AKTA OKU

2008

Oleh:
JACQUAN BINTI TANIUS
KARTINI BINTI JAPAR
SITI KHODIJAH BINTI AHMAD

DEFINISI ORANG KURANG UPAYA

(OKU)
Menurut World Health Organization (WHO) (2011) Orang Kurang Upaya
(OKU) dianggap sebagai Orang Kurang Upaya yang memenuhi kriteria
dalam takrif seperti mempunyai kecacatan fizikal atau mental, jangka
panjang atau pendek dan tidak mempunyai hak yang sama di dalam
bidang kesihatan, pendidikan dan peluang pekerjaan.
Di Malaysia, menurut Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 Orang Kurang
Upaya

(OKU)

didefinasikan

sebagai

"seseorang

yang

mempunyai

kekurangan jangka panjang dari segi fizikal, mental, intelektual atau deria
yang apabila berinteraksi dengan pelbagai halangan, boleh menyekat
penyertaan penuh dan berkesan mereka dalam masyarakat".

PENGENALAN : AKTA OKU 2008

(685)
Berbeza dengan undang-undang bertulis atau lebih

spesifik

disebut statut, Akta ini telah dimulakan dengan satu bahagian

Mukadimah. Tidak semua akta-akta yang digubal dan diluluskan
di Parlimen Malaysia mempunyai mukadimah sepertimana Akta
ini dan Akta Kanak-kanak 2001 (Akta 611).
Secara umumnya, sesuatu Mukadimah pada awal statut tidaklah
menjadi suatu yang mengikat atau punyai kuatkuasa yang
tersendiri. Namun sistem perundangan termasuklah di Malaysia
mengiktiraf bahawa mukadimah dalam sesuatu statut amat
penting

bagi

menafsir

dan

menentukan

perundangan kepada statut tersebut.

niat

penggubal

 Akta

PENGENALAN : AKTA OKU 2008

(685)
Orang Kurang Upaya (OKU) telah ditubuhkan

mendapat

kelulusan

daripada

Parlimen

setelah

Malaysia

maka

tertubuhlah Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 (Akta 685) di

bawah undang-undang Malaysia.
Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 (Akta 685) telah mendapat
perkenan Diraja pada 9 Januari 2008 dan telah diisytihar dalam
Warta pada 24 Januari 2008.
Akta

Orang

Kurang

Upaya

(OKU)

2008

(Akta

685)

telah

merangkumi kesemua keperluan yang diperlukan, bermanfaat

serta menjadi rujukan utama kepada Orang Kurang Upaya (OKU).

PENGENALAN : AKTA OKU 2008

(685)
Menurut Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 mengiktiraf

bahawa

ketidakupayaan merupakan suatu konsep yang sentiasa berkembang dan

bahawa ketidakupayaan terhasil daripada interaksi antara Orang Kurang
Upaya (OKU) dengan halangan sikap dan persekitaran yang menyekat
penyertaan mereka dalam masyarakat.
Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 juga mengiktiraf sumbangan sedia
ada dan berpotensi yang bernilai yang dibuat oleh Orang Kurang Upaya
(OKU) kepada kesejahteraan dan kepelbagaian komuniti dan masyarakat
keseluruhannya.
Selain itu, Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 juga mengiktiraf
kepentingan kebolehaksesan kepada persekitaran fizikal, sosial, ekonomi
dan

kebudayaan

kepada

kesihatan

dan

pendidikan

serta

kepada

maklumat dan komunikasi bagi membolehkan penyertaan penuh dan

berkesan Orang Kurang Upaya (OKU) dalam masyarakat.

 Akta

PENGENALAN : AKTA OKU 2008

(685)
Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 juga mengiktiraf

bahawa

Orang Kurang Upaya (OKU) adalah berhak kepada peluang dan

perlindungan serta bantuan sama rata dalam segala hal keadaan
dan tertakluk hanya kepada apa-apa batasan, sekatan dan
perlindungan

hak

sebagaimana

yang

diperuntukkan

oleh

Perlembagaan Persekutuan Malaysia.

Justeru itu, Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 mengiktiraf
kepentingan kerjasama antara Kerajaan Malaysia dengan sektor
swasta dan pertubuhan bukan kerajaan dalam memastikan
penyertaan dan penglibatan penuh dan berkesan Orang Kurang
Upaya (OKU) dalam masyarakat.

