Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Tumaas nang tumaas ang langit. Tumaas din nang tumaas ang suklay at
kuwintas. Noong gabing yaon ay umupo si Maria sa may bintana at
tinintingnan niya ang langit na ngayon ay mataas na mataas na. Hinanap
niya ang kanyang suklay at kuwintas. Naroroon ang kanyang gintong suklay
at siyang naging buwan. Ang mga gintong butil ng kanyang kuwintas at
nagkahiwa-hiwalay at siya namang naging mga bituin.
"Lalong maganda ngayon ang aking gintong suklay," ang wika ni Maria sa
kanyang sarali, "At anong kinang ng mga butil ng aking kuwintas!"
"Hindi nga namin malaman kung ano ang aming gagawin," Ang wika ng mga
kulisap.
"Eh, bakit kung maliwanag ang gabi ay hindi kayo nagkukubli sa aking
ouno?" ang tanong ng sampaguita.
"Kung maliwanag ang buwan ay mahirap kaming mahuli ng mga kabagkabag," ang sagot ng isang kulisap.
"Hindi makakita sa liwanag ang mga kabag-kabag, eh," ang dugtong ng
isang kulisap.
"Sila ay nasisilaw sa liwanag," ang dugtong pang uli ng isang kulisap.
"Ganoon pala. Hindi pala makakita sa liwanag," ang sabi ng sampaguita.
"Tuturuan ko kayo kung ano and dapat ninyong gawin."
"Ano ba? Ano ba ang dapat naming gawin?" ang tanong ng bawa't kulisap.
"Bawa't isa sa inyo ay magdala ng apoy," ang sabi ng sampaguita.
"Pagkatapos ay magsabay-sabay kayong lumabas. Matatakot sila sa inyo.
Hindi nila kayo malalapitan."
"Oo nga, siya nga," ang sabay-sabay na sabi ng ilang kulisap.
"Mabuti nga, ano?" ang sabi pa rin ng ibang kulisap.
Ganoon na nga ang ginawa ng mga kulisap. Isang gabing madilim, ang
bawa't isa sa kanila ay nagdala ng apoy, pagkatapos ay nagsabay-sabay
silang lumabas. Naku! Para silang alipatong lumilipad. Hindi nga naman sila
malapitan ng mga kabag-kabag. Anong tuwa ng mga kulisap. Lumipad sila
nang paikut-ikot sa punong sampaguita.
"Salamat sa iyo, Sampaguita. Kami ngayon ay malaya na."
Mula na noon tuwing lalabas ang mga kulisap pag madilim ang gabi
nagdadala sila ng apoy. Ang mga kulisap na iyon din ang tinatawag ngayong
"ALITAPTAP."
Bagong Kaibigan
May napulot akong papel. Nakasulat doon na may matatagpuan daw akong
isang kaibigan. Kinakailangan ko raw sumakay para matagpuan ito. Umuwi
ako agad sa amin dahil baka naroon na ang kaibigang tinutukoy sa papel.
Sumakay ako sa likod ng kabayo pero wala doon ang bagong kaibigan.
Binuksan ko ang binatana at nakita ko ang aming hardin. Maraming halaman
at insekto doon. Masaya silang naglalaro pero hindi ko sila maintindihan.
