Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
In quo trinitatem aliam in hominis mente inesse ostenditur, eamque longe evidentiorem apparere in memoria,
intelligentia et volntate.
CAPUT I
LIBRO
CAPTULO
574
DE I R I N I T A T E
X, 1, 2
Aliquando etiam ipsarum d o c t r i n a r u m fines auditos expertosve m i r a m u r , et ex hoe inardescimus facultatem comp a r a r e discendo, iqua ad eos pervenire possimus. T a n q u a m
si litteras nescienti dicatur q u a m d a m esse doctrinam, qua
quisque valeat, quarrwis longe absenti, vertoa m i t t e r e manu
faeta in silentio, q u a e r u r s u s rile cui m i t t u n t u r , non auribus,
sed oculis colligat, idque fi.eri videat; norme, dum concupiscit nosse quo id possit, omni studio circa illum finem movetur, quem iam notum t e n e t ? Sic accenduntur studia diaceiit i u m : n a m quod quisque p r o r s u s ignorat, amare nullo pacto
potest.
X, 1, 2
DE LA SANTSIMA
TRTNTDAD
575
X, 1, 2
576
_ ^
DE TttlNTTATE
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
577
X, 1, 2
Quid ergo amat, nisi quia novit atque intuetur in rationibus rerum quae sit pulchritudo doctrinae, qi^a continentur
notitiae signorum omnium; et quae sit utilitas in ea peritia, qua inter se humana societas sensa communicat, ne sibi
hominum ooetus deteriores sint quavis solitudine, si cogitationes suas colloquendo non misceant.
Hanc ergo speciem decoram et utilera cernit anima, et
novit, et amat; eamque in se perfci studet, quantum potest, quisqus vocum significantium quaecumque ignorat b ,
inquirit. Aliud est enim quod eam in veritatis luce conspicit,
aliud quod in sua facltate concupisct. Conspicit namque
in luce veritatis quam magnum et quam bonum si.t omnes
omnium gentium linguas intelligere ac loqui, nullamque ut
aliengena c audire, et a nullo ita audiri. Cuius notitiae decus
cogitatione iam cernitur, amaturque res nota; quae ita conspicitur, atque inflammat studia diseerntium, ut eirca eam
moveatitur, eique inhient in omni opera quam impendunt
eonsequendae tali facultati, ut etiam usu amplectantur quod
ratione praenoscunt: atque ita quisque, cui facultati spe
propinquat, ei ferventius amore inardescit. Eis doctnnis
quippe studetur vehementius, quae cap posse non desperantur. Nam cuius rei adiipiscendae spem qu'sque non gerit, aut
teipide amat, aut omnino non amat, quamvis quam pulchra
sit videat. Quocirca, quia omnium linguarum scientia fere
ab mnibus desperatur, suae gentis quisque mxime studet,
ut noverit. Quod si et illi ad perfectum pereipiendae se non
sufficere sentit, nemo tamen tam desidiosus est huius notitiae, qui non, cum audierit incognitum verbum, velit nosse quid illud sit, et si potest quaerat ac diseat. Quod dum
quaerit, utique in studio diseendi est, et videtur amare rem
incognitam; quod non ita est.
iSpecies namque illa tangit animum, quam novit et eogitat, in qua elucet decus consociandorum animorum in vo^
cibus notis audiendis atque reddendis: eaque accendit studio
quaerentem iquidem quod ignorat, sed notam formam, quo
id pertineat, intuentem et amantem. Itaque si quaerenti. verbi gratia, quid sit temetum (hoc enim exempli causa posueram) dicatur: "Quid ad te pertinet?", respondebit: "Ne forte audiam iloquentem, et non intelligam, aut uspiam forte
id legam, et quid scriptor senserit, nesciam". Quis tndem
huic dicat: "Noli intelligere quod audis, noli nosse quod leb
Sic Am. Er. et Mss. At Lov., significantiam
qtiamcumque
ignorat.