BAHAGIAN & SEKSYEN : AKTA

OKU 2008 (685)
Terdapat lima bahagian utama dan 46 seksyen dalam Akta Orang
Kurang Upaya (OKU) 2008 (Akta 685) iaitu :
1) Bahagian I Permulaan
Seksyen 1 : Tajuk ringkas dan permulaan kuat kuasa
Seksyen 2 : Tafsiran
2)

Bahagian II Majlis Kebangsaan bagi Orang Kurang Upaya

Seksyen 3 : Majlis Kebangsaan bagi Orang Kurang Upaya
Seksyen 4 : Anggota silih ganti
Seksyen 5 : Pembatalan pelantikan
Seksyen 6 : Keterhentian keanggotaan
Seksyen 7 : Mesyuarat Majlis
Seksyen 8 : Setiausaha Majlis

BAHAGIAN & SEKSYEN : AKTA

OKU 2008 (685)
Seksyen 9 : Fungsi Majlis
Seksyen 10 : Majlis hendaklah dibantu oleh Jabatan
Seksyen 11 : Penubuhan Jawatankuasa
Seksyen 12 : Pewakilan fungsi dan kuasa
Seksyen 13 : Majlis hendaklah mengesyorkan perubahan pada undangundang
Seksyen 14 : Tanggungjawab Kerajaan
Seksyen 15 : Tanggungjawab kementerian yang berkaitan, dan lain-lain
Seksyen 16 : Tanggungjawab sektor swasta dan penubuhan bukan kerajaan
Seksyen 17 : Tindakan susulan
Seksyen 18 : Dana
Seksyen 19 : Laporan tahunan

BAHAGIAN & SEKSYEN : AKTA

OKU 2008 (685)
3)

Bahagian III Pelantikan Ketua Pendaftar, dan lain-lain dan Pendaftaran

Orang Kurang Upaya

Seksyen 20 : Pelantikan dan tugas Ketua Pendaftar dan Pendaftar
Seksyen 21 : Daftar Orang Kurang Upaya
Seksyen 22 : Permohonan bagi Pendaftaran
Seksyen 23 : Kuasa Pendaftar untuk meminta dokumen atau maklumat
tambahan
Seksyen 24 : Pendaftaran dan keengganan untuk mendaftar
Seksyen 25 : Pengeluaran Kad OKU
4)

Bahagian

IV

Penggalakan

dan

Pembangunan

Kualiti

Hidup

dan

Kesejahteraan Orang Kurang Upaya

Bab 1 : Kebolehaksesan
Seksyen 26 : Akses kepada kemudahan, ameniti, perkhidmatan dan bangunan
awam

BAHAGIAN & SEKSYEN : AKTA

OKU 2008 (685)
Seksyen 27 : Akses kepada kemudahan pengangkutan awam
Seksyen 28 : Akses kepada pendidikan
Seksyen 29 : Akses kepada pekerjaan
Seksyen 30 : Akses kepada maklumat, komunikasi dan teknologi
Seksyen 31 : Akses kepada kehidupan berbudaya
Seksyen 32 : Akses kepada rekreasi, santai dan sukan
Bab 2 : Habilitasi dan rehabilitasi
Seksyen 33 : Habilitasi dan rehabilitasi
Seksyen 34 : Perkhidmatan di rumah, kediaman dan sokongan komuniti lain
Bab 3 : Kesihatan
Seksyen 35 : Akses kepada kesihatan
Seksyen 36 : Pencegahan daripada berlakunya ketidakupayaan selanjutnya
Seksyen 37 : Pengadaan personel kesihatan

BAHAGIAN & SEKSYEN : AKTA

OKU 2008 (685)
Bab 4 : Perlindungan orang dengan ketidakupayaan teruk
Seksyen 38 : Perlindungan sepanjang hayat dan sistem sokongan sosial
Seksyen 39 : Pengertian orang dengan ketidakupayaan teruk
Bab 5 : Keadaan berisiko dan kecemasan kemanusiaan
Seksyen 40 : Akses kepada bantuan
5)

Bahagian V Am

Seksyen 41 : Perlindungan terhadap tindakan guaman dan prosiding undangundang

Seksyen 42 : Akta Perlindungan Pihak Berkuasa Awam 1948
Seksyen 43 : Kuasa membuat peraturan-peraturan
Seksyen 44 : Perkara yang dilakukan dalam menjangkakan Akta ini diperbuat
Seksyen 45 : Kecualian dan peralihan
Seksyen 46 : Pencegahan anomali

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
Terdapat pelbagai kategori yang diberikan oleh pelbagai pihak.
Kategori Orang Kurang Upaya (OKU) menurut American with
Disabilities Act 1990 terdapat lima aspek Orang Kurang Upaya iaitu :
1) Aspek mental
2) Aspek fizikal
3) Attention

Deficit

Disorder

(ADD)

Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD)

