [v.][tr] apoiar, encostar, altivo
arrimar arta [adj.] artificial
apogilo [sub.] apoio (encosto) artaĵo [sub.] obra de arte
apostolo [sub.] apóstolo artefarita [adj.] artificial
apoteko [sub.] botica, farmácia artifika [adj.] artificial
apreci, aprezi [v.][tr] apreciar, artifiko [sub.] artifício, subterfúgio
dar merecimento a artiko [sub.] articulação (mec./
Aprilo [sub.] Abril anat.)
aprobi [v.][tr] aprovar, deferir artikolo [sub.] artigo, verbete
aprobo [sub.] aprovação, aplauso (em dicionários)
apud junto de, ao pé de, próximo artiŝoko [sub.] alcachofra hortense
a arto [sub.] arte
apude [adv.] junto, juntamente aserti [v.][tr] certificar, assegurar
ar (sufixo que indica coleção, asfalto [sub.] asfalto
conjunto, totalidade de asistanto [sub.] assistente
pessoas ou coisas da Vocabulário Esperanto-Português - 6
mesma espécie) asisti [v.][n tr] assistir (auxiliar)
araba [adj.] arábico aso [sub.] ás
arabe [adv.] em árabe asocio [sub.] associação
arabio, arabujo [sub.] Arábia aspekti [v.][n tr] ter aspecto de,
arabo [sub.] árabe ter aparência de
arakido [sub.] amendoim aspekto [sub.] aspecto, aparência
___________________________________________________________ 109
aspiri [v.][tr] aspirar, desejar vivamente, aŭtomatigi [v.] automatizar

pretender aŭtomobilo [sub.] carro
astmo [sub.] asma aŭtomobilvojo [sub.] rodovia
astro [sub.] astro aŭtoritata [adj.] autorizado, que
astronaŭto [sub.] astronauta tem autoridade
ataki [v.][tr] atacar, assaltar, agredir aŭtoritato [sub.] autoridade
atako [sub.] ataque aŭtoro [sub.] autor
atenci [v.][tr] cometer um atentado, aŭtovojo [sub.] rodovia
ultrajar, violar aŭtuno [sub.] outono
atendejo [sub.] sala de espera avantaĝo [sub.] vantagem
atendi [v.][tr] esperar, aguardar avara [adj.] avarento, avaro
atenti [v.][tr] prestar a atenção, avemario [sub.] Ave Maria
atender aventuro [sub.] aventura
atentigi [v.] chamar a atenção avenuo [sub.] avenida
de alguém para averti [v.][tr] advertir, avisar
atenton! atenção! averto [sub.] aviso
atestanto [sub.] testemunha aviadilo [sub.] avião
atestanto [sub.] testemunha aviado [sub.] aviação
atesti [v.][tr] atestar, testemunhar, avida [adj.] ávido
provar (a verdade) avidi [v.] ser ávido por
atesto [sub.] atestado, depoimento, avino [sub.] avó
certificado avizi [v.][tr] avisar, comunicar,
atingi [v.][tr] atingir, chegar a, anunciar
obter avizo [sub.] aviso, comunicação
atleta [adj.] atlético avo [sub.] avô
atletismo [sub.] atletismo azeno [sub.] asno, burro, jumento
atleto [sub.] atleta Azia [adj.] Asiático
atm = antaŭtagmeze [adv.] a.m. azilo [sub.] asilo, albergue
atmosfero [sub.] atmosfera Azio [sub.] Ásia
atoma [adj.] atômico
atombombo [sub.] bomba atômica
atomo [sub.] átomo
B
ba! [interj.] "bah!""
atuti [v.][n tr] trunfar, jogar babili [v.][n tr] tagarelar
trunfo babordo [sub.] bombordo
atuto [sub.] trunfo (espécie de bagaso [sub.] bagaço (de cana)
jogo de cartas) bagatela [adj.] insignificante
aŭ ou bagatelo [sub.] bagatela
aŭ... aŭ... ou... ou... bajto [sub.] byte (unidade de
aŭdaca [adj.] audaz, ousado quantidade de informação
aŭdaci [v.][tr] atrever-se a, ousar em computador)
aŭdantaro [sub.] auditório bakaĵo [sub.] fornada
aŭdi [v.][tr] ouvir, ouvir dizer bakejo [sub.] padaria
aŭdigi [v.] fazer ouvir baki [v.][tr] cozer, assar (no forno)
aŭd-vida [adj.] áudio-visual Vocabulário Esperanto-Português - 7
Aŭgusto [sub.] Agosto balai [v.][tr] varrer, vassourar
aŭkcio [sub.] leilão, arrematação balailo [sub.] vassoura
aŭroro [sub.] aurora balanci [v.] balançar, menear,
aŭskulti [v.][tr] escutar, dar atenção sacudir
a balasto [sub.] lastro, balastro,
aŭskultilo [sub.] fone de ouvido peso morto
Aŭstraliano [sub.] Australiano balbuti [v.][n tr] balbuciar, gaguejar
Aŭstralio [sub.] Austrália baldaŭ brevemente, logo, depressa
aŭstro [sub.] Austríaco Baldearaj Insuloj [sub.] Baleares
aŭstrujoio [sub.] Áustria (ilhas espanholas no Mediterrâneo
aŭto [sub.] carro ocidental)
aŭtobushaltejo [sub.] ponto de baledo [sub.] balé
ônibus, parada de ônibus baleno [sub.] baleia, cetáceo
aŭtobuso [sub.] ônibus balkono [sub.] balcão, sacada
aŭtomata [adj.] automático balo [sub.] baile
___________________________________________________________ 110
balono [sub.] aeróstato, balão bebo [sub.] bebê, criancinha

banado [sub.] ação de banhar bedaŭri [v.][tr] lamentar, sentir,
banala [adj.] banal, trivial, comum ter pena
banano [sub.] banana bedaŭrinde [adv.] lamentavelmente,
banĉambro [sub.] banheiro infelizmente
bandaĝo [sub.] ligadura, atadura, beko [sub.] bico
bandagem bela [adj.] belo, formoso, bonito
banderolo [sub.] cinta, tira de belega [adj.] sublime, esplêndido
papel usada para envolver belga [adj.] belga (relativo à Bélgica)
um objeto Belgio=Belgujo [sub.] Bélgica
bando [sub.] bando, tropa, quadrilha belgo [sub.] belga (natural da
bangalo [sub.] bangalô Bélgica)
banĝo [sub.] banjo belsona [adj.] eufônico, harmonioso
bani [v.][tr] banhar, molhar belsona [adj.] eufônico, sonoro,
banjano [sub.] figueira-da-índia harmonioso
bankbileto [sub.] cédula, nota bemolo [sub.] bemol (mús.)
bankedĉambro [sub.] salão de bendi [v.][tr] enfaixar
banquetes bendo [sub.] faixa, fita (cassete,
bankedo [sub.] banquete adesiva, etc.)
banknoto [sub.] nota bancária beni [v.][tr] abençoar, bendizer,
banko [sub.] banco benzer
bankostumo [sub.] roupa de banho benko [sub.] banco (assento)
bankroti [v.][n tr] falir, quebrar, beno [sub.] benção
fazer bancarrota benzino [sub.] benzina, gasolina
bano [sub.] líquido em que se benzinujo [sub.] tanque de gasolina
banha bero [sub.] baga
banŝorto [sub.] sunga besto [sub.] animal, besta
banurbo [sub.] estação balneária beto [sub.] beterraba
bapti [v.][tr] batizar Vocabulário Esperanto-Português - 8
baptopatro [sub.] padrinho (de betulo [sub.] bétel (bot.)
batismo) bezoni [v.][tr] precisar, ter necessidade
barako [sub.] barraca de
barakti [v.][n tr] debater-se, espernear, Biblio [sub.] Bíblia
estrebuchar biblioteko [sub.] biblioteca
Barbara [adj.] Bárbara biciklo [sub.] bicicleta
barbara [adj.] bárbaro, cruel, desumano bienalo [sub.] bienal
barbaro [sub.] bárbaro bienmastro [sub.] fazendeiro
barbiro = barbisto [sub.] barbeiro bieno [sub.] fazenda, propriedade,
barbisto [sub.] barbeiro herdade, roças
barbo [sub.] barba biero [sub.] cerveja
barĉo [sub.] sopa russa de beterraba bifsteko [sub.] bifesteque (bife
barelo [sub.] barril, pipa grelhado ou mal passado,
bari [v.] barrar, interceptar (passagem) com molho da mesma
barilo [sub.] barreira, obstáculo carne)
barilpordo [sub.] portão biĵuterio [sub.] bijuteria
bastono [sub.] bastão, bengala, bikino [sub.] biquíni
bordão bilardo [sub.] bilhar
batali [v.][n tr] batalhar, combater bildo [sub.] imagem, figura
batalo [sub.] batalha bileto [sub.] bilhete, passagem,
bati [v.] bater, dar pancada cupom, ficha
bato [sub.] pancada bindi [v.][tr] encadernar
bazaro [sub.] mercado, feira, bazar binoklo [sub.] binóculo
bazi [v.][tr] basear, dar base biosfero [sub.] biosfera
bazo [sub.] base, fundamento birdo [sub.] pássaro
bazostrukturo= bis! bis! outra vez!
infrastrukturo [sub.]infraestrutura bito [sub.] bit (dígito binário)
bazvaloro [sub.] (parâmetro de bizara [adj.] excêntrico, barroco,
sistema de computador) esquisito (poét.)
default blagi [v.] fazer blague, mistificar
___________________________________________________________ 111
por pilhéria bonvenon bem-vindo

blago [sub.] pilhéria, mentira por bonvole [adv.] por favor
gracejo bonvolu faça por favor
blanka [adj.] branco bordo [sub.] margem, borda,
blanketo [sub.] assinatura em costa (mar)
branco, carta branca bori [v.][tr] furar, perfurar, abrir
blasfemi [v.][n tr] blasfemar, buraco
praguejar borso [sub.] bolsa de valores
bleki [v.][n tr] gritar, ornear, bosanovo [sub.] bossa nova
zurrar, mugir, etc. (voz (música)
dos quadrúpedes) botelo [sub.] garrafa
blinda [adj.] cego boto [sub.] bota
blindulo [sub.] cego (homem cego) bovaĵo [sub.] carne de boi
blindumi [v.] ofuscar bovido [sub.] bezerro
bloki [v.][tr] bloquear, cercar bovo [sub.] animal bovino
com blocos brajlo [sub.] sistema Braile
bloko [sub.] bloco, peça, massa brakhorloĝ relógio de pulso
blonda [adj.] louro brako [sub.] braço
blondulino [sub.] loura (mulher) brakseĝo [sub.] poltrona
blovi [v.][n tr] soprar brakumi [v.][tr] abraçar
blovinstrumento [sub.] instrumento branĉaĵeto [sub.] graveto
de sopro branĉo [sub.] ramo (de árvore,
blua [adj.] azul ciência, comércio), galho
bo [sub.] (prefixo que indica parentesco Vocabulário Esperanto-Português - 9
resultante do brando [sub.] aguardente, cachaça
casamento) brankardo [sub.] padiola, maca
boao [sub.] boa (serpente), jibóia brasiko [sub.] couve
boato [sub.] barco brava [adj.] valente, corajoso
bobeli [v.][n tr] borbulhar, formar brave! bravo!
bolhas Brazilo [sub.] Brasil
bobelo [sub.] bolha de ar breĉo [sub.] fenda, brecha
bobeno [sub.] bobina, carretel bremsi [v.][tr] frear, travar
boji [v.][n tr] ladrar, latir bremso [sub.] freio (mec.)
boksi [v.][n tr] boxear bretaro [sub.] estante
bokso [sub.] boxe breto [sub.] prateleira
boleti [v.] fervilhar bridi [v.][tr] pôr freio em
boli [v.][n tr] ferver brido [sub.] freio, entrave (para
Bolivio [sub.] Bolívia cavalo)
bolŝeviko, bolŝevisto [sub.] bolchevista brikaĵo [sub.] um bloco feito de
bombadi [v.][tr] lançar bombas tijolos
sobre briketo [sub.] briquete
bombo [sub.] bomba briko [sub.] tijolo
bombono [sub.] bombom brila [adj.] brilhante, luzente
bona [adj.] bom brili [v.][n tr] brilhar, luzir
bondeziro [sub.] voto (de felicidade brita [adj.] britânico
para alguém) Britio=Britujo [sub.] Grã-
bone [adv.] bem Bretanha
boneco [sub.] bondade brodi [v.][tr] bordar, lavrar
bonega [adj.] ótimo, excelente brogi [v.] escaldar
bonfama [adj.] de boa reputação brokanti [v.][n tr] alborcar, comerciar
bonfarto [sub.] saúde objetos velhos
bongusta [adj.] agradável ao paladar, ou usados
saboroso brokantisto [sub.] adelo, belchior
bongusto [sub.] gosto bom (de bronza [adj.] de bronze
uma coisa), bom gosto bronzo [sub.] bronze
(de alguém) brosi [v.][tr] escovar
bonstata [adj.] abastado; próspero broso [sub.] escova
bonŝancon boa sorte broŝura [adj.] brochado, não encadernado
bonulo [sub.] virtuoso, bom broŝurita [adj.] brochado, não
___________________________________________________________ 112
encadernado buterpano [sub.] pão com manteiga

broŝuro [sub.] brochura, opúsculo butiko [sub.] loja, armazém
brovo [sub.] sobrancelha, supercílio butikumcentro = butikumejo
brua [adj.] barulhento [sub.] shopping
brui [v.][n tr] fazer barulho center
brulaĵo [sub.] combustível butikumi [v.] ir às compras
brulema [adj.] inflamável butoni [v.][tr] abotoar
bruli [v.][n tr] queimar, queimarse, butono [sub.] botão
arder (de roupa)
bruna [adj.] moreno, castanho butonumi [v.][tr] abotoar
brunhara [adj.] de cabelo castanho Vocabulário Esperanto-Português - 10
brunokula [adj.] de olhos castanhos
bruo [sub.] barulho C
brusto [sub.] peito, tórax caro [sub.] czar, tsar
brutaro [sub.] gado, rebanho cedi [v.] (i. e tr.) ceder, alhear,
bruto [sub.] rês, bruto (animal abdicar
doméstico que pasta) cedro [sub.] cedro (bot.)
bubo [sub.] garoto, gaiato celebri [v.][tr] celebrar
buĉi [v.][tr] abater, sangrar, celi [v.][tr] visar a, apontar, mirar,
massacrar, matar (rês) ter em vista
buĉisto [sub.] açougueiro celilo [sub.] alça
budĝeto=buĝeto [sub.] orçamento celo [sub.] alvo, fim, ponto de
(de despesas e mira
receitas) celulito [sub.] celulite
budo [sub.] construção simples, cenaklo [sub.] cenáculo
tenda, barraca cendo [sub.] centavo
bufedo [sub.] aparador, bufete cent cem
(móvel) centmilo [sub.] cem
bufo [sub.] sapo mil(100.000)
bukedo [sub.] ramalhete, ramo centra [adj.] central
(porção de flores) centralo [sub.] central (elétrica,
buki [v.][tr] afivelar telefônica)
bukli [v.][tr] anelar, ondular centro [sub.] centro
buklo [sub.] anel (de cabelo), caracol cenzuri [v.][tr] censurar
(de cabelo) cenzuro [sub.] censura
buko [sub.] fivela cepo [sub.] cebola
buldozo [sub.] buldôzer cerbo [sub.] cérebro
bulko [sub.] pãozinho cerbumi [v.][n tr] esforçar-se
bulo [sub.] bola, torrão mentalmente
bulteno [sub.] boletim ceremonio [sub.] cerimônia
bulvardo [sub.] bulevar certa [adj.] certo, seguro, indubitável
bunkro [sub.] abrigo de concreto certagrade [adv.] de certo modo
contra bombardeios certe [adv.] certamente, na verdade
bunta [adj.] multicolor certigi [v.] assegurar, confirmar
burdo [sub.] mamangaba cervo [sub.] cervo, veado
burĝa [adj.] burguês cetera [adj.] outro, restante
burĝaro [sub.] burguesia cetere [adv.] além disso, aliás
burĝo [sub.] cidadão de classe cetero [sub.] o restante, tudo
média mais
burĝoni [v.][n tr] rebentar, soltar ci [v.] tu, tigo, ti
botões (de flor) cibernetiko [sub.] cibernética
burĝono [sub.] botão, broto, rebento cico [sub.] mamilo
bushaltejo [sub.] ponto de ônibus cicumo [sub.] bico de mamadeira
buso [sub.] ônibus cidonio-marmelado [sub.] doce
buŝa [adj.] oral, verbal de marmelo (marmelada)
buŝo [sub.] boca cidro [sub.] cidra
buŝtuko [sub.] guardanapo cifero [sub.] cifra, algarismo,
buŝumi [v.] amordaçar número
butero [sub.] manteiga ciferplato [sub.] mostrador de
___________________________________________________________ 113
relógio ĉareto [sub.] carrinho, carreta

cigano [sub.] cigano Vocabulário Esperanto-Português - 11
cigaredo [sub.] cigarro ĉarlatano [sub.] charlatão, curandeiro,
cigareto [sub.] charuto fino impostor
cigaro [sub.] charuto ĉarma [adj.] cativante, fascinante
cigno [sub.] cisne ĉarmi [v.][tr] encantar, atrair,
cikatro [sub.] cicatriz fascinar
ciklo [sub.] ciclo ĉarmo [sub.] encanto, atrativo,
cikonio [sub.] cegonha graça
cilindro [sub.] cilindro ĉaro [sub.] carro, caminhão
cimo [sub.] percevejo ĉarpenti [v.][tr] carpintejar,
cindrigi [v.] calcinar, reduzir a construir (de madeira)
cinzas ĉarpentisto [sub.] carpinteiro
cindro [sub.] cinza ĉasi [v.][tr] caçar, montear
cindrujo [sub.] cinzeiro ĉasisto [sub.] caçador
cinika [adj.] cínico ĉe [adv.] em (casa de), a, entre,
ciri [v.][tr] engraxar junto a
cirklo [sub.] círculo ĉeesti [v.] estar presente, comparecer
cirko [sub.] circo ĉefa [adj.] principal, básico, capital
cirkonstanco [sub.] circunstância ĉefministro [sub.] primeiro ministro
cirkulado [sub.] circulação ĉefo [sub.] chefe, principal
cirkuli [v.][n tr] circular (mover ĉefurbo [sub.] capital
em círculo) ĉeĥa [adj.] tcheco (relativo à República
cirkumcidi [v.][tr] circuncidar Tcheca)
cirkvito [sub.] circuito (el.) Ĉeĥio [sub.] República Tcheca
ciro [sub.] graxa ĉeĥo [sub.] tcheco (natural da
citaĵo [sub.] citação República Tcheca)
citi [v.][tr] citar, mencionar ĉeko [sub.] cheque (bancário)
citrono [sub.] limão ĉeko nekovrita [adj.] cheque sem
civila [adj.] civil (indivíduo não fundos, trastrekita
militar, paisano) ĉeko trastrekita [adj.] cheque
civilizado [sub.] civilização (ato cruzado
de civilizar) ĉelo [sub.] célula
civilizi [v.][tr] civilizar, domesticar ĉemizo [sub.] camisa
civilizo [sub.] civilização (ato de ĉenero [sub.] elo, argola
civilizar) ĉeno [sub.] cadeia, corrente
civita [adj.] civil ĉerizo [sub.] cereja
civitano [sub.] cidadão ĉerko [sub.] esquife, ataúde, caixão
civito [sub.] cidade (corpo político), ĉerpi [v.][tr] tirar (um líquido)
cidade livre ĉesi [v.][n tr] cessar, parar de
codoromo [sub.] cd-rom (computação) ĉevalejo [sub.] estábulo
colo [sub.] polegada ĉevalo [sub.] cavalo
ĉevalpovo [sub.] cavalo-vapor
Ĉ ĉi [v.] partícula que indica proximidade
ĉi- forma correlativa união de
ĉagreni [v.][tr] afligir, molestar,
magoar correlatos ( tudo,
ĉagreno [sub.] aflição, pesar, dor todos,etc...)
ĉambraro [sub.] apartamento, ĉi kaj tie [adv.] aqui e acolá
aposentos ĉi tie [adv.] aqui
ĉambro [sub.] quarto, sala ĉi tiu este, esta
ĉamo [sub.] camurça ĉia [adj.] cada espécie de, toda
ĉampano [sub.] champanha espécie de, de toda a
ĉampiono [sub.] campeão qualidade
ĉano [sub.] cão (peça da espingarda ĉial por todos os motivos
que percute a cápsula) ĉiam sempre, eternamente
ĉapelo [sub.] chapéu, sombreiro ĉie [adv.] em toda a parte, em
ĉapitro [sub.] capítulo (de livro) todo o lugar
ĉapo [sub.] boné, gorro ĉiel de todo o modo, por todas
ĉar porque, pois que, visto que as formas, de qualquer
___________________________________________________________ 114
maneira damaĝi [v.][tr] danificar

ĉiel(glor)a [adj.] celeste, celestial damaĝo [sub.] dano
ĉielarko [sub.] arco-íris damludo [sub.] jogo de damas
ĉielo [sub.] céu, alturas damni [v.][tr] danar, tornar maldito,
ĉies de cada um, de todos condenar ao inferno
ĉifi [v.][tr] amarrotar, amassar damo [sub.] dama (jogo de cartas)
ĉifonisto [sub.] trapeiro dana [adj.] dinamarquês
ĉifono [sub.] farrapo, andrajo, danci [v.][n tr] dançar
trapo dancist(in)o [sub.] dançarino (a)
ĉifro [sub.] cifra, escrita secreta danco [sub.] dança
Ĉikagano [sub.] cidadão de Chicago dando [sub.] dândi, janota, almofadinha
Ĉikago [sub.] Chicago danĝera [adj.] perigoso
ĉikani [v.][tr] chicanear, falar danĝero [sub.] perigo
mal de, fuxicar Danio=Danujo=Danlando
ĉikune [adv.] aqui anexo [sub.] Dinamarca
ĉikune [adv.] aqui anexo dank al graças a
Ĉilio [sub.] Chile danka [adj.] grato, reconhecido
ĉimomente [adv.] neste momento, dankema [adj.] grato, reconhecido
ĉi tie danki [v.][tr] agradecer, dever
ĉina [adj.] chinês (relativo à China) (estar agradecido)
Ĉinio=Ĉinujo [sub.] China dankon! obrigado!
ĉino [sub.] chinês (natural da danno [sub.] dan (judô)
China) dano [sub.] dinamarquês (natural
ĉio [sub.] tudo, cada coisa da Dinamarca)
ĉiom adv. toda a quantidade, tudo dati _____[v.][tr] datar (escrever a data)
ĉiopova [adj.] onipotente dato [sub.] data
ĉirkaŭ em torno de, ao derredor datreveno [sub.] aniversário
de daŭra [adj.] duradouro
ĉirkaŭaĵoj [sub.] arrabalde, subúrbio daŭre [adv.] continuamente
ĉirkaŭbraki [v.][tr] abraçar daŭri [v.][n tr] durar, continuar,
ĉirkaŭe [adv.] à volta, ao redor prolongar-se
ĉirkaŭi [v.][tr] circundar, cercar daŭrigi [v.] continuar
ĉirkaŭiri [v.][n tr] rodear, circular daŭrigota [adj.] continua (coloca-
ĉirkaŭpreni [v.][tr] abraçar, abarcar se no final de textos
ĉiu cada um, cada (qual), todo, parcialmente publicados
toda a pessoa em uma edição)
ĉiujara [adj.] anual (que ocorre a de [adv.] de, por, desde
cada ano) deca [adj.] conveniente, próprio,
ĉiusemajne [adv.] semanalmente decoroso
ĉiutaga [adj.] diário, quotidiano dece [adv.] como se deve, como
ĉizi [v.] cinzelar, entalhar é justo, decentemente
ĉizilo [sub.] cinzel, entalhador Decembro [sub.] Dezembro
ĉj [sub.] (sufixo com que se formam deci [v.][n tr] convir, ser próprio,
os apelidos de carinho ser decente
masculinos) decida [adj.] decidido, resoluto
Vocabulário Esperanto-Português - 12 decidi [v.][tr] decidir, deliberar
ĉokolado [sub.] chocolate decidiga [adj.] decisiva
ĉu se(na interrogação indireta), decidiĝi [v.] decidir-se, tomar
partícula interrogativa uma resolução
(não traduzida na interrogação decido [sub.] decisão
direta) deĉifri [v.] decifrar
dediĉi [v.][tr] dedicar, consagrar
D defendi [v.][tr] defender
defii [v.][tr] desafiar
da [adj.] de ( usa-se depois das
palavras que exprimem definitiva [adj.] definitivo, decisivo
medida, peso, número, definitive [adv.] definitivamente
quantidade) defio [sub.] desafio
dafno [sub.] dafne (bot.) deflankiĝi [v.] desviar-se, afastar-
daktilo [sub.] tâmara se
___________________________________________________________ 115
degeli [v.][n tr] degelar, derreter- dentkarno [sub.] gengiva

se dento [sub.] dente
degelo [sub.] degelo (ação de departemento [sub.] departamento
degelar) dependi [v.][n tr] depender de
deĵori [v.][n tr] estar de serviço, depost desde, depois de; atrás
estar de plantão de"
dek dez depreni [v.] tirar, descontar
deka [adj.] décimo(lugar) deprimi [v.][tr] deprimir, abater
dekano [sub.] decano, deão deprimo [sub.] depressão
deklami [v.][tr] declamar, recitar des tanto (correlativo de ju)
deklaracio [sub.] declaração, desaponti [v.][tr] desapontar
depoimento desegnaĵo [sub.] desenho (a representação)
deklari [v.][tr] declarar, depor desegni [v.][tr] desenhar, traçar
deklaro [sub.] declaração, depoimento desegno [sub.] desenho (a arte)
deklaro [sub.] declaração, depoimento deserto [sub.] sobremesa
deklivo [sub.] declive, ladeira, destini [v.][tr] destinar, reservar,
rampa aprazar
dekono [sub.] um décimo destino [sub.] destino
dekope [adv.] em grupo de dez deŝiri [v.][tr] arrancar, colher
dekoracii [v.] decorar, ornar (flores), tirar
dekoracio [sub.] decoração detalo [sub.] particularidade, detalhe
dekori [v.] decorar, ornar detektivo [sub.] detetive
dekreti [v.][tr] decretar deteni [v.][tr.] deter
dekreto [sub.] decreto detergento [sub.] detergente
dekstra [adj.] direito (lado) determini [v.][tr] determinar, fixar,
dekstren para a direita definir
dekstrulo [sub.] destro detonaci [v.] detonar
dekstrume [adv.] no sentido horário detruado [sub.] destruição
delegacio [sub.] delegação detrui [v.][tr] destruir
delegi [v.][tr] delegar, deputar detruo [sub.] destruição
delegito [sub.] delegado deveni [v.][n tr] vir de, derivar,
deletera [adj.] deletério provir
delikata [adj.] delicado, fino, devi [v.][tr] dever, ter a obrigação
brando de, ter de
Vocabulário Esperanto-Português - 13 deviga [adj.] obrigatório, compulsório
deliktulo [sub.] delinqüente devigi [v.] obrigar, constranger
deliri [v.][n tr] delirar, divagar devizo [sub.] divisa, lema; cambial
deliro [sub.] delírio (com.)
delogi [v.][tr] seduzir, desencaminhar devo [sub.] dever,devi [tr]
delonge [adv.] há muito (tempo) dezerto [sub.] deserto, páramo,
demandi [v.][tr] perguntar, ermo
questionar, indagar deziri [v.][tr] desejar, pretender
demeti [v.][tr] tirar, depor deziro [sub.] desejo, pretensão
demisii [v.][n tr] demitir-se, exonerar- Dia [adj.] divino
se diabla [adj.] diabólico
demokrata [adj.] democrático diable! com os diabos!
demokratio [sub.] democracia diablo [sub.] diabo
demokrato [sub.] democrata diafilmo [sub.] eslaide
demona [adj.] demoníaco diakono [sub.] diácono
demono [sub.] demônio dialekto [sub.] dialeto
demonstracii [v.][tr] demonstrar dialogo [sub.] diálogo
demonstracio [sub.] demonstração diamanto [sub.] diamante
demonstri [v.][tr] demonstrar diboĉi [v.][n tr] viver no deboche,
denove [adv.] de novo viver em farra
denove [adv.] de novo, novamente diboĉigi [v.] corromper
densa [adj.] denso, espesso, diboĉo [sub.] dissipação, farra
compacto dieso [sub.] díese, sustenido
denta [adj.] dentário (mús.)
dentisto [sub.] dentista dieta [adj.] dietético
___________________________________________________________ 116
dieto [sub.] dieta diskutado [sub.] discussão

difekti [v.][tr] danificar, avariar, diskuti [v.][n tr] discutir
estragar diskuto [sub.] discussão
diferenci [v.][n tr] ser diferente, disponi (pri) dispor de, ter (à
diferir disposição)
diferencigi [v.] diferenciar disponigi [v.] disponibilizar
diferenco [sub.] diferença dispono [sub.] disposição
difini [v.][tr] definir, indicar disputi [v.][n tr] disputar, contender
difinita [adj.] definida dissemi [v.][tr] espalhar, disseminar
difino [sub.] definição distanco [sub.] distância
digi [v.][tr] deter, represar distinga [adj.] distinto
digna [adj.] digno distingi [v.][tr] distinguir
digno [sub.] dignidade distingo [sub.] distinção
digo [sub.] dique, represa distri [v.][tr] distrair, desviar a
diĝita [adj.] digital (eletrônica) atenção; divertir
dika [adj.] grosso, espesso; negrito distribui [v.][tr] distribuir
dikeco [sub.] espessura distrikto [sub.] distrito, comarca
dikfingro [sub.] polegar distrita [adj.] alguém que foi distraído
dikfingro [sub.] polegar disvastigi [v.] divulgar, espalhar
diktatoro [sub.] ditador divano [sub.] divã
diktaturo [sub.] ditadura diveni [v.][tr] adivinhar, acertar,
dikti [v.][tr] ditar decifrar
dilemo [sub.] dilema diversa [adj.] diverso, vário, que
diletanto [sub.] diletante, amador, oferece vários aspectos
não profissional dividi [v.][tr] dividir, repartir,
Vocabulário Esperanto-Português - 14 desmembrar
diligenta [adj.] diligente, esforçado, divizio [sub.] divisão (mil.)
aplicado do [sub.] portanto, por conseguinte,
diluvo [sub.] dilúvio logo, então
dimanĉo [sub.] Domingo doganejo [sub.] alfândega (local
Dio [sub.] Deus onde funciona a)
diplomato [sub.] diplomata dogano [sub.] aduana, alfândega(
diplomiĝi [v.] graduar tipo de repartição pública)
diplomita [adj.] diplomado dogmo [sub.] dogma
diplomito [sub.] diplomado, concluinte doko [sub.] doca
diplomo [sub.] diploma doktoro [sub.] doutor, médico,
direkti [v.][tr] dirigir, encaminhar, escriba
governar, gerir dokumento [sub.] documento
direktilo [sub.] volante, guidão dolaro [sub.] dólar
direkto [sub.] direção dolĉa [adj.] doce, meigo, ameno,
direktoro [sub.] diretor, regente suave
diri [v.][tr] dizer, proferir dolĉacida [adj.] agridoce
dis (prefixo indicando separação, dolĉaĵo [sub.] doce, coisa doce
desunião, dispersão) dolĉe! docemente!
disaŭdigi [v.] fazer ouvir pela telefonia dolĉulino [sub.] uma mulher doce,
sem fio novidades, meiga
músicas, etc. dolori [v.][tr] doer, causar dor
disciplino [sub.] disciplina dolorigi [v.] fazer sentir dor (Mi
disĉiplo [sub.] discípulo dolorigis la dorson - Eu
disdoni [v.][tr] distribuir machuquei minhas costas.)
diserigi [v.] desagregar doloro [sub.] aflição, dor
Diservo [sub.] ofício divino, culto domaĝe [adv.] lamentável, deplorável
disigi [v.] separar, dividir domaĝi [v.][tr] ter medo de gastar,
diskedo [sub.] disquete de computador de perder, de estragar
disketo = diskedo [sub.] disquete domaĝo [sub.] coisa lamentável
diski [v.][tr] discar (telefone) domego [sub.] mansão
disko [sub.] disco dometo [sub.] casinha, casinhola
diskoteko [sub.] discoteca domini [v.][tr] dominar
diskriminacii [v.][n tr] discriminar domo [sub.] casa,
___________________________________________________________ 117
habitação dubo [sub.] dúvida

donace [adv.] como um presente, duko [sub.] duque
grátis dum durante
donaci [v.][tr] presentear, doar, dume [adv.] entrementes, nesse
brindar ínterim
donaco [sub.] doação, presente dumtempe [adv.] durante certo
doni [v.][tr] dar, ministrar, entregar tempo, provisoriamente
Donjuano, donĵuano [sub.] Don dungi [v.][tr] assalariar, empregar
Juan dungito [sub.] empregado
dopi = drogigi [v.][tr] dopar duobla [adj.] dobro, dobrado
dorloti [v.][tr] afagar, amimar, duobligi [v.] dobrar
acariciar duoninsulo [sub.] península
dormema [adj.] dorminhoco duono [sub.] metade
Vocabulário Esperanto-Português - 15 duope [adv.] aos pares
dormeti [v.] cochilar duopo [sub.] grupo de dois, dupla
dormi [v.][n tr] dormir durdisko [sub.] disco rígido
dormigi [v.] fazer dormir duŝejo [sub.] ducha (lugar onde
dormo [sub.] sono se aplicam duchas)
dorno [sub.] espinho, estrepe, duŝilo [sub.] chuveiro
pico duŝo [sub.] ducha (jato de água)
dorso [sub.] costas, dorso
dosiero [sub.] arquivo (computação)
dosierujo [sub.] diretório (computação)
E
ebena [adj.] plano, chato, liso
doso [sub.] dos (sistema operacional ebenaĵo [sub.] planície
de computador) ebla [adj.] possível
doti [v.][tr] dotar eble [adv.] talvez
doto [sub.] dote, dom ebleco [sub.] possibilidade
dozi [v.][tr] dosar (medicamentos) ebria [adj.] ébrio, bêbado
dozo [sub.] dose ebriiĝi [v.] embebedar-se
drajvo [sub.] drive ebrio [sub.] embriaguez, bebedeira
drako [sub.] dragão ebriulo [sub.] bêbado
dramo [sub.] drama (peça teatral); ec (sufixo que indica qualidade,
acontecimento estado)
drástico (f.) eco [sub.] qualidade
drapiri [v.][tr] cobrir (de pano) eĉ mesmo, até mesmo
drapiro [sub.] pano, adorno (para edelvejso [sub.] edelvais, "edelweiss"
mesas, janelas, móveis, (bot.)
etc.) eduki [v.][tr] educar, criar
drapo [sub.] pano, fazenda (para edziĝi [v.] casar-se (tornar-se
vestuário) esposo)
drasta [adj.] drástico, enérgico edziniĝi [v.] casar-se (tornar-se
draŝi [v.][tr] debulhar, malhar esposa)
drato [sub.] arame, fio de metal edzino [sub.] esposa
dresi [v.][tr] domar, adestrar edzo [sub.] esposo
drinkaĵo [sub.] bebida alcoólica efektiva [adj.] efetivo, real, verdadeiro
drinkemulo [sub.] bêbado efektive [adv.] de fato, efetivamente
drinki [v.][n tr] beber (em excesso efektivigi [v.] efetuar, efetivar
alcoólico) efektiviĝi [v.] realizar-se, cumprir-
drinkulo [sub.] bêbado se
drivi [v.][n tr] derivar (náut.) efekto [sub.] efeito, impressão
drogigi = dopi [v.][tr] dopar efiki [v.][n tr] ser eficaz, produzir
drogo [sub.] droga efeito
droni [v.][n tr] afogar-se, submergir- efiko [sub.] efeito
se eg (sufixo que denota aumentativo)
dronigi [v.] afogar egala [adj.] igual
du dois egale [adv.] igualmente
dua [adj.] segundo egaleco [sub.] igualdade
dubi [v.][n tr] duvidar egali [v.][n tr] ser igual, não diferir
dubinda [adj.] que merece dúvidas ege [adv.] extremamente
___________________________________________________________ 118
Vocabulário Esperanto-Português - 16 eksplodmotoro [sub.] motor de

eĥo [sub.] eco explosão
ej [sub.] (sufixo que indica lugar) eksplodo [sub.] explosão
ejo [sub.] lugar ekspluati [v.][tr] explorar; fazer
ek (prefixo que indica começo de produtiva terra ou empresa
ação, ação súbita) eksponi [v.][tr] expor; apresentar
ek! Comecemos! Vamos! pintura ao público
ekbrili [v.] lançar brilho de súbito eksporti [v.][tr] exportar
ekde [adv.] desde ekspreso [sub.] expresso (trem);
ekflagri [v.][tr] deflagrar ekstari [v.][n tr] de súbito pôr-se
ekflori [v.][n tr] começar a florir de pé
ekipaĵo [sub.] equipamento ekstaza [adj.] extático
ekipi [v.][tr] equipar, aparelhar ekstazo [sub.] êxtase
ekiri [v.][n tr] pôr-se em marcha, ekster afora, fora de
pôr-se a caminho ekstera [adj.] exterior, externo
ekkuri [v.][n tr] partir, arrancar eksteraĵo [sub.] exterior, aparência
ekkuŝi=kuŝiĝi [v.] estender-se, externa
deitar-se ekstere [adv.] fora, de fora
eklezia [adj.] eclesiástico eksterlande [adv.] exterior (país)
eklezio [sub.] igreja (instituição, eksterlando [sub.] terra(s) estrangeira(
não a construção) s)
ekonomiko [sub.] economia (ciência) eksterordinara [adj.] extraordinário
ekonomio [sub.] economia ekstravaganca [adj.] extravagante
ekpreni [v.][tr] pegar de súbito, ekstrema [adj.] extremo
rapidamente ekvatoro [sub.] equador
ekrano [sub.] biombo, tela (para ekvilibro [sub.] equilíbrio
projeções) ekvivalento [sub.] equivalente
ekrigardi [v.][n tr] olhar de relance ekz. abreviação de ekzemple
eks (prefixo que indica ex-, antigo) ekzameni [v.][tr] examinar, inspecionar
eksalti [v.][n tr] dar um pulo, ekzameno [sub.] exame, prova,
saltar teste
ekscita [adj.] excitante ekzekuti [v.][tr] executar (pena
eksciti [v.][tr] excitar, inflamar de morte)
ekscito [sub.] excitação ekzemple [adv.] por exemplo
eksedziĝi [v.] divorciar-se ekzemplero [sub.] exemplar, cópia
eksigi [v.] exonerar, demitir ( de livro, documento)
eksiĝi [v.] demitir-se ekzemplo [sub.] exemplo
ekskludi [v.][tr] excluir ekzerci [v.] praticar, exercitar-se
ekskluziva [adj.] exclusivo ekzerci [v.][tr] exercitar
ekskurso [sub.] excursão ekzerco [sub.] exercício, sin
eksmoda [adj.] fora de moda, ekzisti [v.][n tr] existir
antiquado, obsoleto ekzisto [sub.] existência
ekspedi [v.][tr] expedir, aviar, ekzotika [adj.] exótico
despachar el de, dentre (prefixo que exprime
ekspedicio [sub.] expedição origem; de um estado
eksperimenta [adj.] experimental a outro; extração)
eksperimenti [v.][tr] fazer experiências elaĉeti [v.] resgatar, remir
eksperimento [sub.] experimento, elartikigi [v.] luxar
experiência (ensaio Vocabulário Esperanto-Português - 17
científico) elasta [adj.] elástico
eksperto [sub.] experto elĉerpita [adj.] esgotado
eksplodaĵo [sub.] explosivo eldoni [v.][tr] editar, publicar
eksplodi [v.][n tr] explodir eleganta [adj.] elegante
eksplodigi [v.] causar explosão elekti [v.][tr] eleger, escolher,
eksplodigi = eksplodbrui [v.][n designar
tr] detonar elekto [sub.] eleição, escolha
eksplodilo [sub.] explosivo preparado elektra [adj.] elétrica
com um objetivo elektro [sub.] eletricidade
(p.ex. mina) elektronika [adj.] eletrônico
___________________________________________________________ 119
elektroniko [sub.] eletrônica enboteligi [v.] engarrafar

