EXERCCIOS DE FIXAO
(I)
I.1.- (a) Identificar a declinao a que pertence cada um dos substantivos abaixo;
(b) identificar seu gnero;
(c) identificar seu radical;
agnus, -i (m): segunda declinao; masculino; agnagricola, -ae (m): primeira declinao; masculino; agricolancilla, -ae (f): primeira declinao; feminino; ancillanulus, -i (m): segunda declinao; masculino; anulaqua, -ae (f): primeira declinao; feminino; aquara, -ae (f): primeira declinao; feminino; araspectus, -us (m): quarta declinao; masculino; aspectauia, -ae (f): primeira declinao; feminino; auiauis, -is (f): terceira declinao; feminino; auauus, -i (m): segunda declinao; masculino; aubestia, -ae (f): primeira declinao; feminino; bestBrutus, -i (m): segunda declinao; masculino; Brutciuis, -is (m): terceira declinao; masculino; ciuClaudia, -ae (f): primeira declinao; feminino; Claudidies, -ei (m): quinta declinao; masculino; didiscipula, -ae (f): primeira declinao; feminino; discipuldiscipulus, -i (m): segunda declinao; masculino; discipuldominus, -i (m): segunda declinao; masculino; dominfames, -is (f): terceira declinao; feminino; famfamilia, -ae (f): primeira declinao; feminino; familifilia, -ae (f): primeira declinao; feminino; filifilius, -i (m): segunda declinao; masculino; filihircus, -i (m): segunda declinao; masculino; hirchortus, -i (m): segunda declinao; masculino; hortinsula, -ae (f): primeira declinao; feminino; insulIulia, -ae (f): primeira declinao; feminino; Iulilocus, -i (m): segunda declinao; masculino; locLucia, -ae (f): primeira declinao; feminino; Lucilupus, -i (m): segunda declinao; masculino; lupmagistra, -ae (f): primeira declinao; feminino; magistrmanus, -us (f): quarta declinao; feminino; manMarcellus, -i (m): segunda declinao; masculino; MarcellMarcus, -i (m): segunda declinao; masculino; Marcmedicus, -i (m): segunda declinao; masculino; medicmetus, -us (m): quarta declinao; masculino; metmoneta, -ae (f): primeira declinao; feminino; monetnauis, -is (m): terceira declinao; masculino; naunauta, -ae (m): primeira declinao; masculino; nautnoctua, -ae (f): primeira declinao; feminino; noctunubes, -is (f): terceira declinao; feminino; nuboculus, -i (m): segunda declinao; masculino; oculpanis, -is (m): terceira declinao; masculino; panpatria, -ae (f): primeira declinao; feminino; patripirata, -ae (m): primeira declinao; masculino; piratpiscis, -is (m): terceira declinao; masculino; piscPlautus, -i (m): segunda declinao; masculino; Plautpoeta, -ae (m): primeira declinao; masculino; poet-
puella, -ae (f): primeira declinao; feminino; puellregina, -ae (f): primeira declinao; feminino; reginrisus, -us (m): quarta declinao; masculino; risRoma, -ae (f): primeira declinao; feminino; Romsapientia, -ae (f): primeira declinao; feminino; sapientiserua, -ae (f): primeira declinao; feminino; seruseruus, -i (m): segunda declinao; masculino; seruSicilia, -ae (f): primeira declinao; feminino; Sicilisitis, -is (f): terceira declinao; feminino; sitsomnus, -i (m): segunda declinao; masculino; somnspecies, -ei (f): quinta declinao; feminino; specispes, -ei (f): quinta declinao; feminino; spstella, -ae (f): primeira declinao; feminino; stelltibia, -ae (f): primeira declinao; feminino; tibitigris, -is (m): terceira declinao; masculino; tigrTitus, -i (m): segunda declinao; Tit-
I.3. - Traduo :
A - 1. Tito marinheiro. 2. Lucia (uma) rainha. 3. Cludia professora. 4. Marcelo
agricultor. 5. A Sardenha uma ilha. 6. Jlia (uma) menina. 7. O tigre um animal feroz. 8.
Plauto escravo. 9. Somos piratas. 10. Sois escravos. 11. Elas so criadas. 12. s mdico.
B - 1. O senhor cego. 2. A professora m. 3. O mdico famoso. 4. A filha falsa (ou
mentirosa). 5. Roma agradvel. 6. Os cidados so criminosos. 7. Os escravos so (ou
esto) sadios. 8. As alunas esto furiosas. 9. As mos so grandes. 10. O av bom. 11.
Cludia (ou est) cega. 12. Os anis so (ou esto) amarelos. 13. Os piratas so perigosos.
14. O bode (ou est) manso.
C - 1. Agricultor, o peixe grande. 2. Jlia, a nuvem est alta. 3. Aluno, as nuvens esto
brancas. 4. Senhor, eu sou poeta. 5. Plauto, tu s bom. 6. Senhores, os escravos so
mentirosos. 7. Cidados, (vs) sois dedicados.
I.4. - Verso:
A - 1. Marcus pirata est. 2. Lucia magistra est. 3. Plautus poeta est. 4. Marcellus nauta est.
5. Claudia puella est. 6. Titus agricola est. 7. Brutus medicus est. 8. (Nos) discipuli sumus. 9.
(Vos) discipulae estis. 10. (Ego) ciuis sum. 11. (Nos) ciues sumus. 12. Tigris bestia est. 13.
(Tu) agricola es. 14. Iulia regina est. 15. (Illae) reginae sunt. 16. Sicilia insula est.
B. - 1. Roma magna est. 2. Metus magnus est. 3. Lupi magni sunt. 4. Poeta falsus est. 5.
Ancilla falsa est. 6. Familia parua est. 7. Aqua obscura est. 8. (Nos) sereni sumus. 9. Domini
seueri sunt. 10. Lucia saeua est. 11. Nubes alba est. 12. Oculi caerulei sunt. 13. (Tu)
scaeuus es. 14. Tibia flaua est. 15. Pisces callidi sunt. 16. Dies clarus est.
