Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
saqarTveloSi amJamad mimdinare zogadsaganmanaTleblo skolis reforma arsebiTad gansxvavebul moTxovnebs uyenebs saswavlo process. aqcenti faqtobrivi
masalis aTvisebidan gadatanilia saWiro unarebis gamomuSavebaze. amasTan dakavSirebiT Seicvala saskolo maTematikuri ganaTlebis miznebic. misi upirvelesi amocana gaxda moswavlis mier sasicocxlo maTematikuri unarebis aTviseba, misi momzadeba
momavali profesiuli saqmianobisTvis. swored am miznebis gaTvaliswinebiT Seiqmna
winamdebare kompleqti me-7 klasisaTvis: `maTematika 7~, romelic moswavlisa da
maswavleblis wignebisagan Sedgeba.
saxelmZRvaneloSi aRwerili VII klasis maTematikis kursi moswavleTaTvis saWiro
codnis gadacemasTan erTad miznad isaxavs praqtikaSi am codnis gamoyenebis
swavlebas, maTematikuri intuiciis, msjelobis, faqtebis analizis unaris ganviTarebas. am TvalsazrisiT kursis miznebi savsebiT Seesabameba zogadsaganmanaTleblo
standartSi Camoyalibebul miznebs.
saxelmZRvaneloSi warmodgenili saswavlo masala moicavs Semdeg sakiTxebs:
ricxvebi da moqmedebebi
kanonzomierebebi da algebra
geometria
ricxvebi da moqmedebebi
kanonzomierebebi da algebra
geometria
brtyeli geometriuli figurebis (wertili, monakveTi, sxivi, wrfe, kuTxe,
mravalkuTxedebi) da maTi elementebis amocnoba, daxazva da klasifikacia.
geometriuli amocanebis amoxsnisas naxazis sworad Sesruleba;
koordinatTa sistemis saSualebiT wertilis miTiTeba da wertilis koordinatebis dadgena;
samkuTxedebis Tvisebebisa da tolobis gamoyeneba geometriuli amocanebis
amoxsnisas;
izometriuli geometriuli gardaqmnebis (RerZuli simetria, paraleluri
gadatana) warmoeba (koordinatTa sistemis meSveobiT an naxazis gamoyenebiT);
monacemTa analizi, albaToba da statistika
monacemTa mopoveba dakvirvebiT, gazomvebiT an gamokiTxviT da warmodgena siis,
cxrilis, piqtogramis an diagramis saxiT;
monacemTa miTiTebuli niSniT klasifikacia da dalageba.
momdevno gverdze moyvanili moswavlis wignis (saxelmZRvanelos) struqtura
iTvaliswinebs maTematikis Tanamedrove saskolo saxelmZRvanelos Seqmnis saerTaSoriso gamocdilebas. saxelmZRvanelos zogierTi komponenti - proeqtebis nimuSebi,
maTematikuri terminebis leqsikoni da sacnobaro masala SedarebiT axalia
maTematikis saskolo saxelmZRvaneloebSi. garda uSualo funqciisa maT damatebiTi
datvirTvac gaaCniaT: moswavlisTvis wignTan da informaciis sxva wyaroebTan muSaobis kulturis Camoyalibeba.
6
saxelmZRvanelos struqtura
saxelmZRvanelo
damatebiTi masala
Sesavali
damatebiTi amocanebi
proeqtebis nimuSebi
sacnobaro masala
terminebis leqsikoni
Sinaarsi
Tavi 1
Tavi 2
Tavi 3
Tavi 4
Tavi 5
Tavi 6
Tavis struqtura
Tavfurceli
miznebi
proeqti
`aba, scade!~
paragrafi
mizani
Sinaarsi
kiTxvebi
savarjiSoebi
Tavis mimoxilva
ra viswavleT
kiTxvebi da amocanebi
gavlili masalis Sesamowmeblad
jgufuri samuSao
damatebiTi amocanebi
(testi)
rogorc am aRweridan Cans, ukve paragrafis doneze gaTvaliswinebulia mravalmxrivi aqtivobebi, maT Soris gansxvavebuli SesaZleblobebis moswavleebTan samuSaod.
cxadia, konkretuli paragrafi, masSi ganxiluli saswavlo masalisa da mosalodneli Sedegebis gaTvaliswinebiT, SeiZleba am komponentTagan yvelas ar Seicavdes.
saxelmZRvanelos yovel Tavs aqvs Tavfurceli da Tavis mimoxilva. TavfurcelSi
Camoyalibebulia Tavis ZiriTadi miznebi. aqve mocemulia proeqti, romlis Sesruleba
moiTxovs am TavSi gadmocemuli masalis codnas. Tavis mimoxilva mokled mimoixilavs
am TavSi Seswavlil masalas, Seaxsenebs moswavles im Sedegebs, romelTac man miaRwia
mocemul TavSi gadmocemuli masalis aTvisebisas. aq moyvanili amocanebi exmareba
maswavlebelsa da moswavles, gaakontrolos am Sedegebis miRwevis done.
meTodika
saxelmZRvaneloSi gamoyenebuli meTodika iTvaliswinebs meSvide klasis moswavlis
asakobriv da fsiqologiur Taviseburebebs, agreTve saswavlo masalis specifikas.
kerZod, masSi realizebulia Semdegi principebi:
masalis formaluri aTvisebidan aqcentis gadatana moswavleTaTvis raodenobrivi da sivrculi warmodgenebis Camoyalibebaze;
maTematikuri ideebis axsnisas TvalsaCinoebis maqsimaluri gamoyeneba;
yuradRebis gamaxvileba moswavlis maTematikuri da zogadi unar-Cvevebis
ganviTarebaze;
saxelmZRvaneloSi gadmocemuli saswavlo masalis dakavSireba praqtikasTan.
praqtikuli amocanebis amosaxsnelad saWiro strategiebisa da meTodebis
Tanamimdevruli aTviseba.
mokled SevexoT saxelmZRvaneloSi gamoyenebuli meTodikis zogierT aspeqts mimarTulebebis mixedviT.
ricxvebi da moqmedebebi
am mimarTulebaSi mTavari yuradReba eqceva moswavlis mier ricxvis cnebis
gaazrebas, gamoTvlebis strategiis sworad SemuSavebas, zepiri angariSis, Sefasebis
unaris gamomuSavebas.
saxelmZRvaneloSi ricxvTa sistemebis Semotanisas da ricxvebze moqmedebebis
aRwerisas Tanamimdevrulad xdeba maTi demonstrireba TvalsaCino modelebze da
praqtikul amocanebze.
savarjiSoebisa da amocanebis mniSvnelovani nawili emsaxureba moswavlisTvis
ricxvebze moqmedebisas Sefasebis unaris Camoyalibebas. aseTi amocanebi praqtikulad
yovel paragrafSi gvxvdeba.
didi yuradReba eTmoba saswavlo procesSi kalkulatoris gamoyenebas. savarjiSoebis nawili saxelmZRvaneloSi gamiznulia kalkulatorze gamoTvlebis efeqturad
Sesrulebis Sesaswavlad. amasTan, kalkulatori gamoiyeneba ara marto rogorc
gamoTvlebis Sesasrulebeli instrumenti, aramed rogorc ricxviTi eqsperimentebis
Casatarebeli xelsawyo.
geometria
saxelmZRvaneloSi Cven Tavs vikavebT geometriis, rogorc formalur-deduqciuri
sistemis, agebisagan. vTvliT, rom swavlebis am etapze aucilebelia, moswavles
8
kanonzomierebebi da algebra
garda tradiciuli masalisa, saxelmwifo standartiT am mimarTulebiT gaTvaliswinebulia axali moTxovnebi, kerZod obieqtTa sistemebSi kanonzomierebebis SemCnevis
unaris gamomuSaveba. saxelmZRvaneloSi moyvanili aqtivobebis nawili mimarTulia swored am unaris ganviTarebisaken. amisaTvis gamoiyeneba TvalsaCinoebebi, praqtikidan
aRebuli faqtebi, agreTve maTematikuri eqsperimentebi. aseTi aqtivobebis nawilis
Sesruleba da Sedegebis ganxilva gaTvaliswinebulia moswavleTa jgufis mier, rac
moswavleebSi komunikaciisa da msjelobis unaris ganviTarebis saSualebas iZleva.
saxelmZRvaneloSi Tanamimdevrulad xdeba algebruli meTodebis Semotana da maTi
gamoyenebis demonstrireba praqtikul magaliTebze.
monacemTa analizi
rogorc cnobilia, monacemebze muSaobis unaris gamomuSavebas dRemde ar eqceoda
saTanado yuradReba. moswavleebma praqtikulad ar ician monacemebis Segroveba da
organizacia, sustad floben Segrovili informaciis grafikuli warmodgenis meTodebs. amitom saxelmZRvaneloSi ganxilul masalaze dayrdnobiT gaTvaliswinebulia
savarjiSoebisa da amocanebis kompleqti am xarvezis aRmosafxvrelad. specialuri
(maT Soris jgufuri) aqtivobebi eZRvneba monacemebis Segrovebis organizacias. isini
moicaven rogorc erTjerad davalebebs, ise grZelvadian proeqtebs.
2.
3.
4.
3.
4.
5.
6.
2.
3.
4.
2.
4.
gamosaxavs mocemul erTeuls imave sistemis sxva erTeuliT (mag., gamosaxavs did
erTeulebs mciris saSualebiT: gadahyavs km/sT -ebSi mocemuli monacemi m/wm -Si).
Sinaarsi
1. mTeli ricxvebi da ariTmetikuli moqmedebebi mTel ricxvebze.
2. wiladebi da aTwiladebi, maT Soris zogierTi kavSiri.
3. procenti (100-ze naklebi an toli da 1-ze meti an toli procenti); kavSirebi:
mamravlebad daSla.
7. ricxvis naturalurmaCvenebliani xarisxi.
8. naSTiT gayofa, naSTi da gayofadobis niSnebidan zogierTi.
9. zomis erTeulebi, zomis erTeulebs Soris kavSirebi da zomis erTeulebis
gamoyeneba:
masStabi ;
erTi sistemis erTeulis sxva sistemis Sesabamisi erTeuliT gamosaxva.
10. fasdakleba/fasis gazrda (TanmimdevrobiTi da erTjeradi
fasdaklebebis/fasebis zrdis erTmaneTTan Sedareba) da martivi
xarjTaRricxva.
11
gamosaxavs
sidideebs
Soris
pirdapirproporciul
1.
2.
3.
2.
3.
2.
3.
4.
Sinaarsi
12
1.
2.
3.
4.
5.
3.
2.
3.
samkuTxedTan
da
mis
elementebTan
Sinaarsi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
amocanis
amosaxsnelad
saWiro
Tvisebriv
da
gegmavs
da
atarebs
statistikur
axdens
Tvisebriv
da
raodenobriv
monacemTa
warmoadgens
monacemebs
siis/piqtogramis
dalagebis/klasifikaciis principze.
dalagebas/klasifikacias,
saxiT,
msjelobs
2.
3.
3.
Sinaarsi
maswavleblis wigni
maswavleblis winamdebare wigni warmoadgens ZiriTad meTodur saSualebas
saxelmZRvanelosTan samuSaod. wignSi moyvanilia saxelmZRvanelosTan dakavSirebuli
meToduri xasiaTis masala. masSi saxelmZRvanelos TiToeuli paragrafisTvis
mokledaa aRwerili Sesabamisi gakveTilis mizani, moyvanilia paragrafTan
dakavSirebuli meToduri miTiTebebi, Sinaarsobrivi da meToduri TvalsazrisiT
garCeulia paragrafSi moyvanili savarjiSoebi. paragrafebis nawilisTvis mocemulia
sagakveTilo scenari an gegma. maswavleblis dasaxmareblad wignSi mocemulia saswavlo SinaarsTan dakavSirebuli zepiri savarjiSoebi da damatebiTi amocanebi.
agreTve, sakontrolo weris nimuSebi da Sefasebis sqema.
15
saswavlo aqtivoba
informaciis gadacema
swavlebis vizualizacia
savarjiSoebi
diskusia:
a)maswavlebelsa da moswavleebs Soris
b) moswavleebs Soris
msjeloba, komunikacia
istoriebis moyola
suraTebi
modelebi
TvalsaCino masalebi
eqsperimentebi
demonstraciebi
TamaSebi
kiTxva-pasuxi
wyvilebSi muSaoba
jgufebSi muSaoba
proeqtebi
saklaso an jgufuri diskusiebi
amocanebi
problemebis gadaWris savarjiSoebi
I Tavi
arauaryofiTi ricxvebi
paragrafis
#
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
(20 sT)
Temis dasaxeleba
martivi da Sedgenili ricxvebi
martivi da Sedgenili ricxvebi
wiladi da Sereuli ricxvebi
wiladebis Sekreba-gamokleba
wiladebis gamravleba-gayofa
aTwiladebis Sekreba-gamokleba
aTwiladebis gamravleba-gayofa
ricxviTi gamosaxulebis mniSvnelobis
gamoTvla
kalkulatori
I Tavis mimoxilva
testi
sakontrolo wera # 1
jgufuri mecadineoba
saTadarigo dro
16
gankuTvnili
saaTebis
raodenoba
2
2
2
1
1
2
2
2
1
1
1
1
1
1
kavSiri sax.
standartTan
VII.1.4; 2.2
VII.1.4; 2.2
VII. 1.3; 1.4; 2.1
VII. 1.1; 1.3; 2.2
VII. 2.2; 3.3
VII. 1.1; 1.3; 2.2
VII. 1.1; 1.3; 2.2
VII. 1.1; 1.3; 2.2; 2.6; 3.2
VII. 2.6; 3.1; 3.2; 3.4
II Tavi
geometriis sawyisi cnebebi
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
(15 sT)
VII. 9; 10
sxivi da monakveTi
monakveTis sigrZe
kuTxe
mosazRvre da vertikaluri kuTxeebi
marTobi
mravalkuTxedi
samkuTxedi
geometriuli amocanebi
II Tavis mimoxilva
sakontrolo wera # 2
jgufuri mecadineoba
saTadarigo dro
1
1
1
2
1
1
1
2
1
1
1
1
VII. 9; 10
VII. 9; 10
VII. 9; 10
VII. 9; 10
VII. 9; 10
VII. 9; 10
VII. 9; 10
VII. 9; 10
III Tavi
monacemebi da maTi warmodgenis xerxebi (29 sT)
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10
3.11
3.12
3.13
3.14
IV Tavi
uaryofiTi ricxvebi
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
1
1
1
1
2
2
2
2
1
2
2
2
2
1
2
1
1
1
1
1
(25 sT)
1
1
2
2
2
2
2
1
1
1
VII. 1-2; 6
VII. 1-2; 6
VII. 1-2; 6
VII. 1-2; 6
VII. 1-2; 6
VII. 1-2; 6
VII. 1-2; 6
VII. 12.1
VII. 12.1
4.10
4.11
4.12
simravle
simravleTa gaerTianeba da TanakveTa
xarisxi
IV Tavis mimoxilva
testi
sakontrolo wera #6
jgufuri mecadineoba
saTadarigo dro
1
2
2
1
1
1
1
1
VII. 6.1-2
VII. 6.2-3
VII. 2.4
1
1
1
2
2
1
1
2
1
1
2
3
1
1
1
1
1
VII. 8
VII. 8.4
VII.5
VII. 5.1-2-3
VII. 5.1-2-3
VII. 7
VII. 7
VII. 7
VII. 7
VII. 7
VII. 7
VII. 7
2
1
1
2
2
1
2
2
3
VII. 7.9-10-11-12.2
VII. 7.9-10-11
VII. 9-10-13
VII. 9-10-13
VII. 9-10-13
V Tavi
cvladiani gamosaxuleba (23 sT)
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
5.9
5.10
5.11
mimdevroba
ariTmetikuli progresia
cvladi sidideebi
grafiki
pirdapirproporciuloba
cvladiani gamosaxuleba
toli gamosaxulebebi
gamosaxulebis gardaqmna
sakontrolo wera # 7
gantoleba
wrfivi gantolebis amoxsna
amocanis amoxsnis algebruli meTodi
V Tavis mimoxilva
testi
sakontrolo wera #8
jgufuri mecadineoba
saTadarigo dro
VI Tavi
samkuTxedi
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
6.8
6.9
6.10
6.11
(24 sT)
RerZuli simetria
simetriuli figurebi
samkuTxedebis klasifikacia
tolferda samkuTxedi
samkuTxedis kuTxeebis jami
sakontrolo wera #9
agebis amocanebi
samkuTxedebis ageba
samkuTxedebis toloba
geometriuli amocanebis amoxsna
meTodiT
praqtikuli amocanebi
paraleluri gadatana
VI Tavis mimoxilva
testi
sakontrolo wera #10
algebruli
18
2
2
1
1
1
1
VII. 13.2
VII. 13.2
VII.13
VII. 9-10-13
VII. 9-10-13
VII. 12.1-3
meToduri rekomendaciebi
I Tavi
arauaryofiTi ricxvebi
Tavis ZiriTadi mizani: ganumtkicos moswavleebs ricxvebze miRebuli codna da
ganuviTaros maTze moqmedebebis unari.
