Mainski fakultet Sarajevo

Izbor materijala i analiza havarija

Projektni zadatak

Bodova:
Haris Trenjo
Esmir ozo
od max 60
Datum kolokvija i prezentacije:

Predmetni nastavnik, Predmetni asistent:

Datum izdavanja

Naziv projektnog zadatka

Juni 2015.

Analiza havarije gasovoda 1103, Carlsbad, New Mexico

Mainski fakultet Sarajevo | Katedra za mainski proizvodni inenjering | Izbor materijala i analiza havarija

Podaci o pregledima i predaji rada:

Datum izdavanja
Datum prvog pregleda
Datum predaje konane verzije
Predat

tampan i uvezan
PDF
doc/docx
literatura (elektronski)

Postignuti bodovi:
Stavka

bodova

Kolokvij

Prezentacija

Pisani dio

Slike
Kvalitet

Tekst

5
5

Literatura

Forma

Kvalitet prezentacije

ita pri prezentovanju DA/NE

Prekoraenje vremena prezentovanja

(max 15min)

Opti dojam

20

Napomene:

Pozitivno

Tabele

Pristup izradi

Ukupno

Negativno

od max
5

60

Sadraj
Sadraj .....................................................................................................................................................1
Saetak ....................................................................................................................................................2
1
Uvod .................................................................................................................................................3
2
Opis havarije.....................................................................................................................................5
2.1
Saetak nesree ........................................................................................................................5

2.2

Operacije na gasovodu nakon nesree ......................................................................................6

2.3

Inspekcija mjesta havarije nakon nesree ..................................................................................7

2.4

Posljedice ...................................................................................................................................7

Testovi i ispitivanja nakon havarije ....................................................................................................8

3.1
Metalurka ispitivanja .................................................................................................................8
3.2

Hemijska analiza korozionih proizvoda .....................................................................................10

3.3

Ispitivanje konstrukcije i elemenata gasovoda 1103 .................................................................10

3.4

Specifikacije materijala gasovodnih cijevi i materijal linije 1103 ................................................12

3.5

Ispitivanje pigging operacija ...................................................................................................13

3.6

Inspekcija gasovoda .................................................................................................................14

3.7

Ispitivanje EPNG-ovog programa zatite od unutranje korozije...............................................15

3.8

Procedure kontrole unutranje korozije ....................................................................................15

3.9

Program internog audita ...........................................................................................................16

Analiza ............................................................................................................................................17
4.1
Istraivanje uzroka ...................................................................................................................17
4.2

Odgovor EPNG-a na havariju ...................................................................................................17

4.3

Analiza unutranje korozije u gasovodnoj liniji 1103 .................................................................18

4.4

Analiza fizikih osobina gasovoda 1103 ...................................................................................19

4.5

Analiza EPNG-ovog programa zatite od unutranje korozije ...................................................20

4.6

Federalni sigurnosni standardi..................................................................................................20

Zakljuci nakon izvedene analize ....................................................................................................21

5.1
Preporuke ................................................................................................................................21

Poduzete mjere nakon havarije.......................................................................................................22

6.1
Rekonstrukcija gasovoda .........................................................................................................22

7
8

6.2

Upravljanje integritetom gasovoda ...........................................................................................22

6.3

Federalne mjere .......................................................................................................................22

Zakljuna razmatranja ....................................................................................................................24

Literatura ........................................................................................................................................25

1/27

Saetak
Ovaj rad obuhvata u cjelosti analizu jedne gasovodne havarije. U radu se prati havarija od samog poetka.
Rad obuhvata mjere i postupke poduzete odmah nakon nesree. Takoe se opisuju istraivanja i testovi
koji su bili potrebni da se ustanovi koji su to faktori uticali na nastanak havarije, analiza podataka
prikupljenih istraivanjem i testovima, te mjere poduzete da se sprijei deavanje iste havarije ponovo.
Kljune rijei: Havarija, Gasovod, Carlsbad, Rupiasta korozija, Pigging, Mikrobioloka korozija, Analiza.

2/27

1 Uvod
Cjevovod predstavlja konstrukciju ili sistem konstrukcija koji je namijenjen za transport tekuina, plinova
kao i sitne, rasute robe, ako je u pitanju transport unutar proizvodnih pogona. Njegov znaaj za industriju
je ogroman jer predstavlja vezu izmeu nekoliko drugih sistema ili postrojenja, i rad nekih sistema je
nezamisliv u sluaju havarije cjevovoda. Cjevovodi datiraju jo od davnih civilizacija i vremenom su sve
vie dobijali na svom znaaju, poevi od primitivnih cjevovoda za navodnjavanje velikih poljoprivrednih
gazdinstava, potom razvijanjem prvih vodovoda u velikim gradovima, razvijanjem industrije i poetkom
upotrebe parnih maina, pa sve do danas gdje s u zastupljeni u mnogim sferama, a najvie u hemijskoj
industriji i energetici. Kroz cjevovode je mogu transport raznih vrsta fluida kao to su voda, nafta, prirodni
gas, itd. Openito govorei, imamo tri vrste cjevovoda [1]:
Cjevovode namijenjene za sakupljanje flioda,
Cjevovode namijenjene za prijenos fluida,
Cjevovode namijenjene za distribuciju fluida.
Zavisno od primjene cjevovoda, kao i od fluida koji se transportuje kroz njih, postoje razliiti aspekti
koji se trebaju uzeti u razmatranje [1]. Na slici 1.1 je prikazan tok i komponente jednog tipinog gasovoda
u industriji prirodnog gasa.

Slika 1.1: Tok i komponente gasovoda u industriji prirodnog gasa [2]

Gasovodi za distribuciju prirodnog gasa se obino prave od elika i generalno rade pod pritiscima od 55
do 105 bara.
3/27

Gasovodi se prave od cijevi prenika obino od 152 [mm] pa sve do 1220 [mm], iako pojedini segmenti
mogu da budu i manjeg prenika pa ak i 12,5 [mm] u zavisnosti od svrhe tog dijela i same konstrukcije
gasovoda. Meutim cijevi manjeg prenika se obino koriste u svrhe raznih kontrola, kao to su kontrole
pritiska itd. Najbitnije i glavne cijevi gasovoda su obino izmeu 406 [mm] i 1220 [mm], dok su bone cijevi,
koje odvode gas iz glavnih cijevi, prenika od 152 [mm] do 406 [mm]. Svaki izgraeni gasovod treba da
bude u skladu sa standardima o cjevovodima, a najee se koriste tri standarda API1, ASTM2 i ANSI3.[2]
Gasovodi su obino sastavljeni iz pojedinanih segmenata koji se proizvode odvojeno pa se prilikom
spajanja gasovoda zavaruju na mjestu montae, nekim od postupaka zavarivanja. Prije nego se gasovod
pusti u rad mora se osigurati da je taj gasovod sposoban da radi na pritiscima za koje je predvien. To se
osigurava raznim testovima na pritisak gdje se ispituju vrstoa i propustljivost gasovoda. Gasovodi se
ispituju na vrstou i propustljivost tako to se nakon stabilizacije pritiska dre pod pritiskom najmanje 1
[h], i ako je sve u redu, onda se pritisak sniava do odreene vrijednosti pogodne za ispitivanje
propustljivosti. Propustljivost se ispituje tako to se premae svaki zavareni spoj rastvorom sapuna u vodi,
i vri se detaljan pregled gasovoda. Eventualno uoeni nedostaci se uklanjaju tek nakon to se pritisak u
gasovodu izjednai sa atmosferskim.[2]
Cjevovodi u industriji gasa i nafte spadaju u grupu odgovornih konstrukcija, iji rad moe da bude i od
nacionalne ili regionalne vanosti. Stoga je veoma bitno njihovo stalno odravanje u funkcionalnom i
sigurnom radu, kako bismo osigurali koristi za sve one koji zavise od njega. Rad cjevovoda zavisi od
mnogih parametara i uslova koji mogu biti poremeeni u toku njegovog ivotnog vijeka. Takvi poremeaji
mogu poremetiti ili zaustaviti rad ovog sistema, tj. naruiti njegovu funkcionalnost i sigurnost, te na taj
nain nanijeti veliku tetu. Poremeaj ili prestanak funkcionalnog rada bilo kojeg proizvoda, konstrukcije ili
sistema se smatra havarijom ili otkazivanjem.[1]
Analiza havarija nije skup ili niz unaprijed odreenih pravila koje emo provesti od prvog do posljednjeg i
nakon to smo sve uradili po njima biti 100% sigurni da smo odredili pravi uzrok havarije. Sam nain ili
metode analize havarije variraju zavisno od samog predmeta analize te zbog toga nijedna analiza nije ista.
Mogue je primjeniti iskustva i neke metode iz prethodnih analiza ali svaka nova analiza jeste i treba da
bude sluaj sam za sebe.[2]
Analiza havarija se moe opisati kao detektivski posao otkrivanja krivca. Onaj koji analizira i odreuje
uzrok havarije ima zadatak da odredi uzrok havarije na osnovu objektivnih stvari, informacija, injenica i
podataka koje moe dobiti tokom istrage, i subjektivnih podataka dobivenih od strane lica koja su ukljuena
u istragu. Koncept analiza havarija i svih njenih aktivnosti se mogu opisati kao to je dato na slici 1.3.[1]

Slika 1.2: Koncept analize havarije [1]

American Petroleum Institute (API)- Ameriki institut za naftnu industriju

American Society of Testing and Materials (ASTM)- Ameriko drutvo za isptitivanje i materijale

American National Standards Institute (ANSI)- Ameriki nacionalni institut za standardizaciju

4/27

2 Opis havarije
U 5:26 [h] ujutru u subotu, 19. augusta 2000 godine, gasovod prirodnog gasa prenika 762 [mm] pod
rukovodstvom El Paso Natural Gas Company (EPNG) eksplodirao je uz rijeku Pecos kod Carlsbada, New
Mexico. Isticanjem gasa dogodio se poar koji je koji je trajao 55 [min] i u kojem su unitena 3 automobila
za koja se ispostavilo da su vlasnitvo rtava u havariji. Dvanaest osoba je poginulo koje su kampovale
ispod armirano-betonskog mosta na rijeci Pecos, koji je sluio kao nosa gasovoda 1103. Susjedna tri
armirano-betonska visea mosta koji su isto tako bili nosai ostalih gasovoda, su teko oteeni. Prema
EPNG-u, vlasnitvo, tete i gubici su iznosili oko milion amerikih dolara.[3]

