1

Data analysis is the process of

systematically searching and arranging the
interview transcripts, field notes, and other
materials that you accumulate to increase
your own understanding of them and to
enable you to present what you have
discovered to others. Analysis involves
working with data, organizing them,
breaking them into manageable units,
synthesizing them, searching for patterns,
discovering what is important and what is
to be learned, and deciding what you will
2
tell others.

Data analysis is the process of

bringing order, structure, and
meaning to the mass of collected
data. It is a messy, ambiguous, timeconsuming, creative, and fascinating
process. It does not proceed in a
linear fashion; it is not neat.
Qualitative data analysis is a search
for general statements about
relationships among categories of
data; it builds grounded theory.
1995)

(Marshall & Rossman,

3

What is at issue is the best means

to make sense of the data in
ways that will facilitate the
continuing unfolding of the
inquiry, and, second, leads to a
maximal understanding of the
phenomena being studied.
(Lincoln & Guba, 1985)

PROSES ANALISIS DATA

Reading Data
Collecting Data

Further research
activities

Selecting Data

Presenting Data

Improving data and drawing conclusions

(Altrichter, Posch, & Somekh,

1993).
5

Langkah 1(Reading data)Meneliti data-data

yang diperolehi untuk mengingat kembali
peristiwa & pengalaman yang berkaitan.
Langkah 2(Selecting data)Menapis untuk
memilih fakta yang penting.Menghimpun data
mengikut kategori / criteria.Mempermudahkan
maklumat yang kompleks.
Langkah 3(Presenting data)Merumuskan data
yang terpilih dalam bentuk yang mudah
dipersembahkan, misalnya garis kasar atau
grafik.
Langkah 4(Interpreting data & drawing
conclusions)Menjalinkan perhubungan antara
data.Merangkakan model/teori untuk
6
menjelaskan situasi.

Analisis
Analisis
Analisis
Analisis
Analisis
diduga

pola
kandungan
isu
dilema
perkara yang tidak

Meneliti data yang diperolehi (contoh: transkrip

rakaman audio sesi pengajaran & pembelajaran)
dan menggariskan/menandakan perkara-perkara
yang dianggap penting berhubung dengan
persoalan kajian.
Merujuk balik perkara-perkara yang ditandakan
dan menentukan kategori yang sesuai (contoh:
Penyoalan Guru, Pujian dll).
Melabelkan bahagian-bahagian data dengan Nama
Kategori atau Singkatan/Kodnya (Contoh: PY bagi
Penyoalan, PJ bagi Pujian dsb) digunakan, pastikan
koding yang lebih detail digunakan agar punca
data berkenaan dapat dikenal pasti.
8

Setelah mengenal pasti serta membuat

pengekodan perkara-perkara penting,
penyelidik membuat analisis berpandukan
kepada soalan-soalan berikut:
Apakah pola yang dapat dilihat?
Apakah kesignifikan pola ini?
Apakah kesan pola perlakuan tersebut?
Sejauh manakah pola serta kesan daripadanya
serasi/sepadan dengan hasrat guru?
Sekiranya kesan pola berkenaan memang
sepadan dengan hasrat guru, apakah teori
yang dapat dirumuskan?
9

Meneliti data yang diperolehi (khasnya

transkrip temu bual) untuk mencari kes-kes
di mana sasaran kajian menghadapi dilema
yang bercorak
On one hand .. but, on the other hand
Menuliskan satu pernyataan yang jelas
tentang dilema berkenaan.
Menjelajah dilema tersebut untuk memahami
faktor-faktor yang menimbulkannya, kesan
serta tahap seriusnya.
Mencari penyelesaian.

10

Data yang dipungut perlu mempunyai kredibiliti.

Dengan demikian, data yang dipungut sebolehbolehnya perlu disemak untuk menentukan sejauh
manakah ianya boleh dipercayai.
Satu kaedah yang popular yang digunakan untuk
menyemak keboleh percayaan data kualitatif ialah
triangulasi.
Cohen & Manion (1994: m.s. 236) dan Altrichter et
al (1993: m.s. 116) telah mencadangkan beberapa
jenis triangulasi yang boleh diamalkan mengikut
situasi dan keperluan kajian iaitu triangulasi masa,
triangulasi metod, triangulasi sumber dan
triangulasi penyelidik.
11

Triangulasi Masa
Mengumpul data daripada sumber yang sama
untuk satu jangka masa yang panjang (juga
dikenali sebagai rekabentuk longitudinal).
Contohnya, berbincang atau menemu bual
seorang individu yang sama mengenai topik yang
sama pada masa yang berlainan.
Triangulasi Metod
Menggunakan kaedah mengumpul data yang
berlainan ke atas objek kajian yang sama
(triangulasi antara kaedah between methods ,
untuk menguji kesahan). Contohnya, mengumpul
maklumat mengenai aspek yang sama melalui
temu bual, pemerhatian dan borang soal selidik.
Menggunakan kaedah yang sama untuk situasi
yang lain (triangulasi dalam kaedah within
methods bermaksud mengulang satu kajian
12
untuk menguji keboleh percayaan termasuk
membuat replikasi).