codna da unarebi: moswavlem unda aRidginos da gaiRrmaos wina klasebSi SeZenili
codna, SeZlos sxvadasxva saxiT Cawerili ricxvebiT Sedgenili gamosaxulebis
mniSvnelobis gamoTvla, amocanebis amoxsna ariTmetikuli moqmedebebis gamoyenebiT.
meToduri komentarebi: TavSi mTavari yuradReba eTmoba ricxvis cnebis swor
gaazrebas. imisaTvis, rom yovel moswavles ukeTesad Camouyalibdes gamoTvlebis
unari, Seicvala midgoma wiladebisa da aTwiladebis swavlebisadmi. aqcenti gakeTda
gamoTvlis kulturis ganviTarebaze. gamaxvilda yuradReba teqstur da praqtikuli
xasiaTis amocanebze. aseT amocanebze muSaoba ayalibebs moswavleSi msjelobis,
amoxsnis gzis amorCevis, situaciis gaanalizebis, sakuTari azris dasabuTebisa da
dacvis unarebs.
mniSvnelovani yuradReba eTmoba zepiri gamoTvlebis unaris ganviTarebas,
kalkulatoris gamoyenebas, rogorc gamoTvlebis, ise sxvadasxva eqsperimentebis
Casatareblad.
#10 a) ricxvi, romelic aris erTdroulad 3-isa da 8-is jeradi, agreTve 3 8=24-is
jeradia. e. i. saZiebeli ricxvebi 24-is jeradi orniSna ricxvebia. aseTi ricxvebia:
1 24=24; 2 24=48; 3 24=72; 4 24=96. pasuxi: 24, 48, 72, 96.
#11. mcdaria b) gamonaTqvami (daskvna dasabuTdeba TiToeuli gamonaTqvamis
gaanalizebis Semdeg). #12. pasuxi: samSabaTi.
#13. Tu romeliRac Tvis 3 ricxvi SabaTia, maSin momdevno kviris samSabaTi iqneba 6
ricxvi, danarCeni samSabaTebi ki 13, 20, 27. pasuxi: imave Tvis bolo samSabaTi iqneba 27
ricxvi.
#18. pasuxi: b). miTiTeba: sasurvelia, rom savarjiSos amoxsnis dawyebamde klasSi
magaliTebze naCveneb iqnes Semdegi faqtebi:
zepiri savarjiSoebi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
damatebiTi masala
sasurvelia, maswavlebelma dainteresebuli moswavleebis yuradReba gaamaxvilos
ramdenime ricxvis udidesi saerTo gamyofisa da umciresi saerTo jeradis Semdeg
Tvisebebze:
Tu erTi ricxvi iyofa meore ricxvze, maSin meore ricxvi maTi udidesi saerTo
gamyofia. magaliTad, usg( 60, 3060)=60;
ramdenime ricxvis saerTo gamyofi aris gamyofi maTi udidesi saerTo gamyofisa da
piriqiT, mocemuli ricxvebis udidesi saerTo gamyofis yoveli gamyofi warmoadgens
TiToeuli mocemuli ricxvis gamyofs;
damatebiTi amocanebi
#1. rveuli 15 TeTri Rirs. Teklas aTi cali ocTeTriani moneta aqvs. gamyidvels ki
xurda ara aqvs. ramdeni rveulis yidva SeiZleba xurdis gareSe? rveulebis ra umciresi
da ra udidesi raodenoba SeiZleba SeiZinos Teklam xurdis gareSe?
amoxsna:
Teklas aqvs 20 10=200 TeTri
vipovoT usj(15, 20).=60
vipovoT sj(15, 20)=60; 120; 180.
SesaZlebelia am TanxiT unaSTod iyidos 60:15=4; 120:15=8; 180:15=12 rveuli. maT
Soris umciresi raodenobaa 4, udidesi ki 12.
#2. ipove ricxvTa wyvili, romelTa udidesi saerTo gamyofi tolia 12-is, xolo
umciresi saerTo jeradi 720-is. amocanas erTze meti amonaxsni aqvs. ipove yvela
maTgani.
miTiTeba: amocanis amosaxsnelad unda gamoviyenoT udidesi saerTo gamyofisa da
umciresi saerTo jeradis is Tviseba, romlis mixedviTac maTi namravli mocemuli
ricxvebis namravlis tolia.
#3. erT klasSi 24 moswavlea, meoreSi 30. orive klasis moswavleebi unda moewyvnen erT
kolonad (erTi klasi meoris gverdiT) ise, rom yovel rigSi moswavleTa raodenoba
rogorc erTi, ise meore klasidan Tanabari iyos. aseTi mowyobis ramdeni SesaZlo
SemTxveva arsebobs?
21
amoxsna: amocanis amosaxsnelad unda vipovoT 24-isa da 30-is saerTo gamyofebi. esenia:
1, 2, 3, 6. cal-calke ganvixiloT 2, 3 da 6 rigad mowyobis variantebi. SemoviRoT
aRniSvna: ocdaoTxmoswavliani klasi aRvniSnoT I kl `-, xolo ocdaaTmoswavliani
klasi IIkl `+~ niSnebiT.
1. Tu moswavleebi or rigad moewyobian, maSin TiTo rigSi I klasidan moewyoba 12,
xolo II klasidan 15 moswavle.
moswavleTa ganawilebis es varianti SegviZlia sqematurad ase warmovidginoT:
+++++++++++++++
+++++++++++++++
2. Tu moswavleebi sam rigad moewyobian, maSin TiTo rigSi I klasidan moewyoba 8,
xolo II klasidan 10 moswavle.
moswavleTa ganawilebis es varianti SegviZlia sqematurad ase warmovidginoT:
++++++++++
++++++++++
++++++++++
Tu moswavleebi eqvs rigad moewyobian, maSin TiTo rigSi I klasidan moewyoba 4,
xolo II klasidan 5 moswavle.
ganawilebis es varianti SegviZlia sqematurad ase warmovidginoT:
3.
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
#4. mgzavrebi, romelTa Soris 145 qali da 87 mamakacia, ise unda ganawildnen mikroavtobusebSi, rom yovel avtobusSi qalebisa da kacebis raodenoba erTnairi iyos.
a) avtobusebis ra umciresi raodenobaa saWiro?
b) ramdeni kaci iqneba TiToeul avtobusSi?
g) ramdeni qali iqneba TiToeul avtobusSi?
amoxsna: usg(145, 87)=29.
pasuxi: saWiro avtobusebis umciresi raodenobaa 29, TiToeul avtobusSi iqneba 3
mamakaci da 5 qali.
#5. patara yuTSi 24 Wiqa eteva, didSi ki 30. a) gansazRvreT Wiqebis is umciresi
raodenoba, romelic SeiZleba ganTavsdes rogorc did, ise patara yuTebSi ise, rom
yuTebi mTlianad gaivsos; b) ramdeni patara yuTi iqneba saWiro Wiqebis am
raodenobisaTvis? g) ramdeni didi yuTi iqneba saWiro?
amoxsna: a) imisaTvis, rom ganvsazRroT Wiqebis umciresi raodenoba, romelic SeiZleba
ganTavsdes rogorc did, ise patara yuTebSi, unda gamoviTvaloT usj(24, 30), romelic
120-is tolia;
b) saWiro iqneba 120:24=5 patara yuTi;
g) saWiro iqneba 120:30=4 didi yuTi.
15
20
81
100
da
7
10
29
50
Sedareba.
20
25
Sedareba.
zepiri savarjiSoebi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
789
damatebiTi savarjiSoebi
1. daasaxele mricxveli wiladisa: a) 1 2 ; b)
2. daasaxele mniSvneli wiladisa: a)
20
3 ;
4
b)
3
5
74
58
.
.
7 62 32
9
7. Seadare 1-s ricxvi: a) 5 ; b) 6 ; g) .
9
6
5
1
1
8. ricxvi
warmoadgine: a) sxva wiladis saxiT; b) Sereuli ricxvis saxiT;
4
23
(20 13 )l = 6 l.
#13. wiladebi:
wiladi metia
1
3
5
15
Soris udidesia
da
2
3
-ze da naklebia
9
15
10
15
#15. pasuxi:
1
3
5
15
2
3
10
15
; saZiebeli
17
4
. #16. pasuxi: 4
3
9
#17. pasuxi: 2
1
.
20
1
1 1 1
1 1
9
= . pasuxi:
= ,
.
23 2 3 67 6 7
10
16
27
45
28
16 45
27 28
45
37
20
21
#4. 1 3 =
63
5 1
18
=3
3
5
8 l=
180 8
100
l=
18 4
5
l=
72
5
l= 14 l benzini.
5
4 didi boTli `civi CaisaTvis~ saWiroa 4 1 lari, anu 4 lari, xolo 12 patara
boTlisaTvis 6 lari. fasebis Sedareba cxadyofs, rom laSas vurCioT, `civi Cai~ didi
4
boTlebiT iyidos. Cveni rCevis mixedviT laSa gaakeTebs 6lari4 lari= 1 laris
25
ekonomias.
lad saWiroa
1
2
: 10 g=
1
20
1
4
1000
2
5
1000
1
20
5 1000 2 1000 1
4 5 20
1000 100
4
7
1000
=5
007
1000
= 5, 007 .
gayofa, zepirad asrulebdes aTwiladis 10-ze, 100-ze da a. S., agreTve 0,1-ze, 0,01-ze da
a. S. gamravlebasa da gayofas. unda SeeZlos Cveulebrivi wiladis aTwiladad
gadaqceva.
meToduri komentarebi: teqstSi gamravlebis ori gansxvavebuli tipis magaliTia
ganxiluli: aTwiladis gamravleba naturalur ricxvze da aTwiladis gamravleba
aTwiladze. gayofis magaliTebic ori tipisaa: aTwiladis gayofa naturalur ricxvze
da aTwiladis gayofa aTwiladze. aqac warmatebiT SeiZleba iqnes gamoyenebuli wina
paragrafSi ganxiluli TamaSi: Tu mZimis niSani ori TanrigiT marjvniv gadava, maSin
ricxvi 100-jer gaizrdeba. aTwiladis 0.01-ze gamravlebisas mZimis niSani (moswavle,
romelsac mZime ukavia) ori TanrigiT (moswavliT) marcxniv gadava da a. S.
23 31 3 5
3 7
+ + 48 : : ariTmetikuli gamosaxulebis mniSvne5 8
36 63 4 21
gamovTvaloT
27
3 7 24
1
24
da
: =
48
= 2 5 = 10 ,
5 8 35
7
35
e. i gamosaxuleba gamovTvaloT 3 moqmedebiT.
d) SesTavazeT klass amoxsnis kidev ufro mokle gzis moZebna. magaliTad:
1)
1
7
2) 48
7 3 1 48 7 5
= 2 5 = 10 .
: =
8 5
7 8 3
2
3
nakveTis farTobi, romlis sigrZe 2,5-jer metia, xolo sigane 1 -jer naklebia, iqneba
3
5
3
5
#6.
a)
45, 678
8, 789
36,889
b)
2, 441
+ 8, 235
3,322
13,998
1.9
kalkulatori
mizani: SevaswavloT moswavles kalkulatorze gamoTvlebis efeqturad Sesruleba.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavlem unda icodes kalkulatoris klaviSebis daniSnuleba, unda SeeZlos kalkulatorTan muSaobisas moqmedebaTa
Tanmimdevrobis wesebis dacva, mexsierebis efeqturi gamoyeneba, kalkulatoriT
ricxviTi eqsperimentebis Catareba, ricxviTi gamosaxulebis aRdgena, romlis
gamoTvlac sqemiTaa mocemuli.
resursebi: kalkulatori.
meToduri komentarebi: moswavleebi xalisiT asruleben gamoTvlebs kalkulatoris
daxmarebiT. magram yvela maTgani ver iyenebs mas efeqturad. magaliTad,
17, 2 13 + 14,5 18 mniSvnelobis gamosaTvlelad umravlesoba Semdegnairad iqceva:
gamoTvlis pirvel namravls, amowers mas furcelze, Semdeg daiTvlis meore namravls
da miumatebs furcelze amoweril ricxvs. mivceT moswavleebs msgavsi gamosaxuleba da
SevTavazoT, gamoTvalon igi
Sualeduri pasuxis amoweris gareSe, risTvisac
gamoiyenon mexsierebasTan samuSao M+, M- da MR klaviSebi.
sanam uSualo gamoTvlebs Seasruleben, moswavleebs SevTavazoT, jer Sesabamisi
sqema Seadginon. mniSvnelovania rogorc mocemuli gamosaxulebis gamosaTvleli
sqemis Sedgenaze (savarjiSo 3), ise sqemis mixedviT gamosaTvleli gamosaxulebis
28
savarjiSoebis komentarebi:
# 7. amocanaSi mocemul sqemaSi araa daculi moqmedebaTa Tanmimdevroba,
# 8. a) pasuxi: 0,5 - 3,2 1,5
# 9. d) kalkulatorze SevasruloT moqmedebebi (9999 23) : 29 . miviRebT 344-s, e.i.
winadadeba samarTliania.
I Tavis mimoxilva
#9. amoxsna: matarebels dasWirdeba
160 160
+
= 2 + 1, 6 = 3, 6 saaTi.
80 100
1
3
180km:135km/sT= 1 sT-Si, anu 1saaTsa da 20 wuTSi, rac imas niSnavs, rom avtobusebi
erTmaneTs 11saaTsa da 20 wuTze Sexvdnen.
#13. 70 = 2 5 7,
60 = 2 2 3 5. usj(70;60)=420. mamisa da Svilis nabijebi yoveli
420sm-is Semdeg 5-jer daemTxva, amave dros, siaruli erTidaimave xidan daiwyes, amitom
xeebs Soris manZili yofila 420 4 = 1680 sm, anu 16,8 metri.
#14. Tu saZiebel ricxvs davumatebT 1-s, maSin miRebuli ricxvi unaSTod gaiyofa 2-ze,
3-ze, 4-ze, 5-ze, 6-ze, 7-ze, 8-ze, 9-ze, 10-ze. aseTi umciresi ricxvi aris
4 7 9 10 = 2520 , xolo masze 1-iT naklebi ricxvi 2519.
42
72
2.
3.