Lumabas ako sa likod-bahay at nagpunta sa dagat. Sumakay ako ng bangka
upang hanapin ang aking kaibigan pero walang ibang tao sa dagat. Ah alam
ko na. Sumisid ako sa ilalim ng dagat, sumakay ako sa likod ng dolphin at
doon nakita ko ang ibat-ibang hayop at halaman, pero hindi ako mabubuhay
doon. Kaya bumalik na lamang ako sa amin. Gabi na ng makauwi ako. Mula
sa aking silid ay may natanaw ako na maliwanag sa langit. Mayroong isang
bituin na ubod ng laki. Ahah! Pupuntahan ko ang bituin. Kumapit ako sa
lobo at pinuntahan ko ito. Pero walang tao roon. Mula sa itaas ay tanaw na
tanaw ko ang daigdig na bilog at nagliliwanag. Ang ganda ng kulay. Para
itong bolang umiilaw. May kulay bughaw, luntian at kulay lupa. Naisip kong
bumalik na, mula sa itaas ay nagpalundag-lundag ako sa mga ulap, ang
sarap! Parang mga bulak! Nagpadulas ako sa bahaghari! Subalit wala pa rin
akong kalaro kaya gumamit ako ng isang malaking payong at ginawa
kong parachute. Napunta ako sa kagubatan. Doon ay nagpupulong ang mga
hayop. Hindi ko sila maintindihan kaya bumalik na ako sa amin sakay-sakay
ng isang elepante. Maya-maya ay kinalabit na ako ni inay.
Gising na anak, may pasok ka ngayon
Nay, nanaginip ako na may makikilala akong bagong kaibigan!
Oo, meron nga, doon sa inyong paaralan kaya gumising ka na at darating
na ang school bus.
PAGATPAT
Isang gabing namamahinga na sila, nabanggit ni Dindo ang napuna nito sa
dulong hilaga ng pulo. "May mga latian pala po sa gawing hilaga ng pulo,"
sabi niya kay Mang Pisyong. "At marami po akong nakitang isang uri ng
punongkahoy na ngayon ko lang nakita. Malalaki po ito, at may mga
at sakim na tao. Pilit na hiningin ang kanyang mana sa amain kahit na buhay
pa ito. Naglayas siya nang makuha ang parte niya ng yaman. Nilustay sa
pag-inom, pambababae at kung anu-ano pang bisyo. Hanggang sa tuluyang
naubos ang kanyang pera at iniwan na ng mga kaibigan. Noong walang-wala
na siya at saka niya napagtanto ang kanyang kamalian. Dito niya naisipang
bumalik at humingi ng tawad. Napatahimik na lang si Pedro habang nakikinig
sa kwento ng kanyang bagong kaibigan. Makitid man ang pag-iisip pero
malawak ang puso ni Pedro. Naunawaan niya agad ang pakay ng kaibigan at
nakiramay sa sinapit sa buhay. Nagsabi ang kaibigan na natatakot siya na
hindi siya tanggapin ng amain. Marahang sumagot si Pedro na kung talagang
ganung kabait ang kanyang amain, hindi ito magdadalawang-isip na
patawarin siya. Wariy lumakas ang loob ng kausap at nagkaroon ng bagong
pag-nanais na makita ang ama. At dito na nagpaalam ang kaibigan.
Nagpasalamat kay Pedro sa kabutihang ipinakita sa kanya. Sabay silang
lumabas ng bahay-inuman. Mag-paalam sa isat isa; kanya-kanyang landas
ang tinahak.
Hudhud hi Aliguyon
Ibalon
Ayon sa salaysay ni Pari Jose Castao, batay sa narinig niyang kuwento
ng isang manlalakbay na mang-aawit na si Cadugnong, ang epikong Ibalon
ay tungkol sa kabayanihan ng tatlong magigiting na lalaki ng Ibalon na sina
Baltog, Handiong, at Bantong. Ibalon ang matandang pangalan ng Bikol. Si
Baltog ay nakarating sa lupain ng Ibalon dahil sa pagtugis niya sa isang
malaking baboy-ramo. Siya'y nanggaling pa sa lupain ng Batawara.
Mayaman ang lupain ng Ibalon at doon na siya nanirahan. Siya ang
kinilalang hari ng Ibalon. Naging maunlad ang pamumuhay ng mga tao.