0
Ita Am. et Mss. At Er. et Lov., nt alienigenam.
Forte legen
duin, nullumque ut
alienigenam.
19
578
X. 1. 3
DE IRINITATE
iierbis.
X, 1, 3
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
579
almas racionales es manifiesta la belleza de un arte que permite a los hombres conocer mutuamente sus pensamientos
por medio de la simple enunciacin de palabras henchidas de
significado. Y a causa de esta belleza conocida se busca con
ilusin la palabra ignorada; y cuando oye y conoce que los
antiguos llamaban al vino temetumpalabra desterrada de
la circulacin actual, es posible que su conocimiento le sea
necesario para inteligencia de algunos libros vetustos. Mas,
si los juzga intiles, pensar que no merece la pena conservar dicha palabra en la memoria, pues ve que no pertenece a aquel ideal de doctrina que la razn ama e intuye.
3. Por ende, todo amor del alma estudiosa, es decir,
ansiosa de saber lo que ignora, no es amor de cosa ignorada, sino conocida, y por ella suspira conocer lo que ignora. Y si es tan curioso que slo el deseo de saber le espolea, no otra causa conocida, este nuestro curioso se ha
de discernir del verdadero estudiante, pero ni aun as ama
lo desconocido, sino que ms propiamente diramos que odia
lo incgnito, pues la ignorancia aborrece el que desea saberlo todo.
Mas si alguien nos propone otra cuestin ms difcil,
diciendo que es tan imposible aborrecer lo que se ignora
como amar lo que se desconoce, no har violencia a la verdad; pero no es lo mismo decir: "Ama saber lo que ignora", y
afirmar: "Ama lo incgnito". Es posible haya alguien que
ame conocer lo que ignora, pero nadie ama lo desconocido.
Ni sin motivo est puesto el verbo saber, porque el que
codicia saber lo que ignora, ama el saber, no lo ignoto.
Sin este saber no podra decir con firmeza que ignora o
conoce. Es, pues, necesario que sepa qu es el saber, no
slo el que dice: "Lo s", y dice verdad, sino incluso el que
dice: "Lo ignoro", y lo afirma con aplomo y verdad, y sabe
que dice verdad, y sabe qu es saber; porque distingue al
ignorante del sabio cuando, al examinarse a s mismo, dice
con sinceridad: "No lo s"; cuando sabe que dice verdad,
cmo lo sabe, si ignora lo que es el saber?
X . 2, 4
5S0
DE 1RINIIATE
CAPUT
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
581
X, 2. 4
CAPITULO
II
NADIE
AMA
LO
II
DESCONOCIDO
X. 3, 5
DE TKINITATE
582
X, 3, 5
CAPUT
III
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
CAPTULO
583
III
5. Quid ergo amat mens, cum ardenter se ipsam quaeri.t ut noverit, dum incgnita sibi est? Ecce enim miens semetipsam quaerit ut noverit, et inflammatur hoc studio.
Amat igitur: sed quid amat? Se ipsam? Qomodo, cum se
nondum noverit, nec quisquam possit amare quod nescit?
An ei fama praedioavit speciem suam, sicut de absentibus
solemus audire?
Forte ergo se non amat, sed quod de se fingit, hoc amat,
longe fortasse aliud quam ipsa est; aut si se mens sui simlem fingit, et ideo cum hoc figmentum amat, se amat an.
tequam noverit; quia id quod sui simile est intuetur: novit
igitur alias mentes ex quibus se fingat, et genere ipso sibi
nota est.
Cur ergo cum alias mentes novit se non novit, cum se
ipsa nihil sibi possit esse praesentius? Quod si ut oculis
corporis magis alii oculi no ti sunt, quam ipsi sibi; non se
ergo quaerat nuniquam inventura. Nunquam enim se oculi
j>raeter specula videbunt: nec ullo modo putandum est etiam
rebus incorporis eontemplandis tale aliquid adhiberi, ut
mens tanquam in apenlo se noverit.