C - 1. Marcelle, locus iucundus est. 2. Claudia, stellae pulchrae sunt. 3. Marce, hortus foedus
est. 4. Tite, panes parui sunt. 5. Lucia, discipulae sedulae sunt. 6. Magistra, discipuli pauidi
sunt. 7. Brute, (tu) falsus est. 8. Filiae, manus uulneratae sunt. 9. Plaute, lupus periculosus
est. 10. Patria, spes periculosa est. 11. Agricolae, aues ieiunae sunt. 12. Nautae, fames
magna est.
I.5. - a) No. Fames palavra de terceira declinao (gen. sing. -is); dies palavra de quinta
declinao (gen. sing. -ei)
b) No. Manus palavra de quarta declinao (gen. sing. -us); oculus palavra de
segunda declinao (gen. sing. -i)
c) Sim. Ambas so palavras de segunda declinao (gen. sing.: -i)
d) Sim. Ambas so palavras de quinta declinao (gen. sing.: -ei)
e) Sim. Ambas so palavras de quarta declinao (gen. sing.: -us)
f) No. Locus palavra de segunda declinao (gen. sing.: -i); metus palavra de
quarta declinao (gen. sing.: -us)
g) Sim. Ambas so palavras de terceira declinao (gen. sing.: -is)
I.6. - A afirmao est correta. Embora os substantivos grifados estejam escritos da mesma
maneira em ambos os casos, os verbos e os adjetivos que concordam com esses substantivos
O vocabulrio latim-portugus pode ser aproveitado da lista de substantivos e adjetivos dos exerccios
II.1. - (a) Identificar a declinao a que pertence cada um dos substantivos abaixo;
(b) identificar seu gnero;
(c) identificar seu radical;
ager, -gri (m): segunda declinao, masculino; agrAlexander, -dri (m): segunda decl.; masculino; Alexandraper, -pri (m): segunda decl.; masculino; aprarbiter, -tri (m): segunda decl.; masculino; arbitrars, artis (f): terceira decl.; feminino; artCaesar, -aris (m): terceira decl.; masculino; Caesarcaper, -pri (m): segunda decl.; masculino; caprCarthago, -inis (f): terceira decl.; feminino; Carthagincoluber, -bri (m): segunda decl.; masculino; colubrcomes, -itis (m): terceira decl.; masculino; comitconsul, -ulis (m): terceira decl.; masculino; consuldens, dentis (m): terceira decl.; masculino; dentdux, ducis (m): terceira decl.; masculino; ducgener, -eri (m): segunda decl.; masculino; generhomo, -inis (m): terceira decl.; masculino; hominiuuentus, -tutis (f): terceira decl.; feminino; iuuentutlibertas, -tatis (f): terceira decl.; feminino; libertatlux, lucis (f): terceira decl.; feminino; lucmagister, -tri (m): segunda decl.; masculino; magistrmater, -tris (f): terceira decl.; feminino; matrmiles, -itis (m): terceira decl.; masculino; militoratio, -onis (f): terceira decl.; feminino; orationorator, -oris (m): terceira decl.; masculino; oratororigo, -inis (f): terceira decl.; feminino; originpater, -tris (m): terceira decl.; masculino; patrpes, pedis (m): terceira decl.; masculino; pedpuer, pueri (m): segunda decl.; masculino; puersenator, -oris (m): terceira decl.; masculino; senatorsermo, -onis (m): terceira decl.; masculino; sermonsimplicitas, -atis (f): terceira decl.; feminino; simplicitatsocer, -eri (m): segunda decl.; masculino; socersolitudo, -inis (f): terceira decl.; feminino; solitudintestudo, -inis (f): terceira decl.; feminino; testudinuir, uiri (m): segunda decl.; masculino; uiruirgo, -inis (f): terceira decl.; feminino; uirginuirtus, -tutis (f): terceira decl.; feminino; uirtutuox, uocis (f): terceira decl.; feminino; uocurbs, urbis (f): terceira decl.; feminino; urbII.2. - Identificar o radical dos adjetivos abaixo:
asper, -era, -erum (adj.): asperaeger, -gra, -grum (adj.): aegrdexter, -tra, -trum (ou -tera, -terum)(adj.): dextrliber, -era, -erum (adj.): liber-
macer, -cra, -crum (adj.): macrmiser, -era, -erum (adj.): miserniger, -gra, grum (adj.): nigrpestifer, -era, -erum (adj.): pestferpiger, -gra, -grum (adj.): pigrpulcher, -chra, -chrum (adj.): pulchrruber, -bra, -brum (adj.): rubrsacer, -cra, -crum (adj.): sacrsinister, -tra, -trum (adj.): sinistrtener, -era, -erum (adj.): tener-
II.4. - Verso:
1. Mater, manus tuae rubrae sunt. 2. Caesar, fratres tui aegri erant. 3. Comites, uita nostra
dura est. 4. Hi labores periculosi non fuerunt. 5. Hi pueri discipuli mei fuerunt. 6. Illae feminae
ancillae uestrae fuerunt. 7. Heri seruus miser fui; hodie miles sedulus sum; cras dux bonus ero.
8. Exitus uester exitus noster est; felicitas uestra felicitas nostra est. 9. Cari fratres, uictoria
Romana propinqua est. 10. Seruae tuae pigrae erant, sed pulchrae (erant).
II.5. - Traduo:
1. Senadores, Cartago nossa inimiga. 2. Estas rvores so bonitas e grandes. 3. O amor
cego.. 4. Aqueles meninos preguiosos no eram nossos amigos. 5. Teu p esquerdo era
fino (magro). 6. Generais, estes soldados so magros. 7. Alexandre et Csar foram grandes
generais; Alexandre era Macednio, Csar era Romano. 8. Teus olhos so azuis.
