Você está na página 1de 12
rotten. io san oreo ds Pa Hai aa! ESCOLARIZACAO E DESENVOLVIMENTO, DO PENSAMENTO: a contribuicado da Psicologia Histérico-Cultural! Schooling and thought development : the contribution of Historical-Cultural Psychology ‘Mora Kobe Otis! Resumo . to apresenta quests relevantes qui 2 contig de pskcogi hisucociterl pars 3 reflexie sone a4 rela ete ‘enlace desenvolvaneato do penser A queso fundametal se "escola ea 2 pom, qual €chtamente fe thio wae son ‘qe pore pasa? Aspnes aconsment delendi sean ete Pestle un ex superior de pensar, que dni 0 jo que pms Fees daqucie que na pas, e proper ave quer odo de nse ‘See paimente ano ee, pany sch aes el fe relevant A posan que ans it xs css contest hsinianente a isis excl atin 3 presen de detent nstarert ultras nt das iesengs vera mis lade he [emamerio. Deca » heteageneldde dos pion no prem de Formac de seu pgs, em que 2 conligiragio decid suo sahunente nul, eslante desu potenti pcan a= ‘ado momenta ds vile cm que so acon, de a, iment ‘eiermiauos grupos clea do dexerolanert de sua srl f pesioal. A escoly, enquntoiniici heteicmee contented, Spresenm et proxmuide em sus npn intra co eg 36 {tapas de denenelvimenin propesin pd plan: Apesrt, tay, flag com ax pitas de aco pense pes dn ct. "sss crees so stare compat com os pelos aod ‘gem hstedeo cars. Palavras chav: Aprendznen, yc pa pes, clog ioe Gia * Frrean dFctde de cao ds US. UUnrendnde dea Pau UNP= Ee Ema elaanetuhe ~ Revista Dilog Educaconal Curb «4,10,» 2334 ea, 2003. 1 Abstract “The text presents questions relevant the cntaton of his utr psychology owas the consideration over the eats hetwecn see thot develope. The onan quien ach tenes ‘othink, at seme effec on the sects wh ae Te {talinaly supped views are stunted ween plating Supe hiking sich woud distinguishes joes teen {om the ane who des al proposing tht ay way thinking ea ‘beeuly abe shat would nen revo fet The eon ‘hihi tan tarde these two vot aims 8 hse, te lettin of choo acting he presence eatin cur insrments ‘anthesourceet dflerencescbnerve nthe ways Hiking The heteropeely ‘tarjeta the proces fer pyc maton fie he ‘onfiguationofeachsubjecivatnltely ge engi hstypey Jauman pore Tre the moment of denis Ives rene ‘nmeromit cern eral groups, om the developmen of hal ad his penal sey. Schon, ka soll base ination, sow cen Prosimty fee Hs neal ean ane stages Severe [roposed by psylvngy Tab emanates her yeah wih te king and acing of ypc dy yay Me These crater ae ute ‘ompathte wih the pntltr ofthe hoa earl apc ‘eywords: lesming, Hiatt, Hana Cato! Paeholoy. ‘renders prs educeopuaopensar Sudo cy Baath of © props do presente tec € evant gms quests rekran tna conto da polo Mister par a efen0 {elt lesevcvnerto do peste a cits rgd cae {cscolazacio ederevolvinento do pensamento|A qiesto da edvena0 pars © pensar ou do proceso de aprender a pena renete Klee qves ea come nau es edcores nel envolidos saben 9 qe 6 bo pera queen plement ese mod de pens sea eos ovens fe pas plex, ‘ets resp & pase aaron dng de om pen sas concedes de dferntes wore naan o pos pages ‘lavos su ptenentaco, 2s prpostas melon nana Se jt, os resttads ot. Tomando un camino expetey asa Felevante'pr a pakclogia histor, propomos ag ut eet incl sobre a queso das cerns ene suftor exotics en cc Inrivados quanto a process de pensamenta. Io & se ech ening & era extant seu ef soo eto ue por ca pasa 2 Revit slog Eaucacionl Curb 10,0234, se ee. 2003, five ar responder ess questo has pesigdes oposite sid tra ioosimente defends. De ut lado