Gua do ceo

de vern (2015)
Irene Baspino
Martin Pawley

Para comezar lembramos algunhas nocins bsicas para orientarnos:

Mirando cara ao horizonte Norte

** Estn

s destacadas algunhas das constelacins

que podes ver mirando cara ao Norte, as
esenciais para aprender a orientarte.

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42LN8LW)

1 Lembramos algunhas nocins bsicas para orientarnos:

Mirando cara ao horizonte Norte

** Estn s destacadas algunhas das constelacins

que podes ver mirando cara ao Norte, as esenciais
para aprender a orientarte.

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42LN8LW)

Mirando cara ao horizonte Norte

. . .

Como localizar a polar?

A estrela Polar importante non polo seu brillo, que non destaca especialmente, senn por indicarnos sempre
o N. Polo tanto esencial tela localizada para orientarnos ben.
Realmente mis doado de atopar o lombo da Osa Maior, coecido popularmente como O carro, que a
estrela Polar, as que imos ver un truco para axudarnos a chegar Polar dende a Osa Maior

Estira o teu brazo e cos dedos

ndice e pulgar colle as das
ltimas estrelas do carro e
desprzaas 5 veces a sa
distancia

A Va Lctea

A Va Lctea a galaxia dentro da cal vivimos. Nun dos brazos da

espiral atpase o noso sistema solar

As vista de canto, nesta imaxe podemos percibir que o plano da galaxia

moito mis denso en estrelas.
Agora, demonos conta de que vivimos no medio desta morea de estrelas.
Todas as estrelas que vemos dende a Terra son nicamente as da nosa galaxia.

Como vemos dende a Terra o plano da galaxia?

Pois as

Para poder gozar dela con

nitidez debemos aproveitar
noites moi despexadas e
afastarnos moito das cidades.

Coma un regueiro mis

denso de estrelas que
percorre o ceo de norte
a sur.

(imaxe da bveda
celeste ao completo)

Algunhas das constelacins

que podemos ver no
camio da Va Lctea son:
Perseo, Casiopea, Cisne,
Aguia, Saxitario e Escorpio
(no mapa aparecen tamn a
Osa Maior e a Osa Menor,
pero s como referencias)

(imaxe da bveda
celeste ao completo)

Constelacins destacadas no ceo do vern:

O Tringulo do Vern

mirando cara ao horizonte Norte e o Cnit do ceo

O Tringulo do Vern,
formado por tres estrelas de
tres constelacins
diferentes:
- Deneb na constelacin do
Cisne.
- Vega na constelacin da
Lira.
- Altair na constelacin da
Aguia.

Cnit

E
(coas frechas vermellas sobre o
mapa indicamos un dos xeitos de
chegar s estrelas do Tringulo de
Vern dende a Osa Maior)

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42Lat.N/8Long W)

mirando cara ao horizonte Norte e o Cnit do ceo

Cnit

O Tringulo do Vern,
formado por tres estrelas de
tres constelacins
diferentes:
- Deneb na constelacin do
Cisne.
- Vega na constelacin da
Lira.
- Altair na constelacin da
Aguia.
E
E

(coas frechas vermellas sobre o

mapa indicamos un dos xeitos de
chegar s estrelas do Tringulo de
Vern dende a Osa Maior)

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42Lat.N/8Long W)

mirando cara ao horizonte Norte e o Cnit do ceo

Cnit

O Tringulo do Vern,
formado por tres estrelas de
tres constelacins
diferentes:
- Deneb na constelacin do
Cisne.
- Vega na constelacin da
Lira.
- Altair na constelacin da
Aguia.
E
E

(coas frechas vermellas sobre o

mapa indicamos un dos xeitos de
chegar s estrelas do Tringulo de
Vern dende a Osa Maior)

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42Lat.N/8Long W)

mirando cara ao horizonte Norte e o Cnit do ceo

O Tringulo do Vern,
formado por tres estrelas de
tres constelacins
diferentes:
- Deneb na constelacin do
Cisne.
- Vega na constelacin da
Lira.
- Altair na constelacin da
Aguia.