EXERCCIOS DE FIXAO
(III)
II.2. - A nica diferena que acer, acris, acre e celeber, -bris, -bre possuem uma forma
especial em -er, para o masculino, no nominativo e vocativo singulares. No mais, so idnticos
a utilis, -e e a similis, -e.
III.4. - Verso:
1. Consuetudines Romanae antiquae (ou mores Romani antiqui) celebres sunt. 2. Milites uiriles,
uirtus uestra nobilis est. 3. Lucius, frater noster, caelibes est. 4. Filiae nostrae caelibes sunt. 5.
Imperator uester atrox est, senatores uestri atroces sunt, haec patria horribilis est, hae urbes
horribiles sunt.
III.5. - Traduo:
1. Sbios professores, nobres senadores, cnsules prudentes, soldados audazes, povo
humilde: esta foi, e sempre ser a nossa ptria. 2. Aquelas noites foram difceis, horrveis e
perigosas; hoje o dia calmo, agradvel e feliz. 3. Cludia, nossa amvel professora, uma
mulher dcil. 4. Csar, nobre e audaz general romano, nossa grande esperana. 5. Sou
Marco(s), teu nobre amigo. 6. Somos Marco(s) et Plauto, teus dedicados amigos.
*************************************************************************************************
EXERCCIOS DE FIXAO
(IV)
IV.1. - Identificar o radical do Infectum dos verbos abaixo e a conjugao a que pertencem:
accipio, -is, -ere, -cepi, -ceptum: accip-; conj. mista
ago, -is, -ere, egi, actum: ag-; terceira conj.
arguo, -is, -ere, argui, -gutum: argu-: terceira conj.
aspicio, -is, -ere, -spexi, -spectum: aspic-: conj. mista
cano, -is, -ere, cecini, cantum: can-; terceira conj.
canto, -as, -are, -aui, -atum: cant-; primeira conj.
colloco, -as, -are, -aui, -atum: colloc-; primeira conj.
consumo, -is, -ere, -sumpsi, -sumptum: consum-; terceira conj.
cupio, -is, -ere, -iui, -itum: cup-; conj. mista
custodio, -is, -ire, -iui, -itum: custod-; quarta conj.
debeo, -es, -ere, -ui, -itum: deb-; segunda conj.
delecto, -as, -are, -aui, -atum: delect-; primeira conj.
deleo, -es, -ere, -eui, -etum: del-; segunda conj.
delinquo, -is, -ere, -liqui, -lictum: delinqu-; terceira conj.
IV.4. - Verso:
1. (Tu) fles, dum amici tui rident. 2. (Ego) laboro, dum (tu) dormis. 3. Magistra docet, sed illi
discipuli non discunt. 4. (Nos) iubemus, sed (uos) non obtemperatis. 5. Pater iubet et filii
obtemperant.
IV.5. - Traduo:
1. Agrada. 2. Probo. 3. O sentinela (o guarda) est vigilante. 4. Ouo e vejo. 5. As alunas
lem, cantam e a professora ouve. 6. Ns trabalhamos, mas nossos preguiosos amigos
dormem. 7. Ns somos professores e ensinamos; vs sois alunos e aprendeis.
**********************************************************************************
EXERCCIOS DE FIXAO
(V)
V.4. - Verso:
1. Mare immensum est. 2. Venenum (uirus) noxium est. 3. Templum sacrum erat. 4. humana
fugacia (sunt), diuina aeterna sunt. 5. Facilia iucunda sunt.
V.5. - Traduo:
1. Os animais estavam cansados. 2. Vossos prmios so sagrados. 3. Teus vcios e nossos
maus exemplos foram prejudiciais. 4. Aquela folha caduca.
V.6. - Passe para o singular a orao 1, 2 e 3 e para o plural a orao 4 do exerccio anterior.
1. Animal fessum erat. 2. Praemium uestrum sacrum est. 3. Vitium tuum et malum exemplum
nostrum noxia fuerunt (noxium fuit). 4. Illa folia caduca sunt.
V.7. - (a) Identificar a declinao a que pertence cada um dos substantivos neutros abaixo (nos
de 3a decl., identificar o subgrupo);
(b) identificar seu radical;
(c) escreva-as no nominativo plural.