(técnica) enciklopedio [sub.] enciclopédia
elektrono [sub.] elétron enĉifri [v.] codificar
elementa [adj.] elementar end (sufixo que indica
elemento [sub.] elemento endormiĝi [v.] cair no sono aos
elimini [v.][tr] eliminar, expulsar, poucos
afastar energia [adj.] enérgico
elirejo [sub.] saída, porta energio [sub.] energia
eliri [v.][n tr] sair engluti [v.][tr] sorver
eliri [v.][n tr] sair (Eliro=Êxodo) enhavo [sub.] conteúdo
elizii [v.][tr] elidir enigmo [sub.] enigma, adivinhação
elizio [sub.] elisão eniri [v.][n tr] entrar
elkovi [v.][tr] chocar o tempo suficiente enkadrigi [v.] enquadrar, emoldurar
até que os filhotes enketi [v.][n tr] investigar
saiam do ovo enketo [sub.] inquérito, investigação
ellabori [v.][tr] elaborar enklasigi [v.] classificar
ellerni [v.][tr] aprender a fundo enkodigi [v.] codificar (reunir em
elmigri [v.][n tr] emigrar um código)
elokventa [adj.] eloqüente enladigi [v.] enlatar alimentos já
elparoli [v.][tr] pronunciar, articular preparados.
elpensi [v.][tr] inventar enlistigi [v.] catalogar, arrolar,
elporti [v.][tr] suportar, tolerar, pôr em lista
agüentar enlitiĝi [v.] deitar-se na cama
elradikigi [v.][tr] arrancar com a enmigri [v.][n tr] emigrar
raiz enordigi [v.] arrumar, ordenar,
elreviĝi [v.][n tr] desiludir-se, arranjar
desenganar-se enseliĝi [v.] montar
elspezi [v.][tr] pagar por uma ensorĉiga [adj.] enfeitiçante
mercadoria ou serviço enspezi [v.][tr] receber dinheiro
recebido por uma mercadoria ou
elspezoj gastos, despesas serviço prestado
elspiri [v.][tr] exalar, expirar enspezoj [sub.] receita (entrada
elŝalti [v.][tr] desligar de dinheiro)
elŝipiĝi [v.] desembarcar-se enspiri [v.][n tr] aspirar, inalar
elŝovi [v.][tr] expor empurrando enŝipiĝi [v.] embarcar-se
eluzi [v.][tr] puir, safar enŝprucigilo [sub.] seringa, injetor
elverŝi [v.][tr] esvaziar enterigi [v.] enterrar
elvoki [v.][tr] evocar (espírito) entombigi [v.] sepultar, enterrar
em (sufixo que indica hábito, Vocabulário Esperanto-Português - 18
propensão, tendência) entreprenema [adj.] empreendedor
embarasi [v.][tr] embaraçar, estorvar entrepreni [v.][tr] empreender
embaraso [sub.] embaraço, perplexidade, entrepreno [sub.] empresa
aperto, estorvo entrudiĝi [v.] meter o nariz em
embuski [v.][n tr] estar em uma assunto alheio
emboscada entute [adv.] na sua generalidade,
embusko [sub.] cilada, tocaia, em suma, numa palavra
emboscada entuziasma [adj.] entusiasta
emerita [adj.] aposentado, jubilado entuziasmo [sub.] entusiasmo
emerito [sub.] indivíduo aposentado, enua [adj.] aborrecido, fastidioso
jubilado enui [v.][n tr] aborrecer-se, enfastiar-
emfaza [adj.] enfático se
emfazi [v.][n tr] enfatizar enuiga [adj.] aborrecido, fastidioso
emfazo [sub.] ênfase enverŝi [v.][tr] derramar em alguma
emfiteŭzo [sub.] enfiteuse coisa
emi [v.] ter tendência a envia [adj.] invejoso
eminenta [adj.] eminente envii [v.][tr] invejar
emocii [v.][tr] comover, sensibilizar envio [sub.] inveja
emocio [sub.] emoção, abalo, episkopa [adj.] episcopal
comoção episkopo [sub.] bispo
___________________________________________________________ 120
epizodo [sub.] episódio et (sufixo que indica diminutivo)

epoko [sub.] época, idade eta [adj.] pequeno
epopea [adj.] épico etaĝo [sub.] andar( de um edifício),
epopeo [sub.] epopéia pavimento
er (sufixo que exprime um dos etapo [sub.] etapa
elementos em que consiste etburĝa [adj.] pequeno-burguês
um todo) etendi [v.][tr] estender, desdobrar,
erari [v.] errar, cair em erro esticar
eraro [sub.] erro eterna [adj.] eterna
ergonomio [sub.] ergonomia eterneco [sub.] eternidade
erikejo [sub.] charneca eterno [sub.] eternidade
eriko [sub.] urze Eternulo, la [adj.] O Eterno, O
ermito [sub.] eremita Senhor (Deus)
ero [sub.] elemento, partícula etika [adj.] ética
erotika [adj.] erótico etikedo [sub.] etiqueta, rótulo
escepte de [adv.] à exceção de (com.)
escepti [v.][tr] excetuar etiketo [sub.] etiqueta, cerimonial,
escepto [sub.] exceção pragmática
esenca [adj.] essencial etiko [sub.] Ética (ciência da moral)
esenco [sub.] essência etoso [sub.] ambiência, atmosfera
eskaladi [v.][tr] escalar espiritual de um meio
eskalatoro [sub.] escada rolante Eŭropa [adj.] Europeu
eskalo [sub.] escada de mão Eŭropo [sub.] Europa
eskapi [v.][n tr] escapar (de) evakui [v.][tr] evacuar
eskapo [sub.] escapada evangelia [adj.] evangélico
eskorti [v.][tr] escoltar evangelio [sub.] evangelho
eskorto [sub.] escolta evento [sub.] evento
Esperanto [sub.] Esperanto (aquele eventuala [adj.] eventual, contingente
que espera) (que pode ocorrer)
espereble [adv.] conforme o que eventuale [adv.] eventualmente
se pode esperar Vocabulário Esperanto-Português - 19
esperi [v.][tr] ter esperança eventualo [sub.] eventualidade
espero [sub.] esperança evidenta [adj.] evidente, óbvio
esplorado [sub.] exploração, investigação, eviti [v.][tr] evitar, evadir, esquivar
pesquisa evoluado [sub.] evolução
esplori [v.][tr] explorar, pesquisar, evolui [v.][tr] evoluir, evolver
buscar evolulando [sub.] país em desenvolvimento
esploro [sub.] exploração, investigação, evoluo [sub.] evolução
pesquisa
esprimi [v.][tr] expressar F
esprimo [sub.] expressão fabelo [sub.] estória, conto de
establi [v.][tr] estabelecer fadas
establo [sub.] estabelecimento fabo [sub.] fava
esti [v.] ser, estar, haver (impessoal), fabriki [v.][tr] fabricar
achar-se, existir. fabriko [sub.] fábrica
estimata sinjoro [sub.] caro senhor facila [adj.] fácil
estimi [v.][tr] estimar, gostar, facilanima [adj.] frívolo, leviano
avaliar faciligi [v.] facilitar
estingi [v.][tr] extinguir, apagar fadeno [sub.] fio, linha
estont(ec)o [sub.] futuro faduo [sub.] fado (dança portuguesa)
estonta [adj.] do futuro fago [sub.] faia, fago (bot.)
estonto [sub.] futuro fajfi [v.][tr] assobiar, apitar
estr (sufixo que indica chefe de) fajraĵo [sub.] fogos de artifício
estrado [sub.] estrado, tablado, fajrero [sub.] fagulha
pódio fajrilo [sub.] isqueiro
estraro [sub.] diretoria fajro [sub.] fogo
estri [v.][tr] administrar, dirigir fajrujo [sub.] fogão
estro [sub.] chefe, diretor fakaro [sub.] armário ou estante
eŝafodo [sub.] cadafalso, patíbulo para papéis
___________________________________________________________ 121
fako [sub.] compartimento, seção, (de fogão, túnel, etc.)

especialidade favora [adj.] favorável, propício
fakso [sub.] fax favorata [adj.] favorito
fakta [adj.] efetivo, real favori [v.][tr] favorecer
fakte [adv.] de fato favoro [sub.] favor
fakto [sub.] fato fazo [sub.] fase
fakturi [v.][tr] faturar febra [adj.] febril
fakturo [sub.] fatura, nota febri [v.][n tr] estar com febre
(com.) febro [sub.] febre
fakulo [sub.] especialista, experto Februaro [sub.] Fevereiro
fakultato [sub.] faculdade federacio [sub.] federação
falĉi [v.][tr] ceifar, roçar federala [adj.] federal
falĉilo [sub.] foice feina [adj.] feérico; de fada."
faleti [v.][n tr] tropeçar feino [sub.] fada
fali [v.][n tr] cair, tombar, ruir fekaĵo [sub.] excremento, matéria
faligi [v.] derrubar fecal
falsa [adj.] falso feki [v.][n tr] defecar
falsaĵo [sub.] falsificação feko [sub.] excremento, matéria
falsigi [v.] falsificar fecal
fama [adj.] famoso Vocabulário Esperanto-Português - 20
familio [sub.] família fekunda [adj.] fecundo
famo [sub.] fama, renome feliĉa [adj.] feliz
fanatika [adj.] fanático feliĉeco [sub.] felicidade
fandi [v.][tr] derreter feliĉo [sub.] felicidade
fanfaro [sub.] fanfarra, charanga felo [sub.] pele de animal com
fanfaroni [v.][n tr] fanfarrear pêlos
fantazia [adj.] fantástico, imaginário femuro [sub.] coxa
fantazio [sub.] fantasia fendaĵo [sub.] fenda, racha, greta
fantomi [v.][n tr] aparecer como fendi [v.][tr] fender, rachar, partir
se fosse fantasma fendo [sub.] fenda, racha, greta
fantomo [sub.] fantasma, aparição fenestro [sub.] janela
farbi [v.][tr] pintar fenomena [adj.] fenomenal
farbo [sub.] tinta fenomeno [sub.] fenômeno
farĉi [v.][tr] rechear (cul.) feo [sub.] gênio
farĉo [sub.] recheio (cul.) fera [adj.] férrea
farendaĵoj [sub.] coisas que devem ferdeko [sub.] convés
ser feitas ferio [sub.] feriado, dia de folga,
fari [v.][tr] fazer, executar, formar la
fariĝi [v.] fazer-se, tornar-se ferioj [sub.] férias
farmi [v.][tr] arrendar fermentaĵo [sub.] matéria em
farmigi [v.] dar em contrato sua fermentação
propriedade para o uso fermenti [v.][n tr] fermentar
de alguém fermentilo [sub.] levedo, lêvedo
farmisto [sub.] arrendatário fermi [v.][tr] fechar
farmo [sub.] arrendamento fermiĝi [v.] fechar-se
faro [sub.] obra, feito fero [sub.] ferro
farti [v.][n tr] passar (de saúde), feroca [adj.] feroz, cruel (poét.)
Kiel vi fartas? Como você ferrubaĵo [sub.] sucata de ferragens
está passando? fervojo [sub.] ferrovia, estrada
farunaĵo [sub.] farofa de ferro
faruno [sub.] farinha fervora [adj.] fervoroso, zeloso
fasado [sub.] fachada, frontispício fervori [v.][n tr] afervorar, estimular
fascina [adj.] fascinante fervoro [sub.] zelo, fervor, ardor
fascini [v.][tr] fascinar festeno [sub.] banquete, ágape
fasko [sub.] feixe, molho; penca" festi [v.][tr] celebrar, festejar
fatala [adj.] fatal festo [sub.] celebração, festa
fatalo [sub.] fatalidade feŭda [adj.] feudal
faŭki [v.][n tr] escancarar-se feŭdo [sub.] feudo
faŭko [sub.] goela, abertura, boca feŭdulo [sub.] vassalo
___________________________________________________________ 122
fi! credo! fora! cruzes! fino [sub.] fim, conclusão

fianĉino [sub.] noiva finstacio [sub.] estação terminal
fianĉo [sub.] noivo firakonto [sub.] piada obscena
fiaski [v.][n tr] fracassar, malograr- firma [adj.] firme, constante,
se consistente
fiasko [sub.] fiasco, malogro firmao [sub.] firma, loja (com.)
fibolo [sub.] fíbula firmo [sub.] firma, loja (com.)
fibro [sub.] fibra, filamento (anat.) fiŝi [v.][tr] pescar
fidela [adj.] fiel, leal, seguro fiŝkapti [v.] pescar
fidi (je) ter fé em fiŝo [sub.] peixe
fidinda [adj.] seguro, fidedigno fizika [adj.] físico
fido [sub.] fé Vocabulário Esperanto-Português - 21
fiera [adj.] orgulhoso fiziko [sub.] física (ciência)
fieri (pri) ter orgulho de fizionomio [sub.] fisionomia
fiero [sub.] orgulho fjordo [sub.] fiorde
fifama [adj.] de má reputação flago [sub.] bandeira, pavilhão
figura [adj.] da figura flagreti [v.][n tr] cintilar
figuranto [sub.] figurante (tea.) flagri [v.][n tr] chamejar, flamejar,
figuri [v.][tr] figurar, representar coruscar
figuro [sub.] figura, vulto configuração, flami [v.][n tr] arder
imagem flamkapa [adj.] (que tem) cabeça
fihelpanto = krimhelpanto = quente, esquentado
komplico [sub.] conivente flamo [sub.] chama, labareda;
fikcia [adj.] fictício paixão (ardente)
fikcio [sub.] ficção, invenção flanela [adj.] flanelado
fiksa [adj.] fixo flanelo [sub.] flanela
fiksi [v.][tr] fixar, cravar, aprazar, flanka [adj.] lateral, acessório,
determinar apenso
filatelio [sub.] filatelia flanke de [adv.] ao lado de
filatelo [sub.] filatelia flanken para o lado
filiko [sub.] feto (bot.; planta flanko [sub.] lado, flanco; banda
ornamental)" flankokupo [sub.] subemprego;
filino [sub.] filha bico, quebra-galho
filio [sub.] filial, sucursal (com.) flano [sub.] torta de nata, ovos e
filmo [sub.] filme, película farinha (cul.)
filo [sub.] filho flari [v.][tr] cheirar
filozofi [v.][n tr] filosofar flatado [sub.] lisonja
filozofio [sub.] filosofia flati [v.][tr] lisonjear, gabar
filozofo [sub.] filósofo flava [adj.] amarelo
filtri [v.][tr] filtrar flavo [sub.] a cor amarela
filtrilo [sub.] filtro flegi [v.][tr] cuidar, zelar, tratar
fina [adj.] final flegistino [sub.] enfermeira
finaĵo [sub.] terminação, desinência flegma [adj.] fleumático, calmo
financa [adj.] financeiro flegmo [sub.] fleuma, calma, impassibilidade
financi [v.][tr] financiar fleksebla [adj.] flexível
financo [sub.] finanças fleksi [v.][tr] dobrar, curvar, torcer
fine [adv.] finalmente, por fim flikaĵo [sub.] remendo
finfine [adv.] finalmente fliki [v.][tr] remendar, consertar
fingringo [sub.] dedal flirti [v.][n tr] esvoaçar, flutuar,
fingro [sub.] dedo borboletear
fingrumi [v.][tr] apalpar flori [v.][n tr] florir, florescer
fini [v.][tr] acabar, finalizar, encerrar floro [sub.] flor
finiĝi (per) terminar, acabar flosi [v.][n tr] boiar, flutuar
finna [adj.] finlandês (relativo à floso [sub.] jangada
Finlândia) flua [adj.] fluido, corrente
Finnio=Finlando= fluaĵo [sub.] líquido, fluido
Finnujo [sub.] Finlândia flugarmeo [sub.] aeronáutica
finno [sub.] finlandês (natural da flugfolio [sub.] folha solta (impresso)
Finlândia) flughaveno [sub.] aeroporto
___________________________________________________________ 123
flugi [v.][n tr] voar formularo [sub.] formulário

flugilo [sub.] asa formuli [v.][tr] formular
flugmaŝino [sub.] avião, helicóptero formulo [sub.] fórmula
flugo [sub.] vôo forno [sub.] forno, fogão
flui [v.][n tr] fluir, correr (líquido) forpasi [v.][tr] passar-se, decorrer,
fluida [adj.] fluido, líquido andar (tempo)
flulinia [adj.] aerodinâmica forpeli [v.][tr] afugentar, rechaçar
fluo [sub.] corrente (de água), forpermeso [sub.] licença (para
fluxo (de rio) ausentar-se ou ir embora)
fluso [sub.] fluxo (mar. enchente) forpermeso [sub.] licença (para
flustri [v.][tr] cochichar, segredar ausentar-se ou ir embora)
flustro [sub.] cochicho forpreni [v.] tomar, arrancar
foiro [sub.] feira forstreki [v.][tr] anular, riscar
foja [adj.] eventual uma palavra ou frase para
foje [adv.] uma vez, um dia, outrora anular
fojnamaso [sub.] montão de feno forta [adj.] forte
fojno [sub.] feno forteco [sub.] força, intensidade
fojo [sub.] vez, feita fortika [adj.] forte, sólido, rijo
foko [sub.] foca fortikaĵo [sub.] fortificação, fortaleza
fokuso [sub.] foco fortostreĉo [sub.] esforço
foliaro [sub.] folhagem Fortuno [sub.] sorte, acaso, felicidade
folio [sub.] folha; chapa, lâmina forumo [sub.] foro, fórum
foliumi [v.][tr] folhear (livro) fosaĵo [sub.] cava, fossa
folkloro [sub.] folclore fosforeska [adj.] fosforescente
fondaĵo [sub.] fundação fosforeski [v.][n tr] ser fosforescente
fondi [v.][tr] fundar, instalar, estabelecer fosforo [sub.] fósforo (quím.)
fonduso [sub.] fundo (capital) fosi [v.][tr] cavar, revolver
fonetika [adj.] fonético fosilo [sub.] pá, enxada, cavadeira
fonetiko [sub.] Fonética (gram.) fosto [sub.] poste, estaca, mourão
fono [sub.] fundo (de quadro, foti [v.][tr] fotografar
paisagem) fotisto [sub.] fotógrafo,
fonografo [sub.] fonógrafo, gramofone fot(ografaĵ)o
fontano [sub.] chafariz, fonte foto [sub.] foto
fonti [v.][n tr] jorrar de uma fonte fotografaĵo [sub.] foto
fonto [sub.] fonte, manancial, fotografi [v.][tr] fotografar
nascente fotografisto [sub.] fotógrafo,
fontoplumo [sub.] canetatinteiro fot(ografaĵ)o
for longe, fora fragmenta [adj.] fragmentário
fora [adj.] afastado, distante fragmento [sub.] fragmento
foresti [v.] estar ausente frago [sub.] morango
foresto [sub.] ausência frakasi [v.][tr] quebrar, britar,
forgesi [v.][tr] esquecer esmagar
forigi [v.] afastar, banir frakcio [sub.] fração (mat.)
foriri [v.] afastar-se, retirar-se, frako [sub.] casaca, fraque
partir frakseno [sub.] freixo (bot.)
foriri [v.][n tr] partir, ausentarse, framasona [adj.] maçônico
retirar-se framasono [sub.] maçom
forko [sub.] garfo frambo [sub.] framboesa
forlasi [v.] abandonar franca [adj.] francês (relativo à
forlasi [v.][tr] abandonar França)
formala [adj.] formal, expresso, Francio=Francujo [sub.] França
explícito franco [sub.] francês (natural da
formanĝi [v.] devorar França)
formi [v.][tr] formar frandaĵo [sub.] guloseima, acepipe
formiki [v.][n tr] formigar (sentir frandi [v.][tr] comer (guloseima
"picadas") por prazer, e não por
formiko [sub.] formiga fome), saborear
Vocabulário Esperanto-Português - 22 franĝo [sub.] franja (enfeite),
formo [sub.] forma, feitio, jeito fímbria
___________________________________________________________ 124
frapeti [v.][tr] bater de leve fumtubo [sub.] chaminé

frapi [v.][tr] bater, golpear, percutir fundamenta [adj.] fundamental,
fratino [sub.] irmã básico
frato [sub.] irmão fundamento [sub.] fundamento,
fraŭdi [v.][tr] defraudar alicerce, base
fraŭlino [sub.] solteira, celibatária, fundo [sub.] fundo
senhorita funebra [adj.] fúnebre, lutuoso
fraŭlo [sub.] solteiro, celibatário funebraĵoj [sub.] cerimônia fúnebre
frazo [sub.] frase, proposição funebri [v.][n tr] estar de luto
frekventi [v.][tr] freqüentar, visitar, funebro [sub.] luto, nojo
ir ver funeli [v.][tr] verter um líquido
fremda [adj.] estrangeiro, estranho; através de um funil
alienígena funelo [sub.] funil
fremdulo [sub.] um estrangeiro fungo [sub.] fungo, cogumelo
freneza [adj.] louco, insano funkcii [v.][n tr] exercer funções,
freneziĝi [v.] enlouquecer-se estar em exercício
frenezulejo [sub.] hospital psiquiátrico funkcio [sub.] função
frenezulo [sub.] louco funkciulo [sub.] funcionário
frenezumi [v.][n tr] falar ou proceder funto [sub.] libra (unidade de peso)
como um louco furioza [adj.] furioso, fulo, raivoso
freŝa [adj.] fresco, recente, novo furori [v.][n tr] estar em voga,
frida [adj.] frio estar "na moda"
fridigado [sub.] congelamento furorlibro [sub.] "bestseller"
(técnica) furoro [sub.] voga, moda, furor
fridigi [v.] refrigerar furorulo [sub.] o homem do dia
fridujo [sub.] geladeira furzi [v.][n tr] peidar
friponi [v.][n tr] agir como patife furzo [sub.] peido
fripono [sub.] patife, gaio, maroto, fusilo [sub.] fuzil (arma)
bilontra fuŝi [v.][tr] trabalhar mal, fazer
friti [v.][n tr] fritar, frigir às pressas, borrar (pintura,
frivola [adj.] frívolo escrita)
frivoleco [sub.] frivolidade fuŝkontakto [sub.] curto-circuito
frizi [v.][tr] frisar (cabelo) futbalo [sub.] futebol, usona
frizisto [sub.] frisador (cabeleireiro) futbalo [sub.] futebol americano
frizo [sub.] frisagem futo [sub.] pé (medida de comprimento
fromaĝo [sub.] queijo equivalente, no
fronto [sub.] frente, vanguarda, Brasil, a 33 cm)
fronte
frosta [adj.] gelado, glacial G
frostigi [v.] gelar, congelar gabardino [sub.] gabardina
frostigilo [sub.] congelador gaja [adj.] alegre, jovial, festivo
frosto [sub.] geada, frio gajni [v.][tr] ganhar, lucrar, auferir
frostovundo [sub.] queimadura gala veziko [sub.] vesícula biliar
de frio galerio [sub.] galeria, subterrâneo
frot(ad)o [sub.] fricção galjono [sub.] galão (medida de
Vocabulário Esperanto-Português - 23 volume; nos EUA
froti [v.][tr] esfregar, friccionar 3,7853l)
frua [adj.] prematuro, precoce, galo [sub.] bile, bílis
cedo galopi [v.][n tr] galopar, andar a
frukti [v.][n tr] frutificar galope
frukto [sub.] fruta galopo [sub.] galope
fruktodona [adj.] frutífero, fecundo galoŝo [sub.] galocha
frunto [sub.] fronte, testa gambo [sub.] perna
frustri [v.][tr] frustrar gamo [sub.] escala, gama (mús.)
fuĝi [v.] fugir, escapar, evadir-se gangstero [sub.] "gângster",
fulgo [sub.] fuligem, picumã bandido
fulmo [sub.] relâmpago, raio, corisco ganto [sub.] luva
fumi [v.][n tr] fumar gapi [v.][n tr] ficar boquiaberto,
fumo [sub.] fumo, fumaça embasbacar-se
___________________________________________________________ 125
garaĝi [v.][tr] recolher à garagem gingivo [sub.] gengiva

garaĝo [sub.] garagem gipso [sub.] gesso
garantii [v.] garantir, afiançar, girlando [sub.] grinalda, coroa
responsabilizar-se de flores
garantio [sub.] garantia, fiança, gisto [sub.] fermento (de cerveja)
caução gitaro [sub.] violão
garantiulo [sub.] refém glacia [adj.] glacial, gelado
gardi [v.][tr] guardar, vigiar, velar glaciaĵejo [sub.] sorveteria
gardu vin! Cuidado! glaciaĵo [sub.] sorvete
gargari [v.][tr] gargarejar, bochechar; glaciaĵo [sub.] sorvete
enxaguar glaciejo [sub.] geleira
garni [v.][tr] guarnecer, rechear, glacimonto [sub.] "iceberg"
revestir glacio [sub.] gelo
garnizono [sub.] guarnição (mil.) gladi [v.][tr] passar a ferro, engomar
gaspedalo [sub.] acelerador (auto) gladilo [sub.] ferro de passar
gastama [adj.] hospitaleiro roupa
gastameco [sub.] hospitalidade gladotabulo [sub.] tábua de passar
gastejo [sub.] hospedaria roupa
gasti [v.][n tr] hospedar-se glaso [sub.] copo
gastiganto [sub.] anfitrião glata [adj.] liso, plano, polido
gastigi [v.] hospedar glatigi [v.] alisar, polir
gasto [sub.] hóspede, visita; freguês glatumi [v.][tr] tocar de leve carinhosamente
gazetaro [sub.] imprensa, jornalismo glavingo [sub.] bainha da espada
gazeto [sub.] gazeta, folha glav-ingo [sub.] bainha (de espada)
gazono [sub.] gramado glavo [sub.] espada, gládio
ge [adv.] prefixo que indica reunião glazuri [v.][tr] envernizar, vidrar
dos dois sexos (louça)
geedzoj [sub.] casal (esposo e glazuro [sub.] esmalte, vidro
esposa) (cerâmica)
Vocabulário Esperanto-Português - 24 glisi [v.][n tr] planar (avião)
genciano [sub.] genciana (bot.) glisilo [sub.] planador (avião sem
genera [adj.] genital motor)
generacio [sub.] geração (faixa glit(ig)a [adj.] escorregadio
etária) glit(kur)ilo [sub.] patins
generalo [sub.] general gliti [v.][n tr] escorregar, deslizar
generi [v.][tr] gerar, procriar glitkuri [v.][n tr] patinar
genia [adj.] genial globeto [sub.] glóbulo
genio [sub.] gênio globkrajono [sub.] caneta esferográfica
geniulo [sub.] um homem genial, globludo [sub.] jogo de bilocas
um gênio globo [sub.] orbe; globo, bola"
gento [sub.] tribo, gênero, raça glora [adj.] glorioso
genuo [sub.] joelho glori [v.][tr] glorificar, santificar
geografio [sub.] geografia glorkanto [sub.] hino
geografo [sub.] geógrafo gloro [sub.] glória
geologio [sub.] geologia glosaro [sub.] glossário
geologo [sub.] geólogo gloso [sub.] glosso (rel. à "língua")
gepatroj [sub.] pais (pai e mãe) gluaĵo [sub.] cola
germana [adj.] relativo à Alemanha glui [v.][tr] colar, grudar
Germanio=Germanujo [sub.] Alemanha glumarko [sub.] selo adesivo
germano [sub.] Alemão (não postal)
gesti [v.][n tr] fazer um gesto, gluo [sub.] cola
um aceno glutegi [v.] devorar
gestlingvo [sub.] mímica gluti [v.][tr] engolir, tragar
gesto [sub.] gesto, aceno golfo [sub.] golfo
giĉeto [sub.] guichê gorĝo [sub.] garganta
giganta [adj.] gigantesco gorilo [sub.] gorila
giganto [sub.] gigante gracia [adj.] gracioso, esbelto
gimnazia [adj.] ginasial gracieco [sub.] graça, garbo
gimnazio [sub.] ginásio (colégio) graco [sub.] graça, mercê (de
___________________________________________________________ 126
Deus) grumbli [v.][n tr] resmungar,

grado [sub.] grau rosnar
grafika [adj.] gráfico grundo [sub.] terra (considerada
grafikaĵo [sub.] um gráfico em relação com o crescimento
grafiko [sub.] gráfico (representação de vegetais)
linear) gruo [sub.] grou (ave) ; grua
grafo [sub.] conde, (espécie de guindaste)
grajno [sub.] grão, semente grupo [sub.] grupo, turma
graki [v.][n tr] grasnar, crocitar gruzo [sub.] cascalho, brita, areia
gramatiko [sub.] gramática grossa; natural da Geórgia
gramo [sub.] grama (unidade de (Rússia)
medida de massa) gubernio [sub.] província, governo
gramofono [sub.] gramofone (parte de país ou
granda [adj.] grande, magno, colônia)
maiúsculo gudri [v.][tr] cobrir com alcatrão,
grandaĝa [adj.] velho alcatroar
grandanima [adj.] magnânimo gudro [sub.] alcatrão
grandeco [sub.] grandeza gulaŝo [sub.] "goulache" (guisado
grandega [adj.] enorme húngaro)
grasa [adj.] gordo guldeno [sub.] florim (unidade
grasi [v.][tr] untar, lubrificar monetária holandesa e
Vocabulário Esperanto-Português - 25 húngara)
graso [sub.] gordura, banha gumi [v.][tr] pôr goma
grati [v.][tr] arranhar, coçar gumo [sub.] goma (substância
gratifiki [v.] gratificar que escorre das árvores)
gratifiko [sub.] gratificação gurdisto [sub.] tocador de realejo
gratuli [v.][tr] dar parabéns, felicitar gurdita [adj.] banal, muito repetitivo,
gratulo [sub.] congratulação, parabéns remoído
grava [adj.] sério, importante, ne gurdo [sub.] realejo
gravas pouco importa, não importa gusti [v.][n tr] ter o gosto de
graveda [adj.] grávida gustigi [v.] dar gosto a
gravediĝi [v.] conceber gusto [sub.] gosto, sabor
gravito [sub.] gravitação gustumi [v.][tr] provar, saborear
gravmiena [adj.] sério gustumo [sub.] prova (ato de
gravuraĵo [sub.] gravação, gravura experimentar o sabor de
gravuri [v.][tr] gravar, estampar uma substância alimentar)
gravuro [sub.] gravação, gravura guteto [sub.] gotícula
grego [sub.] grei, rebanho, gado guti [v.][n tr] pingar
greka [adj.] (relativo à Grécia) guto [sub.] gota, pingo
Grekio=Grekujo [sub.] Grécia guverni [v.][tr] educar; instruir
greko [sub.] grego (natural da criança, convivendo com
Grécia) ela
grenado [sub.] granada guvernistino [sub.] governanta
greno [sub.] cereal (de criança)
grilo [sub.] grilo guvernisto [sub.] preceptor
grimaci [v.][n tr] fazer caretas gvardio [sub.] guarda (tropa),
grimaco [sub.] careta, trejeito corpo da guarda
grimpi [v.][n tr] subir ou descer gvati [v.][tr] espiar, espionar
(com esforço dos pés e gvatsekvi [v.] espionar seguindo
mãos); trepar gvidi [v.][tr] guiar, conduzir, dirigir
grinci [v.] ranger gvidilo [sub.] guia (instrumento;
gripo [sub.] gripe p. ex. livro)
griza [adj.] cinzento gvidisto [sub.] guia (pessoa)
grizo [sub.] cor cinzenta
groŝo [sub.] ceitil, vintém; groche G
(moeda de Israel e ĝangalo [sub.] floresta, selva,
da Polônia, de valor ínfimo) mata
groteska [adj.] grotesco ĝardeno [sub.] jardim, horto
groto [sub.] gruta, furna, caverna ĝemela [adj.] gemelar
___________________________________________________________ 127
ĝemelo [sub.] gêmeo haki [v.][tr] cortar com machado,