Cnit

(coas frechas vermellas sobre o

mapa indicamos un dos xeitos de
chegar s estrelas do Tringulo de
Vern dende a Osa Maior)

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42Lat.N/8Long W)

mirando cara ao horizonte Norte e o Cnit do ceo

O Tringulo do Vern,
formado por tres estrelas de
tres constelacins
diferentes:
- Deneb na constelacin do
Cisne.
- Vega na constelacin da
Lira.
- Altair na constelacin da
Aguia.

Cnit

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42Lat.N/8Long W)

monos centrar nas constelacins que forman o Tringulo do Vern

No vern estas tres constelacins dominan o cnit (a zona mis alta do ceo),
movndose por esta zona de leste a oeste a medida que avanza a noite.

Cisne

estrelas principais:

Albireo

Co telescopio podemos
apreciar que Albireo
unha estrela dobre (en
realidade triple)
cuxas
estrelas presentan das
cores moi chamativas

Deneb

Deneb, con magnitude aparente

de +1,25, a estrela mis
brillante da constelacin do
Cisne.

unha
estrela
superxigante branco-azulada

Cisne

obxectos de ceo profundo

NGC 7000, tamn coecida como

Nebulosa Norteamrica.
Nesta constelacin hai unhas cantas
nebulosas
rechamantes,
ademais
da
Norteamrica podemos destacar tamn a
Nebulosa do Velo que o resto dunha
supernova.
Cmpre lembrar que cos prismticos s se
poden apreciar como pequenas manchas
difusas, mentres que cun telescopio poden
apreciarse con algo mis de nitidez (anda
que nunca se podern ver coa nitidez das
fotografas por mor do tempo de exposicin)

Lira

estrelas principais:

Vega

Vega, brillante estrela azulada situada a uns 27 anos luz

da Terra. Cunha magnitude aparente 0,03 a mis
brillante das tres que constiten o tringulo de vern.

Lira

obxectos de ceo profundo

M 57

M 56

M57, tamn coecida como a Nebulosa do Anel ou Anular

de Lira, unha das nebulosas mis coecidas, empregada
frecuentemente como exemplo de nebulosa planetaria

Aguia

estrelas principais:

Altair

Altair, estrela branca situada a 16,8 anos

luz, a sa magnitude aparente de 0,76

Aguia

obxectos de ceo profundo

NGC 6751

NGC 6751
unha nebulosa planetaria. Nesta
constelacin podense ver polo
menos 5 nebulosas planetarias.

Constelacins destacadas no ceo do vern:

Saxitario e Escorpio

mirando cara ao horizonte Sur e o Cnit do ceo

Ao estar orientados cara ao horizonte sur no cnit podemos ver de novo o
tringulo de vern, pero cunha orientacin diferente.

NOTA: Ter en conta que ao estar

mirando cara ao Sur, o Leste est
nosa esquerda e o Oeste nosa
dereita (ao revs que cando
miramos cara ao Norte)

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42Lat.N/8Long W)

mirando cara ao horizonte Sur e o Cnit do ceo

Pero se no canto de mirar cara o cnit miramos cara a lia do horizonte
atoparemos as constelacins zodiacais de Escorpio e Saxitario que durante as
primeiras horas da noite desprzanse de leste a oeste por esta lia do horizonte

NOTA: Ter en conta que ao estar

mirando cara ao Sur, o Leste est
nosa esquerda e o Oeste nosa
dereita (ao revs que cando
miramos cara ao Norte)

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 15.VII.2015
23:00 p.m. 15.VIII.2015
localizacin: Galicia (42Lat.N/8Long W)

Cando miramos a zona do ceo na que se atopa Saxitario apuntamos,

dende a nosa perspectiva na Terra, cara ao centro da nosa galaxia, a Va
Lctea.
Esta unha rexin moi densa en estrelas, na que podemos observar
multitude de obxectos de ceo profundo, principalmente nebulosas e
cmulos.

Escorpio

estrelas principais:

Antares unha estrela

superxigante vermella, cunha
magnitude aparente de +1,05.
Debe o seu nome cor
vermella
pola
cal
na
antigidade
foi
asociada
mitoloxicamente con Marte
(Ares). Crase, polo seu
parecido con este, que os dous
estaban enfrontados, e de a
vn o nome de rival de Ares,
Anti-Ares.