Triangulasi Sumber
Mendapat maklumat dan pandangan daripada sumbersumber informasi yang berlainan. Contohnya, mendapat
pandangan pelajar, guru sebaya, pemerhatian sendiri,
pihak pentadbir, buku rekod guru dan lain-lain lagi.

Altrichter et al (1993: m.s. 116) menggambarkan triangulasi tiga penjuru ini

seperti berikut:
Perspektif Pihak Ketiga

Perspektif Guru

Perspektif Pelajar

Triangulasi Penyelidik
Menggunakan lebih daripada seorang penyelidik
untuk
13
mengumpul data.

Pemerhatian Berstruktur
Kirakan kekerapan dan peratusan.
Susunkan mengikut keutamaan (ranking).
Pemerhatian Tidak Berstruktur
Semak maklumat dengan terperinci.
Baca semua catatan, pemerhatian dan
kemudian highlight atau gariskan maklumat
penting yang terdapat dalam catatan itu.
Semak maklumat semula.
Tentukan kategori maklumat yang digunakan
untuk analisis.
Cari tema untuk kategori itu.

MEMERHATIKAN TINGKAH LAKU MURID YANG MENUMPUKAN/TIDAK

MENUMPUKAN PERHATIAN SEMASA GURU MENGAJAR.

Anda boleh menggunakan Jadual Pemerhatian untuk merekodkan kod-kod

aktiviti yang dilakukan oleh murid semasa proses pengajaran dan
pembelajaran di bilik darjah. Kod nombor 1 hingga 9 berikut menunjukkan
tingkah laku murid semasa kelas dijalankan.
1. Bercakap yang tiada kaitan dengan tugasan yang diberi
2. Pemikiran di tempat lain sambil mencakar-cakar kertas (doodling)
3. Berangan-angan (day-dreaming)
4. Berjalan dari satu tempat ke tempat lain (wandering around)
5. Membuat kerja lain
6. Mengganggu murid lain secara fizikal
7. Mencuba untuk menarik perhatian
8. Mengasah pensel
9. Lain-lain aktiviti (seperti keluar bilik darjah)
Pemerhatian berdasarkan 9 aktiviti tersebut direkodkan dalam bentuk
jadual (rujuk Jadual 6.6) apabila setiap skan (scan) dijalankan.

PEMERHATIAN BERSTRUKTUR
Tarikh : 11/3/2008
Tingkatan : 4 Angsana
Jadual 6.9 menunjukkan penggunaan gundal
(tallies) dalam merekod pengajaran berfikir secara
kritis di bilik makmal fizik.
Tiga lajur diwujudkan dalam jadual, iaitu lajur
pertama menunjukkan aspek berfikir yang hendak
diperhatikan, lajur kedua digunakan untuk
mencatat gundal dan lajur ketiga bagi mencatat
rank berdasarkan bilangan gundal.

Aspek Berfikir
Meminta murid mengemukakan soalan

Gundal
(tallies)
//// ////

Rank
9

Mengemukakan soalan yang

memerlukan murid berfikir di peringkat
tinggi

//// ///

Mengemukakan soalan yang

memerlukan murid mengingat fakta

////

Menggunakan perkataan fikir

///

Meminta murid mengulas idea yang

dikemukakan

Meminta murid menghubung satu

pemboleh ubah dengan pemboleh ubah
lain

//// //// /

11

Daripada jadual tersebut guru boleh tahu

bagaimana murid berfikir kritis dengan
melihat rank yang diperoleh tentang sesuatu
aspek berfikir.
Analisis menunjukkan murid paling berfikir
kritis bagi aspek Meminta murid
menghubung satu pemboleh ubah dengan
pemboleh ubah lain oleh kerana menduduki
di Rank 1.
Ini diikuti oleh Mengalakkan murid-murid
berfikir bersama-sama dalam aktiviti
berkumpulan yang menduduki Rank 2.
Dalam pemerhatian yang dijalankan tiada
kejadian direkod bagi perkara Menerima idea