2.1 Saetak nesree

EPNG-ov gasovodni sistem je provodio gas zapadno od Teksasa i Novog Meksika do Arizone i Kalifornije.
Dio gasovodnog sistema je prelazio preko rijeke Pecos otprilike 7,2 [km] sjeverno od granice izmeu
Teksasa i Novog Meksika i 48 [km] juno od Carlsbada, Novi Meksiko (slika 2.1). Otprilike 1,6 [km]
zapadno od rijenog prelaza se nalazila stanica za regulaciju pritiska gasa Pecos River, koja je primala
gas od etiri prijenosna gasovoda prirodnog gasa gasovod 1100 prenika 660 [mm], gasovod 1103
prenika 762 [mm], gasovod 1110 prenika 762 [mm] i gasovod 3191 prenika 406 [mm]. Tri od ovih
gasovoda (1100,1103 I 1110) su ili paralelno sa servisnim putem (poznat i kao Pipeline Road) od rijeke
Pecos do stanice za regulaciju pritiska gasa Pecos River. Gasovodi 1103 i 1110 su preko rijeke Pecos
imali nosa u vidu armirano-betonskog mosta, (servisni most) koji nije bio namijenjen za prelazak pjeaka.
(slika 2.2). Ovaj most koji je EPNG napravio 1950. godine je bio istovremeno nosa i za vodovodnu cijev
i za gasovod. EPNG, koji je u vrijeme nesree bio podrunica El Paso Energy-a, je posjedovao i upravljao
vodovodom ali ne i gasovodom. Gasovod 1100 je imao nosa u vidu odvojenog armirano-betonskog mosta
u ovoj oblasti, ali ovaj gasovod je izbaen iz upotrebe, i u vrijeme nesree je bio napunjen nitrogenom.
etvrti gasovod, 3191 je iao od EPNG-ove stanice za regulaciju pritiska gasa Juni Carlsbad do stanice
za regulaciju pritiska gasa Pecos River.[3]

Slika 2.1: Geografska lokacija mjesta havarije (slika nije u razmjeri) [3]

U vrijeme nesree, 12 lanova porodice su kampovali na istonoj obali rijeke Pecos, blizu servisnog mosta
(slika 2.3 a). Zakljuana sajla i natpis Privatni put-Zabranjen pristup ograniavali su pristup na oba kraja
mosta, koji se nalazio iznad kampa za izletnike.[3]
Gasovod je bio postavljen du privatne ceste ( blizu raskrsnice sa okrunom cestom) koja je vodila pored
blokadnih ventila i prijemnika piga do servisnog mosta na istonoj strani rijeke. Gasovodni sistem je
upravljan od strane EPNG-ovog centra za kontrolu rada gasovoda u El Pasu.[3]

5/27

Centar za kontrolu rada gasovoda je bio opremljen sa tri konzole za nadzorno upravljaki i sistem
prikupljanja podataka (SCADA4) , od kojih je svaka bila u mogunosti da prikae podatke za svaki
gasovodni sistem.[3]

Slika 2.2: Mjesto havarije (slika nije u razmjeri) [3]

SCADA sistem je omoguio kontrolorima, koji su u trenutku havarije bili odgovorni za praenje rada
gasovoda, da uoe promjene u radu gasovoda. Ove promjene su ukazivale na moguu havariju. U ovo
vrijeme, prijenos SCADA podataka izmeu centra za kontrolu rada gasovoda, i stanice za regulaciju
pritiska gasa Pecos River je nakratko prekinut. Iako nije zabiljeeno u SCADA-inim podacima vezanim za
nesreu, ovaj prekid je trajao otprilike 30 sekundi.[3]
Otprilike u isto vrijeme kad je glavni strunjak za rad gasovoda telefonirao oko 5:26 [h], EPNG-ov strunjak
za rad gasovoda iz Carlsbad kompleksa, koji je bio u svojoj kui, juno od Carlsbada, primjetio je usijanje
na nebu prema jugu (slika 2.3 b). Poslije je istakao da je odmah posumnjao da je u pitanju EPNG-ov
gasovod.[3]

Slika 2.3: a) kamp zona blizu mjesta havarije, b) vatra izazvana eksplozijom gasovoda [3]

2.2 Operacije na gasovodu nakon nesree

EPNG osoblje za kontrolu gasovoda su pozvali snadbjevae gasa da bi ih obavijestili o problemu i da trae
da se redukuje ili potpuno obustavi dovod gasa, u podruje havarije gasovoda, kao i to da e se zbog
incidenta obustaviti rad svih gasovoda.[3]

SCADA - eng.Supervisory Control And Data Acquisition

6/27

U trenutku havarije jedini gasovod koji je bio aktivan je gasovod 1013 dok su ostala dva gasovoda (1100
i 1110), blizu mjesta nesree bila zatvorena, i na njima se vrilo ispitivanje. Svi kompresori u stanici za
regulaciju pritiska gasa Keystone, koji su sprovodili gas do Pecos Rivera, su ugaeni.
Nakon havarije, centar za kontrolu rada gasovoda je bio u procesu rebalansiranja junog gasovodnog
sistema, kako bi kompenzirao izolaciju stanice za regulaciju pritiska Pacos River. Uposlenici su usmjereni
ka Washington Ranch skladitu da zaustave ubrizgavanje gasa u oblasti za skladitenje i da ponu
izvlaiti gas iz tih oblasti. Izvlaenje gasa iz skladita je omoguilo EPNG-u da nastavi dostavljati gas na
zapad Teksasa.[3]

2.3

Inspekcija mjesta havarije nakon nesree

Sila koja je prouzrokovala pukotinu na gasovodu i eksplozija izduvnog gasa su stvorili krater irok 15,5
[m], 34,5 [m] du cijevi. Dio cijevi duine 15 [m] je izbaen iz kratera u tri dijela otprilike duina 0,9 [m], 6,8
[m] i 7,2 [m] (slika 2.4). Inspektori su vizuelno ispitali gasovod koji je ostao u krateru kao i tri izbaena
dijela. Sva tri izbaena dijela su ukazivala na unutranje oteenje usljed korodiranja, ali jedan od dijelova
je pokazivao znatno veu oteenost od korozije nego ostala dva. Na unutranjoj povrini ovog dijela su
bile vidljive, rupice, i zid cijevi je na vie mjesta pokazivao znatno smanjenje debljine stijenke. Nije bilo
znatne tete zbog korozije na vanjskim povrinama sva tri dijela kao ni na oba kraja gasovodne cijevi koja
je ostala u krateru. Dijelovi su odsjeeni od izbaenih segmenata gasovoda i poslani u Safety Boards
Materials laboratoriju u Washingtonu, zbog daljeg ispitivanja.[3]
Cijev za odlaganje otpada (eng. drip), koja se nalazila izmeu sigurnosnog ventila 6 i mjesta pucanja, je
odnesena i vizualno ispitana. U cijevi za odlaganje otpada je pronaen crnkasti uljasto-prakasti/zrnasti
material. Na mjestu najvee koncentracije, otprilike 4 [m] od otvora cijevi za odlaganje otpada, ovaj
material je ispunjavao priblino 70 [%] poprenog presjeka. Nije bilo znaajnijeg unutranjeg korodiranja
u cijevi za odlaganje otpada.[3]

Slika 2.4: Krater nakon eksplozije gasovoda [3]

2.4 Posljedice
Svih 12 osoba koje su kampovale u kamp zoni nedaleko od mjesta havarije su bile teko ozlijeene to je
u konanici dovelo do smrti svih 12 osoba. Uzroci smrti su opekotine visokog stepena, trovanje
ugljenmonoksidom (CO) i inhalacija dima.[3]
teta koja ja izazvana eksplozijom se odnosila na gasovodnu konstrukciju, nosee mostove i vozila koja
su se nalazila u blizini mjesta havarije. Prema EPNG-u ukupna teta je iznosila milion dolara.[3]

7/27

3 Testovi i ispitivanja nakon havarije

U cilju dobijanja to jasnije slike havarije i odreivanja uticajnih faktora zbog kojih se dogodila havarija, na
gasovodu 1103 izvreno je niz analiza i testova. Ovi testovi i analize su ukljuivali metalurka ispitivanja
materijala cijevi, hemijsku analizu koroziono oteenih dijelova gasovoda, uticaj same konstrukcije
gasovoda na havariju, analizu procedura za zatitu od korozije, kompetentnost osoblja EPNG-a koje je
radilo na kontroli korozije gasovoda i sl.

