ORTOGRAPIYA

NG
WIKANG
FILIPINO
(pagpapatuloy..)
Inihanda
Inihanda ni:
ni:
Geraldine
Geraldine B.
B.
Relles
Relles
IV-6
IV-6 BEED
BEED

ANG
ANG
PANGHIHIRA
PANGHIHIRA
M
M
Ang mga tuntunin sa
panghihiram at pagbabaybay ng
mga hiram na salita ay ang mga
sumusunod:

1. Tu m b asan n g kasalu ku yan g

leksikon sa Filip n o an g m g a
salitan g h iram o b an yag a.

rule
=
rule
= tuntunin
tuntunin
narrative
narrative =
= salaysay
salaysay
skill
=
skill
= kasanayan
kasanayan
banquet
banquet =
= salusalo
salusalo
tranquil
tranquil =
= panatag,
panatag, tahimik,
tahimik,
tiwasay,
tiwasay, payapa
payapa

2.G am itin ang m ga natatanging m ga salita

m ula sa m ga katutubong w ika sa Pilipinas at
panatilihin ang orihinalna baybay.

bana
=
bana
= (Hiligaynon
(Hiligaynonat
at
Sugbuanog
tawag
SugbuanogBinisaya)
Binisaya)
tawagsa
sa
lalaking
lalakingasawa
asawa
butanding
=
butanding
= (Bicol)
(Bicol)whale
whaleshark
shark
imam
=
imam
= (Tausug)
(Tausug)tawag
tawagsa
sa
paring
paringMuslim
Muslim
caao
=
caao
= (Igorot)
(Igorot)
panseremonyang
panseremonyangsayaw
sayaw
banhaw
banhaw =
= (Visaya)
(Visaya)muling
muling
pagkabuhay
pagkabuhay
chidwai
chidwai =
= (Ivatan)
(Ivatan)biloy
biloy((dimple)
dimple)
gahum
=
gahum
= (Cebuano,
(Cebuano,Hiligayon,
Hiligayon,
Waray)
Waray)kapangyarihan
kapangyarihan

3.M ga Salitang H iram sa

Espaol
3.1
3.1 Baybayin
Baybayin ang
ang salita
salita ayon
ayon sa
sa
ABAKADA.
ABAKADA.
vocabulario
vocabulario =
= bokabularyo
bokabularyo
telefono
telefono =
= telepono
telepono
celebracion
celebracion =
= selebrasyon
selebrasyon
maquina
maquina =
= makina
makina
psicologia
psicologia =
= sikolohiya
sikolohiya

3.2
3.2 Sa
Sa mga
mga salitang
salitang
Espaol
Espaol na
na may
may e,
e,
panatilihin
panatilihin ang
ang e.
e.
estudyante
estudyante
estilo
-estilo
espiritu
espiritu -estruktura
estruktura
desgrasya
desgrasya
espesyal
espesyal --

-- hindi
hindi istudyante
istudyante
hindi
hindi istilo
istilo
hindi
hindi ispiritu
ispiritu
-- hindi
hindi istruktura
istruktura
-- hindi
hindi disgrasya
disgrasya
hindi
hindi ispesyal
ispesyal

3.3
3.3 Sa
Sa mga
mga salitang
salitang hiram
hiram
sa
sa Espaol
Espaol na
na may
may o,
o,
panatilihin
panatilihin ang
ang o.
o.
politika
-- hindi
politika
hindi pulitika
pulitika
opisina
-- hindi
opisina
hindi upisina
upisina
tradisyonal
-- hindi
tradisyonal
hindi tradisyunal
tradisyunal
koryente
-- hindi
koryente
hindi kuryente
kuryente
tornilyo
-- hindi
tornilyo
hindi turnilyo
turnilyo

 3.4 May mga salitang hiram sa Espaol

na nababago ang kasunod na katinig,

ang o ay nagiging u sa ilang mga
salitang sinusundan ng n o pailong
na katinig. At ang n au nagiging m.
Espaol Filipino
convencion kumbensyon
conferencia kumperencia
convento kumbento
comforme kumporme
convulsion kumbulsiyon