4.
nanam SeiZina 2,5 kilogrami kexura vaSli, 1 3 kg gulabi msxali da erTi sazamTro,
1
3
5
6
romelic orjer ufro mZimea, vidre vaSli da msxali erTad. ramden kilograms iwonis
sazamTro?
damatebiTi amocana
eqskursiaze wasasvlelad Sekrebilia 63 gogona da 72 biWi. ramden 18-adgilian
mikroavtobusSi unda gavanawiloT mgzavrebi ise, rom TiToeulSi rogorc gogonebis,
ise biWebis raodenoba erTnairi iyos? ramdeni gogona da ramdeni biWi iqneba TiToeul
avtobusSi?
.
II varianti
savaldebulo nawili
1. Sekvece wiladebi: 21 , 18 , 61 . romeli maTgania udidesi?
35 72 93
29
2.
1
3
13
2 56
,
,
. maT Soris romelia umciresi?
1000 5 100
5
6
3
kilograms. ramden kilograms
4
iwonis nodari, Tu igi 4-jer ufro msubuqia, vidre misi ded-mama erTad?
damatebiTi amocana
saswavlo wlis dawyebasTan dakavSirebiT raionis xelmZRvanelobam Tavisi raionis
skolebisaTvis saCuqrebis gadacema gadawyvita. SeiZines 90 TeTri da 75 yavisferi
burTi. saCuqari yuTebiT gadaeca raionis yvela skolas, amasTanave, yvela yuTis
SigTavsi erTnairi iyo. daadgine, ramdenma skolam miiRo saCuqari, Tu maTi raodenoba
orniSna ricxviT gamoisaxeba? ramdeni TeTri da ramdeni yavisferi burTi ergo
TiToeul skolas?
Sefasebis sqema
savaldebulo nawili
1. 0,5 qula TiTo wiladis SekvecisaTvis.
0,5 qula swori pasuxisaTvis.
maqsimalur qulaTa raodenoba 2
2. 0,5 qula TiTo wiladis gardaqmnisaTvis.
0,5 qula swori pasuxisaTvis.
maqsimalur qulaTa raodenoba 2
3. 1 qula moqmedebaTa rigis dacvisaTvis.
4. 0,5 qula sworad Sesrulebuli TiToeuli moqmedebisaTvis.
maqsimalur qulaTa raodenoba 3
5. 1,5 qula Sesabamisi ricxviTi gamosaxulebis CawerisaTvis
1 qula ricxviTi gamosaxulebis mniSvnelobis gamoTvlisaTvis
0,5 qula sruli pasuxis dawerisaTvis
an , safexurebad amoxsnis SemTxvevaSi:
0,5 qula gamarTuli msjelobisaTvis
0,5 qula I moqmedebis SerCevisaTvis
0,5 qula I moqmedebis SesrulebisaTvis
0,5 qula II moqmedebis SerCevisaTvis
0,5 qula II moqmedebis SesrulebisaTvis
0,5 qula sruli pasuxis dawerisaTvis
maqsimalur qulaTa raodenoba 3
testi
1
g
2
a
3
e
4
d
5
g
6
g
7
b
8
d
9
a
10
g
11
b
12
e
13
d
14
a
15
a
16
b
17
d
18
g
19
a
20
g
21
e
22
a
23
b
24
b
25
a
II Tavi
geometriis sawyisi cnebebi (14 saaTi)
Tavis ZiriTadi mizani: gaacnos moswavleebs umartivesi geometriuli figurebi.
Seaswavlos maTi zogierTi Tviseba.
codna da unarebi: mocemuli Tavis Seswavlis Sedegad moswavles SeuZlia umartivesi
geometriuli figurebis: wertilis, wrfis, sibrtyis, sxivis, monakveTis, kuTxis,
texilis, mravalkuTxedis amocnoba, dasaxeleba, daxazva, maTi elementebis aRniSvna,
miTiTeba da gazomva, figurebis klasifikacia. SeuZlia Seswavlil figuraTa martivi
30
2.1 wrfe
mizani:
a
b
c
a
b
Q
c
b)
a)
c
b
a
c
nax. 2.2
a
d)
g)
nax. 2.1
D
A
a)
b)
g)
nax. 2.3
#8 iseve, rogorc #6 amocanis SemTxvevaSi, am amocanaSi moyvanili meTodis
dasabuTebac emyareba or wertilze gamavali wrfis erTaderTobas.
#9 polaruli varskvlavi fotosuraTze gamosaxuli kaSkaSa varskvlavebidan yvelaze
33
#6. 2.4 naxazze moyvanilia A, B, C da D wertilebis wrfeze ganlagebis ZiriTadi SesaZlebeli SemTxvevebi (yvela sxva SemTxveva am naxazebidan simetriiT miiReba) da
TiToeul SemTxvevaSi miTiTebulia AD monakveTis sigrZe (a -Ti aRniSnulia saerTo monakveTis sigrZe):
a)
b)
g)
d)
AD = AB + CD a
AD = AB a
AD = a
AD = CD a
nax. 2.4
amocanis erT-erTi mizania, miaCvios moswavle amoxsnisas naxazis agebasa da mis
gamoyenebas. amocana SeiZleba amoixsnas klasSi maswavleblis xelmZRvanelobiT.
moswavleebs SesTavazeT, monaxon wertilebis SesaZlo ganlagebis rac SeiZleba meti
varianti (sul 12 gansxvavebuli ganlageba arsebobs). TiToeul SemTxvevaSi dasviT
kiTxva: Seesabameba Tu ara es ganlageba amocanis pirobebs da Tu ar Seesabameba, ra
mizeziT? (magaliTad, ganlageba A, C, D, B SeuZlebelia, radgan am SemTxvevaSi
monakveTebis saerTo nawilis sigrZe 5,8sm iqneba).
#8 amocanaSi moiTxoveba mxolod sqematuri naxazis ageba, e. i. naxazze zomebi
SeiZleba daculi ar iyos, saWiroa mxolod zomaTa Tanafardobis dacva. naxazis ujrian
qaRaldze Sesrulebisas SeiZleba davicvaT Tanafardoba: ujris gverdi = 0,5dm.
TiToeul monakveTs sasurvelia miuweros misi sigrZe.
#9 moswavleebs ganumarteT, rom laparakia ara konkretuli, naxazze agebuli texilis
boloebs Soris manZilze, aramed iseTi texilis agebis SesaZleblobaze, romlis
perimetri, magaliTad, 1,5m iqneba (rac SeuZlebelia texilis Tvisebis gamo).
#10 amocanis amoxsnisTvis saWiroa yvela SesaZlebeli texilis daxazva, romelic
amocanis pirobas akmayofilebs (aseTi texili sul eqvsia) da TiToeuli maTganis
sigrZis gazomva. amocana masze jgufuri muSaobis saSualebasac iZleva. jgufSi
TiToeulma moswavlem SeiZleba gazomvebi Caataros texilis gansxvavebul variantze.
moswavleebs winaswar sTxoveT, gamoTqvan varaudi, Tu romeli texilis sigrZe iqneba
umciresi.
#11 amocana geometriul konteqstSi Seaxsenebs moswavleebs procentebze moqmedebas.
am amocanaSi igulisxmeba, rom ABCD texili ar aris Sekruli. radgan amocanis
pirobidan gamomdinare BC monakveTis sigrZe (1,4m) texilis sigrZis 28%-s Seadgens,
amitom texilis sigrZea 5m.
paragrafis bolos moyvanili savarjiSo `TvalzomiT ipove monakveTis sigrZe~
moswavleebSi monakveTis sigrZis TvalzomiT Sefasebis unaris gamomuSavebas
emsaxureba da amitom sasargebloa misi periodulad Sesruleba. sasurvelia, am
SejibrebaSi maswavlebelmac miiRos monawileoba.
2. 4 kuTxe
mizani: gavacnoT moswavleebs kuTxe, SevaswavloT kuTxis gazomva.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavles unda SeeZlos kuTxis
miTiTeba, daxazva da gazomva. kuTxeTa Sedareba, sruli, gaSlili, marTi, maxvili da
blagvi kuTxeebis amocnoba da daxazva.
gamoyenebuli resursebi: danayofebiani saxazavi, transportiri.
meToduri komentarebi: saxelmZRvaneloSi kuTxe ganimarteba, rogorc ori sxiviT
SemosazRvruli sibrtyis nawili (da ara ori sxivis erToblioba, rogorc es zogierT
saxelmZRvaneloSia). am faqtis xazgasasmelad sasurvelia masalis gadmocemisas
36
B
B
x
3x
x
2x
O
AOB = 15
C
AOB = 30
nax. 2.5
maTematikuri eqsperimenti. ar unda velodoT, rom moswavleebi gazomvis Sedegad
pasuxad zustad 180-s miiReben, gazomvebi xom miaxloebiT tardeba. pasuxebs Soris
iqneba rogorc 180-ze meti, aseve masze naklebi Sedegi. ganixileT klasSi moswavleTa
mier miRebuli pasuxebi, auxseniT, rom isini miaxloebiTia da Sedegebis erTmaneTTan
SedarebiT miiyvaneT varaudamde: samkuTxedis kuTxeTa jami yovelTvis erTi da igivea
da 180-s emTxveva.
#2.
2.6 marTobi
mizani: gavacnoT moswavleebs marTobuli wrfeebi, vaswavloT mocemuli
wertilidan marTobis aRmarTva da daSveba.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavles unda SeeZlos ori
wrfis gadakveTis kuTxis dadgena, marTobuli wrfeebis ganmarteba da daxazva,
mocemuli wertilidan marTobis aRmarTva an daSveba transportiris, saxazavi
samkuTxedis an ujriani qaRaldis gamoyenebiT.
resursebi: saxazavi, saxazavi samkuTxedi, transportiri.
meToduri komentarebi: paragrafis mniSvnelovani nawili miZRvnilia moswavlis
mier saxazavi xelsawyoebis saSualebiT praqtikuli moqmedebebis Sesrulebisadmi.
ecadeT, klasSi es moqmedeba yvela moswavlem Seasrulos. Tu moswavles saxazavi
samkuTxedi ar aRmoaCndeba, urCieT, naxazis Sesasruleblad gamoiyenos sxva damxmare
saSualeba, magaliTad wignis an rveulis marTkuTxa kide. transportiris saSualebiT
naxazebis Sesrulebisas moswavleebma marTi kuTxis garda unda SeZlon nebismieri
miTiTebuli sididis kuTxis agebac.
Tanabrad gamoiyeneT terminebi `marTobi~ da `perpendikulari~, rom moswavleebi
orive am terminis xmarebas mieCvion.
moswavleTa yuradReba miaqcieT im faqts, rom wrfis wertilidan aRmarTuli
marTobi sxivia, xolo wrfis gareT mdebare wertilidan wrfeze daSvebuli marTobi
38
monakveTi.
sasurvelia, moswavleebi TviTon mividnen im daskvnamde, rom wrfis gareT mdebare
wertilidan wrfeze erTaderTi marTobis daSveba SeiZleba. amisaTvis maT Sesabamisi
moqmedebebi CaatarebineT, magaliTad, SesTavazeT, wrfeze aRniSnon wrfis gareT
mocemuli wertilidan daSvebuli marTobis fuZisgan gansxvavebuli ramdenime
wertili, SeaerTon isini mocemul wertilTan da gazomon warmoqmnili kuTxeebi.
dasviT kiTxva, ra kanonzomierebas amCneven? (rac ufro axloa wertili marTobis
fuZesTan, miT ufro mcire sididiT gansxvavdeba warmoqmnili kuTxis sidide 90 -sgan).
savarjiSoebis komentarebi da pasuxebi: #1 pasuxi: 40 . #2 ixile wina paragrafis #13
amocana. #3 pasuxi: 60 . #4 pasuxi: 45 . #5 amocanis erT-erTi mizania, Seaswavlos
moswavles ujrian qaRaldze 30 , 45 da 60 sididis kuTxis miaxloebiTi ageba (ix.
agreTve momdevno amocana). pirvel naxazze gamosaxuli kuTxis sididea 45 , xolo me-2
da me-3 naxazze Sesabamisad daaxloebiT 30,96 da 59,04 , amitom isini gamodgebian
Sesabamisad 30 da 60-iani kuTxis miaxloebiT gamosasaxavad. maswavlebelma unda
ganmartos, rom ukanasknel or SemTxvevaSi ageba miaxloebiTia.
#7 pasuxi: a) 60; b)150; g) 45. Tu amis SesaZlebloba arsebobs, maswavlebels SeuZlia
sinaTlis sxivis Tvisebis demonstrireba sarkisa da sinaTlis wyaros saSualebiT.
#8 am amocanis mizania, moswavleebi SeaCvios fotosuraTze marTi kuTxisa da
urTierTmarTobuli xazebis amocnobas, rac maT momavalSi daexmarebaT sivrculi
naxazebis aRqmaSi. gaarCieT es amocana klasTan erTad. moswavleebis yuradReba
miaqcieT im faqts, rom sivrceSi urTierTmarTobuli wrfeebis gamosaxulebebi
fotosuraTze SeiZleba marT kuTxes ar adgendnen.
#9 sxivebis mier Seqmnili erT-erTi kuTxe sruli kuTxis naxevaria (
8
) da amitom
3+ 5+8
misi sidide 180 -is tolia. danarCeni ori kuTxe mosazRvre kuTxeebia. maTi sidideebia
67,5 da 112,5 .
2.7 mravalkuTxedi
mizani: gavacnoT moswavleebs mravalkuTxedebi da maTTan dakavSirebuli cnebebi.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavles unda SeeZlos
mravalkuTxedis amocnoba rogorc geometriul naxazSi, ise garemomcvel sagnebSi,
arqiteqturisa da xelovnebis nimuSebSi, miTiTebuli saxis mravalkuTxedis daxazva,
mravalkuTxedis elementebis kuTxis, gverdis, diagonalis miTiTeba da dasaxeleba,
amozneqili da araamozneqili mravalkuTxedebis garCeva.
resursebi: saxazavi.
meToduri komentarebi: masalis axsnis dawyeba sasurvelia moswavleebis mier
garemomcvel sagnebSi mravalkuTxedebis formis Semadgeneli nawilebis amocnobiT.
maswavlebelma SeiZleba uCvenos moswavleebs xelovnebisa da arqiteqturis nimuSebis
gamomsaxveli plakatebi (erT-erTi aseTi ilustracia mocemulia saxelmZRvaneloSi)
da sTxovos, amoicnon maTSi mravalkuTxedebi an sxva geometriuli figurebi da
mxolod amis Semdeg gadavides mravalkuTxedis ganmartebaze.
mravalkuTxedis cnebis axsnisas sTxoveT moswavleebs, daxazon ramdenime
sxvadasxva saxis texili: Sekruli da gaxsnili, Tavisi Tavis gadamkveTi da
aragadamkveTi da Seaferadon an daStrixon mis mier SemosazRvruli are. Sedegebis
ganxilvisas moswavleebi bunebrivad mivlen mravalkuTxedis cnebis gansazRvrebamde.
amozneqili da araamozneqili mravalkuTxedebis axsnisas SegiZliaT aRniSnoT, rom
amozneqili an araamozneqili SeiZleba iyos ara marto mravalkuTxedi, aramed sxva
figurac. daxazeT aseTi figurebis magaliTi da SesTavazeT moswavleebs, moiyvanon
sxva magaliTebi.
mravalkuTxedis perimetris axsnisas moswavleebs SeaxseneT, rom perimetri igivea,
rac SemomsazRvreli texilis sigrZe.