3.1 Metalurka ispitivanja

Ispitivanjem na licu mjesta tri komada havarisane cijevi, koja su izbaena eksplozijom na povrinu,
identificirana je ozbiljna unutranja korozija na donjem dijelu cijevi gasovoda (slika 2.1). Od spomenuta tri
izbaena dijela cijevi iz kratera, izdvojeno je osam uzoraka koji su poslati u laboratoriju za ispitivanje
materijala Safety Boards Materials u Washingtonu na dalje ispitivanje. Ispitivanje ovih uzoraka je
pokazalo da nije bilo korozije sa spoljane strane cijevi i sa unutranje strane gornje polovine cijevi (dio
cijevi izmeu 9 [h] i 3 [h], gledajui popreni presjek cijevi kao sat). Ispitivanjem je uoeno ozbiljno
smanjenje debljine stijenke cijevi, uzrokovano korozijom, na donjem dijelu cijevi.[3]

Slika 3.1 Dijelovi havarisane cijevi gasovodne linije 1103 [3]

Podruje korozije se proirilo na 653 [cm] uzduno po cijevi. Sekcije poprenih i uzdunih zavarenih
spojeva, u donjoj polovini cijevi, su takoe bile izloene istoj koroziji, koja je otkrivena na donjem dijelu
unutranosti cijevi. irenje oteenja izazvanog korozijom (gubitak materijala i broj rupica - rupiasta
korozija) je bilo najizraenije du donjeg dijela cijevi. Na mjestu gdje je korozija najvie otetila cijev dolo
je do smanjenja debljine stijenke i do 72 [%] (slika 2.2 a). Zidovi veine rupica, izazvanih korozijom, su
sadravali nabore koji su se irili oko rupica (slika 2.2 b). U podruju koje je zahvaeno korozijom nalazilo
se 5 obodnih nabora u stijenci cijevi. Ispitivanja povrine pukotine su pokazala da se pukotina irila od
podruja unutranje korozije ka spoljanjem dijelu cijevi.[3]

Slika 2.2: a) rupiasta korozija na unutranjosti cijevi, b) bore na zidovima korozionih rupica [3]

Povrinske pukotine, nastale konanim razdvajanjem materijala, nisu sadravale oteenja izazvana
korozijom niti je bilo znakova zamora materijala, to ukazuje da korozija nije u potpunosti smanjila debljinu
stijenke cijevi u trenutku havarije.[3]
8/27

3.1.1 Rupiasta korozija

Rupiasta korozija je oblik korozije koji se dogaa kada medij koji uzrokuje koroziju napada materijal i
uzrokuje nastajanje malih rupa. To se obino dogaa na mjestima gdje je zatitna prvlaka probijena usljed
mehanikog oteenja ili hemijske degradacije. Rupiasta korozija je jedan od najopasnijih oblika korozije
jer je ovaj tip korozije teko predvidjeti i sprijeiti, te relativno teko otkriti, dogaa se vrlo brzo i prodir u
metal bez da uzrokuje vidljiv gubitak mase. esto moe doi do iznenadnih havarija mada je gubitak
materijala neznatan. To se obino pojavljuje na konstrukcijama koje su mehaniki optereene. Na slici 3.3
je prikazana rupiasta korozija na unutranjosti cijevi.[4]

Slika 3.3: Rupiasta korozija na unutranosti cijevo [4]

Rupice koje su nastale ovim tipom korozije mogu biti otvorene ka povrini ili su prekrivene membranom
korozionih proizvoda. Rupice mogu biti hemisferinog ili aastog oblika. U nekim sluajevia su ravne i
iroke, otkrivajui strukturu materijala, a nekad mogu imati i potpuno nepravila oblik. Na slici 3.4 su
prikazani oblici rupica prema ASTM standardu.[5]

Slkia 3.4: Oblici korozionih rupica prema ASTM standardu [5]

Rupiasta korozija napada malu povrinu, ali brzo i agrsivno prodire kroz materijal tako da moe
prouzrokovari havariju konstrukcije bez da zahvati veu povrinu.
9/27

3.2 Hemijska analiza korozionih proizvoda

Laboratorija za ispitivanje materijala je koristei X-ray disperzivnu spektografiju, analizirala materijal
odstranjen iz korozionih rupica i dijelove cijevi oteene korozijom. Analizom je pronaen visok nivo hlora
(Cl) i natrija (Na) u ispitivanom materijalu.[3]
Nakon havarije, prikupljeni su produkti korozije, depoziti i teni uzorci sa razliitih lokacija iz EPNG
gasovodnog sistema, i podvrgnuti hemijskoj i mikrobiolokoj analizi. Uzorci su prikupljeni iz Pecos River i
Keystone stanica za regulaciju pritiska gasa, cijevi sa zatvorenim krajem za prikupljanje neistoa nakon
pigginga (tzv.drip), gasovoda 1103, pig prijemnika gasovoda 1103 na sigurnosnom ventilu br. 6 i pig
prijemnika gasovoda 1103 na ventilu br. 5.[3]
U svim ispitivanim uzorcima je otkriveno prisustvo anaerobnih bakterija. Prisustvo aerobnih bakterija je
otkriveno u 9 od 11 uzoraka: bakterije koje reduciraju sulfat (eng. sulfate-reducing bacteria) su otkrivene
u 18 od 22 individualnih testova (10 od 11 uzoraka), bakterije koje proizvode kiseline (eng. acid-producing
bacteria) su otkrivene u 10 od 22 individualnih testova (7 od 11 uzoraka). Hemijskom analizom je utvreno
prisustvo hlorida u svim uzorcima. Koncentracija hlorida, otkrivena u 3 od 4 uzorka uzeta iz linije 1103,
prelazi 9000 [ppm] (eng. parts per million). Jedan od tri uzorka, uzet iz pig prijemnika linije 1103 je imao
koncentraciju hlorida 333000 [ppm], ugrubo reeno oko 33 [%] uzorka. etvrti uzorak, uzet iz cijevi za
odlaganje otpada gasovoda 1103, imao je koncentraciju hlorida manju od 50 [ppm].[3]
Uzorci uzeti iz korozionih rupica otkrivenih na gasovodu 1103, u niim dijelovim gasovoda, oko 634 [m]
nizvodno od mjesta havarije bili su pozitivni na sve tipove bakterija (bakterije koje reduciraju sulfat,
bakterije koje proizvode kiseline, anaerobne i aerobne). Na ovom dijelu gasovoda cijev je sadravala
obodne nabore na gornjoj polovini cijevi i unutranju koroziju na donjem dijelu cijevi.[3]
Izvreni su dodatni hemijski i mikrobioloki testovi, koji su provedeni od strane EPNG-a na uzorcima uzetim
iz razliitih gasovodnih postrojenja. Podaci dobijeni ovim testovima su ukazali na prisustvo bakterija koje
proizvode kiseline, u svim uzorcima uzetih iz podruja oteenih korozijom. Koncentracija bakterija koje
proizvode kiseline bile su vee od 10000 [jedinica/ml] (eng. cell/ml) u 9 od 13 ispitivanih uzoraka. Samo 1
uzorak od 13 je imao koncentraciju manju od 10 [jedinica/ml]. Nivo hlorida je bio manji od 100 [ppm] u 26
od 85 ispitivanih uzoraka, dok je nivo hlorida vei od 1000 [ppm] otkriven u 34 od 85 uzoraka. Najvei
otkriveni nivo hlorida je bio 400000 [ppm].[3]
Hemijska analiza je pokazala da pH vrijednost, tenosti uzete sa Pecos River stanice za regulaciju pritiska
gasa, iznosi 6,7 do 6,8, dok pH vrijednost tenosti uzete sa Keystone stanice za regulaciju pritiska gasa,
iznosi 8,2. Za uzorak materijala uzetog sa pig prijemnika na gasovodima 1100 i 1103 pH vrijednost je
iznosila 6,2 do 6,3 a pH vrijednost uzorka materijala uzetog iz gasovoda 1103, zapadno od mjesta havarije,
iznosila je 6,4. Analiza uzorka uzetog u blizini odvoda (eng. siphon drain) na gasovodu 1103 pokazala je
pH vrijednost od 8,9.[3]

3.3 Ispitivanje konstrukcije i elemenata gasovoda 1103

Radni pritisak gasovoda je iznosio aproksimativno 46 bara, u trenutku havarije. Maksimalni dozvoljeni
radni pritisak za sekciju gasovoda od Keystone do Pecos River stanica za regulaciju pritiska gasa je
definisan od strane EPNG-a i iznosi 58 bara.[3]
Sigurnosni ventili su bili rasporeeni du gasovoda 1103 izmeu Keystone i Pecos River stanica za
regulaciju pritiska gasa, u intervalima sa rasponom od 1,6 do 31 [km]. Najblie mjestu havarije, uz tok
istono 0,4 [km], bio je ventil br. 6 sa pig prijemnikom, a ventil br. 6 na Pecos River stanici za regulaciju
pritiska , najblii niz tok zapadno 1,37 [km]. Kada su instalirana pigging postrojenja, ukljuujui i pig
prijemnike 1970. godine, ventil br. 6 je rekonstruisan i postao je izolacioni ventil za pig prijemnik.[3]
Gasovod 1103 je unakrsno spojen sa drugim gasovodima uzvodno od mjesta havarije, i to [3]:
Gasovodi 1103 i 1110 su bili unakrsno spojeni na tri mjesta izmeu Keystone i Pacos River stanica
za regulaciju pritiska gasa, uzvodno od mjesta havarije.
Gasovodi 1103 i 1100 su bili unakrsno spojeni izmeu ventila br. 6 i cijevi za odlaganje otpada
gasovoda 1103.
Oko 219 [m] niz tok zapadno od ventila br. 6, povezani su gasovodi 1103 i 1100 pomou spojnice
vanjskog prenika od 406 [mm]. Spojnica je instalirana prilikom same izgradnje gasovoda.
10/27

Gasovod 1100 je bio opremljen sa cijevi za odlaganje otpada 1989. godine, koja se vremenom napunila
crnim ovrsnutim neistoama i produktima gasa koji su naknadno uklonjeni, ali nakon ienja nije
pronaena nikakva unutranja korozija.[3]
Oko 301,75 [m] niz tok zapadno od ventila br. 6 bila je ugraena cijev za odlaganje otpada, dodatak
namijenjen za prikupljanje otpadne tenosti ugraen ispod gasovoda. Izgraen je od cijevi duine 12,2 [m]
i vanjskog prenika od 762 [mm] (slika 3.3). Dodatak je bio ukopan aproksimativno 2,1 [m], direktno ispod
gasovoda, zatvoren na kraju i bio je opremljen odvodnim sifonom.Konstruciona izvedba dodatka za
skupljanje otpada je data na slici 3.4.[3]

Slika 3.3: cijev za odlaganje otpada [3]

Funkcija dodatka je da prikuplja tene i vrste neistoe tokom normalnog transporta gasa i nakon pigging
operacija. Takoe na istoj lokaciji se nalazio i elini rezervoar, zapremine 17,49 [m3], koji je sluio za
skladitenje tenosti iz cijevi za odlaganje otpada. Rezervoar je izgraen na povrini sa betonskim
temeljom. Odvodni sifon u dodatku je sluio za povezivanje cijevi za odlaganje otpada i elinog
rezervoara, kako bi se cijev za odlaganje otpada istila. Rezervoar je bio opremljen cijevima i ventilima
kojima se vrio utovar prikupljene tenosti u cisterne, koje su tu tenost odvozile na deponovanje.[3]