EXERCCIOS DE FIXAO
(VI)
VI.1. - Identificar o radical do Perfectum dos verbos abaixo:
accipio, -is, -ere, -cepi, -ceptum: accepago, -is, -ere, egi, actum: egarguo, -is, -ere, argui, -gutum: arguaspicio, -is, -ere, -spexi, -spectum: aspexcano, -is, -ere, cecini, cantum: cecincanto, -as, -are, -aui, -atum: cantaucolloco, -as, -are, -aui, -atum: collocauconsumo, -is, -ere, -sumpsi, -sumptum: consumpscupio, -is, -ere, -iui, -itum: cupiucustodio, -is, -ire, -iui, -itum: custodiudebeo, -es, -ere, -ui, -itum: debudelecto, -as, -are, -aui, -atum: delectaudeleo, -es, -ere, -eui, -etum: deleudelinquo, -is, -ere, deliqui, delictum: deliqudo, -as, -are, dedi, -atum: daudoceo, -es, -ere, -ui, doctum: docuduco, -is, -ere, duxi, ductum: duxemo, -is, -ere, emi, emptum: emerudio, -is, -ire, -iui, -itum: erudiuexerceo, -es, -ere, -ui, -itum: exercufacio, -is, -ere, feci, factum: fecfleo, -es, -ere, -eui, -etum: fleufugio, -is, -ire, fugi, fugitum: fughabeo, -es, -ere, -ui, -itum: habuiacio, -is, -ere, ieci, iactum: iecimpedio, -is, -ire, -iui, -itum: impediuimpertio, -is, -ire, -iui, -itum: impertiulaboro, -as, -are, -aui, -atum: laboraulaudo, -as, -are, -aui, -atum: laudauminuo, -is, -ere, minui, minutum: minumonstro, -as, -are, -aui, -atum: monstraumunio, -is, -ire, -iui, -itum: muniunarro, -as, -are, -aui, -atum: narraunoceo, -es, -ere, -ui, -itum: nocuparo, -as, -are, -aui, -atum: parauplaceo, -es, -ere, -ui, -itum: placupugno, -as, -are, -aui, -atum: pugnaurapio, -is, -ere, -ui, raptum: rapurego, -is, -ere, rexi, rectum: rexrelinquo, -is, -ere, -liqui, -lictum: reliqusancio, -is, -ire, sanxi (ou sanciui), sanctum: sanx- (ou sanciu-)
scribo, -is, -ere, scripsi, scriptum: scripssentio, -is, -ire, -iui, -itum: sentiustudeo, -es, -ere, -ui: studusuppleo, -es, -ere, -eui, -etum: suppleusustineo, -es, -ere, -ui, -tentum: sustinuterreo, -es, -ere, -ui, -itum: terrutimeo, -es, -ere, -ui: timuuenio, -is, -ire, ueni, uentum: uenuincio, -is, -ire, uinxi, uinctum: uinxuinco, -is, -ere, uici, uictum: uicuiuo, -is, -ere, uixi, uictum: uixuoco, -as, -are, -aui, -atum: uocau-
VI.1. - Refazer os exerccios IV.2, IV.3 e IV.4 da Unidade IV dos Exerccios de Fixao,
passando os verbos para os seguintes tempos:
(IV.3.)
arrebatavam: terceira pess. pl. (rapiebant); atirava: terceira pess. sing. (iaciebat); cantveis:
segunda pess. pl. (canebatis); colocava: terceira pess. sing. (collocabat); comprava: primeira
pess. sing. (emebam); davam: terceira pess. pl. (dabant); deleitavas: segunda pess. sing.
(delectabas); desejavas: segunda pess. sing. (cupiebas); destrua: terceira pess. sing.
(delebat); ensinavas: segunda pess. sing. (erudiebas); estudvamos: primeira pess. pl.
(studebamus); exercitava: primeira pess. sing. (excercebam); fazia: primeira pess. sing.
(faciebam); guardvamos: primeira pess. pl. (custodiebamus); impedia: primeira pess. sing.
(impediebam); indicavam: terceira pess. pl. (arguebant); levvamos: primeira pess. pl.
(ducebamus); lutava: primeira pess. sing. (pugnabam); mostrvamos: primeira pess. pl.
(monstrabamus); narrveis: segunda pess. pl. (narrabatis); olhvamos: primeira pess. pl.
(aspiciebamus); prejudicar: *************; recebeis: segunda pess. pl. (accipiebatis);
sancionavam: terceira pess. pl. (sanciebant); sentia: primeira pess. sing. (sentiebam);
supriam: terceira pess. pl. (supplebant); temeis: segunda pess. pl. (timebatis); vencias:
segunda pess. sing. (uincebas); vnheis: segunda pess. pl. (ueniebatis); vivia: terceira pess.
sing. (uiuebat).
(IV.4.)
1.
flebas/ridebant.
2.
laborabam/dormiebas.
iubebamus/obtemperabatis. 5. iubebat/obtemperabant.
3.
docebat/discebant.
4.
segunda pess. sing.. (escrevers); sentiam: primeira pess. sing. (eu sentirei); sustinebit:
terceira pess. sing. (ele sustentar); timebo: primeira pess. sing. (eu temerei); uenies: segunda
pess. sing. (vireis); uincet: terceira pess. sing. (ele vencer); uocabo: primeira pess. sing. (eu
chamarei).
(IV.3.)
arrebataro: terceira pess. pl. (rapient); atirar: terceira pess. sing. (iaciet); cantareis:
segunda pess. pl. (canetis); colocar: terceira pess. sing. (collocabit); comprarei: primeira
pess. sing. (emam); daro: terceira pess. pl. (dabunt); deleitars: segunda pess. sing.
(delectabis); desejars: segunda pess. sing. (cupies); destruir: terceira pess. sing. (delebit);
ensinars: segunda pess. sing. (erudies); estudaremos: primeira pess. pl. (studebimus);
exercitarei: primeira pess. sing. (excercebo); farei: primeira pess. sing. (faciam);
guardaremos: primeira pess. pl. (custodiemus); impedirei: primeira pess. sing. (impediam);
indicaro: terceira pess. pl. (arguent); levaremos: primeira pess. pl. (ducemus); lutarei:
primeira pess. sing. (pugnabo); mostraremos: primeira pess. pl. (monstrabimus); narrareis:
segunda pess. pl. (narrabitis); olharemos: primeira pess. pl. (aspiciemus); prejudicar:
*************; recebereis: segunda pess. pl. (accipietis); sancionaro: terceira pess. pl.
(sancient); sentirei: primeira pess. sing. (sentiam); supriro: terceira pess. pl. (supplebunt);
temereis: segunda pess. pl. (timebitis); vencers: segunda pess. sing. (uinces); vireis:
segunda pess. pl. (uenietis); viver: terceira pess. sing. (uiuet).
(IV.4.)
1. flebis/ridebunt. 2. laborabo/dormies. 3. docebit/discent. 4. iubebimus/obtemperabitis. 5.
iubebit/obtemperabunt.
(IV.2.)
accepi: primeira pess. sing. (eu recebi); egimus: primeira pess. pl. (fizemos); aspexisti:
segunda pess. sing. (olhaste); cupiuistis: segunda pess. pl. (desejastes); custodiuimus:
primeira pess. pl. (guardamos); dedistis: segunda pess. pl. (destes); debuistis: segunda pess.
pl. (devestes); docuerunt: terceira pess. pl. (ensinaram); duxi: primeira pess. sing. (eu
conduzi); fecimus: primeira pess. pl. (fizemos); fleuisti: segunda pess. sing. (choraste); fugit:
terceira pess. sing. (ele fugiu); fugerunt: terceira pess. pl. (fugiram); habuimus: primeira pess.
pl. (tivemos); impediuit: terceira pess. sing. (ele impediu); laborauisti: segunda pess. sing.