4) HIV/AIDS
5) Kumpulan Orang Kurang Upaya yang minoriti

dan

Attention

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
menurut WHO (2011) Orang Kurang Upaya (OKU) terbahagi kepada 3 kategori
utama iaitu :
1) Kecacatan fizikal iaitu seseorang terhalang yang disebabkan oleh keadaan
fizikal dari mengambil bahagian dalam aktiviti-aktiviti sosial, rekreasi dan
vokasional. Contohnya ialah autism, musculor dystropy, spina bifida,
kecacatan anggota kongenital, lelangit dan bibir
2) Kecacatan mental iaitu keadaan perkembangan otak yang terbantut
terutamanya dari segi kepintaran hingga memerlukan rawatan penjagaan
atau latihan khas. Contohnya ialah down syndrome
3) Kecacatan sensor melibatkan kecacatan deria pada manusia seperti deria
pendengaran dan penglihatan. Contohnya ialah pekak dan buta.

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
konteks

Malaysia

menurut

Akta

Orang

Kurang

Upaya

(OKU)

2008,

Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat melalui Jabatan

Kebajikan Masyarakat telah mengklasifikasikan Orang Kurang Upaya (OKU)
kepada tujuh kategori iaitu :
1)

Kurang upaya pendengaran iaitu individu yang tidak dapat mendengar

dengan jelas di kedua-dua belah telinga tanpa menggunakan alat bantuan

pendengaran atau tidak dapat mendengar langsung walaupun dengan
menggunakan alat bantuan pendengaran. Terdapat empat tahap yang boleh
dikategorikan sebagai OKU pendengaran iaitu :
a)

Minima (Mild)

- (20 - < 30 dB) (untuk orang dewasa)

b)

Sederhana (Moderate)

c)

Teruk (Severe)

d)

Sangat Teruk (Profound)

- (30 - < 60 dB)

- (60 - < 90 dB)
- (> 90 dB)

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
2) Kurang upaya penglihatan iaitu individu yang tidak dapat melihat atau
mengalami penglihatan terhad sama ada di sebelah atau di kedua-dua belah
mata walaupun dengan menggunakan alat bantu penglihatan seperti cermin
mata atau kanta sentuh. OKU penglihatan terbahagi kepada dua iaitu :
a) Buta (blind) iaitu penglihatan kurang daripada 3/60 pada mata yang lebih
baik walaupun dengan menggunakan alat bantu penglihatan atau medan
penglihatan kurang daripada 10 darjah daripada fixation
b) Penglihatan terhad (low vision/partially sighted) iaitu penglihatan lebih
teruk daripada 6/18 tetapi sama dengan atau lebih baik daripada 3/60
walaupun

dengan

menggunakan

alat

bantu penglihatan

penglihatan kurang daripada 20 darjah daripada fixation.

atau

medan

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
3)

Kurang

upaya

fizikal

iaitu

seseorang

yang

mengalami

ketidakupayaan anggota badan sama ada kehilangan fungsi atau

tidak mempunyai satu anggota di mana-mana bahagian anggota
badan termasuklah keadaan anggota yang tidak sempurna yang
mana

keadaan

ini

menjejaskan

keupayaannya.

Kategori

ini

termasuklah kerdil, kudung tangan atau kaki atau keduanya, kudung

ibu jari tangan, lumpuh, spina bifida, musculor dystropyn dan
cerebral

palsy.

Bagi

kekurangan

(impairment)

yang

tidak

menjejaskan fungsi seperti kudung satu jari, mempunyai 6 jari atau

lebih dan tidak ada atau kurang sempurna cuping telinga tidak
dikategorikan sebagai kurang upaya fizikal.

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
4) Masalah pembelajaran iaitu seseorang yang mengalami masalah kecerdasan
otak yang tidak selaras dengan usia biologikalnya. Mereka yang tergolong dalam
kategori ini ialah lembam, down syndrome, kurang upaya intelektual, autisme,
Attention Deficit Hyperactive Disorder (ADHD), masalah pembelajaran spesifik
(dyslexia,

dyscalculia,

dygraphia)

dan

lewat

perkembangan

global

(global

development delay).
5) Kurang upaya pertuturan iaitu individu yang mengalami masalah pertuturan
tetapi boleh mendengar
6) Kurang upaya mental iaitu seseorang yang menghadapi penyakit mental yang
teruk yang telah menjalani rawatan atau telah diberi diagnosis selama sekurangkurangnya 2 tahun oleh Pakar Psikiatri. Akibat daripada penyakit yang dialami,
mereka masih tidak berupaya untuk berfungsi sama ada sebahagian atau
sepenuhnya dalam hal berkaitan

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
dirinya atau perhubungan dalam masyarakat walaupun setelah menjalani
rawatan

psikiatri.