ĝemi [v.][n tr] carpir picar, rachar
ĝendarmo [sub.] gendarme (soldado, hakilo [sub.] machado
policial francês) hakviando [sub.] picadinho
ĝenerala [adj.] geral, universal, haladza [adj.] infecto, pestilento
genérico haladzi [v.][n tr] despender gases
Vocabulário Esperanto-Português - 26 mefíticos, feder
ĝeni [v.][tr] molestar, incomodar, haladzo [sub.] gás deletério,
importunar exalação mefítica, fedor
ĝenro [sub.] gênero (lit.) halo [sub.] mercado (em recinto
ĝentila [adj.] gentil, polido, cortês, fechado), salão, "hall"
cavalheiro halti [v.][n tr] parar, deter-se,
ĝermi [v.][n tr] germinar, brotar demorar-se
ĝermo [sub.] germe, grelo, broto haltigi [v.] fazer parar, reprimir
(bot. zoo.) halto [sub.] parada
ĝi [v.] ele, ela (neutro) hanti [v.][tr] infestar (com fantasmas)
ĝia [adj.] seu, sua (dela, dela) hararo [sub.] conjunto de pêlos
ĝibo [sub.] giba, corcova, corcunda que cobrem o corpo de
ĝibulo [sub.] corcunda, giboso um animal
ĝino [sub.] gim (aguardente) hardi [v.][tr] temperar (aço), endurecer,
ĝiranto [sub.] endossante enrijar
ĝiri [v.][tr] endossar (com.); hardvaro [sub.] hardware
transferir (uma quantia haremo [sub.] harém
de seu crédito para o de harmonia [adj.] harmoniosa
outrem) harmonii [v.][n tr] estar em
ĝiro [sub.] endosso (assinatura) harmonia
ĝis até; até que harmonio [sub.] harmonia
ĝis la revido [sub.] até a vista, haro [sub.] cabelo (fio de)
até mais ver haroj [sub.] cabelos
ĝis morgaŭ até amanhã harpo [sub.] harpa
ĝis! tchau, até! haŝiŝo [sub.] haxixe (maconha)
ĝisfunde [adv.] completamente hatojogo [sub.] hatha-yoga
ĝisosta [adj.] até a medula (dos haŭto [sub.] pele, cútis
ossos) havebla [adj.] acessível
ĝoja [adj.] contente, alegre haveno [sub.] porto, abrigo
ĝojeco [sub.] alegria, gozo havi [v.][tr] Ter
ĝojeco [sub.] alegria, gozo havigi [v.] obter, arranjar (para
ĝoji [v.][n tr] regozijar-se, alegrar- outrem)
se hazarda [adj.] acidental, fortuito
ĝojigi [v.] alegrar, hazarde [adv.] à toa, ao acaso
dar prazer, contentar hazardo [sub.] acaso, casualidade,
ĝui [v.][tr] gozar, fruir, desfrutar azar
ĝusta [adj.] exato, preciso, correto; he! Psiu! Hei!
afinado (voz) hebrea [adj.] judaico
ĝustatempe [adv.] a tempo, a hebreo [sub.] judeu
propósito hedero [sub.] hera, trepadeira
ĝuste [adv.] justamente, exatamente, (bot.)
com precisão heĝo [sub.] cerca viva
hejme [adv.] em casa
H hejmeca [adj.] familiar, de casa
ha lo! alô? (ao telefone); olá! hejmo [sub.] casa
(chamar atenção) hejmopaĝo [sub.] "homepage"
ha! ah! Ha lo? hejmveo [sub.] nostalgia
Hago [sub.] Haia (sede do governo Vocabulário Esperanto-Português - 27
na Holanda) hejtaĵo [sub.] material com que
hajlero [sub.] glóbulo de granizo se aquece (lenha, carvão,
hajlo [sub.] granizo, chuva-depedra etc.)
haketi [v.][tr] cortar em pedaços hejti [v.][tr] aquecer
pequenos hejtilo [sub.] aquecedor
___________________________________________________________ 128
hela [adj.] claro, luminoso, luzente hispana [adj.] espanhol (relativo

heleboro [sub.] heléboro (bot.) à Espanha)
helico [sub.] hélice, espira, rosca Hispano = Hispanujo
heliko [sub.] caracol = Hispanlando [sub.]
helpa [adj.] auxiliar Espanha
helpema [adj.] serviçal hispano [sub.] espanhol (nat. da
helpi [v.][tr] ajudar, auxiliar, socorrer Espanha)
helpo [sub.] ajuda, socorro, unua histeria [adj.] histérico
helpo [sub.] primeiros socorros histerio [sub.] histeria
hemisfero [sub.] hemisfério historio [sub.] história, crônica,
heni [v.][n tr] relinchar, rinchar conto
hepato [sub.] fígado hmm! hum!
herbejo [sub.] prado ho ve! Oh! Meu Deus! Não é
herbo [sub.] erva (bot.) possível!
heredaĵo [sub.] herança ho! oh!
heredi [v.][tr] herdar hobio [sub.] "hobby", passatempo
heredigi [v.] legar, testar favorito
hereza [adj.] herético hobojo [sub.] oboé
herezo [sub.] heresia hodiaŭ hoje
herezulo [sub.] herege hodiaŭa [adj.] hodierno, la
heroa [adj.] heróico hodiaŭa tempo [sub.] os tempos
heroino [sub.] heroína (farm.) atuais
heroino [sub.] heroína hoj! olá! eh!
heroldi [v.][tr] anunciar, apregoar hoka [adj.] adunco, curvo
heroldo [sub.] arauto, pregoeiro hokĉifonisto [sub.] indivíduo que
heroo [sub.] herói cata papéis nas ruas para
herpeto [sub.] herpes vendê-los.
heziti [v.][n tr] hesitar, vacilar hokeo [sub.] hóquei
hezito [sub.] hesitação hoko [sub.] gancho
hieraŭ ontem hola! olá! (int. Para despertar a
hieraŭa [adj.] de ontem, hesterno atenção ou chamar)
higiena [adj.] higiênico holanda [adj.] holandês (relativo
higieno [sub.] higiene à Holanda)
himno [sub.] hino Holandano [sub.] holandês (natural
hinda [adj.] relativo à Índia da Holanda)
Hindio=Hindujo [sub.] Índia Holando=Nederlando [sub.]
hindo [sub.] hindu (da Índia) Holanda
hindua [adj.] hindu (relativo ao homamaso [sub.] multidão
Hinduísmo) homaro [sub.] humanidade
hinduo [sub.] hindu (membro do homo [sub.] homem (ser humano),
hinduísmo) pessoa, alma
hipio [sub.] "hippie" honesta [adj.] honesto
hipnotigi [v.] hipnotizar honori [v.][tr] honrar, homenagear
hipnotisto [sub.] hipnotizador honoro [sub.] honra, decoro
hipnoto [sub.] hipnose hontema [adj.] vergonhoso, acanhado
hipokrita [adj.] hipócrita Vocabulário Esperanto-Português - 28
hipokriti [v.][tr] fingir, proceder honti [v.][n tr] envergonhar-se,
com hipocrisia vexar-se
hipokritulo [sub.] um hipócrita hontigi [v.] envergonhar, causar
hipoteza [adj.] hipotético vergonha
hipotezi [v.][tr] fazer a hipótese hontinda [adj.] vergonhoso, torpe
de honto [sub.] vergonha
hipotezo [sub.] hipótese horaro [sub.] horário (tabela ou
hirta [adj.] hirto, eriçado conjunto de horas)
hirtigi [v.] eriçar, despentear hordeo [sub.] cevada
hirundo [sub.] andorinha horizontala [adj.] horizontal
hisi [v.][tr] içar (p.ex. bandeira), horizonto [sub.] horizonte
levantar, alçar horloĝo [sub.] relógio, pêndulo
hisilo [sub.] corda de içar vela horo [sub.] hora
___________________________________________________________ 129
horori [v.][n tr] sentir horror infinitivo dos verbos

hororo [sub.] horror, terror i [v.] forma correlativos de indefinição
hospitalo [sub.] hospital ia [adj.] algum, um, qualquer
hotelo [sub.] hotel (espécie de)
hu! interjeição para exprimir susto ial adv. por algum motivo, por
huffero [sub.] ferradura um motivo qualquer
hufo [sub.] casco (de animais) iam adv. um dia, uma vez, outrora,
humana [adj.] humano, humanitário um belo dia
humanisto [sub.] humanista id (sufixo que indica descendente,
humida [adj.] úmido filho)
humila [adj.] humilde, ignoto, idaro [sub.] descendência
obscuro ideala [adj.] ideal (conforme a
humileco [sub.] humildade idéia que temos sobre
humoro [sub.] humor (disposição perfeição)
do espírito, do temperamento) idealisto [sub.] idealista
humura [adj.] humorístico idealo [sub.] ideal (que é a síntese
humuro [sub.] humorismo, capacidade de tudo a que aspiramos)
de perceber, apreciar identa [adj.] idêntico
ou expressar o identeco [sub.] identidade
que é cômico ou divertido identigi [v.] identificar
hunda [adj.] canino ideo [sub.] idéia
hundo [sub.] cão ideografio [sub.] ideografia
hungara [adj.] húngaro (relativo ideologio [sub.] ideologia
à Hungria) idiomo [sub.] língua, idioma
Hungario=Hungarujo= idiota [adj.] idiota
Hungarlando [sub.] idioteco [sub.] idiotia
Hungria idiotismo [sub.] idiotismo
hungaro [sub.] húngaro (natural (gram.)
da Hungria) idioto [sub.] um indivíduo idiota
hura! hurra! Viva! (interjeição (falto de inteligência)
que exprime alegria Vocabulário Esperanto-Português - 29
hurli [v.][n tr] uivar, ulular idolano [sub.] idólatra
hurlo [sub.] uivo idolo [sub.] ídolo
ie [adv.] adv. em algum lugar, algures
Ĥ iel adv. de algum modo, de qualquer
ĥaosa [adj.] caótico jeito
ĥaoso [sub.] caos ies de alguém
ĥemiisto [sub.] químico ig (sufixo que indica "fazer, tornar")
ĥemio [sub.] química (forma ignori [v.][tr] fingir ignorar, não
mais nova e preferida tomar conhecimento
"kemio") iĝ (sufixo que indica "fazer-se,
ĥimera [adj.] quimérico tornar-se"; transforma
ĥimero [sub.] quimera verbos transitivos em intransitivos)"
ĥina [adj.] chinês (relativo à China), ikso [sub.] a letra X
forma preferida = iksradioj [sub.] raios-X
ĉino il (sufixo que indica
ĥino [sub.] chinês (natural da ilekso [sub.] azevinho, azevim
China) (bot.)
ĥirurga [adj.] cirúrgico ili [v.] eles, elas
ĥirurgio [sub.] cirurgia (ciência) ilia [adj.] deles, delas
ĥirurgo [sub.] cirurgião ilo [sub.] instrumento, aparelho,
ĥolero [sub.] cólera (med.) utensílio, ferramenta
ĥorejo [sub.] coro (local) ilumini [v.][tr] iluminar (ornar
ĥoro [sub.] coral, coro (grupo) com luzes)
ilustraĵo [sub.] ilustração
I ilustri [v.][tr] ilustrar (ornar com
gravuras)
i [v.] 12ª letra do alfabeto do esperanto;
iluzia [adj.] ilusório, enganoso
terminação do
iluzii [v.][tr] iludir
___________________________________________________________ 130
iluziisto [sub.] mágico, ilusionista livro)

iluzio [sub.] ilusão indiano [sub.] indivíduo das tribos
imagi [v.][tr] imaginar indígenas da América
imago [sub.] imaginação indiferenta [adj.] indiferente
imitado [sub.] imitação (efeito de indigni [v.][n tr] indignar-se,
imitar) sentir indignação
imitaĵo [sub.] imitação (efeito de indiĝena [adj.] indígena
imitar) indiĝeno [sub.] indígena (pessoa
imiti [v.][tr] imitar, copiar natural do país em que
imperialismo [sub.] imperialismo habita); índio (do Brasil)
imperiestro [sub.] imperador indiki [v.][tr] indicar
imperiismo [sub.] imperialismo indiko [sub.] indicação
imperiisto [sub.] imperialista individua [adj.] individual
imperio [sub.] império individuo [sub.] indivíduo, pessoa,
impertinenta [adj.] insolente, atrevido, sujeito
impertinente indulgi [v.][tr] ser indulgente para,
impertinenteco [sub.] impertinência poupar
impertinentulo [sub.] um indivíduo industria [adj.] industrial
impertinente Vocabulário Esperanto-Português - 30
impeti [v.][n tr] arremeter, arrojar- industriisto [sub.] industrial
se, atirar-se impetuosamente (pessoa que tem uma indústria)
impeto [sub.] ímpeto, arrancada industrio [sub.] indústria
implici [v.][tr] implicar, compreender, inerta [adj.] inerte
abranger (implicitamente) infana [adj.] infantil, pueril
impliki [v.][tr] implicar, enredar, infaneca [adj.] infantil, pueril
envolver, embaraçar infano [sub.] criança
impona [adj.] imponente infanterio [sub.] infantaria (mil.)
imponi [v.][n tr] impor-se infekti [v.][tr] infectar
impostebla [adj.] que se pode infekto [sub.] infecção
gravar com imposto, tributável infera [adj.] infernal
imposti [v.][tr] onerar com imposto infero [sub.] inferno
impostisto [sub.] coletor infestado [sub.] infestação
imposto [sub.] imposto infesti [v.][tr] infestar
impresebla [adj.] impresionável inflacio [sub.] inflação
impresi [v.][tr] impressionar, influi [v.][tr] influenciar
causar impressão influo [sub.] influência
impresiĝema [adj.] impressionável, informadikizi [v.] informatizar
sensível informado [sub.] informação (ação
impreso [sub.] impressão, sensação de informar)
impulsi [v.][tr] impulsionar informi [v.][tr] informar, noticiar,
impulso [sub.] impulso, arranco participar
imuna [adj.] imune informiĝi [v.] informar-se
in (sufixo que forma o feminino) informilo [sub.] instrumento de
ina [adj.] feminino informação, brochura,
inaŭguro [sub.] inauguração boletim, etc.
inaŭgura [adj.] inaugural informo [sub.] informação
inaŭguri [v.][tr] inaugurar infrastrukturo = bazostrukturo
incendia [adj.] incendiário [sub.] infraestrutura
incendio [sub.] incêndio ing (sufixo que indica "continente
incenso [sub.] incenso parcial")
inciteti [v.][tr] importunar, contrariar ingo [sub.] estojo, bainha
inciti [v.][tr] incitar, concitar, ingveno [sub.] virilha
provocar inĝenierio=inĝenierarto [sub.]
ind (sufixo que indica "que é digno engenharia
de, que merece ser") inĝeniero [sub.] engenheiro
inda [adj.] digno iniciati [v.][tr] iniciar, tomar a iniciativa
indeksi [v.][tr] munir (um livro) injekti [v.][tr] injetar
de índice injektilo [sub.] seringa
indekso [sub.] índex (p. ex. de inkandeska [adj.] incandescente
___________________________________________________________ 131
inklini [v.][n tr] estar inclinado a interesi [v.][tr] interessar

inklino [sub.] inclinação, afeição interesiĝi [v.] interessar-se
inkluziva [adj.] inclusivo intereso [sub.] interesse
inkluzive [adv.] inclusive, inclusivamente interfaco [sub.] interface
inkluzive de [adv.] inclusive interfero [sub.] interferência (Física)
inkluzivi [v.][tr] incluir, abranger, interfono [sub.] interfone
abarcar intermita [adj.] intermitente
inko [sub.] tinta intermiti [v.][n tr] produzir-se
inkuba [adj.] pesadelar por intermitências
inkubo [sub.] íncubo; pesadelo Vocabulário Esperanto-Português - 31
inkujo [sub.] tinteiro interna [adj.] interno, interior
ino [sub.] fêmea, mulher internacia [adj.] internacional
insekto [sub.] inseto interno [sub.] o interior
insida [adj.] insidioso interpopola [adj.] internacional,
insidi [v.][n tr] insidiar entre povos diferentes
insido [sub.] insídia interpreti [v.][tr] interpretar, entender,
insigno [sub.] insígnia traduzir
insisti [v.][n tr] insistir, instar interpretisto [sub.] intérprete
inspektado [sub.] inspeção interpreto [sub.] interpretação
inspekti [v.][tr] inspecionar, fiscalizar, interpunkcii [v.][tr] pontuar
vistoriar interpunkcio [sub.] pontuação
inspektisto [sub.] inspetor (gram.)
inspektoro = inspektisto [sub.] interreto [sub.] Internet
inspetor interrompi [v.][tr] interromper
inspira [adj.] sugestivo interŝanĝo [sub.] troca, câmbio,
inspiraĵo [sub.] inspiração permutação
inspiri [v.][tr] inspirar, incutir, intervalo [sub.] intervalo
infundir interveno [sub.] interferência
inspiro [sub.] inspiração (sentido comum)
instanco [sub.] instância (jur.) intervjui [v.][tr] entrevistar
instigi [v.][tr] instigar, incitar, intervjuo [sub.] entrevista
impelir intesto [sub.] intestino
instinkto [sub.] instinto intima [adj.] íntimo, familiar,
institucio [sub.] instituição particular, privado
instituto [sub.] instituto intrigi [v.][n tr] intrigar, enredar
instrui [v.][tr] instruir, ensinar, intrigo [sub.] intriga
lecionar inundi [v.][tr] inundar, alagar,
instruisto [sub.] professor encharcar
instrukcio [sub.] instruções inundo [sub.] inundação, submersão
instrumento [sub.] instrumento invadi [v.][tr] invadir
insularo [sub.] arquipélago invado [sub.] invasão
insulo [sub.] ilha invalida [adj.] inválido
insulti [v.][tr] injuriar, insultar invalido [sub.] um inválido
insulto [sub.] insulto, injúria inventaĵo [sub.] invenção
integra [adj.] integral inventaro [sub.] inventário, arrolamento
intelekta [adj.] intelectual, inteligente inventi [v.][tr] inventar
intelekto [sub.] inteligência, intelecto inventisto [sub.] inventor
intelektulo [sub.] um intelectual inversa [adj.] inverso
inteligenta [adj.] inteligente inverse [adv.] às avessas, viceversa
inteligento [sub.] inteligência inviti [v.][tr] convidar, invitar
intenca [adj.] intencional invito [sub.] convite
intence [adv.] intencionalmente io [sub.] algo, alguma coisa
intenci [v.][tr] tencionar, intentar, iom adv. um pouco, um tanto
pretender ipsilono [sub.] a letra Y
intenco [sub.] intenção irana [adj.] iraniano (relativo ao
intendanto [sub.] intendente Irã )
intensa [adj.] intenso, intensivo, Iranano [sub.] iraniano (natural
forte do Irã)
interesa [adj.] interessante Irano [sub.] Irã
___________________________________________________________ 132
iri [v.][n tr] ir, caminhar, andar jardeko [sub.] década

irlanda [adj.] irlandês (relativo à jarmilo [sub.] milênio
Irlanda) jardo [sub.] jarda (unid. inglesa)
irlandano [sub.] irlandês (natural jaro [sub.] ano
da Irlanda) Javo [sub.] Java (ilha da indonésia)
Irlando [sub.] Irlanda jazo [sub.] jazz
ironia [adj.] irônico je [adv.] preposição de sentido
ironio [sub.] ironia indefinido
Islama [adj.] islâmico Jehovo [sub.] Jeová
Islamo [sub.] islã, islamismo, jen eis, eis aqui, eis ali, eis aí
maometismo jeno [sub.] iene (unidade monetária
Islanda [adj.] Islândes (relativo à do Japão)
Islândia) jes sim; bem; pois não
Islando [sub.] Islândes (natural jesi [v.][n tr] dizer sim, responder
da Islândia) que sim
ism (sufixo que indica teoria, sistema, jeso [sub.] sim (s.)
doutrina, escola, Jesuo, Jezuo [sub.] Jesus
modo habitual de falar ou jeto [sub.] avião a jato
proceder) jido [sub.] iídiche (língua internacional
ist (sufixo que indica "profissão, dos judeus, mistura
ocupação habitual, adesão de alemão, línguas eslavas
à uma doutrina ou e hebraico)
teoria) jodli [v.][n tr] cantar à tirolesa
itala [adj.] italiano (relativo à Itália) (mús.)
Italio=Italujo [sub.] Itália jodo [sub.] iodo
italo [sub.] italiano (natural da jogo [sub.] ioga
Itália) jogurto [sub.] iogurte
iu um, algum; alguém, uma pessoa" Johano [sub.] João
izola [adj.] isolado joto [sub.] iota
izoli [v.][tr] isolar, ilhar, insular ju pli... des pli [v.] quanto mais...
izolilo [sub.] isolador (elet.) tanto mais...
Izraela [adj.] relativo à Israel ju... des... quanto... tanto... , ju
Izraelido [sub.] israelita (descendente pli granda, des pli bona=
de Israel) quanto maior, (tanto)
Izraelio [sub.] Israel (país) melhor
Izraelo [sub.] Israel (povo judaico jubila [adj.] jubiloso
descendente de Israel) jubileo [sub.] jubileu,
jubili [v.][n tr] dar gritos de alegria,
J jubilar-se ruidosamente
ja com efeito, sem dúvida, de fato, jubilo [sub.] júbilo
na verdade juda [adj.] judeu, judaico (relativo
jado [sub.] jade aos judeus)
jaguaro [sub.] jaguar, onça judismo [sub.] judaísmo
jaĥto [sub.] iate judo [sub.] judeu (nat. da Judéia)
jako [sub.] paletó (de homem), jugi [v.][tr] jungir, cangar
casaco (de homem) juglando [sub.] noz
jakto = jaĥto [sub.] iate jugo [sub.] jugo, canga
jam já; agora mesmo, jam ne jugoslava [adj.] (relativo à Iugoslávia)
jam ne [adv.] já não; não mais Jugoslavio=Juguslavujo [sub.]
jam nun desde já Iugoslávia
Januaro [sub.] Janeiro jugoslavo [sub.] iugoslavo (natural
japana [adj.] japonês (relativo ao da Iugoslávia)
Japão) juĝejo [sub.] tribunal
Japanio=Japanujo [sub.] Japão juĝi [v.][tr] julgar
japano [sub.] japonês (natural do juĝisto [sub.] juiz
Japão) juĝo [sub.] julgamento, sentença
jarcento [sub.] século juki [v.][n tr] dar coceira, formigar,
Vocabulário Esperanto-Português - 32 prurir
jarcento [sub.] século juko [sub.] comichão, coceira
___________________________________________________________ 133
Julio [sub.] Julho kafejo [sub.] café (estabelecimento)

julo [sub.] remo forte que se usa kafo [sub.] café (semente, infusão)
junto do leme dos barcos kaftano [sub.] cafetã (Veste talar
juna [adj.] jovem usada pelos árabes e turcos)
juneco [sub.] juventude kaĝo [sub.] gaiola
jungi [v.] jungir, atrelar kaj [sub.] e, mais
Junio [sub.] Junho kaj... kaj [sub.] tanto... como...
junulo [sub.] um jovem Kaj mi kaj mia frato =
jupo [sub.] saia Tanto eu como meu irmão
juristo [sub.] jurista kajero [sub.] caderno; fascículo
juro [sub.] direito, jurisprudência kajo [sub.] cais; plataforma (das
(ciência das leis) estações ferroviárias)
justa [adj.] justo, eqüitativo, reto kajuto [sub.] (náut.) camarote
justeco [sub.] justiça (qualidade kakto [sub.] cacto
do que é justo) kaldrono [sub.] caldeirão
juvelo [sub.] jóia kalemburo [sub.] calembur, trocadilho
kalendaro [sub.] calendário
Ĵ kalibrilo [sub.] gabarito
ĵaluza [adj.] ciumento, cioso kaliko [sub.] cálice, taça
ĵaluzi [v.][n tr] ter ciúmes (de) kalkaĵo [sub.] substância usada
ĵaluzo [sub.] ciúme para caiar
ĵargono [sub.] jargão, gíria, calão kalkano [sub.] calcanhar (do pé)
ĵaŭdo [sub.] terça-feira kalkanumo [sub.] salto de sapato
ĵazo = jazo [sub.] jazz kalki [v.][tr] caiar
ĵeteti [v.][tr] arremessar com kalko [sub.] cal, cal virgem
suavidade, lançar suavemente kalkuli [v.][n tr] calcular, computar,
ĵeti [v.][tr] lançar, atirar, arremessar orçar
ĵetkuboj [sub.] dado (de jogar) kalkuli je [adv.] contar com, confiar
ĵongli [v.][n tr] prestidigitar, escamotear em
ĵonglisto [sub.] prestidigitador kalkulo [sub.] cálculo, conta
ĵuri [v.][tr] jurar, prestar juramento kalo [sub.] calo
ĵurnalisto [sub.] jornalista kalsoneto [sub.] parte inferior do
ĵurnalo [sub.] jornal biquíni
ĵuro [sub.] juramento, jura kalsono [sub.] cuecas; calças (de
ĵus agora mesmo, neste instante mulher)
(passado), recém- (prefixo) kalumnii [v.] caluniar, difamar,
injuriar
K kalva [adj.] calva, careca
Kalvario [sub.] Calvário (Gólgota)
k.t.p. = kaj tiel plu etc. et cetera
kamarado [sub.] camarada,
Vocabulário Esperanto-Português - 33
companheiro
kabano [sub.] cabana, choupana,
kamasutro [sub.] kamasutra
choça
kambio [sub.] letra de câmbio
kabaredo, kabareto [sub.] boate
kamelo [sub.] camelo
kabineto [sub.] gabinete, escritório;
kamenbreto [sub.] espécie de
ministério
prateleira na parte superior
kablo [sub.] cabo (feixe de fios)
da lareira
kablogramo [sub.] cabograma
kameno [sub.] lareira, chaminé;
(telegrama transmitido
kamentubo [sub.] cano da chaminé
por cabo submarino)
kamero [sub.] quarto sem janela;
kaĉo [sub.] (cul.) papas, mingau,
(fot.) câmara escura
purê
kamioneto [sub.] caminhonete
kadavro [sub.] cadáver,
kamiono [sub.] caminhão
morto, defunto
kampadi [v.][n tr] acampar
kadenco [sub.] cadência (música)
kampanolo [sub.] campânula
kadro [sub.] quadro, moldura,
(bot.)
caixilho
kampara [adj.] rural, campestre
kaduka [adj.] caduco, decrépito,
kamparano=kampulo [sub.]
frágil
camponês
___________________________________________________________ 134
kamparo [sub.] campo, roça, aprisionar

campanha kaptilo [sub.] alçapão, armadilha
kampo [sub.] campo, área, campina kapturna [adj.] que causa vertigem
Kanada [adj.] canadense (relativo kapuĉo [sub.] capuz; pano de
ao Canadá) chaminé
Kanadano [sub.] canadense (natural kara [adj.] caro
do Canadá) karafo [sub.] garrafa de cristal,
Kanado [sub.] Canadá jarra para vinho ou água
kanajlaro [sub.] gentalha, cambada karakteriza [adj.] característico
kanajlo [sub.] canalha, biltre, karakterizaĵo [sub.] um característico
traste karakterizi [v.][n tr] caracterizar
kanalo [sub.] canal; (anat.) via karaktero [sub.] caráter, índole,
kanapo [sub.] sofá, canapé temperamento
kancero [sub.] câncer (med.) karapaco [sub.] carapaça
kandelingo [sub.] castiçal karavano [sub.] caravana
kandelo [sub.] vela karbo [sub.] carvão
kandidati [v.][n tr] ser candidato, karbopapero [sub.] papel carbono
apresentar sua candidatura karbopapero [sub.] papelcarbono
kandidato [sub.] candidato karcero [sub.] cárcere, enxovia,
kanibalo [sub.] canibal calabouço
kanjono [sub.] canhão, "canyon" karesi [v.][tr] acariciar, afagar,
(vale ou garganta profunda) mimosear
kano [sub.] cana; caniço kariero [sub.] carreira, profissão
kanono [sub.] canhão (mil.) karitata [adj.] caridoso
Vocabulário Esperanto-Português - 34 karitato [sub.] caridade
kanoto [sub.] canoa (bote leve Karlo [sub.] Carlos
de passeio) karmezino [sub.] carmesim
kantaro [sub.] cancioneiro (vermelho vivo)
kanti [v.][n tr] cantar karna [adj.] carnal
kanto [sub.] canto, cantiga karnavalo [sub.] carnaval
kanzono [sub.] canção, modinha karno [sub.] carne
kaoso [sub.] caos karoto [sub.] cenoura
kapabla [adj.] capaz, apto, hábil kartaro [sub.] baralho
kapelo [sub.] capela, ermida; karteto [sub.] etiqueta
músicos (ou coro) de karto [sub.] cartão (folha de papel
uma igreja espesso para diversos
kapitalisto [sub.] capitalista fins); carta
kapitalo [sub.] capital, fundos kartoĉo [sub.] cartucho (mil.)
(com.) kartono [sub.] cartão, papelão
kapitano [sub.] capitão kartuno [sub.] "cartoon"
kapitolo [sub.] Capitílio karulo [sub.] amado, pessoa
kapitulaci [v.][n tr] capitulação, querida
rendição karuselo [sub.] carrossel
kapjesi [v.] afirmar com a cabeça kasavo [sub.] farinha (de mandioca)
kapnei [v.] negar com a cabeça kaserolo [sub.] caçarola
kapo [sub.] cabeça kaseto, kasedo [sub.] cassete
kapoejro [sub.] capoeira (luta) kasisto [sub.] caixa (funcionário),
kaporalo [sub.] cabo, caporal tesoureiro
(mil.) kasko [sub.] capacete, elmo
kapoto [sub.] capô (carro); capote kaso [sub.] caixa, cofre;"
(capa comprida e larga, kastelo [sub.] castelo
com capuz) kastoro [sub.] castor
kaprica [adj.] caprichoso kastri [v.][tr] castrar
kaprico [sub.] capricho, fantasia, kaŝi [v.][tr] esconder, ocultar,
impertinência acobertar
kaprioli [v.][n tr] dar cabriolas kaŝludo [sub.] esconde-esconde
kapro [sub.] cabra (brinquedo infantil)
kapsulo [sub.] cápsula kaŝtano [sub.] castanha
kapti [v.][tr] capturar, apanhar, katalogi [v.][tr] catalogar
___________________________________________________________ 135
katalogo [sub.] catálogo post kiam=depois que

Katarina [adj.] Catarina kibuco [sub.] kibboutz (propriedade
katarso [sub.] catarse agrícola coletiva em
katastrofa [adj.] catastrófico Israel)
katastrofo [sub.] catástrofe kie [adv.] onde, em que lugar,
katedralo [sub.] catedral kie/n=aonde, para onde,
katedro [sub.] cátedra de kie=donde, ĝis kie=
kategorio [sub.] categoria até (a)onde
kateni [v.][tr] acorrentar, algemar kiel como, de que modo, qual,
kateno [sub.] cadeia, grilhão, na qualidade de, quanto
corrente kiel eble plej . . . o mais . . .
katido [sub.] bichano, gatinho possível
kato [sub.] gato kies cujo, de quem, do qual, de
katolika [adj.] católico que
katolikismo [sub.] catolicismo kilometro [sub.] quilômetro
katoliko [sub.] um kimra [adj.] galês (relativo ao
católico País de Gales )
Vocabulário Esperanto-Português - 35 kimro [sub.] galês (natural do
kaŭbojo [sub.] "cowboy" País de Gales)
kaŭĉuka [adj.] de cautchu kimrujo [sub.] País de Gales
kaŭĉuko [sub.] cautchu, borracha, kinejo [sub.] cinema (local onde
goma elástica se apresentam filmes)
kaŭri [v.][n tr] estar agachado, kineramo [sub.] cinerama
estar de cócoras kino [sub.] cinema (arte cinematográfica)
kaŭzi [v.][tr] causar, produzir, kio [sub.] que, o que, que coisa
ser causa de Kio estas? O que é, o que é? (jogo)
kaŭzo [sub.] causa, móvel (causa) kiom quanto, quantidade (kioma
kava [adj.] vazio, oco, côncavo horo estas?=que horas
kavalerio [sub.] cavalaria (mil.) são?)
kavaliro [sub.] cavaleiro; cavalo kioma [adj.] que (numeral ordinal)
(jogo de xadrez) kiraso [sub.] couraça
kaverno [sub.] caverna, furna kirlaĵo [sub.] vitamina (cul.)
kavo [sub.] cava, cavidade kirli [v.][tr] bater (ovos, nata);
kazerno [sub.] caserna, quartel mexer (panela); fazer
(mil.) molinete (movimento)
kazino [sub.] casino, cassino kirlilo [sub.] batedeira
kazo [sub.] (gram.) caso (de declinação) kirurgio = ĥirurgio [sub.] cirurgia
ke [adv.] que (conj.) kirurgo = ĥirurgo [sub.] cirurgião
kelka [adj.] algum kisi [v.][tr] beijar
kelkaj=kelke da [adj.] alguns, kiso [sub.] beijo
certo número de, vários kitelo [sub.] camisola (grosseira,
kelkfoje [adv.] às vezes, por vezes de operário); blusa, avental
kelnero [sub.] criado (de hotel, (de médico, enfermeiro)
café, etc.), garçom kiu que, quem, o qual
kelo [sub.] adega, despensa (em klaĉaĵo [sub.] maledicência (efeito),
subterrâneo) coisa de intrigante
kerno [sub.] cerne (de madeira), klaĉi [v.][n tr] fazer mexerico,
caroço (de fruta), âmago, fuxicar, maldizer
núcleo klaki [v.][n tr] estalar (dar estalos),
kesto [sub.] caixa, mala, arca, estrepitar, castanholar
baú klara [adj.] claro, nítido, límpido,
ki [v.] forma correlativos de pergunta visível
e conjunções klarigi [v.] clarear, esclarecer,
kia [adj.] que, qual, que espécie explicar
de como klasika [adj.] clássico
kial por que, por que causa klaso [sub.] classe, camada (social)
kialo [sub.] motivo, causa klaŭno [sub.] palhaço
kiam quando, ao tempo que, de klavaro [sub.] teclado
kiam=desde quando, klavo [sub.] clave, tecla
___________________________________________________________ 136
klera [adj.] culto, instruído, ilustre kolego [sub.] colega, confrade,

klientaro [sub.] clientela condiscípulo
kliento [sub.] cliente, freguês kolekti [v.][tr] colecionar, arrecadar,
klimata [adj.] climático recolher, amontoar
Vocabulário Esperanto-Português - 36 kolektiĝi [v.] reunir-se, ajuntarse
klimatizi [v.] climatizar kolektiva [adj.] coletivo
klimatizilo [sub.] ar condicionado kolektivo [sub.] coletividade
(aparelho) kolera [adj.] colérico, zangado
klimato [sub.] clima, ar koleri [v.][n tr] estar zangado
klingo [sub.] lâmina koleriĝi [v.] encolerizar-se, zangar-
klini [v.][tr] inclinar, curvar, desaprumar se
kliniko [sub.] clínica (med.) kolero [sub.] cólera, ira
klipo [sub.] clipe; video-clipe kolizii [v.][n tr] ir de encontro a,
kliŝaĵo [sub.] (tip.) chapa chocar-se, colidir
kliŝo [sub.] (fot.)(tip.) clichê kolizio [sub.] colisão, conflito,
kloako [sub.] cloaca choque
klopodi [v.][n tr] esforçar-se, kolo [sub.] pescoço
empenhar-se, diligenciar, kolombo [sub.] pombo
labutar kolombumi [v.] arrulhar, gorjear
klubano [sub.] membro de um kolonelo [sub.] coronel (mil.)
clube kolonia [adj.] colonial
klubo [sub.] clube, grêmio, círculo kolonio [sub.] colônia
kluĉpedalo [sub.] pedal de embreagem kolono [sub.] pilar, coluna
(auto) kolorigi [v.] colorir, pintar
klupo [sub.] tarraxa koloro [sub.] cor
knaba [adj.] relativo a menino kolosa [adj.] colossal
knabeca [adj.] infantil koloso [sub.] colosso, brutamontes
knabino [sub.] garota, menina kolporti [v.][tr] mascatear
knabo [sub.] garoto, menino kolumno [sub.] coluna (de jornais,
knari [v.][n tr] ranger, chiar (roda, de algarismos, de
etc.) soldados, etc)
knedi [v.][tr] amassar, malaxar kolumo [sub.] colarinho, gola
koboldo [sub.] duende, papão komandi [v.][tr] comandar,
kobro [sub.] cobra-de-capelo; mandar, dirigir como militar
naja (mil.)
kodi [v.][tr] cifrar segundo um kombi [v.][tr] pentear
código kombilo [sub.] pente
kodo [sub.] código kombinaĵo [sub.] combinação,
kofro [sub.] baú, mala, cofre, arca ajuste
kojni [v.][tr] alcunhar, pôr calço kombini [v.][tr] combinar, ajustar
ou cunha em komedio [sub.] comédia
kojno [sub.] cunha, calço komenca [adj.] inicial
kokaino [sub.] cocaína komenci [v.][tr] começar, principiar
kokamaŝino = kokaŭtomato komenciĝi [v.] começar, ter
[sub.] cokmashine princípio
kokbatalo [sub.] briga de galos komenco [sub.] começo (ato de
kokcinelo [sub.] coccinélida; joaninha começar)
koketa [adj.] faceiro, garrido, komentaro [sub.] série de comentários
coquete komenti [v.][tr] comentar
koketi [v.][n tr] coquetear (paquerar) komento [sub.] comentário
kokido [sub.] frango Vocabulário Esperanto-Português - 37
kokino [sub.] galinha komerci [v.][n tr] comerciar, negociar
koko [sub.] galo komercisto [sub.] comerciante,
kokono [sub.] casulo negociante
kokoso [sub.] coco komerco [sub.] comércio
kokso [sub.] quadril, ancas komforta [adj.] confortável
koktelo [sub.] coquetel komforto [sub.] conforto
kolbaso [sub.] salsicha, chouriço komika [adj.] cômico
kolegio [sub.] colégio; escola secundária komisaro [sub.] comissário
___________________________________________________________ 137
komisie de [adv.] por incumbência perspicaz