diagonalze saubrisas SeecadeT, dasvaT amocana, romelic moswavleebs aiZulebs,
damoukideblad aagon mravalkuTxedisa da misi digonalebis naxazi. magaliTad,
SegiZliaT SesTavazoT moswavleebs, daxazon araamozneqili oTxkuTxedi, gaavlon
39
2.8 samkuTxedi
mizani: gavacnoT moswavleebs samkuTxedi da misi elementebi
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavles unda SeeZlos
samkuTxedisa da misi elementebis miTiTeba, mravalkuTxedis danawileba
samkuTxedebad, samkuTxedis Sida da gare kuTxis miTiTeba, kuTxis biseqtrisis
gavleba transportiris daxmarebiT, samkuTxedSi medianebis, biseqtrisebisa da
simaRleebis gavleba da maTi gadakveTis wertilis povna.
resursebi: danayofebiani saxazavi, transportiri, saxazavi samkuTxedi.
meToduri komentarebi: radgan moswavleebs wina paragrafidan ukve aqvT warmodgena
samkuTxedze, rogorc garkveuli tipis mravalkuTxedze, asaxsneli masalis gadmocema
SegiZliaT daiwyoT imiT, rom daxazoT dafaze samkuTxedi da moswavleebs gamokiTxoT
samkuTxedis im Tvisebebis Sesaxeb, romlebic mas gaaCnia, rogorc mravalkuTxeds:
amozneqilia Tu ara? ramdeni wvero da ramdeni gverdi aqvs? ramdeni Sida kuTxe aqvs?
ramdeni diagonali (ratom ara aqvs)? daanawileT amozneqili mravalkuTxedi erTi
wverodan gamomavali diagonalebiT samkuTxedebad da SesTavazeT moswavleebs,
moifiqron sxvanairi danawileba (magaliTad, gaavlon wrfeebi mravalkuTxedis Sida
wertilidan.
samkuTxedis medianaze saubrisas sTxoveT moswavleebs, moifiqron, rogor moZebnon
monakveTis Suawertili. sTxoveT ramdenime moswavles an mTel klass, daxazon
samkuTxedi, gaavlon samive mediana da naxazebis demonstrirebis Sedegad gaakeTeT
daskvna: medianebi erT wertilSi ikveTeba. aseTive midgoma SeiZleba gamoiyenoT
biseqtrisebze saubrisasac: moswavleebs SesTavazeT, moifiqron, rogor gaavlon
40
(transportiris daxmarebiT) kuTxis Suaze gamyofi sxivi, xolo mas Semdeg, rac
damoukideblad gaavleben samkuTxedSi biseqtrisebs, gamoTqvan varaudi biseqtrisebis
Tvisebis Sesaxeb (Tumca am SemTxvevaSi naxazis Sesruleba met dros waiRebs).
rogorc cnobilia, moswavleebs uWirT simaRlis gavleba samkuTxedSi im SemTxvevaSi,
rodesac samkuTxedi blagvkuTxa an marTkuTxaa, amitom sasurvelia, es naxazi
maswavleblis xelmZRvanelobiT Seasrulon. rac Seexeba simaRleebis an maTi
gagrZelebebis erT wertilSi gadakveTis demonstrirebas, igi SeiZleba winaswar
momzadebul plakatebze moaxdinoT, romlebSic maxvilkuTxa da blagvkuTxa
samkuTxedebis SemTxveva iqneba gamosaxuli, xolo marTkuTxa samkuTxedis SemTxveva
klasSi SeasruloT. (ix. me-7 da me-8 naxazebi saxelmZRvaneloSi, agreTve amocana #7 ).
II Tavis mimoxilva
Tavis mimoxilvis mizania, ganumtkicos moswavleebs Tavis Seswavlisas miRebuli
codna da gamomuSavebuli unarebi. igi gaTvlilia 2 gakveTilze. TavSi masala
dalagebulia im unarebis Sesabamisad, romelTa ganmtkicebasac is emsaxureba. es
unarebia:
cnebebisa da debulebebis/wesebis sityvierad Camoyalibebis unari;
geometriuli naxazebis aRqmis unari;
gazomvebis Sesrulebis unari;
geometriuli naxazebis Sesrulebis unari;
amocanebis amoxsnis unari.
aucilebeli ar aris maswavlebelma
TiToeuli am unaris ganmtkicebaze
TanamimdevrobiT imuSaos (Tumca arc esaa gamoricxuli). SeiZleba TiToeul
gakveTilze yoveli am unaris ganmtkicebas garkveuli dro daeTmos.
amocanebi moicaven yvela im tips, romlebic ganxiluli iyo mocemul TavSi da
Seicaven zogierT axali tipis amocanas. maTi rezervi saSualebas iZleva, saWiroebis
SemTxvevaSi isini momavalSi gameorebisTvis gamoviyenoT.
505960
122512
= 383448
#16. pasuxi: 35 (ix. 2.9 paragrafis amocana #5). #17. pasuxi: 12,5 . #18 pasuxi: 35 .
#19. pasuxi: 14 diagonali aqvs 7-kuTxeds.
#20. sakmarisia mravalkuTxedi davSaloT samkuTxedebad, xolo Semdeg TiToeuli
samkuTxedi davSaloT oTxkuTxedebad ise, rogorc amocanasTan darTul naxazzea
miTiTebuli. amocanis garCevisas sasurvelia yuradReba gavamaxviloT im faqtze, rom
am amocanis amosaxsnelad gamoviyeneT ukve amoxsnili amocanis Sedegi, rac
maTematikaSi gavrcelebuli meTodia. #21 1) 12sm-iT; 2) 2-jer. #22. 3dm-iT.
sakontrolo wera #2 ( davalebebis nimuSebi)
I varianti
1. xuTi monakveTisagan Semdgari texilis sigrZea 1,7dm. ori monakveTis sigrZea 2,3sm da
5,1sm, xolo 3 danarCeni monakveTi erTmaneTis tolia. ipoveT texilis ucnobi
monakveTebis sigrZe.
(pasuxi: 3,2sm)
2. AOB kuTxe Tavis mosazRvre kuTxeze 20-iT metia. ra kuTxes adgens AOB kuTxis
biseqtrisa gverdTan?
(pasuxi: 50)
3. KLM samkuTxedSi gavlebulia LN mediana. LMN samkuTxedis perimetri 6sm-iT
naklebia KLN samkuTxedis perimetrze. ipoveT LM gverdis sigrZe, Tu igi KL gverdis
sigrZis naxevaria.
(pasuxi 6sm)
II varianti
1. xuTkuTxedis sami gverdi erTmaneTis tolia, xolo danarCeni ori gverdis sigrZea
4,1sm da 7,4sm. ipoveT ucnobi gverdebis sigrZeebi, Tu xuTkuTxedis perimetria 2,5dm.
(pasuxi: 4,5sm)
2. PQR kuTxe Tavis mosazRvre kuTxeze 40-iT naklebia. ra kuTxes adgens PQR kuTxis
biseqtrisa gverdTan?
(pasuxi: 35)
3. ABC samkuTxedSi gavlebulia BD mediana. ABD samkuTxedis perimetri 4sm-iT metia
BCD samkuTxedis perimetrze. ipoveT AB gverdis sigrZe, Tu igi BC gverdze orjer
grZelia.
(pasuxi 4sm)
Sefasebis sqema:
1 amocana (3 qula)
a) gaakeTa naxazi gverdebis zomebis miTiTebiT an dawera mocemuloba----------1qula
b) gamoTvala ucnobi monakveTebis sigrZeTa jami ---------1qula
g) gamoTvala ucnobi monakveTebis sigrZe------------------- 1qula
2 amocana (3 qula)
a) gaakeTa naxazi da dawera mocemuloba ---------------------1qula
b) gamoTvala AOB (PQR )kuTxis sidide -----------------------1qula
g) gamoTvala biseqtrisis mier Sedgenili kuTxe----------- 1qula
3 amocana (4 qula)
a) gaakeTa naxazi da dawera mocemuloba ---------------------1qula
b) SeamCnia, rom KL (AB) gverdis sigrZe 6(4) sm-iT metia
LM (BC) gverdis sigrZeze ----2qula
g) gamoTvala saZiebeli gverdi -------------------------------- 1qula
III Tavi
monacemebi da maTi warmodgenis xerxebi (29sT)
Tavis ZiriTadi mizani: SevuqmnaT moswavles warmodgena monacemebze, maT saxeebze da
mopovebis xerxebze; vaswavloT Tvisebriv da raodenobriv monacemTa erTobliobis
mowesrigeba; vaswavloT cxriliT sargebloba da cxrilis Sedgena; CamovuyaliboT
diagramebis agebisa da wakiTxvis unar-Cvevebi;
gavufarTovoT moswavles warmodgena ricxvebis sxvadasxva ekvivalenturi formiT
43
am kvadratebSi Cawerili ricxvebis jami toli unda iyos. amitom 2+x = 7+y.
maSasadame, x ricxvi y ricxvze 5-iT meti unda iyos. marjvena zeda da marjvena qveda
2x2 kvadratisaTvis Catarebuli analogiuri msjeloba ki gviCvenebs, rom x ricxvi y
ricxvze 4-iT meti unda iyos, rac wina daskvnas ewinaaRmdegeba. amocanisadmi interesi
gaizrdeba, Tu moswavleebs winaswar SesTavazebT amocanis pirobis dacviT Semdegi
kvadratis Sevsebas:
(es SesaZlebelia, magaliTad, Tu aviRebT x = 7 , y = 2, xolo SuaTana striqonSi CavwerT 4-s, 0-s da 2-s ). Tu moswavleebi am amocanas damoukideblad ver daZleven, mieciT
miTiTebebi. amocanis garCevisas moswavleebi miiReben dasabuTebuli msjelobisa da
cxrilis SevsebasTan dakavSirebuli procedurebis Catarebis garkveul gamocdilebas.
3.3 cxrili
mizani: vaswavloT moswavleebs cxrilis Sedgena da cxriliT sargebloba.
codna da unarebi: paragrafSi gadmocemuli masalis Seswavlis Sedegad moswavles eqneba warmodgena cxrilis SesaZlo agebulebis Sesaxeb, igi SeZlebs mza cxrilSi misTvis
saintereso monacemebis moZiebas, cxrilis Sevsebas da cxrilis Sedgenas.
meToduri komentarebi: gakveTilze samotivacio magaliTebis garCevisas moswavleTa
yuradReba mivaqcioT pirvelad monacemTa organizaciis mniSvnelobas, davarwmunoT isini
monacemTa mowesrigebuli da TvalsaCino saxiT warmodgenis upiratesobaSi.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
diagrama 1.
diagrama 2.
ia
i
br
az
il
eT
ka n
ru
se
Cin
17075
9984
9629
9597
8513
aS
S
ruseTi
kanada
aSS
CineTi
brazilia
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
ad
a
farTobi
aT. kv. km
Ti
1
2
3
4
5
qveyana
Tbilisidan
gasvla
matareblis #
cxrili # 1
mimarTuleba
08.50
852
09.20
16
09.50
24
10.30
12
16.10
22
21.40
652
22.20
654
23.00
602
23.45
650
cxrili #2
codna da unarebi: moswavles unda SeeZlos samive saxis amocanis amoxsna, sidideTa
(sigrZe, farTobi, dro, masa) erTeulebs Soris kavSiris nawilis saxiT warmodgena
(magaliTad, 5 wuTi saaTis 1/12 nawilia), nawilebad dayofili geometriuli figurebis
nawilebis Sesabamisi ricxvis dasaxeleba, mocemuli ricxvis Sesabamisi figuris
nawilis miTiTeba (magaliTad, daxazos kvadrati da miuTiTos misi 3/4 nawili),
amocanebis amoxsna nawilis gamoyenebiT.
meToduri komentarebi: paragrafi or saaTzea gaTvaliswinebuli. kargad unda iqnes
gaazrebuli is faqti, rom nawilebi miiReba sididis ramdenime tol nawilad dayofisas.
magaliTad, kvadrati diagonalebiT 4 tol nawilad iyofa. TiToeuli nawili
warmoadgens samkuTxeds, romelic kvadratis erTi meoTxedi nawilia.
moswavleebs SevTavazoT, dayon kvadrati oTx tol kvadratad da upasuxon SekiTxvas:
kvadratis ra nawili iqneba 1, 2, 3, 4 patara kvadrati. aqedan gamomdinare davaskvnaT,
rom nawili ori raodenobis fardobaa.
ricxvis nawilis mosaZebnad SegviZlia davsvaT SekiTxva: ramdeni wuTia saaTis 1/3
nawili? 2/3 nawili? ra moqmedebas vasrulebT am dros? igive SekiTxvebi davsvaT sxva
sidideebis mimarTac.
ricxvis mosaZebnad misi nawilis mixedviT davxazoT monakveTi, romelic saZiebeli
monakveTis 1/5 nawilia da SevTavazoT mTeli monakveTis aRdgena. Semdeg aRadginon
monakveTi misi 2/5 nawilis mixedviT, maT unda aiRon 5-jer meti sigrZis monakveTi da
gayon Suaze. aqedan gavakeToT daskvna, rom saZiebeli monakveTis sigrZe miiReba
mocemuli monakveTis sigrZis 5/2-ze gamravlebiT, anu 2/5-ze gayofiT.
sasurvelia, igive savarjiSoebi gavakeToT kuTxisa da wris SemTxvevaSic.
nawilis cnebis srulyofilad gaazreba xels Seuwyobs, erTi mxriv, wiladebis codnis
gaRrmavebas, meore mxriv, daexmareba moswavleebs Semdeg paragrafebSi gadmocemuli
masalis aTvisebaSi.
amave paragrafSi mocemulia amocanebi, romelTa amosaxsnelad gamoiyeneba nawilis
cneba. am saxis amocanebs, maTi praqtikuli mniSvnelobis gamo, kidev araerTxel
davubrundebiT.
savarjiSoebis komentarebi:
#8. dasaxelebuli feris burTebis raodenoba unda gavyoT burTebis mTlian
raodenobaze: a) 0,3 nawili; b) 0 nawili (yviTeli burTebi kalaTSi araa, anu 0/10 =0); g)
0,8.
#12. a) mocemuli nawilebi unda Seikribos. 1/12 + 2/15 = 13/60; b) 360-is 13/60 -ia 78 .
#15. miTiTeba: gasavleli darCa gzis 13/10=7/10 nawili. pasuxi: a) 60km; b)18km.
#.18. gamovTvaloT 18-is 4/9 nawili, anu 8-is 3/4 nawili. pasuxi: 6 ha.
# 20. erTi muSa erT dReSi SeRebavs 1/6 nawils, meore 1/12 nawils. orive erTad erT
dReSi 1/6 + 1/12 = 1/4 nawils, or dReSi 1/2 nawils.
# 21. oqro da vercxli erTad aris 28 3/7 = 12g. amasTan oqro erTi nawilia, vercxli
sami nawili, orive erTad ki oTxi nawili. amitom oqros masaa 12 1/4 = 3g, vercxlis masa
12 3/4 = 9g, xolo spilenZisa 16g.
darCa 10-(3+1,4) lari, anu 5,6 lari. pasuxi: a) erTi fila Sokoladi Rirda 1,5 lari; b)
erTi saReWi rezina Rirda 10 TeTri. gias darCa 5,6 lari.
3.7 rogor vipovoT ricxvi misi procentis mixedviT?
a p
a p
)-s ( ( a
)-s).
100
100
p
p
) da a (1
) saxiT gamoyeneba.
