Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
p. 14-16
Pagtiyak sa Kakayahan
Pag-unawa sa Paksa:
Sagutin ang mga sumusunod na tanong o kahingian upang matiyak ang kaalaman sa Aralin 1.
1. Ano ang relasyon ng wika sa retorika?
Ang wika ay ang ginagamit ng tao upang makipag-komunikasyon sa kanyang kapwa at
ang retorika naman ay ang paraan ng pagbibigay-kabuluhan sa komunikasyong ito.
2. Bakit pangangailangan ang masining at mabisang pagpapahayag sa retorika?
Sa masining na pagpapahayag, nakagagamit ng mga talinhaga, palaisipan at ibat iba
pang uri na nakapanghahalina sa tagapakinig at kaakibat din nito ay ang kabisaan kung
saan itoy malinaw, nauunawaan at makatotohanan.
3. Ano ang kahalagahan ng social truth sa perspektibong retorikal?
Ang social truth ang nagdidikta ng kung ano ang maaari at hindi maaari, ng tama at
mali, ng kasalanan at bawal, maging ng responsibilidad at obligasyon.
4. Ipaliwanag ang kahulugan ng mga sumusunod:
a. Retorika sining ng argumento o diskurso. Ito rin ang sining at agham ng pagpapasangayon.
b. Retor ang nagsasalita at nangungumbinsi gamit ang diskurso.
c. Retorisyan ang nag-aanalisa o sumusuri sa kabisaan ng diskurso
d. Teorista ng Retorika nagbibigay-teorya o nag-uugnay ng retorika sa mga teoryang
maaaring makaapekto o nagagawa ng diskursong ito.
5. Sino si Demosthenes? Ilahad ang kanyang naging kontribusyon sa retorika.
Siya ang Father of Oration at isa sa sampung dakilang Attic Orator. Idiniin niya na
delivery ang pinakamahalagang elemento sa retorika at pinatunayang hindi hadlang at
napagtatagumpayan ang karamdaman upang maging isang magaling na retor.
Pagsukat sa Kaalaman:
1. Isa sa midyum ng pakikipagtalastasan na ginagamitan ng retorika ay sa pamamagitan ng WIKA .
Ito rin ang isa sa pinakamahalagang kaloob ng Diyos sa tao.
Ang pagiging tama, malinaw, at simple o madaling maunawaang paggamit naman ng mga salita
ay tinutukoy na MABISANG PAGPAPAHAYAG.
4. Ayon kay EDGARDO REYES wala raw hindi nakukuha sa maayos na pag-uusap. Sa maayos, una sa
lahat, dapat ay nagkakaintindihan. At liban kung sa iisang wika ang pag-uusap, magiging isang
Babel.
5-7. RETORIKA ang sining ng argumento o diskurso; ito rin ang sining at agham ng pagpapasangayon. Kung nagsusulat o nagsasalita upang kumumbinsi sa kung anuman ang pinaniniwalaan, ay
maituturing na RETOR. Kung nag-aanalisa at sumusuri naman sa kabisaan ng isang argumento o
diskurso, maituturing na mga RETORISYAN.
8. Bilang mambibigkas o mananalumpati, responsibilidad natin na maipaabot sa ating tagapakinig
ang buong esensya sa paksang ating tinalakay MABISANG PAGPAPAHAYAG.
9. Si DEMOSTHENES ay kinilala bilang The Father of Oration. Sa edead na dalawampu, binigkas
niya ang kanyang unang talumpati upang ipagtanggol at pangatwiranan na dapat niyang makuha
mula sa kanyang mga tagapag-alaga ang mga natitirang pamana mula sa kanyang mga magulang.
10. Ayon kay ARLAN M. CAMBA, Ang pinakamabuting Retorika ay ang magsabi ng totoo.
11. Ang INVENTIO ay ang teknik sa pag-iisip ng mga punto ng pagtalakay sa isang paksa.
12. Tumutukoy naman ang mga SCHEMES sa mga rhetorical devices na bahagi sa masining na
paglalatag at pagdadala sa istruktura ng pangungusap.