de, da parte de kompreni [v.][tr] compreender,
komisii [v.][tr] comissionar, incumbir entender, apreender
komisiito [sub.] mandatário komputi [v.] computar
komisio [sub.] comissão komputilo = komputoro = komputero
komitato [sub.] comissão (permanente); [sub.] computador
junta; comitê komuna [adj.] comum (relativo a
komizo [sub.] caixeiro, balconista muitos, relativo à maioria)
komo [sub.] vírgula komunikaĵo [sub.] comunicação
komodo [sub.] cômoda (móvel (recado, mensagem,
todo com gavetas) etc.)
komodoro [sub.] comodoro komuniki [v.][tr] comunicar,
kompakta [adj.] compacto, denso, participar
cerrado komunio [sub.] comunhão (rel.
kompanio [sub.] companhia sacramento da eucaristia)
(com. ind. mil.) komunisto [sub.] Comunista
kompare [adv.] comparativamente komunumo [sub.] comunidade,
kompari [v.][tr] comparar município
komparo [sub.] comparação konato [sub.] pessoa conhecida
kompaso [sub.] compasso koncepto [sub.] conceito, idéia
kompati [v.][tr] compadecer-se, koncerna [adj.] concernente,
lastimar, apiedar-se de respectivo
kompatinda [adj.] lastimável, koncerni [v.][tr] concernir, dizer
coitado respeito a, competir
kompato [sub.] compaixão, piedade koncerto [sub.] (mús.) concerto
kompetenta [adj.] competente, koncipi [v.][tr] conceber, gerar
habilitado, autorizado konciza [adj.] conciso, lacônico,
kompetentulo [sub.] um competente sucinto
kompilaĵo [sub.] compilação (obra kondamni [v.][tr] condenar, sentenciar,
compilada) amaldiçoar
kompili [v.][tr] compilar kondiĉi [v.][tr] convencionar, estipular
kompleta [adj.] completa kondiĉo [sub.] condição, cláusula
kompletigi [v.] completar, arredondar kondolenci [v.] expressar condolências
kompleto [sub.] jogo (um todo, a, dar pêsames a
uma coleção) kondolenco [sub.] condolências,
komplezema [adj.] atencioso, pêsames
obsequioso konduki [v.][tr] conduzir, levar,
komplezi [v.][n tr] obsequiar, guiar
servir, dispensar favores Vocabulário Esperanto-Português - 38
a kondukisto [sub.] motorista,
komplezo [sub.] favor, obséquio, condutor
gentileza konduti [v.][n tr] comportar-se,
komplika [adj.] complicado proceder, agir
kompliki [v.][tr] complicar konduto [sub.] comportamento,
komplimenti [v.][tr] cumprimentar conduta, procedimento
komplimento [sub.] cumprimento, konekti [v.][tr] (el.) ligar
vênia konekto [sub.] ligação
komploto [sub.] trama, conjuração, konferenco [sub.] conferência
complô konfese [adv.] confessadamente
komponaĵo [sub.] composição konfesi [v.][tr] confessar, professar
(obra) (uma crença)
komponi [v.][tr] (art., quím., konfeso [sub.] confissão
gram.) compor konfidenca [adj.] confidencial
komponisto [sub.] compositor konfidenco [sub.] confidência
komposti [v.][tr] (tip.) compor (informação ou revelação
komprenebla [adj.] compreensível secreta)
kompreneble [adv.] compreensivelmente, konfidi [v.][tr] confiar, contar
de certo com, ter confiança em,
komprenema [adj.] inteligente, crer
___________________________________________________________ 138
konfirmi [v.][tr] confirmar, homologar, konsentite [adv.] de acordo

ratificar konsento [sub.] consentimento,
konfirmo [sub.] confirmação (ato consenso
de confirmar) konservema, (em)ulo [sub.]
konfiski [v.][tr] confiscar conservador, preservativo
konflikto [sub.] conflito konservi [v.][tr] conservar,
konforma [adj.] conforme, adequado, guardar
apropriado konsideri [v.][tr] considerar, refletir
konformi [v.][n tr] estar conforme konsiderinda [adj.] considerável,
a apreciável
konformiĝi [v.] conformar-se, konsigne [adv.] em consignação
amoldar-se, adaptar-se konsigno [sub.] consignação
konfuza [adj.] confuso, vago konsilanto [sub.] conselheiro
konfuzi [v.][tr] confundir, perturbar, konsili [v.][tr] aconselhar, persuadir
atrapalhar konsilinda [adj.] aconselhável
konfuzo [sub.] confusão (ato de konsilo [sub.] conselho (parecer
confundir), perturbação sobre o que convém fazer)
kongelujo [sub.] freezer konsisti [v.][n tr] consistir
kongresi [v.][n tr] reunir-se em konsistigi [v.] constituir, compor,
congresso estabelecer
kongreso [sub.] congresso konsisto [sub.] constituição,
kongrua [adj.] congruente, proporcionado composição, natureza
kongrua = akordigebla [adj.] konsoli [v.][tr] consolar, aliviar
compatível (sobre aparelhos konsolo [sub.] consolo (alívio),
e sistemas) consolação
kongrui [v.][n tr] convir, consentir, Vocabulário Esperanto-Português - 39
estar de acordo konspiri [v.][n tr] conspirar, conjurar
koni [v.][tr] conhecer, saber konspiro [sub.] conspiração
konjako [sub.] conhaque konstanta [adj.] constante, permanente,
konjekti [v.][tr] conjeturar, supor contínuo
konjekto [sub.] conjetura konstati [v.][tr] constatar, verificar,
konkeri [v.][tr] conquistar reconhecer, achar
konkludi [v.][tr] concluir, depreender, konsterni [v.][tr] atordoar, desconcertar,
tirar conclusão de bestificar
konkludo [sub.] conclusão konsterno [sub.] consternação,
konko [sub.] (zoo.) concha estupefação
konkreta [adj.] concreto (que konstipi [v.][tr] (med.) constipar
exprime uma realidade konstipita [adj.] constipado
perceptível pelos sentidos) konstitucia [adj.] constitucional
konkurado [sub.] concorrência, konstitucio [sub.] (pol.) constituição
rivalidade konstrikto [sub.] constrição
konkurenco [sub.] (com., ind.) konstruaĵo [sub.] construção
concorrência (coisa construída)
konkuri [v.] concorrer, competir, konstrui [v.][tr] construir, edificar,
rivalizar erigir
konkurso [sub.] concurso, certame konsulo [sub.] cônsul
konscia [adj.] cônscio, consciente konsulti [v.][tr] consultar
konscienca [adj.] consciensiosamente konsulto [sub.] consulta (ação
konscienco [sub.] foro íntimo, de consultar)
consciência konsumanto [sub.] consumidor
konscii [v.][tr] ter consciência konsumi [v.][tr] consumir, gastar,
de, ser consciente de esgotar
konscio [sub.] consciência, sentimento kontakti [v.][tr] estar em contato
de si, conhecimento com, ter contato com
konsekvenca [adj.] conseqüente kontakto [sub.] contato
konsekvenco [sub.] conseqüência kontaktolenso [sub.] lente de
(conclusão lógica) contato
konsenti [v.][n tr] concordar, estar kontanta [adj.] dinheiro (à vista,
de acordo, anuir de contado)
___________________________________________________________ 139
kontanta aĉeto [sub.] compra à (falar familiarmente com

vista alguém)
kontanta pago [sub.] pagamento konversacio [sub.] conversação
à vista konvinki [v.][tr] convencer, persuadir
kontante [adv.] a dinheiro, à vista, konvinko [sub.] convicção
je konvulso [sub.] (med.) convulsão
konteltiro [sub.] extrato (de conta) kopiaĵo [sub.] cópia (coisa)
kontenta [adj.] contente, satisfeito kopii [v.][tr] copiar, transcrever
kontenteco [sub.] contentamento, kopio [sub.] cópia (ação de copiar)
satisfação kopirajto [sub.] direito de editor
kontentigi [v.] satisfazer koprajto [sub.] copyright
kontinento [sub.] (geog.) continente Vocabulário Esperanto-Português - 40
konto [sub.] (com.) conta, kuranta kora [adj.] do coração, cordial
konto [sub.] conta corrente korano [sub.] Alcorão
kontoro [sub.] escritório ( de korbo [sub.] cesto, cesta
comércio, indústria, etc.) kordo [sub.] (mús. anat. mat.)
kontrabandi [v.][tr] contrabandear corda
kontrabandisto [sub.] contrabandista Korea [adj.] coreano (relativo à
kontrabando [sub.] contrabando Coréia)
kontrakti [v.][n tr] contratar, ajustar, Koreio = Koreujo [sub.] Coréia
fretar korekti [v.][tr] corrigir, retificar
kontrakto [sub.] contrato, pacto, korektolisto [sub.] gabarito
acordo Koreo [sub.] coreano (natural da
kontralto [sub.] contralto (mús. Coréia)
a voz mais grave da mulher) korespondanto [sub.] pessoa
kontrasti [v.][n tr] contrastar que corresponde com outra
kontrasto [sub.] contraste korespondi [v.][n tr] corresponder-
kontraŭ (prep.) contra, em frente se (cartas, etc.)
de, defronte de, em koridoro [sub.] corredor, passagem,
troca de, anti- (pref.) galeria
kontraŭdiri [v.] contradizer korligita [adj.] emocionalmente
kontraŭdiri [v.][tr] contradizer ligado
kontraŭe [adv.] ao contrário, pelo korniko [sub.] gralha
contrário, em frente korno [sub.] corno, chifre
kontraŭi [v.][n tr] contrariar, koro [sub.] coração
opor-se, impedir korpo [sub.] corpo
kontraŭsepsa [adj.] anti-séptico korporacio [sub.] corporação
kontraŭstari [v.][n tr] afrontar, kortego [sub.] corte (paço; residência
arrostar de um soberano)
kontraŭulo [sub.] opositor korto [sub.] pátio, quintal, terreiro
kontraŭvole [adv.] contra a vontade, kortumo [sub.] corte, tribunal
de mau grado kortuŝa [adj.] comovente, enternecedor
kontribuaĵo [sub.] contribuição korupti [v.] corromper, subornar
kontribui [v.][n tr] contribuir, koruptilo [sub.] algo que corrompe,
colaborar algo usado para
kontroli [v.][tr] inspecionar, fiscalizar, corromper
conferir korvo [sub.] corvo
kontulo [sub.] correntista kosma spaco [sub.] espaço sideral,
konturo [sub.] contorno (linha cósmico
que fecha ou limita exteriormente kosmo [sub.] o universo, a natureza
um corpo) kosti [v.][n tr] custar
kontuzi [v.][tr] contundir, machucar kosto [sub.] custo, preço
kontuzo [sub.] machucadura, kostumo [sub.] traje, veste, costume
contusão kotizi [v.][n tr] contribuir, cotizar-
konvena [adj.] conveniente, apropriado, se, pagar a sua cota
adequado kotizo [sub.] cota
konveni [v.][n tr] convir, ser koto [sub.] lama, lodo
conveniente, ser apropriado kotono [sub.] algodão
konversacii [v.][n tr] conversar koverto [sub.] sobrecarta, invólucro,
___________________________________________________________ 140
envelope kristano, krist-ana [adj.] cristão

kovi [v.][tr] chocar, incubar Vocabulário Esperanto-Português - 41
kovri [v.][tr] cobrir, revestir, acobertar Kristnasko [sub.] Natal
kovrilo [sub.] tampa, cobertura, Kristo [sub.] Cristo
capa kritiki [v.][tr] criticar, apreciar
kraĉi [v.][n tr] cuspir, salivar kritiko [sub.] crítica, discernimento
krado [sub.] cancela, grade kriza [adj.] crítico
krajono [sub.] lápis krizo [sub.] crise
kraketi [v.][n tr] crepitar kroĉi [v.][tr] enganchar, engatar,
kraki [v.][n tr] estalar pendurar
krako [sub.] estalido, estrondo kroĉilo [sub.] gancho
krampi [v.][tr] fixar com grampo, krokodilo [sub.] crocodilo
engatar krom fora, exceto de, além de,
krampo [sub.] (mec.) grampo salvo, com exclusão de
krampoj [sub.] krom se [adv.] salvo se
(gram.)parênteses kroma [adj.] complementar, suplementar
kranio [sub.] crânio, caveira krome [adv.] além disso
krano [sub.] torneira, bica krompneŭo [sub.] pneu sobressalente
kravato [sub.] (vest.) gravata kromvirino [sub.] concubina,
kredeble [adv.] provavelmente, amante
talvez kronado [sub.] coroação
kredema [adj.] crédulo kroni [v.][tr] coroar, arrematar
kredi [v.][tr] acreditar kronika [adj.] crônica (med. dizse
kredito [sub.] (com.fin.) crédito das doenças de longa
kredo [sub.] crença duração)
krei [v.][tr] criar, fazer, instituir kronikisto [sub.] cronista
kreitaĵo [sub.] criatura, criação kroniko [sub.] crônica (narração
kremacii [v.][tr] cremar histórica)
kremacio [sub.] cremação (de krono [sub.] coroa
cadáveres) krozi [v.][n tr] cruzar (náut.)
kremo [sub.] creme, nata kruca [adj.] de cruz, em cruz,
kreno [sub.] rábano-silvestre cruzado
krepusko [sub.] crepúsculo kruci [v.][tr] cruzar
kreskaĵo [sub.] planta, vegetal kruco [sub.] cruz
kreski [v.][n tr] crescer, avultar, krucosigni [v.][n tr] persignar-se
aumentar krucumi [v.][tr] crucificar
kreskigi [v.] acrescentar, altear, krucvortenigmo [sub.] palavrascruzadas
ampliar kruĉo [sub.] cântaro, bilha, jarra
krestomatio [sub.] crestomatia, kruda [adj.] rude, bronco, cru,
coletânea agreste
kreto [sub.] giz kruda petrolo [sub.] petróleo bruto
krevi [v.][n tr] estourar, arrebentar, kruela [adj.] cruel, brutal, desalmado
pipocar; fender-se, kruro [sub.] perna (anat.)
rachar-se kruta [adj.] íngreme, escarpado,
kribri [v.][tr] peneirar, joeirar que apresenta declive
kribrilo [sub.] peneira muito inclinado, próximo
kriegi [v.][n tr] berrar, urrar de vertical
krii [v.][n tr] gritar, bradar, berrar kserografia [adj.] xerográfico
krima [adj.] criminal kserografio [sub.] xerografia, fotocópia
krimo [sub.] crime kserokopio [sub.] cópia xerográfica
krimulo [sub.] criminoso Kuba [adj.] (relativo à Cuba)
kripla [adj.] aleijado, estropiado Kubano [sub.] (natural de Cuba)
krisigno [sub.] ponto de exclamação Kubo [sub.] Cuba
Krist(nask)arbo [sub.] árvore de kubo [sub.] cubo (mat.)
natal kubuto [sub.] cotovelo
kristala [adj.] de cristal, cristalino kudrero [sub.] ponto
kristalo [sub.] cristal kudri [v.][tr] coser, costurar
Kristanismo [sub.] cristianismo kudrilo [sub.] agulha
Kristano [sub.] cristão kuglo [sub.] bala, projétil
___________________________________________________________ 141
kuirejo [sub.] cozinha alentar

kuiri [v.][tr] cozinhar kuraĝo [sub.] coragem, denodo,
kuketo [sub.] bolinho ânimo
kuko [sub.] bolo kurba [adj.] curvo, sinuoso, tortuoso
kukolo [sub.] cuco (zoo.) kurbigi [v.] curvar, arquear
kukumo [sub.] pepino kurbo [sub.] curva, volta, arco
kukurbo [sub.] abóbora kuri [v.][n tr] correr
kulero [sub.] colher kurioza [adj.] curioso, singular,
kulinario [sub.] culinária notável
kuliso [sub.] bastidor (tea.), post kurso [sub.] curso (série de lições);
la cotação (na Bolsa);
kulisoj [sub.] "atrás dos bastidores" percurso
kulo [sub.] mosquito kursoro [sub.] cursor (computação)
kulpa (pri) culpado kurteno [sub.] cortina, reposteiro
kulpigi [v.] acusar kurzo [sub.] (com.) câmbio, cotação
kulpo [sub.] culpa, delito, falta kuseno [sub.] almofada, coxim
kulpulo [sub.] réu, culpado kuŝi [v.][n tr] jazer, estar deitado;
kulturaĵo [sub.] (biol.) cultura estar situado, ficar
kulturi [v.][tr] cultivar, amanhar kuŝigi [v.] estender, deitar
kulturo [sub.] cultura kutime [adv.] usualmente, habitualmente
kulvualo [sub.] mosquiteiro kutimi [v.][n tr] ter o costume
kun com, em companhia de de, estar habituado a,
kune [adv.] a par, juntamente, costumar
simultaneamente kutimo [sub.] costume, hábito
kune kun juntamente, com, em kuvo [sub.] tina, cuba
companhia de kuzino [sub.] prima
kunigi [v.] unir, reunir kuzo [sub.] primo
kuniĝi [v.] unir-se, reunir-se kvadrata [adj.] quadrado (que
kuniklo [sub.] coelho tem a forma de um quadrado)
kunkudraĵo [sub.] costura; kvadrato [sub.] quadrado, quadro
(med.) sutura kvakera [adj.] quacre (rel. à Seita)
kunlabori [v.][n tr] colaborar kvakero [sub.] quacre
kunlabori [v.][n tr] colaborar kvalito [sub.] qualidade, predicado,
kunmeti [v.][tr] compor propriedade
kunordigi [v.] coordenar kvankam conj. Embora, ainda
kunporti [v.][tr] levar consigo que, conquanto, posto
kunpuŝiĝi [v.] chocar, ir de encontro que
um com o outro kvanto [sub.] quantidade
kunsento [sub.] simpatia kvar quatro
kunsido [sub.] sessão kvara [adj.] quarto (4º)
kunulo [sub.] companheiro, associado kvarono [sub.] um quarto (1/4),
kunveni [v.][n tr] reunir-se uma quarta parte
kunveno [sub.] reunião kvarope [adv.] aos quatro, em
kunvoki [v.][tr] convocar grupos de quatro
kupeo [sub.] compartimento de kvartalo [sub.] bairro
vagão kvazaŭ conj. e adv. como se,
kupli [v.][tr] acoplar (mec.) como que
kupolo [sub.] cúpula, zimbório kvereli [v.][n tr] querelar, altercar,
Vocabulário Esperanto-Português - 42 porfiar
kupono [sub.] cupom; bônus; bilhete kverka [adj.] carvalhal
kupra [adj.] cúprico, de cobre kverko [sub.] carvalho
kupro [sub.] cobre kvieta [adj.] quieto, calmo, sossegado
kuraci [v.] curar, medicar kvieto [sub.] quietude, calma,
kuracilo [sub.] remédio sossego
kuracisto [sub.] médico, facultativo kvin cinco
kuraĝa [adj.] corajoso, afoito, arrojado kvina [adj.] quinto
kuraĝi [v.][tr] ter coragem de, kvinono [sub.] um quinto
ousar kvita [adj.] quite (que saldou suas
kuraĝigi [v.] encorajar, animar, contas), desobrigado
___________________________________________________________ 142
kvitanci [v.][tr] dar recibo, passar larmi [v.][n tr] lacrimejar, derramar
quitação lágrimas
kvitanco [sub.] quitação, recibo larmo [sub.] lágrima
larvo [sub.] larva
L lasi [v.][tr] deixar, permitir, largar
la [adj.] o, a, os, as lasta [adj.] último, derradeiro
laboratorio [sub.] quím. farm. lastatempe [adv.] ultimamente,
laboratório recentemente
laborejo [sub.] oficina, laboratório latina [adj.] latina
laborema [adj.] trabalhador, laborioso latinida [adj.] neolatina
labori [v.][n tr] trabalhar, lidar latkurteno [sub.] veneziana
laboristo [sub.] operário, obreiro, lato [sub.] ripa, sarrafo
trabalhador latrino [sub.] latrina, privada
laboro [sub.] trabalho, labor latuno [sub.] quím. latão
laca [adj.] cansado, fatigado latva [adj.] letão (relativo à Letônia)
laciĝi [v.] cansar-se, fatigar-se Latvio [sub.] Letônia
laĉo [sub.] cadarço, cordel, cordão latvo [sub.] letão (natural da Letônia)
lado [sub.] lata, folha, lâmina de laŭ conforme; relativamente a;
metal ao longo de; de acordo
ladskatola malfermilo [sub.] abridor com
(de lata) laŭdi [v.][tr] louvar, gabar, elogiar
ladskatolo [sub.] caixa de lata, laŭdire [adv.] pelo que se diz
lata (enlatados) laŭdo [sub.] louvor, elogio
lafo [sub.] lava laŭgrada [adj.] gradual
lago [sub.] lago laŭlarĝe [adv.] transversalmente
laguno [sub.] laguna (geog. braço laŭlegenda [adj.] legendário,
de mar pouco profundo) lendário
Vocabulário Esperanto-Português - 43 laŭleĝa [adj.] legal, lícito
laiko [sub.] laico, leigo laŭlonge [adv.] ao longo, ao
laki [v.][tr] envernizar comprido
lako [sub.] verniz laŭmoda [adj.] na moda
laksa [adj.] laxativo, laxante laŭpeza restoracio [sub.] restaurante
laksigilo [sub.] laxativo a quilo
lakto [sub.] leite laŭplaĉe [adv.] a seu bel-prazer,
laktuko [sub.] alface à vontade
lama [adj.] manco, capenga laŭro [sub.] louro (bot.)
lambastono [sub.] muleta laŭsistema [adj.] sistemático
lamenti [v.][n tr] lamentar-se, laŭta [adj.] alto (voz); forte
queixar-se (som)
lami [v.][n tr] coxear, capengar laŭvice [adv.] segundo a fila
lampa petrolo [sub.] querosene laŭvide [adv.] de vista
lampo [sub.] Lâmpada, candeia laŭvole [adv.] à vontade, à sua
lana [adj.] de lã, lanígero vontade
landlimo [sub.] fronteira, limite laŭvorta [adj.] textual
lando [sub.] país, terra (região) laŭvorte [adv.] literalmente, palavra
lango [sub.] anat. língua por palavra
lano [sub.] lã lavango [sub.] avalanche
lanta [adj.] poét. lento, vagaroso lavi [v.][tr] lavar
lanterno [sub.] lanterna leciono [sub.] lição, aula, ensinamento
lanugo [sub.] penugem, pêlo, lanugem leda [adj.] de couro
lapona [adj.] lapão, lapônio (relativo ledo [sub.] couro
à Lapônia) legaĵo [sub.] material de leitura
lapono [sub.] lapão, lapônio (natural legebla [adj.] legível
da Lapônia) legendo [sub.] legenda, lenda
lardo [sub.] toicinho, lardo legi [v.][tr] ler
larĝa [adj.] largo, amplo leginda [adj.] que merece ser lido
lariko [sub.] lárix legio [sub.] legião
laringito [sub.] laringite legitimi [v.][tr] legitimar, legalizar
laringo [sub.] laringe legitimilo [sub.] carteira de identidade
___________________________________________________________ 143
legomo [sub.] legume, hortaliça licenco [sub.] poét. jur. licença

legscio [sub.] alfabetismo (estado lifto [sub.] elevador
ou qualidade de alfabetizado) ligi [v.][tr] ligar, atar, amarrar
leĝera [adj.] leve, ligeiro (mil.); ligilo [sub.] liga, ligamento, laço,
leviano; sem profundeza, vínculo
superficial ligno [sub.] madeira, lenha, pau
leĝo [sub.] lei ligo [sub.] liga, aliança
lekanteto [sub.] margaridinha, likvidi [v.][tr] liquidar, ajustar
mal-me-quer pagando (contas, dívidas)
lekanto [sub.] margarida (bot.) likvoro [sub.] licor
lekcii [v.][n tr] fazer uma preleção lilako [sub.] lilás (bot.)
lekcio [sub.] preleção, aula lilio [sub.] lírio (bot.)
leki [v.][tr] lamber limako [sub.] límax (zoo.)
Vocabulário Esperanto-Português - 44 limigi [v.] demarcar, limitar, restringir
lektoro [sub.] professor universitário limo [sub.] limite, fronteira, raia,
(principalmente de confins
línguas) limonado [sub.] limonada
lenso [sub.] lente (óptica); lupa; linaĵo [sub.] linifício, artefato de
vidro (de óculos) linho
lentugo [sub.] sarda, lentigem lineo [sub.] linha (telefônica, de
(anat.) energia elétrica)
leono [sub.] leão lingvisto [sub.] lingüista
leontodo [sub.] dente-de-leão lingvo [sub.] língua, linguagem
(bot.) liniilo [sub.] régua
leopardo [sub.] leopardo linio [sub.] linha; ramo (de família)
leporhundo [sub.] galgo, lebréu lino [sub.] linho (bot.)
leporo [sub.] lebre linoleo [sub.] óleo de linhaça
lepro [sub.] lepra linoleumo [sub.] linóleo
leprulo [sub.] leproso lipharoj [sub.] bigodes
lernejo [sub.] escola lipo [sub.] lábio
lerni [v.][tr] aprender Lisbono [sub.] Lisboa
lernolibro [sub.] manual, livro lispi [v.][tr] cecear
didático listo [sub.] lista
lerta [adj.] hábil, ágil, jeitoso litanio [sub.] ladainha (rel.)
letargio [sub.] letargia (med.) literatura [adj.] literário
leterkesto [sub.] caixa postal literaturo [sub.] literatura
letero [sub.] carta, missiva litero [sub.] letra (do alfabeto)
leŭtenanto [sub.] tenente literumi [v.][tr] soletrar
levi [v.][tr] elevar, erguer, suspender litkovrilo [sub.] colcha, coberta
leviĝi [v.] levantar-se litkuseno [sub.] travesseiro
li [v.] ele lito [sub.] cama, leito
lia [adj.] seu, sua (dele) litova [adj.] lituânio (relativo à
Libana [adj.] libanês (relativo ao Lituânia)
Líbano) Litovio=Litovujo [sub.] Lituânia
Libanano [sub.] libanês (natural litovo [sub.] lituânio (natural da
do Líbano) Lituânia)
Libano [sub.] Líbano litro [sub.] litro
libera [adj.] livre, isento, independente littuko [sub.] lençol
liberala [adj.] pol. liberal liturgio [sub.] liturgia (rel.)
libertempo [sub.] férias liuto [sub.] alaúde (mús.)
libervola [adj.] voluntário liveri [v.][tr] fornecer, dar, entregar,
libr(ovend)ejo [sub.] livraria ministrar
libraro [sub.] conjunto de livros; lo! = Ha lo! Alô (interjeição usada
coleção pública ou privada para chamar ao telefone)
de livros logi [v.][tr] engodar, seduzir, atrair
libreto [sub.] opúsculo logika [adj.] lógico
libro [sub.] livro logiko [sub.] lógica
librotenado [sub.] escrituração logilo=logaĵo [sub.] isca, engodo
(mercantil) loĝantaro [sub.] população
___________________________________________________________ 144
loĝanto [sub.] morador, habitante

loĝejo [sub.] morada, habitação M
loĝi [v.][tr] morar, habitar, estar maco [sub.] pão ázimo; hóstia
hospedado maĉgumo [sub.] goma de mascar
Vocabulário Esperanto-Português - 45 maĉi [v.][tr] mastigar, mascar
lojala [adj.] leal, fiel mafio [sub.] máfia
loka [adj.] lacoal, locativo magazeno [sub.] armazém, casa
loki [v.][tr] colocar, pôr, acomodar comercial, loja
loko [sub.] lugar, local, paragem magazino [sub.] revista (ilustrada
lokomotivo [sub.] locomotiva que trata dos mais
lokusto [sub.] gafanhoto, locusta variados assuntos)
long(ec)o [sub.] comprimento, magia [adj.] que tem efeito extraordinário
extensão, longitude magio [sub.] mágica
longa [adj.] longo magistro [sub.] licenciado; magíster
longitudo [sub.] longitude magneta [adj.] magnético
lorno [sub.] luneta magneti [v.][tr] magnetizar
loterio [sub.] loteria, rifa magnetismo [sub.] magnetismo
loti [v.][n tr] tirar a sorte, sortear magneto [sub.] magnete, ímã
lotumi [v.][tr] lotear, repartir magnetofono [sub.] magnetofone,
lotuso [sub.] lótus (bot.) gravador
luanto [sub.] locatário, inquilino magra = malgrasa [adj.] magro
lucerno [sub.] lâmpada pendente maĥo [sub.] Mach (fís.)
ludi [v.][n tr] brincar, jogar (jogo maizo [sub.] milho
de azar ou passatempo), majesta [adj.] majestoso, soberbo
tocar (instr.musical), majesteco [sub.] majestade
(tea.) representar Majo [sub.] Maio
ludilo [sub.] brinquedo (infantil) majoritato [sub.] maioridade
ludo [sub.] brincadeira; jogo majoro [sub.] major (mil. Posto
luebla [adj.] para alugar entre capitão e tenentecoronel)
lui [v.][tr] alugar, fretar majskarabo [sub.] besouro
luiganto [sub.] locador majstro [sub.] mestre (superior
luigi [v.] alugar (dar de aluguel) em talento)
luko [sub.] clarabóia majusklo [sub.] maiúscula (letra
luks(ec)o [sub.] luxo, vida pomposa maiúscula)
luksa [adj.] luxuoso, luxuriante makleraĵo [sub.] comissão do
luksaĵo [sub.] objeto de luxo corretor
lukti [v.][n tr] lutar, pugnar makleri [v.][tr] corretar (fazer
luli [v.][tr] embalar, ninar corretagem)
lulilo [sub.] berço makleristo [sub.] corretor
lulkanto [sub.] cantiga de ninar, makropo [sub.] canguru
acalento maksimuma [adj.] máximo (a)
lumi [v.][n tr] luzir, fulgurar maksimume [adv.] no máximo
lumo [sub.] luz maksimumo [sub.] máximo
lumturo [sub.] farol (torre com makuli [v.][tr] manchar, macular
farol) makulo [sub.] mácula, mancha,
luna [adj.] lunar nódoa
lunĉo [sub.] lanche (pequena refeição); makumbo [sub.] macumba
merenda makzelo [sub.] maxilar (anat.)
lundo [sub.] segunda-feira mal prefixo que denota "antônimo",
lunduo [sub.] lundu (dança) dando à raiz um
luno [sub.] lua sentido exatamente contrário
lupeo [sub.] lupa (lente) Vocabulário Esperanto-Português - 46
lupo [sub.] lobo malabunda [adj.] insuficiente,
luprezo [sub.] aluguel (preço da escasso
locação) malami [v.][tr] odiar
lustro [sub.] lustre malamiko [sub.] inimigo
lutaĵo [sub.] solda; luto malantaŭ atrás de
luti [v.][tr] soldar, fechar com luto malaperi [v.] desaparecer
malario [sub.] malária
___________________________________________________________ 145
malavantaĝo [sub.] deficiência mallonga [adj.] curto, breve