4.
4. Mga
Mga salitang
salitang hiram
hiram sa
sa
Espaol
Espaol at
at Ingles.
Ingles. Kung
Kung
hindi
hindi tiyak
tiyak ang
ang
pagtutumbas,
pagtutumbas, hiramin
hiramin ang
ang
orihinal
na Espaol
at
orihinal
at
Espaolna Espaol
Filipino
Ingles
Ingles.
Ingles.
imagen

imahen

image

dialogo

diyalogo

dialogue

prioridad

priyoridad

priority

Hindi ipinapayong
panumbas ang mga
sumusunod:
imeyds imahe (para sa
image)
dayalog dayalogo ( para sa
dialoque)
prayoriti
prayoridad (para sa
priority)

5. Panghihiram sa w ikang Ingles: K ung

w ikang Ingles at iba pang w ikang
dayuhan ang pinanghihiram an,
panatilihin ang orihinalna ispeling
kung m akalilito ang pagsasa-Filipino ng
baybay.
habeas
habeas
corpus
corpus
bouquet
bouquet
depot
depot
toupee
toupee
spaghetti
spaghetti
reservoir
reservoir

6. P an atilih in an g orih in al n a
b ayb ay n g m g a salitan g p an tan g i,
tekn ikal, p an g -ag h am at m g a
sim b olon g p an g -ag h am at
m atem atika.
Manuel
Manuel Quezon
Quezon
Ablaza
Ablaza Bldg.
Bldg.
Hospital
Hospital
Jhonson
Jhonson wax
wax
Videotape
Videotape
Carbon
Carbon Dioxide
Dioxide
CC (carbon)
(carbon)
V
V (velocity)
(velocity)

Bian,
Bian, Laguna
Laguna
Jose
Jose Reyes
Reyes
Varicose
Varicose vein
vein
X-ray
X-ray
Fe
Fe (iron)
(iron)
ZnO
ZnO (zinc
(zinc oxide)
oxide)

KARAGDAGAN
G TUNTUNIN

A. Ginigitlingan ang pangngalang

pantangi at salitang hiram kapag

inuunlapian.
maka-Diyos
maka-Ingles
pa-Davao
Sa aspektong kontemplatibo, inuulit ang
unang katinig at patinig (KP) ng salita.
magpa-Pal magfo-Ford
magvi-Vios magjo-Johnson

B.
B. Sa
Sa paglalapi
paglalapi at
at pag-uulit
pag-uulit
ng
ng mga
mga salitang
salitang hiram,
hiram,
idinurugtong
idinurugtong ang
ang tunog
tunog ng
ng
KP
KP sa
sa unlapi.
unlapi.
magju-juice
magfo-Ford
magju-juice
magfo-Ford
magdu-duty
magdu-duty magji-jeep
magji-jeep
magfo-photocopy
magfo-photocopy magdomagdodrawing
drawing

C. Pangmaramihang
anyo ng mga salita sa
pagsulat
c.1 Ginagamit ang mga sa
pagsulat ng maramihang anyo ng
salita.

mga
mgapaintings
paintings
mga
mgaopisyal
opisyal
mga
mgacomputer
computer

c.2 Hindi ginagamitan ng

mga ang salitang
hiram na nasa anyong
maramihan.
paintings hindi mga
paintings
opisyales hindi mga
opisyales

 C.3 Hindi ginagamitan ng

pamilang at mga ang mga

salitang nasa anyong maramihan
kalalakihan hindi mga kalalakihan
hindi limang kalalakihan
Kababaihan hindi mga kababaihan
hindi anim na kababaihan
Kaguruan
hindi mga kaguruan
hindi tatlong kaguruan
Kabataan hindi mga kabataan
hindi sampung kabataan

c.4
c.4 Pagbuo
Pagbuo ng
ng pang-uri
pang-uri
4.1
4.1 Ginagamit
Ginagamit ang
ang panlaping
panlaping
makauri
makauri sa
sa salitang-ugat
salitang-ugat na
na hindi
hindi
orihinal
orihinal na
na pang-uri.
pang-uri.
pang-akademya/akademiko
pang-akademya/akademiko hindi
hindi
pangakademiko
pangakademiko
pangkultura/kultural
hindi
pangkultura/kultural
hindi
pangkultural
pangkultural
panlingguwistika/lingguwistik
panlingguwistika/lingguwistik hindi
hindi
panlingguwistik
panlingguwistik