13.Ang TROPES ay isa ring rhetorical devices na patungkol naman sa pagbabago at pagpapalit ng
kahulugan o paggamit ng salita. Sakop nito ang pag-aaral ng mga tayutay o figura ng mga salita.
14. Ang KATOTOHANANG PANLIPUNAN o social truth ng miyembro ng partikular na lipunan ang
nagdidikta ng kung ano ang maaari at hindi maaari; ng tama at mali; ng kasalanan at bawal; maging
ng responsibilidad at ng obligasyon. Dito binabatay ang perspektibong retorikal sa pagdulog sa mga
usapin.
15. Kung ang logos ang pamamaraang umaapela sa isip at ang Pathos ay pamamaraang umaapela sa
emosyonal na reaksyon ng mga manonood; ang ETHOS naman ay pamamaraang nagpapakita sa
karakter o rapor (rapport) na taglay ng isang mananalumpati.
p. 38-39
Pag-unawa sa Paksa
Pagsukat sa Kaalaman
Tukuyin ang konseptong hinihingi ng pahayag. Isulat sa bukod na papel ang sagot.
1. Siya ang may-akda ng Gorgias at nagging guro ni Aristotle. Isa sa hinahanap ay ang pagtatamo ng
katotohanang pantay at para sa lahat. Tinawag niya itong absolute truth. PLATO
2. Sila ang mga retor na kilala sa paggamit ng mabubulaklak n apananalitang tumatagos sa
damdamin ng tagapakinig. Estilo rin nila ang paggamit ng enthymeme. SOPHISTS
3. Ito ang katawagang Romano sa general audience o ang publiko, ang mga tagapakinig na
itinuturing na walang muwang at babatay lamang sa magiging pagpapasya ng mga lider ng
bayan. AD POPULUM
4. Siya ay isang media artist at pamoso sa kanyang sulat na The Medium is the Message. Ang
akda ay naghahayag sa kanyang kaisipan na higit diumanong mahalaga na hanapin ang
kaalaman kaysa ang magpaliwanag ng kaalaman. MARSHALL MCLUHAN
5. Siya ay isang protestante na tumuligsa at nagbigay-ng bagong pananwa sa retorika. Sa
paghamon na kanyang ginawa, inilahad niya na mas marapat pahalagahan ang pagtuturo sa
katotohanan kaysa sa Retorika. PETRUS RAMUS
6. Ang panahong ay kakikitaan ng pag-angat ng bernakular na retorika. Ang mga akda ay nasulat sa
Wikang Ingles kaysa sa klasikong mga wika (Griyego at Romano). KALAGITNAAN NG 16TH
CENTURY
7. Ito ang pinakamaimpluwensyang paaralan sa retorika noong 1800 na ang puno ng
Departamento ng Retorika at ang Belles Lettres ay ang pari ng presibitaryo na si Hugh Bair.
UNIVERSITY OF EDINBURGH
8. Siya ang maysabing, a true rhetorician is a good man skilled at speaking. QUINTILLIAN
9. Ang artikulong ito ay nagbigay ng pinakamaalam na sarvey ng Renaissance humanism na
tumutukoy sa pag-aaral ng lohika at dialektika noong panahong medieval. HUMANISM
10. Siya ay isang pilosopong Briton, awtor at edukador. Inilaan niya ang kanyang panahon sa pagaanalisa ng mga praktikal na pagreresolba ng mga argumento sa mga isyung moral. STEPHEN
TOULMIN
p.44-45
Pag-unawa sa Paksa
Sagutin ang sumusunod na mga tanong at kahingian upang matiyak ang pagkaunawa sa aralin.
1. Paano ipinakikita ng mga akdang Pilipino ang kasiningan ng mga pagpapahayag.
Nakita ang mga akdang Pilipino sa mga kasabihan, tanaga at diona dalit noong katutubong
panahon na may ganap nang mga paksa at ganap na ayos ng mga salita. Nagkaroon din ng
paggamit sa rhetorical devices na lalong nagpasining sa bawat pagpapahayag.
