VISOKA POSLOVNA KOLA STRUKOVNIH STUDIJA LESKOVAC

OSNOVNE STRUKOVNE STUDIJE

SEMINARSKI RAD

Predmet: TURISTIKA GEOGRAFIJA

TEMA: TURISTIKO GEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE ITALIJE

Mentor:

Student:

prof. dr Naum Marinoski

Aleksandra Vrbi
Broj indeksa: 12377
Smer: Turizam i ugostiteljstvo

Leskovac, 2015.

Sadraj

Uvod ...................................................................................................................................3
Turistiko geografske karakteristike Italije .....................................................................4
1. Geografija ...........................................................................................................4
1.1. Geografski poloaj ...............................................................................4
1.2. Reljef ..................................................................................................11
1.3. Hidrografija ........................................................................................11
1.4. Klima ..................................................................................................12
2. Privreda .............................................................................................................12
3. Stanovnitvo ......................................................................................................13
4. Turizam .............................................................................................................13
Zakljuak ...........................................................................................................................15
Literatura ...........................................................................................................................16

Uvod
Italija (ital. Repubblica Italiana, Republika Italija) jeste parlamentarna republika u
junoj Evropi i lanica Evropske unije, smetena je na Apeninskom poluostrvu, a
pripadaju joj i ostrva Sicilija i Sardinija u Sredozemnom moru.
Glavni grad je Rim. Italija se granii sa Austrijom, Francuskom, Vatikanom, San
Marinom, Slovenijom i vajcarskom, a morskom granicom sa Hrvatskom.
Italija je jedna od zemalja osnivaa Evropske unije. Ona je i lanica Ujedinjenih nacija,
OECD-a, NATO-a, grupe G8 i G20.
Italija se sastoji od 20 regija (pokrajina), koje obuhvataju 103 provincije. Provincije
sadre vie od 8000 optina. Podruje dananje Italije je od antike bilo jezgro Rimskog
carstva sa Rimom kao tadanjom svetskom prestonicom. Dananja regija Toskana je
jezgro renesanse.

Turistiko geografske karakteristike Italije

1. Geografija
1.1. Geografski poloaj
Italija se nalazi u junoj Evropi, izmeu 35 i 47 severne geografske irine i 6 i 19
istone geografske duine. Italija obuhvata Apeninsko poluostrvo, tri velika ostrva na
Sredozemnom moru: Siciliju, Sardiniju i Elbu, kao i nekoliko manjih. Jedinu kopnenu
granicu ima na severu, na Alpima, gde se granii sa Francuskom, vajcarskom, Austrijom
i Slovenijom. Kopnenu granicu grubo odreuje alpska vododelnica, koja okruuje Padsku
i Venecijsku niziju. Nezavisne drave San Marino i Vatikan su enklave unutar teritorije
Italije, dok je Kampione dItalija italijanska esklava u vajcarskoj. Oblik zemlje podsea
na izmu, a Sicilija asocira na trougao. Izlazi na pet mora: Jonsko, Jadransko, Ligursko,
Tirensko i Sredozemno more.
Ukupna povrina drave iznosi 301.230 km, od ega je 294.020 km kopno, a 7.210 km
je voda.1
Alpi
Italijanski Alpi se pruaju od enovskog zaliva (prevoja Altare) do Julijskih Alpi u duini
oko 1.500 km. Prosena visina im je oko 2.000 m. Alpi se luno povijaju du francuske,
vajcarske, austrijske i slovenake granice. Sastavljeni su od metamorfnih i intruzivnih
stena - gnajsa, mikaista, serpentina i kriljaca. 2 Italijanski Alpi se dele na: Pijemontske,
Lombardijske i Venecijanske.

