ANESTEZIJA

Ljubica Pejakov

OPSTA ANESTEZIJA
= neosetljivost

Definicija: Descedentna
depresija nervnog sistema
koja posle kore mozga prelazi
na bazalne ganglije,
cerebelum, kicmenu mozdinu
a na kraju zahvata medularne
centre.

HIRURSKA ANESTEZIJA
:
STANJE REVERZIBILNE I
BEZOPASNE NEOSETLJIVOSTI
PACIJENTA KOJE ODLIKUJE :

SAN
ANALGEZIJA
MISICNA RELAKSACIJA
GUBITAK REFLEKSA
AMNEZIJA

TEORIJE OPSTE ANESTEZIJE

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

TEORIJA INHIBICIJE OKSIDACIJE

LIPOIDNA TEORIJA
KOLOIDNA TEORIJA
ADSORPCIONA TEORIJA
TEORIJA POVRSINSKOG NAPONA
TEORIJA SINAPTICKE TRANSMISIJE
ELEKTRICNA TEORIJA/JONSKI KANALI
RECEPTORI (GABA, OPIOIDNI)

POSTUPCI: PREANESTETICKA VIZITA

CILJ: OPTIMALNO STANJE PACIJENTA

Alergije
KVS, bolesti pluca, diabetes melitus
Bolesti jetre (hepatitis, alkohol)
Prethodne operacije I anestezije
Krvarenja, navike (alkohol, pusenje),
upotreba lekova

POSTUPCI: PREANESTETICKA
VIZITA
FIZIKALNI PREGLED :
DISAJNI PUT, SRCE, PLUCA,
NEUROLOSKI STATUS
LABORATORIJSKI PREGLEDI
EKG, RTG PLUCA
PROCENA PSIHICKOG STANJA
INFORMACIJE, IZBOR ANESTEZIJE
KORIGOVANJE STANJA

ASA KLASIFIKACIJA
ASA I = ZDRAV PACIJENT
ASA II = LAK ILI UMEREN SISTEMSKI
POREMECAJ
ASA III = TEZAK SISTEMSKI
POREMECAJ ILI OBOLJENJE
ASA IV = TEZAK SISTEMSKI
POREMECAJ KOJI UGROZAVA ZIVOT
ASA V = MORIBUNDAN PACIJENT
H = HITNE OPERACIJE

PREMEDIKACIJA
SVRHA:
SMANJENJE STRAHA I NAPETOSTI
ANALGEZIJA, SMANJENJE REFLEKSNE
NADRAZLJIVOSTI
SMANJENJE BAZALNOG METABOLIZMA
INHIBICIJA SEKRECIJE SALIVE I DISAJNIH
PUTEVA
SMANJENJE MUCNINE I POVRACANJA
OBEZBEDITI LEKOVE ZA HRONICNO
OBOLJENJE, ALERGIJU ILI PREVENCIJU
INFEKCIJE

PREMEDIKACIJA: LEKOVI
ANKSIOLITICI,
SEDATIVI, AMNEZIJA
BENZODIAZEPINI

Diazepam
Lorazepam
Midazolam
Prometazin
Hlorpromazin
ANALGETICI
OPIJATI

Morfin
Petidin

ANTIEMETICI
Droperidol (DHBP)
Metoklopamid
Ondansetron

ANTACIDI
H2 BLOKATORI
Ranitidin
Famotidin

FARMAKOLOSKO
DELOVANJE ANESTETIKA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

CNS
Autonomni nervni sistem
Respiratorni sistem
Kardiovaskularni sistem
Funkcije jetre I bubrega
Metabolizam
Uterus

V R S T E

A N E S T E Z I J E

OPSTA
INTRAVENSKA:
Neuroleptanestezija (NLA)
Totalna
intravenska
(TIVA)
INHALACIONA
(kombinovana)

R EGIONALNA

CENTRALNI BLOK

Epiduralna
Spinalna
PERIFERNI BLOK
- blokovi delova tela
LOKALNA
- infiltrativna,
- topikalna