2. Sinu-sino ang mga maituturing na Pilipinong retorisyan?
Maituturing na Pilipinong retorisyan ang mga pari na gumawa ng mga diksyonaryo sa ibat
ibang wika, si Balagtas na gumamit ng rhetorical devices sa kanyang mga akda, si Jose Rizal,
Lope K. Santos, Jose Corazon de Jesus, at Virgilio Almario.
Pagsukat sa Kaalaman
Kumpletuhin ang bawat pahayag.
1. Isa sa mga sagisag na sumusuri sa tamang gamit ng salita ay si VIRGILIO ALMARIO. Siya ang
pumansin sa mga edukador na mala-siyokoy ang paggamit ng salita na ayon sa kanya ay maling
pagsasalin, tila pinaghalong Espanyol at Ingles.
2. Sa gintong panahong ito, ang PANAHON NG HAPON nakilala ang tanaga ang haiku.
3. Si JOSE CORAZON DE JESUS ang pinakaunang Hari ng Balagtasan.
4. Si FRANCISCO BALAGTAS ay nakilala sa paggamit ng rhetorical devices tulad ng tayutay. Siya ang
may-akda ng Florante at Laura.
5. Si JOSE RIZAL ay gumawa rin ng pagsusuri ukol sa pagtula ng mga Pilipino. Pinamagatan niya
itong Arte Metrica del Tagalog na binasa niya sa Sociedad Etnografica sa Berlin noong 1887.
6. Nang dumating ang mga KASTILA sa Pilipinas nangibabaw ang mga wikang katutubo.
7-10. Ang pagtataglay ng kasiningan sa pagpapahayag ng mga Pilipino noong panahon bago
dumating ag mga Kastila ay makikita sa mga kasabihan, KASABIHAN, TANAGA, at DIONA dalit.
p.74-76
Pag-unawa sa Paksa
Pagsukat sa Kaalaman
Piliin ang titik ng tamang sagot na tutugon upang mabuo ang pahayag.
1. Tumutukoy ito sa isang bagay na hindi tunay at ibinubunga ng imahinasyon.
a. Retorika
b. Kaisipan
c. Birtuwal
d. Kongkreto
a .Birtuwal na Karanasan
b. Akdang Pampanitikan
c. Birtuwal
d. Kongkreto
3. Ang uri ng Retorika na ginagamit upang purihin o sisihin ang isang tao o minsan ay maaaring
grupo.
a. Demonstratibong Retorika
b. Lehislatibong Retorika
c. Deliberatibong Retorika
d. Mapanghikayat na Retorika
4. Maliban sa pagiging maringal at payak, ito rin ay isa antas ng estilo ng retorika.
a. Balbal
b. Pampanitikan
c. Deliberatibong Retorika
d. Mapanghikayat na Retorika
5. Ito ay sumasakop sa estruktura ng talumpati. Ang isang talumpati, upang maging epektibo ay
nangangailangan ng organisadong balangkas upang maiwasan ang pagkakagulo at hindi
pagkakaunawaan.
a. Pagsasaayos
b. Paghahatid
c. Memorya
d. Imbensyon
6. Ang estilong ito ay gumagamit ng mga gayak o maadornong salita at itinatampok nito ang
maayos na pagkakalagay ng mga salita sa isang pangungusap. Ito rin ay may kasamang mga nayo
ng salita o (figures of speech) o (figures of thought).
a. Marangal
b. Maringal
c. Maayos
d. Mapanghikayat
7. Sila ang maysabi na ang mga tao ay hindi nag-aantay sa mga katotohanan na ibabahagi sa kanila
ng mga tagpagsalitang katotohanan at kaalaman. Sa halip ay kikilos ayon sa napagkasunduan at
naaayon sa kung ano ang tingin nilay makakapagpabuti ng kanilang kalagayan.
a. Luaites at Condit
b. Fonacier at Santos
c. Santiago at Tiongco
d. Aristotle at Plato
8. Bahagi nito ang retorika o tatlong orihinal na malalayang sining na itinuturo sa mga unibersidad
kabilang ang lohika at gramatika.