C . M g a S alitan g m ay
D ig rap o
d.1 Sa mga salitag Ingles na
nagtatapos sa ct, ang ct
ay nagiging k kapag
binabaybay sa Filipino.
abstact
abstact
impact
impact
addict
addict
contract
contract
connect
connect

akstrak
akstrak
impak
impak
adik
adik
kontrak
kontrak
konek
konek

d.2 Sa mga salitang hiram na

may ch tatlong paraan ang
maaaring gamitin.
d.2.1
d.2.1 panatilihin
panatilihin ang
ang
orihinal
orihinal na
na anyo
anyo
chunks
chunks
chat
chat
chips
chips

chess
chess
charger
charger
chimes
chimes

d.2.2
d.2.2 palitan
palitan ng
ng ts
ts
ang
ang ch
ch at
at baybayin
baybayin sa
sa
Filipino
Filipino
chinelas
chinelas tsinelas
tsinelas
chapter
chapter tsapter
tsapter
chart
chart tsart
tsart
chocolate
chocolate tsokolate
tsokolate
cheque
cheque tseke
tseke

d.2.3
d.2.3 palitan
palitan ng
ng k
k ang
ang ch
ch
at
at baybayin
baybayin sa
sa Filipino
Filipino
machine
machine makina
makina
scholar
scholar iskolar
iskolar
chemical
chemical kemikal
kemikal
Maging
Maging konsistent
konsistent sa
sa paggamit
paggamit ng
ng
alinman
alinman sa
sa tatlong
tatlong paraan.
paraan.

d.3 M ga salitang m ay sh
d.3.1
panatilihin ang
orihinal ng
anyo
shower
shop
showcase
shuttle

d.3.2 palitan ng
sy ang sh at
baybayin sa
Filipino
workshop
shooting
censorship
sensorship
scholarship
iskolarsyip

worksap
syuting

E.M ga salitang hiram na nagsisim ula sa letrang s ay

m aaaring baybayin sa dalaw ang paraan.

e.1
e.1 panatilihin
panatilihin ang
ang orihinal
orihinal na
na anyo
anyo
scarf
scarf
script
script

slogan
slogan spark
spark
spa
spa

e.2
e.2 lagyan
lagyan ng
ng I
I sa
sa unahan
unahan kapag
kapag binabay
binabay sa
sa Filipino
Filipino
schedule
schedule iskedyul
iskedyul
sport
sport isport
isport
scout
scout iskawt
iskawt
scholar
scholar iskolar
iskolar

F.M ga salitang m ay dalaw ang

m agkasunod na parehong katinig

Kinakaltas
Kinakaltasang
angisa
isasa
sadalawang
dalawang
magkasunod
magkasunodna
naparehong
parehongkatinig.
katinig.
bulletin
bulletin buletin
buletin
grammar
grammar gramar
gramar
pattern

patern
pattern patern
transmitter
transmitter transmiter
transmiter

G .M ga salitang m ay kam balPatinig

Sa
Samga
mgasalitang
salitanghiram
hiramsa
saEspaol
Espaolna
namay
may
kambalkambal-patinig
patinig
1. Nananatili ang a + (e,i,o,u) at e + (a,i,o,u)
1. Nananatili ang a + (e,i,o,u) at e + (a,i,o,u)

aa++(e,i,o,u)
(e,i,o,u)==maestro,
maestro,aorta,
aorta,bailarina,
bailarina,
baul,
baul, laurel
laurel
ee++(a,i,o,u)
=
teatro,teorya,beinte,
(a,i,o,u) = teatro,teorya,beinte,
neutral,
neurosis
neutral, neurosis

2. Kinakaltas ang unang patinig

at pinapalitan ito ng y o w.
i + (a,e,o) = barberya (barberia),
akasya
(acacia)
= Disyembre (Diciembre)
= bisyo (vicio), ambisyon
(ambicion)

3. Sinisingitan ng y o w sa mga
sumusunod na posisyon:
a. kung ang kambal- patinig ay nasa unang
pantig ng salita
ia = diyabetes (diabetes)
ue = piyesta (fiesta)
io = Diyos (Dios)
ua = guwapo (guapo)
ue = kuwenta (cuenta)

b. Kung ang kambal- patinig ay

sumusunod sa dalawa o
mahigit pang mga katinig
ia = diperensiya(diferencia)
ue = impiyerno(infierno)
io = abaloryo (abalorio)
ua = guwapo (guapo)
ue = sarsuwela (zarzuela)
ui = buwitre (buitre)

c. kung ang kambalpatinig ay sumusunod sa

H
lohiya (logia)
kolehiyal (collegial)
rehiyon (region)
perhuwisyo (perjuicio)

MARAMING SALAMAT
SA PAKIKINIG!