Antara

jenis-jenis

penyakit

mental

tersebut

ialah

skizofrenia, mood disorder dan organic mental disorder yang serius dan
kronik.
7) Kurang upaya pelbagai iaitu individu yang mengalami lebih daripada satu
jenis ketidakupayaan dan secara umumnya tidak sesuai diklasifikasikan di
bawah mana-mana lima kategori lain yang sedia ada. Contohnya seseorang
individu mengalami 2 jenis ketidakupayaan dari segi penglihatan dan
pendengaran akan didaftarkan dalam kategori kurang upaya pelbagai.

KEISTIMEWAAN ORANG KURANG

UPAYA (OKU) DI MALAYSIA
Pendaftaran Orang Kurang Upaya (OKU) oleh Jabatan kebajikan Masyarakat dan
menurut Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 adalah bertujuan untuk :
1)Untuk mengetahui bilangan sebenar taburan OKU di negara ini
2)Untuk mengenalpasti bilangan OKU mengikut jenis- jenis kecatatan
3)Untuk

merancang

kesesuaian

program-program

latihan,

pendidikan

pemulihan bagi golongan kurang upaya

4)Untuk menyediakan kemudahan yang bertepatan dengan keperluan OKU.
5)Warna Kad Kenal Diri OKU
a)Fizikal Hijau
b)Pendengaran Ungu
c)Penglihatan Biru
d)Masalah Pembelajaran Kuning
e)Cerebal Palsy (Spatik) - Merah Jambu
f)Lain - lain - Coklat / Oren

dan

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
Setelah

pendaftaran

dilakukan,

terdapat

pelbagai

kemudahan

dan

keistimewaan yang diberikan untuk Orang Kurang Upaya (OKU) di Malaysia

yang menurut Akta Orang Kurang Upaya (OKU) 2008 iaitu :
1)

Kemudahan pendidikan

a)

Elaun RM150 sebulan bagi pelajar sekolah rendah dan menengah

b)

Elaun RM300 bagi pelajar IPT

c)

Pengecualian bayaran pendaftaran pelajar pekak bagi latihan kemahiran

kementerian pelajaran
d)

OUM ; Potongan 75% yuran pengajian

2)

Pengecualian bayaran rawatan perubatan di Hospital Kerajaan

a)

Bayaran wad Kelas 3

b)

Bayaran pakar

c)

Bayaran ubat

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
3) Pelepasan cukai pendapatan
a)Pelepasan

cukai

sebanyak

RM5000

kepada

pembayar

cukai

yang

mempunyai anak OKU

b)Pelepasan cukai tambahan RM6000 kepada OKU dan RM3500 kepada
pasangan yang OKU
c)Pelepasan cukai sehingga RM5000 bagi membeli alat-alat khas OKU
d)Pelepasan cukai tambahan RM4000 untuk anak OKU yang mengikuti kursus
di Institut Pengajian Tinggi (IPT)
4)Pengecualian cukai jalan; Dengan Syarat;
a)Kereta, van dan motosikal nasional sahaja
b)Berdaftar dengan Jabatan Kebajikan Masyarakat
c)Pengecualian kepada pemohon sahaja
d)Sebuah kenderaan dalam satu masa
e)Memiliki lesen memandu yang sah

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
5)Kemudahan

pengangkutan

iaitu

tambang

konsesi

50%

KTMB,

Transnasional, Rapid KL, Penerbangan Malaysia (MAS)

6)Pengecualian bayaran untuk dokumen perjalanan dan kad pengenalan
7)Pengecualian duti import dan cukai jualan bagi semua peralatan yang
direka khas untuk kegunaan OKU seperti kerusi roda, alat pendengaran dan
sebagainya
8)Jagaan dan pemulihan di institusi seperti :
a)Taman Didikan Kanak-kanak Kurang Upaya (TDKKU) di Sembulan, Tawau
dan Sandakan di Sabah
b)Kompleks Pemulihan Orang Kurang Upaya Kimanis (KPIKU), Pusat Khidmat
Kanak-kanak Kurang Upaya dan Pusat Latihan Vokasional OKU.

KATEGORI ORANG KURANG

UPAYA (OKU)
9)Telekomunikasi (Telekom Berhad) iaitu :
a)Bayaran sewa bulanan dikecualikan
b)Panggilan menunggu atau indaan secara percuma
c)Panggilan 103 operator tidak dikenakan caj
10) Kemudahan asas seperti :
a)kemudahan tandas yang bersesuaian untuk kegunaan mereka
b)tempat duduk khas yang ditawarkan di pengangkutan awam
seperti bas dan kereta api