(física ou mental) mallongdaŭra [adj.] que dura
malavara [adj.] generoso pouco, de vida curta
malbeni [v.] amaldiçoar mallongigi [v.] abreviar (tempo)
malbona [adj.] mau mallongigo [sub.] abreviação
maldekstra [adj.] esquerdo malmunti [v.][tr] desmontar
maldelikata [adj.] grosseiro, rude, malnaiva [adj.] astuto, sagaz
ríspido malneto [sub.] rascunho
maldika [adj.] fino, delgado malofta [adj.] raramente
maldungi [v.] despedir malordo [sub.] desordem
male [adv.] ao contrário, pelo malpaciĝi [v.][tr] brigar, indispor-
contrário se
maleleganta [adj.] deselegante, malpara [adj.] que não tem o
indecoroso segundo elemento do par
maleolo [sub.] anat. tornozelo, malpli [v.] menos
artelho, maléolo malprava [adj.] que não tem razão
malesperi [v.][tr] desesperar malproksima [adj.] distante
malestimi [v.][tr] desprezar malrapida [adj.] lento, vagaroso
malestimo [sub.] desprezo malsama [adj.] diferente
malfermi [v.][tr] abrir malsana [adj.] doente
malfluso [sub.] vazante da maré malsani [v.][n tr] estar doente
malfreŝa [adj.] seco, passado malsano [sub.] doença
malfrua [adj.] tardio malsanulejo [sub.] hospital
malfrui [v.][n tr] estar atrasado( malsanulo [sub.] um doente
pli malfrue=mais malsata [adj.] faminto, esfomeado
tarde) malsatego [sub.] grande fome
malgaja [adj.] triste, sombrio geral
malgracia [adj.] desgracioso, desajeitado malsekiĝi [v.] molhar-se
malgranda [adj.] pequeno malsimila [adj.] diferente
malgraŭ prep. apesar de, não malsimpla [adj.] complexo,
obstante, a despeito de complicado
malĝoja [adj.] triste malsovaĝa [adj.] manso, domesticado
malĝojo [sub.] tristeza malsprita [adj.] tolo, estúpido,
malĝusta [adj.] inexato, impreciso, imbecil
incorreto malstreĉiĝi [v.] relaxar-se, desentesar-
malhavi [v.][tr] não ter, ter falta se
de malstreĉo [sub.] afrouxamento
malhela [adj.] escuro malsukcesi [v.][tr] ter mau êxito,
malhelpi [v.][tr] prejudicar, atrapalhar malograr-se
malica [adj.] malvado, malicioso, malsupren para baixo
perverso malŝarĝi [v.][tr] descarregar
malkaŝe [adv.] abertamente, malŝlosi [v.][tr] abrir (com chave)
sem rodeios maltrafi [v.][tr] errar o golpe, falhar
malkaŝi [v.][tr] descobrir, revelar Vocabulário Esperanto-Português - 47
malkodi [v.][tr] decifrar malutila [adj.] nocivo, daninho
malkonstrui = detrui [v.][tr] malutili [v.][n tr] prejudicar, danificar
demolir (construção) malutilo [sub.] inconveniente,
malkonvena [adj.] inoportuno, desvantagem
inadequado malvarma [adj.] frio
malkovri [v.][tr] descobrir, revelar, malvarmumo [sub.] resfriado
desvendar malvasta [adj.] apertado, acanhado,
mallaborema [adj.] preguiçoso, estreito
vadio malvirto [sub.] vício, perversão
mallakso [sub.] prisão de ventre, malvolvi [v.][tr] desenrolar, desenovelar
constipação mambestoj=mamuloj [sub.]
mallarĝa [adj.] estreito mamíferos
mallerta [adj.] desajeitado, desastrado mamnutri [v.][tr] amamentar
malliberejo [sub.] prisão mamo [sub.] mama, teta
malliberulo [sub.] prisioneiro mampinto [sub.] mamilo
___________________________________________________________ 146
mamzono [sub.] sutiã, portaseios marki [v.][tr] marcar, assinalar

mandato [sub.] mandato marko [sub.] marca, sinal; Marco
mangostano [sub.] mangostão (unidade monetária alemã);
(bot.) Marco (nome de
manĝaĵo [sub.] alimento homem)
manĝejo = manĝosalono [sub.] marmelado [sub.] (cul.) doces
refeitório de frutas consistentes tipo
manĝi [v.][tr] comer goiabada, bananada,
manĝo [sub.] comida, refeição etc.
maniero [sub.] maneira, modo, marmora [adj.] marmóreo
forma marmoro [sub.] mármore
manifestacii [v.][n tr] fazer manifestação maro [sub.] mar
manifestacio [sub.] manifestação Marso [sub.] Marte
(ato de manifestar marŝi [v.][tr] marchar, andar,
publicamente uma opinião caminhar
com fins políticos) marteli [v.][tr] martelar
manifesti [v.][tr] manifestar, declarar martelo [sub.] martelo, marreta;
manifesto [sub.] manifesto anat. martelo (um dos
maniko [sub.] manga (de roupa) ossículos do ouvido)
manipuli [v.][tr] manipular, manejar martiro [sub.] mártir
manki [v.][n tr] faltar, falhar, escassear Marto [sub.] Março
manko [sub.] falha, falta, carência masaĝi [v.][tr] massagear
mano [sub.] mão masaĝo [sub.] med. massagem,
manovri [v.][n tr] manobrar fricção
manovro [sub.] manobra (mil.) masakri [v.][tr] massacrar
manplato [sub.] palma da mão masakro [sub.] massacre, carnificina
manpremi [v.][tr] dar um aperto masiva [adj.] maciço, compacto
de mão maski [v.][tr] mascarar (ocultar
manpremo [sub.] aperto de mão com máscara)
(saudação gentil) masko [sub.] máscara
mansaketo [sub.] bolsa de mão Vocabulário Esperanto-Português - 48
mansardo [sub.] mansarda, trapeira maso [sub.] fís. massa; conjunto,
(aposento acima do massa
forro e abaixo de telhado) masoni [v.][tr] fazer obra de alvenaria,
mansigni [v.][tr] acenar (com as trabalhar de pedreiro
mãos) masonisto [sub.] pedreiro
mantelo [sub.] capa (vest.) masto [sub.] mastro, pau (de
manumo [sub.] punho (de camisa) bandeira)
manuskripto [sub.] manuscrito mastri [v.][tr] reger, dominar,
(o original de uma obra) possuir, dirigir
maparo [sub.] coleção de mapas mastro [sub.] amo, senhor, dono,
mapo [sub.] mapa patrão
marako [sub.] maracás (instrumento mastrumi [v.][n tr] governar,
musical) administrar casa
mararmeo [sub.] armada, forças maŝinaro [sub.] maquinaria
navais maŝino [sub.] máquina
mararmeo [sub.] marinha maŝo [sub.] malha (de tecido),
marbordo [sub.] litoral laçada, laço
marĉandi [v.][n tr] regatear, pechinchar matĉo = maĉo [sub.] encontro
marĉo [sub.] pântano, lodaçal, esportivo de dois atletas
brejo ou times
mardo [sub.] terça-feira matematika [adj.] matemático
Margareta [adj.] Margarete matematikisto [sub.] matemático
marĝeno [sub.] margem (especialista em matemática)
Maria [adj.] Maria matematiko [sub.] matemática
Mario [sub.] Maria; Mário matenmanĝo [sub.] café da manhã
marioneto [sub.] marionete, fantoche mateno [sub.] manhã
maristo [sub.] marinheiro materia [adj.] material
markasito [sub.] marcassita materialo [sub.] material, matéria
___________________________________________________________ 147
prima, krudaj memoro [sub.] memória

materialoj [sub.] matéria prima memstara [adj.] autônomo, independente
materio [sub.] matéria memvola [adj.] espontâneo
matura [adj.] maduro, sazonado mencii [v.][tr] mencionar, citar,
maturiĝi [v.] amadurecer (tornar- relatar
se adulto) mencio [sub.] menção, relato,
meblaro [sub.] mobília, mobiliário referência
mebli [v.][tr] mobiliar (guarnecer mendi [v.][tr] encomendar, pedir
com mobília) (mercadorias), reservar
meblo [sub.] móvel, traste, alfaia (quarto de hotel)
meĉo [sub.] pavio, mecha mendo [sub.] com. encomenda,
medalo [sub.] medalha pedido
medicino [sub.] medicina (ciência) mensa _____[adj.] mental
medikamento [sub.] medicamento, menso [sub.] mente
remédio mensogi [v.][n tr] mentir, faltar
medio [sub.] ambiente, meio (esfera à verdade
moral ou social) mensogo [sub.] mentira
mediokra [adj.] medíocre mento [sub.] hortelã, menta
mediti [v.][n tr] pensar maduramente, Vocabulário Esperanto-Português - 49
refletir muito mentono [sub.] mento, queixo
megera [adj.] cruel, perversa, (anat.)
megera menuo [sub.] menu (cardápio e
megero [sub.] uma megera de tela de computador)
meĥaniko = mekaniko [sub.] meriti [v.][tr] merecer, valer
mecânico merito [sub.] mérito, merecimento
mejlo [sub.] milha (medida de merkatesploro = merkatologio
comprimento para distâncias, [sub.] marketing
diferente nos vários merkato [sub.] com. mercado,
países campo de atividade comercial
mekanikisto [sub.] mecânico (operário (nunca significa
de limpeza, conservação local ou recinto)
e conserto) merkredo [sub.] quarta-feira
mekaniko [sub.] Mecânica (fís.) Merkuro [sub.] Mércurio (mitologia
melankolia [adj.] melancólico e planeta)
melankolio [sub.] melancolia merkurokromo [sub.] mercurocromo
meleagro [sub.] peru, meleagro merlo [sub.] melro (zoo.)
(zoo.) mesaĝo [sub.] mensagem, comunicação
melki [v.][tr] ordenhar (oral ou escrita)
melodia [adj.] melódico, melodioso meso = mesoo [sub.] meso (anat.)
melodio [sub.] melodia, toada metaforo [sub.] metáfora
melodrama [adj.] melodramático metala [adj.] metálico
melodramo [sub.] melodrama metalo [sub.] metal
melono [sub.] meloeiro (bot.); metalrubaĵo [sub.] sucata de
melão (fruto desta planta) matais
mem mesmo, próprio (pronome metebulteno [sub.] boletim meteorológico
acentua mais a pessoa meteo [sub.] fís. qualquer fenômeno
ou coisa de que se fala) atmosférico relativo
membreco [sub.] filiação a instituição à umidade, nuvem,
membro [sub.] membro vento, etc.
memevidenta [adj.] óbvio, que meteologio [sub.] meteorologia
salta aos olhos meteologo [sub.] meteorologista
memfida [adj.] auto-confiante meteorito [sub.] meteorito
memori [v.][tr] lembrar-se (de), meteoro [sub.] meteoro
recordar-se (de) meti [v.][tr] pôr, meter colocar
memorialo [sub.] memorial metiejo [sub.] oficina, ateliê
memorigi [v.] fazer que alguém metio [sub.] ofício, profissão, arte,
se lembre indústria
memorinda [adj.] memorável, metoda [adj.] metódico
digno de recordação metodista [adj.] metodista
___________________________________________________________ 148
metodisto [sub.] metodista minimume [adv.] no mínimo

metodo [sub.] método minimumo [sub.] o mínimo
metra [adj.] métrico ministerio [sub.] Ministério (sede)
metro [sub.] metro ministo [sub.] mineiro (operário
mevo [sub.] gaivota (zoo.) que trabalha nas minas)
meza [adj.] mediano, médio, ministrejo [sub.] Ministério (sede)
central Vocabulário Esperanto-Português - 50
mezaĝa [adj.] de meia idade ministro [sub.] ministro (de Estado)
mezanino [sub.] mezanino mino [sub.] (mil.) mina de guerra,
MezAzio [sub.] Ásia Central mina (mineração)
mezepoko [sub.] Idade-Média minoritato [sub.] jur. menoridade
mezmaro [sub.] mar interior minusklo [sub.] minúscula (a letra
meznokto=noktomezo [sub.] minúscula)
meia-noite minuto [sub.] minuto
mezo [sub.] meio, centro, metade miopa [adj.] míope
mezuri [v.][tr] medir, balizar miozoto=neforgesumino
mezuro [sub.] medição [sub.] miosótis, não-teesqueças-
mi [v.] eu de-mim (bot.)
mia [adj.] meu, minha miraĝo [sub.] miragem
miela monato [sub.] lua-de-mel mirakla [adj.] miraculoso
mielluno [sub.] lua-de-mel miraklo [sub.] milagre, prodígio
mielo [sub.] mel miri [v.][n tr] admirar-se, estranhar
mieno [sub.] cara, semblante, fisionomia, miriado [sub.] miríade
aparência, expressão mirigi [v.] admirar, atordoar, estontear
migdalo [sub.] mígala (zoo.) mirinda [adj.] admirável
migdalokula [adj.] de olhos amendoados mis (prefixo que indica mal, errada,
migrema [adj.] nômade injusta, inexata, inconveniente)
migri [v.][n tr] correr terras, misdecidi [v.][tr] tomar uma decisão
transmigrar errada, decidir mal
mikrobo [sub.] micróbio misfunkcii [v.][n tr] funcionar
mikrofono [sub.] microfone mal
mikroonda forno = mikroonda misiisto [sub.] missionário
bakujo [sub.] microondas misio [sub.] rel. pol. missão
(forno) miskalkuli [v.][tr] calcular mal,
mikroskopo [sub.] microscópio errar no cálculo
miksaĵo [sub.] mistura (coisa miskompreni [v.][tr] compreender
misturada) mal
miksi [v.][tr] misturar, mesclar, mispaŝo [sub.] passo em falso
baralhar, mexer mistera [adj.] misterioso
mil mil mistero [sub.] mistério
milda [adj.] ameno, brando, doce, mistifiki [v.][tr] mistificar, burlar,
suave ludibriar
milimetro [sub.] milímetro mistika [adj.] místico
milita [adj.] militar, bélico mita [adj.] mítico
militi [v.][n tr] guerrear, combater, mito [sub.] mito
fazer campanha mitro [sub.] mitra (rel.)
milito [sub.] guerra mizera [adj.] miserável
minaci [v.][tr] ameaçar, intimidar mizero [sub.] miséria
minaco [sub.] ameaça mobilizi [v.][tr] mobilizar; preparar
minejo [sub.] (min.) mina; (mil.) (para guerra ou
mina de guerra grandes empreendimentos)
minerala [adj.] mineral mocio [sub.] moção
minerala akvo [sub.] água mineral modela [adj.] modelar, exemplar
mineralo [sub.] um mineral modeli [v.][tr] moldar, modelar,
mini [v.][tr] minar (colocar cargas tirar molde de
explosivas em uma modelo [sub.] modelo; gabarito
fossa ou no mar) modemo [sub.] modem (de computador)
minijupo [sub.] mini-saia modera [adj.] moderado, brando,
minimuma [adj.] mínimo comedido
___________________________________________________________ 149
moderigi [v.] moderar, abrandar, monumento [sub.] monumento

temperar mopedo [sub.] motocicleta leve
moderna [adj.] moderno, hodierno movida por fraco motor
modernigi [v.] modernizar morala [adj.] moral (relativo aos
modero [sub.] moderação, temperança bons costumes)
modesta [adj.] modesto, recatado, moraleco [sub.] moralidade
módico (qualidade do que é moral)
modesteco [sub.] modéstia, moralo [sub.] moral (filos.)
simplicidade morbilo [sub.] sarampo (med.)
modifi [v.][tr] modificar, alterar mordeti [v.][tr] roer
modjulo [sub.] módulo mordi [v.][tr] morder, rilhar, dar
modli [v.][tr] modelar (em cera, dentadas, atacar metais
barro, etc), moldar, morgaŭ adv. amanhã
plasmar mormona [adj.] mórmon
modo [sub.] moda, costume; mormono [sub.] um mórmon
gram. modo (de verbo) morna [adj.] poét. opressivamente
moki [v.][tr] zombar, caçoar, escarnecer triste, melancólico,
mola [adj.] mole, fofo, suave, taciturno; entristecedor,
macio nebuloso
moldisko [sub.] disco flexível moro [sub.] costume, uso
momenta [adj.] efêmero, momentâneo morsa [adj.] de Morse, pelo alfabeto
momento [sub.] momento (tempo), telegráfico de Morse
instante morsi [v.][tr] enviar em código
monaĥejo [sub.] mosteiro, convento Morse
monaĥino [sub.] freira morta [adj.] mortal, sem vida
monaĥo [sub.] monge, frei mortema [adj.] mortal (sujeito à
monata [adj.] mensal morte)
monato [sub.] mês mortero [sub.] argamassa
monbileto [sub.] cédula morti [v.][n tr] morrer, falecer
mondmilito [sub.] guerra mundial mortigi [v.] matar
mondo [sub.] mundo morto [sub.] morte, óbito
mondumo [sub.] alta roda, alta moruo [sub.] bacalhau (zoo.)
sociedade moruoleo [sub.] óleo de bacalhau
monero [sub.] moeda Moseo [sub.] Moisés (rel.)
monitoro [sub.] monitor (de moskeo [sub.] mesquita (templo
computador) dos maometanos)
monkompensi [v.] indenizar moskito [sub.] mosquito
monludi [v.] jogar a dinheiro Moskvo [sub.] Moscou
mono [sub.] dinheiro moŝto [sub.] título geral de cortesia
monoklo [sub.] monóculo motelo [sub.] motel
monopoligi [v.] monopolizar motivo [sub.] motivo, razão,
monopolo [sub.] monopólio causa
monoŝranko [sub.] cofre moto [sub.] mote (lit.)
monotona [adj.] monótono motoro [sub.] motor
monpuno [sub.] dinheiro da multa movado [sub.] movimento (ato
monpuno [sub.] multa de mover)
monstra [adj.] monstruoso movi [v.][tr] mover, mexer
monstro [sub.] monstro moviĝi [v.] mover-se, mexer-se
montaro [sub.] cadeia de montanhas, mucida [adj.] bolorento
serra muelejo [sub.] (casa de) moinho,
Vocabulário Esperanto-Português - 51 moenda (lugar)
monteto [sub.] morro mueli [v.][tr] moer
monto [sub.] monte, montanha muelisto [sub.] moedor
montri [v.][tr] mostrar, apontar, muĝi [v.][n tr] mugir, bramir, rugir
assinalar muka [adj.] mucoso
montriĝi [v.] mostrar-se, aparecer muko [sub.] muco (anat.)
montrofenestro [sub.] vitrina muldi [v.][tr] moldar (vazando a
monujo [sub.] bolsa massa derretida no molde)
monumenta [adj.] monumental muldilo [sub.] gabarito
___________________________________________________________ 150
muldilo [sub.] molde, forma najtingalo [sub.] rouxinol (zoo.)

mulo [sub.] mulo (zoo.) nana [adj.] anão, nanico
multa [adj.] muito (quantidade) nano [sub.] um anão
multaj [sub.] muitos narkotaĵo [sub.] um narcótico,
multe da [adj.] um grande número um entorpecente
de narkoti [v.][tr] narcotizar, estupefazer
multekosta [adj.] caro (med.)
multekosta [adj.] caro (de alto naski [v.][tr] parir, dar a luz
valor monetário) naskiĝi [v.] nascer, vir à luz
multipliki [v.][tr] (mat.) multiplicar naskiĝtago [sub.] aniversário
multobligi [v.] multiplicar naskotago [sub.] dia de nascimento
multobligilo [sub.] mimeógrafo; natura [adj.] natural (sem artifícios)
multiplicador naturo [sub.] natureza
multpeza [adj.] pesado naŭ nove
municio [sub.] mil. munição de naŭa [adj.] nono
guerra (para combate) naŭza [adj.] nauseante
munti [v.][tr] técn. Montar; engastar naŭzi [v.][tr] causar náuseas a,
pedra preciosa em enjoar
metal naŭzo [sub.] náusea
murdi [v.][tr] assassinar, navigado [sub.] navegação
murdo [sub.] assassínio navigi [v.][n tr] navegar
murmuri [v.][n tr] murmurar, naza [adj.] nasal
resmungar nazia [adj.] nazista
murmuro [sub.] murmúrio nazio [sub.] nazi (abrev. de National-
muro [sub.] parede, muro Sozialist=membro
muskedo, musketo [sub.] mosquete do partido nacionalsocialista
musko [sub.] musgo (bot.) da Alemanha)
muskola [adj.] muscular nazo [sub.] nariz
muskolo [sub.] músculo nazotruo [sub.] narina
muso [sub.] camundongo naztuko [sub.] lenço
mustardo [sub.] mostarda (bot.) ne [adv.] adv. não
muŝo [sub.] mosca ne tute [adv.] não totalmente
muta [adj.] mudo, calado neatendite [adv.] inesperadamente
mutulo [sub.] um mudo nebulo [sub.] neblina, névoa,
muzeo [sub.] museu bruma
muzika [adj.] musical necesa [adj.] necessário
muziki [v.][n tr] musicar (tocar necesejo [sub.] latrina, privada
instrumento musical) nedankinde [adv.] não há de
muzikisto [sub.] músico que, de nada
muziko [sub.] música Nederlanda [adj.] holandês (relativo
Vocabulário Esperanto-Português - 52 à Holanda)
Nederlandano [sub.] holandês
N (natural da Holanda)
nacia [adj.] nacional Nederlando [sub.] Países Baixos
nacieco [sub.] nacionalidade ou Holanda
nacio [sub.] nação nee [adv.] negativamente
nadlo [sub.] agulha negativa [adj.] negativo
nafto [sub.] nafta (quím. petróleo negativo [sub.] negativo (fot.)
natural, bruto) negi = nei [v.][tr] negar
naĝejo [sub.] piscina neglekti [v.][tr] negligenciar,
naĝi [v.][n tr] nadar, flutuar, boiar desleixar, descuidar
naiva [adj.] ingênuo, cândido negoci [v.][n tr] negociar, agenciar
najbara [adj.] próximo, que pertence negocisto [sub.] negociante
ao vizinho negoco [sub.] negócio, tráfico,
najbareco [sub.] vizinhança transação comercial
najbaro [sub.] vizinho (pessoa negra [adj.] negro (adj.)
que mora perto da outra) negro [sub.] negro (homem da
najli [v.][tr] pregar, cravar raça negra)
najlo [sub.] prego, cravo neĝbuli [v.][tr] brincar de atirar
___________________________________________________________ 151
bolas de neve nevenkebla [adj.] invencível; tute

neĝero [sub.] floco de neve ne
neĝhomo [sub.] boneco de neve nevino [sub.] sobrinha
neĝi [v.][n tr] nevar (cair neve) nevo [sub.] sobrinha
neĝo [sub.] neve ni [v.] pron. nós
nei [v.][tr] negar, dizer não nia [adj.] nosso, nossa
nek... nek... nem ... nem... niĉo [sub.] nicho
nekonata [adj.] desconhecido nigra [adj.] preto, negro
nekonsekvenca [adj.] inconseqüente nilona [adj.] de náilon
nekrologo [sub.] necrológio nilono [sub.] náilon
nemalhavebla [adj.] indispensável nimbo [sub.] nimbo (art.)
neni [v.] forma correlativos de niti [v.][tr] rebitar
negação nito [sub.] rebite
nenia [adj.] nenhum, nenhuma nj [sub.] (sufixo que indica o diminutivo
espécie de carinhoso para
nenial adv. por nenhum motivo, o feminino (Ex. Manjo=
por nenhuma razão Mariazinha)
neniam adv. nunca, jamais, em nobela [adj.] de nobre
tempo algum nobelo [sub.] nobre (pessoa que
nenie [adv.] adv. nenhures, em pertence à nobreza por
nenhum lugar, em parte direito de nascimento ou
alguma graça régia)
neniel adv. de modo nenhum, de nobla [adj.] nobre (sentimento)
forma nenhuma, de nenhuma nobleco [sub.] nobreza
maneira noci [v.][tr] ser nocivo, prejudicar
nenies pron. de ninguém, de nocio [sub.] noção
pessoa alguma nocivo [sub.] o poder nocivo de
nenio [sub.] pron. nada, coisa alguma, alguém ou de algo
nenhuma coisa nodo [sub.] nó, laço, vínculo; encruzilhada
neniom adv. nada, nenhuma nokta [adj.] noturno
quantidade nokti [v.][n tr] passar a noite em
Vocabulário Esperanto-Português - 53 algum lugar
neniu pron. ninguém, nenhuma nokto [sub.] noite
pessoa; nenhum, nenhuma nomada [adj.] nômade
neologismo [sub.] neologismo nomado [sub.] um nômade
neona [adj.] de neônio nombri [v.][tr] numerar (calcular
neono [sub.] neônio (quím.) o número, definir com
neordinara [adj.] incomum números a soma de objetos
nepenetrebla [adj.] impermeável ou pessoas)
nepino [sub.] neta nombro [sub.] mat. gram. número
nepo [sub.] neto nomi [v.][tr] nomear, denominar,
nepre [adv.] absolutamente, chamar
infalivelmente, nomo [sub.] nome
impreterivelmente, norda [adj.] setentrional, boreal
sem falta nordo [sub.] Norte
Neptuno [sub.] Netuno norma [adj.] referente à norma;
nerezistebla [adj.] irresistível normal, regular
nervo [sub.] anat. nervo normala [adj.] normal, natural,
nervoza [adj.] nervoso habitual
nesti [v.][n tr] fazer seu ninho normo [sub.] norma, padrão
nesto [sub.] ninho nostalgio [sub.] nostalgia
neta [adj.] limpo (escrito etc.); noti [v.][tr] escrever nota sobre,
líquido (peso, lucro); distinto; tomar nota de
bem acabado, polido notlibro [sub.] agenda, livro de
(escultura, etc.)" notas
netaksebla [adj.] inestimável noto [sub.] nota, apontamento;
netigi [v.] passar a limpo mús. nota
neŭtrala [adj.] neutro (que não nova [adj.] novo
toma partido) novaĵo [sub.] notícia, inovação,
___________________________________________________________ 152
coisa nova, la obsedo [sub.] idéia fixa, obsessão

novaĵoj [sub.] as notícias observi [v.][tr] observar
noveco [sub.] novidade obstaklo [sub.] obstáculo
novelo [sub.] novela, conto obstina [adj.] teimoso, obstinado,
Novembro [sub.] Novembro birrento
Nov-Jorko [sub.] Nova Iorque obstini [v.][n tr] teimar, obstinar-
nu int. então!, bem!, pois bem!, se
nu, nu! obtuza [adj.] obtuso
nu, nu! ora, ora! oceana [adj.] oceânico, do oceano,
nuanco [sub.] nuança, matiz que vive no oceano
nuba [adj.] nublado oceano [sub.] oceano
nubo [sub.] nuvem oĉjo [sub.] titio
nuda [adj.] nu, despido; escalvado odo [sub.] ode
(sem vegetação) odori [v.][n tr] cheirar, exalar
nudelo [sub.] cul. talharim cheiro
nuklea [adj.] nuclear odoro [sub.] odor, hálito, cheiro
nukleo [sub.] núcleo (de célula, ofendi [v.][tr] ofender, ultrajar,
átomo) injuriar
nuko [sub.] anat. nuca, cerviz ofendiĝi [v.] ofender-se
nukso [sub.] noz (bot.) oferi [v.][tr] sacrificar, imolar,
nuligi [v.] anular, revogar, declarar ofertar
sem efeito oferti [v.][tr] com. oferecer
nulo [sub.] zero, nada oficejo [sub.] escritório, repartição
numeri [v.][tr] numerar oficiala [adj.] oficial (a. de autoridade)
numero [sub.] número (que indica oficialigi [v.] oficializar
a ordem, o lugar de oficiro [sub.] mil. Oficial
Vocabulário Esperanto-Português - 54 oficisto [sub.] funcionário, empregado,
um objeto na respectiva oficial (civil)
série) ofico [sub.] emprego, ofício, lugar,
nun agora (neste instante, no cargo
momento em que falamos) ofseto [sub.] "offset" (tip.)
nuna [adj.] atual, presente, ofta [adj.] freqüente
contemporâneo ofte [adv.] freqüentemente, amiúde,
nune [adv.] atualmente, presentemente muitas vezes
nuntempe [adv.] atualmente, ok oito
presentemente oka [adj.] oitavo
nur somente, só, apenas okaz(aĵ)o [sub.] acontecimento,
nura [adj.] só, simples, mero ocorrência
nutraĵo [sub.] alimento okaze [adv.] casualmente, eventualmente,
nutri [v.][tr] nutrir, alimentar, em toda a
sustentar ocasião, en la okazo
se...=na hipótese de ...
O okazi [v.][n tr] acontecer, suceder,
oaristo [sub.] oaristo ter lugar
oazo [sub.] oásis okazigi [v.] ocasionar, provocar,
obeema [adj.] obediente causar, ĉiu
obei [v.][tr] obedecer, observar okcidenta [adj.] ocidental
objekto [sub.] objeto, coisa, assunto; okcidento [sub.] Ocidente
gram. objeto, oksigeno [sub.] oxigênio
complemento Oktobro [sub.] Outubro
obl (sufixo que forma os multiplicativos okulisto [sub.] oculista, oftalmologista
(ex.triobla=triplo) okulo [sub.] olho
oblikva [adj.] oblíqua, esguelhado, okulta [adj.] oculto
enviesado okultismo [sub.] ocultismo
oblo [sub.] mat.: um múltiplo okulumi [v.][tr] "comer com os
obscena [adj.] obsceno olhos"
obsedi [v.][tr] obsedar, obsediar okulvitroj [sub.] óculos
(preocupar constantemente okupado [sub.] ocupação durável
o espírito), perseguir okupata [adj.] ocupado
___________________________________________________________ 153
okupi [v.][tr] ocupar, encher, oratora [adj.] oratório

preencher oratorio [sub.] oratório
okupita [adj.] ocupado oratoro [sub.] orador
ol que, do que (conjunção para orbito [sub.] órbita (astr. anat.)
comparativos de superioridade ordeno [sub.] condecoração, ordem,
e inferioridade) comenda; sociedade
oleo [sub.] óleo religiosa de frades ou
oligopolo [sub.] oligopólio freiras
olivo [sub.] oliva ordinara [adj.] ordinário, usual,
omaĝi [v.][n tr] homenagear comum
omaĝo [sub.] homenagem, preito ordo [sub.] ordem, disposição,
omaro [sub.] lagosta arranjo
ombrelo [sub.] guarda-chuva ordoni [v.][tr] mandar, ordenar,
Vocabulário Esperanto-Português - 55 prescrever, dar ordem
ombri [v.][tr] sombrear ordono [sub.] ordem, prescrição
ombro [sub.] sombra (médica), comando
omnibuso [sub.] ônibus orelo [sub.] orelha, ouvido
omo [sub.] Ohm (fís.) orelringo [sub.] brinco
on (sufixo que forma os numerais orfa [adj.] órfão
fracionários) orfo [sub.] um órfão
ondego [sub.] vagalhão organika [adj.] orgânico (quím.)
ondi [v.][n tr] ondular, ondear organismo [sub.]
ondo [sub.] onda, vaga; fís. onda organismo
ondumi [v.][tr] ondular organizacio [sub.] organização (
oni [v.] se, a gente (pron. pessoal associação de diversas
indefinido) naturezas)
onidiro [sub.] boato organizaĵo [sub.] organização
onidiro [sub.] boato, diz-que-dizque organizi [v.][tr] organizar
onjo [sub.] titia organo [sub.] órgão (p.f.)
onklino [sub.] tia orgeno [sub.] órgão (mús.)
onklo [sub.] tio orgia [adj.] orgíaco
ono [sub.] fração orgio [sub.] orgia, bacanal
op (sufixo que forma coletivos orienta [adj.] Oriental
derivados de numerais) orienti [v.][n tr] tr. orientar
opalo [sub.] opala (min.) oriento [sub.] Oriente
opcio [sub.] opção (jur.) originala [adj.] original
operacia sistemo [sub.] sistema originalo [sub.] original (trabalho,
(operacional) obra)
operacii [v.][tr] operar origini [v.][n tr] originar-se, provir
operacio [sub.] operação origino [sub.] origem, procedência
opero [sub.] mús. ópera orkestri [v.][tr] osquestrar
opinii [v.][tr] opinar, ser de opinião, orkestro [sub.] orquestra, instrumental
julgar orkideo [sub.] orquídea (bot.)
opinio [sub.] opinião orkido [sub.] testículo (anat.)
opio [sub.] ópio ornama [adj.] ornamental
oportuna [adj.] oportuno, cômodo, ornami [v.][tr] adornar, decorar,
propício ornamentar
oportunisto [sub.] oportunista ornamo [sub.] ornamento, adorno
opozicii [v.][n tr] fazer oposição, oro [sub.] ouro
estar em oposição orta [adj.] geom. reto
opozicio [sub.] pol. fís. astr. oposição ortilo [sub.] esquadro
optimisma [adj.] otimista ortodoksa [adj.] ortodoxo
optimismo [sub.] otimismo orumi [v.][tr] dourar
optimisto [sub.] otimista oscedi [v.][n tr] bocejar, abrir a
ora [adj.] áureo boca
oraklo [sub.] oráculo oscedo [sub.] bocejo
oranĝa [adj.] composto de laranja; oscililo [sub.] oscilador
que tem a cor da laranja oscilo [sub.] oscilação
oranĝo [sub.] laranja oscilografo [sub.] oscilógrafo
___________________________________________________________ 154
(fís.) pamfleto [sub.] panfleto, libelo

osto [sub.] osso; espinha (de (pequena obra que ataca
peixe) rudemente)
ostro [sub.] ostra panakiranto [sub.] arrimo de
ovacio [sub.] ovação família
Vocabulário Esperanto-Português - 56 panei [v.][n tr] enguiçar (parar
ovaĵo [sub.] comida feita de ovos por desarranjo)
(p. ex. omelete) panelo [sub.] arq. painel de automóvel,
ovala [adj.] oval de aparelhos,
ovo [sub.] ovo de reclamo
ozono [sub.] ozônio paneo [sub.] pane (náut. técn.)
paca [adj.] pacífico, que está em panero [sub.] migalha (de pão)
paz paniko [sub.] pânico, terror infundado
pacama [adj.] pacífico, que ama Panjo [sub.] mamãe, mãezinha
a paz pano [sub.] pão
pacienca [adj.] paciente pansi [v.][tr] pensar (feridas);
pacienci [v.][n tr] ter paciência aplicar curativo
pacienco [sub.] paciência pantalono [sub.] calças (de homem)
paciento [sub.] paciente (doente) pantoflo [sub.] chinela, chinelo,
Pacifiko [sub.] Oceano Pacífico pantufa
paco [sub.] paz pantomimo [sub.] pantomima;
Paĉjo [sub.] papai (designação mímica
carinhosa de pai) papago [sub.] papagaio (zoo.)
paĉjo [sub.] papai papagumi [v.][tr] papaguear
padeli [v.][n tr] patejar, chapinhar (repetir como um papagaio)
padelo [sub.] pá (de roda, hélice, papajfrukto [sub.] mamão papaia
turbina) papajo [sub.] mamoeiro, papaia
pado [sub.] trilho, vereda, senda (bot.);
pafi [v.][tr] atirar (arma), disparar papavo [sub.] papoula, dormideira
pafilo [sub.] espingarda, fuzil (bot.)
pagana [adj.] pagão papero [sub.] papel
pagano [sub.] um pagão papertapeto [sub.] papel de parede
pagi [v.][tr] pagar, custear paperujo [sub.] pasta para papéis
pago [sub.] pagamento papervendejo [sub.] papelaria
paĝio [sub.] pagem, escudeiro papilio [sub.] borboleta, mariposa
paĝo [sub.] página, lauda papo [sub.] papa ( o chefe da Igreja
pajlo [sub.] palha, colmo Católica)
pakaĵo [sub.] bagagem, embrulho papriko [sub.] páprica (bot.)
paki [v.][tr] embrulhar, enfardar, para [adj.] par (que forma par)
empacotar parada [adj.] de parada; "cerimonioso"
pako [sub.] pacote, embrulho paradi [v.][tr] desfilar, formar
pakto [sub.] acordo (em processo em parada; alardear
judicial) paradizo [sub.] paraíso
pala [adj.] pálido, descorado parado [sub.] parada, revista militar;
palaco [sub.] palácio ostentação
paletro [sub.] paleta, palheta (de paradoksa [adj.] paradoxal
pintura) paradokso [sub.] paradoxo
palisaro [sub.] estacada, paliçada paragrafo [sub.] parágrafo
paliso [sub.] estaca, vara (que se paralela [adj.] paralelo
finca no chão) Vocabulário Esperanto-Português - 57
palisumi [v.][tr] empalar (suplício) paralizi [v.][tr] paralisar, entorpecer
palmo [sub.] palmeira, palma paralizo [sub.] paralisia
(bot. coqueiro) parametro [sub.] parâmetro
palpebro [sub.] pálpebra (anat.) (mat.)
palpebrumi [v.][n tr] piscar, paranojo [sub.] paranóia
pestanejar paranojulo [sub.] paranóico
palpi [v.][tr] apalpar, tatear, palpar paraŝuto [sub.] pára-quedas
palto [sub.] paletó, sobretudo, parazito [sub.] parasita
casacão parcelo [sub.] parcela (de terreno),
___________________________________________________________ 155
lote viela
pardoni [v.][tr] perdoar, desculpar, pasero [sub.] pássaro, pardal
escusar pasi [v.][n tr] passar
pardono [sub.] perdão pasia [adj.] apaixonado, passional
pardonpeti [v.][tr] por gentileza pasigi [v.] fazer passar
pedir escusas de alguém pasinteco [sub.] passado
parenca [adj.] aparentado pasio [sub.] paixão, ardor
parenceco [sub.] parentesco Pasko [sub.] Páscoa
parenco [sub.] parente pasmovo [sub.] passe (futebol)
parenteze [adv.] entre parênteses pasporto [sub.] passaporte
parentezo [sub.] parêntese pasteĉo [sub.] cul. pastel, empada
(gram.) pasto [sub.] pasta, massa
parfumi [v.][tr] perfumar, defumar pastoro [sub.] pastor (ministro
parfumo [sub.] perfume, fragrância protestante)
Parizano [sub.] Parisiense (relativo pastro [sub.] padre, sacerdote,
à Paris) clérigo
Parizo [sub.] Paris pasvorto [sub.] senha
parkere [adv.] de cor, de memória paŝi [v.][n tr] andar, caminhar,
parkerigi [v.] memorizar dar um passo
parki [v.][tr] estacionar (veículos) paŝo [sub.] passo
parko [sub.] parque; estacionamento paŝti [v.][tr] apascentar, pastorear
parlamenta [adj.] parlamentar paŝtiĝi [v.] pastar
parlamentano [sub.] parlamentar paŝtisto [sub.] pastor
(membro do parlamento) pato [sub.] frigideira, sartã
parlamento [sub.] parlamento patriarko [sub.] patriarca
parmezano = parma fromaĝo patrimonio [sub.] herança (bens
[sub.] parmesão adquiridos em sucessão)
paro [sub.] par, casal, parelha patrino [sub.] mãe
paroĥa [adj.] paroquial (relativo patriota [adj.] patriótico
à paróquia) patriotismo [sub.] patriotismo
paroĥano [sub.] paroquiano (aquele patrioto [sub.] patriota
que habita uma patro [sub.] pai
paróquia) patroli [v.][tr] patrulhar
paroĥestro [sub.] pároco, cura, Vocabulário Esperanto-Português - 58
vigário patrolo [sub.] mil. patrulha, ronda
paroĥo, paroko [sub.] paróquia, patroni [v.][tr] patrocinar, proteger
freguesia patrono [sub.] patrono
parolado [sub.] fala, discurso, patrujo [sub.] pátria
conferência pausi [v.][tr] decalcar
parolema [adj.] loquaz, falador Paŭla [adj.] Paula
paroli [v.][n tr] falar Paŭlo [sub.] Paulo
parta [adj.] parcial, gram. partitivo paŭzi [v.][n tr] fazer uma pausa
partero [sub.] tea. platéia; andar paŭzo [sub.] pausa, suspensão
térreo pavi [v.][tr] pavonear-se, empavonar-
partia [adj.] parcial se
participo [sub.] gram. particípio pavilono [sub.] pavilhão
partio [sub.] partido, facção; partida pavimi [v.][tr] calçar, pavimentar
(jogo); bandeira; pavimo [sub.] pavimento (estrutura
partido (para casamento)" aplicada à superfície
parto [sub.] parte, parcela, quinhão de ruas, rodovias, aeroportos,
partopago [sub.] prestação etc)
partopreni [v.][n tr] tomar parte, pavo [sub.] pavão
participar peco [sub.] pedaço, bocado, naco
paruo [sub.] abelharuco, milharós, Peĉjo [sub.] Pedrinho
abelheiro (zoo.) peĉjo [sub.] pedrinho
parvolo [sub.] párvulo, infano pedali [v.][n tr] pedalar
pasaĝero [sub.] passageiro (de pedalo [sub.] pedal
avião, navio etc.) pediko [sub.] piolho (zoo.)
pasejo [sub.] passagem (local), pego [sub.] pica-pau
___________________________________________________________ 156
pejzaĝo [sub.] paisagem perfido [sub.] traição (ato de trair)