PEMERHATIAN TAK BERSTRUKTUR

PENGGUNAAN CATATAN BEBAS (FIELD NOTES)
Tarikh: 12.3.2008
Tingkatan: 4 Bunga Raya
Jadual 6.10 menunjukkan pemerhatian dijalankan berdasarkan
kronologi peristiwa (events) semasa pengajaran dan
pembelajaran di bilik makmal fizik.
Peristiwa yang berlaku direkod mengikut urutan yang
sistematik, sejajah dengan proses pengajaran dan
pembelajaran yang sedang berlaku di makmal.
Lajur catatan digunakan untuk merekod aspek pemikiran kritis
yang diperhatikan berhubung dengan sesuatu peristiwa yang
berlaku.

Peristiwa (Events)

Catatan

Guru A datang. Dia menjerit supaya semua murid yang sedang berbaris di luar
makmal supaya senyap. Guru A masuk makmal. Murid-murid semuanya masuk ke
makmal.
Murid-murid mengambil tempat masing-masing. Guru A duduk di kerusi dan
memerhati murid-muridnya sambil memikirkan sesuatu. Semua murid senyap
Semua murid terus senyap. Guru terus memerhatikan mereka.
Guru A terus bertanya tempat mereka berhenti untuk tajuk.sebelum ini. Murid
senyap dan fikir.

Berfikir, mengingat semula

Lepas itu ramai yang angkat tangan. Masing-masing nak jawab. Guru A tunjuk murid K
Berfikir, mengingat semula
supaya jawab. Dia bangun dan menyoal semua murid tentang perkara yang telah
mereka pelajari dalam tajuk itu. Tiga soalan telah diberikan secara lisan dan spesifik.
Masih ramai tidak dapat menjawab soalan tersebut.
Guru A menunjukkan alatan. dan meminta murid berfikir bagaimana konsep yang
telah diajar dapat dikaitkan/digunakan dalam kehidupan harian. Ramai murid
memberikan respons. Banyak misalan diberikan

Berfikir, hubungan antara

pemboleh ubah

Guru A memberi satu misalan lain. Dia minta murid berfikir tentang logik misalan yang
diberikan itu.

Berfikir, guna perkataan fikir

Data temu bual yang diperoleh perlu dibuat

tranksripsi (transcription) iaitu ditaip dengan
lengkap supaya memudahkan proses
menganalisis (lihat Jadual 6.13).
Untuk membolehkan analisis dibuat dengan
tepat, bolehlah dibuat transkripsi secara
verbatim, iaitu menggunakan perkataan
atau ayat-ayat yang sebenarnya diperoleh.
Analisis data boleh dibuat melalui cara-cara
berikut:
i. Analisis Secara Manual
ii. Analisis Melalui Komputer

Analisis secara manual boleh dilakukan dengan cara

berikut:
Baca keseluruhan transkrip temu bual bagi
mendapatkan gambaran yang menyeluruh tentang
apa yang dikatakan oleh orang yang ditemu bual
itu;
Baca sekali lagi dan kemudian highlight atau
gariskan maklumat penting yang terdapat dalam
catatan itu;
Baca catatan tersebut sekali lagi tetapi kali ini
berikan tumpuan kepada aspek-aspek yang
digariskan;
Bentuk tema yang bersesuian berdasarkan aspekaspek yang digariskan itu;
Semak semula tema-tema yang dibuat dan jika
perlu gabungkan beberapa tema yang mempunyai

Respons Pelajar
Soalan
Murid
1

Mengapa anda tidak berminat untuk belajar tajuk pecahan?

Buat apa belajar tajuk ni. Kita selalu pakai angka bulat bukan pecahan. Kalau campurkan. Angka bulat, tolak angka
bulat, darab dan bahagi saya boleh faham. Lagipun cikgu ajar cepat sangatlah. Mula-mula lagi saya dah tak faham.
Dia sikit sangat pakai gambar-gambar, alat-alat macam masa dia ajar tajuk nombor yang sampai pilih ribu itu.
Saya memang tak suka guru Matematik saya. Dari dulu-dulu lagi memang saya langsung tak suka cikgu lelaki tu.
Kalau di rumah ada orang tolong ajar pecahan pada saya lainlah. Ini Tak ada. Datuk dan nenek saya tak boleh
tolong saya.
Saya pun tak pergi kelas tuisyen. Apabila dah tak faham, tentu saya tak suka belajar Matematik.

