UNIVERZITET U SARAJEVU

PRIRODNO-MATEMATIKI FAKULTET
ODSJEK ZA FIZIKU

ARU ZADATAK BROJ 5

azim Mujki
4163/F

Zadatak:

U ovom zadatku treba teorijski razmotriti mogunost zakretanja pravca

polarizacije linearno-polariziranog snopa svjetlosti za 900. Pretpostavimo da imamo N+1
polarizatora koji su postavljeni jedan iza drugog tako da je osa polarizacije svakog narednog

2N
pomjerena za ugao
u odnosu na prethodni. Linearno polarizirana svjetlost intenziteta I0
pada na prvi polarizator tako da se pravac polarizacije svjetlosti poklapa sa osom polarizatora.
a) Pokazati da se intenzitet svjetlosti, nakon prolaska kroz sve polarizatore, moe odreen
relacijom:

I ( N ) I 0 cos 2 N

2N
(1)
b) Koristei neki od programa za grafiko predstavljanje funkcija (MS Excel, Mathematica,
), prikazati grafiki zavisnost intenziteta transmitirane (proputene) svjetlosti od broja
polarizatora N, za vrijednosti N od 2 do 100. Da li je bolje koristiti vei ili manji broj
polarizatora? Kakav je pravac polarizacije transmitirane svjetlosti u odnosu na pravac
polarizacije upadne svjetlosti?
c) Do sada je bila pretpostavka da svjetlost prolazi kroz niz idealnih polarizatora. U stvarnosti
se uvijek jedan dio svjetlosti apsorbira od strane polarizatora. Ako se 2% svjetlosti apsorbira u
sluaju da se pravac polarizacije svjetlosti poklapa sa osom polarizatora (za idealni polarizator
u ovom sluaju ne bi bilo apsorbcije i intenzitet transmitirane svjetlosti bio bi jednak
intenzitetu upadne svjetlosti), pokazati da e u ovom sluaju intenzitet transmitirane svjetlosti
nakon prolaska kroz N+1 polarizator biti:

I ( N ) (0,98) N 1 I 0 cos 2 N

2N
(2)
Nacrtati grafikon funkcije (2). Odrediti optimalan broj polarizatora, tako da intenzitet
svjetlosti nakon prolaska bude maksimalan.
d) Na koji biste nain eksperimentalno provjerili da li vrijedi relacija (1)? Opisati postupak i
po mogunosti ga realizirati koristei dostupne polarizatore po vrsti i broju.

Rjeenje

Sa slike se vidi da e samo jedan dio svjetlosti proi kroz drugi polarizator. S obzirom da su
osobine svjetlosti sadrane u vektoru jaine elektrinog polja E onda emo posmatrati samo
oscilacije tog polja. Vektor E moemo razloiti na komponente, jedna je paralelna sa
pukotinom na drugom polarizatoru, a druga je okomita na nju. Okomita komponenta vektora
elektrinog polja e ieznuti, a paralelna e proi dalje. Tako da e jaina elekrinog polja
nakon prolaska kroz polarizator biti:
E=E 0 cos
Kako je intenzitet proporcionalan kvadratu amplitude elektrinog polja, onda moemo pisati
da je:
I =I 0 cos 2
Ovaj izraz poznat je pod nazivom Malausov zakon, gdje je ugao izmeu ravnina polarizacije
dva susjedna polarizatora.
a) Relacija (1) se moe dokazati matematikom indukcijom. Prvo da vidimo koliki e biti
intenzitet svjetlosti kada proe kroz samo dva polarizatora:
I 1 =I 0 cos 2
Kada svjetlost proe kroz jo jedan nakon ova dva intenzitet e biti:
I 2 =I 1 cos2 =I 0 cos 4
Kada zatim proe kroz jo jedan polarizator, imamo:
I 3 =I 2 cos2 =I 0 cos6
Ako uoimo zakon ponavljanja, vidi se da je:
I N =I 0 cos 2 N
S obzirom da je u naem sluaju =/2N, tada imamo:

I N =I 0 cos 2 N (
)
2N
to je i trebalo dokazati.

b) Grafik funkcije

I N =I 0 cos 2 N (

)
2N

sam nacrtao u softverskom paketu Wolfram

Mathematica 7.0, koristei funkciju Plot.

Na ordinati je nanijet relativni intenzitet polarizovane svjetlosti, dok je na apscisi nanijet broj
polarizatora. Oigledno je bolje koristiti vie polarizatora, ako elimo jai intenzitet svjetlosti.

Analizirajui funkciju to smo mogli i sami zakljuiti; kosinus ima najveu vrijednost 1, a tu
vrijednost poprima za veoma male uglove, tj. kada N . Uz to, kako N raste, tako raste i
eksponent kosinusa.

c) relacija (2) se takoer moe dokazati matematikom indukcijom. Ako se 2% svjetlosti

apsorbuje onda to znai da e 98% svjetlosti da proe kroz polarizator, odnosno 0,98 od
poetne. Nakon prolaska svjetlosti kroz dva polarizatora imamo:

I 1 =0,98 I 0 cos
Zatim nakon prolaska kroz jo jedan imamo:
I 2 =0,98 I 1 cos2 =(0,98)2 I 0 cos4
Pa onda nakon jo jednog:
I 3 =0,98 I 2 cos2 =(0,98)3 I 0 cos6
Dakle moemo zakljuiti da je:

I N =(0,98)N+1 I 0 cos 2 N (
)
2N
to je i trebalo dokazati.

0 .6 0
0 .5 5
0 .5 0
0 .4 5
0 .4 0
0 .3 5

Ov
o je grafik prethodne funkcije za prvih 20 polarizatora koji sam takoer nacrtao u
programskom paketu Mathematica. Na y-osi je nanijet relativni intenzitet (I/I0), a na x-osi je
nanijet broj polarizatora. Vidimo da e se maksimalni intenzitet za dati postotak apsorpcije
dogoditi za broj od 11 polarizatora.
10

15

20

d) Da bih provjerio da li vrijedi relacija (1), postavio bih 2 polarizatora sa ravnima okrenutim
tako da zadovoljavaju relaciju (1), a na nekom zastoru bih onda gledao intenzitet svjetlosti
koja dolazi iz polarizatora. Nakon toga, postavio bih jo jedan polarizator; na osnovu grafika
bih onda trebao dobiti jai intenzitet svjetlosti ovaj put. Nakon toga bih postavio jo jedan
polarizator i vidio da li se rezultati eksperimenta slau sa teorijskim modelom.