postubse que hum inode supertog tnclhor de pens, qve sem divdn ding 0 suo que paso pela ‘Sool daqutl que no paso. Enponantedesacar que esse mes ro: {ini tem ape comnpaaqso ene o heme “viz” © 0 he ‘nem prnive" etre adult ea rang, entre oalfabctiado 0 analiabe to (OLIVEIRA, 197). Fae pogo, claramenteetnocéntri, ante, tn tn versio ma ada que postu uma speridade rl de gs ie tom com bax cm stabs rleridos a modo de fnctonament prdetin do coin superag c uma verso que avangt em relagio a ess pana, ‘quando bus na pesoncs de deteminadosisnenos cura a fone ypvoudade. Os bom exempo desta hn verso €o eisco tala de body e Wat (18), que tom exer coe aa tocol gue poten fa'o desenvobinento de formas superiores de pensmento.Perianece idea de wn grande vor ere sjetios at e meno desenvais, a a vantagem & defnicio desse divisor em termes de insumentosetecnolo- ifs Cho 6) erences cura) oo em tenon de derengas ots Tuts zee adn ce fates tom aces de serem aero. ‘be out ado posta que todow or todos Je penn sto cqulv- leotes, alent hoa e que a dlerenasevertalmente obscene inchs oer gaps Sofmekantes Io 6 nao havera supers ‘fora de pensmento do homens “rade do ado, do suet allabe {tado, quaiquer ‘on de pansumento desenvovida pelo scr bun sera tum expresso lego dos muitos predates que a mente humana ener pole produnie Nate wotido mexalalade de pensanieta pled pela ‘cold também alo seria superior eno prod aos ston qu por ela passat om ef paicatamente evant "sc dvegéaca pode condi um passe no que se refer 08 fet da execaniig sobre 0 pense Ih gain net nm ‘chest catenin Soop as Saas an ere ee eal niet fecha epi guiaspae ie sapere et ate ae Semin eames Soh Ftp dus noma ie Sided ae es Rove Dap aac C4 30,234 e202 3 Brvolr gm ~0 olor § Velow'p ove pe Jo guole Bas ¥ 1 nro de qe #excle mo tem mentum fenco, nem papel 9 ‘decenvelvinento poli ds sues que por el passa, Eels (Sono wsettvaion ao spesenia eres no modo de pets, fount de gaz de seu persumeni. A sociedad Teh eta, frre ents sperm « iwestind rerom a nee {rn cite seus pops isos de oper transect mo plo ‘hgntv, bse, dow mos robe oa ta. (OLIVEIRA, 196, >. 58. Contextuatizarao historia de instituieao escola Asal para esse impasse estarn ma hitoriizaglo da discussto, ou st, a contextuslcago da extol como iastuko soca, tendo em vista que ‘© papal da escola a0 € universal, mus prplo das socleddes excolarzas pri coneeprt0 de desenellnceo umaao ass soled esol eset nen istuio wa eee is: eso fem Um papel ‘enal na commute do wat eoneeido como aldo pen dois {ledges Aexclucn do procera de ee, bas camo qaisqer forms de enpaeimento da expesencla eso, earam, erat, {and de premovernacens do nv a dimen fonds de ‘ppc (OLVERA, 199, p11 “Tara escola com insiviedo hiorcamente contextuaizada per mite que se supere © problema da dscussio absrata na comparacio ere "jeter escolaraados eto exclarizados, Se i wm modo de pens valoiza- do peniivamente, que pode dstingule sues mals e menos cipactadas, esse modo de pensir nao € universlmentevalioso, mas referido a ia deter da eultunt valoes em questo s20 valores cults € mio absatos, des ‘comextualcndos, onivertais sto 28 tvkdades, modos de onganizacto social valores, modalida- des de pensamento formas de consiucio de conlecimento si histoiea- ‘mente defindos. Bn termes das rebgbes entre escolarizagio e desenvol mento psicol6gio, podemos afimir que nas sciecdes escolaizadas 3 pase ‘gem pela escola € uma forma primordial de atividade das crangas¢jovens ‘caesola¢ cent nas coneepcaes sobre a perodizagio do desenvolvimento, (OUIVEIRA; TEDWEIRA, 