An in ratione veritatis aeternae videt quam speciosum
sit nosse semetipsam, et hoc amat quod videt, studetque
in se fieri? quia quamvis sibi nota non sit, notum tamen
ei est quam bonum sit, ut sibi nota sit. E t hoc quidem peranirabile est, nondum se nosse, et quam pulchrum sit se
nosse, iam nosse.
An aliquem finem optimum, id est securitatem et beatudinem suam videt, per quamdam occultam memoriam,
quae in longinqua B eam progressam non deseruit, et credit
ad eumdem finem, nisi se ipsam cognoverit, se pervenira
11
Plerique Mss., in
longinqtmm.
5. Qu ama la mente cuando con pasin ardorosa busca conocerse, si es para s una desconocida? He aqu a la
mente, que busca conocerse y se inflama en este deseo. Ama,
es cierto; pero qu ama? Se ama a s misma? Cmo se
ama, si an no se conoce y nadie puede amar lo ignorado?
Es acaso que la fama pregon su hermosura cual solemos
or de las cosas ausentes?
Quiz entonces no se ama a s misma, sino la idea que se
finge de s misma, muy diferente acaso de lo que ella es. Y
si'la mente tiene de s una idea exacta, entonces al amar esta
ficcin se amara antes de conocerse. Ve lo que le es semejante; conoci otras mentes y por ellas se finge a s misma
y, segn esta idea genrica, ya se conoce.
Pero entonces, cmo conoce a otras mentes y se ?gnora
a s misma, si nada hay tan presente a s misma como ella
misma? Y si le sucede como a los ojos del cuerpo, que conocen mejor los ojos ajenos que los propios, entonces no
se afane en la bsqueda, pues jams se ha de encontrai.
Sin un espejo nunca vern los ojos su imagen; mas en las
cosas incorpreas no es dable emplear un medio parecido:
la mente no puede verse en un espejo.
Ser, acaso, en la razn de la eterna verdad donde ve
ja hermosura del autoeonoeiniiento, y ama lo que intuye y
suspira por la realizacin en s -misma? Si no s conoce,
conoce al menos cuan bello es conocerse. Ciertamente es
muy de admirar el que no se conozca y conozca la belleza
de conocerse.
Es que ve algn fin excelso, esto es, su seguridad y su
dicha, merced a una secreta memoria 2 que no le abandona
en su peregrinacin hacia lejanas playas, y cree no poder
alcanzar esta meta sin conocerse a s misma? Y as, mien2
... per qtiimdam occultam memoriam.
Aqu, como en las Concesiones (io, IQ, 28), la palabra memoria rebasa la acepcin psicolgica actual, recuerdo del pasado, v la aplica Agustn a cuanto est
en e l a l m a presente. Para Gilson, un trmino equivalente en la psicologa moderna sera el de inconsciente y subconsciente
(Intro&uction a l'tv.&e de S. Aug., p. 135, nota z).
584
DE IRINITAIE
X , 4, 6
non posse? Ita dum illud amat, hoc quaerit: et notum amat
illud, propter quod quaerit ignotum.
Sed cur memoria beatitudinis suae potuit, et memoria
sui cum ea perdurare non potuit, ut tam se nosset quae
vult pervenire, quam novit illud quo vult pervenire? An
cum se nosse amat, non se quam nondum novit, sed ipsum
nosse amat; acerbiusque tolerat se ipsam deesse scientiae
suae, qua vult cuneta comprehendere ? Novit autem quid sit
nosse, et dum hoc amat quod novit, etiam se cupit nosse.