Escorpio

obxectos de ceo profundo

M4

M65

M4

Cmulo globular, distante

7.200 anos luz. Contn
algunhas enanas brancas que
estn entre os obxectos mis
antigos da Va Lctea, cunha
idade estimada de 13.000
millns de anos. visible con
prismticos (moi tenue).

M6

Cmulo aberto coecido

como
Cmulo
da
Bolboreta

Saxitario

estrelas principais:

Esta constelacin non ten

estrelas moi rechamantes.
A sa estrela mis brillante
Kaus Australis cunha
magnitude aparente de
1,85

NOTA: Canto mis baixa sea a

magnitude
aparente
dunha
estrela, mis brillante esta. As
por exemplo a estrela mis
brillante que podemos ver dende
a Terra Sirio cunha magnitude
aparente de -1,46.

Saxitario obxectos de ceo profundo

Nebulosa Trfida (M20), coas tres

faixas de nubes escuras que a dividen.

Nebulosa da lagoa (M8), nunha noite

escura pode verse a simple vista como
un borrn tenue.

Esta rexin de ceo moi densa en estrelas e

obxetos de ceo profundo, prstase para
adicarlle un bo rato da noite a inspeccionala
cuns prismticos.
Cmulo globular M22, de magnitude aparente
+5,1 un obxecto doado de ver con prismticos.
A 10.000 anos luz, un dos mis cercanos.

A danza dos planetas

Planetas tras o solpor:

Venus, Xpiter e Saturno

Ao comezo do vern, nas primeiras horas da noite, tras o solpor, mirando cara ao
horizonte Oeste chamarannos a atencin Xpiter e Venus, nas constelacins de Leo e
Cncer respectivamente, e mis cara ao Sur, Saturno na constelacin de Libra.
21 de xuo s 23:00 p.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

Venus
LA

Xpiter

Saturno

Ao longo do vern poderemos ver como Saturno permanece na constelacin de Libra mentres que nos primeiros das da
estacin veremos como Venus se achega a Xpiter , sendo o 30 de xuo o da que se podern ver mis prximos no ceo. A
partir dese momento Venus supera a Xpiter, ambos na constelacin de Leo, mais seguirn prximos no ceo dos solpores
at finais de xullo. Ser entn cando ambos deixarn de verse ao pasar por detrs do Sol dende a nosa perspectiva na Terra.
Non ser at finais de agosto, no caso de Venus, e principios de setembro , no caso de Xpiter, que volvern a aparecer no
ceo, mis desta volta ser nos amenceres. Nas seguintes diapositivas podes ver unha recreacin deste percorrido
** Estn s destacadas as constelacins polas que discorren os planetas (e que constiten
a lia imaxinaria da Eclptica), tamn coecidas como constelacins zodiacais

30 de xuo s 23:00 p.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

Xpiter
Venus

LA

Saturno

Esta noite ser momento en que se poidan ver mis prximos no ceo aos planetas Venus e Xpiter,
con magnitudes de brillo de -4,4 e -1,6 respectivamente. O acontecemento ser visible no horizonte
oeste tras o solpor e ate a< media noite, momento no que os dous planetas se ocultarn tras o
horizonte. Esta fermosa postal estar acompaada por unha la case chea (iluminada preto do 98%)
no horizonte surleste.

18 de xullo s 22:30 p.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

Xpiter

Venus

LA

partir de finais de xullo deixarn de verse Xpiter e Venus nos solpores comezando a
ocultarse polo horizonte oeste practicamente canda o Sol. Nesta captura do ceo do solpor
do da 18 de xullo podemos ver unha fermosa postal coa la crecente (iluminada s un 7%)
entre Venus e Xpiter.

22 de agosto s 22:30 p.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

LA
Saturno

A noite do 22 de agosto poderemos ver a Saturno, con magnitude de brillo +1,2,

moi prximo da La crecente (iluminada un 50%)

mirando polo telescopio

21 de xuo s 23:00 p.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

LA

Xpiter

Venus

Saturno

Moi interesante para iniciarse na observacin

co telescopio son:
- Os aneis de Saturno
- A mancha vermella de Xpiter e mis os
trnsitos dos seus satlites.
- As fases de Venus

A danza dos planetas

Planetas antes do amencer:

Marte, Venus e Xpiter

Nas ltimas horas da noite mirando cara ao horizonte Leste.