1
2

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

Alpi su za severnu Italiju vaan rezervoar hidroenergije, a u novije vreme dobijaju

poseban turistiki znaaj. Takoe imaju nepregledne panjake, ume, a da ih nema,
Padska nizija bi bila suva stepa. Najvii vrh je ima Margvarijes (2.649 m).3
Severni Apenini
Apenini se pruaju od Sicilije do prevoja Alpare kod enove. Izgraeni su od nekoliko
nizova koji se pruaju poput luka. Dugi su oko 1.450 km, iroki oko 100 km; nii su od
Alpa. Nemaju lednika ni lednikih oblika.
Apenini su ekonomski manje znaajni od Alpi budui da reke imaju samo fluvijalni
karakter, pa im zato leti znatno opada vodostaj. ume i panjaci su slabiji nego u Alpima.
Apenine delimo u tri dela: Severne, Srednje i June Apenine.4
Padska nizija
Ima povrinu od 46.000 km, duga je oko 450 km, a iroka oko 100-200 km. Najveim
delom nastala je od renih sedimenata sa Alpa.5
Severni deo nizije deli se u dva pojasa. Od podnoja Alpi prema niziji pojas je irok 1015 km. Izgraen je od morenskog materijala, slabo je plodan i naseljen. Od ovog pojasa
do toka reke Po prua se pojas sitnog materijala. Na granici izmeu dva pojasa izbijaju
mala vrela. Tu dobro uspevaju itarice.
Padska nizija nije idealna ravnica, ima mnogo breuljaka a neki od njih su i vulkanskog
porekla. Tom ravnicom tee reka Po duga 672 km. Pritoke reke donose godinje do 40
miliona m materijala, pa se ue reke neprestano pomera nizvodno.6
3

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.
5
http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.
6
http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.
4

Ova nizija se ubraja meu najplodnije u Evropi. U njoj je razvijena intenzivna i moderna
poljoprivreda. Daje polovinu italijanskih itarica i vina, a preko 90 % proizvodnje
maslaca, eera, kukuruza i pirina. Prinosi po hektaru su najvii u Evropi. Ona nije samo
najvaniji agrarni ve i industrijski rejon Italije.
Industrija je koncentrisana u Lombardiji, Pijemontu i Liguriji. Na ove oblasti dolazi 70%
hemijskih proizvoda i 90% tekstila.
Veliki znaaj ima turizam, naroito gradovi kao to su Venecija, Verona, Milano i
enova. Tu se ubraja i italijanska rivijera koja se prua od enove do granice sa
Francuskom (Sanremo, grad Imperija), kao i najvee italijanske luke: enova, Venecija,
Trst i Savona.
Juni i srednji Apenini
Apenini predstavljaju kimu poluostrvske Italije. Izdignuti su mlaim nabiranjem u
neogenu, alpskom orogenezom. Dele se na Severne (koji pripadaju Severnoj Italiji),
Srednje i June Apenine (koji pripadaju ovim regionima).7
Srednji Apenini pruaju se od Riminija do reke Volturno. Radi se o nizu krakih zaravni
sa kojih se diu planinski venci. Prema jugu se pruaju brojne doline. U Srednjim
Apeninima ima nekoliko prevoja od kojih je najvaniji Fabrijano. Najdivljiji je kraj u
pokrajini Abruci (planinskom delu), gde se nalazi i najvii vrh Apenina Gran Saso.
Juni Apenini pruaju se od reke Volturno do Tarantskog zaliva i Mesinskog moreuza.
Planinski venci naglo se sniavaju i ire i tvore prostrane doline. U ravnici Kampanje
izdvaja se Vezuv kao usamljen breg. Njegova baza je prenika 45 km, a die se do visine
preko 1.300 m.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