2002). Nos autores dt abordagem histeco-culral sso E explicit, O coptulo iniulado “A cise dos sete anos", n0 volume IV das ‘Obvas Escothidas d= Vygasky, por exemplo, toma a chanad "dade escolar” ‘como um periodo do desenvolvinento psiealogio,inscando-se ass: ‘ Revista DisogoEaucaclona Curb, «4,10, 2334, ex. 2008 Bra tle & lesbo ars Coue gic Lor Wit hitns ices trbe dlr Vy daa _rotrssne een smerny sitet "Alade ecole, comotndenan crate, comeok por wa eps de ie ‘ude wegen, desea poe cents, antes ques dem ceo active des te anoSaheae ha mato tempo qua errs, ao pastor da dade pre ‘scolar para escolar, mde selene emi ie ea Tat ‘Sede ut perid de iio, a eranga J no 6 um pré escolar, mas ‘linda nto um escolar (VYGOTSKY, 199, p. 37, ales aus) Do mesmo modo Vygotsky € Luria (1996), 20 afimmarem a impextin- ‘i do etude dn won pon enti para x compreennio do desenvolv= ‘meno paicoldgic, mencionam a passagem pela escola como win etapa ne- ‘auase natura, ca ontogencse: ‘Se desejumos estar a picloga ch homem cuir abit, eves tor “emmenteqveciasedesenvolre como renkadpde umaevehae complex ‘queen plo ment is ajtra 2s Fuca eyed Sma a ser humane 2 d evolu stereo a {tanto gradal do homer primitive no home curl meer, ¢| {ion tesvolviment indivi de ums porns eapeies eon ew) como que um pequenorecémnaicio rave inumers tig, ‘omand seumescolaresscpurwn nomenadulocutual (°COTSET, TERIA, 1996, St, ao mew) Davidov (198, paelogo € pesulsador russ recentemente fle do, em seu lve sobre ae reagbes ene desenvolvimento paiguico« ensing ‘colar, colee 0 eso da petlodbagio do desenvalvinento humane como ‘una dis prinipastaelas ds psicologiaevoluiva, Por is incl, um expt Tulo save es perodos do desenvolvimento psguico dt celanc, baseado nas propastas de Vygotsky, Leone Ekonin, na qual fea evidente a central ‘eda escola na crgantzao da etapa de desenvolvimento ara cds uns ds tapas, Daido (188) deserve a aividade pia pal da esana. Assn, etapa iii, de 0 a1 ano de dade, &caraterzada pels comunicago emocional diet do bebe com avalos a seu, ene 1 Janos predemiaa atividade objetal manipulates ent 366 anos emerge 2 avid de jogo como a principal Eat etapa que vai dos 6208 10 anos ‘que ica evidentes imports dt escola na ropes de compreeasto Go esenvelveceto feta por Davidov. Ness espa, © ingress na escola asia 0 comego de um nono pero evi: 2 lau coc ata der 0c. N re ‘mente chee ce ona ee evened conse (Glnei ste, moa e deo) a eapaedades de ie conespondenes ‘com cig deta fons con dese formas de conc ova Ditogo Eaton Cra 4,m 10,» 233, se ex 2003, 5 for! Bran Vera di \eruche Dae Set) pone tad 6 Byes! Moreh eer She TES cial onion cienicos, ages nite, valores mn, ams ies) tem eesti [No proces de asic do conte da os de consi sel ‘ences proto do pensamento expan demas erage ats ‘tumetedasu pensar ee) sia ut ea ce {relia yada Formac daconseieni edo pease sc is “ipaciadeseorspondentes (pram ele, ie, plane Jameno), que contiuem as neoewmagoes paige a Hae reer nea 18%, 82) Pode se obser como para Daviow (1988) entre escola marca © inicio de uma nova etapa do deseavalvinentopskokego, na qual rng ‘a assinilar modos de pensar tpicos ca culurs Krad, exentica,escae, ‘que constr aesénca desse momento lo exenvalvimento © deseavolv ‘mento huniano ea aq postu, pentant, como umn fendaven hist, fel, const stern articles de couhesimentoe glia conmeltneta pensamento elleivo “Aascensio a pensameato tesicotalve sea a mudanga qualiatira mais avangads, em temas do desenvalvimento psicoligico tipkamente hi mano, aa