Slika 3.4: Konstrukciona izvedba dodatka za odlaganje otpada [3]

Zbog lokacije i dizajna cijevi za odlaganje otpada, tzv. pig za ienje se nije mogao kretati kroz dio
gasovoda koji je havarisan. Nakon uklanjanja cijevi za odlaganje otpada gasovoda 1100 1989 godine,
tene i vrste neistoe pri transportu gasa su se kretale niz gasovod 1100, prema Pecos River stanici.
11/27

Pigging operacije koje su vrene na gasovodu 1100 mogle su se vriti takoe i na gasovodu 1103,
uzvodno od cijevi za odlaganje otpada.[3]

3.4 Specifikacije materijala gasovodnih cijevi i materijal linije 1103

U vrijeme havarije, EPNG je rukovodio sa vie od 16000 [km] gasovoda ukljuujui 59 stanica za regulaciju
pritiska gasa i vie od 300 kompresorskih jedinica. Kompanija je rukovodila sa 3 od 4 operativnih gasovoda
na Pecos River stanici, ukljuujui gasovod 1103, koji je pretrpio havariju u ovoj nezgodi.[3]
Sekcija gasovoda 1103 izmeu Keystone i Pecos River stanica za regulaciju pritiska gasa, je konstruisana
i izgraena 1950. sa cijevima koje je proizvela kompanija Republic Steel. Cijevi su proizvedene u skladu
sa API 5L5 standardom , High Test Line Pipe (prvo izdanje, 1948.). Za proizvodnju cijevi koristio se
elik razreda X52, specificiranog minimalnog napona teenja 359 [Mpa]. Vanjski prenik cijevi je iznosio
762 [mm], nominalna debljina stijenke 85 [mm], sa veom debljinom na mjestima spajanja sa ventilima.
Uzduni zavareni spoj na cijevi je izveden DSMW 6 postupkom zavarivanja. Hemijski sastav elika
koritenog za proizvodnju cijevi, od kojih je izgraena gasovodna linija 1103 je specificiran API 5L
standardom.[3]
Hemijski sastav elika treba da zadovolji zahtjeve koji su specificirani tabelom 1.1. Za elike razreda iznad
X45, a to odmah ukljuuje i elik X52, koncentracije elemenata koji nisu navedeni tabelom, ( hemijski
elementi Nb, V ) se mogu determinisati dogovorom izmeu proizvoaa elika i kupaca. Meutim, za
razliite prenike cijevi i debljine stijenke treba posebno determinisati koncentraciju ovih legirajuih
elemenata jer mogu u velikoj mjeri uticati na zavarljivost materijala.[6]
Tabela1.1: Specifikacije hemijskog sastava elika za cijevi [6]
(API)
Razred i klasa

(EN)
oznake
elika

C
(%)
max.

Mn
(%)
max.

A25, Cl. I

0,21

0,60

A25, Cl. II

0,21

0,60

L210

0,22

L245

X42

P (%)
min.

max.

S
(%)
max.

Ti
(%)
max.

Ostali
elementi

0,030

0,030

0,080

0,030

0,90

0,030

0,030

0,26

1,20

0,030

0,030

0,04

a, b, c

L290

0,26

1,30

0,030

0,030

0,04

b, c

X46, X52, X56

L320, L360, L390

0,26

1,40

0,030

0,030

0,04

b, c

X60

L415

0,26

1,40

0,030

0,030

0,04

b, c

X65

L450

0,26

1,40

0,030

0,030

0,06

b, c

X70

L485

0,26

1,40

0,030

0,030

0,06

b, c

0,045

a zbirna koncentracija Nb i V ne smije prelaziti 0,03 [%], osim u sluaju kad je drugaije dogovoreno
izmeu proizvoaa i korisnika.
b da li e se koristiti Nb, V ili kombinacija oba zavisi od proizvoaa
c ukupna koncentracija Nb, V i Ti ne smije prelaziti 0,15 [%].

U sluaju kada treba izvriti hemijsku analizu elika da bi se utvrdio njegov hemijski sastav i da li odgovara
standardnim specifikacijama, standard API 5L navodi koji elementi se trebaju analizirati i koliinski odrediti,
a to su [6]:
C, Mn, P, S, Cr, Nb, Cu, Mo, Ni, Si, Ti i V,
Bor ( B ), ako se analizom utvrdi da je koncentracija manja od 0,001 [%] ne treba ga navoditi u
dokumentaciji materijala,
Ostali hemijski elementi koriteni u procesu proizvodnje elika, osim elemenata koritenih za
dezoksidaciju.
5

API 5L Specification for Line Pipe standard koji definie eline cijevi za konstrukciju cjevovoda

DSMW - eng. double sumerged arc welding zavarivanje pod zatitnim prahom sa dvije ice
12/27

Mehanike osobine elika za cijevi su takoe specificirane istim standardom - mehanike osobine su
navedene u tabeli 1.2. Za cijevi od hladno valjanog elika odnos izmeu napona teenja i zatezne vrstoe
je jasno definisan i ne smije prelaziti 0,93. Napon teenja materijala treba da je napon zatezanja koji e
izazvati izduenje od 0,5 [%].[6]
Tabela1.2: Mehanike osobine elika za cijevi prema API 5L standardu [6]
Razred

Napon teenja
min.
(MPa)

Zatezna vrstoa
min.
(MPa)

min. izduenje
na duini 50,8 mm
(%)

A25

172

310

207

331

241

414

X42

290

414

X46

317

434

X52

359

455

X56

386

490

X60

414

517

X65

448

531

X70

483

565

a minimalno izduenje se odreuje prema sljedeoj formuli

0,2
= 1,994 0,9

Gdje je:
e minimalno izduenje na duini 50,8 mm [mm],
A povrina poprenog presjeka epruvete [mm 2],
U specificirana minimalna zatezna vrstoa [Mpa]

3.5 Ispitivanje pigging operacija

ta je to pigging sistem? Glavni zadatak pigging sistema je da oisti unutranjost cjevovoda od tenih
i vrstih neistoa. ienje se vri tako to pig poaljemo iz jedne u drugu taku cjevovoda, kroz
segment cjevovoda koji elimo oistiti. Pig predstavlja fleksibilni projektil iji je prenik skoro istih
dimenzija kao i kod cjevovoda, a mogu se kretati i kroz krivine cjevovoda. Propisno instalirani pigging
sistemi poboljavaju efikasnost procesa, produktivnost i profit cjevovodnih sistema.[7]

Slika 2.4: a) kretanje piga kroz cjevovod [8], b) konstrukciona izvedba piga [9]

Postoji vie vrsta pigging sistema, neki od njih su: single pig system, tank drop off sistem i double
pig sistem.[7]
Kada su gasovodu 1103 dodata pigging postrojenja 25 godina nakon izgradnje gasovoda, dodat je i pig
odailja na ventil br. 2 aproksimativno 16,9 [km] niz tok zapadno od Keystone regulaciju pritiska gasa,
13/27

i dodat je pig prijemnik na ventilu br. 6. U trenutku havarije mogle su se obaviti sve pigging operacije
od ventila br. 2 do ventila br. 6.[3]
Prema navodima EPNG-a, ienje pigging sistemom se obavljalo dva puta godinje, ako je to bilo
mogue izvriti. Nije postojao pig odailja na ventilu br. 6 i takoe nije postojao pig prijemnik na Pecos
River stanici za regulaciju pritiska gasa. Iz tog razloga, i zbog manjeg prenika ventila te drugih gasovodnih
elemenata, ukljuujui cijev za odlaganje otpada, u sekciji gasovoda izmeu ventila br. 6 i Pecos River
stanice za regulaciju pritiska gasa gdje se i dogodila havarija, nije se moglo vriti ienje pigging
sistemom.[3]
Za vrijeme havarije, dizajn gasovoda je bio takav da se tene i vrste neistoe nisu zaustavljale na ventilu
br. 6, nego su prolazile istoimeni ventil i nastavljale put prema cijevi za odlaganje otpada, niz tok
gasovoda zapadno od ventila. Nadleni iz EPNG-a su tvrdili da se pritisak u gasovodu koristio za
potiskivanje neistoa iz cijevi za odlaganje otpada u elini rezervoar na povrini, te da su se neistoe
iz rezervoara odvozile cisternama na dalje deponovanje. Ovaj rezervoar se takoe koristio i u kombinaciji
sa gasovodom 1110. Nadleni tvrde da se, u namjeri pranjenja cijevi za odlaganje otpada, vrilo
potiskivanje neistoa svakog 1. i 17. u mjesecu mada kompanija nije vodila nikakvu evidenciju o
odstranjenim neistoama.[3]
Prema navodima EPNG-a, neistoe koje bi ostale u pig prijemniku nakon isenja bile bi odstranjene
duvanjem u cijev za odlaganje otpada, kroz cijev na dnu prijemnika, prenika 152,4 [mm]. Cijev je bila
povezana sa jo jednom identinom cijevi, koja je imala istu namjenu u gasovodu 1110, a ova cijev je
nakon 1975. godine bila uklonjena iz postrojenja. Ugraen je betonski sliv ispod ventila br. 6 i pigging
ostaci su uklanjani iz pig prijemnika preko sliva, a otpad se skladitio u prenosive kontejnere od
fiberglasa i odvozio na dalje odlaganje.[3]
Gasovod 1103 je ien pig sistemom od ventila br.2 do ventila br.6 etiri puta 1997. godine, tri puta u
1998., jednom 1999. i takoe jednom 2000. prije havarije. Zabiljeke svakog svakog ienja pig
sistemom su glasile No solids/liquids reported (nema vrstih/tenih neistoa), izuzev ienja 1999.
gdje je izvjetaj glasio 2100 lbs solid/2 barrels oil (952,5 [kg] vrstih neistoa/318 [l] ulja). EPNG i
sigurnosni odbor navode kako je izvjetaj iz 1999. umjesto 2100 [lbs solid] najvjerovatnije glasio 20 [lbs
solid].[3]
Uzroci neistoa i mulja koji su uzeti nakon piging operacija su ispitivani u EPNG-ovoj laboratoriji. Uzorci
su ispitivani na to da li su tetni za okoli. Meutim uzorci nisu ispitivani da li su i potencijalno opasni za
izazivanje korozije u gasovodu.[3]