Ubi ergo nosse suum novit, si se non novit? Nam novit quod alia noverit, se autem non noverit: hie enim
novit et quid sit nosse. Quo pacto igitur se aliquid scientem scit, quae se ipsam nescit? eque enim alteram mentem scientem scit, sed se ipsam. Scit igitur se ipsam. Deinde
cum se quaerit ut noverit, quaerentem se iam novit. Iam
se ergo novit. Quapropter non potest omnino nescire se,
quae dum se neseientem scit, se utique scit. Si autem se
nescientem nesciat, non se quaerit ut sciat. Quapropter eo
ipso quo se quaerit, magis se sibi notam quam ignotam
esse convincitur? Novit enim se quaerentem atque nescientem, dum se quaerit ut noverit.
CAPUT
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
585
IV
a
b
X . 4, 6
CAPTULO
IV
586
X. 5. 7
DE TRIXITATE
X , 5, 7
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
587
al buscar conocer la mente, no se busca a s misma. En consecuencia, al inquirir la mente qu es la mente, conoce que
se busca; luego conoce que ella es mente. Y si conoce que
es mente y toda es mente, se conoce totalmente.
Mas supongamos que ignora, cuando se busca, que es
mente y conoce tan slo que se busca. Si esto ignora, cabe
tambin que busque una cosa por otra; para no buscar una
cosa por otra, sin duda, ha de conocer lo que busca. Y si
conoce lo que busca y se busca a s misma, se conoce. Por
qu, pues, busca an? Y si en parte se conoce y en parte
se ignora, entonces no se busca a s misma, sino que busca
una parte suya.. Pero, cuando se habla de ella, se habla del
alma toda. Adems, si conoce que no se ha encontrado totalmente, conoce su grandeza total. Busca lo que falta a su
conocimiento, 'como se busca habitualmente un recuerdo olvidado, aunque no totalmente; pues al despertar el recuerdo reconocemos ser el mismo que buscbamos.
Cmo puede la mente hacerse presente a la mente?
Puede la mente no estar en la mente? Aadamos que si,
encontrada una parte, no se busca toda, sin embargo toda
busca. Toda est presente: a s misma y no es lo que an
busca; falta lo que busca, no ella, que busca. Luego, al buscarse toda, nada de ella misma le falta. Y si toda no se busca, sino que la parte ya encontrada busca a la parte quo
an no se ha encontrado, entonces no se busca la mente a
s misma, porque ninguna parte de ella es objeto de bsqueda. La parte ya encontrada no se busca; ni se busca la
parte que an no se ha encontrado, pues es buscada por la
parte que ya se encontr.
Luego, si no se busca toda la mente, ninguna parte de
ella se busca; por consiguiente, la mente de ninguna manera se busca 3.
CAPTULO V
CAPUT
7. Utquid ergo ei praeceptum est, ut se ipsam cognoscat? Credo, ut se ipsam cogitet, et secundum naturam
suam vivat, id est, ut secundum naturam suam ordinari ap-
3
Problemtica con- sabor plotiniano. E l autoconocimiento va implcito en el acto de conocer. E n la conciencia del yo se identifican
objeto y sujeto. El conocimiento del alma por el alma es verdad inconcusa. La mente es para s objeto y sujeto de conocimiento, y,.,
cuando se conoce toda, conoce y se conoce tambin totalmente.
588
DE TRINITATE
X , 5. 7
petat, sub eo scilicet cui subdenda est, supra ea quibus praeponenda est; sub illo a quo regi debet, supra ea quae regere
debet. Multa <enim per cupiditatem p r a v a m , t a n q u a m sui sit
oblita, sic agit.
Videt enim quaedam intrinsecus pulchra, in p r a e s t a n tiore n a t u r a quae Deus est: et cum stare d e b e a t a u t eia
fruatur, volens ea sibi tribuere, et non ex illo similis illius,
s e r ex se i p s a esse quod ille est, a v e r t i t u r a b eo, moveturque
et labitur in minus et minus, quod p u t a t amplius et a m plius; quia nec ipsa sibi, nec ei quidquam sufflcit recedenti
a b illo qui solus sufficit: ideoque per egestatem ac difflcult a t e m fit nimis intenta in actiones suas et inquietas delectationes quas per eas eolligit; atque ita cupiditate acquirendi nottias ex iis q u a e foris sunt, quorum cognitum genus
a m a t et sentit a m i t t i posse, nisi impensa c u r a t e n e a t u r ,
perdit securitatem, tantoque se ipsam minus cogitat, quanto magis secura est quod se non possit a m i t t e r e .