U oblasti Apenina klima je sredozemna, ali sa visinom klima se modifikuje. Vee koliine
padavina dobijaju zapadne strane Apenina. Reke imaju mediteranski reim. Vegetacija se
menja sa nadmorskom visinom. Od mineralnih bogatstava u Apenini se nalazi lignit, mrki
ugalj, kriljci, boksit i raznovrsni graevinski materijal.
Marke
Marke je pokrajina preteno uz jadransku obalu s malobrojnim lukama. Glavni grad je
Ankona. Ima toplu i suvu klimu i oskudnu hidromreu. ume zauzimaju 14% povrine.
Plodno tlo je u renim dolinama i iskoriava se za uzgoj penice i vinove loze. Ankona
je jedina vea luka.8
Abruco
Abruco je jedna od najviih pokrajina Italije. Vie od pola njene teritorije nalazi se iznad
500 m nad morem. Jedan deo pokrajine proglaen je 1923. god. nacionalnim parkom.
Glavno zanimanje stanovnitva je stoarstvo, a u dolinama uzgajaju ito, krompir i
afran. Hidrocentrale su na rekama Peskara i Vomano. Vaniji privredni centar je Akvila.9
Apulija
Apulija je na krajnjem jugoistoku Apeninskog poluostrva. Ona je u primorju nizija, a
idui prema unutranjosti izdiu se blagi ogranci Apenina. Njoj pripada i masiv Gargano.
To je tipina agrarna oblast. U jadranskom primorju gaji se rano voe. Od stoke se gaje
ovce. Industrija je slabo razvijena, eksploatie se morska so i boksit. Najvei grad je Bari,
koji je i vana luka i raskrsnica puteva. U Bariju se razvila industrija za preradu nafte,
prehrambena i duvanska industrija. Drugi grad po veliini je Brindizi saobraajna veza
sa Grkom.

8
9

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

Ovom regionu pripada deo poluostrva Apulija. Na jugu je mesto Otranto po kom je
prolaz iz Jonskog u Jadransko more nazvan Otrantskim vratima. Apulija dri vodee
mesto u dravi po proizvodnji duvana i badema. Glavno naselje je Taranto ratna luka.
Ostali vei gradovi su Lee i Foa.
Toskana
Toskana je oiviena Apeninima sa severne i istone strane. Pored plodnih nizija obuhvata
i blago zatalasana pobra. Toskana ima poseban istorijski znaaj. Tu se eksploatie
mermer i pirit. Razvijena je tekstilna, prehrambena i mainska industrija. Obradivo tlo je
pod kulturama ita, vinograda, povra i voa. Najvei grad je Firenca - jedan od najlepih
gradova i vaan kulturno-umetniki centar. Istie se jo i Livorno - trgovaka i ratna
luka.10
Lacio
Povrine 17.180 km, nalazi se u centralnoj Italiji. Prua se sa obe strane reke Tibar u
duini od 150-160 km, a u irini od 80-85 km. Sa istone strane ove doline nalaze se
Sabinske planine, a sa zapadne Monte imono. Severni deo oblasti karakteristian je po
vulkanskom reljefu. Glavni hidrografski objekat je reka Tibar. Oko 25% teritorije je pod
planinama. Klima je sredozemna, izrazito suva u letnjoj polovini godine. Ako se izuzme
Rim, Lacio je agrarna oblast. Oko Rima se razvila prigradska privreda, a u ostalom delu
preovlauje gajenje penice, kukuruza, vinograda i maslina. Najvei grad je Rim, koji je
velika raskrsnica vazdunih i suvozemnih puteva. U Rimu su se razvile filmska industrija,
industrija za preradu duvana, konfekcijska, prehrambena i hemijska industrija.11

Kampanja
10
11

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

Ovo je izrazito vulkanska oblast u junoj Italiji. Preteno je planinska, sa izrazitom