peki [v.][n tr] pecar, cometer pecado perforte [adv.] violentamente
pekli [v.][tr] salgar perforti [v.][tr] violentar
peko [sub.] pecado perforti [v.][tr] violentar
peli [v.][tr] tanger, tocar (alimárias) perforto [sub.] violência
pelto [sub.] peliça, pele peri [v.][n tr] mediar
pelvo [sub.] bacia, alguidar (utensílio); periferio [sub.] periferia (mat.)
anat. pelve perimetro [sub.] perímetro
penalo [sub.] pênalti periodo [sub.] período
pendi [v.][n tr] pender, estar periskopo [sub.] periscópio
pendente; ser enforcado perlabori [v.][tr] ganhar dinheiro
pendumi [v.][tr] enforcar com seu trabalho
pene [adv.] penosamente perlo [sub.] pérola
Penelopo [sub.] Penélope permesi [v.][tr] permitir, aquiescer,
penetri [v.][n tr] penetrar, introduzir- consentir
se permeso [sub.] permissão, consentimento
peni [v.][tr] esforçar-se por, empenhar- perono [sub.] escadaria (exterior)
se em, dar-se ao terminando no alto
trabalho de por plataforma
peniko [sub.] pincel perpleksa [adj.] perplexo, hesitante
peniso [sub.] pênis Vocabulário Esperanto-Português - 59
pensi [v.][n tr] pensar, julgar, persekuti [v.][tr] acossar, perseguir
achar persiko [sub.] pêssego
pensiiĝi [v.] tornar-se pensionista persista [adj.] persistente
pensio [sub.] pensão ( renda persistado [sub.] perseverança
mensal) (ação de persistir)
pensiono [sub.] pensão (pequeno persistemo [sub.] perseverança
hotel) (ação de persistir)
pensiulo [sub.] pensionista persisti [v.][n tr] persistir, perseverar,
penso [sub.] pensamento insistir
pentatlono [sub.] pentatlo persona [adj.] pessoal
Pentekosto [sub.] Pentecostes personecigi [v.][tr] personalizar
penti [v.][n tr] arrepender-se personeco [sub.] personalidade
pento [sub.] arrependimento persono [sub.] pessoa; personagem
pentofari [v.][tr] fazer penitência perspektivo [sub.] perspectiva
pentraĵo [sub.] pintura (quadro (fís.)
pintado) persvadi [v.][tr] persuadir
pentri [v.][tr] pintar, pincelar persvado [sub.] persuasão
pentristo [sub.] pintor perturbi [v.][tr] perturbar, causar
peono [sub.] peão (jogo de xadrez); perturbação
trabalhadores assalariados perturbo [sub.] perturbação
pepi [v.][tr] piar, gorjear, pipilar peruko [sub.] peruca
per por, por meio de, por intermédio perversa [adj.] perverso, malvado
de pesi [v.][tr] pesar, tomar o peso
peranto [sub.] intermediário, pesilo [sub.] balança
mediador pesimisma [adj.] pessimista
perdi [v.][tr] perder pesimismo [sub.] pessimismo
perdiĝi [v.] perder-se pesto [sub.] med. peste
perdo [sub.] perda petalo [sub.] pétala
perdriko [sub.] perdiz (zoo.) petas por favor
perei [v.][n tr] perecer, destruirse petegi [v.][tr] suplicar, implorar
pereigi [v.] arruinar, destruir peti [v.][tr] pedir, mi
pereigo [sub.] perecimento peticio [sub.] petição, requerimento
pereiĝo [sub.] perecimento petola [adj.] traquinas
perfekta [adj.] perfeito, aprimorado petolema [adj.] travesso, brincalhão,
perfekteco [sub.] perfeição arteiro
perfektigi [v.] aperfeiçoar petoli [v.][n tr] garotar, fazer
perfidema [adj.] pérfido travessuras, traquinar
perfidi [v.][tr] trair, atraiçoar Petro [sub.] Pedro
___________________________________________________________ 157
petrolo [sub.] petróleo (geol.) fogo)

petskribo [sub.] petição, requerimento piŝto [sub.] êmbolo, pistão
peza [adj.] pesado, oneroso pitoreska [adj.] pitoresco (digno
pezi [v.][n tr] pesar (ter o peso, de ser pintado); vivo e
ser pesado) original (estilo literário)
pezilo [sub.] peso (para pesar) pivoto [sub.] pivô, "pivot"
pezo [sub.] peso pizo [sub.] ervilheira
pia [adj.] pio, piedoso, religioso placo [sub.] praça (pública), largo;
pianisto [sub.] pianista espaço aberto
piano [sub.] piano plaĉa [adj.] agradável, aprazível
pico [sub.] pizza plaĉi [v.][n tr] agradar, aprazer,
piedbati [v.][tr] dar pontapé kiel tio plaĉas al vi?
piedfingro [sub.] artelho Vocabulário Esperanto-Português - 60
piedfingro [sub.] dedo do pé plado [sub.] travessa; prato
piediranto [sub.] pedestre (servido às refeições)
piediri [v.][n tr] ir à pé plafono [sub.] teto
piedo [sub.] pé plagi [v.][tr] infestar, flagelar
piedpasi [v.][tr] passar a pé plago [sub.] praga, calamidade,
piedpilko [sub.] futebol flagelo
piedpremi [v.][tr] calcar os pés plaĝo [sub.] praia
piĵamo [sub.] pijama plando [sub.] planta (do pé)
pikado [sub.] picada (ação de picar) plandumo [sub.] sola (sapato)
pikdrato [sub.] arame farpado planeda [adj.] planetário (relativo
piki [v.][tr] picar, aferroar ao planeta)
pikniki [v.][n tr] fazer um piquenique planedo [sub.] planeta
pikniko [sub.] piquenique planetario [sub.] planetário (astr.)
piko [sub.] espadas (cartas) plani [v.][tr] projetar
pilgrimado [sub.] peregrinação planko [sub.] soalho, assoalho,
pilgrimanto [sub.] peregrino pavimento
pilgrimi [v.][n tr] peregrinar, ir plano [sub.] plano, planta (desenho),
em romaria projeto; posição
pilko [sub.] bola; seringa (de plantejo [sub.] plantio, viveiro de
borracha) plantas
pilolo [sub.] pílula planti [v.][tr] plantar, fincar
piloti [v.][tr] pilotar planto [sub.] planta, vegetal
piloto [sub.] piloto plasmo [sub.] plasma
pinĉi [v.][tr] beliscar, tomar entre plasta [adj.] de plástico
dois dedos, pegar plasto [sub.] plástico
com pinça plastro [sub.] emplastro (med.)
pinĉilo [sub.] tenaz plata [adj.] chato, plano
pinglo [sub.] alfinete plataĵo [sub.] superfície plana,
pino [sub.] pinheiro (bot.) planalto
pinta [adj.] pontudo, aguçado platformo [sub.] plataforma
pinto [sub.] ponta, ápice, extremidade platkuko [sub.] biju, beiju (cul.)
pioĉo [sub.] alvião, picareta plato [sub.] chapa
pioniro [sub.] pioneiro, precursor; plaŭdi [v.][n tr] marulhar, patinhar;
bandeirante estalar; bater
pipo [sub.] cachimbo pledi [v.][n tr] solicitar, pleitear,
pipri [v.][tr] apimentar advogar
pipro [sub.] pimenta, pimentado- plej [sub.] adv. (o) mais
reino (seca) plejparte [adv.] em maior número
piramido [sub.] pirâmide das ocasiões
pirato [sub.] pirata plejparto [sub.] a maior parte
piro [sub.] pêra plekti [v.][tr] entrançar, trançar
pisi [v.][n tr] mijar, urinar plena [adj.] pleno, cheio, completo
pisti [v.][tr] pisar (no gral), calcar, plenaĝa [adj.] maior (que chegou
socar, britar à maioridade)
pistilo [sub.] mão de almofariz plenaĝa [adj.] maior, adulto
pistolo [sub.] pistola (arma de plenbuŝo [sub.] bocado
___________________________________________________________ 158
plendi [v.][n tr] queixar-se, lamentar- poezia [adj.] poético

se, lastimar-se poezio [sub.] poesia
plendo [sub.] lamento, queixa Vocabulário Esperanto-Português - 61
plenigi [v.] encher, completar pogrande [adv.] atacado (por)
plenluno [sub.] lua cheia pogrande [adv.] por atacado
plenmano [sub.] punhado pokalo [sub.] taça; copo (com
plenplena [adj.] cheio até a borda pé)
plenumi [v.][tr] cumprir, desempenhar pokero [sub.] pôquer
plezuriga [adj.] agradável, prazeroso pola [adj.] polonês (relativo à Polônia)
plezuro [sub.] prazer, deleite, polemiki [v.][n tr] polemizar
delícia polemiko [sub.] polêmica; controvérsia
pli [v.] adv. mais (comparativo, policano [sub.] policial (soldado)
quantidade ou intensidade) policestro [sub.] chefe de polícia
pli poste [adv.] mais tarde polico [sub.] polícia
pliaĝa [adj.] mais velho Polio=Polujo=Pollando
plialtigi [v.] elevar, altear [sub.] Polônia
plibonigi [v.] melhorar poliso [sub.] apólice (de seguro)
plifortigi [v.] fortalecer; amplificar politika [adj.] político
(fís.) politiko [sub.] política (ciência e
pligrandigi [v.] aumentar arte de governar um estado)
pliigi [v.] aumentar (em número) polko [sub.] polca
plimalpli [v.] mais ou menos polo [sub.] polonês (natural da
plimulto [sub.] maioria Polônia)
plonĝi [v.][n tr] mergulhar polpo [sub.] polvo (zoo.)
plonĝisto [sub.] mergulhador polurado [sub.] polimento (ação
plori [v.][n tr] chorar, prantear de polir)
plu adv. mais (no sentido de poluri [v.][tr] polir
continuação, seja no poluro [sub.] polimento (brilho
tempo, seja no espaço) de um objeto polido)
plue [adv.] mais, em continuação, polusa [adj.] polar
mais adiante, ne poluso [sub.] pólo
pluen basta! pára!, kaj tiel plu, polvo [sub.] pó, poeira
k.t.p. polvosuĉilo [sub.] aspirador de
plugi [v.][tr] arar, lavrar pó
plugilo [sub.] arado pomalgrande [adv.] à varejo
plumba [adj.] plúmbeo pomo [sub.] maça
plumbo [sub.] chumbo pompa [adj.] pomposo
plumingo [sub.] caneta (bastãozinho) pompo [sub.] pompa, ostentação,
plumo [sub.] pena, pluma gala
pluraj [sub.] vários, bastantes, ponardo [sub.] punhal
mais de um ponto [sub.] ponte
pluralo [sub.] gram. plural poplo [sub.] choupo, álamo
plus [+] conjunção que indica popmuziko [sub.] música popular
adição popolamaso [sub.] multidão,
pluso [sub.] excedente turba
pluvegi [v.][tr] chuvarada, aguaceiro popolkanto [sub.] canção popular
pluvi [v.][n tr] chover popolo [sub.] povo, gente, nação
pluvo [sub.] chuva populara [adj.] popular, de fácil
pneŭmonio [sub.] pneumonia compreensão para o povo;
pneŭo=pneŭmatiko [sub.] pneu que goza de popularidade
po [sub.] à razão de, a por por prep. que exprime finalidade
podetale [adv.] a varejo (para, a fim de)
podetale [adv.] varejo (a) por ke [adv.] para que
podetalisto [sub.] varejista porciigi [v.] racionar (o consumo
podio [sub.] estrado, pódio de)
poemo [sub.] poema porcio [sub.] porção; quantidade,
poento [sub.] ponto (unidade de dose
valor em jogos e competições) porciumi [v.] racionar (o consumo
poeto [sub.] poeta de)
___________________________________________________________ 159
pordego [sub.] portão poŭpo [sub.] popa (parte posterior

pordisto [sub.] porteiro do navio, por oposição
pordo [sub.] porta à proa)
porkaĵo [sub.] carne de porco povi [v.][tr] poder, ter a faculdade
porko [sub.] porco de
pornografia [adj.] pornográfico povo [sub.] poder, faculdade
pornografiaĵo [sub.] pornografia pozi [v.][n tr] posar
(revista, artigos,etc) pozicio [sub.] posição
pornografio [sub.] pornografia pozitiva [adj.] positivo; real
porti [v.][tr] carregar, levar pozo [sub.] pose (ato de servir
portiko [sub.] pórtico (galeria); de modelo a um artista)
alpendre pra [adj.] (prefixo que indica parentesco
portreto [sub.] retrato imediato, ascendente
posed(aĵ)o [sub.] possessão (coisa ou descendente)
possuída), propriedade praavo [sub.] bisavô
posedi [v.][tr] possuir, ter, fruir prahistorio [sub.] pré-história
post prep. após, depois de; atrás praktika [adj.] prático
de, por trás de praktiki [v.][tr] praticar, exercer
postaĵo [sub.] garupa, traseira praktiko [sub.] prática, tirocínio
poste [adv.] depois, atrás, em pramo [sub.] barca (para travessia
seguida de homens, animais,
posteni [v.][n tr] sentinela (estar viaturas de uma margem
de); desempenhar um do rio a outra)
cargo pramŝipo [sub.] navio grande
posteno [sub.] posto (mil. lugar para efetuar esta travessia
ocupado pelas tropas), pranepo [sub.] bisneto
cargo prapatro [sub.] antepassado, pai
posteulo [sub.] descendente, sucessor há muitas gerações
postlasaĵo [sub.] herança (tronco da família)
postlasi [v.][tr] deixar, transmitir pratipo [sub.] protótipo
postmorgaŭ depois de amanhã prava [adj.] que tem razão, justo
postskribo [sub.] P.S. pósescrito (conforme à razão)
posttagmezo [sub.] tarde pravi [v.][n tr] ter razão, estar
postuli [v.][tr] exigir, postular, certo
reclamar precipa [adj.] principal
poŝo [sub.] bolso, bolsa precipe [adv.] principalmente,
poŝt(ofic)ejo [sub.] agência postal, em especial, sobretudo
correio preciza [adj.] preciso, exato, certo
poŝtaĵo [sub.] correspondência precize [adv.] precisamente
poŝtelefono = portebla telefono precizeco [sub.] precisão
= ĉela telefono predik(aĵ)o [sub.] pregação, prédica,
[sub.] telefone sermão
celular prediki [v.][n tr] pregar, fazer
poŝtisto [sub.] carteiro sermão
poŝtkarto [sub.] cartão postal predikisto [sub.] pregador sagrado
poŝtmandato [sub.] ordem de preferi [v.][tr] preferir, gostar
pagamento (vale postal) mais de
poŝtmarko [sub.] selo do correio prefikso [sub.] gram. prefixo
poŝto [sub.] correio preĝejo [sub.] igreja, templo, casa
poŝtstampo [sub.] carimbo dos de oração
correios preĝi [v.][n tr] orar, rezar, fazer
poŝtuko [sub.] lenço prece
Vocabulário Esperanto-Português - 62 preĝo [sub.] prece, oração
potaĵo [sub.] vaso, prato (feito prelegi [v.][n tr] fazer preleção
de argila) prelego [sub.] preleção, aula,
potenca [adj.] potente, poderoso conferência letiva (universidade)
potenco [sub.] potência premi [v.][tr] comprimir, apertar,
potisto [sub.] oleiro espremer
poto [sub.] pote, vaso; panela premii [v.][tr] premiar
___________________________________________________________ 160
premio [sub.] prêmio, recompensa princino [sub.] princesa

preni [v.][tr] pegar, tomar, tirar principe [adv.] em princípio
prenilo [sub.] torquês, alicate principo [sub.] princípio (base,
prepara [adj.] preparatório, preparativo elemento, lei)
prepari [v.][tr] preparar, aparelhar, princo [sub.] príncipe
aprontar printatoro [sub.] impressora (de
preparo [sub.] preparo, preparação computador)
prepozicio [sub.] preposição printempo [sub.] primavera
prerio [sub.] geog. uma das vastas printi [v.] imprimir (computação)
planícies da América priparoli [v.][tr] discutir, tratar
do Norte de
presaĵo [sub.] impresso pripensi [v.][tr] refletir, pensar
presbiteriano [sub.] presbiteriano priskribi [v.][tr] descrever
presi [v.][tr] tip. imprimir, estampar prismo [sub.] prisma (mat.)
presilo [sub.] prelo, impressora privata [adj.] privado, particular
presisto [sub.] impressor, tipógrafo privilegia [adj.] privilegiado
preskaŭ quase, perto de, por privilegio [sub.] privilégio
pouco pro [sub.] por causa de; por amor
preslitero [sub.] tipo de; por, em troca de
presprovaĵo [sub.] prova gráfica pro tio, ke [adv.] por isso que,
presti [v.][tr] prestar (direito porque
obrigacional) probabla [adj.] provável (que
prestiĝa [adj.] prestigioso parece e talvez seja verdadeiro)
prestiĝo [sub.] prestígio, importância problemo [sub.] problema
social procedi [v.][n tr] proceder
preta [adj.] pronto, disposto, procedo [sub.] procedimento,
prestes processo, proceder
preteksti [v.][tr] pretextar (dar procentaĵo [sub.] percentual
como motivo, para ocultar procento [sub.] juros; percentagem;
outro) taxa
preteksto [sub.] pretexto procesi [v.][n tr] processar, acionar
pretendi [v.][tr] pretender (reclamar procesio [sub.] procissão; cortejo
como direito); alegar proceso [sub.] jur. processo, ação,
pretendo [sub.] pretensão pleito
preter prep. por diante de, ao procezilo = procesoro [sub.]
lado de processador (de computador)
preterlasi [v.][tr] deixar passar, produktaĵo [sub.] produção
escapar, preterir, omitir (produto)
Vocabulário Esperanto-Português - 63 produkti [v.][tr] produzir, gerar,
preterpasi [v.][tr] ultrapassar, render
exceder, passar de largo produktisto [sub.] produtor
pretigi [v.] aparelhar, aprontar, produkto=produktado [sub.]
preparar produção (ação de produzir)
pretiĝi [v.] preparar-se, prontificar- profani [v.][tr] profanar, violar;
se desonrar
prezentado [sub.] apresentação profesia [adj.] profissional
prezenti [v.][tr] apresentar, oferecer profesio [sub.] profissão
prezidanto [sub.] presidente profesoro [sub.] professor (universitário,
prezidi [v.][n tr] presidir de liceu)
prezlisto [sub.] lista de preços profetaĵo [sub.] profecia
prezo [sub.] preço profeti [v.][n tr] profetizar
pri [v.] a respeito de, acerca de; profeto [sub.] profeta, vidente
quanto a profilo [sub.] perfil (aspecto do
pridemandi [v.] interrogar rosto, visto de lado)
prifriponi [v.] trapacear profiti [v.][tr] lucrar, aproveitar,
primitiva [adj.] primitivo tirar proveito de
primolo [sub.] prímula, primavera profito [sub.] proveito, lucro,
(bot.) vantagem
princido [sub.] filho do príncipe profunda [adj.] profundo, fundo,
___________________________________________________________ 161
entranhado propagando [sub.] propaganda,

profundaĵo [sub.] fundo (dimensão) divulgação
profundeco [sub.] profundeza, propeti [v.][tr] interceder
profundidade proponi [v.][tr] propor; oferecer
prognozi [v.][tr] prognosticar, propono [sub.] proposta, oferta
pressagiar; med. prognosticar proporcia [adj.] proporcional
prognozo [sub.] prognóstico proporcio [sub.] proporção
(conjetura do futuro, baseada propra [adj.] próprio, peculiar,
em certos sinais); pessoal
(med.) Prognose, prognóstico" propraĵo [sub.] propriedade (coisa)
programero [sub.] ítem de programa propravole [adv.] voluntariamente
programo [sub.] programa prospekto [sub.] prospecto
progresi [v.][n tr] progredir, ganhar prosperi [v.][n tr] prosperar, ter
terreno bom êxito
progreso [sub.] progresso prospero [sub.] sucesso, prosperidade
projekciilo [sub.] projetor prostitui [v.][tr] prostituir (levar
projekciisto [sub.] operador à prostituição)
cinematográfico prostituitino [sub.] prostituta
projekcio [sub.] projeção (mat.; proteino [sub.] proteína
fís. projeção luminosa protektanto [sub.] patrono, protetor
sobre tela cinematográfica) protektato [sub.] protegido
projekti [v.][tr] planejar, projetar protekti [v.][tr] proteger
projekto [sub.] projeto, plano, protektisma [adj.] protecionista
traçado protestanto [sub.] protestante
Vocabulário Esperanto-Português - 64 (o que protesta; rel. partidário
proklamaĵo = proklam(ad)o do protestantismo)
[sub.] proclamação protesti [v.][n tr] protestar
proklami [v.][tr] proclamar (anunciar protesto [sub.] protesto
pública e oficialmente) protokolo [sub.] protocolo, ata
prokrastema [adj.] tardio, lento protono [sub.] próton
prokrasti [v.][tr] procrastinar, prototipo [sub.] protótipo
adiar provaĵo [sub.] amostra, experiência
prokrasto [sub.] adiamento, protelação, proverbo [sub.] provérbio
demora provi [v.][tr] provar, experimentar,
proksima [adj.] próximo, junto ensaiar
proksimume [adv.] aproximadamente provinco [sub.] província
prokuroro [sub.] provizi [v.][tr] prover, abastecer,
procurador (cargo); procurador suprir
público provizo [sub.] provisão, abastecimento
proletaro [sub.] proletariado (ação de abastecer)
proleto=proletario [sub.] proletário provizora [adj.] provisório, temporário
prologo [sub.] prólogo provizore [adv.] provisoriamente
promenado [sub.] passeio provoki [v.][tr] provocar, desafiar,
promenanto [sub.] passeador reptar
promenejo [sub.] logradouro, prozo [sub.] prosa
passeio pruda [adj.] recatado em excesso,
promeni [v.][n tr] passear afetadamente pudico
promesi [v.][tr] prometer prudenta [adj.] circunspecto
promeso [sub.] promessa prudenta [adj.] prudente, sensato,
promocii [v.][tr] promover (elevar judicioso
a uma dignidade ou a prudento [sub.] prudência, razão,
um emprego mais alto) juízo
promocio [sub.] promoção, acesso pruno [sub.] ameixa
prononci [v.][tr] proferir, pronunciar pruntedoni [v.][tr] dar por empréstimo
prononco [sub.] pronúncia pruntepreni [v.][tr] tomar por
propagandaĵo [sub.] material empréstimo
publicitário prunti [v.][tr] emprestar
propagandi [v.][tr] fazer propaganda pruo [sub.] proa (náut.)
de pruvi [v.][tr] provar, demostrar,
___________________________________________________________ 162
fazer prova de puno [sub.] punição (ato de punição)

pruvo [sub.] prova punto [sub.] renda (tecido)
psalmo [sub.] salmo (cântico religioso pupitro [sub.] carteira (escolar);
hebraico) estante (de música, etc.)
Psalmoj=Salmos (livro da Bíblia) pupo [sub.] boneca, boneco
pseŭdonimo [sub.] pseudônimo pura [adj.] puro, limpo, castiço
psika [adj.] psíquico (linguagem)
psikiatria [adj.] psiquiátrico (relativo pureco [sub.] pureza, limpeza,
à psiquiatria) asseio
psikiatrio [sub.] psiquiatria pureo [sub.] purê
Vocabulário Esperanto-Português - 65 purgatorio [sub.] purgatório
psikiatro [sub.] psiquiatra (rel.)
psikologia [adj.] psicológico (relativo purigi [v.] limpar, assear, purificar
à psicologia) puritana [adj.] puritano
psikologio [sub.] psicologia puritano [sub.] puritano (sectário
psikologo [sub.] psicólogo do puritanismo)
ptm. = posttagmeze [adv.] à purpura [adj.] purpúreo
tarde, "p.m." pusi [v.][n tr] supurar (expelir
publika [adj.] público (pertencente pus)
ao relativo ao povo) puso [sub.] pus
publikigi [v.] publicar puŝi [v.][tr] empurrar, impelir
publiko [sub.] público (o público) puŝo [sub.] empurrão, impulso
pudingo [sub.] pudim (cul.) putino [sub.] puta, prostituta
pudoro [sub.] pudor puto [sub.] poço, cisterna
pudri [v.][tr] empoar; passar póde- putra [adj.] podre, pútrido
arroz putri [v.][n tr] apodrecer, gorar
pudro [sub.] pó-de-arroz
pufigi [v.] afofar, inchar R
pufiĝi [v.] tornar-se tumefacto, rabaĵo [sub.] presa, pilhagem,
inchado rapina
pufo [sub.] fofo (de vestido) rabati [v.][tr] descontar, abater
pugno [sub.] punho (mão fechada) rabato [sub.] desconto, abatimento
pugnobati [v.][tr] esmurrar, dar rabeno [sub.] rabino, rabi
bofetadas rabi [v.][tr] saltear, roubar, pilhar
pulio [sub.] polia rabia [adj.] raivoso, hidrofóbico
pulmo [sub.] pulmão rabio [sub.] raiva (med.)
pulmonario [sub.] pulmonária rabisto [sub.] salteador, bandido,
(bot.) ladrão
pulo [sub.] pulga (zoo.) rabobesto [sub.] animal carnívoro
pulovero [sub.] suéter, pulôver racia [adj.] racional
pulsi [v.][n tr] pulsar, palpitar racio [sub.] razão (filosofia)
pulso [sub.] pulso radaro [sub.] radar
pulvo [sub.] pólvora radii [v.][n tr] radiar, irradiar-se
pulvora [adj.] pulvéreo radiisto [sub.] radialista
pulvorigi [v.] pulverizar radikala [adj.] radical (pol. partidário
pulvoro [sub.] pó (substância do radicalismo)
pulverizada) radikalo [sub.] mat. radical
pumpi [v.][tr] aspirar, ou calcar radikalulo [sub.] radicalista
(líquido ou gás por meio radiko [sub.] raiz
de bomba) radio [sub.] mat. luz, raio; el. rádio
pumpilo [sub.] bomba (aparelho radiofonio [sub.] radiofonia
para elevar, comprimir, radiumo [sub.] rádio (quím.)
esgotar ou fazer circular radiuso [sub.] rádio (anat.); raio
um líquido) (mat.)
punĉo [sub.] ponche rado [sub.] mec. roda
pundo [sub.] libra (esterlina) rafano [sub.] rábano (bot.)
puni [v.][tr] punir, castigar Vocabulário Esperanto-Português - 66
punkti [v.][tr] pontilhar rafinejo [sub.] refinaria
punkto [sub.] ponto rafini [v.][tr] refinar, acrisolar,
___________________________________________________________ 163
apurar (metais) reagi [v.][tr] reagir

raguo [sub.] ragu (cul.) reakcio [sub.] pol., quím., fís.,
rajdi [v.][n tr] cavalgar, montar, mec. reação
andar a cavalo reakciulo [sub.] reacionário (sectário
rajo [sub.] raia, arraia (zoo.) da reação política
rajtas... Dá licença ? ... ou social)
rajti [v.][tr] ter o direito de reala [adj.] real, verdadeiro
rajtigi [v.] autorizar, habilitar, Ĉu realigi [v.] realizar
mi realiĝi [v.] realizar-se
rajto [sub.] direito (faculdade legítima), realisto [sub.] realista (pessoa
jus sequaz do realismo)
raketo [sub.] foguete, rojão; raquete recenzi [v.][tr] criticar, apreciar
rakonti [v.][tr] contar, narrar, (obra, espetáculo, etc.)
descrever recenzo [sub.] crítica, registro
rakonto [sub.] conto, narrativa bibliográfico
rambutano [sub.] rambotã (bot.) recepto [sub.] med. receita, fórmula,
rampi [v.][n tr] rastejar, serpear, prescrição
arrojar-se recesio [sub.] recessão (economia)
rando [sub.] borda, margem, beira reciproka [adj.] recíproco, mútuo
rango [sub.] grau, classe, graduação, reciproki [v.][tr] reciprocar, mutuar
posto redakcio [sub.] redação (conjunto
rano [sub.] rã (zoo.) de redatores; escritório
ranunkolo [sub.] ranúnculo, botão- de um periódico; ato
de-ouro (bot.) de redigir carta, jornal,
rapida [adj.] rápido, veloz etc.)
rapideco [sub.] rapidez, velocidade redakti [v.][tr] redigir
rapidi [v.][n tr] apressar-se redaktisto [sub.] redator
rapidlimo [sub.] limite de velocidade redaktoro = redaktisto [sub.]
rapidumo [sub.] marcha de veículo redator
a motor redingoto [sub.] vest. redingote;
raporti [v.][tr] relatar, referir, sobrecasaca
comunicar, fazer relatório redoni [v.][tr] devolver
de redoni [v.][tr] retribuir, restituir
raporto [sub.] relato (repetição redukti [v.][tr] reduzir, tornar
verbal do que se ouviu) menor, diminuir
rapsodio [sub.] rapsódia ree [adv.] de novo, novamente
rara [adj.] precioso, pouco freqüente, reen para trás
de pouca densidade referenco [sub.] referência (1.
rasismo [sub.] racismo indicação em livro; 2. informações
raso [sub.] raça, casta, estirpe sobre uma
raspi [v.][tr] raspar, rapar, ralar pessoa, recomendação)
rasti [v.][tr] limpar, juntar (com reflekti [v.][tr] fís. refletir, reverberar
ancinho) reflektoro [sub.] refletor, projetor,
rastilo [sub.] ancinho, rastelo farol (auto)
rato [sub.] rato, ratazana (zoo.) reformi [v.][tr] reformar
raŭka [adj.] rouco, rouquenho Vocabulário Esperanto-Português - 67
raŭpo [sub.] lagarta (zoo.) refreŝigi [v.] refrescar, avivar
rava [adj.] encantador, maravilhoso (cor)
ravi [v.][tr] encantar, extasiar, refuti [v.][tr] refutar (rebater
embevecer com argumentos o que
razeno [sub.] gramado, relva (de outrem afirmou ou alegou)
jardim) regali [v.][tr] regalar, obsequiar,
razi [v.][tr] barbear, raspar (a mimosear
barba) regalo [sub.] regalo, bom tratamento
razilo [sub.] navalha, gilete reganto [sub.] governador, gerente
re [adv.] re- (prefixo que indica regi [v.][n tr] governar, reger,
repetição, volta ao ponto dominar
de partida) regimento [sub.] regimento
reagi [v.] reagir regiona [adj.] regional
___________________________________________________________ 164
regiono [sub.] região; plaga; terra remilo [sub.] remo

registaro [sub.] governo remparo [sub.] baluarte, trincheira,
registri [v.][tr] registrar, alistar, muralha
inscrever rendevui [v.][tr] encontrar-se
registro [sub.] registro (ação de rendevuo [sub.] "rendez-vous"
registrar) (lugar de encontro sem
regnestro [sub.] chefe de Estado conotação sexual)
regno [sub.] estado, reino, país, renkonti [v.][tr] encontrar, achar
nação renkontiĝi kun encontrar-se
regula [adj.] regulamentar com
regularo [sub.] regulamento reno [sub.] rim (anat.)
(conjunto de regras) renomo [sub.] renome, fama
reguligi [v.] regularizar (conformar renovigi [v.] renovar
ao regulamento) rento [sub.] renda, juro, provento
regulo [sub.] regra, preceito rentumo [sub.] juros, renda de
reĝa [adj.] real capital
reĝimo [sub.] regime, governo, renversi [v.][tr] derribar, revirar,
sistema de administração deitar por terra, entornar
de uma organização repertuaro [sub.] repertório
reĝino [sub.] rainha reprezentanto [sub.] representante
reĝisoro [sub.] tea. contra-regra, reprezenti [v.][tr] representar
diretor de cena, ensaiador reptilio [sub.] réptil
reĝlando [sub.] reino repuŝi [v.][tr] repelir
reĝo [sub.] rei reputacio [sub.] reputação, renome,
reiri [v.][n tr] voltar, regressar conceito
reiri [v.][tr] voltar, regressar resanigi [v.] curar, sarar
reklami [v.][tr] fazer reclamo de respekti [v.][tr] respeitar
reklamindustrio [sub.] publicidade respektinda [adj.] respeitável
(indústria da propaganda) respektiva [adj.] respectivo
reklamo [sub.] com. publicidade, respekto [sub.] respeito, deferência
reclamo respondeco [sub.] responsabilidade
rekomendi [v.][tr] recomendar; Vocabulário Esperanto-Português - 68
registrar (correspondência) respondi [v.][tr] responder, corresponder
rekompenci [v.][tr] recompensar, (a alguma coisa)
remunerar, premiar respondi pri = respondumi
rekompenco [sub.] recompensa, [v.][tr] responder por,
remuneração responsabilizar-se por
rekoni [v.][tr] reconhecer respublika [adj.] da república
rekordo [sub.] recorde (esp.) respublikano [sub.] republicano
rekruti [v.][tr] recrutar (alistar respubliko [sub.] república
para o serviço militar) restaĵoj [sub.] restos
rekruto [sub.] recruta, conscrito resti [v.][tr] ficar, restar, permanecer
rekta [adj.] reto, direito; direto restoracio [sub.] restaurante
rektoro [sub.] reitor (escolar) resumi [v.][tr] resumir
rekviri = rekvizicii [v.][tr] jur. resumo [sub.] resumo, sumário
requisitar (pessoas ou retadreso [sub.] endereço eletrônico
bens) reteni [v.][tr] reter, deter
relativa [adj.] relativo (não absoluto, reto [sub.] rede, trama
contingente) retoriko [sub.] retórica (arte de
religia [adj.] religioso falar com eloquência e
religio [sub.] religião acerto)
relo [sub.] trilho, carril retpoŝto [sub.] correio eletrônico
remaĉuloj [sub.] ruminantes retprovizanto [sub.] provedor de
remboato [sub.] barco movido a internet
remo retservanto [sub.] provedor
remburi [v.][tr] estofar (cadeiras, reŭmatismo [sub.] reumatismo
bancos, etc.) revanĉo [sub.] revanche
remburisto [sub.] estofador reveni [v.][n tr] voltar
remi [v.][n tr] remar reveni [v.][tr] regressar
___________________________________________________________ 165
revi [v.][n tr] sonhar (acordado), rikolti [v.][tr] ceifar, colher