3.6 Inspekcija gasovoda

Prije nesree vrena je inspekcija gasovoda 1103, tanije u augustu 2000., od strane zrane patrole (slika
2.5) i 18. augusta 2000. od strane patrole koja je na tlu vrila inspekciju. Ispektori su traili mjesta curenja
(promjene u boji tla i mrtva vegetacija), eroziju, i iskope u blizini gasovoda. Inspekcijom nisu pronaena
mjesta sa curenjem.[3]

Slika 2.5: Zrana patrola za inspekciju gasovoda [1]

Na segmentu gasovoda 1103, izmeu Pecos River i Keystone stanica za regulaciju pritiska gasa, nije
nikad vrena inspekcija unutranjosti prije havarije, niti su vreni testovi pritiskom, osim jednog segmenta
od 1,4 km, udaljen 74 km uzvodno od mjesta havarije, koji je hidrostatiki ispitivan.[3]
14/27

3.7 Ispitivanje EPNG-ovog programa zatite od unutranje korozije

Prema navodima EPNG-a, prije nesree, kompanija je nadgledala i ublaila uticaj unutranje korozije
kontrolom gasa koji ulazi u gasovod, vizuelnom inspekcijom unutranosti gasovoda, ienje piging
sistemom da bi se odstranile neistoe i duvanjem u cijevi za odlaganje otpada radi otklanjanja neistoa
i utvrivanja da li funkcioniu kako treba. Iz EPNG su izjavili kako su vjerovali da gasovod 1103 ne
transportuje gas koji moe izazvati korodiranje gasovoda, zato to je gas bio dovoljnog kvaliteta. Zbog
ovog uvjerenja nije vreno ispitivanje na to da li postoje ostaci vode u gasovodu.[3]
Ugovori sa snadbjevaima gasa su sadravali standarde o kvalitetu gasa, ali nisu dovoljno detaljni o
programu kontrole korozije. Neke take spajanja sa drugim gasovodima su imale monitoring kvalitete
gasa. U sluaju da doe do odreene kontaminacije gasa, dolazi do zatvaranja ventila ili se alarmira i
obavijesti centrala. Ovakav tip monitoringa kvalitete gasa je instaliran na gasovodu 1103, na Pecos River
stanici za regulaciju pritiska gasa i na prijemnoj taki 27 [km] nizvodno od Keystone stanice za regulaciju
pritiska gasa. Lokacija na prijemnoj taki je imala samozatvarajui ventil, koji se aktivira pri povienom
sadraju hidrogensulfida (H2S) ili se aktivira alarm pri povienom sadraju ugljendioksida (CO2). Nije bilo
aktiviranja samozatvarajuih ventila i alarma ni na jednoj lokaciji. EPNG nije bio u mogunosti da obezbjedi
podatke o vodenoj pari za gasovod 1103, 19 mjeseci u periodu izmeu 1998. i 2000.[3]
Takoe je instaliran monitoring kvalitete gasa u gasovodu 1100, kako na stanicama za regulaciju pritiska
gasa isto tako i na pojedinim prijemnim takama. Prema navodima EPNG na nekim lokacijama je osoblje
prikupljalo i analiziralo uzorke gasa. Nije bilo nikakvih pisanih podataka u izvjetaju, od strane tehniara,
vezano za gas koji je van specifikacija.[3]
U gasovodu 1103 nije bilo ispitivanja kvaliteta gasa, jer kako navode iz EPNG-a bili su uvjereni da
transportuju gas koji ne izaziva koroziju gasovoda. EPNG nije ubrizgavao nikakve inhibitore u gasovod
1103. EPNG nije zahtijevao ultrazvuno ispitivanje debljine stijenke na mjestima gdje se nisu mogle vriti
pig operacije, tako da ovaj vid ispitivanja nije ni primjenjen. Prema navodima EPNG-a vizuelnim
ispitivanjem i u toku odravanja gasovoda 1103 nije uoena unutranja korozija.[3]

3.8 Procedure kontrole unutranje korozije

Analizirane su procedure kontrole unutranje korozije koje su bile na snazi prije havarije i procedure na
snazi u vremenu havarije.

3.8.1 Procedure na snazi prije havarije

U vremenu havarije EPNG je bio u procesu implementacije novih procedura za kontrolu unutranje
korozije a u tom trenutku kompanijin program za kontrolu unutranje korozije bio je voen prema EPNGovom priruniku Prirunik za rad i odravanje (eng. Operation and Maintence Procedures).[3]
Poglavlje 201.2 Kontrola korozije(eng. Corrosion control) propisuje minimalne zahtjeve za nadgledanje i
zatitu metalnih konstrukcija od korozije. Referenca za ovo poglavlje su Kodovi federalnih standarda
(eng. Code of Federal Regulations CFR) koji ukljuuju federalne propise Sjedinjenih Amerikih drava za
zatitu od korozije.[3]
Meutim procedure nisu opisale faktore koji se trebaju uzeti u obzir prilikom procjene da li je transportovani
gas korozivan. Kompanijin standard za kontrolu kvalitete gasa, opisuje nekoliko supstanci koje
kontaminiraju gas, kao to su CO2, H2S i O2, ali ne navodi kolika je maksimalna dozvoljena koncentracija
ovih supstanci. U sluaju da je utvreno da se transportuje korozivan gas kroz gasovod, procedure
propisuju korake za smanjenje uticaja korozije. Meutim nije opisano kako da tehniari izvedu monitoring
i da odrede da li su koraci za smanjenje uticaja korozije bili efikasni. Procedure nisu opisivale kako otkriti
unutranju koroziju, osim vizuelnim ispitivanjem segmenta koji je odstranjen sa gasovoda.[3]

3.8.2 Procedure na snazi za vrijeme havrije

U maju 2000. godine izdat je novi prirunik za kontrolu korozije, pod nazivom Prirunik za kontrolu
korozije (eng. Corrosion Control Manual). Dio koji opisuje kontrolu unutranje korozije je poglavlje 700
Kontrola unutranje korozije (eng. Internal Corosion Control). Poglavlja koja su se mogla i dalje primjeniti
iz starog prirunika Prirunik za rad i odravanje su poglavlje 308.1 Korozija, generalno i evidencija,
(eng. Corrosion, General and Records) i 308.3 Kontrola unutranje korozije.
15/27

Referenca za ova poglavlja je bio takoe CFR. Poglavljem 308.3 se zahtijeva da se gas i tenosti testiraju
da bi se utvrdilo da li mogu izazvati koroziju na gasovodima, te opisuju procedure da se smanji mogunost
pojavljivanja unutranje korozije. Poglavlje 700 ukljuuje standard o kvalitetu gasa i fluida koji se
transportuju gasovodom, to predstavlja prvu liniju odbrane od unutranje korozije, te naglaava da se
samo regularnim monitoringom i analizom moe utvrditi da li je transportovani gas korozivan.[3]
Poglavlje 700 takoe sadri podatke o korozivnim sastojcima koji se mogu nalaziti u gasu, liste standarda
o kvalitetu gasa koji se transportuje, upute za korozione kupone i inhibitore, raspored za prikupljanje tenih,
gasnih i vrstih uzoraka, upute za ouvanje dokumentacije nakon curenja ili havarije. Takoe ovo poglavlje
naglaava da se gas koji je korozivan ne smije transportovati gasovodom, sve dok se ne utvrdi njegov
uticaj na unutranje korodiranje gasovoda, i dok se ne preduzmu mjere za smanjenje uticaja gasa na
korodiranje gasovoda.[3]
Za vrijeme havarije, EPNG je bio u toku implementiranja novih procedura, te je podvrgao tehniko osoblje,
odgovorno za koroziju obuci u cilju potpunog usvajanja novih procedura, poetkom augusta 2000. Obuka
za ostalo osoblje, odgovorno za kontrolu korozije je odreena za kasnije datume.[3]
Nakon havarije, EPNG je preuredio poglavlja iz Prirunik za rad i odravanje i Prirunik za kontrolu
korozije , koja se odnose na koroziju.[3]

3.9 Program internog audita

EPNG-ov Prirunik procedura za osiguranje kvaliteta audita (eng. Quality Assurance Auditing
Procedures Manual), izdat 4. februara 1999., preureen 3. marta 1999. opisuje kompanijin program
internog audita. Poglavlje Kontrola korozija - Interni kuponi (eng. Corrosion Control Internal Coupons)
je posveeno unutranjoj koroziji. Neka od pitanja, iz navedenog poglavlja, na koja se moraju dati odgovori
tokom provoenja audita su [3]:
Da li se transportuje korozivan gas?,
Ako se transportuje, da li je ispitan uticaj korozivnog gasa na gasovod?,
Koji koraci su poduzeti da se smanji uticaj unutranje korozije na gasovod?,
Inhibitori?,
Dehidratori?,
Da li su ugraeni unutranji kuponi za nadgledanje efikasnosti mjera za ublaavanje uticaja
korozije?,
Ako jesu, da li se kuponi provjeravaju dva puta svake kalendarske godine?,
Da li je koliina smanjenja stijenke gasovoda u toku jedne godine prihvatljiva?
Osobi za provoenje audita je bila dostupna printana verzija obrasca za sprovoenje audita, kako bi
mogao zabiljeiti sve podatke o auditu. Meutim ovi obrasci nisu sadravali gore navedena pitanja vezana
za koroziju, niti je bilo predvienog mjesta u obrascu gdje bi se pitanja i odgovori mogli zabiljeiti.[3]

16/27

4 Analiza
EPNG gasovod 1103 je radio na 80 [%] od maksimalnog mogueg radnog pritiska kada je dolo do
pucanja cijevi. Pukotina se desila na mjestu gdje je unutranja korozija smanjila debljinu stijenke cijevi.
injenica da se na gasovodu pojavila pukotina kao rezultat preoptereenja bez bilo kakve naznake o
zamoru pokazuje da je pucanje jedan nepredvien dogaaj. Sigurnosni odbor (eng. Safety Board) je
zakljuio da je gasovod 1103 napukao kao rezultat ozbiljne unutranje korozije, koja je uzrokovala
smanjenje debljine stijenke cijevi na taku, nakon koje materijal nije mogao izdrati pritisak koji je vladao
unutar cijevi.[3]
Nekoliko faktora je doprinijelo da korozija, koja je uzrokovala pukotinu na gasovodu ne bude otkrivena i
uzeta u obzir od EPNG-a prije nesree, i ti faktori su nabrojani u ovoj analizi.[3]
Najvei problemi otkriveni tokom istrage nesree su [3]:
Lo dizajn i konstrukcija gasovoda,
Neadekvatnost EPNG- ovog sistema kontrole unutranje korozije,
Neadekvatnost federalnih sigurnosnih standarda za gasovode,
Neadekvatnost federalnog nadzora nad rukovodiocem gasovoda.