(trabalhaste); laudauit: terceira pess. sing. (ele louvou); minuerunt: terceira pess. pl.
(diminuiram); muniuerunt: terceira pess. pl. (fortificaram); parauerunt: terceira pess. pl.
(prepararam); pugnauimus: primeira pess. pl. (lutamos); rexistis: segunda pess. pl.
(dirigistes); scripsisti: segunda pess. sing.. (escreveste); sentiui: primeira pess. sing. (eu
senti); sustinuit: terceira pess. sing. (ele sustentou); timui: primeira pess. sing. (eu temi);
uenisti: segunda pess. sing. (vieste); uicit: terceira pess. sing. (ele venceu); uocaui: primeira
pess. sing. (eu chamei).
(IV.3.)
arrebataram: terceira pess. pl. (rapuerunt); atirou: terceira pess. sing. (iecit); cantastes:
segunda pess. pl. (cecinistis); colocou: terceira pess. sing. (collocauit); comprei: primeira
pess. sing. (emi); deram: terceira pess. pl. (dederunt); deleitaste: segunda pess. sing.
(delectauisti); desejaste: segunda pess. sing. (cupiuisti); destruiu: terceira pess. sing. (deleuit);
ensinaste: segunda pess. sing. (erudiuisti); estudamos: primeira pess. pl. (studuimus);
exercitei: primeira pess. sing. (excercui); fiz: primeira pess. sing. (feci); guardamos: primeira
pess. pl. (custodiuimus); impedi: primeira pess. sing. (impediui); indicaram: terceira pess. pl.
(arguerunt); levamos: primeira pess. pl. (duximus); lutei: primeira pess. sing. (pugnaui);
mostramos: primeira pess. pl. (monstrauimus); narrastes: segunda pess. pl. (narrauistis);
olhamos: primeira pess. pl. (aspeximus); prejudicar: *************; recebestes: segunda pess.
pl. (accepistis); sancionaram: terceira pess. pl. (sanxerunt ou sanciuerunt); senti: primeira
pess. sing. (sentiui); supriram: terceira pess. pl. (suppleuerunt); temestes: segunda pess. pl.
(timuistis); venceste: segunda pess. sing. (uicisti); viestes: segunda pess. pl. (uenistis); viveu:
terceira pess. sing. (uixit).
(IV.4.)
1. fleuisti/riserunt. 2. laboraui/dormiuisti. 3. docuit/didicerunt. 4. iussimus/obtemperauistis. 5.
iussit/obtemperauerunt.
(IV.2.)
acceperam: primeira pess. sing. (eu recebera ou tinha recebido); egeramus: primeira pess. pl.
(fizramos ou tnhamos feito); aspexeras: segunda pess. sing. (olharas ou tinhas olhado);
cupiueratis: segunda pess. pl. (desejareis ou tnheis desejado); custodiueramus: primeira
pess. pl. (guardramos ou tnhamos guardado); dederatis: segunda pess. pl. (dreis ou tnheis
dado); debueratis: segunda pess. pl. (devreis ou tnheis devido); docuerant: terceira pess. pl.
(ensinaram ou tinham ensinado); duxeram: primeira pess. sing. (eu conduzira ou tinha
conduzido); feceramus: primeira pess. pl. (fizramos ou tnhamos feito); fleueras: segunda
pess. sing. (choraras ou tinhas chorado); fugerat: terceira pess. sing. (ele fugira ou tinha
fugido); fugerant: terceira pess. pl. (fugiram ou tinham fugido); habueramus: primeira pess. pl.
(tivramos ou tnhamos tido); impediuerat: terceira pess. sing. (ele impedira ou tinha
impedido); laboraueras: segunda pess. sing. (trabalharas ou tinhas trabalhado); laudauerat:
terceira pess. sing. (ele louvara ou tinha louvado); minuerant: terceira pess. pl. (diminuiram ou
tinham diminudo); muniuerant: terceira pess. pl. (fortificaram ou tinham fortificado);
parauerant: terceira pess. pl. (prepararam ou tinham preparado); pugnaueramus: primeira
pess. pl. (lutramos ou tnhamos lutado); rexeratis: segunda pess. pl. (dirigreis ou tnheis
dirigido); scripseras: segunda pess. sing.. (escreveras ou tinhas escrito); sentiueram: primeira
pess. sing. (eu sentira ou tinha sentido); sustinuerat: terceira pess. sing. (ele sustentara) ou
tinha sustentado; timueram: primeira pess. sing. (eu temera ou tinha temido); ueneras:
segunda pess. sing. (vieras ou tinhas vindo); uicerat: terceira pess. sing. (ele vencera ou tinha
vencido); uocaueram: primeira pess. sing. (eu chamara ou tinha chamado).
(IV.3.)
arrebataram/tinham arrebatado: terceira pess. pl. (rapuerant); atirara/tinha atirado: terceira
pess. sing. (iecerat); cantreis/tnheis cantado: segunda pess. pl. (cecineratis);
colocara/tinha colocado: terceira pess. sing. (collocauerat); comprara /tinha comprado:
primeira pess. sing. (emeram); deram/tinham dado: terceira pess. pl. (dederant);
deleitaras/tinhas deleitado: segunda pess. sing. (delectaueras); desejaras/tinhas desejado:
segunda pess. sing. (cupiueras); destruira/tinha destrudo: terceira pess. sing. (deleuerat);
ensinaras/tinhas ensinado: segunda pess. sing. (erudiueras); estudramos/tnhamos
estudado: primeira pess. pl. (studueramus); exercitara/tinha exercitado: primeira pess. sing.