100
100
magaliTad `fasi gaizarda 15%-iT~ niSnavs sawyisi fasis 1,15-ze gamravlebas, xolo
`fasi Semcirda 15%-iT~ niSnavs sawyisi fasis 0,85-ze gamravlebas. aseT amocanebSi
sawyisi sidide (magaliTad, sawyisi fasi) iTvleba 100%-ad da mas emateba an akldeba
mocemuli procenti. aseTi midgoma aadvilebs iseTi amocanebis amoxsnas, romlebSic
xdeba mravaljeradi momateba-dakleba. magaliTad, Tu sawyisi fasia a lari da moxda
orjeradi gaZvireba jer 10%-iT da Semdeg 20%-iT, maSin miRebuli fasi iqneba
a 1,1 1, 2 = 1,32 , anu sabolood gaZvireba 32%-iT momxdara.
moswavleebs unda davusvaT Semdegi kiTxvebi: ras niSnavs saqonlis 25%-iT
gaZvireba? (pasuxi: sawyisi fasis 1,25-ze gamravlebas). ras niSnavs 90%-iani
fasdakleba? (pasuxi: sawyisi fasis 0,1-ze gamravlebas, anu sawyisi fasis meaTeds).
fasis 1,5-jer gazrda ramdeni procentiT gaZvirebaa? (50%-iT). fasis 4-jer Semcireba
ramdeni procentiT fasdaklebaa? (75%-iT) da a. S.
50
2,18
100% = 21,8%.
10
12,18
II gza. gamovTvaloT 12,18-isa da 10-is fardobis procenti: (
100)% = 121,8%. iyo
10
100% da gaxda 121,8%, anu gazrdila 21,8%-iT.
# 12. pasuxi: 40%.
#13. gamoTvalon da Sedegi Seamowmon kalkulatoriT.
#14. arsebobs ori aseTi wertili. monakveTis SigniT da mis gagrZelebaze unda
gadavzomoT B-dan 3,2sm.
#15. Tavidan mocemuli ricxvi 100%-ia. 3-jer gazrdiT iqneba 300%, e. i. gaizarda
200%-iT.
#16. Tavidan mocemuli ricxvi 100%-ia. aTjer Semcirebis Semdeg darCeba 10%, e.i.
Semcirda 90%-iT.
sakontrolo wera #3
I varianti
1) gamoTvale: a)15-is 20%; b)180-is 0,6 nawili.
2) ipove ricxvi, romlis: a)
3
nawili tolia 1,8-is; b) 25% tolia 16-is.
5
51
3
nawili. ramdeni wuTiT swrafad Seasrula anam davaleba?
4
4) marwyvis gamyidvelma gadawyvita, gaekeTebina yoveldRiuri Canaweri myidvelebisa
da maT mier nayidi marwyvis raodenobis Sesaxeb. xuTi dRis Semdeg mis mier Segrovili
informacia aseTi saxis iyo:
I dR.: 7 myidv. gaiyida 7kg marwyvi
II dR.: 10 myidv. gaiyida 12kg marwyvi
III dR.: 13 myidv. gaiyida 20kg marwyvi
IV dR.: 16 myidv. gaiyida 33kg marwyvi
V dR.: 21 myidv. gaiyida 40 kg marwyvi
am monacemebis mixedviT Seadgine cxrili da upasuxe SekiTxvebs:
a) sul ramdeni kg marwyvi gaiyida?
b) marwyvze moTxovnileba izrdeboda Tu mcirdeboda?
g) ramdeni procentiT meti marwyvi gayida gamyidvelma IV dRes II dResTan SedarebiT?
d) gaagrZelos Tu Sewyvitos gamyidvelma marwyvis gayidva? ratom?
e) saSualod ramden kg marwyvs yidulobda erTi myidveli?
II varianti
1) gamoTvale: a) 20-is 15%; b) 120-is
2
nawili.
3
2) ipove ricxvi, romlis: a) 0,8 nawili tolia 8,8-is; b) 20% tolia 18-is.
3) nikas soflidan qalaqSi Casasvlelad 2 sT da 20 wT dasWirda, ukan dasabruneblad
ki am drois
6
nawili. ramdeni wuTiT naklebi dro moandoma nikam sofelSi
7
3.9 proporcia
mizani:
11 6
= 66 (km) .
1
amocana 2-Si:
40 25
4, 7 (ml).
215
savarjiSoebis komentarebi:
aqedan, x =
meToduri komentarebi: imis dasabuTeba, rom pirdapirproporciuli damokidebulebis SemTxvevaSi sidideTa fardoba mudmivia, SegviZlia Semdegi msjelobiT: Tu x da
y sidideebi pirdapirproporciulebia, maSin nebismieri k dadebiTi ricxvisTvis
kx x
kx sidides Seesabameba ky sidide. wiladis ZiriTadi Tvisebis gamo
= .
ky y
imis dasabuTeba, rom ukuproporciuli damokidebulebis SemTxvevaSi sidideTa
x da
y sidideebi
namravli mudmivia, SegviZlia Semdegi msjelobiT: Tu
ukuproporciulebia, maSin nebismieri k dadebiTi ricxvisTvis kx sidides Seesabameba
y
y
-sidide. amitom kx = x y .
k
k
savarjiSoebis komentarebi da pasuxebi: pirvel gakveTilze sasurvelia mivceT
paragrafis amocanebi da savarjiSoebi pirdapirproporciul sidideebze: amocana1-2,
magaliTi1, savarjiSoebi #1-11. meore saaTze mivceT paragrafis amocanebi da
savarjiSoebi ukuproporciul sidideebze: amocana 3, magaliTi 2 da savarjiSoebi
#14-20. savarjiSoebi #12-13 da #21 sasurvelia ganvixiloT jgufur mecadineobaze.
#12-19. aq unda gamoviyenoT orjeradi pirdapiri proporcia: magaliTad,
savarjiSo18-Si muSebis raodenoba gaizarda samjer, saaTebis raodenoba orjer,
amitom Sedegi gaizrdeba 6-jer. pasuxi: 72 m. #20. gasaTvaliswinebelia, rom aprilsa
da ivnisSi 30, xolo maisSi 31 dRea. amocanis pirobis Tanaxmad samma buldozerma 48
dReSi gaTxara arxis 1/3 nawili. erTi buldozeri am samuSaos samjer met dros, anu 144
dRes, xolo darCenil 2/3 nawils 288 dRes moandomebda, 4 buldozeri ki oTxjer
nakleb dros, anu 72 dRes moandomebs. e. i. 18 maisidan unda gadavTvaloT 72 dRe.
pasuxi: a) 72 dReSi; b) 29 ivliss.
#21. pirobidan gamomdinare, 6 Carxi 2 saaTSi 12 detals Carxavs. detalebisa da
saaTebis
x=
raodenobebi
pirdapirproporciulia.
amitom
12 20
.
=
x
2
aqedan
40 10
= (sT)=3sT 20wT.
12 3
saxlidan salomes saxlamde 7 x -iT, gias saxlidan naTias saxlamde 9 x -iT. 7 x = 140 (m),
x = 20 (m). SesaZlebelia ori SemTxveva: salome da naTia cxovroben gias saxlis erT
mxares, maSin salomes saxlidan naTias saxlamde manZilia 9 x 7 x = 2 x = 40 (m), an salome
da naTia cxovroben gias saxlis sxvadasxva mxares, maSin manZili salomes saxlidan
naTias saxlamde 9 x + 7 x = 16 x = 320 (m)-is tolia.
3.12 wriuli diagrama
2
decimetria. miRebuli
7
2
dm = 0,2857dm 0,29dm. maSasadame, monakveTis
7
2
kg = 0,2857kg 0,286kg.
7
amocanis pasuxi aseTi iqneba: TiToeul paketSi iqneba 286 grami Cai.
orive amocanis amoxsnas maswavlebeli miandobs moswavleebs . TviTon Caereva saWiro
dros, Sesaferisi komentarebiT.
axali masalis axsnas maswavlebeli agrZelebs saxelmZRvanelos mixedviT.
savarjiSoebis komentarebi da pasuxebi:
#3. 1 ha=10000kv.m
1kv.m - - - - 3 kaci
5 100kv.m - - - - - - x kaci.
x =5 100 3=15 300
pasuxi: mitings daaxloebiT 15 300 kaci eswreboda.
#4. xatvis xuTi rveulisaTvis saWiroa ara umetes 10 larisa, ori kolofi feradi
fanqrebisTvisac ara umetes 10 larisa. maSasadame, 20 lari sakmarisia xatvis xuTi
rveulisa da ori kolofi feradi fanqrebis sayidlad.
#7 . miaxloebiTi pasuxebis misaRebad SegviZlia davamrgvaloT procentis raodenoba
an adamianTa raodenoba (an orive erTad): a) 1200 b) 500 d) Tu msoflios mosaxleobis
raodenobas vigulisxmebT 7 miliards, xolo B jgufis mqone adamianTa raodenobas
procentebSi 10%-s, miviRebT 700 000 000-s.
#9. fanjrebisa da karebis gauTvaliswineblad oTaxis kedlebis farTobia: 6(6,9+5,75)
6(7+6) 78(kv.m)
56
Tavis mimoxilva
amocana 1. razmSi 49 jariskacia. amocana 3. Camofasda 30%-iT. amocana 6. 4 saaTSi
jariskaci gaivlis gzis 6/5 nawils, amitom igi B-dan A-sken gamobrundeba da gaivlis
gzis 1/5 nawils, anu 4 kilometrs. pasuxi: 16km. amocana 7. pasuxi: 150m. amocana 8-9. ar
daagvianebs.
sakontrolo wera #4
I varianti
1) gamoTvale proporciis ucnobi wevri: a) x :10 = 7 : 5 ; b)
5 x
= .
3 4
2) traqtori sam dReSi xnavs 11 heqtars. ramden heqtars moxnavs igive traqtori xuT
dReSi?
3) eqvsi muSa saxls aSenebs 28 dReSi. ramden dReSi aaSenebs aseTive saxls Svidi muSa?
4) daTom, lukam, elenem da Takom 126 kakali TavianTi asakis proporciulad gaiyves.
gaige, vis ramdeni kakali ergo, Tu daTo 9 wlisaa, Tako 11 wlis, luka 10 wlis, xolo
elene 12 wlis.
II varianti
1) gamoTvale proporciis ucnobi wevri: a) y :12 = 5 : 6 ; b)
3 x
= .
4 3
testi
1
a
2
a
3
a
4
e
5
b
6
g
7
a
8
e
9
b
10
d
11
g
12
b
13
e
57
14
g
15
e
16
e
17
b
18
a
19
e
20
g
21
e
22
g
23
e
24
b
25
e
IV Tavi
uaryofiTi ricxvebi
4.1 dadebiTi da uaryofiTi ricxvebi
mizani: dadebiTi da uaryofiTi ricxvebis cnebis Semotana da am ricxvebis SemoRebis
aucileblobis garkveva.
meToduri komentarebi:
maswavlebeli gakveTils iwyebs samotivacio nawiliT. kiTxvebiT mimarTavs klass:
ra da ra ricxvebi viswavleT dRemde? (naturaluri da wiladi ricxvebi, nuli)
amovxsnaT amocana: `Termometri diliT 10 gradus siTbos aCvenebda. SuadRisas
siTbom 60-iT moimata. ramden graduss aCvenebda Termometri SuadRisas?~ (160).
axla amovxsnaT aseTi amocana `Termometri diliT 100 siTbos aCvenebda. SuadRisas
TermometrSi vercxliswylis done 40-iT Seicvala. ramden graduss aCvenebda
Termometri SuadRisas?~
(pasuxs sxvadasxvanairs mogvcemen: siTbom moimata 40-iT; siTbom daiklo 40-iT.)
temperaturam aiwia 40-iT; temperaturam daiwia 40-iT; bolos midian im daskvnamde, rom
amocanisTvis konkretuli pasuxis gasacemad saWiroa vicodeT, TermometrSi
vercxliswylis donem aiwia Tu daiwia.
maswavlebeli:
Tbilisidan gasulma avtobusma 80 km gaiara. sad imyofeba axla avtobusi?
moswavleebi askvnian, rom Tu maswavlebeli ar daasaxelebs avtobusis moZraobis
mimarTulebas, maSin SeuZlebelia amocanisTvis pasuxis gacema.
maswavlebeli dafaze avlebs wrfes, moniSnavs masze raime wertils da sTxovs erT-erT
moswavles, rom am wertilidan gadazomos 15 santimetris sigrZis
monakveTi.
moswavleebi aqac askvnian, rom Tu maswavlebeli ar dausaxelebs, romeli
mimarTulebiT gadazomos mocemuli sigrZis monakveTi, ise amocanas erTi konkretuli
pasuxiT ver upasuxeben.
maswavlebeli:
maSasadame, Cem mier dasmul kiTxvebze pasuxis gasacemad ar kmara marto ricxvebi, saWiroa agreTve mimarTulebebis dasaxeleba. gavixsenoT pirveli amocana, romelsac ver
gaveciT konkretuli pasuxi. es iyo amocana: `Termometri diliT 100 siTbos aCvenebda.
SuadRisas TermometrSi vercxliswylis done 40-iT Seicvala. ramden graduss
aCvenebda Termometri SuadRisas?~ ra unda daematos amocanis pirobas, raTa misi
amoxsna SevZloT? (vercxliswylis donem aiwia an daiwia). ixilaven aseve danarCeni
amocanebis pirobebsac.
maswavlebeli: rogorc xedavT, sidideebis cvlilebis gasazomad sakmarisi araa Cven
mier aqamde naswavli ricxvebi. swored amitom gaxda aucilebeli dadebiTi da
uaryofiTi ricxvebis Semotana. jer kidev aTasi wlis winaT indoeli maTematikosebi
qonebas dadebiTi ricxvebiT aRniSnavdnen, vals ki uaryofiTi ricxvebiT.
dadebiTi da uaryofiTi ricxvebi gamoiyeneba sidideTa cvlilebis gasazomad. iseTi
sidideebisa, romlebic sapirispiro cvlilebas ganicdian. dadebiTi ricxvebiT
Caiwereba maTi gadideba, xolo uaryofiTi ricxvebiT Semcireba. magaliTad, dadebiTi
ricxvebiT Caiwereba SejibrebaSi mogebuli qulebis raodenoba, Semosavali, bankSi
Setanili fulis raodenoba, skolaSi Semosul moswavleTa raodenoba, mowinaaRmdegis
karSi Seni Tanagundelis mier gatanili goli, temperaturis gadideba da a. S. xolo
cvlileba CamonaTvali sidideebis cvlilebis sapirispirod uaryofiTi ricxvebiT
aRiniSneba. vis SeuZlia aseTi cvlilebebis CamoTvla? (moswavleebi CamoTvlian
sidideTa cvlilebebs, romlebic uaryofiTi ricxvebiT aRiniSneba. magaliTad,
SejibrebaSi wagebuli qulebis raodenoba, gasavali, bankidan gatanili fulis
raodenoba, skolidan gasul moswavleTa raodenoba, mowinaaRmdegis mier Sen karSi
gatanili goli, temperaturis Semcireba da a. S.). amis Semdeg maswavlebeli gakveTils
warmarTavs saxelmZRvanelos teqstis mixedviT.
savarjiSoebis komentarebi da pasuxebi: #1. a)+180 ; b) -4 0 ; g)+160 ; d)-80.
58
#2. -8sm. #3 a) +10000 lari; b) -300 lari; g) +50 lari; d) -80 lari. #4. -2210m da +5090m.
#6. a) +8848 m; b) -11022 m. #7. a) +20 da -35; b) -15.
#8. a) `dinamos~ mier gatanili burTebis raodenoba 16-iT metia mis karSi miRebuli
burTebis raodenobaze.
`Tbilisis~ mier gatanili burTebis raodenoba imdenivea, rac miRebuli.
`lokomotivis~ mier gatanili burTebis raodenoba 2-iT naklebia mis karSi miRebuli
burTebis raodenobaze.
`baTumis~ mier gatanili burTebis raodenoba 2-iT metia, vidre miRebulis.