4.1 Istraivanje uzroka

Istraga je utvrdila da je radni pritisak od 46,5 bara koji je vladao u cijevi kada se desila pukotina bio ispod
maksimalnog radnog pritiska od 58 bara, utvren za taj dio gasovoda. Rad gasovoda je nadziran sa
SCADA sistemom, i u stanici Pecos River, odmah nakon stvaranja pukotine dolazi do kratkih smetnji
SCADA sistema i konstantnog gubitka SCADA podataka, kao rezultat nestanka struje u Pecos River
stanici za regulaciju pritiska. Kontrolor precizno procjenjuje dostupne informacije i pokree odgovarajui
sigurnosni protokol. Nije bilo dokaza o sabotai gasovoda ili o vanjskoj koroziji na mjestu pukotine.
Sigurnosni odbor na osnovu toga zakljuuje da nesrea nije uzrokovana sljedeim faktorima [3]:
preoptereenje usljed visokog pritiska
smetnje ili gubitak podataka i informacija SCADA sistema
spoljanja oteenja gasovoda uzrokovana iskopavanjima ili drugim aktivnostima
spoljanja korozija cjevovoda

4.2 Odgovor EPNG-a na havariju

EPNG-ovi radnici, koji su bili na mjestu nesree u roku od 19 minuta nakon eksplozije, su radili brzo i
efikasno da zaustave curenje gasa iz gasovoda i da ugase vatru. Poto nisu znali koji je gasovod
eksplodirao, poeli su da zatvaraju ventile du podruja vatre na sva etiri EPNG-ova gasovoda. Osoblje
za vanredne situacije je stiglo na mjesto nesree 25 minuta poslije eksplozije, i pozicioniralo se u Pecos
River stanici za regulaciju pritiska gasa. Oni su ekali da se zaustavi isticanje gasa i da se ugasi vatra.
Kako se incident desio u ruralnom podruju osoblje za vanredne situacije nije oekivalo da je neko od ljudi
povrijeen. Meutim nakon otprilike 40 minuta nakon nesree, i pokuaja da se doe do ventila kako bi
se zaustavio tok gasa, EPNG-ov radnik je vidio vozilo u podruju vatre i tu informaciju prenio svojim
kolegama. Nakon 15 minuta, kada je isticanje gasa zaustavljeno i vatra ugaena, zaposlenik EPNG-a je
potvrdio da ima vozila u podruju gdje je vatra gorjela. Ova informacija je preneena osoblju za vanredne
situacije koji su odmah zapoeli akciju spaavanja. Carlsbad medicinsko osoblje je stiglo na lice mjesta i
bili su stacionirani u Pecos River stanici za regulaciju pritiska gasa. Medicinsko osoblje i medicinski
tehniari su neumorno radili na ranama i ozljedama rtava i uurbano ih odvezli u bolnicu u Teksasu.[3]
Sigurnosni odbor primjeuje da EPNG-ov radnik koji je prvi primjetio vozila rtava nije odmah obavijestio
osoblje za vanredne situacije o tome dok vatra nije ugaena. Kako bi osoblje za vanredne situacije
pokrenulo akciju spaavanja rtava, bilo je bitno da dobiju ovu informaciju to prije, jer je to moglo da
ublai ozbiljnost samog incidenta. U ovom sluaju, zbog intenziteta same vatre u blizini kampa, topline
zajedno sa vatrom i potekoe ekipe da reaguje u podruju vatre, sigurnosni odbor je ustanovio da rezultat
nesree ne bi bio drugaiji ak i da je osoblje za vanredne situacije obavijeteno ranije, meutim precizan
efekat ranije obavjetenosti osoblja za vanredne situacije nije mogue utvrditi.[3]
Analizom reakcije osoblja EPNG-a i medicinskog osoblja, moe se rei da se posljedice havarije i nisu
mogle ublaiti u veoj mjeri.[3]
17/27

4.3 Analiza unutranje korozije u gasovodnoj liniji 1103

Meusobno povezane rupice na unutranjosti cijevi, su posmatrane u havarisanom podruju gasovoda
1103. Tipino, ove rupe su pokazale brazde i ispod-povrinske pukotine koje se esto povezuju sa
mikrobiolokom korozijom. Profil rupe je pokazao da je koncentracija klorida u rupama rasla postepeno od
vrha ka dnu. Poveana koncentracija klorida moe rezultirati pojavom odreenih tipova bakterija. Sva etiri
tipa mikroba (aerobne, aneorobne, sulfatne i kiselinske) su posmatrane na uzorcima gasovoda 1103,
uzetih iz dvije iskopane rupe oko 640 [m] od mjesta gdje se desila havarija. Iako individualni doprinos
razliitih mikroba u korozionom procesu ne moe biti procijenjen, ispitivanja oteenih dijelova i analize
korozionih produkata sugeriu da su mikrobioloki uticaji u nekoj mjeri doprinijeli korozionom procesu.[3]
Rastvoren O2 u elektrolitu moe uzrokovati pojavu rupica kreiranjem koncentracionih elija. CO2 je topljiv
u vodi i formirati e karbonsku kiselinu, koja je korozivna pri djelovanju na ugljini elik.[3]
Kada je rastvoren u vodi H2S formira slabu kiselinu koja ima isto tako korzivni uticaj na ugljini elik. U
kombinaciji sa rastvorenim O2 moe uzrokovati pojavu rupiaste korozije. Iako prisutne u manjim
koliinama ove potencijalne korozivne supstance su bile prisutne u gasovodu 1103. Isto tako razliiti uslovi
su uzrokovali poveanje ovih supstanci u transportovanom gasu. Hloridi su bili posmatrani u svim
koroziono oteenim uzorcima. Anioni, kao to je hlorid, uzrokuju rupiastu koroziju. Koncentracija hlorida
u rupicama moe biti mnogo vea nego izvan rupica.[3]
Hemijske analize su pokazale da je kiselost ( pH 6,7 - 6,8) tenosti uzete u gasovodu u Pecos River stanici
za regulisanje pritiska, mnogo vea nego tenosti iz gasovoda u stanici Keyston ( pH 8,2). Isto tako uzorci
materijala uzetih sa pig prijemnika iz gasovoda 1100 i 1103, i uzorak materijala uzetog na niim takama
gasovoda 1103 su bili mnogo kiseliji od uzorka materijala uzetog sa odvodne cijevi u gasovodu 1103.
Nizak nivo kiselosti u uzorcima moe biti rezultat djelovanja rastvorenog CO2 i/ili H2S u vodi i/ili udjela vode
niske kiselosti u gasu. Kisela voda (pH < 7) je korozivno uticajnija na ugljini elik od obine vode (pH >
7). Takoe voda i ostale korozivne supstance kao to su hloridi, O2, H2S, i CO2 su vjerovatno svi doprinijeli
posmatranom korozionom optereenju. Kao rezultat toga sigurnosni odbor je utvrdio da je korozija koja je
ispitivana na gasovodu, najvjerovatnije nastala kao rezultat djelovanja mikroba i oneienja kao to su
vlaga, hloridi, O2, CO2, i H2S.[3]

4.3.1 Mikrobioloka korozija

U definiciji mikrobioloka korozija je degradacija metalnih materijala, koja je rezultat aktivnosti raznih
mikroorganizama koji proizvode agresivne tvari. Mikroorganizmi stvaraju uslove pogodne za razvoj
korozije ili su u mogunosti da uestvuju direktno u elektrohemijskoj reakciji koja se deava na povrini
metala. Na slici 4.1 je prikazan uzorak cijevi sa mikrobiolokom korozijom.[10]

Slika 4.1: Uzorak cjevi sa mokrobiolokom korozijom [11]

Bioloki razvoj bakterija uzrokuje korozijske probleme. Vie vrsta bio-organizama mogu da poveaju
koroziju metala kroz njihove metabolike procese. Uglavnom, dokazano je da je prisustvo bio-organizama
u svakom radnom okruenju rezultuje lokalnom prije nego optom korozijom.
18/27

Ali mogunost djelovanja bio-organizama u depozitima u velikim koliinama sa metalnim jonima, pokazuje
da uestvuju u procesu korozije. Mikrobioloki uzrokovana korozija je odgovorna za veinu pojava
unutranje korozije u gasovodima za distribuciju. Tip korozije uzrokovan od mikroba rezultuje sa
pojavljivanjem rupica sa otrim ivicama i esto sa rupicama unutar ve postojeih rupa. Ove su rupice
obino rasporeene du cijevi kada se u cijevi nalazi vlaga, i to pri skupljanju vlage na dnu cijevi gasovoda,
kada voda sadri aproksimativno oko 30 % neistoa. Rupice unutar rupa gasovoda se obino pojavljuju
kao prave linije na rupama koje su ispunjene sa mjeavinom vode sa raznim fluidima ili depozitima. Voda
moe da se akumulira u gasovodima kada je brzina gasa mala, ili kad gasovod ima periode u kojima ne
radi. Kada se bakterije skupljaju na zidovima, one kreiraju kolonije koje pomau da se razviju i druge
bakterije. Dobro poznate bakterije koje uzrokuju koroziju su ukljuujui bakterije koje proizvode kiseline,
bakterije koje reduciraju sulfid, bakterije eljeza i bakterije oksidiranog mangana itd.[10]
Ove bakterije pospjeuju koroziju na zidovima gasovoda jer u zajednikom djelovanju s vodom stvara se
pogodno tlo za razvoj korozije, koja uzrokuje smanjivanje stijenke cijevi gasovoda. Mikrobioloka korozija
je jedna od razliitih vrsta korozije koja doprinosi znaajnim gubicima u ekonomiji i privredi, i danas su
propisani zakoni i standardi za suzbijanje problema unutranje korozije. Na slici 4.2 su prikazani uzroci
mikrobioloke korozije i koloniziranje bakterija na stijenci cjevovoda.10]