A finais de xullo Marte aparecer, xa case coa luz do amencer, prximo
estrela Pollux na constelacin de Xminis.
localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)
30 de xullo s 06:30 a.m.

Marte

Desde finais de xullo, mirando nesta direccin poderemos ver como Marte ir aparecendo cada da un pouco antes,
nestas datas na constelacin de Xminis, pero xa a mediados de agosto na constelacin de Cncer, onde a finais de
mes pasar a estar acompaado por Venus . Xa a principios de setembro , con Marte entrando en Leo, entrar en
escena tamn Xpiter na constelacin de Leo.
Nas seguintes diapositivas podes ver unha recreacin deste percorrido.

26 de agosto s 07:00 a.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

Marte

Venus

A finais de agosto reaparece Venus, desta vez nos amenceres e con magnitude de brillo
-4,1, acompaando a Marte. Con magnitude de brillo +1,9

11 de setembro s 07:15 a.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

Marte
Venus

Xpiter

LA

Nos primeiros das setembro reaparece Xpiter, pero anda algo prximo ao Sol polo que
non ser at mediados de mes cando se deixe ver con claridade, entrando de novo a
formar parte na danza de planetas.
Poderemos observar como cada da vai aparecendo un pouco antes no ceo, de novo ir
tomando protagonismo xunto con Venus e Marte, no ltimo trimestre do ano, cando
poderemos ver varias fermosas conxuncins.

mirando polo telescopio

11 de setembro s 07:15 a.m.

localizacin: Galicia (42Lat. N / 8Long.W)

LA

Marte

Venus

LA
Xpiter

Moi interesante para iniciarse na

observacin co telescopio son:
- A mancha vermella de Xpiter e mis os
trnsitos dos seus satlites.
- As fases de Venus

Chuvias de estrelas fugaces:

as Perseidas

Dende finais de xullo at finais de agosto poden verse as Perseidas, tamn

coecidas como bgoas de San Lourenzo.
O seu mximo de actividade adoita ser entre os das 11 e 13 de agosto, este ano
concretamente ser a noite do 12 ao 13, s 00:30h. Para apreciar ben este
fenmeno o ideal son as noites escuras e este ano imos ter sorte posto que a
noite do mximo cadra prcticamente en La nova.

Visualizacin do ceo vlida para:

01:00 a.m. 13.VIII.2015
localizacin: Galicia
(42Lat. N / -8Long. W)
Polar

Casiope
a
Andrmeda

Perseo

Chmanse Perseidas por ter o radiante na constelacin de Perseo, que aparecer polo
horizonte Norleste nas primeiras horas da noite.
Isto non quere dicir que s se vexan estrelas fugaces mirando cara esa zona do ceo, poden
verse por toda a bveda celeste, pero se fixeramos unha prolongacin delas pareceran sar
todas de Perseo .

As estrelas fugaces son o resultado do paso de pequenas partculas (non mis grandes ca un gran de area)
dun cometa a travs da atmosfera da Terra.
No caso das Perseidas, estas pequenas partculas foron expulsadas polo cometa Swift-Tuttle durante unha
das sas moitas visitas ao interior do Sistema Solar (o cometa pasa preto do Sol cada 133,28 anos).
En agosto a Terra pasa pola rexin da sa rbita onde se atopan os restos do cometa.

Na web da Sociedad de Observadores de Meteoros y Cometas de Espaa (SOMYCE) podes

atopar guas con mis informacin e consellos tiles para a observacin de chuvias de estrelas.

Fases da La

24 xuo, mrcores, s 13:03h

Non esquezas que as mellores noites para observar

estrelas son as prximas La Nova, por seren mis
escuras ao non termos a La iluminando o ceo.

24 xullo, venres, s 06:04h

22 agosto, sbado, s 21:31h

Cuarto crecente

02 xullo, xoves, s 04:20h

31 xullo, venres, s 12:43h

29 agosto, sbado, s 20:35h

La chea

08 xullo, mrcores, s 22:24h

07 agosto, venres, s 04:03h

05 setembro, sbado, s 11:54h

Cuarto
minguante

16 xullo, xoves, s 03:24h

La nova

14 agosto, venres, s 16:53h

13 setembro, domingo s 8:41h

Representacins do ceo feitas co programa Stellarium:

http://www.stellarium.org/es/