diego de um coastane aumento do controle do st sobre 5 eo Revista Dayo Eaucacona Cit, ,n-10, 23:4 et ee. 2008. ebro do pram ro air ce ream, da autoregulagao ¢ da transcends em ela a0 mando da x periénci media Umm prneier modingn qualiativa ceo Ho process de fiferenciagio ene animals eseres humans, na tarsicio da senna30 para © pensamento, possbitado prineipalmente pelo desenvolvimento dling fem. Un segunia mudanga referee & mencionads transigt, privat [Por Vygotsky (2001) em seus textos sobee concetos, entre concekos comer fos, sitnciomas,¢ abstata, Bsa mudanga pode ditinguir as erangoe dos adultos ¢tamés membras de diferentes grupos cultuas. A emerges do sanento tee, por sua vez, est damente eckcionaa com processo= metacogniivos jn que a investigacio acerca da natureza mesma dos conc. fos € 0 dominid dos propos processos de comporamento © peasinento promove um novo afatamento do sujeko com ela wo mond ds expert fast tercea mudanca est relacionada 9 pritcasculturisexpecicas © pode ser assocind afuhetizacio, a escoarzacio € a0 deseavolinceta & ‘enifico, (OLVEIFA, 1999, p50. Tetessado a educigio excl ‘escola as rungascomecam a asin os fandamentos de formas nals ese vols de consciénei social e de [pensamento trio ito é a anes, 2 ane, a moral eo deco, desenvolvento tab abides tesa Fomas de esassénc een, andlisee experiment mental, ou pl fnjmento. Salient a importing di escola na prontocio di tansgio do pensamento abstso Cemprco) para o concreto (sic), por mio do taba Tho coo a histéria das dseipliass, da constnugo de modlos Gnapas, sige es, niodlos matenticos, desenhos, anos, globos, formulas), do movin to enie universal particular eente plno mental e reali objet. Eas ‘80 fess que podem re tlizadas na determina do contedido da dsp fis escalates, ero em vistt 0 objetivo maior da escolarizagio que seria, ‘endo, a ascensio do pensamento empico para 0 trio. (Coa hase na, to fundamental para a pscologahitéico cut ral de que realdade reflete-se ma conseiéncia de manctss qualativamente dliversis no decomer do deseavalvinveno psicoigico € ni nowt de ue, Inseumentalzados pelos feramenti smiles ga cian, 0 sereshumanes sist inetd mundo natal acest suas poses pices cad wer ma ierven es inble Teale am seu pepo cemporane (OLE, 199), p38. Podemesafiemar que a escola a educacdo pars pensar que nela ‘corte (ou devere corre) ocupam lugar fundamental no desenvelvimento os sujetos na sodedades escola. Ino 6, a passagem pea escol, qual ‘quer que seja a eseok, parece fazer alguma diferengs no procera de desen- Rov DistogoEetxlonl Curb. 4. 10, 2338.8 der. 2003, o volvimento do sujeto. Ito aeantece mesmo quand nao hi agdes esti mente digidas 30 desenvolvimento de unta modlidade escolar de pens ‘mento, provavelmeate devido propria riptora escol/cotkiana anteionnete ‘mencionada © a deemninados efeitos da expesiga0 linggem escolar, 308 Fnaituaisdesse mundo cultural expecta. ‘Mas final, passa pela eacoa € meso sempre melhor do que nko pasar por eh? Io 6, se 4 escola ensina de fio 2 pensar © se consege proc dferencasentre suctos escolaizados © nto escolarizado, quant processosde pensamento, ese efeto é homogeneo par too ox melo ue por lt passim? ‘Apesir de esa ser uma questo que ulrpassa o Smbito da presente discussio ¢ de a resposa ea ser, eventaimente, um tanto desakentadors para educadovesconprometidos com 0 papel da educacao excole no desen- ‘olvimento,¢ interesante pensar qu. esac fungo socal dla escola e de ‘seus objeives exploits, passe pela escola mio girante 0 desenvavimento ‘de