a. 3Rs
b. 3M
c. Trivium
d. Lyceum
9. Isa ito sa mga kanon ng retorika na mula sa salitang Griyego na nangangahulugang pag-arte.
a. Hypokrisis
b. Acto na nangangahulugang kilos
10. Bukod kay Aristotle, sinasabi rin niya na ang Retorika ay isang Arte sibiko.
a. Cicero
b. Quintilian
p.91-95
c. Plato
d. Isocrates
Pagtiyak sa Kakayahan
Pag-unawa sa Paksa
Sagutin ang mga sumusunod:
A. Ano ang ugnayan ng gramatika at retorika?
Ang retorika ay ang proseso ng maayos at maingat na pagpili ng wastong pananalita sa
pagpapahayag ng mensahe habang ang gramatika naman ay may kinalaman sa function at
relation ng mga salita sa loob ng pangungusap.
B. Bakit nagkakaroon ng code switching sa pagpapahayag?
Nagkakaroon ng code switching dahil naipagsasama ang dalawang magkaibang lenggwahe
na higit na mas nauunawaan at nakakasanayan ng tao sa pakikipag-usap. May mga
terminolohiya rin kasing nakasanayang sabihin sa ibang lenggwahe kayat naihahalo sa isa
pang wika.
C. Ano-ano ang mga antas ng salita na mahalaga sa mabisang pagpapahayag?
Ang pormal at di-pormal na mga salita. Ang pormal ay ang mga pambansa at pamapanitikan
na antas at sa hindi pormal naman ay ang mga lalawiganin, balbal, at kolokyal.
D. Pumili ng tatlong gabay sa pagpapalawak ng kaalaman sa paggamit ng salita at ipaliwanag ito.
Pagsasalita ng wasto tungkol sa ibat ibang kalagayan sa buhay- sa pagsasalita ay nararapat
ikonsidera ang antas ng pamumuhay ng tagapakinig kung kayat mayroon nga ibat ibang
antas ng salita upang maiangkop sa ibat ibang kalagayan ng tao.
Pagsasalaysay ng mga karanasan- sa pamamagitan ng simpleng pagkukwento ng nangyari
sa iyo ngayong araw ay nalalaman mo na ang mga nararapat at hindi nararapat na mga
salitang dapat gamitin. Kadalasan ay nagsisimula tayo sa ating mga madalas kasama.
Pagpapahayag ng kuro-kuro at diwa-hindi lamang nito nailalabas ang iyong paraan ng pagaanalisa at galing sa pakikisangkot kundi ang galing sa paggamit ng mga salita sa paghayag.
Pagsukat sa Kaalaman:
A. Ibigay ang hinihinging ideya sa bawat bilang. Isulat ang sagot sa isang sagutang-papel.
1. Ito ang proseso ng maayos at maingat na pagpili ng wasto, malinaw at mabisa at kaaya-ayang
pananalita sa pagpapahayag ng mensahe upang higit na maunawaan ng mga nakikinig o
nagbabasa. RETORIKA
2. Tumutukoy ito sa tungkulin (function) ng mga salita at ang ugnayan (relation) sa loob ng
pangungusap. GRAMATIKA
3. Paggamit ng magkakaibang wika sa loob ng isang pahayg na madalas nangyayari sa pasalitang
pahayag. CODE SWITCHING
4. Bahagi ng pangungusap na tumutukoy sa bahaging pinag-uusapan o binigyang-tuon. PAKSA
5. Ang bahagi ng pangungusap nagbibigay-kaalaman o impormasyon tungkol sa pinag-usapan.
PANAGURI
B. Suriin ang pahayag sa bawat bilang kung anong uri ng ayos ng pangungusap. Isulat sa sagutang
papel ang K kung ito ay nasa karaniwang ayos at DK naman kung nasa Di-karaniwang ayos.