mediteranskom klimom u primorju. U ekonomskom pogledu izrazito je agrarna.
Karakteristina je orijentacija ka ranom povru, junom vou i vinogradima. Veliki
znaaj imaju duvan i konoplja. Industrija je skoncentrisana u primorju, a razvijena je crna
metalurgija, tekstilna i dr. industrija. Glavni grad je Napulj.12
Kalabrija
Predstavlja krajnji jug Italije. Preteno je planinska i oko 25% njene teritorije je pod
umom. Kalabrija je orografsko produenje Apenina, ali ne i geoloko. Sastavljena je od
kristalnih kriljaca i granita. Ima izrazito sredozemnu klimu s srednjom godinjom
koliinom padavina iznad 1.000 mm. U privrednom pogledu to je najzaostaliji region
Italije. Vodeu ulogu ima gajenje maslina, junog voa i vinograda. Preovlauje
prehrambena, kona i drvna industrija. Najvei grad je Reo di Kalabrija - tranzitna taka
prema Siciliji.13
Sicilija
Sicilija je najvee ostrvo u Sredozemnom moru. Spada meu najvea evropska ostrva
posle Velike Britanije, Islanda i Irske. Odvojeno je od Apeninskog poluostrva Mesinskim
moreuzom irokim 4 km.
Po svom geolokom sastavu i reljefu slina je Apeninima. Preteno je planinska sa slabo
razuenim obalama, na jugu i istoku nalaze se vulkanske planine sa najviim evropskim
ivim vulkanom Etnom u ijem podnoju je plodna nizija Katanija.
Klima je sredozemna i vrlo suva, nizije dobijaju svega 400-450 mm padavina godinje,
reke su kratke i siromane vodom, vegetacija je suptropska i svega 4% povrine je pod
umom. Od mineralnih bogatstava Sicilija ima nafte, sumpora i soli. U privrednom
pogledu Sicilija zaostaje za poluostrvskom Italijom, a pogotovo za Severnom Italijom.
12
13

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

Oko 50% stanovnitva je zaposleno u poljoprivredi. Znaajan je udeo voarstva i

vinogradarstva, koje zahvata oko petinu obradivih povrina. U industriji je zaposleno oko
20% populacije ostrva. Najznaajnije su prerade voa, groa, maslina i paradajza, kao i
prerada koe i drveta. Industrija je vezana za eksploataciju nafte, sumpora i sulfata. Nafta
se eksploatie kod Sirakuze i ele. Vaniji gradovi i vei centri Sicilije su Palermo,
Mesina i Katanija14
Sardinija
Sardinija zahvata povrinu od 24.090 km. Obale su joj slabo razuene. U geolokogeomorfolokom pogledu deo je hercinskog masiva sa vulkanima na zapadu. Od Korzike
je udaljena samo 12 km, ali su geoloki oba ostrva jedinstvena, jer su bila deo Tirenskog
kopna.15
Klima je sredozemna, suvlja u niim delovima ostrva. Reke su male, a biljni svet je
suptropski. Pod umom je samo 5% povrine ostrva. Od rudnog bogatstva na Sardiniji
ima uglja i cinka.
Stanovnitvo je uglavnom zaposleno u poljoprivredi i rudarstvu. Pored ita dominira
juno voe i vinova loza. U stoarstvu vei znaaj ima gajenje ovaca i koza. Sardinija
daje oko 80% italijanske proizvodnje olova i cinka i 50% proizvodnje uglja. Znaajne su
i rezerve barita, bentonita, boksita, kaolina i mermera. Povoljan poloaj i jeftina radna
snaga omoguili su razvoj naftnopreraivake i petrohemijske industrije. Prvi objekat
petrohemijske industrije izgraen je u mestu Porto Tores na severu. Izgraena su i
preduzea za proizvodnju sumporne i fosforne kiseline i sintetikog kauuka. Na jugu
ostrva, u mestu Saroke, nalazi se rafinerija nafte. Vanija naselja i privredni centri su
Kaljari i Sasari.
1.2. Reljef
14
15