`torpedos~ mier gatanili burTebis raodenoba 9-iT naklebia mis karSi miRebuli
burTebis raodenobaze.
maswavlebeli meore dRisTvis avalebs moswavleebs muyaos masaliT simboloebis `+~ da
`- damzadebas, romelic wriuli formis da saxeluriani iqneba:
60
1
1
da -2 . (1 qula)
2
2
2 8
6 8
+ ; b) .(1 qula)
13 13
9 9
1 1
1
6) a) 1 2 ;
b) 27 : . (1 qula)
5 2
9
7) -100+60 (-1,5). (1 qula)
14 6
8)
. (1 qula)
40
5) a)
II varianti
1) dawere: a) 5-is; b) -2-is; g) 1, 3-is mopirdapire ricxvi.
2) Seadare ricxvebi: a) -40 da 23; b)
1
2
da -3 .
3
3
61
1 3
4 8
+ ; b) .
8 8
11 11
1 1
1
b) 9 : .
6) a) 1 1 ;
3 2
3
7) -10+6 (-1,5).
4 6
8)
.
4
5) a)
4.10 simravle
mizani: vaswavloT moswavles simravlesTan dakavSirebuli cnebebi: simravlis
elementi, qvesimravle, toli simravleebi, carieli simravle.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavles unda SeeZlos
simravlesTan dakavSirebuli terminebisa da simboloebis sworad gamoyeneba.
meToduri komentarebi: am gakveTilze unda moviyvanoT simravleTa magaliTebi
rogorc maTematikidan, ise yofiTi sagnebidan. gansakuTrebuli yuradReba unda
mieqces qvesimravlis cnebis gaazrebas. saqme isaa, rom qvesimravlis cneba
dakavSirebulia cnebaTa Soris kerZo-zogad (igive saxeoba-gvari) mimarTebasTan.
vTqvaT, mocemulia raime ori A da B cneba. vityviT, rom am cnebebs Soris aris kerZo zogadi mimarTeba, Tu im obieqtebis simravle, romelTac A cneba aerTianebs,
warmoadgens B cnebaSi gaerTianebuli obieqtebis simravlis qvesimravles. magaliTad,
marTkuTxedi - oTxkuTxedi, qali-adamiani, saklaso oTaxi - oTaxi, naturaluri
ricxvi-ricxvi da sxv.
moswavleebs SevTavazoT, TviTon Seadginon analogiuri wyvilebi. davavaloT
Seadginon cnebaTa sameulebi, romlebSic iqneba dalageba kerZodan zogadisaken,
magaliTad, kvadrati-marTkuTxedi-oTxkuTxedi, moswavleTa sasaxle-sasaxle-Senoba,
Tbilisi-dedaqalaqi-qalaqi da a. S. SegviZlia mivceT sityvebi da TviTon daalagon
kerZo-zogadi mimarTebiT.
davavaloT, moifiqron carieli simravlis rogorc yofiTi, ise maTematikuri
magaliTebi.
45
. pasuxi: 10
2
A = {1; 2;3} ,
B = {2;5} ,
A U B = {1; 2; 3; 5} .
63
4.12. xarisxi
mizani: vaswavloT moswavles ricxvis naturalurmaCvenebliani xarisxi.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavlem unda icodes ricxvis
axarisxeba naturalurmaCveneblian xarisxSi da misi gamoyeneba gamoTvlebisas.
komentarebi: ricxvis naturaluri xarisxis Seswavlisas viyenebT
naturalur ricxvze gamravlebis analogias. kargi iqneba, Tu maswavlebeli ramdenime
ricxvs daaSlevinebs moswavleebs martiv mamravlebad da mere gamoiyenebs daSlis
Casawerad ricxvis naturalur xarisxs. Semdeg ki gaagrZelebs dadebiTi da uaryofiTi
ricxvebis xarisxebis cal-calke ganxilvas, ra Tqma unda, imis mcdelobiT, rom daskvna
moswavlem gamoitanos.
meToduri
( 29 )
= 841.
b) (23) 2 = 529,
(36) 2 = 1296.
(27) 2 = 729.
#24.
a) 2+2=4
4+2=6
6+2=8
b) 3+3=6
6+3=9
9+3=12
g) 12=1
22=4
32=9
42=16
d) 13=1
23=8
33=27
pasuxi:
momdevnoa 8
momdevnoa 12
momdevnoa
momdevnoa 43=64
5 =25
64
Tavis mimoxilva
#6.
1
a
2
g
3
g
4
g
5
d
6
b
7
a
8
d
9
d
10
d
sakontrolo wera #6
I varianti
1) sakoordinato sibrtyeze aage ABCD marTkuTxedi, Tu cnobilia misi sami
wveros koordinatebi: A(5; 2), B (5;6), C (1;6) .
a) ipove D wertilis koordinatebi;
b) ipove ABCD marTkuTxedis perimetri;
g) ipove AB, BC , CD da AD monakveTebis Suawertilebis koordinatebi.
2) mocemulia oris jeradi ricxvebis simravle da samis jeradi ricxvebis
simravle. ra elementebisagan Sedgeba maTi TanakveTa?
3) gamoTvale: 2
3 7 8 1
+ .
4 10 15 2
2
1 1
+
2 2
1.
4) gamoTvale:
93
II varianti
1) sakoordinato sibrtyeze aage ABCD marTkuTxedi, Tu cnobilia misi sami
wveros koordinatebi: A(6;1), B(6; 4), C (1; 4) .
a) ipove D wertilis koordinatebi;
b) ipove ABCD marTkuTxedis perimetri;
g) ipove AB, BC , CD da AD monakveTebis Suawertilebis koordinatebi.
2) mocemulia 5-is jeradi ricxvebis simravle da samis jeradi ricxvebis
simravle. ra elementebisagan Sedgeba maTi TanakveTa?
3 5 8 2
5 +
4 14 21 7
2
2
1 1
3 3 1
4) gamoTvale:
87
Sefasebis sqema: (12 qula)
1) aago A, B da C wertilebi 1 qula
ipova D wertilis koordinatebi 1 qula
ipova ABCD marTkuTxedis perimetri 2 qula
ipova AB, BC , CD da AD monakveTebis Suawertilebis koordinatebi 2 qula
3) gamoTvale:
testi
1
g
2
g
3
d
4
d
5
d
6
a
7
d
8
d
9
d
10
g
11
a
12
b
13
b
65
14
a
15
d
16
g
17
g
18
b
19
a
20
g
21
a
22
g
23
b
24
a
25
d
V Tavi
cvladiani gamosaxuleba
5.1 mimdevrobebi
mizani: magaliTebis meSveobiT SevuqmnaT moswavleebs warmodgena mimdevrobebze,
mimdevrobis struqturaze. gavacnoT moswavleebs mimdevrobis mniSvnelovani kerZo
saxeoba perioduli mimdevrobebi.
codna da unarebi: paragrafSi gadmocemuli masalis Seswavlis Sedegad moswavlem unda
SeZlos:
mocemul mimdevrobaSi ipovos mimdevrobis wevri misi nomris mixedviT da
piriqiT;
amoicnos perioduli mimdevroba da gamoyos mimdevrobis periodi;
martiv SemTxvevebSi argumentirebulad ganavrcos mimdevrobis mocemuli
fragmenti (kerZod, periodulad);
gansazRvros sityvierad aRwerili mimdevrobis sawyisi wevrebi da piriqiT.
meToduri komentarebi: paragrafSi moswavle ecnoba maTematikis erT-erT ZiriTad
cnebas mimdevrobas. misi sworad gaazreba metad mniSvnelovania rogorc TavisTavad,
ise Semdegi (kidev ufro abstraqtuli) maTematikuri cnebebis SeswavlisTvis
Sesamzadeblad (simravle, usasrulo simravle, cvladi sidide, funqcionaluri
damokidebuleba).
sasurvelia, gakveTilze ganixiloT paragrafSi moyvanili magaliTebis analogiurebi
(magaliTad, luwi naturaluri ricxvebis mimdevroba da figurebis an ricxvebis raime
perioduli mimdevroba).
mivaqcioT moswavlis yuradReba imas, rom:
mimdevroba gansazRvrulad iTvleba, Tu cnobilia misi yvela wevri da maTi
dalageba arsebiTia;
mimdevrobis mocemuli fragmentis ganvrcoba mravali gziTaa SesaZlebeli.
periodul mimdevrobebze msjelobisas kargi iqneba, Tu moswavleebi SeZleben
realuri perioduli movlenebis dasaxelebas (weliwadis droebis, kviris dReebis,
mTvaris fazebis, saaTis Cvenebebis da a. S.).
1 2 3 4 5 6
, , , , , , ...
2 3 4 5 6 7
#7. g) 25, 49 ...
z)
#6.
*c, d, c, c, d, c, c, d, c, c, d, c, ...
#2. a) 5, 25
a)
b)
g)
d)
7,5 6
10
13
16
10
19
12
4,5 3
22 ;
14
16 ;
1,5 0
-1,5 ;
= 5 ; b) 5, 25 + 3 3, 75 = 16,5 ; g) 5, 25 2 = 5 ;
6
12
12
12
d) 5, 25 + 3
3
= 7,5 .
4
#3.
25;
ara. 6 dartymis Semdeg lursmans Tavi amoyofili eqneba 150 6 6 = 114 milimetriT,
meSvide dartymis Semdeg ki 108 milimetriT.
amocana 4. ariTmetikuli progresiis mease wevri 2-is tolia. ipove:
4
1
a) 1 ;
b) 5;
g) 1 ;
d) 7.
amocana 5.
#6.
a) 2; 12;
# 7.
a) 6; -14;
#8. a) 16;
a)
11
14
17
20
b)
10
-2
-5
-8
g)
-0,1
0,8
1,7
2,6
3,5
4,4
5,3 ;
d)
-1
-4
-7
-10 ;
e)
9,1
7,1
5,1
3,1
1,1
-0,9
-2,9 ;
v)
3,5
b) -3; -1;
b) -6;
b) -3; 11;
g) -1;
1
3
g) -0,6; 4,9;
d)
g) 0,1; -3,9;
d) -0,3.
1
; 4 ;
5
.
6
e) 5; -58.
6
3
d) -0,75; -0,5.
amocana 9.
67
2
3
3,5.
(x - d ) + (x + d )
, anu
2
x-is toli.
...
2
gantolebis amoxsnamde, romelic moswavlem
3
68
1
3
2
3
5.4 grafiki
mizani: SevaswavloT moswavleebs cvladebs Soris cxriliT an formuliT mocemuli
damokidebulebis grafikis ageba. grafikis saSualebiT cvladis mniSvnelobis povna.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavle acnobierebs kavSirs
wertilovan diagramas, xazovan diagramasa da grafiks Soris, mas SeuZlia aagos
cxriliT mocemuli damokidebulebis Sesabamisi wertilovani da xazovani diagrama,
xolo formuliT
mocemuli damokidebulebis SemTxvevaSi xazovani diagrama,
romelic damokidebulebis Sesabamisi grafikis miaxloebas warmoadgens.
gamoyenebuli resursebi: saxazavi.
meToduri komentarebi: moswavleebSi grafikis agebisa da wakiTxvis unaris
gamomuSavebas saskolo maTematikis kursSi udidesi yuradReba eTmoba. amitom es
paragrafi erT-erTi umniSvnelovanesia saxelmZRvaneloSi. Cven varCieT, grafikis
ageba dagvekavSirebina moswavlisaTvis ukve nacnob obieqtTan diagramasTan. aqedan
gamomdinare, grafikis agebis etapebia: 1) cxrilis Sedgena, 2) wertilovani diagramis
ageba, 3) wertilovani diagramidan xazovani diagramis miReba, romelsac asagebi
grafikis miaxloebiT gamosaxulebad vTvliT, 4) xazovani diagramis analizi, rac
zogierT SemTxvevaSi (magaliTad, rodesac cvladebi wrfivad damokidebulia)
grafikis dazustebis saSualebas gvaZlevs. am paragrafis mTavari mizania, moswavlem
aiTvisos TiToeuli es etapi. miaqcieT yuradReba, rom davalebis Sesrulebisas
dafiqsirebuli iyos pirveli sami etapi, xolo wrfivi damokidebulebis SemTxvevaSi
meoTxec. masalis axsnisas xazi gausviT im garemoebas, rom xazovani diagrama miT ufro
axloa `namdvil~ grafikTan, rac ufro axloa ganlagebuli erTmaneTTan misi kvanZebi.
TvalsaCinod daanaxveT es faqti grafikis agebisas.
grafikis wakiTxvis aTviseba moswavlem umjobesia grafikis agebis Semdeg daiwyos,
rac mas grafikis ukeTesad gagebis saSualebas miscems. kerZod, mis gankargulebaSi
iqneba cxrili, romelic mis mier napovni mniSvnelobebis Semowmebis saSualebas
miscems.
grafikis agebis nimuSad SeuZliaT gamoiyenon am paragrafSi moyvanili dedamiwis
mosaxleobis zrdis grafiki. jgufur davalebad moswavleebs SeiZleba misceT raime
praqtikul amocanasTan dakavSirebuli grafikis ageba, magaliTad, aagon Tqvens
skolaSi moswavleebis asaksa da maT raodenobas Soris damokidebulebis grafiki.
5.5 pirdapirproporciuloba
mizani: movuyvanoT moswavles cvladebs Soris pirdapirproporciuli damokidebulebis magaliTebi praqtikidan, SevaswavloT pirdapirproporciuli damokidebulebis Tvisebebi da misi grafikis ageba.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavles SeuZlia cxriliT,
formuliT an grafikiT mocemul an praqtikul amocanebSi monawile sidideebs Soris
gamoarCios
erTmaneTze
pirdapirproporciulad
damokidebuli
sidideebi,
warmoadginos pirdapirproporciul cvladebs Soris damokidebuleba cxrilis,
formulis an grafikis saSualebiT.
gamoyenebuli resursebi: saxazavi.
meToduri komentarebi: pirdapirproporciul damokidebulebas sidideebs Soris
am saxelmZRvaneloSi ukve SevexeT (ix. paragrafi 4.6). amjerad am damokidebulebas
ganvixilavT, rogorc wina sam paragrafSi Seswavlil cvladebs Soris damokidebulebis
mniSvnelovan kerZo SemTxvevas. am paragrafis mizania, pirdapirproporciuli
damokidebulebisTvis daakonkretos cvladebTan dakavSirebuli cnebebi da Tvisebebi.
gakveTilis axsnis dawyeba mizanSewonilia pirdapirproporciuli sidideebis
Tvisebebis gameorebiT, rac axal masalaze bunebrivad gadasvlis saSualebas iZleva.
masalis axsnis Semdeg SegiZliaT dasvaT kiTxvebi: ra kavSiria proporciasa da
pirdapirproporciul cvladebs Soris? ratom hqvia pirdapirproporciuli
cvladebis Sefardebas proporciulobis koeficienti? da a.S., raTa ganamtkicoT
kavSiri adre naswavl masalasTan.
arsebiTia, rom paragrafSi gadmocemuli masalis aTvisebis Sedegad moswavles
SeeZlos pirdapirproporciuli damokidebulebis dadgena Seswavlil praqtikuli
xasiaTis ZiriTad amocanebSi, kerZod, cvladebs Soris damokidebuleba jgufebSi:
moZraobis siCqare moZraobis dro gavlili manZili; saqonlis fasi saqonlis
raodenoba nayidi saqonlis Rirebuleba; samuSaos Sesrulebis siCqare samuSaos
Sesrulebis dro Sesrulebuli samuSaos raodenoba. amasTan mas unda SeeZlos
cvladebs Soris arapirdapirproporciuli damokidebulebis magaliTebis moyvanac
praqtikuli amocanebidan.
5
3
#5 g) x =
5
z.