(excercueram); fizera/tinha feito: primeira pess. sing. (feceram); guardramos/tnhamos
guardado: primeira pess. pl. (custodiueramus); impedira/tinha impedido: primeira pess. sing.
(impediueram);
indicaram/tinham
indicado:
terceira
pess.
pl.
(arguerant);
levramos/tnhamos levado: primeira pess. pl. (duxeramus); lutara/tinha lutado: primeira
pess. sing. (pugnaueram); mostrramos/tnhamos mostrado: primeira pess. pl.
(monstraueramus); narrreis/tnheis narrado: segunda pess. pl. (narraueratis); olhramos:
(IV.4.)
1. fleueras/riserant.
2. laboraueram/dormiueras.
3. docuerat/didicerant.
4. iusseramus/obtemperaueratis.
5. iusserat/obtemperauerant.
*********************************************************************************************************
EXERCCIOS DE FIXAO
(VII)
VII.1 - Verso:
1. Serui grauia dolia tulerunt. 2. Liuia, oscitans ancilla, hoc copulum fregit et illi catini deiecit. 3.
Latrones, audaces et crudeles, domum nostram inuaderunt, hortum nostrum deleuerunt,
ferocem canem meum necauerunt, pecuniam meam, statuas meas surrupuerunt et postea
fugerunt. 4. Animalia ferocia uidimus. 5. Cassius fratres suos et sorores suas laudauit. 6.
Cornelia patrem tuum audiuit. 7. Libros tuos legi et orationes tuas audiui. 8. Magna beneficia
et praemia uolebamus, sed solum ista munera exigua accepimus.
VII.2. - Traduo:
1. Aquele cidado cometeu muitos crimes. 2. Aqueles homens desejam ter esposas
submissas; talvez permancero solteiros. 3. O amor vence tudo (todas as coisas). 4. A legio
urbana vence tudo (todas as coisas). 5. Amamos muito estas praias e estes mares. 6. O
capuz no faz o monge. 7. As honras mudam os costumes. 8. At os cachorrinhos mordem
um leo morto. 9. O lobo muda o plo, no o carter. 10. Minha alma engrandece o Senhor.
11. A mente agita a massa. 12. A natureza no faz (no d) salto. 13. Uma resposta suave
abranda a ira. 14. As situaes favorveis adquirem os amigos, as tristes os demonstram. 14.
A fortuna ajuda os audazes. 15. Os netos (os descentes) colhero os teus frutos.
VII.3. - Verso:
1. Cum dignitate cadere. 2. Domine, hostis ex fauilla (ex cinere) resurget. 3. Sine duce
pugnauimus. 4. Ad muros sum. 5. Disputationes de senectute. 6. Nuces dentibus fregi. 7.
Labore uincemus. 8. Domum lapidibus (saxis) deiecimus. 9. Paruuli cum gaudio (cum laetitia)
ludunt. 10. In horto deambulauimus. 11. Puellae per hortum currunt. 13. In atrium redeo. 14.
Ex (de) atrio redeo.
VII.4. - Traduo:
1. Descanse em paz. 2. Aps o meio-dia (depois do meio-dia). 4. Antes do meio-dia. 5. O
peixe fede primeiro a partir da cabea. 6. Mente s num corpo sadio. 7. Sem nobreza. 8. De
(do) corao. 9. At os astros por caminhos speros. 10. Da cabea ao calcanhar. 11. Do
(desde o) incio. 12. Sem dia. 13. Estvamos no trio. 14. Discusses a sobre as virtudes e
os vcios humanos. 15. O caador matou o lobo com a flecha. 16. Flvio feriu Ccero com uma
pedra grande. 17. Procuramos com palavras obter tua benevolncia. 18. O viajante
desprovido (sem nada) cantar diante do ladro. 19. Paulo caiu no rio. 20. Virglio nadou no
rio. 21. Dos prados vinha um vento frio. 22. Do oriente (vem) a luz. 23. De acordo com a
circunstncia. 24. Pelo trabalho. 25. At o infinito.
Ista itinera breuia, sed utilia erunt. De Historia Graeca et Romana e de moribus antiquis
disputabitis. Ambulationibus gaudebitis.
----- Magister, pauperes sumus, pecuniam non habemus, et sine pecunia iter non poterimus
facere.
----- Schola soluet; sed diligentes (seduli) solum ibunt.
EXERCCIOS DE FIXAO
(VIII)
IX.2. - Passe para o latim as oraes abaixo, utilizando a construo do dativo de posse:
1. Illis aegris (ou aegrotis) medici sunt. 2. Sontibus salus non erit. 3. Multae domus sunt huic
homini. 4. Illi puellae non est nomen. 5. Caeciliae cinque filii sunt. 6. Mihi non sunt fratres.
IX.4. - Passe para o portugus as seguintes oraes com estrutura de dativo de posse:
1. (H uma s lei para todos os cidados) Todos os cidados tm uma s lei. 2. (No h fim
para estas guerras) Estas guerras no tm fim. 3. (Havia muitos amigos para Pedro) Pedro
tinha muitos amigos. 4. (No h cura para aquela doena) Aquela doena no tem cura.
*************************************************************************************************
EXERCCIOS DE FIXAO
(X)
(primeira pess. sing. pret. m.q.perf. ind. pass.)/ eu tinha sido comandado. 29. Ducebar
(primeira pess. sing. pret. imperf. ind. pass.)/ eu era comandado (a). 30. Amabaris (segunda
pess. sing. pret. imperf. ind. pass.)/ eras amado (a). 31. Amaberis (segunda pess. sing. fut.
imperf. ind. pass.)/ sers amado (a). 32. Amata es (segunda pess. sing. pret. perf. ind. pass.)/
foste amada. 33. Inuadimur (primeira pess. pl. pres. ind. pass.)/ somos atacados (as). 33.