Slika 4.2: Nastanak kolonija bakterija na stijenci cijevi gasovoda [12]

4.4 Analiza fizikih osobina gasovoda 1103

Ispitivanje cijevi na kojoj se desilo napuknue otkriva pet nabora u stijenci na gornjem dijelu gasovoda.
Nabori u stijenci cijevi se deavaju pri savijanju cijevi, ili pri spajanju segmenata gasovoda tokom
konstrukcije, ili od vanjskih sila, kao to su klizita kad je gasovod u funkciji. Kada je cijev savijena i nabori
se stvore na gornjoj povrini, tada se pri dnu vlakna cijevi izduuju i nastaju blaga udubljenja. Analizirana
unutranja korozija u gasovodu na lokaciji havarije, se pojavila na dnu cijevi, gdje su tenosti
najvjerovatnije napravile bazen koji je konstantno mijenjao svoj sadraj. Zbog vee gustine vode u odnosu
na hidrokarbonske tenosti, koje su takoe bile prisutne u gasovodu, voda se akumulirala na dnu bazena
dok su hidrokarbonske tenosti bile na vrhu, to je kreiralo idealne uslove za razvoj unutranje korozije.[3]
S obzirom da su postojali problemi prilikom pigging operacija, i neki dijelovi gasovodne linije 1103 se
nisu mogli oistiti zbog loeg dizajna gasovoda, bilo je jasno da su dizajn i fizike osobine gasovoda u
velikoj mjeri uticale na nastajanje unutranje korozije kao i na konano havarisanje gasovoda.[3]
ASME kod za gasovode (ASME B 31.8. Prijenos gasa i distributivni sistemi gasovoda) sadri preporuke
za dizajn, preporuke povezane sa kontrolom unutranje korozije za nove, i preporuke sa modifikacijama
za postojee gasovode.
19/27

Iako su neki rukovodioci prihvatili ove preporuke ili su imali sopstvene ininjerske standarde za dizajn i
konstrukciju, u cilju da minimiziraju akumulaciju tenosti i da uklone tenosti iz gasovoda, nije bilo
federalnih standarda koji su bili obavezni za sve rukovodioce gasovoda.[]
Minimalno cjevovodi bi trebali da [3]:
budu konstruisani tako da se minimizira akumulacija tenosti,
budu opremljeni sa efikasnim istaima tenosti i estica,
budu opremljeni sa odreenim ureajima za kontrolu korozije na lokacijama sa velikom
mogunou unutranje korozije.

4.5 Analiza EPNG-ovog programa zatite od unutranje korozije

U vrijeme incidenta, EPNG je poinjao proces implementacije kontrole unutranje korozije baziran na
novim procedurama, uvedenim 15. maja 2000 i 10. jula 2000. godine. Obuavanje osoblja novim
procedurama je poelo u augustu 2000. godine, a nove mjere protiv korozije koje su spomenute u ovom
dokumentu su morale biti potpuno implementirane u vrijeme incidenta.[3]
Ove procedure nisu ukljuile specifine radne uslove, kao to je voda u gasovodu, korozivne supstance u
gasu i tenosti, i brzina gasa, koji trebaju da budu razmotreni kada se procjenjuje mogunost unutranje
korozije u gasovodu. Iako su vodei ljudi EPNG-a naglasili da su se djelomino oslonili na odravanje
kvalitete gasa u prevenciji od korozije, kompanija nije preduzela potrebne korake da bi se adekvatno
kontrolirala kvaliteta gasa koji ulazi u gasovod. 1999 godine procedure nisu pruile upute koje se odnose
na to kako bi se unutranja korozija otkrila na neki drugi nain, osim vizuelne inspekcije segmenta cijevi
nakon to se isjee.[3]
Procedure nisu detaljno opisale kako polugodinji monitoring moe da odredi efikasnost mjera protiv
korozije, i kako da se izvede. Ureaji za monitoring unutranje korozije nisu koriteni na gasovodu 1103,
izmeu Keystone i Pecos River stanica za regulaciju pritiska, zato to se vjerovalo da gas nije
korozivan. Nakon akvizicije senata u januaru 2000, El Paso Energy je osnovao tim strunjaka iz podruja
industrije gasovoda, da se utvrdi najbolja praksa i napie novi prirunik za rad i odravanje. Rezultat su
bile procedure u sklopu Prirunika za rad i odravanje koji je izdat 15. maja, 2000 godine, a potom je
uslijedio prirunik Kontrola korozije 10. jula 2000 godine. Ove procedure su bile primjenjive na El Paso
Energy gasovode i bile su odobrene u vrijeme incidenta u avgustu 2000. godine. Ove procedure su bile
znatno bolje od prethodnih, i detaljnije su opisivale kontrolu i monitoring gasa koji ulazi u gasovod. Meutim
ove procedure su bile u toku implementacije neposredno prije havarije. Moe se zakljuiti da EPNG-ov
program kontrole unutranje korozije i monitoring kvalitete gasa nije bio adekvatan, da se u dovoljnoj mjeri
smanji uticaj unutranje korozije na gasovod.[3]

4.6 Federalni sigurnosni standardi

Federalni standardi za cjevovode (misli se na USA) su ukljuivali dva dijela, jedan koji sadri zahtjeve za
kontrolu unutranje korozije i drugi koji zahtjeva da procedure za taj program kontrole, budu uvrtene u
dio obaveza rukovodioca i prirunika za odravanje. Propisi nisu definisali termin korozivni gas ali su
naglaavali da takav gas ne bi smio biti transportovan ako njegov uticaj na gasovod nije ispitan, i ukoliko
nisu preduzeti odreeni koraci da se minimizira unutranja korozija. Propisi naglaavaju da za pojavu
unutranje korozije voda tipino mora biti prisutna, zajedno sa ostalim korozivnim supstancama kao to
su hloridi, H2S, CO2, O2 ili bakterije. Propisi nisu specifino precizirali uticaj mikrobioloke korozije ili to
kako kombinovan uticaj vode i koroziva moe doprinijeti pojavi korozije. Propisi isto tako nisu obraali
panju na vanost sljedeeg: minimiziranja koliine i akumulacije tenosti u gasovodu, odstranjivanja
tenosti iz gasovoda, odravanja cijevi za odlaganje otpada, i ulozi brzine gasa u procesu kontrole korozije.
Zbog toga to federalni propisi nisu opisali navedene probleme, sigurnosni odbor je zakljuio da federalni
standardi o sigurnosti cjevovoda nisu pruali dovoljne smjernice i upustva rukovodiocima ili osoblju koje
se bavi ublaavanjem unutranje korozije.[3]

20/27

5 Zakljuci nakon izvedene analize

Analiziranjem ispitivanih faktora koji su uticali i koji su mogli uticati na havariju gasovoda moe se di do
slijedeih zakljuaka [3]:
1. Sljedei faktori nisu bili uzrok niti su doprinijeli incidentu ili njegovim posljedicama: Preoptereenje
pritiskom gasovoda, gubitak ili smetnje kontrole podataka SCADA sistema za monitoring, eksterno
oteenje gasovoda kroz iskopavanja ili eksterna korozija.
2. Gasovod 1103 je pukao kao rezultat ozbiljne unutranje korozije koja je uzrokovala smanjenje
zidova stijenke cijevi do take kada preostali metal nije mogao izdrati pritisak unutar cijevi.
3. Korozija koja je pronaena u gasovodu 1103 na mjestu incidenta je vjerovatno uzrokovana
kombinacijom unutar gasovoda, mikroba i takvih supstanci kao to su vlaga, hloridi, kisik, ugljen
dioksid, i hidrogen sulfat.
4. Da je na sekciji u kojoj je pukao gasovod bio sistem pigginga i da su pigovi koriteni redovno sa
otklanjanjem tenosti i estica iz gasovoda nakon svake upotrebe piga, unutranja korozija
razvijena u ovom dijelu cijevi bi bila znatno manje ozbiljna.
5. Vjerovatno uzrok djelominog zaepljenja cijevi za odlaganje otpada, uzvodno od mjesta havarije,
su bile neke tenosti koje su prolazile cijev za odlaganje otpada, nastavljale put du gasovoda, i
akumulirale na mjestu gdje se cijevi savila tj. stvorile bazen u udubljenju gasovoda to je
rezultovalo pucanjem.
6. Da je EPNG efikasno pratio kvalitet gasa kojim je snadbijevan gasovod i radne uslove u gasovodu
1103, da su uzorci gasa periodino ispitivani, i da su tenosti i estice (neistoe) odstranjene iz
gasovoda vjerovatno je da se havarija ne bi ni desila.
7. Prije incidenta EPNG nije imao efikasan i adekvatan program kontrole unutranje korozije, koji bi
identifikovao ili ublaio unutranju koroziju koja se deavala u gasovodu.
8. Tadanji federalni standardi za sigurnost gasovoda nisu pruali adekvatne smjernice
rukovodiocima gasovoda ili osoblju zaduenom za ublaavanje unutranje korozije.
9. Ured za sigurnost cjevovoda(OPS) nije napravio precizne procjene prije incidenta o EPNG-ovom
programu kontrole unutranje korozije i nije otkrio nedostatke u programu to bi eventualno
sprijeilo havariju.