2
#7 g) s = 0,5t .
mniSvnelobebs Seesabameba.
z
z +1
z2 + 1
0 1
1 2
1 2
5.9 gantoleba
mizani: gavacnoT moswavles gantolebisa da gantolebis amonaxsnis cnebebi.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Sedegad moswavlem unda icodes, romeli
tolobaa gantoleba, ra aris gantolebis amonaxsni, unda SeeZlos mocemuli ricxvebidan gantolebis amonaxsnis SerCeva da Semowmeba.
meToduri komentarebi: maswavlebeli gantolebis cnebis Semotanas iwyebs problemis
dasmiT, bavSvebis dainteresebiTa da maTi aqtiurobiT. unda auxsnas, rom algebra
maTematikuri enaa da yvela enas aqvs kiTxviTi winadadeba. arsebobs Tu ara kiTxviTi
winadadeba algebraSi? diax, arsebobs. magaliTad, vsvamT kiTxvas: 5-is damatebiT ra
ricxvi gasammagdeba? sityvebiT gadmocemuli es kiTxva SegviZlia davweroT
?+ 5 = 3 ? tolobis saxiT, sadac niSani `?~ aRniSnavs ucnob ricxvs, romelic
SegviZlia avRniSnoT raime asoTi, magaliTad x -iT. maSin toloba aseTi saxiT
Caiwereba: x + 5 = 3 x .
mivaqcioT yuradReba miRebul tolobas. CavsvaT mis mis marjvena da marcxena
nawilebSi ucnobi sididis ramdenime mniSvneloba, magaliTad, 0, 1, 2. arc erT
SemTxvevaSi ar miiReba erTi da igive ricxviTi mniSvneloba. ismis kiTxva: saerTod
arsebobs ucnobi sididis aseTi mniSvneloba? amis Semdeg maswavlebels SeuZlia
Semoitanos gansazRvreba.
teqsturi amocanebi Semotanilia kiTxviTi winadadebis saxiT. Tu am kiTxvas
gamovsaxavT algebruli formiT, anu tolobis saxiT, miviRebT gantolebas.
amis Semdeg ganixileba saxelmZRvanelos teqstis amocana 1.
3. Tu a = b, maSin ac = bc;
4. Tu a = b da c 0, maSin
a b
= .
c c
codna da unarebi:
savarjiSoebis komentarebi:
#1. x + 2 x = 30; x = 10; 2 x = 20. pasuxi: erT bidonSi 20l, meoreSi 10l.
#3. x + x + 2 = 22; x = 10. x + 2 = 12. erT maRaziaSi 12, meoreSi 10 yuTi.
#5. x (64 + 100 38) = 136; x = 262 . pasuxi: diliT maRaziaSi iyo 138 kg fqvili.
#7. 2(a + 5a) = 48; a = 4; 5a = 20 . pasuxi: 4sm; 20sm.
#17. vTqvaT, nana aris x wlis, maSin nato iqneba ( x +4) wlis. 2 wlis Semdeg nana
iqneba ( x +2) wlis, xolo nato ( x +6) wlis. amocanis pirobiT vwerT gantolebas:
x +6=2(2+ x ), saidanac x =2, x +4=6. pasuxi: nana 2 wlisaa, nato 6 wlis.
#19. vTqvaT, firma SeTanxmebiT erT dReSi amzadebda x nawarms, 10 dReSi SeTanxmebiT unda gaemzadebina10 x nawarmi. sinamdvileSi firma dReSi amzadebda ( x +27)
nawarms da gaamzada 7( x +27) nawarmi, rac SeTanxmebul raodenobaze 54-iT metia.
vwerT gantolebas: 7( x +27) - 10 x = 54; saidanac x =45;
45+27=72. pasuxi:
sawarmo dReSi amzadebda 72 nawarms.
3
n gv, meore dRes
5
3
1 2
1 1
4
(n n) = n = n gverdi da kidev 20 gverdi. e. i. gias waukiTxavs ( n +20)
5
2 5
2 5
5
n
gverdiani wigni. cxadia, 20= ; n = 100 .
5
#21. 2 x + 2( x + 10) = 330 30 , saidanac x =70. pasuxi: 70km/sT da 80km/sT.
#22. vTqvaT, miiReba n cali ficari, maSin ( n 1) gadaxerxvaze daixarjeba 4( n 1) mm sisqis
masala. gantolebas eqneba aseTi saxe: 4( n 1) +30 n =336, saidanac n =10. pasuxi: miiReba 10
cali ficari.
#23. fexburTelTa asakis jami iyo 16-jer 23 weli, anu 368 weli. erTi maTganis wasvlis
Semdeg igi gautolda 330 wels. wasuli fexburTelis asaki yofila 368 w-330 w=38 w.
Tavis mimoxilva
#.2. pasuxi: g) sxvaobaa (+5). #4. pasuxi: 4. # 6. pasuxi: a) a1 = 1; a2 = 3; a3 = 5.
#7. pasuxi: g) 6-iT. #9. pasuxi: g) 21,50. # 18. vTqvaT, saZiebeli wiladia
pirobiT:
x +1 1
1
= , saidanac x = 1 . pasuxi: saZiebeli wiladia .
x+3 2
3
x
. amocanis
x+2
#20. dilis 10 saaTidan dRis 3 saaTamde gavida 5 sT. turistebma mdinareze 2 sT dayves.
Tu saZiebel manZils aRvniSnavT s -iT, maSin SegviZlia davweroT gantoleba:
s
s
+
= 2;
18 + 3 18 3
# 22. S = a 2 b 2
s
s
+ = 2; s = 17,5 pasuxi: navmisadgoms 17,5 km-iT daSordnen.
21 15
#. 23. S = 9a 4b
74
sakontrolo wera #8
I varianti
2 x 14
aris
da
x + 12
gamosaxulebebis
5. baRSi vaSlisa da atmis xeebia, sul 42. atmis xeebis raodenoba vaSlis xeebis
raodenobaze 14-iT naklebia. ramdeni vaSlisa da ramdeni atmis xea baRSi?
II varianti
testi
1
g
2
d
3
a
4
b
5
b
6
d
7
b
8
a
9
a
10
d
11
d
12
d
13
g
14
d
15
d
16
a
17
b
18
g
19
g
20
g
21
g
22
g
23
g
24
d
25
a
VI Tavi
samkuTxedi
B1
A
B1
A1
F
A1
F
N
nax.1
B1
T
A1
savarjiSoebis komentarebi:
sav. #9. amocanaSi igulisxmeba kvadratis simetriis is RerZebi, romlebic misi
gverdebis paraleluria. maSasadame, kvadratis gverdis sigrZe sigrZis 4 erTeulis
tolia. maSin SegviZlia CamovTvaloT kvadratis wveroebi Tavisi koordinatebiT: (-2; 2), (-2; 2), C (2; 2) da (2; -2).
sav. #10. miTiTeba: amocanaSi igulisxmeba, rom kvadratis gverdebi Zevs
sakoordinato RerZebze. kvadratis mdebareoba ganixileba oTxive meoTxedSi.
maswavlebeli davalebad aZlevs moswavleebs: gaimeoron kuTxe da misi saxeebi da
gaamzadon kuTxeebis modelebi (qaRaldiT an sxva masaliT).
gamoyenebiT.
masala: fanqari, saxazavi, qaRaldisagan damzadebuli kuTxeebis modelebi. maswavlebels: feradi carcebi, moZravi ori mdgenisagan damzadebuli texili da erTi
monakveTi.
meToduri komentarebi: maswavlebeli gakveTils iwyebs kuTxeebis saxeebis
gameorebiT.
maswavlebeli: ra saxis kuTxeebi viciT? (marTi, maxvili, blagvi, gaSlili).
rogor kuTxes hqvia marTi kuTxe? gaSlili? maxvili? blagvi?
maCveneT marTi (blagvi, maxvili) kuTxis modeli.
maswavlebeli dafaze xazavs sxvadasxva saxis kuTxeebs da moswavleebs sTxovs maTi
sididis dadgenas TvalzomiT da Sesabamisad, saxeebis dasaxelebas. amis Semdeg
maswavlebeli dafaze xazavs samkuTxeds da ekiTxeba moswavleebs, Tu ra figura daxaza
da ra ician mis Sesaxeb.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, rom kuTxis modelebs CamoaWran araswori nawili
(miiReba samkuTxedi).
ra figura miiReT?
rogori kuTxeebi aqvs Sens samkuTxeds? axdenen samkuTxedebis klasifikacias
kuTxeebis mixedviT, Semdeg ki gverdebis mixedviT. axali masalis axsna mimdinareobs
saxelmZRvanelos teqstis mixedviT. sasurvelia, tolferda samkuTxedis toli
gverdebi daixazos erTi feris carciT, fuZe sxva feriT. aseve toli kuTxeebi
moiniSnos erTi feris rkaliT, gansxvavebuli ki meore feriT.
imis TvalnaTliv dasanaxad, rom samkuTxedis yoveli gverdis sigrZe naklebia
danarCeni ori gverdis sigrZeTa jamze da metia danarCeni ori gverdis sigrZeTa
sxvaobaze, maswavlebeli iyenebs or (moZrav) mdgenian texils da monakveTs.
kvleviTi samuSao: maswavlebeli savarjiSoebTan erTad moswavleebs aZlevs saSinao
davalebas: a) amoicnon samkuTxedis saxeebi sayofacxovrebo sagnebSi da moaxdinon
maTi klasifikacia imis mixedviT, Tu sad romeli saxe Warbobs. daakvirdnen am faqts da
mouZebnon axsna. b) moswavleebma daamzadon tolgverda, tolferda, blagvkuTxa da
marTkuTxa tolferda samkuTxedebis modelebi.
6.4
tolferda samkuTxedi
mizani: SevaswavloT tolferda samkuTxedis Tvisebebi.
codna da unarebi: paragrafis Seswavlis Semdeg moswavles unda SeeZlos tolferda
samkuTxedis Tvisebebis Camoyalibeba da maTi gamoyeneba amocanebis amosaxsnelad.
saWiro masala: moswavleebis mier damzadebuli modelebi.
meToduri komentarebi: paragrafSi gamaxvilebulia yuradReba or ZiriTad sakiTxze.
esenia: 1) tolferda samkuTxedis wverosTan mdebare kuTxis biseqtrisis Tviseba da
2) tolferda samkuTxedis fuZesTan mdebare kuTxeebis toloba. orive debulebis
dasabuTeba eyrdnoba imas, rom kuTxis biseqtrisis Semcveli wrfe warmoadgens misi
simetriis RerZs.
savarjiSoebis komentarebi da pasuxebi: #1. ar SeiZleba. #2. a) arsebobs; b) ar
78
arsebobs; g) arsebobs; d) ar arsebobs. #3. SeiZleba. #5. KNE = 1060 (420 + 320 ) = 320
#7. mocemulobiT AB = BC , amitom ABC tolferdaa. tolferdaa CED -c, radgan
CD = DE . e. i. A = ACB da ECD = E . Tavis mxriv, ACB = ECD , rogorc
vertikaluri kuTxeebi. maSasadame, A = E . ris damtkicebac gvindoda.
#9.
PVMNT = MN + NT + MT
PMNK = MN + MK + NK
18 = MN + NT + MT
miviRebT:
. radgan MN = NK da MT = 0,5 NK , vwerT:
30 = MN + MK + NK
18 = MN + 0,5MK + NT . 30 = 2 MN + MK 15 = MN + 0,5MK , aqedan miviRebT:
18 = 15 + NT
NT = 3
#14. amoxsna: I etapi. davadginoT, fuZesTan mdebare kuTxis wverodan gamosul
medianazea amocanaSi laparaki, Tu fuZis mopirdapire wverodan gamosul medianaze.
Tu wverodan gamosul medianazea laparaki, maSin igi samkuTxedis perimetrs or tol
nawilad gayofda, e. i. amocanis pirobaSi igulisxmeba fuZesTan mdebare kuTxis
wverodan gamosuli mediana.
II etapi.
SemovitanoT aRniSvnebi: AC = y da AD = x . maSin DB = x da BC = 2 x .
ganvixiloT ori SemTxveva:
a) roca x + y = 21, maSin x + 2 x = 18 3 x = 18 x = 6 , 6 + y = 21 , saidanac y = 15
pasuxi: AC = y = 15 sm.
b) roca x + y = 18, maSin x + 2 x = 21 3 x = 21 x = 7 , 7 + y = 18 , saidanac y = 11
pasuxi: AC = y = 11 sm.
savarjiSoebTan erTad saSinao davalebad moswavleebs evalebaT sxvadasxva saxis
samkuTxedebis damzadeba da motana.
6.5
II saaTi
mizani: a) miRebuli codnis ganmtkiceba.
b) SevaswavloT moswavles samkuTxedis gare kuTxe da misi Tvisebebi.
1
B
nax.1
B
nax.2
SeiZleba Tu ara, rom samkuTxedis gare kuTxe maxvili iyos, misi aramosazRvre kuTxe
ki blagvi? ratom?
Seadare samkuTxedis gare kuTxe mis TiToeul Siga aramosazRvre kuTxes.
ra daskvna SeiZleba CamovayaliboT dakvirvebis Sedegebidan?
es marTlac asea? SegviZlia darwmunebuli viyoT imaSi, rom nebismieri samkuTxedis
TiToeuli gare kuTxe metia mis Siga aramosazRvre kuTxeze? rogor davamtkicoT?
mogviwevs gare kuTxisa da aramosazRvre TiToeuli kuTxis raime xerxiT Sedareba.
daviwyoT, magaliTad, A kuTxiT.
maSasadame, Cven unda SevadaroT erTmaneTs 1 da A .
vis SeuZlia ?
maswavlebels winaswar gamzadebuli aqvs ganxilulTan SedarebiT cota ufro garTulebuli amocanebi samkuTxedis gare kuTxis gamosaTvlelad. magaliTad, sTavazobs
moswavleebs ABC -s gare kuTxis gamoTvlas nax. 3-ze mocemuli naxazebis mixedviT.
gakveTilis bolos maswavlebeli atarebs jgufur samuSaos. amocana-naxazebi maswavlebels baraTebis saxiT winaswar aqvs gamzadebuli. aq mocemuli amocanebi ganawildeba
sam jgufze. TiTo jgufs miecema 4 amocana.
amocana- naxazebiT gakveTilze iqmneba saTamaSo situacia, riTac maswavlebeli
advilad axdens moswavlis mier masalis aTvisebis xarisxis gansazRvras.
klasi iyofa sam jgufad. TiToeul jgufs eZleva Tavisi davaleba (amocanebi
naxazebis saxiT, nax.3, nax.4), romelTa mizania samkuTxedis romelime kuTxis an
gare kuTxis gamoTvla.
C
D
A
D
nax.3
jgufis wevrebi ecnobian amocanebs da erTmaneTs uziareben Tavis mosazrebebs.
jgufis saerTo naazrevs gundis kapitani debs maswavleblis magidaze im
moswavlis gvariTa da saxeliT (aweria), romelsac waradgens jgufi.
TiToeuli jgufis warmomadgeneli ganixilavs micemul amocanas. gaimarTeba
kamaTi, romelSic monawileobs mTeli klasi.
axsnis Semdeg grZeldeba Sejibri gundebs Soris: `ra viciT samkuTxedebis Sesaxeb~.
axla ukve gundebi erTmaneTs ejibrebian aRniSnuli sakiTxis codnaSi. usvamen
erTmaneTs kiTxvebs, kamaToben, msjeloben. mniSvnelovani yuradReba eqceva
maTematikur msjelobas.
gamarjvebulad is gundi gamocxaddeba, romlis ufro metma wevrma gasca kiTxvebs
swori da dasabuTebuli pasuxi. Tu romelime gundma ver SeZlo amocanis amoxsna an
misi dasabuTeba, an romelime kiTxvaze pasuxis gacema, maSin sxva gundis wevrs eZleva
saSualeba, gasces pasuxi kiTxvas, gamoTqvas Tavisi azri amocanis an dasabuTebis
Sesaxeb. aseT SemTxvevaSi qula daewereba am ukanasknelis gunds. (dro 15 wuTi)
SeniSvna: aseTi saxiT jgufuri mecadineobebi SeiZleba Catardes maSinac, rodesac
mTeli gakveTili codnis ganmtkicebas eTmoba. aseT SemTxvevaSi, aucilebelia
davicvaT Tanmimdevruli gadasvlis wesi martividan rTulisaken.
savarjiSoebis komentarebi da pasuxebi: #20 jer unda moxdes imis analizi, Tu romeli
81
Siga kuTxis mosazRvrea amocanaSi mocemuli gare kuTxe, Semdeg ki 1800-s gamoakldeba
gare kuTxis sidide, riTac gamoiTvleba misi mosazRvre kuTxe. pasuxi: a)600,600,600.