OPSTA ANESTEZIJA: PUTEVI DAVANJA

INTRAVENSKI
INTRAMUSKULARNO
DISAJNIM PUTEVIMA
(MASKA, ENDOTRAHEALNI TUBUS,
TRAHEOSTOMSKA KANILA,
LARINGEALNA MASKA)

PER REKTUM

KLINICKO PRACENJE TOKA ANESTEZIJE

STADIJUMI I ZNACI ANESTEZIJE
I Stadijum: UVOD ILI ANALGEZIJA
II Stadijum: DELIRIJUM
III Stadijum: HIRURSKA ANESTEZIJA
1. Stepen povrsna hirurska anestezija
2. Stepen - srednje duboka
3. Stepen duboka hirurska anestezija
4. Stepen - veoma duboka hir.
anestezija
IV Stadijum: RESPIRATORNA PARALIZA

INHALACIONA ANESTEZIJA
MAC = Minimalna Alveolarna
Koncentracija: minimalna koncentracija
anestetika u alveolama potrebna da ukine refleksni
odgovor (pokret) na hirursku inciziju kod 50%
pacijenata

IDEALAN INHALACIONI ANESTETIK

Prijatan miris, neiritabilan za disajne puteve
Brz uvod u anesteziju
Hemijski stabilan, nezapaljiv I neeksplozivan
Nizak koeficijent krv/gas (brz uvod I budjenje)

IDEALAN INHALACIONI ANESTETIK

Da ima moc amnezije, analgezije i
relaksacije
Dovoljno potentan za upotrebu visokih
koncentracija kiseonika
Netoksican, ne izaziva alergiju
Izlucivanje (nepromenjen) preko pluca
Bez (ili minimalna) depresija KVS i
respiratornog sistema
Bez interakcije sa drugim lekovima
(vazopresori, kateholamini)

INHALACIONI ANESTETICI
VOLATILNI

(isparljivi)

Halotan
Enfluran
Izofluran
Sevofluran
Desfluran

GASNI
Azot
oksidul
(N2O)

-Prisley, 1776.
godine
- Davy, 1799. godine
- H. Wells, 1884.
godine

OPSTA ANESTEZIJA : INTRAVENSKA

ISTORIJAT

1665. godine: S. Elsholtz (sir Cristopher

Wren?) opijatna neosetljivost
1847. godine: Pirogov prva intravenska
anestezija na psima
1875. godine: Or prva monografija
(hloral-hidrat)
1932. godine: Wesse heksobarbiton
1935. godine: Lundy tiopenton, zlatni
standard

OPSTA ANESTEZIJA: INTRAVENSKA

IDEALAN INTRAVENSKI ANESTETIK

Dobra rastvorljivost u vodi (stabilan

rastvor, neiritabilnost tkiva)
Brz i miran uvod u anesteziju
Odsustvo hipersenzibilnosti
(preosetljivost)
Bez depresije KVS i respiratornog
sistema
Bez interakcije (neuromuskulatorni
blokatori)

OPSTA ANESTEZIJA: INTRAVENSKA

IDEALAN INTRAVENSKI ANESTETIK

Brza eliminacija / biotransformacija
(neaktivni i netoksicni metaboliti)
Brzo i mirno budjenje
Netoksicnost za druge organe
Bez oslobadjanja histamina
Analgetski efakat u subanestetickim
koncentracijama
Bez stimulacije porfirije

ANESTEZIJA : INTRAVENSKI ANESTETICI

MIC: Minimalna Intravenska Koncentracija Anestetika:
minimalna koncentracija anestetika u krvi potrebna da
ukine refleksni odgovor (pokret) na hirursku inciziju u
50% pacijenata.