devanear, fantasiar rilate al em relação a, relativamente
revidi [v.][tr] rever, ĝis la a
revido [sub.] até a vista rilati [v.][n tr] referir-se, ter relação
revizoro [sub.] inspetor geral com
revo [sub.] sonho, devaneio rimarki [v.][tr] notar, observar,
revolando [sub.] terra dos sonhos, assinalar
país das maravilhas rimarkigi al observar, chamar a
revolucia [adj.] revolucionário tenção (de)
(relativo à revolução) rimarkinda [adj.] notável
revolucio [sub.] pol. revolução rimarko [sub.] nota, reparo, observação
revolvero [sub.] revólver rimedo [sub.] meio, recurso, expediente
revui [v.][tr] passar em revista rimeno [sub.] correia, tira de
revuo [sub.] revista couro
rezervi [v.][tr] reservar, guardar rimi [v.][tr] rimar
rezigni [v.][tr] resignar, abrir rimo [sub.] rima
mão de, renunciar ringo [sub.] anel, argola
rezisti [v.][n tr] resistir, relutar, Vocabulário Esperanto-Português - 69
fazer frente a ripari [v.][tr] reparar, consertar,
rezolucio [sub.] resolução (tomada restaurar
em assembléia) ripeti [v.][tr] repetir, reiterar; recordar
rezultato [sub.] resultado, conclusão ripo [sub.] costela (anat.)
rezulti [v.][n tr] resultar, redundar ripozejo [sub.] lugar de descanso
rezultigi [v.] resultar em, ter ripozi [v.][n tr] repousar, descansar,
como resultado sossegar
rezulto [sub.] resultado, conclusão ripozo [sub.] repouso
ribelema [adj.] rebelde riproĉi [v.][tr] censurar, repreender,
ribeli [v.][n tr] rebelar-se, amotinar- incriminar
se, insurgir-se riproĉinda [adj.] censurável, repreensível
ribelo [sub.] revolta, rebelião riski [v.][tr] arriscar, aventurar,
ricevi [v.][tr] receber, obter, haver avançar
riĉa [adj.] rico, abundante, fértil, risko [sub.] risco
endinheirado risorto [sub.] mola; corda (de relógio)
riĉulo [sub.] homem rico rita [adj.] ritual
ridado [sub.] risadagem rit(ar)o [sub.] cerimonial; rito
rideti [v.][n tr] sorrir, dar um ar ritma [adj.] rítmico, ritmado
de riso ritmo [sub.] ritmo, cadência
ridi [v.][n tr] rir, rir-se ritmomaŝino [sub.] teclado (instrumento
ridinda [adj.] ridículo, risível musical)
rido [sub.] riso rito [sub.] rito
rifo [sub.] recife, escolho rivali [v.][n tr] rivalizar
rifuĝejo [sub.] refúgio rivalo [sub.] um rival, competidor
rifuĝi [v.][n tr] refugiar-se, asilar- riveli [v.][tr] revelar (fazer conhecer;
se fot. revelar)"
rifuĝinto [sub.] refugiado riverenci [v.][n tr] reverenciar
rifuzi [v.][tr] recusar (não aceitar), riverenco [sub.] mesura, reverência
indeferir, negar-se a rivereto [sub.] riacho
rifuzo [sub.] recusa (ação de recusar) rivero [sub.] rio
rigardi [v.][n tr] olhar, mirar, observar rizejo [sub.] arrozal
rigida [adj.] rígido, teso, hirto rizo [sub.] arroz
rigli [v.][tr] aferrolhar (fechar Roberto [sub.] Roberto
com ferrolho) robo [sub.] vestido, beca
riglilo [sub.] ferrolho, tranca roboto [sub.] robô
rigora [adj.] rigoroso, exato; pesado rodeo [sub.] vaquejada
(luto) rodi [v.][tr] roer (com os dentes),
rigoro [sub.] rigor mordiscar
rikani [v.][n tr] dar um ar de riso rododendro [sub.] rododentro
alvar ou mordaz (bot.)
rikoltaĵo [sub.] colheita rojalto [sub.] "royalty"
___________________________________________________________ 166
roko [sub.] rocha, rochedo edifício)

rolanto [sub.] ator rukti [v.][n tr] arrotar
rolo [sub.] tea. parte (que cada ruli [v.][tr] rolar, rebolar, fazer
ator desempenha), papel rolar
romano [sub.] lit. romance rulŝuo [sub.] patim
romantika [adj.] romântico rumo [sub.] rum
romantiko [sub.] romantismo rundo [sub.] ronda (inspeção);
rombo [sub.] rombo, losango round (parte de luta de
(mat.) boxe)
Romo [sub.] Roma Vocabulário Esperanto-Português - 70
rompi [v.][tr] romper, rasgar, rusa [adj.] russo (relativo à Rússia)
quebrar, partir Rusio Rusujo [sub.] Rússia
rompiĝema [adj.] frágil, quebradiço ruso [sub.] russo (natural da
ronda [adj.] circular, redondo Rússia)
rondcifere [adv.] em números rusti [v.][n tr] enferrujar, oxidarse
redondos rusto [sub.] ferrugem
rondo [sub.] circunferência, círculo; rutino [sub.] rotina, ramerrão
roda (de pessoas, Ruto [sub.] Ruth, Rute
classe etc.) ruza [adj.] ladino, astuto, ardiloso
ronĝi =rodi [v.][tr] roer ruzo=ruzaĵo [sub.] astúcia (coisa
ronĝuloj [sub.] roedores (zoo.) de astuto)
ronki [v.][n tr] roncar, ressonar
roso [sub.] rocio, orvalho
rostbefo [sub.] rosbife
S
sabato [sub.] sábado
rosti [v.][tr] assar, torrar, tostar sabiao [sub.] sabiá (pássaro)
rostro [sub.] tromba (de elefante), sablero [sub.] grão de areia
focinho (de porco, sablo [sub.] areia
javali), rostro (insetos) sadisma [adj.] sádico
Rotario [sub.] Rotary(Clube) sadismo [sub.] sadismo
roto [sub.] mil. companhia; turma sadisto = sadismulo [sub.] uma
(de trabalhadores pessoa sádica
que se alternam); bando sagaca [adj.] sagaz
(de aves) sago [sub.] seta, flecha
rozario [sub.] rosário saĝ(ec)o [sub.] senso, sensatez,
rozkolora [adj.] cor-de-rosa juízo
rozo [sub.] rosa saĝa [adj.] sensato, ajuizado,
rubaĵejo [sub.] empresa de sucata prudente
rubaĵisto [sub.] sucateiro saĝumi [v.][n tr] afetar sabedoria
rubando [sub.] fita, tira, banda, com raciocínio falsamente
faixa sutil
rubejo [sub.] monturo sako [sub.] saco
rubekolo [sub.] pintarroxo (zoo.) sakramento [sub.] sacramento
rubeno [sub.] rubi (min.) (rel.)
Rubikono [sub.] Rubicão sakri [v.][n tr] praguejar, desbocar-
rublo [sub.] rublo (unidade monetária se, xingar
russa) saksofonoo [sub.] saxofone
rubo [sub.] escombros, destroços, sakstrato [sub.] beco sem saída
ruínas salajro [sub.] salário, ordenado
rubriko [sub.] rubrica (palavra ou salato [sub.] salada (cul.)
título indicativo do assunto, saldi [v.][tr] saldar (pagar o saldo
uma seção de livro; de)
coluna de jornal)" saldo [sub.] saldo (com.)
rubujo [sub.] ferro-velho salero [sub.] grão de sal
ruĝa [adj.] vermelho, rubro; tinto sali [v.][tr] salgar
(vinho) saliko [sub.] salgueiro, vimeiro
ruĝiĝi [v.] corar salikoketo [sub.] camarão
ruiniĝi [v.] arruinar-se, cair em salikoko [sub.] (zoo.) lagosta
ruína salivi [v.][n tr] salivar
ruino [sub.] ruína (resto de um salivo [sub.] saliva
___________________________________________________________ 167
salivumi [v.][tr] encher a boca satelito [sub.] satélite (astr.)

de saliva saŭco [sub.] molho, tempero
salmo [sub.] salmão savboato [sub.] barco salvavidas
salo [sub.] sal (quím. cloreto de savi [v.][tr] salvar
sódio) savzono [sub.] salva-vidas
Salomono [sub.] Salomão scenejo [sub.] palco, cenário
salono [sub.] salão; sala de visitas" sceno [sub.] tea. cena, quadro
salteti [v.][n tr] saltitar sciencisto [sub.] cientista
salti [v.][n tr] saltar, pular scienco [sub.] ciência
salto [sub.] salto, pulo scii [v.][tr] saber, conhecer
saltomortalo [sub.] salto-mortal sciigi [v.] informar, notificar, noticiar
(esporte) sciiĝi [v.] informar-se
salujo [sub.] saleiro scipovi [v.][tr] saber (conhecer
saluti [v.][tr] saudar, cumprimentar teórica e praticamente)
saluto [sub.] saudação, cumprimento sciuro [sub.] esquilo, serelepe
saluton! bom dia! olá! (e qualquer scivol(em)e [adv.] com curiosidade
outra saudação) scivolema [adj.] curioso
sama [adj.] mesmo (não outro, scivoli [v.][tr] desejar muito saber
sem alteração), tal se [adv.] conj. se, no caso de, na
Samariano [sub.] Samaritano suposição de
Samario [sub.] Samaria sebo [sub.] sebo
sambo [sub.] samba sed mas, porém
same [adv.] igualmente, ídem segi [v.][tr] serrar
samideano [sub.] correligionário, segilo [sub.] serrote
coidealista, samideano seĝo [sub.] cadeira, assento
(veja Aurélio!) seka [adj.] seco, enxuto, árido
samkiel= same kiel assim como sekalo [sub.] centeio (bot.)
samlandano [sub.] compatriota, sekcio [sub.] seção (subdivisão
conterrâneo de uma repartição, de
samovaro [sub.] samovar corporação, de obra escrita)
samtempa [adj.] que ocorre ao sekigi [v.] secar, enxugar
mesmo tempo, simultâneo sekreta [adj.] secreto, oculto
sana [adj.] são, bom (de saúde), sekretario [sub.] secretário
sadio sekreto [sub.] segredo, sigilo
sandalo [sub.] sandália, alpercata sekskuniĝo [sub.] coito
sanga [adj.] sangüíneo sekso [sub.] sexo
sangi [v.][n tr] sangrar seksumi [v.][n tr] copular, transar
sango [sub.] sangue sekto [sub.] seita
sangomanka [adj.] anêmico sekundo [sub.] segundo (1/60 de
sani [v.][n tr] estar com saúde, minuto)
estar bom sekura [adj.] seguro (fora de perigo)
sankcii [v.][tr] sancionar, homologar sekureco [sub.] segurança
sankcio [sub.] sanção, homologação sekvanta [adj.] seguinte
sankta [adj.] santo, sagrado, sacro sekve [adv.] por conseguinte, logo,
sanktigi [v.] santificar sendo assim
sanktulo [sub.] santo sekvi [v.][tr] seguir, suceder (vir
sano [sub.] saúde depois); resultar; seguirse
sapo [sub.] sabão sekvo [sub.] conseqüência, seguida
saporo [sub.] sabor (med.) selo [sub.] sela (de montaria),
sapumi [v.][tr] ensaboar arreio
Vocabulário Esperanto-Português - 71 semajno [sub.] semana
sardelo [sub.] sardinha (em conserva) semi [v.][tr] semear, plantar
sarkasma [adj.] sarcástico semo [sub.] semente
sarkasmo [sub.] sarcasmo sen prep. sem; mat. menos
sarki [v.][tr] sachar, mondar senarma [adj.] desarmado
sarongo [sub.] sarongue (vest.) senarmigi=senarmiĝi [v.] desarmar
sata [adj.] saciado, farto, satisfeito senbezona [adj.] desnecessariamente
Satana [adj.] satânico senco [sub.] sentido, significado
Satano [sub.] satanás, satã senĉese [adv.] continuamente,
___________________________________________________________ 168
sem cessar serĉi [v.][tr] procurar, buscar,

sendependa [adj.] independente investigar
sendi [v.][tr] mandar, enviar, serena [adj.] sereno, calmo
remeter serenado [sub.] serenata
sendube [adv.] sem dúvida alguma serĝento [sub.] sargento
sendube [adv.] sem dúvida alguma seria [adj.] serial
senfine [adv.] infinitamente serio [sub.] série, seqüência, sucessão
sengusta [adj.] insípido serioza [adj.] sério, sisudo, grave
senĝena [adj.] sem-cerimônia, sero [sub.] sero, soro (do sangue)
desembaraçado, íntimo serpento [sub.] serpente, cobra
senhaŭtigi [v.] pelar, tirar a pele serpentumi [v.][tr] serpentear
senigi je [adv.] despojar, privar serumo [sub.] soro (med. solução
de de substância orgânica
seniluziigi [v.] desiludir ou mineral com fins
seniluziiĝi [v.] desiludir-se terapêuticos)
seninfektigi [v.] desinfetar seruristo [sub.] aquele que faz,
senintenca [adj.] inconscientemente aplica ou repara fechaduras
senkonscia [adj.] inconsciente seruro [sub.] fechadura
senpage [adv.] grátis servi [v.][n tr] servir, ajudar,
senpaneigi [v.] desenguiçar prestar serviço
senpartia [adj.] imparcial servisto [sub.] criado, servente,
senpasie [adv.] insensivelmente, servidor
friamente servo [sub.] serviço
senpere [adv.] diretamente servuto [sub.] servidão
senprokraste [adv.] imediatamente, servutulo [sub.] servo, escravo
sem delonga (no feudalismo)
sensacia [adj.] sensacional ses seis
sensacio [sub.] sensação sesa [adj.] sexto
sensencaĵo [sub.] absurdo, insensatez, sesio [sub.] sessão (jur. período
disparate de funcionamento de
senŝeligi [v.] descascar parlamento, assembléia
sentaŭga [adj.] inapto, impróprio ou instância judicial etc.)
sentaŭgaĵo [sub.] coisa que não sesono [sub.] um sexto (1/6)
serve para nada severa [adj.] severo, rígido, rigoroso,
Vocabulário Esperanto-Português - 72 austero
sentaŭgulo [sub.] imprestável, sezono [sub.] estação (do ano)
inútil sfero [sub.] esfera
sentenco [sub.] sentença, adágio, si [v.] si (pronome pessoal reflexivo),
conceito sigo
senti [v.][tr] sentir, experimentar Siberio [sub.] Sibéria
(sensação) sibli [v.][n tr] sibilar, assobiar
sentimenta [adj.] sentimental siderurgio [sub.] siderurgia
sentimento [sub.] sentimento sidi [v.][n tr] estar sentado, ter
(estado da alma) assento
sento [sub.] sentimento sidiĝi [v.] sentar-se, assentar-se
senutila [adj.] inútil sidloko [sub.] assento, lugar
senvalora [adj.] nulo, vão, sem sidloko [sub.] lugar (pequeno
valor espaço em vagão, salão,
senverva [adj.] inexpressivo, insosso etc. com cadeira para assento)
senvestiĝi [v.] despir-se sieĝi [v.][tr] sitiar, assediar, cercar
sep sete sieĝo [sub.] sítio, cerco
sepa [adj.] sétimo sigeli [v.][tr] selar, lacrar
sepiaĵo [sub.] desenho feita com sigelo [sub.] selo, chancela
a tinta que a lula segrega signali [v.][tr] anunciar por sinal
(ou com outra que a imite) signalo [sub.] sinal (anúncio, aviso,
sepio [sub.] sépia, lula coisa convencionada
sepono [sub.] um sétimo (1/7) para fazer de longe
sepsa [adj.] séptico uma advertência)
Septembro [sub.] setembro signifi [v.][tr] significar, denotar,
___________________________________________________________ 169
querer dizer condição, circunstância

signifo [sub.] significado, sentido situi [v.][n tr] estar situado
signo [sub.] sinal, marca, ponto situo [sub.] situação (maneira
silabo [sub.] sílaba como uma coisa está colocada)
silenta [adj.] silencioso, calado skalo [sub.] desenho, fís., mús.
silento [sub.] silêncio escala
silko [sub.] seda skandalo [sub.] escândalo
silueto [sub.] silhueta, recorte skani [v.] escanear
simboli [v.][tr] simbolizar skanilo [sub.] escaneadora (aparelho)
simbolo [sub.] símbolo skarabo [sub.] escaravelho
simetria [adj.] simétrico skatolo [sub.] caixa
simetrio [sub.] simetria skeleto [sub.] esqueleto
simfonia [adj.] sinfônico skemo [sub.] esquema (figura
simfonio [sub.] sinfonia que representa, não a
simila [adj.] semelhante, similar, forma dos objetos, mas
parecido as suas relações e funções)
simileco [sub.] similaridade skeptika [adj.] céptico (inclinado
simio [sub.] zoo. símio, macaco à dúvida, hesitante)
simpatia [adj.] simpático skeptikulo [sub.] um céptico
simpatio [sub.] simpatia skii [v.][n tr] esquiar
simpla [adj.] simples, singelo skio [sub.] esqui
simpligi [v.] simplificar skismo [sub.] cisma, cisão, dissidência
simptomo [sub.] sintoma skizi [v.][tr] esboçar, rascunhar,
simulado [sub.] simulação (técnica bosquejar
de reprodução de skizo [sub.] esboço
fenômeno) sklavo [sub.] escravo, cativo
Vocabulário Esperanto-Português - 73 skolo [sub.] escola (doutrina, sistema,
sinagogo [sub.] sinagoga conjunto de discípulos)
sincera [adj.] sincero, franco skolto [sub.] escoteiro
sincereco [sub.] sinceridade, skorpio [sub.] escorpião
franqueza skota [adj.] escocês (relativo à
sindefendo [sub.] defesa (própria) Escócia)
sindeteno [sub.] abstinência Skotlando [sub.] Escócia
sindikato [sub.] sindicato skoto [sub.] escocês (natural da
sindone [adv.] com dedicação Escócia)
sindonema [adj.] dedicado skrapi [v.][tr] raspar, rapar, arranhar
sinduŝi [v.] tomar banho de chuveiro skribi [v.][tr] escrever
singardema [adj.] prudente skribmaŝino [sub.] máquina de
singardi [v.][tr] acautelar-se, escrever
precaver-se skribotablo [sub.] escrivaninha
singardo [sub.] cautela skribtablo [sub.] carteira, escrivaninha
singulti [v.][n tr] soluçar skui [v.][tr] sacudir, abalar, estremecer
singulto [sub.] soluço skurĝi = vipi [v.] flagelar
sinĝena [adj.] vergonhoso, acanhado slava [adj.] eslavo, eslávico
sinjorino [sub.] senhora, dama slavoj [sub.] eslavos
sinjoro [sub.] senhor, patrão, sliparo [sub.] fichário
amo slipo [sub.] ficha (cartão)
sino [sub.] seio; lugar interno; Slovakio [sub.] Eslováquia
interior, recesso, âmago smeraldo [sub.] esmeralda
sinsekve [adv.] sucessivamente (min.)
sintenado [sub.] atitude, postura snoba [adj.] esnobe
sinteno [sub.] atitude, postura snobo [sub.] um esnobe
sintetika [adj.] sintético sobra [adj.] sóbrio, sério, parco;
sinteza [adj.] sintético comedido
siringo [sub.] lilás (bot.) socia [adj.] social (da sociedade
siropo [sub.] xarope, calda humana)
sistemo [sub.] sistema sociala [adj.] social
sitelo [sub.] balde, caçamba socialismo [sub.] socialismo
situacio [sub.] situação, posição, societo [sub.] sociedade, meio
___________________________________________________________ 170
social Unio
socio [sub.] sociedade, corpo social, spaco [sub.] espaço, extensão,
comunidade âmbito
sofo [sub.] sofá, canapé spado [sub.] espada
softvaro [sub.] software spano [sub.] palmo (unidade de
soifi [v.][n tr] ter sede, estar sequioso comprimento)
por sparkilo [sub.] vela de automóvel
soifo [sub.] sede sparko [sub.] centelha
sojlo [sub.] soleira, limiar spasmo [sub.] espasmo (med.)
soklo [sub.] soco (arq.), peanha speciala [adj.] especial; extraordinário;
sola [adj.] só, sozinho, único (na particular, próprio
espécie), isolado specifa [adj.] específico
Vocabulário Esperanto-Português - 74 specifiki [v.][tr] especificar, especializar
soldato [sub.] soldado, praça; (exprimir nominalmente;
peão (xadrez) mencionar
sole [adv.] somente, só, a sós com precisão)
soleca [adj.] solitário specimeno [sub.] espécime, amostra
solena [adj.] solene speco [sub.] espécie; laia, jaez,
soleni [v.][tr] solenizar qualidade
solida [adj.] sólido speguli [v.][tr] espelhar
solidara [adj.] solidário spegulo [sub.] espelho
solidareco [sub.] solidariedade spektaklo [sub.] espetáculo
solisto [sub.] solista spektanto [sub.] espectador
solo [sub.] solo (um, uma coisa spekti [v.][tr] assistir a (espetáculo,
só); solo (mús.) cinema etc.)
solvi [v.][tr] solver, dissolver, resolver sperta [adj.] experiente, perito,
(achar solução, versado
solucionar) sperto [sub.] experiência (ato de
solvo [sub.] solução experimentar)
somerdomo [sub.] casa de campo spertulo [sub.] perito
somero [sub.] verão speso [sub.] speso (unid. monetária
sonato [sub.] sonata convencional esperantista
sonbendo [sub.] fita-cassete lançada em
sonĝi [v.][tr] sonhar 1907)
sonĝo [sub.] sonho spezado [sub.] despesa
soni [v.][n tr] soar, bater (horas) spezi [v.][tr] fazer uma operação
sonkamiono [sub.] trio elétrico contábil, uma transferência
sono [sub.] som, sonido de fundos, etc.
sonora [adj.] sonoro spici [v.][tr] temperar, condimentar
sonori [v.][n tr] produzir sons spicisto [sub.] vendedor de especiarias
sonorilo [sub.] sino spico [sub.] especiaria (cul.)
sopiri [v.][n tr] suspirar, dar ais, spinaco [sub.] espinafre
ter saudades de spino [sub.] espinha dorsal (anat.
sopiro [sub.] suspiro, anelo, saudade coluna vertebral)
soprano [sub.] soprano spioni [v.][tr] espionar
sorba [adj.] absorvente, hidrófilo spiono [sub.] espião
sorba papero [sub.] mata-borrão spirado [sub.] respiração (ato de
sorbi [v.][tr] sorver, absorver respirar)
sorĉi [v.][tr] enfeitiçar spiri [v.][n tr] respirar, espirar
sorĉistino [sub.] feiticeira spirita [adj.] espiritual
sorĉo [sub.] encanto, feitiço spiritismo [sub.] espiritismo
sorto [sub.] sorte, sina, destino spirito [sub.] espírito, alma, gênio
sovaĝa [adj.] selvagem, gentio, spiritualismo [sub.] espiritualismo
bravio spiro [sub.] sopro, suspiro
soveto [sub.] soviete, Sovet-Unio spita [adj.] acintoso, provocador
Sovetunio [sub.] antiga União spite [adv.] por acinte, por desafio
das Repúblicas Socialistas spite al a despeito de
Soviéticas spiti [v.][tr] exasperar, desafiar
sovjeto [sub.] soviete, Sovet- spleno [sub.] baço; "spleen"
___________________________________________________________ 171
(melancolia ou mau humor) da pessoa)

Vocabulário Esperanto-Português - 75 statuto [sub.] estatuo, regulamento,
spliti [v.][tr] rachar, lascar, romper regimento
splito [sub.] farpa, lasca stebi [v.][tr] pespontar (dar pesponto
spolii [v.] espoliar (senproprigi) em; coser a pesponto
spongeca [adj.] esponjoso ex. pespontar uma
spongo [sub.] zoo. esponja; esponja costura)
(toalete) Stefano [sub.] Estêvão
spontana, spontanea [adj.] espontâneo steleto [sub.] asterisco
sporada [adj.] esporádico, raro, stelo [sub.] estrela, astro
casual stenografi [v.][tr] estenografar,
sportisto [sub.] esportista taquigrafar
sporto [sub.] esporte stenografio [sub.] estenografia
sprita [adj.] engraçado, espirituoso stepo [sub.] estepe, páramo
sprito [sub.] graça, espírito, engenho sterila [adj.] estéril, improdutivo
sproni [v.][tr] esporar, esporear steriligi [v.] esterilizar
sprono [sub.] espora, aguilhão sterki [v.][tr] estercar
spuro [sub.] rastro, pegada sterko [sub.] esterco, estrume
sputniko [sub.] Sputnik sterni [v.][tr] estender (deitar
stabila [adj.] estável, firme, durável em todo o comprimento),
stablo [sub.] cavalete, bastidor, fazer cair, deitar; desenvolver,
banco de carpinteiro, expor
mesa de alfaiate. stertori [v.][n tr] estertorar (estar
stabo [sub.] estado-maior( de em estertor)
exército, de pessoas eminentes) stevardino [sub.] aeromoça
stacidomo [sub.] estação (edifício stevardo [sub.] taifeiro (náut.);
em que param os veículos, aeromoço
vagões, navios stilo [sub.] art. lit. estilo; linguagem
etc.) stimuli [v.][tr] estimular, encorajar,
stacio [sub.] estação (de veículos, aguçar, reavivar
trem, rádio etc.) stiri [v.][tr] conduzir, dirigir, guiar
stadio [sub.] estádio; etapa; fase" (embarcação, bicicleta,
stadiono [sub.] estádio (campo auto etc.)
de esportes) stirilo [sub.] volante, guidão
stafeto [sub.] estafeta, mensageiro stivi [v.][tr] estivar
stagni [v.][n tr] estagnar, ficar stivisto [sub.] estivador
parado (líquido) stoika [adj.] estóico
stalo [sub.] estábulo, curral, redil, stoikulo [sub.] homem estóico
estrebaria stoki [v.][tr] com. estocar, formar
stampi [v.][tr] estampar estoque
stana [adj.] de estanho stoko [sub.] provisão, sortimento,
standardo [sub.] estandarte, estoque
bandeira, pendão stomako [sub.] estômago
stango [sub.] pau, estaca, vara strabi [v.][n tr] ser vesgo, vesguear
stano [sub.] estanho strando [sub.] praia de banhos
stari [v.][n tr] estar de pé, permanecer, stranga [adj.] estranho, original,
estar (situado) excêntrico, esquisito
starti [v.][n tr] pôr-se em marcha; strangoli [v.][tr] estrangular
começar" stratangulo [sub.] esquina
startigilo [sub.] partida, arranque Vocabulário Esperanto-Português - 76
(de motor) strategia [adj.] estratégico
statisti [v.][tr] atuar como figurante strategio [sub.] estratégia
statistiko [sub.] estatística strato [sub.] rua
statisto [sub.] tea. figurante, strebi [v.][n tr] esforçar-se, empenhar-
comparsa se, buscar
stato [sub.] estado (modo de streĉi [v.][tr] esticar, retesar, dar
ser), situação corda (relógio), armar
statuo [sub.] estátua (mola, fuzil, arco)
staturo [sub.] altura (tamanho streĉo [sub.] esforço (fís.ico)
___________________________________________________________ 172
streki [v.][tr] riscar (fazer traços), subtila [adj.] sutil, tênue; fino,
traçar quase impalpável; arguto
streko [sub.] risca, risco, traço subtrahi [v.][tr] subtrair (mat.)
strigo [sub.] coruja, corujão, bufo subtraho [sub.] diminuição, subtração
striki [v.][n tr] fazer greve subulo [sub.] subalterno, súdito,
striko [sub.] greve inferior
strio [sub.] tira, faixa, barra, estria suburbo [sub.] subúrbio
strofo [sub.] estrofe (poét.) suburbo=antaŭurbo [sub.] subúrbio
strukturo [sub.] estrutura, contextura, subvencii [v.][tr] subvencionar
teia subvencio [sub.] subsídio, subvenção
struto [sub.] avestruz (zoo.) subvesto [sub.] roupa de baixo,
studanto [sub.] estudante combinação
studento [sub.] estudante (de suĉi [v.][tr] sugar, chupar, mamar
universidade ou escola suĉigi [v.] amamentar
superior) suda [adj.] austral, meridional
studi [v.][tr] estudar, preparar (a sudo [sub.] sul
lição) suferi [v.][n tr] sofrer, suportar,
studio [sub.] estúdio (local ou padecer
casa onde se preparam sufiĉa [adj.] suficiente, bastante;
fitas cinematográficas) sufiĉe [adv.] bastante, assaz, em
stulta [adj.] tolo, imbecil quantidade suficiente
stultulo [sub.] um imbecil sufiĉi [v.][n tr] ser suficiente,
stumbli [v.][n tr] tropeçar, tropicar bastar, satisfazer
sub sob, debaixo de; por baixo sufikso [sub.] gram. sufixo
de; abaixo de suflori [v.][tr] soprar, dizer em
subaĉeti [v.][tr] subornar voz baixa, sugerir
subaŭskulti [v.][tr] ouvir secretamente sufloro [sub.] tea. ponto
subfosa [adj.] solapador sufoki [v.][tr] sufocar, abafar,
subfosi [v.][tr] minar estrangular
subiri [v.][n tr] pôr-se, esconderse sugesti [v.][tr] sugerir, lembrar,
subiri [v.][tr] descer, pôr-se (astro) incutir
subita [adj.] súbito, repentino, sugestii [v.][tr] sugestionar (induzir
brusco uma idéia, um sentimento)
subjektiva [adj.] subjetivo Vocabulário Esperanto-Português - 77
subjekto [sub.] sujeito (gram. filos. sugestio [sub.] sugestão (impulso
med.) irresistível, provocado
subjupo [sub.] saiote, anágua em uma pessoa em estado
sublimato [sub.] sublimado de hipnose)
(quím.) sugesto [sub.] sugestão
submeti [v.][tr] submeter sukcesi [v.][n tr] ser bem sucedido,
submetiĝi [v.][ntr] submeter-se ter bom êxito, conseguir
suboficiro [sub.] suboficial sukceso [sub.] sucesso, bom êxito
subrobo [sub.] combinação (roupa sukero [sub.] açúcar
íntima feminina) sukerujo [sub.] açucareiro
subskribi [v.][tr] subscrever, assinar suko [sub.] suco, sumo, seiva
subskribi [v.][tr] subscrever, assinar sulfura [adj.] sulfuroso
substanco [sub.] fís. filos. substância sulfuro [sub.] enxofre
substantivo [sub.] gram. substantivo, sulki [v.][tr] sulcar, encrespar,
nome enrugar, franzir
substitui [v.][tr] substituir sulko [sub.] sulco, calha, rego
substreki [v.][tr] sublinhar sultano [sub.] sultão
subŝtofo [sub.] forro (de vestuário) sumigi [v.] mat. somar, adicionar,
subtaksi [v.][tr] subestimar totalizar
subtaso [sub.] pires sumo [sub.] mat. soma, importância,
subtaso [sub.] pires quantia
subteni [v.][tr] suportar, sustentar, sunfloro [sub.] girassol
amparar sunleviĝo [sub.] nascer do sol
subtera [adj.] subterrâneo suno [sub.] sol
subtera [adj.] subterrâneo sunradio [sub.] raio de sol
___________________________________________________________ 173
sunsubiro [sub.] pôr do sol (seda)

sunumi [v.][tr] expor ao sol susuro [sub.] sussurro, cicio
super sobre, acima de (em posição suturaĵo [sub.] sutura
superior, sem haver suturi [v.][tr] suturar (med.)
contato) suturo [sub.] suturação
supera [adj.] superior suverena [adj.] soberano a.
superflua [adj.] supérfluo suvereno [sub.] soberano
superflua [adj.] supérfluo svarmi [v.][n tr] enxamear, pulular,
superforti [v.][tr] prevalecer, formigar
domar, superar pela força svarmo [sub.] enxame, formigueiro
superhomo [sub.] super-homem svati [v.][tr] pedir em casamento
superi [v.][tr] superar, ser superior, (para outrem), ser intermediário
exceder, suplantar em pedido
superjaro [sub.] ano bissexto de casamento
supernovao [sub.] supernova svatist(in)o [sub.] profissional
(astronomia) cuja ocupação é ser intermediário
supersigno [sub.] acento (gráfico) em pedidos
superstiĉa [adj.] supersticioso de casamento
superstiĉo [sub.] superstição, sveda [adj.] sueco (relativo à Suécia)
crendice Svedio=Svedujo [sub.] Suécia
superŝuti [v.][tr] sobrecarregar, svedo [sub.] sueco (natural da
cobrir com abundância Suécia)
supertuto [sub.] macacão Vocabulário Esperanto-Português - 78
superulo [sub.] superior (aquele svelta [adj.] esbelto, gracioso,
que tem autoridade sobre esguio
outro) sveni [v.][n tr] desfalecer, desmaiar,
supo [sub.] sopa esvanecer
supozi [v.][tr] supor, conjeturar, sveno [sub.] desmaio, desfalecimento,
fazer de conta chilique
supozo [sub.] suposição, hipótese svingi [v.][tr] agitar (mover rápida
supra [adj.] superior e repetidamente, no
supraĵo [sub.] superfície ar, pra lá e pra cá)
supre(n) para cima svisa [adj.] suíço (relativo à Suíça)
supreniri [v.][n tr] subir, ascender Svisio= Svislando=Svisujo
supro [sub.] vértice, cume, cimo [sub.] Suíça
sur prep. sobre (em posição superior, sviso [sub.] suíço (natural da Suíça)
havendo contato)
surbendigi [v.] gravar ( em fita Ŝ
de gravador) ŝablono [sub.] molde, chapa;
surd(a)mutulo [sub.] surdo-mudo padrão; clichê
surda [adj.] surdo ŝafaĵo [sub.] carne de carneiro
surfaco [sub.] mat. superfície ŝafido [sub.] cordeiro
surgenuiĝi [v.] ajoelhar-se ŝafo [sub.] carneiro; animal ovino
surmeti [v.][tr] aplicar, apor; ŝaho [sub.] xá (título do rei da
vestir Pérsia)
surprizi [v.][tr] surpreender, sobressaltar ŝajnas al mi, ke... Parece-me
surprizo [sub.] sobressalto, surpresa que...
(ação de surpreender) ŝajne [adv.] aparentemente
surskribi [v.][tr] sobrescrever ŝajni [v.][n tr] parecer, ter aparência
surŝipe [adv.] à bordo de, mostrar-se;
surtuto [sub.] vest. sobretudo, ŝajnigi [v.] simular, fingir, aparentar
casacão ŝajno [sub.] aparência, exterioridade
suspektema [adj.] desconfiado ŝakalo [sub.] chacal (zoo.)
suspekti [v.][tr] suspeitar, andar ŝaki [v.] jogar xadrez
desconfiado ŝako [sub.] xadrez(
suspektinda [adj.] suspeito jogo)
suspekto [sub.] suspeita ŝakon! xeque!
suspiri [v.][n tr] gemer, suspirar ŝakri [v.][tr] chatinar, mercadejar,
susuri [v.][n tr] sussurrar, farfalhar traficar
___________________________________________________________ 174
ŝaktabulo [sub.] tabuleiro de xadrez ŝiraĵo [sub.] fragmento