um pensimentotipicamente escob, asin cone nio pass por elt no Impede que isso acontoga, Iso remete fs eerengs nines entre een tes protes pedaglcos, ue podem ser mais ou menos drgidos 0 dese volvinento do pensimento, mais ou menos eficientes na realzagio de sets ‘objetivo. Remete, embem, 3 questo a heterogencidade na formagio Jo siquismor a psicoegia do sujeto ¢ resultado de wma configunagio complex {de process Je desenvolvimento que ¢asolutamente sngoe Esnporantc, Portnto, na analse dos eles da escolarizacio, que se leve em conta 0 Conjunto de stores que concomtemn pura consiuigao da singuleridade dos ‘jets, assim come o uso que les fem de as experince ecole pa ‘sa inserea0 nas vas dlmensoes da sociedad sexo ds efoto da scolarzagie ne desenvolvimento poi nn Pde desomierar 0 exe de tices presenter no conten fin, ‘bet ds eons degen com 2 xian eves) “Tampouco se pre dear de enews pets ear a sp, asm como sgn que ads um dest a she C-) faa ‘vietagde imeem coos pastas da perapectvs het ‘qu resale necemiade ee eapihatem sages ee face ‘Meatoda mete hamennea athe clu nssnsie hats is ‘puns ese Tancionaieato eee (REGO, 208, 8) Notas "0 cones dee ago ft inet spread no Sip “A eh ar | ‘nds ¢o apenas de en fea ce no XE 0 vista Dislogo Edueaciora Crit 4,10, p23, der. 2008, cles eens pm xn de gn hits ‘seni Ave diene ects sponge elo FUCA ‘om materia claboride coma nada de evn, nama spesece or pron pa ‘iment exis tik ead deta cpnesencca none {8,19 Com rena se det rt toe encmton rene ‘inet ene seo neon xa eda cash ie eign scr en a Fonts ennui spends oman sess Ea e Into dex ao pices de soego, ndapendesese dv casts Reteroncias DAVIDOV, V. Laensefianza escolar yl desarrollo psiquica:invesigiciin psicoligica wee: y experimental. Moscow: Progreseo, 198 GOODY, J.; WATT, L_ The consequences of lteriey, In; GOODY, J. (Ed) Literacy in traditional societies. Cameco; Cambridge Universty ess, 1968, La, A. R. Desenvolvimento cognitive: seus Fundamentos culturais © socials. So Paul, SP: Toone, 1990. COLIVEIRA, M.K.de. Vygouky eo proceso de forgo de comoctes. Ine YVES de 1a Tale et al Plaget. Vygotsky, Wallon: tcorias psicogensticas em liscussio, Sto Paslo, SP Simms, 1992 scolarizagto © rganizagto do pensimento, Revista Brasilien de Bducagio,v. 5, p-97-102, set /dez. 196, Sobre ciferengs individuals e diferengas euturis:o lugar ‘dagen histrio-eultra Im AQUINO, J, G, (Org). Eero efraeasso na ‘escola sltematvas erica epriticas. Sto Paulo, SP: Sommus, 1997 “Tids quevoer sole desenwolvnento conceal In: OLVERA, Mt Re OUVEMA, SK. de (Orgs). Inwestigngdes cogniivas, cnncesins linguagem © cukn, Poo Alegre: Aes Medien, 1959. THINEIRA, EA questi da periodico do desenvovineta piokigc, iy OLVERA, M. Ede; SOUZA, D. T. Ry REGO, T. C. (Ong. Peeologia, ‘educacioeastemaicasdavidacontemporinea, Sto Paulo SP Mem, 2002, Revs Distogo Ediloral Curt. 4. 10,283, de, 2009. ” EGO, ", C. Gonfiguagdes soca e singulaidades Inpacto da escola na ‘onstitlglo dos suptos. In: OLIVEIRA, MK. de, SOUZA, D.T.R; REGO. T (Ons. Psicologia, edueagao eas tomiticas da vida contemporinea. Sto Paulo, SP: Modena, 2002 YVAN de VER, Rs VALSIER, J. Vygotsky, wma sintese. Sto Pats, SP-Loy 1956 VYGOTSKY, 1S. Obras scolds: (Piolo int). Maids Visor, 199%. .-4 __. Acanstruio do pensamento dalinguagem. Sto Paso: Maine Forses, 2001 LURIA, A. Estudos sobre a histérla do comportamento: 0 ‘Maaco, © primitivo ea cranes. Porto Alegre: Artes Médicas, 19%. ecb em ORS ‘vat a9" e Revita DslogoEeacaconal Curb ,n10,p2334 de. 2003

Você também pode gostar