BARBITURATI
(ultrakratkog dejstva)
Tiopenton
Metoheksiton
Antagonist :
FLUMAZENIL

BENZODIAZEPINI
Diazepam
Midazolam

ANESTEZIJA : INTRAVENSKA
INTRAVENSKI ANESTETICI
Ketamin (disocijativna anestezija)
Propofol
Etomidat
INTRAVENSKI ANALGETICI - OPIOIDI:
- Fentanil
Antagonisti opioida: Alfentanil

- Sufentanil
- Remifentanil

Nalokson

NEZELJENE REAKCIJE NA INTRAVENSKE

ANESTETIKE
REAKCIJE PREOSETLJIVOSTI (1952. godine)
Akutne kozne reakcije
Kardiovaskularne promene
Bronhospazam
Gastrointestinalni poremecaji
PREDISPOZICIJE:
Infekcija, karcinom, stres
Uzrast, pol, trudnoca, atopija (15%)
Prethodna izlozenost leku
Rastvarac i konzervans anestetika

OPSTA ANESTEZIJA: MISICNI RELAKSANTI

I NEDEPOLARIZIJUCI
Griffith 1942: kurare u opstoj
anesteziji
d-tubokurare
Atracurium
Mivacurium
Pancuronium
Vecuronium
Rocuronium
ANTAGONISTI:

Antiholinesterazni lekovi

II DEPOLARIZUJUCI
Stalna depolarizacija
motorne ploce
Sukcinil-holin

MONITORING U ANESTEZIJI
Monere (lat.) = pratiti, upozoravati, skretati paznju
1. KARDIOVASKULARNI SISTEM:

- Puls (palpacija, prekordijalni ili ezofagealni

stetoskop, pulsni oksimetar)
- Periferna perfuzija, diureza
- Krvni pritisak (neinvazivno i direktno)
- Centralni vemski pritisak (CVP)
- Plucni arterijski pritisak, minutni volumen
- Elektrokardiogram (EKG)
- Telesna temperatura

MONITORING U ANESTEZIJI
-

2. RESPIRATORNI SISTEM
Klinicko pracenje (boja pacijenta, frekvenca,
dubina i ritam disanja; paradoksalno disanje,
upotreba pomocne muskulature)
Auskultacija
Procena oksigenacije: klinicki (cijanoza)
pulsna oksimetrija
PaO2 iz arterijske krvi
Alveolarna ventilacija: PaCO2 iz arterijske krvi
Kapnometrija (EtCO2 =
CO2 u alveolarnom vazduhu)

MONITORING U ANESTEZIJI
3. CENTRALNI NERVNI SISTEM

Procena dubine svesti (prisustva svesti?):

a) Klinicki nesigurni (suze, znojenje, midrijaza,
tahikardija, hipertenzija: stabilnoct simpatickog
nervnog sistema)
b) Elektroencefalografija (EEG)
c) Bispektralni indeks (bispektralna analiza EEG)
d) Auditorni evocirani potencijali (AEP):
zadavanje zvucnih stimulusa preko slusalica,
filtriranje EEG aktivnosti)

MONITORING U ANESTEZIJI
4. NEUROMUSKULARNE BLOKADE

- Stimulator perifernih nerava: vrsta i stepen bloka

n. ulnaris
nedepolarizujuci blok,
depolarizujuci blok

n. facialis
Supramaksimalna stimulacija: pojedinacna
tetanicka, posttetanicko pojacanje, niz od 4
stimulacije, dupla rafalna, postetanicki zbir

KOMPLIKACIJE OPSTE ANESTEZIJE

POVRACANJE I ASPIRACIJA
POVRACENOG SADRZAJA
LARINGOSPAZAM, BRONHOSPAZAM
PNEUMOTORAKS
VAZDUSNA EMBOLIJA<

MALIGNA HIPERTERMIJA

ARTERIJSKA-SISTEMSKA
VENSKA

LOKALNI ANESTETICI (LA)

- reverzibilno prekidaju stvaranje i prenos nadraaja u

perifernim ivcima na mestu primene (analgezija odreenog
podruja pri potpuno ouvanoj svesti)

Hemijska struktura lokalnih anestetika je dvojaka:

- estarska: prokain, tetrakain, benzokain, kokain
-amidska: lidokain, bupivakain, mepivakain, prilokain
Za anestetiki efekt vani tercijarna amino-grupa i polarni
karboksilni kiseonik, a ostali deo molekule odreuje rastvorljivost,
difuziju i brzinu i stepen razgradnje.