Kod

3
1
1
1
2

Murid 2

Saya tak faham apa-apa yang cikgu saya ajar. Kalau dari mula tak faham terus saya tak suka. Saya memang tak 5
suka tajuk pecahan. Kalau saya faham nanti agaknya saya sukalah. Guru kelas tuisyen saya dah mula ajar tajuk ni. 6
Agaknya saya boleh faham lepas ni. Cikgu tuisyen saya ajar lebih terang. Belajar pecahan pun macam belajar tajuk
lain Matematik. Semua nak kena kira. Saya tak sukalah.

Murid 3

Buat apa nak belajar tajuk pecahan? Kenapa cikgu nak ajar tajuk ni? Cikgu saya ajar cepat sangat. Dia tak 3
pakai banyak gambar macam dia selalu buat. Lepas itu banyak kerja rumah. Saya buat sedikit sahaja saya betul5, 1
betul tak faham. Cikgu selalu marah budak-budak dalam kelas saya sebab tak siap kerja rumah. Saya tak suka
bila cikgu datang mengajar dalam kelas saya. Kalau dia tak datang dia sakit saya suka betul. Semua kat rumah tak
2
boleh tolong saya nak fahamkan dan tolong tunjuk buat kerja rumah pecahan

Murid 4

Saya betul-betul tak tahu nak buat apa dengan pecahan. Kalau begitu kenapa nak belajar tajuk ni. Dulu-dulu pun 3
saya tak pernah diajar tajuk ni. Angka bulat ada la. Lagipun tidak selalu kita dengar orang guna pecahan di 3
kedai, dalam pasar, mana-mana lagi ye Cuma dengan jam aje... pukul tiga suku, pukul empat setengah

Murid 5

Saya tak tahu kenapa saya tak suka tajuk pecahan ni. Agaknya orang tak gunanya selalu. Lagipun susah nak 3
belajar pecahan. Baru belajar sikit aje cikgu dah beri kerja rumah. Kerja rumah pulak tu. Kalau kerja rumah banyak 4
salah jadi saya tak suka pecahan. Lagipun buat apa nak belajar pecahan. Kalau dah tahu angka biasaAngka bulat
pun dah cukup. Tak payah-payah belajar pecahan.

Murid 6

Susah. Tajuk ni memang susah. Cikgu ajar cepat sangat. Dia tak pakai alat-alat dan gambar macam tajuk lain.
Lagipun dia tak tunjuk macam mana nak campur dan nak tolak dengan cara yang paling senang.
Saya memang tak faham apa yang dia ajar. Kerja rumah memang adasaya memang tak tahu nak buat. Saya
memang tak suka tajuk ni dari tahun lepas sebab itu saya tak belajar betul-betul. Rupa-rupanya pecahan tahun ini
sambung dari tahun lepas.

4
1
5
6

Daripada kategori-kategori yang diwujudkan itu,

anda boleh memberi kesimpulan bahawa dua
faktor utama yang menyebabkan murid tidak
berminat belajar tajuk pecahan ialah faktor guru
yang mengajar mata pelajaran matematik dan
anggapan bahawa belajar pecahan adalah tidak
relevan.
Selain daripada itu, murid juga menyatakan mereka
tidak faham apa yang diajar, mendapati topik
pecahan susah dan tiada bantuan pelajaran di
rumah.
Daripada analisis data temu bual ini, seterusnya
guru boleh memikirkan cara yang paling baik untuk
merancang pelan tindakan untuk mengatasi

Dokumen dapat memberikan maklumat yang

relevan kepada isu dan masalah yang dikaji.
Dokumen ialah sumber paling mudah kepada
guru kerana maklumat yang diperlukan telah
sedia ada.
Di antara jenis dokumen yang boleh digunakan
dalam kajian tindakan termasuk:
Sukatan pelajaran (seperti kemahiran inferen dalam
mempelajari sains)
Minit mesyuarat panitia
Kertas peperiksaan dan ujian
Tugasan dan latihan murid
Bahagian yang berkaitan dalam buku teks
Keputusan peperiksaan bulanan, semester, dan
peperiksaan awam.

Berdasarkan Jadual 6.14, hanya 2

orang pelajar sahaja yang mendapat
gred B, 16 orang pelajar mendapat
gred C, 20 orang pelajar mendapat
gred D dan 2 orang pelajar tidak lulus
(gred E) dalam mata pelajaran
matematik.
Keputusan Matematik Semester 1
menunjukkan 22 pelajar atau 55%
pelajar memperoleh gred D dan E.
Oleh oleh sebahagian besar daripada
pelajar itu adalah lemah dalam

GRED A

16

20

BILANG
AN
PELAJA
R