#21 amocanaSi mocemuli 1350-iani gare kuTxis mosazRvre SigakuTxis zoma 450-ia,
maSasadame, a) samkuTxedis kuTxeebis sidideebia: 450,450,900. b) samkuTxedi tolferdaa.
#26. mocemulobiT: KCD tolgverdaa, amitom misi TiToeuli kuTxe 600 is tolia.
a)
BAK = AKB;
nax. 4
sakontrolo wera #9
82
I varianti
1. Seasrule davaleba:
a) daxaze a wrfe da moniSne A, B, C wertilebi, romlebic a wrfeze ar mdebareoben.
(1qula)
b) aage a wrfis mimarT A wertilis simetriuli A1 wertili da BC monakveTis
simetriuli B1C1 monakveTi. (2 qula)
g) Camowere simetriuli wyvilebi. ( 1qula)
2. Seasrule davaleba:
a) daxaze maxvilkuTxa samkuTxedi. aRniSne wveroebi asoebiT. ( 1qula)
b) gazome samkuTxedis gverdebi. zomebi Cawere milimetrebSi(2 qula)
g) gamoTvale samkuTxedis perimetri santimetrebSi( 1 qula)
d) ra saxisaa Seni daxazuli samkuTxedi gverdebis mixedviT? ( 1 qula)
3. tolferda samkuTxedis erTi gverdi 5 sm-is, meore ki 4 sm-is tolia. ra sigrZisaa
mesame gverdi? ratom? (2 qula)
4. tolferda samkuTxedis erTi kuTxe 1110-is tolia. gamoTvale samkuTxedis danarCeni
kuTxeebi. (3 qula)
II varianti
1. Seasrule davaleba:
a) daxaze m wrfe da moniSne M , N , K wertilebi, romlebic m wrfeze ar mdebareoben
-----1 qula.
b) aage m wrfis mimarT M wertilis simetriuli M1 wertili da NK monakveTis
simetriuli N1 K1 monakveTi ---- 2 qula.
g) Camowere simetriul wertilTa wyvilebi. (1 qula)
2. Seasrule davaleba:
a) daxaze blagvkuTxa samkuTxedi. aRniSne wveroebi asoebiT (1 qula)
b) gazome samkuTxedis gverdebi. zomebi Cawere milimetrebSi (2 qula)
g) gamoTvale samkuTxedis perimetri santimetrebSi (1 qula)
d) ra saxisaa Seni daxazuli samkuTxedi gverdebis mixedviT? (1 qula)
3. tolferda samkuTxedis erTi gverdi 3 sm-is, meore ki 4 sm-is tolia. ra sigrZisaa
mesame gverdi? ratom? (2 qula)
4. tolferda samkuTxedis erTi kuTxe 1050-is tolia. gamoTvale samkuTxedis danarCeni
kuTxeebi ( 3 qula)
Sefasebis sqema
1. a) daxaza wrfe, wrfis gareT moniSna samive wertili 1 qula;
b) aago m wrfis mimarT A wertilis simetriuli A1 wertili 1 qula
aago m wrfis mimarT BC monakveTis simetriuli B1C1 monakveTi 1 qula
g) Camowera simetriul wertilTa yvela wyvili 1 qula
2. a) daxaza blagvkuTxa samkuTxedi. aRniSna wveroebi asoebiT 1 qula
b) gazoma samkuTxedis gverdebi. zomebi Cawera milimetrebSi 2 qula
g) gamoTvala samkuTxedis perimetri santimetrebSi 1 qula
d) sworad daadgina Tavisi daxazuli samkuTxedis saxe gverdebis mixedviT (1 qula)
3. a) Caatara analizi da aRniSna, rom 1sm, 1sm da 2sm sigrZis gverdebis mqone
samkuTxedi ar arsebobs, daasaxela amis mizezi (samkuTxedis utoloba) 1 qula
b) daadgina, rom ferdis zomaa 2sm, xolo fuZis 1sm 1qula
83
84
B1
B
B2
C1
A1
A2
C2
I
II
III
naxazze mocemul samkuTxedebs wveroebi specialurad erTnairi asoebiT aqvs
aRniSnuli, raTa moswavles gauadvildes maTSi toli elementebis moZebna. maswavlebeli amzadebs sam tol, sxvadasxvagverda samkuTxeds da sibrtyeze alagebs ise,
rogorc es naxazzea naCvenebi. aq advilia I da II samkuTxedebis Cveneba maTi zeddebiT.
isini erTmaneTs SeuTavsdebian, magram es ase ar moxdeba I da III an II da III samkuTxedebis
zeddebisas, Tu erT-erT samkuTxeds ar SemovabrunebT. saintereso iqneba, aRmoaCens
Tu ara moswavle am samkuTxedebSi toli elementebis sam wyvils mesame samkuTxedis
Semobrunebamde. moswavlem kargad unda aiTvisos terminebi: `mimdebare~, `maT Soris
mdebare~.
samkuTxedebis tolobis niSnebiT amocanebis amoxsna mimdinareobs Semdegi
TanmimdevrobiT: a) samkuTxedebSi toli elementebis sami wyvilis moZebna; b) daskvna
imis Sesaxeb, rom es samkuTxedebia tolia samkuTxedebis tolobis romelime niSnis
mixedviT g) samkuTxedebis tolobis gamo Sesabamisad toli saWiro elementebis
gamoyofa.
savarjiSoebis komentarebi:
85
#12.
savarjiSoebis komentarebi:
#1. a) x + 2 x + 2 x = 1800 ; 5 x = 1800 ; x = 360.
b) 2 x = 900 ;
x = 450.
1
-is tolia. Tu fuZes aRvniSnavT x 3
iT, maSin ferdi iqneba
3 x , xolo samkuTxedis perimetri 7 x , rac amocanis pirobiT
42sm-is tolia. vwerT gantolebas: 7 x =42. aqedan x =6. maSasadame, samkuTxedis ferdi
#3. amocanis pirobiT fuZis ferdTan Sefardeba
AOB= A1OB1
samkuTxedebis
tolobis
II
niSnis
Tanaxmad
( AO = A1O; BO = B1O; AOB = A1OB1 ). tol samkuTxedebs Sesabamisi gverdebi toli
aqvT. maSasadame, AB = A1 B1 .
A1B1 monakeTis sigrZe tolia tbis siganis.
#7. a da b gzebis gadakveTis wertili aRvniSnoT O asoTi. sasadilo unda aSendes
AOB kuTxis biseqtrisisa da AB monakveTis SuamarTobis kveTis wertilSi.
#9.
88
# 6.
BK=AK;
P VBKC =36sm;
BK + KC + BC = 36;
AC + BC = 36;
AK + KC + BC = 36;
AB + BC + AC = 46 (sm). pasuxi: 46sm.
#9 pasuxi: 300,600,900.
3
x . radgan
4
3
3
3
x + x = 1800 , saidanac x = 720 . maSin x = 540 . pasuxi: 720, 540, 540.
4
4
4
# 11. Tu R = x , maSin S wverosTan mdebare kuTxe iqneba 4x .
4 x = 840 + x, 3x = 840 , x = 280.
pasuxi: R = 280 , S = 680
x+
DK
samkuTxedi tolferdaa, amitom
simaRle medianacaa. DKB= BCD (ori
gverdiTa
da
kuTxiT).
aqedan,
C = DKB = 90 , e. i.
B
a
x + 2 x = 90 .
I varianti
1.
mocemulia:
cnobilia,
rom
DE = 5,8 sm,
PK = 6 sm,
2.
3.
I I varianti
1.
mocemulia:
KOP= DBE
cnobilia,
rom
OP = 2,5 sm,
DB = 10, 2 sm,
2.
3.
I varianti
1. moZebna da Cawera toli gverdebisa da kuTxeebis wyvilebi 1 qula
2. a) aRmoaCina sami wyvili toli elementebisa 1 qula
b) sworad miusadaga samkuTxedebis tolobis niSani 1 qula
3. a) aRniSna, rom mocemuli kuTxeebi araa mosazRvre 1 qula
b) moZebna erTi Siga kuTxe 1 qula
g) Cawera samkuTxedis Siga kuTxeebis Tviseba 1 qula
d) moZebna meore Siga kuTxe 1 qula
sul 7 qula
4.
samkuTxedis erT-erTi Siga kuTxe 240-is, xolo gare kuTxe 1250-is tolia.
gamoTvale samkuTxedis danarCeni Siga kuTxeebi
1.
2.
3.
4.
testi
1
a
2
g
3
d
4
b
5
a
6
d
7
g
8
d
9
g
10
a
11
a
12
a
13
b
14
g
15
d
16
g
17
b
18
g
19
b
20
g
21
d
22
g
23
b
24
g
25
a
TamaSebi
TamaSi: `estafeta~
codnisa
da
unar-Cvevebis
ganmtkiceba.
TamaSis aRwera:
dafaze, yoveli rigis pirdapir, maswavlebeli winaswar wers magaliTebs.
magaliTebis raodenoba emTxveva rigSi mjdom moswavleTa raodenobas (sasurvelia,
rigebSi moswavleTa raodenoba Tanabari iyos). maswavleblis miTiTebis Semdeg
TiToeuli rigidan gamodis TiTo moswavle da xsnis misi rigisTvis gankuTvnil erT
magaliTs, ris Semdegac `estafetis joxs~ gadascems momdevno Tanagundels. TamaSi
mTavrdeba maSin, roca erTi romelime gundi amoxsnis da Seamowmebs misTvis
gankuTvnil yvela magaliTs. (SeiZleba TamaSis organizebisTvis winaswar iqnes arCeuli
msaji, romelic gundebisaTvis qulebs daadgens).
davalebis nimuSi:
90
davaleba 1. daamrgvale:
I gundi
aseulamde:
measedamde:
erTeulamde:
meaTedamde:
aTeulamde:
II gundi
323
3,2345
32,3
3,2345
323
174
0,1742
1,74
0,1742
174
davaleba 2. Sekvece:
I gundi
II gundi
2
4
4
16
12
42
24
36
15
30
10
120
I mosw.
II mosw
III mosw
IV mosw.
V mosw
VI mosw.
III gundi
1025
1,025
10,25
1,025
1025
III gundi
2
6
4
12
25
100
16
28
18
60
12
120
IV gundi
V gundi
7521
2,7521
752,1
2,7521
7521
1258
11,258
12,58
11,258
1258
IV gundi
2
8
4
20
14
21
35
15
15
25
11
110
2
10
4
24
13
39
45
25
44
36
40
160
V gundi
2
12
4
28
8
32
25
30
25
15
40
200
davaleba 3. gamoTvale:
I mosw.
II mosw.
III mosw.
IV mosw.
V mosw.
VI mosw.
I gundi
II gundi
III gundi
1 1
+
2 3
1 1
2 3
2 3
+
5 4
4 4
5 7
1 1
+
5 6
1 1
6 7
1 1
+
3 4
1 1
3 4
2 3
+
3 4
3 1
5 2
1 1
+
6 7
5 3
6 4
1 1
+
4 5
1 1
4 5
6 5
+
7 8
11 3
12 4
4 6
+
5 7
5 1
7 3
TamaSi: `gvirilebi~
mizani: ricxvebze moqmedebebis
TviTkontroli, TviTSefaseba.
codnisa
da
unar-Cvevebis
ganmtkiceba.
TamaSis aRwera:
maswavlebeli dafaze winaswar amzadebs gvirilas (SeiZleba formatzec). gvirilis
TeTri da mwvane foTlebis raodenoba amosaxsneli magaliTebis raodenobas unda
91
emTxveodes. orive feris foTlebisa da yvavilis gulis zoma ise unda iqnes SerCeuli,
rom SesaZlebeli iyos maT SigniT ricxvebis (pasuxebis) Cawera. dafaze imdeni gvirila
unda exatos, ramdeni gundic monawileobs TamaSSi. gTavazobT TamaSis ramdenime
davalebas ori gundisTvis:
davaleba 1.
I gunds: TeTri carciT CawereT yvavilis furclebSi 40-is gamyofebi, mwvane feriT ki
foTlebSi 40-is jeradebi.
II gunds: TeTri carciT CawereT yvavilis furclebSi 60-is gamyofebi, mwvane feriT ki
foTlebSi 60-is jeradebi.
davaleba 2.
1 1 2 2 2 3 3 3 3 4 4 5 12 13
1
, , , , , , , , , , , , ,
ricxvebidan
-ze didi
3 9 3 4 5 4 11 7 5 5 7 6 15 14
2
1
ricxvebi TeTri carciT CawereT yvavilis furclebSi,
-ze patara ricxvebi mwvane
2
1
feriT CawereT foTlebSi, xolo -is toli ricxvebi yviTeli feriT CawereT yvavilis
2
I gunds: Semdegi
gulSi.
1 1 2 2 2 3 3 3 3 4 4 5 12 13
1
ricxvebidan
-ze didi
, , , , , , , , , , , , ,
3 9 3 4 5 4 11 7 5 5 12 6 15 14
3
1
ricxvebi TeTri carciT CawereT yvavilis furclebSi, -ze patara ricxvebi ki mwvane
3
1
feriT CawereT foTlebSi, xolo -is toli ricxvebi yviTeli feriT yvavilis gulSi.
3
II gunds: Semdegi
TamaSi: `mozaika~
mizani: ricxvebze moqmedebebis codnisa da unar-Cvevebis
ganmtkiceba.
TviTkontroli.
Tema: SeirCeva maswavleblis gadawyvetilebis mixedviT.
TamaSis aRwera: maswavlebeli winaswar amzadebs TamaS `mozaikis~ masalas. esenia:
1) polieTilenis gamWvirvale naWeri, romelzec daxazulia kvadratebi. TiToeul
kvadratSi weria raRac ricxvi.
2) naxati, romelic zustad im zomis kvadratebadaa daWrili, ra zomis kvadratebic
polieTilenzea daxatuli.
naxatis TiToeul kvadratze, ukana mxares, weria amosaxsneli magaliTi. ramdeni
gundic miiRebs monawileobas, imdeni naxati unda iyos mzad. naxatebs kvadratebad
maswavlebeli winaswar Wris, magaliTebsac zed winaswar awers. imdeni kvadrati
gamzaddeba, ramdeni moswavlec iqneba gundSi. rodesac gundebs daWrili naxatebi
daurigdeba (TiTo gunds TiTo naxati da erTi polieTileni), yoveli moswavle xsnis
Tavis magaliTs da ra ricxvic miiRo pasuxad, Tavis kvadrats polieTilenis im nomris
kvadratze debs, daxatuli nawiliT qvemoT. yvela rom morCeba amoxsnas, maswavlebeli
raime saSualebiT amagrebs kvadratebs (TiToeuli gundis miRebul pasuxebs) iseTive
saxiT, rogorc maT daalages, gadmoabrunebs da gamarjvebuli vincaa, maSinve gairkveva:
visi mozaikac sworad iqneba awyobili. Tu yvelam sworad aawyo, maSin romelmac ufro
swrafad amoxsna, is gundia gamarjvebuli.
92