I t a cum aliud sit non se nosse, aliud non se cogitare
(eque enim m u l t a r u m d o c t r i n a r u m peritum, ignorare g r a m maticam dicimus, cum eam non cogitat, quia de medicinae
a r t e tune c o g i t a t ) : cum ergo aliud sit non se nosse, aliud
non se cogitare, t a n t a vis est amoris, u t ea quae cum amore
diu cogitaverit, eisque c u r a e glutino inhaeserit. a t t r a h a t
secum etiam cum ad se cogitandam quodam modo redit. E t
quia illa corpora sunt, quae foris per sensus carnis adamavit, eorumque diuturna q u a d a m familiaritate implicata est,
nec secum potest i n t r o r s u m t a n q u a m in regionem incorporeae n a t u r a e ipsa corpora inferre, imagines eorum convolvit, et raipit factas in semetipsa de semetipsa. D a t enim
eis frmandis quiddam substantiae s u a e : servat autem aliquid quo libere de specie talium imaginum iudicet, et hoc
est magis mens, id est rationalis intelligentia, quae s e r v a t u r
a
Editi, instare debeat. At Mss., stare: cui verbo mons illud infra
respondet, et labitur in mintts.
X, 5, 7
DE LV SANTSIMA TRINIDAD
589
4
Es preciso que el lector despoje esta afirmacin agustiniana de
todo sabor ontologista. La belleza creada, en el pensamiento del
Doctor de la Gracia, es plido reflejo de la hermosura increada, v
slo en la patria, fijando nuestra pupila en la belleza esencial de
Dios,
conoceremos las hermosuras de la tierra. Cf. Introduccin.
3
Estas semejanzas corporales que el alma forma en s misma de
s misma cuando responde a impresiones sensibles, las produce de su
misma substancia, porque estas imgenes escapan al flujo universal
de las cosas, mientras las impresiones de los sentidos estn en perpetuo movimiento. Cf. De vera relig., 31, 57 : PL .32, 12.37.
590
X , 7. 9
DE TRIKITATE
X , 7, 9
ut iudicet. Nam illas animae partes iquae corporum similitudinibus informantur, etiam cum bestiis nos communes
habere sentimus.
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
CAPTULO
CAPUT
VI
8.
amore coniungit, ut etiam se esse aliquid huiuismodi existimet. Ita enim conformatur eis quodam modo, non id existendo, sed putando: non quo se imagmem putei, sed omnino
illud ipsurn cuius imiaginem secum habet. Viget quippe in
ea iudicium discernendi corpus quod foris relinquit, ato
591
VI
8. Yerra, pues, la mente cuando se une a estas imgenes con amor tan extremado que llega a creerse de una
misma naturaleza con ellas. Y as se conforma en cierta medida a ellas, no en la realidad, sino en el pensamiento; no
porque se juzgue una imagen, sino porque se identifica con
el objeto cuya imagen lleva en s misma. No obstante, conserva la facultad de discernir entre el cuerpo que afuera queda y la imagen que lleva consigo, a no ser que se finjan
estas imgenes como si en realidad, no en el pensamiento,
existiesen, cual acaecer suele en el sueo, en la locura y
en el xtasis 7 .