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

10

Kroz celo poluostrvo prostiru se Apenini, a na severu jedan deo Alpa pripada Italiji.
Najvii vrh Italije je Mon Blan de Kurmajor visine 4.748 m. Du zapadne italijanske
obale proteu se sa severa u pravcu juga sledee rivijere: Italijanska rivijera u Liguriji,
Etrurska rivijera u Toskani i Napuljska rivijera u Kampanji. Istona obala je od Trsta na
severu do Galjana na jugu (moe se i rei do Otranskih vrata).16
Drava se nalazi na granici Evroazijske i Afrike ploe, to doprinosi znaajnoj
seizmikoj i vulkanskoj aktivnosti. U Italiji se nalazi 14 vulkana, od kojih su etiri
aktivna: Etna na Siciliji, Stromboli, Vulkano i Vezuv. Vezuv je jedini aktivni vulkan u
kontinentalnoj Evropi i poznat je zbog svoje erupcije koja je unitila Pompeju i
Herkulaneum. Nekoliko ostrva i brda je stvoreno vulkanskom aktivnou, a
severozapadno od Napulja se nalazi prilino aktivna kaldera Kampi Flegreji.
1.3. Hidrografija
Reke Italije otiu u Jadransko, Jonsko, Sredozemno, Tirensko, Ligursko, Crno i Severno
more. Najdue reke su Po, Adie, Tibar, Ada, Oljo, Tanaro, Tiino i Arno. Po, sa 652 km
je najdua italijanska reka, tee na od Alpa na zapadnoj granici sa Francuskoj i uliva se u
Jadransko more. U najvea italijanska jezera ubrajaju se Garda (367,94 km), Maore
(212.51 km, na granici sa vajcarskom) i Komo (145,9 km) u severnoj Italiji i
Trazimensko jezero (124,29 km) i Bolsena (113,55 km) u srednjoj Italiji.17

1.4. Klima
Klima Italije drastino varira od stereotipne mediteranske klime u zavisnosti od lokacije.
Primorskim delovima Ligurije i veim delom Apeninskog poluostrva juno od Firence
vlada klasina mediteranska klima. Vei deo severnih unutranjih oblasti Italije, oko
Torina, Milana i Bolonje ima kontinentalnu klimu, koja se esto po Kepenovoj
16
17

http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.

http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.

11

klasifikaciji klimata klasifikuje i kao vlana suptropska klima. Primorski delovi

poluostrva mogu imati drastino drugaiju klimu od planina i dolina u unutranjosti,
posebno tokom zimskih meseci, kada na planinskim delovima vladaju hladnoe i sneg.
Primorski regioni imaju blage zime i topla i obino suva leta, mada i doline u
unutranjosti mogu biti prilino tople leti.18

2. Privreda
Najvee povrine plodnog zemljita su u dolini reke Po. Zbog povoljnih klimatskih
uslova tu se gaje penica, kukuruz, eerna repa, voe, povre, a u vlanim predelima
donjeg toka reke i pirina. Stoni fond Italije je veliki. Gaje se goveda, svinje i ovce.19
Industrija je razvijena na severnom delu Italije. Tekstilna i hemijska industrija su veoma
znaajne za ekonomiju Italije zbog velikog izvoza tih proizvoda. U italijanskim
fabrikama proizvode se automobili (Fijat, Ferari), motori, gvoe i elik, elektronski
aparati (televizori, friideri, zamrzivai) i proizvodi od gume. Prerauje se povre, duvan
i proizvode testenine. Razvijena je i brodogradnja. U sklopu petrohemijske industrije na
ostrvima Sicilija i Sardinija prerauje se nafta. Najvei industrijski centri su enova,
Milano, Rim i Torino. Najvea luka je enova.

3. Stanovnitvo
Italija ima 59.448.163 stanovnika, nalazi se na dvadeset i drugom mestu svetske rang liste
i etvrtom mestu rang liste Evropske unije posle Nemake, Francuske i Ujedinjenog
Kraljevstva. 67% Italijana ivi u gradovima i to preteno na severu.

18
19

http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.

http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.

12

Najvee migracije iz nerazvijenih regiona u gradove bile su u periodu od 1950. do 1960.