ŝakto [sub.] poço vertical que se ŝiri [v.][tr] rasgar, dilacerar,
perfura na terra, para romper
explorar uma mina. ŝirmejo [sub.] abrigo
ŝalo [sub.] xale (vest.) ŝirmi [v.][tr] proteger, abrigar,
ŝalti [v.][tr] el. Ligar (corrente), resguardar
acender (luz) ŝirmilo [sub.] utensílio para proteger
ŝaltilo [sub.] interruptor (botão, contra (fogo etc.)
chave) Vocabulário Esperanto-Português - 79
ŝamo [sub.] camurça ŝlimo [sub.] lodo, limo
ŝanceli [v.][tr] sacudir, abalar, ŝlosi [v.][tr] fechar (com chave)
estremecer ŝlosilo [sub.] chave
ŝanceliĝi [v.] hesitar, vacilar ŝmaci [v.][n tr] fazer ruído de
ŝanco [sub.] chance, acaso favorável, sucção, beijocar, beijar
ensejo, bonan ruidosamente
ŝancon! boa sorte ! ŝminki [v.][tr] maquilar, usar
ŝanĝi [v.][tr] mudar, modificar, cosméticos
alterar ŝminko [sub.] maquilagem
ŝanĝiĝi [v.] mudar, modificar-se ŝmiraĵo [sub.] reboco;
ŝargi [v.][tr] carregar (arma), el. lubrificante
acumular eletricidade em ŝmiri [v.][tr] rebocar (parede);
ŝarĝi [v.][tr] carregar (navio, animal, ungir, lambuzar, untar
etc.), pôr carga ŝnur(o)salti [v.][tr] pular corda
em, estivar ŝnuro [sub.] corda
ŝarĝo=ŝarĝaĵo [sub.] carga, carregamento ŝoforo [sub.] chofer
ŝarko [sub.] zoo. tubarão ŝoki [v.][tr] chocar, melindrar
ŝati [v.][tr] estimar, prezar, gostar ŝoko [sub.] med. choque
de ŝorinjo [sub.] chorinho (música)
ŝatinda [adj.] estimável ŝoseo [sub.] estrada de rodagem,
ŝaŭmi [v.][tr] espumejar (deitar rodovia
espuma) ŝoveli [v.][tr] remover, apanhar
ŝaŭmo [sub.] espuma (com pá)
ŝejko [sub.] xeque, xeique (governador, ŝovelilo [sub.] pá
soberano entre ŝovi [v.][tr] empurrar (fazer deslizar)
os árabes) ŝovinismisto [sub.] chauvinista
ŝelkoj [sub.] suspensórios; alças ŝovinismo [sub.] chauvinismo
(de vestido) ŝparema [adj.] econômico (que
ŝelo [sub.] casca (de frutas, árvores), tem tendência à poupança)
crosta (de crustáceo) ŝpari [v.][tr] economizar, poupar
ŝercema [adj.] brincalhão, gracejador ŝpato [sub.] cavadeira, pá (de
ŝerci [v.][n tr] gracejar, caçoar, cavar); enxada
brincar ŝpini [v.][tr] fiar, reduzir a fio;
ŝerco [sub.] pilhéria, caçoada tecer
ŝerifo [sub.] xerife ŝpinilo [sub.] fuso
ŝi [v.] ela ŝpinrado [sub.] roda de fiar
ŝia [adj.] seu, sua (dela) ŝpruci [v.][n tr] esguichar, jorrar,
ŝika [adj.] chique (elegante no minar, borbotar
trajar) ŝprucigi [v.] fazer jorrar
ŝildo [sub.] escudo (arma); tabuleta ŝprucilo [sub.] irrigador
ŝima [adj.] bolorento ŝranko [sub.] armário, estante
ŝimi [v.][n tr] mofar, abolorecer (de vidro)
ŝimo [sub.] mofo ŝrapnelo [sub.] schrapnell (mil.
ŝindo [sub.] tabuinha (para coberta), projétil com balas)
telha de madeira ŝraŭbi [v.][tr] parafusar, atarraxar
ŝinko [sub.] presunto ŝraŭbilo [sub.] chave de parafuso
ŝipanaro [sub.] tripulação ŝraŭbingo [sub.] porca de parafuso
ŝipestro [sub.] capitão de navio ŝraŭbo [sub.] parafuso, tarraxa
ŝipo [sub.] navio, embarcação ŝraŭbŝlosilo [sub.] chave de
ŝippereo [sub.] naufrágio fenda
___________________________________________________________ 175
ŝrumpi [v.][n tr] engelhar, encarquilhar- tagordo [sub.] ordem do dia

se, enrugar-se tajdo [sub.] maré
ŝtalo [sub.] aço tajlori [v.][tr] fazer veste para
ŝtatestro [sub.] chefe de Estado homem
ŝtatigi [v.] estatizar tajloro [sub.] alfaiate
ŝtato [sub.] Estado (divisões políticas tajpi [v.][tr] datilografar, escrever
de um país ou o à máquina; digitar
próprio país) taksi [v.][tr] taxar, avaliar, orçar,
ŝtele [adv.] pelo roubo ajuizar
ŝteli [v.][tr] roubar, furtar taksiisto [sub.] motorista de táxi
ŝtelisto [sub.] ladrão taksio [sub.] táxi
ŝtiparo [sub.] monte de lenha taksisto [sub.] pessoa cuja profissão
ŝtipo [sub.] cepo, talho (de madeira) é avaliar, orçar,
ŝtofo [sub.] estofo, pano, tecido estimar
ŝtonego [sub.] rochedo, rocha taktiko [sub.] tática
ŝtono [sub.] pedra takto [sub.] mús. compasso, andamento;
ŝtopi [v.][tr] tapar, tampar, arrolhar tino, tato
ŝtopilingo [sub.] el. tomada talenta [adj.] talentoso
ŝtopilo [sub.] rolha, tampa, bucha talento [sub.] talento
ŝtormo [sub.] tormenta, tempestade talimonujo [sub.] pochete
ŝtrumpeto [sub.] meia (de homem) talio [sub.] talhe, cintura
ŝtrumpo [sub.] meia (de mulher) tamburisto [sub.] pessoa que toca
ŝtuparo [sub.] escada (fixa) tambor
ŝtupo [sub.] degrau; escalão tamburo [sub.] tambor
ŝu(far)isto [sub.] sapateiro tamen conj. todavia, entretanto,
ŝuldi [v.][tr] dever (ter dívidas) contudo, porém
ŝuldo [sub.] dívida; dever (moral) tango [sub.] tango
ŝultrlevi [v.][tr] "dar de ombros tanko [sub.] tanque ( de guerra)
ŝultro [sub.] anat. ombro tantiemo [sub.] "royalty"
ŝuo [sub.] sapato tapeto [sub.] forro (de parede)
ŝuti [v.][tr] entornar (líquidos); tapiŝo [sub.] tapete
derramar (sólidos, grãos) taski [v.][tr] cometer, confiar
ŝvebi [v.][n tr] pairar, librar-se, tasko [sub.] tarefa, empreitada,
adejar, esvoaçar carga
ŝveli [v.][n tr] inchar, engrossar taso [sub.] xícara, chávena
ŝveligi [v.] tornar inchado taŭga [adj.] apto, capaz, conveniente
ŝviti [v.][n tr] suar, transpirar taŭgi [v.][n tr] convir, prestar-se
ŝvito [sub.] suor, transpiração (para), servir
taŭzi [v.][tr] desembaraçar (cabelo,
T lã); arrepiar; retorcer,
tabako [sub.] tabaco (bot.) revolver; dilacerar
tabelo [sub.] tabela, quadro, tábua, taverno [sub.] taberna
lista, mat. tabuada tavolo [sub.] f. camada; geol. Estrato,
tabernaklo [sub.] tabernáculo filão, lençol (de
tablo [sub.] mesa água); classe social
tabulo [sub.] tábua, prancha, teamo [sub.] esp. time, equipe
placa teatra [adj.] teatral
taĉmento [sub.] mil. destacamento; teatraĵo [sub.] peça para teatro
turma, turno; teatro [sub.] teatro
equipe (de competição teda [adj.] aborrecido, enfadonho
esportiva) tedi [v.][tr] entediar, enfadar,
Vocabulário Esperanto-Português - 80 aborrecer
tagiĝo [sub.] o romper do dia tegi [v.][tr] cobrir (completamente),
taglibro [sub.] com. diário encapar, enfronhar
taglumo [sub.] luz do sol durante tegilo [sub.] fronha, capa
o dia tegmento [sub.] telhado, teto
tagmanĝo [sub.] almoço teknika [adj.] técnico
tagmezo [sub.] meio-dia tekniko [sub.] técnica
tago [sub.] dia teknologio [sub.] tecnologia
___________________________________________________________ 176
teko [sub.] teca (bot.); pasta para teologio [sub.] teologia

papéis; sufixo que indica teologo [sub.] teólogo
coleção ou arquivos teoremo [sub.] teorema
de documentos" teorio [sub.] teoria
tekruĉo [sub.] bule de chá terapio [sub.] terapia
teksaĵo [sub.] tecido teraso [sub.] terraço, plataforma
Teksaso [sub.] Texas tereno [sub.] terreno
teksi [v.][tr] tecer, urdir teretaĝo [sub.] andar térreo
teksilo [sub.] tear terglobo [sub.] globo terrestre
teksti [v.][n tr] estar formulado terglobo [sub.] globo terrestre
ou redigido com certas teritoria [adj.] territorial
palavras teritorio [sub.] território
teksto [sub.] texto, teor, letra terminalo [sub.] terminal (de
(de canto) computador)
telefoni [v.][tr] telefonar terminaro [sub.] terminologia
telefono [sub.] telefone termino [sub.] termo, expressão,
telegrafi [v.][tr] telegrafar vocábulo
telegrafo [sub.] telégrafo termometro [sub.] termômetro
telegramo [sub.] telegrama termoso [sub.] garrafa térmica
telekopio [sub.] fax termostato [sub.] termostato
telemetrio [sub.] telemetria terni [v.][n tr] espirrar
telereto [sub.] prato pequeno, terno [sub.] espirro
prato de sobremesa tero [sub.] terra, solo, chão
telero [sub.] prato; concha de terorismo [sub.] terrorismo (regime
balança político)
teleskopo [sub.] telescópio teroristo [sub.] terrorista (partidário
televidi [v.][tr] ver pela televisão do terrorismo)
televidilo [sub.] televisor teroro [sub.] terrorismo
televido [sub.] televisão terpomo [sub.] batata
temas pri [v.][tr] trata-se de terpomo [sub.] batatinha
temo [sub.] tema, assunto, motivo tertremo [sub.] tremor de terra
(arte) terura [adj.] terrível, horrível
temperamento [sub.] temperamento teruri [v.][tr] aterrorizar, horripilar
temperaturo [sub.] temperatura teruro [sub.] terror, horror, pavor
tempesto [sub.] tempestade testamenti [v.][tr] testar (deixar
tempio [sub.] têmpora (da cabeça) por testamento)
templo [sub.] templo testamento [sub.] testamento
tempo [sub.] (duração, mús., testi [v.][tr] testar
gram.) tempo testo [sub.] teste (exame crítico
tendaro [sub.] acampamento ou porva das qualidades
tendenca [adj.] tendencioso de uma pessoa ou coisa)
tendenco [sub.] tendência testudo [sub.] tartaruga (zoo.)
tendo [sub.] tenda, barraca tetateto [sub.] tête-à-tête
tendumi [v.][n tr] morar por algum tezo [sub.] tese
tempo em uma tenda ti [v.] forma correlativos que indicam
Vocabulário Esperanto-Português - 81 tia [adj.] tal, de tal espécie, de tal
tenebro [sub.] poét. trevas, escuridão qualidade
teni [v.][tr] ter, segurar, sustentar, tial por isso, por este motivo,
manter portanto, em vista disso
tenilo [sub.] asa (de cesta etc.); tiam então, neste tempo, nessa
cabo (para segurar) ocasião
teniso [sub.] tênis(esp.) tiamaniere [adv.] de tal modo
tenoro [sub.] tenor (mús.) Tibeto [sub.] Tibete
tensio [sub.] el. tensão tie [adv.] aí, lá, ali, além
tenti [v.][tr] tentar, induzir em tie kaj tie [adv.] aqui e ali
tentação tiel assim, desta maneira, daquela
tento [sub.] tentação maneira, deste
teo [sub.] chá modo
Teodoro [sub.] Teodoro tiele [adv.] assim
___________________________________________________________ 177
tien kaj reen para lá e para cá torni [v.][tr] tornear (madeira,

ties desse, deste metal, etc.)
tifono [sub.] tufão tornilo [sub.] torno
tigo [sub.] caule (bot.) tornistro [sub.] mochila, alforje
tigro [sub.] tigre torpedi [v.][tr] torpedear
tikli [v.][tr] fazer cócegas a torpedo [sub.] torpedo (mil.)
tiko [sub.] tique (med.); lona (de torto [sub.] torta (cul.)
fios duplos) torturi [v.][tr] atormentar, torturar
tilio [sub.] tília (bot.) (submeter a torturas)
timema [adj.] tímido, timorato torturo [sub.] tortura
timi [v.][tr] temer, recear, ter tosti [v.][n tr] saudar, beber à
medo de saúde de, brindar
timigi [v.] amedrontar tosto [sub.] toste, saúde, brinde
timo [sub.] receio, medo totala [adj.] total, totalitário
tindro [sub.] isca (substância esponjosa totalismo [sub.] totalitarismo
e combustível totemo [sub.] totem
que se usa para acender tra [adj.] através de, por entre,
lume) por
tineo [sub.] traça (zoo.) trabo [sub.] trave, biga, barrote
tinkturi [v.][tr] tingir tradicia [adj.] tradicional
tinkturo [sub.] tintura tradicio [sub.] tradição, hábito
tinti [v.][n tr] tinir, retinir (metal, tradukaĵo [sub.] tradução (o texto,
vidro), tilintar a tarefa)
tinto [sub.] tinido (ato de tinir) traduki [v.][tr] traduzir
tio [sub.] isso, aquilo traduko [sub.] tradução (a arte)
tio aŭ alio [sub.] isso ou aquilo trafa [adj.] acertado, justo, decisivo
tiom tanto, em tal quantidade; trafi [v.][tr] acertar (no alvo); atingir;
tão dar no alvo
tipa [adj.] típico, modelar trafiko [sub.] tráfego, circulação
tipo [sub.] tipo, modelo ideal; tragedia [adj.] trágico; relativo a
padrão tragédia
tirani [v.][tr] tiranizar tragedio [sub.] tragédia
tirano [sub.] tirano, déspota tragika [adj.] trágico
tiri [v.][tr] tirar, puxar, sacar trajno [sub.] trem, comboio
tirkesto [sub.] gaveta trajto [sub.] traço, feição, linha
titana [adj.] titânico trako [sub.] avi. pista
titano [sub.] titânio traktaĵo [sub.] tratado (de moral,
titano [sub.] titã etc.)
titoli [v.][tr] titular traktato [sub.] tratado (obra em
titolo [sub.] título, cabeçalho, epígrafe que se trata metodicamente
Vocabulário Esperanto-Português - 82 de um assunto)
tiu esse, essa, aquele, aquela trakti [v.][tr] tratar (estar em
toasto [sub.] torrada negociações), agenciar
toleri [v.][tr] tolerar, suportar, traktoro [sub.] trator
agüentar tramo [sub.] bonde; trilho cavado
tolo [sub.] pano (de linho ou cânhamo), tranco [sub.] transe (Esp.)
tela tranĉaĵo [sub.] fatia
tomato [sub.] tomate tranĉeo [sub.] mil. trincheira
tombejo [sub.] cemitério tranĉi [v.][tr] cortar (com faca),
tombo [sub.] túmulo, tumba, sepultura talhar, partir
tondi [v.][tr] cortar (com tesoura), tranĉilo [sub.] faca
tosquiar, podar, tosar trankvila [adj.] calmo, tranqüilo,
tondilo [sub.] tesoura, tosquiadeira sereno
tondri [v.][tr] trovejar, ribombar tranokti [v.][tr] passar a noite
tondro [sub.] trovão, ribombo em algum lugar
tono [sub.] tom, sonância, toada trans além de, do outro lado de,
torĉo [sub.] tocha, facho, archote para lá de
tordi [v.][tr] torcer, retorcer transdoni [v.][tr] transmitir, alienar
torento [sub.] torrente, caudal transformi [v.][tr] transformar
___________________________________________________________ 178
transiri [v.][tr] transpor, ultrapassar (bot.)

transiri [v.][tr] transpor, ultrapassar trili [v.][n tr] trinar, trilar
transistoro [sub.] transistor triliono [sub.] trilhão
transitiva [adj.] transitivo trilo [sub.] trinado, trilo
transloĝiĝi [v.] transferir-se, trilogio [sub.] trilogia
mudar-se trinkaĵo [sub.] bebida
translokiĝi [v.] transferir-se, trinki [v.][tr] beber, libar
mudar-se trio [sub.] trio
transpasi [v.][tr] transpor, passar, triobla [adj.] triplo
exceder triono [sub.] um terço (1/3)
transporti [v.][tr] transportar trista [adj.] triste
transversa [adj.] transverso tritiko [sub.] trigo (bot.)
transverse [adv.] transversalmente triumfi [v.][n tr] triunfar
trato [sub.] (com.) saque triumfo [sub.] triunfo, vitória
travadi [v.][tr] atravessar a vau triviala [adj.] trivial (notório, que
travestio [sub.] paródia é sabido de todos)
travestito [sub.] travesti tro [sub.] demais, demasiadamente
travivi [v.][tr] viver, atravessar trogo [sub.] cocho
(uma época) troigi [v.] exagerar
tre [adv.] mui, muito trolebuso [sub.] trolebus
treege [adv.] extremamente, troleo [sub.] trole
muitíssimo trombono [sub.] trombone
trefo [sub.] paus (jogo de cartas); trompi [v.][tr] iludir, enganar,
trevo (entroncamento lograr
de vias elevadas) trono [sub.] trono
trejni [v.][tr] treinar, adestrar, tropika [adj.] tropical
exercitar tropiko [sub.] trópico
tremi [v.][n tr] tremer, tiritar trotaksi [v.][tr] superestimar
Vocabulário Esperanto-Português - 83 troti [v.][n tr] trotar, andar a trote
tremolo [sub.] faia preta, choupo trotuaro [sub.] passeio, calçada
tremedor (bot.) ao longo das casas; plataforma
trempi [v.][tr] molhar com líquido; (de estação)
imergir trovi [v.][tr] achar, encontrar,
treni [v.][tr] arrastar, levar de deparar
rastos, puxar troviĝ,i [v.][n tr] achar-se, encontrar-
trenŝipo [sub.] rebocador se, achar
treti [v.][tr] pisar, calcar (com os trudi [v.][tr] impor, obrigar, ditar
pés) (lei)
trezoro [sub.] tesouro trumpeti [v.][n tr] trombetear,
tri [v.] três buzinar, tocar trombeta
tria [adj.] terceiro trumpeto [sub.] mús. trombeta,
triba [adj.] tribal trompa
tribo [sub.] tribo trunko [sub.] tronco
tribordo [sub.] estibordo (náut) truo [sub.] buraco, abertura
tribunalo [sub.] tribunal, foro trupo [sub.] elenco, companhia
tribuno [sub.] tribuna, pódio (para (tea.); tropa (mil.)
o orador) truto [sub.] truta (mús.)
tributi [v.][tr] tributar (pagar tualeto [sub.] traje, vestimenta;
como tributo) toalete (ato ou maneira
tributo [sub.] tributo de lavar, pentear, vestir,
triciklo [sub.] triciclo etc.)
trietaĝa [adj.] de três andares, tuberkulozo [sub.] tuberculose
do terceiro andar tubo [sub.] tubo, cano, canudo
trifolio [sub.] trevo (bot.) tuj [sub.] logo, imediatamente,
trigonometrio [sub.] trigonometria sem demora
triki [v.][tr] fazer meias, fazer tuja [adj.] imediato
rendas; tricotar tuko [sub.] pano
trikilo [sub.] agulha de meia (tricô) tulipo [sub.] tulipa
trikoloreto [sub.] amor-perfeito tumoro [sub.] tumor
___________________________________________________________ 179
tumulto [sub.] tumulto, agitação, fardamento

balbúrdia unika [adj.] único (na sua espécie),
tunelo [sub.] túnel incomparável; ímpar
tuniko [sub.] túnica (vest.); anat. unio [sub.] união (pol. associação
bot. membrana de pessoas ou de estado)
tuno [sub.] tonelada (1000 kg) universala [adj.] universal
turisto [sub.] turista universitato [sub.] universidade
turka [adj.] turco (relativo à Turquia) universo [sub.] universo
turko [sub.] turco, (natural da unu um
Turquia) unu la alian reciprocamente
Turkujo=Turkio [sub.] Turquia unua [adj.] primeiro
turmenti [v.][tr] atormentar, torturar, unuafoje [adv.] pela primeira vez
supliciar unuanima [adj.] unânime
turmento [sub.] tormenta, martírio, unue [adv.] primeiramente, em
suplício primeiro lugar
turneo [sub.] turnê unueca [adj.] unido
turni [v.][tr] virar, voltar, volver unueco [sub.] união
turni sin girar, dar voltas, voltarse unuflanka [adj.] unilateral
turni sin al dirigir-se a unufoje [adv.] uma vez
turniro [sub.] torneio unufoje [adv.] uma vez
Vocabulário Esperanto-Português - 84 unuforma [adj.] que apresenta
turo [sub.] arq. torre; roque, torre somente uma forma
(peça de xadrez) unuigi [v.] unir, unificar
tusi [v.][n tr] tossir unuiĝinta [adj.] unido
tusilago [sub.] tussilagem unuo [sub.] unidade
tuso [sub.] tosse unuope [adv.] um a um
tuŝi [v.][tr] tocar, mexer, bulir unuope [adv.] um de cada vez
tuta [adj.] todo, total, inteiro uragano [sub.] furacão, tempestade
tutaĵo [sub.] todo, total, soma uranio [sub.] urânio (quim.)
tute [adv.] totalmente urb(o)domo [sub.] prefeitura
tute ne [adv.] de modo algum, urba [adj.] urbano
tutmonda [adj.] mundial urbego [sub.] metrópole
tutmonda [adj.] mundial, universal urbestro [sub.] prefeito
tutmondigo [sub.] globalização urbeto [sub.] vila, burgo
urbo [sub.] cidade, município
U urĝa [adj.] urgente
uj [sub.] (sufixo que indica recipiente, urĝas não há pressa
pátria, árvore) urĝi [v.][tr] instar (com), apressar,
ujo [sub.] caixa, vaso, continente, ne
vasilha urini [v.][n tr] urinar
ul (sufixo que caracteriza o ser urino [sub.] urina
pelo radical da palavra, urso [sub.] urso
ex.: malsanulo = doente; urtiko [sub.] urtiga (bot.)
mumuloj = mamíferos) Urugvaja [adj.] uruguaio (relativo
ulcero [sub.] úlcera ao Uruguai)
Uliso [sub.] Ulisses Urugvajano [sub.] uruguaio (natural
ulmo [sub.] ulmo, olmo (bot.) do Uruguai)
ultimato [sub.] ultimato Urugvajo [sub.] Uruguai
um (sufixo de derivação correlata Usona [adj.] estadunidense (relativo
ao significado da raiz, ao E.U.A.)
ex.: kolo = pescoço; usonano [sub.] cidadão estadunidense
kolumo = colarinho) Usonano [sub.] estadunidense
umaĵo [sub.] uma coisa qualquer (natural dos E.U.A.)
umbiliko [sub.] anat. umbigo Usono [sub.] Estados Unidos da
unco [sub.] onça (medida de peso América
antiga que eqüivale a utero [sub.] útero (anat.)
285 decigramas) utila [adj.] útil, profícuo, vantajoso
ungo [sub.] unha (de dedo) utileco [sub.] utilidade
uniformo [sub.] uniforme, farda, utiligi [v.] utilizar
___________________________________________________________ 180
Utopia [adj.] utópico vanta [adj.] frívolo, fútil, vaidoso

Utopio [sub.] Utopia vantaĵo [sub.] coisa vã, fútil,
uverturo [sub.] ouverture (mús.) sem sentido
uzi [v.][tr] usar, empregar, servir- vaporo [sub.] vapor
se de vaporŝipo [sub.] navio a vapor
uzino [sub.] usina (grande fábrica varbi [v.][tr] aliciar, angariar,
metalúrgica) engajar, recrutar
uzo [sub.] uso, emprego varbiĝi [v.] alistar-se, engajar-se
uzuro [sub.] usura varbito [sub.] recruta
Vocabulário Esperanto-Português - 85 varia [adj.] variável
uzurpi [v.][tr] usurpar, defraudar, variaĵo [sub.] variação; bot. variedade
esbulhar varieteo [sub.] variedades (tea.)
varii [v.][n tr] variar, mudar
Ŭ variolo [sub.] varíola
ŭato [sub.] Watt varma [adj.] quente, calmoso,
acalorado, vivo
V varmega [adj.] ardente, fogoso
varmeta [adj.] tépido, morno
vadi [v.][n tr] vadear (andar na
varo [sub.] mercadoria, fazenda
água ou meio mole, solto,
Varsovio [sub.] Varsóvia
como lama, neve, areia)
varti [v.][tr] tratar, cuidar de criança;
vafleto [sub.] cone para sorvete
desvelar-se por alguém,
vaflo [sub.] folhado, "waffle""
por alguma coisa
vagi [v.][n tr] vagar, errar, vadiar,
vartistino [sub.] aia, ama-seca
vagabundear
vasta [adj.] vasto, espaçoso,
vagino [sub.] vagina
amplo, extenso
vagonaro [sub.] comboio, trem
Vaŝingtono [sub.] Washington
vagono [sub.] vagão
Vatikano [sub.] Vaticano
vagulo [sub.] vagabundo
vato [sub.] algodão cardado e
vaka [adj.] vago, vacante
comprido em camadas
vakcini [v.][tr] vacinar
moles
vakcino [sub.] vacina
vazelino [sub.] vaselina
vakero [sub.] vaqueiro, boiadeiro
vazo [sub.] vaso, recipiente, vasilha
vaki [v.][n tr] vagar, estar vago
ve! ai!(interjeição que exprime
(lugar, função)
grito de dor ou ameaça
vakigi [v.] tornar vago
de infelicidade ou maldição)
vakso [sub.] cera
vegetalo [sub.] vegetal
vakstolo [sub.] tecido encerado,
vegetarano [sub.] vegetariano
oleado
vegeti [v.][n tr] vegetar
vakuo [sub.] fís. vácuo
vejno [sub.] veia (anat.)
valida [adj.] válido, valioso
vekhorloĝo [sub.] despertador
validi [v.][n tr] valer, ter valor
veki [v.][tr] acordar, despertar
validigi [v.] validar
(interromper o sono de
valizo [sub.] valise (mala de
alguém)
mão), maleta
vekiĝi [v.] acordar, despertar
valo [sub.] geog. vale
velki [v.][tr] técn. Soldar de topo,
valora [adj.] que tem valor
caldear, soldar (referindo-
valori [v.][tr] valer, ter o valor de
se à solda autógena)
valoro [sub.] valor
velo [sub.] náut. vela, pano
valsi [v.][n tr] valsar
velura [adj.] constituído de veludo
valso [sub.] valsa
veluro [sub.] veludo
valuto [sub.] cotação (câmbio)
vendejo [sub.] venda, loja
valvo [sub.] (mec., el.) válvula
vendi [v.][tr] vender, ceder
vana [adj.] vão, inútil, estéril
Vocabulário Esperanto-Português - 86
vandalo [sub.] vândalo
vendisto [sub.] vendedor
vane [adv.] em vão, inutilmente
vendredo [sub.] Sexta-feira
vango [sub.] face (do rosto), bochecha
veneni [v.][tr] envenenar, intoxicar
vangofrapo [sub.] bofetada, tabefe
veneno [sub.] veneno, tóxico,
vanilo [sub.] baunilha (bot.)
peçonha (dos animais)
___________________________________________________________ 181
venera [adj.] venéreo vesperto [sub.] morcego (zoo.)

Venezuelo [sub.] Venezuela vespiri [v.][n tr] suspirar
venĝi [v.][tr] vingar, desforrar, vespo [sub.] vespa (zoo.)
vingar-se vesproj [sub.] rel. vésperas
venĝo [sub.] vingança (ação de vestaĵo [sub.] cada uma das peças
vingar) de uma vestimenta
veni [v.][n tr] vir, chegar vesti [v.][tr] vestir; cobrir, revestir
venki [v.][tr] vencer, debelar, vestiĝi [v.] vestir-se, vest(aĵ)o
superar vesto [sub.] vestimenta
venko [sub.] vitória, vencida vestoj [sub.] roupas
venonta [adj.] que virá veŝto [sub.] colete
ventego [sub.] tufão, furacão veterano [sub.] veterano
vento [sub.] vento, sopro veterinaro [sub.] veterinário
ventoli [v.][tr] ventilar, arejar veterinformoj [sub.] boletim
ventolilo [sub.] ventilador meteorológico
ventro _____[sub.] anat. ventre, abdome, vetero [sub.] tempo (estado atmosférico)
barriga veti [v.][n tr] apostar
ventumi [v.][tr] abanar, ventilar vetkuri [v.][tr] correr (disputando)
ventumilo [sub.] leque, abano veto [sub.] aposta
Venuso [sub.] Vênus veturi [v.][n tr] andar (em veículo),
vera [adj.] verdadeiro, verídico viajar; ir, andar
verbo [sub.] verbo veturigi [v.] transportar (em veículo),
verda [adj.] verde, verdejante conduzir
verdikto [sub.] veredicto veturilo [sub.] veículo, viatura
verdire [adv.] na verdade veziketo [sub.] anat. vesícula
verdo [sub.] verde, verdor, verdura veziko [sub.] anat. bexiga
vere [adv.] na verdade vi [v.] vós, tu, você, vocês, o(s)
vergi [v.][tr] vergastar (punir, senhor(es), a(s) senhora(
batendo com vergasta s)
em) via [adj.] vosso, teu, seu (de você)
vergo [sub.] verga, vara (flexível viando [sub.] carne, vianda
e delgada) vibri [v.][tr] vibrar, fremir
verkaro [sub.] obras completas vibro [sub.] vibração
de um autor vice [adv.] em fila, um após o outro
verki [v.][tr] escrever, compor vico [sub.] vez, turno; fila, linha,
(art., lit.) fileira; cauda; vice (vicepresidente,
verkinto [sub.] autor etc.)
verkisto [sub.] autor vico [sub.] minha vez
verko [sub.] obra, composição vicpatro [sub.] padrasto, mia
vermo [sub.] verme vicrado [sub.] roda sobressalente
vero [sub.] verdade vidaĵo [sub.] vista, panorama
versio [sub.] versão vidbendo [sub.] fita de vídeo
verso [sub.] verso videbla [adj.] visível
verŝajne [adv.] provavelmente videofono [sub.] videofone
verŝi [v.][tr] despejar (líquidos), videokasedo [sub.] videocassete
verter, derramar Vocabulário Esperanto-Português - 87
vertebro [sub.] vértebra vidi [v.][tr] ver, mirar, presenciar,
vertiĝi [v.][n tr] sentir vertigem pôr em vista
vertiĝo [sub.] vertigem, tontura vidinda [adj.] digno de ser visto
(med.) vido [sub.] aspecto
vertikala [adj.] vertical vidpunkto [sub.] ponto de vista
verto [sub.] vértice (anat. o ponto vidvino [sub.] viúva
mais elevada da abóbada vidvo [sub.] viúvo
craniana) Vieno [sub.] Viena
veruko [sub.] verruga vigla [adj.] vivo, ágil, animado,
verva [adj.] expressivo bem disposto
vervo [sub.] verve, estro vikingo [sub.] viquingue, "viking"
vespere [adv.] à tarde, de tarde viktimo [sub.] vítima
vespero [sub.] tarde, noite, véspera vila [adj.] viloso, peludo, piloso
___________________________________________________________ 182
vilaĝeto [sub.] lugarejo, vila voz

vilaĝo [sub.] aldeia, povoado voĉo [sub.] voz, voto
vilao [sub.] vila (elegante casa de vodko [sub.] vodca
campo) vojaĝanto [sub.] viajante, passageiro
Vilhelmo [sub.] Guilherme vojaĝema [adj.] que tem gosto
vinagro [sub.] vinagre por viagens
vinberejo [sub.] vinha, vinhedo vojaĝi [v.][n tr] viajar
vinbero [sub.] uva vojaĝo [sub.] viagem
vindi [v.][tr] enfaixar, pensar vojevodo [sub.] voivoda (alto
(criança), envolver, enrolar funcionário civil ou militar,
vindotuko [sub.] cueiro nos países balcânicos
Vindozo [sub.] Windows (sistema e na Polônia)
operacional de computador) vojmontrilo [sub.] estaca com
vino [sub.] vinho indicação da cidade mais
vintro [sub.] inverno próxima, fixada à beira
violo [sub.] violeta da estrada
violonĉelo [sub.] violoncelo vojo [sub.] caminho, estrada, via
violono [sub.] violino vokalo [sub.] vogal (gram.)
vipi [v.][tr] chicotear, vergastar voki [v.][tr] chamar
vipo [sub.] chicote, relho vokto [sub.] intendente, zelador
vipuro [sub.] víbora (fiscal)
vira [adj.] varonil, masculino Volapuko [sub.] Volapuque
vireco [sub.] virilidade volbo [sub.] arq. abóbada
virga [adj.] virgem, virginal voli [v.][tr] querer, ter vontade
virgulino [sub.] virgem de
virina [adj.] feminino volo [sub.] vontade, o querer
virino [sub.] mulher volonte [adv.] de bom grado, de
viro [sub.] homem, varão boa vontade
virto [sub.] virtude volonti [v.][tr] ter a bondade de
virtuozo [sub.] virtuose volontulo [sub.] um voluntário
viruso [sub.] vírus volto [sub.] volt (el.)
viskio [sub.] uísque volumo [sub.] volume, tomo (de
visko [sub.] visco (bot.) livro)
viŝi [v.][tr] enxugar (secar esfregando), volupta [adj.] voluptuário
limpar (tirar o volupto [sub.] volúpia, sensualidade
pó) volvi [v.][tr] enrolar
viŝtuko [sub.] pano de limpeza vomi [v.][tr] vomitar, lançar
vito [sub.] bot. videira Vordo [sub.] Word (editor de texto
vitraĵo [sub.] objeto de vidro de computador)
vitrino [sub.] vitrina, mostrador Vocabulário Esperanto-Português - 88
vitro [sub.] vidro vortareto [sub.] vocabulário
vivi [v.][n tr] viver, existir vortaro [sub.] dicionário
vivo [sub.] vida, o viver vorto [sub.] palavra
vivteni [v.][tr] subsistir (prover vosto [sub.] cauda, rabo
às necessidades da vida) voti [v.][tr] prometer por meio de
vivu! viva! voto
vizaĝo [sub.] rosto, cara, semblante voto [sub.] rel. voto, promessa
vizio [sub.] rel., med. visão vuali [v.][tr] velar, cobrir com
viziti [v.][tr] visitar, ir ver, fazer véu
visita(s) vualo [sub.] véu, manto
vizito [sub.] visita vulgara [adj.] vulgar, comum,
vizo [sub.] visto ordinário
vjetnama [adj.] vietnamita (relativo vulkano [sub.] vulcão
ao Vietnã) vulpo [sub.] raposa (zoo.)
vjetnamano [sub.] vietnamita vulturo [sub.] abutre (zoo.)
(natural do Vietnã) vundi [v.][tr] ferir, vulnerar
Vjetnamo [sub.] Vietnã vundo [sub.] ferida, ferimento,
voĉdoni [v.][tr] votar lesão
voĉe [adv.] oralmente, de viva
___________________________________________________________ 183
Z
zebro [sub.] zebra
zefiro [sub.] zéfiro, brisa, aragem;
zefir (tecido leve e
transparente)
zenito [sub.] zênite
zigzagi [v.][n tr] ziguezaguear
zigzago [sub.] ziguezague
zinko [sub.] zinco
zipo [sub.] zíper
zodiako [sub.] zodíaco (astr.)
zono [sub.] cinta, cintura; zona
(cada uma das cinco divisões
do globo terrestre)
zoologio [sub.] zoologia
zorge [adv.] com zelo
zorgi [v.][n tr] cuidar, zelar, tutelar;
preocupar-se (por
males ou contrariedades
ocasionais)"
zorgo [sub.] cuidado, zelo; preocupação
zumi [v.][n tr] zumbir, zunir
zumoj [sub.] zumbido, zunzum
___________________________________________________________ 184

Rekta Metodo de Esperanto

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Rekta Metodo de Esperanto

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

REKTA METODO

Ĉharqueada, Brazilo 2006

HISTORIO DE LA LINGVO HISTÓRIA DA LINGUA

La internacia A língua internacional Esperanto foi criada

LA MONDO MALFERMAS SIAJN O MUNDO ABRE SUAS PORTAS

Dinosaŭro estas granda besto. Sufiksoj

Ratoj Novaj Vortoj

Ido de homo estas homido, aŭ Agoj

Rapida Aŭtomobilo Agoj

Malrapida Kamiono Prepozicioj

Mi vojaĝas per motorciklo rapide.

Familio Novaj Vortoj

Monstroj Novaj Vortoj

Hodiaŭ estas vintro.

La malvarmo estas agrabla.

Fine ili sukcesis fari la neĝo-homon.

La neĝo-homo estas preta.

Kie estas la gnomo?

Kiu ludas futbalon?

Kiu faris la grendegan ŝipon?

Kie ekzistis malgranda regno?

Kiu vivis kun la reĝino en la Kasteloj?

Kiu havis ruĝan flagon?

Kio okazas kiam vi alvenas al la

Kion vi volas studi?

En la lernejo la infanoj devas sidi dum Novaj Vortoj

Kial vi levas la manon? Demandaj Vortoj

Kial vi ne sukcesas kopii la lecionon? Demonstrativaj

Kiu ŝatas la vintro en via lando?

Hodiaŭ estas mia Novaj Vortoj

Kiom fa infanoj estas en la festo?

La bonaj fruktoj estas Novaj Vortoj

En la parko por Novaj Vortoj

Kiu estas atendanta en la tobogano?

Ĉu la sorĉist-tago estas en Oktobro?

Kio okazos se la personoj ne donas

Kio estas bele ornamitaj?

Kio vi estos kiam vi kreskos?

Kiam nia hejmo ekbrulas kiun ni

Kia estas la fajro-kamionoj ĝenerale?

Kiam la homoj plej bonej konas la

Kiu necesas pli da atento?

Kio estas saĝa persono?

Kiel la plenaĝuloj povas helpi nin?

Kiom da spaco bezonas por terkulturi?

Ĉu la familio estas grava por la

Kial la familio ĝuas la kunvivado?

Kion alportas la blankuloj al la tuta

Kio estas sociaj estoj?

Ĝuste kiam ni spertas solecon?

Kiam oni devas bani nin per la suno?

Kiom da tempo oni devas bani nin?

Kio estas hipertensio ?

Per kio oni povas mezuri la tension en

Kiu estas la normala mezuro de la

Kio estas esenca parto de la vivo?

Kiam la vivo estas bela?

Kio ne gravas por amikeco?

En multaj landoj -o Vortoj

Ĉu la malplievoluiĝintaj landoj bone Agoj

Kiu estas la plej kompetenta

Kie deĵoras senpage la volontuloj?

Kiu estas ege grava por la disvolviĝo