1. May paparating na bagyo sa bansa. K
2. Si Sir ay mahusay magtalumpati. DK
3. Ang tunay na kaibigan ay laging maaasahan. DK
4. Maging doktor ang pangarap niya. K
5. Ang puno ng mangga ni Aling Rosa ay hitik sa bunga. DK
C. Suriin kung anong uri ng tayutay ang pahayag. Isulat sa sagutanf papel ang sagot.
1. Ang tingin ng paruparo sa bulaklak ay katulad ng damdamin ng binata sa dalaga.
PAGHAHALINTULAD o ANALOHIYA
2. Maamong tupa kung siyay makausap. METAPORA
3. Kumakaway sa akin ang dahon ng talahib. PAGTATAO o PERSONIPIKASYON
4. Ang pananampalataya ay ating kaligtasan. METONOMIYA
5. Ang katamaran ng tao ay nagbibigay daan sa kaunlaran ng daigdig. PARADOX
6. Ang buhay ng taoy parang gulong. SIMILE
7. Bumaha ng luha sa akanyang kwarto. EKSAHERASYON
8. Nakita kong kumindat ang bituin. PERSONIPIKASYON
9. Ang ganda ng kanyang mga binti. Sakang naman. SARCASM
10. O, pag-ibig kalian ka pamamasid? RHETORICAL QUESTION
LAGUMANG PAGSUSULIT
Panuto: Suriin ang ipinahihiwatig na ideya ng mga pahayag. Piliin ang titki ng iyong sagot at isulat sa
sagutang papel.
1. Proseso ng maayos at maingat ang pagpili ng wasto, malinaw, mabisa at kaaya-ayang pananalita
sa pagpapahayag ng mensahe upang higit na maunawaan ng mga nakikinig o nagbabasa.
a. Gramatika
b. Wika
c. retorika
d.estilo
2. Pagpili ng mga salita upang maging wasto, malinaw ang mensaheng nais ipaabot ng
nagpapahayag na may kinalaman sa tungkulin (function) at ugnayan (relation) sa loob ng
pangungusap.
a. Gramatika
b. Wika
c. retorika
d.estilo
3. Ang paggamit ng magkakaibang wika saa loob ng isang pahayag na madalas nangyayari sa
pasalitang pagpapahayag.
a. Taglish
b. Code switching
c. jargon
d. Pagpapalit-tawag
c. midyal
d.mataas
c. midyal
d.mataas
a. Payak
b. Mababa
c. Midyal
d.Mataas
c. Lord Chesterfiield
d. Gore Vidal
8. Ang estilo ay pagpapakilala sa totoo mong pagkatao, sa gusto mong ipahayag at hindi
nababahala sa kalalabasan.
a. Quintillian
c. Lord Chesterfield
b. Richard Eberhart
d. Gore Vidal
c. Richard Nordquist
d. Gore Vidal
c. Pambansa
d. Pampanitikan
A. dayalogo
A. Aspekto
A. Kontemporaryo
A. Prayoridad
A. Estudyante
B. diyalogo
B. Aspeto
B. Kontemporanyo
B. Priyoridad
B. Istudyante
c. Pagtutulad
d. Pagwawangis
c.paghahalintulad
d. Pagtatao
c. paghahalintulad
d. Pagtatao
c.paghahalintulad
d. Pagtatao
c. paghahalintulad
d. pagtatao
p. 108
Pagsukat sa Kaalaman
p. 117-118
Pag-unawa sa Paksa
Pagsukat sa Kaalaman:
1. Tumutukoy sa pangkalahatang konsepto ng kumbersasyon sa lahat ng modalidad at konteksto
na maiuugnay sa pasalita at pasulat na komunikasyon. DISKURSO
2. Panlipunan ang konteksto na likas na natututunan sa isang prosesong natural at ginagamitaan
ng tunog o ponema . PASALITANG DISKURSO
3. Nagpasimula ng teoryang speech act noong 1962. JANE L. AUSTIN
4. Akto na tumutukoy sa pagsasabi ng pahayag na may angking kahulugan sa tradisyonal nitong
kalagayan. LOCUTIONARY ACT
5. Akto na may tiyak na puwersa tulad ng pag-uutos, pagbabala, pagpapabatid at iba pa.
ILLOCUTIONARY ACT
6. Hango ito sa pag-aaral ukol sa pagkakaiba-ibang mga wika na makikita sa tono o punto sa
pagsasalita, intonasyon at kahulugan ng mga salita. TEORYANG VARATIONALIST
7. Nagpasimula ng teoryang ethnography of communication. DELL HYMES
8. Kakayahan ng isang katutubong tagapagsalita na magamit ang wika sa isang totoong sitwasyong
pangdiskurso. COMMUNICATIVE COMPETENCE
9. Kakayahan ng isang ideyal na tagapagsalita o tagapakinig upang makalikha ng pangungusap na
angkop at wasto ang gramatika. LINGUISTIC COMPETENCE
10. Maituturing na sangay ng lingguwistika nakatuon ang pag-aaral kung paanong lumilikha at
nauunawaan ang pahayag sa isang kongkretong sitwasyon ng pag-uusap. PRAGMATIKS
p.133-137
Pagsukat sa Kaalaman
LAGUMANG PAGSUSULIT
Panuto: Suriin ang ipinahihiwatig na ideya ng mga pahayag. Piliin ang titik ng iyong sagot at isulat sa
sulatang papel.
1. Wikang pinag-uagatan ng salitang discursus na tumutukoy sa diskurso.
a. Griyego
b. Latin
c. Pranses
d. Aleman
c. retorika
d. Diskurso
c. teoretikal
d. Lingguwistik
c. Speech act
d. Ethnography of Communication
c. Speech Act
d. Ethnography of Communication
7. Hango ito sa pag-aaral ukol sa pagkakaiba-iba ng mga wika na makikita sa tono o punto sa
pagsasalita, intonasyon at kahulugan ng mga salita.
a. Varationist
c. Pragmatics
c. Speech Act
d. Ethnography of Communication
c. Speech Act
d. Ethnography of Communication
c. Illocutionary Act
d. Speech Act
c. Illocutionary Act
d. Speech Act
11. May tiyak na puwersa tulad ng pag-uutos, pagbabala, pagpapabaatid at iba pa.
a. Locutionary Act
b. Perlocutionary Act
c. Illocutionary Act
d. Speech Act
c. Audience
d. Komunidad
c. Audience
d. Komunidad
14. Hindi magiging mahusay na pinuno ng bansa ang politikong katulad ni Z at kung kaya huwag
natin siyang iboboto sapagkat isa siyang bakla.
a.
b.
c.
d.
Argumentum ad hominem
Argumentum ad misericordiam
Argumentum ad baculum
Argumentum ad ignorantiam
15. Dahil wala namang sumasaksi kung kaya si Ginoong B ay ipawawalang sala. At dahil wala ngang
saksi na magpapatunay, sila ay walang kasalanan sa nasabing krimen.
a.
b.
c.
d.
Argumentum ad hominem
Argumentum ad misericordiam
Argumentum ad baculum
Argumentum ad ignorantiam
16. Ginagamit ang awa sa pangangatwiran upang pagtakpan ang tunay na diskurso ng argument.
a.
b.
c.
d.
Argumentum ad hominem
Argumentum ad misericordiam
Argumentum ad baculum
Argumentum ad ignorantiam
Argumentum ad hominem
Argumentum ad misericordiam
Argumentum ad baculum
Argumentum ad ignorantiam
Problema at Solusyon
Sanhi at Bunga
Paghahambing at Pagkokontrast
Pagbibigay Kahulugan
19. Madalas siyang magpuyat tuwing gabi kaya palagi siyang huli sa pang-umagang klase.
a.
b.
c.
d.
Problema at Solusyon
Sanhi at Bunga
Paghahambing at Pagkokontrast
Pagbibigay Kahulugan
20. Malaki na ang epekto sa tao ng pagkaasira ng kalikasan. Hindi pa huli ang lahat basta maging
responsableng mamamayan at matutong pangalagaan ang ating kapaligiran.
a. Problema at Solusyon
b. Sanhi at Bunga
c. Paghahambing at Pagkokontrast
d. Pagbibigay Kahulugan
p. 147
Pag-unawa sa Paksa
B. Habang sumusulat, ano ang dapat matiyak upang maging maayos ang sariling akda?
Oo, mahalaga ang rebisyon dahil sa pamamagitan nito, nasusuri natin ang ating akda,
nakikita at nababago ang pagkakamali tulad ng gramatika, ispeling at bantas at maaari pa tayong
makadagdag ng ideya o makabawas ng hindi kinakailangan upang masigurado na maayos ang ating
akda.