imagine quam de illo secum gerit: nisi cum ita exprimuntur eaadem imagines, tanquam foris sentiantur, non intus
C A P T U L O VII
CAPUT
VII
xmsrr,
9. Cum fraque se tale aliquid putat, corpus esse se putat. Et quia sibi beme conscia est prineipatus sui quo corpus
regit; hie faetum est ut qudam quaererent quid corporis
592
DE TRINITATE
X, 7. 10
a
Hic editi addunt, ut Empedocles et Ericat.es opinati
omnino
abst a manuscriptis.
b
' E'dit, visi fuerint. At Mss., iussi
fuerint.
sunt;
quod
X , 7, 1 0
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
593
594
DE T R I N I I A T E
X, 8, 11
X,
adest? aut quid tam menti adest, quam ipsa mens? Unde
et ipsa quae appallatur inventio, si verbi originem retractemus, quid aliud resonat, nisi quia invenire est in id venire
quod quaeritur? Propterea, quae quasi ultro in mentem vemiunt, non usitate dicuntur inventa, quamvis cognita dici
possint; quia non in ea quaerendo tendebamus, ut in ea
veniremus, hoc est, ea inveniremus. Quapropter, sicut ea
quae oculis aut ullo alio corporis sensu requiruntur, ipsa
mens quaerit (ipsa enim etiam sensum carnis intendit, tune
autem inivenit, cum in ea quae requiruntur idem sensus ven i t ) : sic alia quae non corpreo sensu internuntio, sed per
se ipsam nosse debet, cum in ea venit, invenit; aut in superiore substantia, id est in Deo, aut in ceteris animae partibus, sicut de ipsis imaginibus corporum cum iudicat; intus
enim in anima eas invenit per corpus impressas.
CAPUT
S, 1 1
DE LA SANTSIMA T R I N I D A D
f$)>
VIII
CAPITULO
QUOMODO SE IPSAM ANIMA INQUIRAT. ERROR ANIMAE
DE SE IPSA UNDE
BSQUEDA
Y ERROR
VIII
DEL
ALMA
596
X, 9. 12
DE TRINITATE
CAPUT
DE .\ SANTSIMA TRINIDAD
597
imgenes, depositadas en cierta porcin de su alma; imgenes que tambin las bestias, hurfanas de inteligencia, poseen; facultad sta propia de la mate. Siendo la mente algo
interior, sale,'en cierto modo, de s misma al poner su afecto
amoroso en estas imgenes, que son como vestigios de sus
mltiples atenciones. Estos vestigios se han como impreso
en la memoria al momento de percibir estas cosas corporales
y externas, de suerte que aun en su ausencia se presentan
sus imgenes a los que las piensan. Conzcase, pues, a s
misma y no se busque como ausente; fije en s la atencin
de su voluntad vagabunda y pinsese, y ver entonces cmo
nunca ha dejado de amarse y cmo jams se rgnor; slo
que, al amar consigo otras cosas, se confundi y en cierto
modo tom consistencia con ellas, y as como un compuesto
abraza elementos diversos, as abraz esta diversidad como
si fuera unidad y se figur ser uno lo que es mltiple.
IX
a
b
X , 9, 12
C A P I T U L O IX
S E CONOCE EL ALMA AL CONOCER EL PRECEPTO DE CONOCERSE
598
DE TRINITATE
X , 10.
13
X , 10, 1 3
CAPUT
13. Non erigo adiungat aliud ad id quod se ipsam cognoseit, cum audit ut se ipsam cognoscat. Certe enim novit
sibi dici, sibi scilicet quae est, et vivit, et intelligit. Sed est
et cadver, vivit et pecus: intelligit autem nec cadver, nec
pecus. Sic ergo se esse et vi ver scit, quomodo est et vivit
intelligentia. Cum ergo, verbi gratia, mens aerem se putat,
aerem intelligere putat, se tamen intelligere scit; aerem
autem se esse non scit, sed putat. Secernat quod se putat,
cernat quod scit: hoc ei remaneat^ unde ne illi quidem dubitaverunt, qui aliud atque aliud corpus esse mentem putaverunt. eque enim omnis mens aerem se esse existimat,
sed aliae igem, aliae cerebrum, aliaeque aliud corpus, et
aliud aliae, sicut supra commemoravi: omnes tamen se intelligere noverunt, et esse, et vivere; sed intelligere ad id
quod intelligunt referunt, esse autem et vivere ad se ipsas.