-Veina su viskozne tenosti bez mirisa ili amorfne vrste

supstance dobro rastvorljive u mastima i veoma slabo u vodi
- LA su slabe, alkalne baze, ne prodiru kroz kou
- LA su ili estri ili amidi. Estre lako hidrolizuju holinesteraze
plazme (pseudoholinesteraza), a amidi se metaboliu u jetri
(mikrozomalni enzimi). T = kratko, oko 1-2 sata (amidi)
Stepen resorpcije zavisi od: mesta ubrizgavanja, lipofilnosti,
vaskularizacije tkiva, pH.
Vazokonstriktori- (obino adrenalin) dodaju se rastvorima LA
(produeno delovanje, smanjenje toksinosti).

Lidokain- 0,5-2% u obliku rastvora za infiltracionu i blok anesteziju (sa

adrenalinom). Trajanje dejstva 60-90 min, uz adrenalin do 240 min. Max
dozvoljena koliina 200 mg. Za povrinsku anesteziju koristi se 2%
rastvor, 4% sprej ili 1- 2% gel za anesteziju uretre.
Bupivakain- jai od lidokaina, sa dugim dejstvom (2- 3 sata). Koristi se
za epiduralnu, infiltracionu i blok anesteziju (0,25- 0,5%) u koliinu od
12- 60 ml. Kardiotoksian (akcidentalna i.v. primena: CV kolaps,
konvulzije, teska bradikardija sa proirenjem QRS kompleksa)
Prilokain ( EMLA)- slian lidokainu, slabije vazodilatatorno dejstvo.
Koristi se za povrinsku anesteziju koe i sluznica u kombinaciji sa
lidokainom. Ako se resorbuje moe izazvati methemoglobinemiju (ne u
akuerstvu neonatalna methemoglobinemija). Th: primena redukcionih
sredstava i.v. (metilensko plavilo, vit. C).
Nema vazodilatatorno dejstvo.

Kartikain- slian lidokainu, koristi se kao 1- 2% rastvor uglavnom u

stomatolokoj praksi i urologiji.
Kokain- prirodni alkaloid naputen zbog mnogih nedostataka (euforija,
stimulacija CNS i CVS, zavisnost) .
Prokain- moe se koristiti za infiltracionu i blok anesteziju u
koncentraciji od 1- 2% uz vazokonstriktore (kratko delovanje).
Nedostatak- este alergijske reakcije (estar PABA), jaka hipotenzija
(kolaps zbog jake vazodilatacije), delovanje na CNS. Zato naputen.
Tetrakain- 10 puta jai od prokaina, ima sporije i due dejstvo (90-120
min, uz adrenalin do 240 min). Koristi se za lokalnu povrinsku
anesteziju sluznica i oka, spinalnu anesteziju.

 Neeljeni efekti su uglavnom rezultat prelaska LA u sistemsku

cirkulaciju.
delovanje na CNS: 2 faze
faza stimulacije: kratka, psihomotorni poremeaji, konfuzija, tremori
koji prerastaju u konvulzije, duboka respiracija, tahikardija
faza depresije: gubitak govora, svesti, bledilo, cijanoza, bradikardija
i hipotenzija, usporeno disanje i depresija disanja
CVS poremeaji, tj. depresija miokarda i vazodilatacija, to dovodi
do pada krvnog pritiska
ponekad reakcije preosetljivosti (nema unakrsne preoseljivosti
izmeu estarske i amidske grupe LA).

Kontraindikacije: ubrizgavanje LA u inficirani predeo

MONITORING U ANESTEZIJI
EKG - PULS
INVAZIVNI
ARTERIJSKI PRITISAK
CENTRALNI VENSKI PRITISAK

BIS- DUBINA SVESTI

SATURACIJA- PULSNA
OKSIMETRIJA

TIVA ANESTEZIJA

TCI ANESTEZIJA