Subalit may muling kinatakutan ang mga tao, isang malaki at
mapaminsalang baboy-ramo na tuwing sumasapit ang gabi ay namiminsala
ng mga pananim. Si Baltog ay matanda na upang makilaban. Tinulungan
siya ng kanyang kaibigang si Handiong. Pinamunuan ni Handiong ang mga
lalaki ng Ibalon upang kanilang lipulin ang mga dambuhalang buwaya,
mababangis na tamaraw at lumilipad na mga pating at mga halimaw na
kumakain ng tao. Napatay nila ang mga ito maliban sa isang engkantadang
nakapag-aanyong magandang dalaga na may matamis na tinig. Ito ay si
Oriol. Tumulong si Oriol sa paglipol ng iba pang mga masasamang hayop sa
Ibalon. Naging payapa ang Ibalon. Ang mga tao ay umunlad. Tinuruan niya
ang mga tao ng maayos na pagsasaka. Ang mga piling tauhan ni Handiong
ay tumulong sa kanyang pamamahala at pagtuturo sa mga tao ng maraming
bagay. Ang sistema ng pagsulat ay itinuro ni Sural. Itinuro ni Dinahong
Pandak ang paggawa ng palayok na Iluad at ng iba pang kagamitan sa
pagluluto. Si Hablon naman ay nagturo sa mga tao ng paghabi ng tela. Si
Datu Puti ang isang gintong salakot at gintong batya mula sa kanilang
barangay. Ibinigay niya ito kay Marikudo. Nakita ni Maniwantiwan ang
mahabang-mahabang kuwintas ni Pinampangan. Ito'y kuwintas na lantay na
ginto. Ibig ni Maniwantiwan ang ganoon ding kuwintas. Pinigil ni
Maniwantiwan ang bilihan, kung hindi siya magkakaroon ng kuwintas.
Madaling ibinigay ni Pinampangan ang kuwintas niya kay Maniwantiwan.
Itinanong ni Datu Puti kung gaano kalaki ang pulo. Sinabi ni Marikudo, na
kung lalakad sa baybay dagat ng pulo simula sa buwang kiling (Abril o buwan
ng pagtatanim) ay makababalik siya sa dating pook pagsapit ng buwan ng
bagyo-bagyo (Oktubre o buwan ng pag-aani). Ang lupang kapatagan ay
ibinigay ng mga Ati sa mga Bisaya. Ibinigay rin nila ang kanilang mga bahay.
Ang mga Ati ay lumipat ng paninirahan sa bundok. Madaling isinaayos ni
Datu Puti ang mga Bisaya. Si Datu Bangkaya kasama ang kanyang asawa na
si Katurong at anak na si Balinganga at kanilang mga tauhan at katulong ay
tumira sa Aklan. Sumunod na inihatid ni Datu Puti sina Datu Paiborong at
asawang si Pabulanon at ang kanyang dalawang anak na si Ilehay at si
Ilohay. May mga tauhan ding kasama si Datu Paiborong na kakatulungin niya
sa pagtatanim ng mga buto at binhi na iiwan ni Datu Puti at Datu Sumakwel.
Sina Lubay, Dumalogdog, Dumangsol at Padahinog ay kasama ni Sumakwel.
Sila ay sa Malandog naman maninirahan. Nagpaalam si Datu Puti kay
Sumakwel. Kanyang pinagbilinan si Sumakwel na pamunuang mahusay ang
mga Bisaya. Nag-aalala si Datu Puti tungkol sa kalagayan ng iba pang Bisaya
sa Borneo sa ilalim ng pamumuno ng malupit na si Makatunao. Matapos
magpaalam kay Sumakwel, umalis na ang tatlong barangay, kay Datu Puti
ang isa, at ang dalawa pa ay sa dalawang binatang datu na sina Datu
Domingsel at Datu Balensuela. Narating nila ang pulo ng Luzon. Dumaong
ang tatlong barangay sa Look ng Balayan. Ipinasya ng dalawang datu na dito
na sa Taal manirahan kasama ang mga Taga-ilog. Isang araw lamang at
umalis na sina Datu Puti at Pinampangan upang bumalik sa Borneo.