Inuademur (primeira pess. pl. fut. imperf. pass.)/ seremos atacados (as). 34. Inuasi sumus
(primeira pess. pl. pret. perf. ind. pass.)/ fomos atacados. 35. Inuasae eramus (primeira pess.
pl. pret. m.q.perf. ind. pass.)/ tnhamos sido atacadas. 36. Delebimur (primeira pess. pl. fut.
imperf. ind. pass.)/ seremos destrudos (as). 37. Delebamur (primeira pess. pl. pret. imperf.
ind. pass.)/ ramos destrudos (as). 38. Decipimini (segunda pess. pl. pres. ind. pass.)/ sois
iludidos (as). 39. Decipiemini (segunda pess. pl. fut. imperf. ind. pass.)/ sereis iludidos (as).
40. Decipiebamini (segunda pess. pl. pret. imperf. ind. pass.)/ reis iludidos (as). 41. Decepti
estis (segunda pess. pl. pret. perf. ind. pass.)/ fostes iludidos. 41. Deceptae eratis (segunda
pess. pl. pret. m.q.perf. ind. pass.)/ tnheis sido iludidas.
mentior, -iris, -iri, mentitus sum: quarta conj.; ment-; mentitus,a,um + esse
mereor, -eris, -eri, meritus sum: segunda conj.; mer-; meritus,a,um + esse
metior, -iris, -iri, mensus sum: quarta conj.; met-; mensus,a,um + esse
misereor, -eris, -eri, misertus sum: segunda conj.; miser-; misertus,a,um + esse
morior, -eris, mori, mortuus sum: mista; mor-; mortuus,a,um + esse
nascor, -eris, -i, natus sum: terceira conj.; nasc-; natus,a,um + esse
obliuiscor, -eris, -i, oblitus sum: terceira conj.; obliuisc-; oblitus,a,um + esse
orior, -iris, -iri, ortus sum: quarta conj.; or-; ortus,a,um + esse
patior, -eris, -i, passus sum: mista; pat-; passus,a,um + esse
populor, -aris, -ari, populatus sum: primeira conj.; popul-; populatus,a,um + esse
reor, -eris, -eri, ratus sum: segunda conj.; r-; ratus,a,um + esse
tueor, -eris, -eri, tutus sum: segunda conj.; tu-; tutus,a,um + esse
utor, -eris, -i, usus sum: terceira conj.; ut-; usus,a,um + esse
primeira pess. sing. pret. imperf. ind. (eu meditava); populabor: primeira pess. sing. fut. imperf.
ind. (assolarei); interpretemur: primeira pess. pl. pres. subjunt. (interpretemos).
XI.4. - Analise e passe para o latim:
1. Tuas poenas merebamur, sed tu misertus/miserta es nostri. 2. Pueri imitentur apium
industriam. 3. Qui exempla bonum imitatur, multam gloriam adipiscetur. 4. Calumniari peius
est quam certare. 5. Socrates numquam irascebatur. 6. Hannibal odium suum in Romanos
non oblitus est. 7. Epaminondas numquam mentiebatur. 8. Christus passus est et mortuus est
pro nobis. 9. Cras proficiscemur.
EXERCCIOS DE FIXAO
(XII)
XII.1. - Flexionar os adjetivos abaixo no grau comparativo de superioridade, nos trs gneros,
no singular e plural, apenas no caso nominativo:
amabilior, amabilius
asperior, asperius
atrocior, atrocius
audacior, audacius
melior, melius
breuior, breuius
callidior, callidius
clarior, clarius
constantior, constantius
curiosior, curiosius
debilior, debilius
dementior, dementius
desidior, desidius
difficilior, difficilius
diligentior, diligentius
diuitior, diuitius
diuinior, diuinius
docilior, docilius
facilior, facilius
falacior, falacius
falsior, falsius
felicior, felicius
ferocior, ferocius
foedior, foedius
fortior, fortius
frequentior, frequentius
gracilior, gracilius
horribilior, horribilius
humilior, humilius
iucundior, iucundius
largior, largius
liberior, liberius
longior, longius
loquacior, loquacius
macrior, macrius
maior, maius
peior, peius
mansior, mansius
miserior, miserius
nigrior, nigrius
nobilior, nobilius
obscurior, obscurius
minor, minus
pauidior, pauidius
pauperior, pauperius
periculosior, periculosius
pertinacior, pertinacius
pestiferior, pestiferius
pigrior, pigrius
prosperior, prosperius
amabiliores, amabiliora
asperiores, asperiora
atrociores, atrociora
audaciores, audaciora
meliores, meliora
breuiores, breuiora
callidiores, callidiora
clariores, clariora
constantiores, constantiora
curiosiores, curiosiora
debiliores, debiliora
dementiores, dementiora
desidiores, desidiora
difficiliores, difficiliora
diligentiores, diligentiora
diuitiores, diuitiora
diuiniores, diuiniora
dociliores, dociliora
faciliores, faciliora
falaciores, falaciora
falsiores, falsiora
feliciores, feliciora
ferociores, ferociora
foediores, foediora
fortiores, fortiora
frequentiores, frequentiora
graciliores, graciliora
horribiliores, horribiliora
humiliores, humiliora
iucundiores, iucundiora
largiores, largiora
liberiores, liberiora
longiores, longiora
loquaciores, loquaciora
macriores, macriora
maiores, maiora
peiores, peiora
mansiores, mansiora
miseriores, miseriora
nigriores, nigriora
nobiliores, nobiliora
obscuriores, obscuriora
minores, minora
pauidiores, pauidiora
pauperiores, pauperiora
periculosiores, periculosiora
pertinaciores, pertinaciora
pestiferiores, pestiferiora
pigriores, pigriora
prosperiores, prosperiora
prundentior, prudentius
pulchrior, pulchrius
putrior, putrius
rapacior, rapacius
rudior, rudius
saeuior, saeuius