Et nulli est dubium, nec quemquam intelligere qui non vivat, nec quemquam vivere qui non sit. Ergo consequenter
et esse et vivere id quod intelligit, non sicuti est cadver
quod non vivit, nec sicuti vivit anima quae non intelligit,
sed proprio quodam eodemque praestantiore modo.
tem velle se sciunt, eque hoc posse quemquam qui non
sit et qui non vivat, pariter sciunt: itemque ipsam voluntatem referunt ad aliquid, quod ea volntate volunt. Meminisse etiam se sciunt; simulque sciunt quod nemo meminisset, nisi esset ac viveret: sed et ipsam memoriam ad
aliquid referimus, quod ea meminimus. Duobus igitur horum
trium, memoria et intelligentia, multarum rerum notitia atque scientia continentur: voluntas autem adest, per quam
fruamur eis vel utamur. Fruimur enim cognitis, in quibus
voluntas ipsis propter se ipsa delectata conquieseit: utimur
vero eis quae ad aliud referimus quo fruendum est. Nec est
alia vita hominum vitiosa atque culpabilis, quam male utens
et male fruens. De qua re non est nunc disserendi locus.
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
CAPITULO
599
600
DE TRINITATE
X, 10, 15
X, 10, 1 5
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
601
602
DE TRINITATE
X, 10, 16
X, 10, 16
DE LA SANTSIMA T R I N I D A D
603
604
DE IRINITAIE
CAPUT
X, 11. 18
XI
I N MEMORIA, 1NTELLIGENTIA ET VOLNTATE OBSERVATUR INGENIUM, DOCTRINA ET USUS. MEMORIA, INTELLIGENTIA ET VOLUNTAS UNUM SUNT ESSENTIALITER, ET TRIA RELATIVE
X, 11, 18
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
CAPITULO
'
605
XI
606
DE TR1XITATK
X, 11, 18
X, 11, 18
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
607
608
DE TRINITATE
CAPUT
X, 12. 19
XII
19. Iamne igitur ascendendum est qualibuscumque intentionis viribus ad illam summam et altissimam essentiam,
cuius impar imago est humana mens, sed tamen imago? an
adhuc eadem tria distinctius declaranda sunt in anima, per
illa quae extrinsecus sensu eorporis capimus, ubi temporaliter imprimitur rerum corporearum notitia?
Mentem quippe ipsam in memoria et intelligentia et
volntate suimetipsius talem reperiebamus, ut quoniam semper se nosse semperque se ipsam velle comprehendebatur,
simul etiam semper sui meminisse, semperque se ipsam intelligere et amare comprehenderetur; quamvis non semper
se cogitare discretam ab eis quae non sunt, quod ipsa est:
ac per hoc difficile in ea dignoscitur memoria sui, et intelligentia sui. Quasi enim non sint haec do, sed unum duobus
vocabulis appelletur, sic apparet in ea re ubi valde ista
coniuncta sunt, et aliud alio nullo praeceditur tempore:
amorque ipse non ita sentitur esse, cum eum non prodit
indigentia, quoniam semper a praesto est quod amatur. Quapropter etiam tardioribus dilucescere haec possunt, dum ea
tractantur quae ad animum tempore accedunt et quae illi
temporaliter accidunt, cum meminit quod antea non meminerat, et cum videt quod antea non videbat, et cum amat
quod antea non amabat.
Sed aliud haec tractatio iam poscit exordium, propter
huius libelli modum.
* Editi, non semper.
X, 12, 19
DE LA SANTSIMA TRINIDAD
CAPITULO
609
XII
S. Ai!
20