Od 1980. ovaj trend se prebacio na predgraa i male gradove. U proseku mukarci ive
oko 78, a ene oko 83 godine. Oko 19% Italijana su stariji od 65 godine.
U Evropi Italijani su ljudi koji najdue ive posle Grka i veana. Kao razlog navodi se
italijanska kuhinja i mediteranska ishrana. 80,2 % stanovnitva su katolici, a samo 3,6 %
pripada ostalim religijama od ega su 231.226 Jehovini svedoci, 35.000 su jevrejske
veroispovesti, a ima i protestanata i muslimana.
Katolika crkva je tradicionalno veoma jaka u Italiji.20 Pored slubenog jezika,
italijanskog, postoje jo regionalni slubeni jezici kao to su nemaki u Junom Tirolu,
francuski i slovenaki. Takoe postoje i druge manje grupe jezika koje su uredbom i
zakonom iz 1999. godine zatiene. To su sardinski, grki, hrvatski, albanski i drugi.

4. Turizam
Turizam je ve nekoliko decenija najbre rastua privredna delatnost u Italiji, i jedan od
najstabilnijih sektora nacionalne ekonomije. Sa preko 43.000.000 stranih turista, koliko je
godinje poseti, Italija je peta najposeenija zemlja na svetu. Prihod od turizma se
procenjuje na 42.700.000.000 dolara, to je stavlja na etvrto mesto u grupi zemalja sa
najveom zaradom u turizmu.21
Italija je, pored Francuske, bila vodea evropska turistika zemlja, do ezdesetih godina
prolog veka, kada je turizam u paniji doiveo nagli porast. Godine 1985, u zemlji je
boravilo 25.000.000 stranih turista koji su ostvarili 100.000.000 noenja i oko
8.500.000.000 dolara prihoda. Dve godine kasnije, broj turista se poveao za samo
800.000, ali je prihod dostigao 12.000.000 dolara. Jo dve godine kasnije, zabeleen je
jo manji porast - 100.000 ljudi vie nego 1987. Krajem dvadesetog veka, Sjedinjene

20
21

http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.

http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.

13

Amerike Drave postaju izuzetno popularna destinacija pa Italija jo silazi na lestvici

vodeih zemalja jer broj turista koji je posete raste veoma sporo.22

Zakljuak
Italija (ital. Italia), ili zvanino Italijanska Republika (ital. Repubblica Italiana) je drava
na jugu Evrope. Italija obuhvata Apeninsko poluostrvo i tri velika ostrva na
Sredozemnom moru: Siciliju, Sardiniju i Elbu. Jedinu kopnenu granicu ima na severu, na

22

http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.

14

Alpima, gde se granii sa Francuskom, vajcarskom, Austrijom i Slovenijom. Nezavisne

drave San Marino i Vatikan nalaze se unutar teritorije Italije.
Italija je mesto nastanka Rimskog carstva, jednog od najveih carstava starog veka.
Varvarske invazije unitile su Zapadno rimsko carstvo i omoguile stvaranje germanskih
drava na tlu Italije. Vizantija i Franaka su u ranom srednjem veku posedovale znaajne
delove Italije. Kasnija podela Italije na male drave omoguile su Svetom rimskom
carstvu, Francuskoj i Austriji da dominiraju italijanskom politikom. Italija je ujedinjena u
drugoj polovini 19. veka. Od ujedinjenja pa do kraja Drugog svetskog rata, Kraljevina
Italija je stvorila kolonijalno carstvo u Sredozemnom moru i istonoj Africi. Od 1946.
Italija je republika.
Veoma je poznata po kulinarskim sposobnostima, modi, dizajnu, odei, arhitekturi,
umetnosti, muzici i ostalim znamenitostima koje u velikom broju poseuju turisti. Italija
je jedan od osnivaa NATO-a, grupe G8 i Evropske ekonomske zajednice, dananje
Evropske unije.

Literatura
http://geography.parkfieldprimary.com/home, pristupljeno 01.12.2015. u 22.16.
http://www.italia.it, pristupljeno 01.12.2015. u 22.30.
http://www.mapsofworld.com/, pristupljeno 01.12.2015. u 21.59.

15

http://www.nationalgeographic.com/, pristupljeno 01.12.2015. u 21.10.

http://www.understandingitaly.com, pristupljeno 01.12.2015. u 21.00.

16