salubrior, salubrius
sapientior, sapientius
sedulior, sedulius
serenior, serenius
seuerior, seuerius
tenerior, tenerius
ualidior, ualidius
uelocior, uelocius
uirilior, uirilius
uoracior, uoracius
utilior, utilius
prudentiores, prudentiora
pulchriores, pulchriora
putriores, putriora
rapaciores, rapaciora
rudiores, rudiora
saeuiores, saeuiora
salubriores, salubriora
sapientiores, sapientiora
seduliores, seduliora
sereniores, sereniora
seueriores, seueriora
teneriores, teneriora
ualidiores, ualidiora
uelociores, uelociora
uiriliores, uiriliora
uoraciores, uoraciora
utiliores, utiliora
XII.2. - Monte, a partir dos modelos abaixo, oraes com os graus comparativos de
inferioridade, igualdade e superioridade:
1. Meu co menos feroz que o teu
Meu co to feroz quanto o teu
Meu co mais feroz que o teu
EXERCCIOS DE FIXAO
(XIII)
XIII.1. - Flexionar os adjetivos abaixo no grau superlativo, nos trs gneros, no singular, apenas
no caso nominativo:
amabilissimus
asperrimus
atrocissimus
audacissimus
optimus
breuissimus
callidissimus
clarissimus
constantissimus
curiosissimus
debilissimus
dementissimus
desidissimus
difficillimus
diligentissimus
diuitissimus
diuinissimus
docilissimus
facillimus
falacissimus
falsissimus
felicissimus
ferocissimus
foedissimus
fortissimus
frequentissimus
gracillimus
horribilissimus
humillimus
iucundissimus
largissimus
liberrimus
longissimus
loquacissimus
macerrimus
maximus
pessimus
mansissimus
miserrimus
nigerrimus
nobilissimus
obscurissimus
minimus,
pauidissimus
pauperrimus
periculosissimus
pertinacissimus
pestiferrimus
pigerrimus
prosperrimus
amabilissima
asperrima
atrocissima
audacissima
optima
breuissima
callidissima
clarissima
constantissima
curiosissima
debilissima
dementissima
desidissima
difficillima
diligentissima
diuitissima
diuinissima
docilissima
facillima
falacissima
falsissima
felicissima
ferocissima
foedissima
fortissima
frequentissima
gracillima
horribilissima
humillima
iucundissima
largissima
liberrima
longissima
loquacissima
macerrima
maxima
pessima
mansissima
miserrima
nigerrima
nobilissima
obscurissima
minima,
pauidissima
pauperrima
periculosissima
pertinacissima
pestiferrima
pigerrima
prosperrima
amabilissimum
asperrimum
atrocissimum
audacissimum
optimum
breuissimum
callidissimum
clarissimum
constantissimum
curiosissimum
debilissimum
dementissimum
desidissimum
difficillimum
diligentissimum
diuitissimum
diuinissimum
docilissimum
facillimum
falacissimum
falsissimum
felicissimum
ferocissimum
foedissimum
fortissimum
frequentissimum
gracillimum
horribilissimum
humillimum
iucundissimum
largissimum
liberrimum
longissimum
loquacissimum
macerrimum
maximum
pessimum
mansissimum
miserrimum
nigerrimum
nobilissimum
obscurissimum
minimum
pauidissimum
pauperrimum
periculosissimum
pertinacissimum
pestiferrimum
pigerrimum
prosperrimum
prudentissimus
pulcherrimus
rapacissimus
rudissimus
saeuissimus
sapientissimus
sedulissimus
serenissimus
seuerissimus
tenerrimus
ualidissimus
uelocissimus
uirilissimus
uoracissimus
utilissimus
prudentissima
pulcherrima
rapacissima
rudissima
saeuissima
sapientissima
sedulissima
serenissima
seuerissima
tenerrima
ualidissima
uelocissima
uirilissima
uoracissima
utilissima
prudentissimum
pulcherrimum
rapacissimum
rudissimum
saeuissimum
sapientissimum
sedulissimum
serenissimum
seuerissimum
tenerrimum
ualidissimum
uelocissimum
uirilissimum
uoracissimum
utilissimum
XIII.2. - Monte, a partir dos modelos abaixo, oraes com o grau superlativo relativo usando os
trs modos de construo do complemento de relao:
1. meu co o mais feroz de todos (os ces)
Canis meus ferocissimus est de omnibus (canibus)
Canis meus ferocissimus est ex omnibus (canibus)
Canis meus ferocissimus est omnium (canium)
2. Lvio o mais prudente dos senadores
Liuius prudentissimus est de senatoribus
Liuius prudentissimus est e senatoribus
Liuius prudentissimus est senatorum
3. ns somos os mais ricos dos cidados
Diuitissimi sumus de ciuibus
Diuitissimi sumus e ciuibus
Diuitissimi sumus ciuium
4. Varinia a mais bonita das escravas
Varinia pulcherrima est de seruis
Varinia pulcherrima est e seruis
Varinia pulcherrima est seruarum
5. Este menino o menor dos teus alunos
Hic puer minimus est de discipulis tuis
Hic puer minimus est e discipulis tuis
Hic puer minimus est discipulorum tuorum
6. Jlio Cesar o melhor dos generais
Iulius Caesar optimus est de ducibus
Iulius Caesar optimus est e ducibus
Iulius Caesar optimus est ducum
6. Minha av a pior de todas as mulheres
Auia mea pessima est de omnibus feminis
Auia mea pessima est ex omnibus feminis
Auia mea pessima est omnium feminarum
7. As muralhas desta cidade so as maiores de todas (as muralhas)
Muri huius urbis maximi sunt de omnibus (muris)
Muri huius urbis maximi sunt ex omnibus (muris)
Muri huius urbis maximi sunt omnium (murorum)