5.1 Preporuke
Kao rezultat istrage o eksploziji prirodnog gasa i posljedine vatre 19 augusta 2000 godine, blizu
Carlsbada, Novi Meksiko, Nacionalni ured za sigurnost pri transportu je naveo sljedee sigurnosne
preporuke.[3]
Istraivakom programu i specijalnim programima administracije:
Izvriti reviziju 49 koda federalnih standarda dio 192, sa zahtjevima da novi ili zamjenjeni cjevovodi budu
dizajnirani i konstruisani sa osobinama da ublae unutranju koroziju. Minimalno takvi cjevovodi bi trebali
[3]:
da budu projektovani tako da zaustave akumulaciju tenosti
da budu opremljeni sa efikasnim istaima taloga i
budu u umogunosti da se vri monitoring mjesta cjevovoda na kojima je najvei potencijal za
unutranju koroziju.
Razviti zahtjeve potrebne da se osigura da program kontrole unutranje korozije rukovodioca cjevovoda,
uzme u obzir uticaj vode i ostalih kontaminata u procesu korozije.[3]
Procjeni OPS-ov program ispitivanja cjevovoda da se identificiraju nedostaci koji su rezultovali
neuspjehom inspektora, prije incidenta, da utvrde nedostatke u EPNG-ovom programu kontrole unutranje
korozije. Uvesti promjene potrebne da se osiguraju adekvatne procjene programa sigurnosti cjevovoda.[3]
NACE-u:
Utvrditi i ubrzati izradu industrijskog standarda za kontrolu unutranje korozije u elinim cjevovdima koji
e zamijeniti ili nadopuniti NACE standard RP01175-75.[3]

21/27

6 Poduzete mjere nakon havarije

Nakon svake havarije slijedi poduzimanje mjera za sprijeavanje deavanja iste ponovo, te dolazi do
promjena kako na samoj konstrukciji tako i u zakonima, normama i standardima.

6.1 Rekonstrukcija gasovoda

Nakon havarije EPNG je izvrio rekonstrukciju gasovoda 1103 i 1110 u podruju krianja sa rijekom.
Gasovod 1103 je modifikovan tako da je sad mogue izvesti piging operacije na segmentu izmeu Pecos
River i Keystone stanica za regulaciju pritiska gasa. Tokom hidrostatikog testa, gasovod 1103 je pukao
oko 640 m nizvodno od mjesta havarije. Na lokaciji pucanja ispitana je unutranja povrina donjeg dijela
cijevi, te je utvreno je da je dolo do redukcije debljine stijenke oko 69 %. U martu 2001. obavljena je in
line inspekcija (inspekcija unutranjosti cijevi) gasovoda 1103, ukljuujui i segmente koji su ranije
ieni pig opremom, te nisu pronaena podruja sa unutranjom korozijom koja zahtijevaju popravke.[3]
Gasovod 1110 je modifikovan kako bi bilo mogue izvoditi pig operacije od njegove poetne take, spoj
sa gasovodom 1103, do Pecos River stanice za regulaciju pritiska gasa. EPNG je istraio 9 niih taaka
gasovoda 1110, od poetne take spoja sa gasovodom 1103 do Pecos River stanice za regulaciju pritiska
gasa. Nisu pronaeni tragovi unutranje korozije. Neke od ispitanih taaka su bile uzvodno od ventila br.
6 na gasovodu 1110, a ove take su bile periodino iene i prije.[3]
Gasovod 1100 je uklonjen sa noseeg mosta i nova cijev prenika od 660 [mm] je ugraena na servisnom
mostu. Gasovod 1000 koji je bio zatvoren je uklonjen, takoe su srueni i visei mostovi, te nisu ponovo
izgraeni. Modifikovano je i napajanje energijom SCADA kompjutera, kao i modem na Pecos River stanici
za regulaciju pritiska gasa, kako ne bi dolo do prekida napajanja SCADA kompjuterske opreme u sluaju
nepredviene nesree.[3]

6.2 Upravljanje integritetom gasovoda

Nakon nesree, EPNG je razvio program za obuku osoblja o unutranjoj koroziji. Kao odgovor na havariju
poduzete su korektivne mjere kako bi se otkrila podruja sa unutranjom korozijom. Ispitano je 60
segmenata gasovoda, za koje se smatra da su najvie ugroeni unutranjom korozijom. Ti segmenti su
ispitani in line inspekcijom ili nekom od NDT metoda, a unutranja korozija je otkrivena u osam
gasovoda. Za est linija kompanija je utvrdila da se korozija pojavila kao izolovan sluaj. EPNG je poslao
sekcije preostale dvije linije na metalurka i hemijska ispitivanja. Testovima je pronaena poroznost u
jednoj sekciji gasovoda 1017, a unutranja korozija je smanjila debljinu stijenke za 42 %. Uzeti su uzorci
korozionih produkata iz ovog gasovoda i utvreno je da se u njima nalaze velike koliine bakterija koje
lue kiseline. Prije nego to su vraeni u pogon, na segmentima je izvrena reparatura. 4. decembra 2002.
uvedena su ogranienja pritiska, u gasovodima 1100, 1103 i 1110, od strane OPS-a.[3]
Nakon havarije, Korporacija El Paso (eng. El Paso Corporation) je implementirala program upravljanja
integritetom gasovoda, primjenjiv na 74030 km gasovoda kompanije. Formiran je izvrni komitet koji je
obezbijedio nadgledanje programa i komitet koji e direktno nadgledati i kontrolisati program upravljanja
integritetom gasovoda. Program ukljuuje iroku kontrolu brzine gasa, niih taaka u gasovodu, cijevi za
odlaganje otpada, posuda pod pritiskom, historije kvaliteta gasa, analiza tenosti i svih ostalih operacija.
Ostali dijelovi ovog programa ukljuuju operacione audite, implementaciju unaprijeenih procesa,
uzajamnu komunikaciju, dijeljenje steenog iskustva i sl. Program nalae in line inspekciju svih
gasovoda na kopnu iji je prenik vei od 152,4 [mm].[3]

6.3 Federalne mjere

23. augusta 2000. RSPA je izdao korektivne mjere (anex B) za Ured kompanije El Paso za energetiku i
gasovode (eng. El Paso Energy Pipeline Group), koje od EPNG-a zahtijevaju da poduzme odgovarajue
mjere zatite okolia od potencijalnih zagaenja, koja su u vezi sa njihovim gasovodima. Lista korektivnih
mjera sadrala je 25 zahtjeva koje je trebalo ispuniti.[3]
29. augusta 2000. od strane RSPA je izdat bilten sa savjetima Savjetodavni bilten (eng. Advisory Bulletin
ADB-00-02, anex C) za sve operatore koji vre transport prirodnog gasa gasovodima. Ovaj bilten daje
savjete kako da se provjere programi monitoringa unutranje korozije i nudi upute za to.[3]
22/27

U junu 2001. od strane OPS-a za Ured kompanije El Paso za energetiku i gasovode je izdat zapisnik
kojim navodi niz nepravilnosti i vjerovatnih prekraja, te prijedlog kazne. U zapisniku je navedeno da je
OPS na osnovu ispitivanja zakljuio da je unutranja korozija odigrala najveu ulogu za izazivanje havarije.
Takoe su naveli kako su ispitivanja pokazala da je unutranja korozija djelovala u duem vremenskom
periodu, na niim mjestima u gasovodu gdje je dolo do nakupljanja tenosti.[3]

23/27

7 Zakljuna razmatranja
Neki dogaaji su nepredvidivi i ovjek je jednostavno u nemogunosti da djeluje i da uini neto povodom
njih. Nesree se svakodnevno deavaju a na ljudima je da tu svakodnevnicu pokuaju da promijene, i da
procenat havarija svedu na minimum. Moe se rei da ljudi iz svake havarije postaju pametniji. Treba
naglasiti da je u sluaju havarije gasovoda blizu Carlsbada zakazao ljudski faktor, ponajvie zbog toga to
nisu napisani dovoljno detaljni standardi koji se tiu unutranje korozije i njene prevencije, tako da nisu
vrene ispravne kontrole kvalitete gasa koji se kasnije ispostavio kao korozivan, i jedan od kljunih uzroka
same havarije. Zakljuak je da se havarija blizu Carlsbada mogla izbjei boljom komunikacijom izmeu
dravnih instituta za standarde i rukovodiocem El Paso gasovoda, tako da ne bi bilo potrebe da ljudski
ivoti budu izgubljeni. Nakon svake od havarija, ljudi nastoje da poprave greke koje su izazvale havariju
i da uspostave nove standarde koji e produiti vijek konstrukcija, utediti novac koji se troi na reparaturu
havarisane konstrukcije, te spasiti eventualne ivote koji bi mogli da budu ugroeni, ukoliko se havarija
dogodi blizu naselja. Treba se nadati da e ljudi u budunosti postati jo savjesniji o opasnostima koje
moe prouzrokovati havarija, te da e sa podignutom svijeu uiniti sve kako bi se broj havarija to vie
reducirao.

24/27

8 Literatura
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]

[11]
[12]

S. Muratovi (2012). Zavrni rad, Sistematizacija havarija cjevovoda u industriji gasa i nafte.
Mainski fakultet, Sarajevo.
S. M. Folga (2007). Natural Gas Pipeline Technology Overview. Argonne National Laboratory.
Izvjetaj o havariji, Natural Gas Pipeline Rupture and Fire Near Carlsbad, New Mexico, august
19.2000. National Transportation Safetey Board, Washington D.C. 2003.
R. Newman (2010). Pitting Corrosion od Metals. asopis, JES Clasics ESC Science at Its Best.
E. Y. Ma (2012). Corrosive Effects of Chlorides on Metals, Department of Marine Engineering,
NTOU,Republic of China (Taiwan).
API 5L (2014). Specification for Line Pipe, section: 49 CFR 192.113. Aerican Petroleum Institute.
Broura, Product Recovery and Pigging. FAQs. 2015.
i4 Automation Ltd. http://www.i4automation.net/wp/?paged=6, 2015.
Pigging Systems. Wiese Europe. http://www.wiese-europe.com/transfer/content.asp, 2015.
N. Muthukumar, A. Rajasekar, S. Ponmariappan, S. Mohanan, S. Maruthamuthu, S. Muralidharan,
P. Subramanian, N. Palaniswamy, M. Raghavan (2003). Microbiologically influenced corrosion in
petroleum pipelines A overview. Indian Journal of Experimental Biology.
BTI products LLC. https://www.bti-labs.com/, 2015.
Liang Research Group. http://cfm.mines.edu/research.html, 2015.

25/27