Nang matapos kumain ang pamilya.. Kinagabihan wala parin ang panganay
nila. Si Itay, si Kara at ang bunsong kapatid at tulog na. Si Inay naman ay
lumabas ng bahay. Nahihilo man at inaantok na ang Inay ay hinintay parin
nito si Ivan na pumasok sa gate nila. Di naglaon ay dumating na nga. May
dala itong supot. At nagmano sa kanya.
Inay: Oh, bakit ngayon ka lang dumating?
Ivan: Inay, pasensya na po kung late na akong nakauwi. Eto po ang gamot
oh.
Inay: Para saan yan?
Ivan: Inay, alam ko pong kahapon ba kayo may sakit. Hindi mo lang
pinahahalata.
Kaso kaninang umaga po, di na kinaya ng katawan nyo.. Tapos, nag trabaho
pa kayo. Malala na ang sakit nyo. Kaya eto po, inumin nyo nang maagapan
agad yan. Wala nang ibang ginawa ang Inay kundi yakapin ang anak at
pasalamatan ito. Kinaumagahan ay isa nanamang panibagong araw.
Maraming pagbabago, pero ito naman ay para sa ikinabuti ng pamilya nila.
Hiblang Abo
Lugmok na nakaupo si HUSE 70, sa silya. Nag-iisa. Nakapako angtingin
sa sahig. Binabaybay ng lipaking palad ang hilatsa ng puluhan nglumang
tungkod.Naglalakbay ang tingin sa mga bakanteng kama. Babalong samata
ang luhang hindi malaglag-laglag. Mapupuna mo sa mga kilos niHuse na
naaalala niya ang mga kasama niya sa silid na iyon atmahahalata mo din na
siya ay nalulungkot dahil sa mga nangyayarinoon. Naalala niya ng una
niyang makaharap si MISIS SALVACION sa opisina nito. Paulit-ulit siyang
tinanong nito tungkol sa kanyang pagkatao. Nang umupo si Huse sa silya na
nakaharap sa mesa ay biglaniyang naalala ang tatlong matanda na kanyang
kasama.
Sa dilim,muling mabubuhay ang ala-ala. Isa-isang papasok sina, BLAS,
70;SOTERO, 75; at PEDRO, 72. Aayusin ng tatlo ang kanilang higaan.Makikita
dito na si Sotero ay nangungulila sa kanyang bunsong anak nasi VICTORIA.
Gabi-gabi ay napapanaginipan ni Sotero si Victoria. Ang kanyang na si
Victoria ay hindi na niya nakita simula ng siya makulong.Ang apat na
matanda ay laging nagtatalo. Ito ay dahil kay Sotero. Hindi pa rin matanggap
ni Sotero na ang kanyang ay patay na. Si Blas ay ang laging nakakasagutan
ni Sotero. Tuwing gabi na lamang kasi ay hindimaayos ang tulog nila dahil
kay Sotero.Madaling araw ng magising si Blas. Madilim na madilim
satanghalan. Pagkaraan ng ilang saglit habang unti-unting lumiliwanag ang
ilaw ng silid ay bumangon na si Blas upang gisingin si Huse, Pedro,at Sotero.
Habang ginigising ni Blas si Sotero ay bumalik na naman angkanyang pagkaulila sa kanyang anak. Kung anu-ano na naman angkanyang pinagsasabi.
Nang suwayin siya ni Blas na tigilan na niya angkanyang ginagawa ay
tumayo si Sotero at sinugod si Blas gamit angkanyang natitirang lakas.
Sinakal niya si Blas, ngunit nanlaban din naman si Blas. Inawat ni Huse ang
dalawa ngunit tinulak siya ni Blas.Mangigisay si Sotero. Nang marinig ni Blas
ang malakas na nguyngoy ni Pedro ay doon pa lamang siya tumigil. Lumabas