ceiste

no

Cleas no smaoineachadh teagasg

romhpa
Fin agus foghlam
le eisimpleirean mhneachail
de
MG Th. Fechner

Leipzig
ann Baumgartner aig Bookstore
1823

clr na lraich
Ro-rdh
A 'chiad Caibideil Of an Roinn Logic
Pure loidsigeach Elementarlehre
CAIBIDIL A DH Bho loidsig de rudan agus na feartan
CAIBIDIL III Of mullach laghan smuain
CAIBIDIL A CEITHIR de na bun-bheachdan san fharsaingeachd
CAIBIDIL A CIG air meud an teirmean
Caibideil a Sia air cileachd de na briathran
CAIBIDIL A SEACHD an co-cheangal agus modality abairtean
CAIBIDEIL VIII Of na breithneachaidhean san fharsaingeachd
Tha caibideil a naoi de na categorical breithneachaidhean
Caibideil Deich na sameness, ochdaranachd, agus ais-thionndadh an aghaidh
breithneachaidhean categorical
CAIBIDEIL XI Of an baralach agus disjunctive breithneachaidhean
CAIBIDEIL XII nan eadar-dhealachaidhean na breithneachaidhean agus seantansan
thaobh brgh

CAIBIDEIL XIII Of an chuairtean san fharsaingeachd agus categorical insbesondre

Caibideil Fourteen Of an baralach disjunctive agus co-dhnaidhean
CAIBIDEIL XV Of an giorrad chuairtean
CAIBIDEIL XVI Of an dh'obraich chuairtean
CAIBIDEIL XVII Of an iom-chuairtean
Caibideil Ochd Deug dcha iomrall agus fallacies
Pure loidsigeach modh-obrach
CAIBIDEIL XIX saidheans, System agus Method
CAIBIDIL XX Of an cill
CAIBIDEIL XXI de na roinnean
CAIBIDEIL XXII an fhianais
Gnomhaichte Elementarlehre
CAIBIDEIL xxiii Of an loidsigeach galaran (loidsigeach pathology)
CAIBIDEIL XXIV Of an loidsigeach leigheasan (loidsigeach Therapeutics)
XXV 'chaibideil an togail de elas agus ann an elas snraichte
CAIBIDEIL xxvi leantainn
CAIBIDEIL xxvii Of an smuain
XXVIII caibideil de conaltraidh elais

Ro-rdh
Ged a tha an daonna inntinn a tha smplidh eintiteas a tha aon urrainn eadardhealachadh cha m no ite pirtean, mar sin bheir thu e rir na diofar shersaichean
de ghnomhan a tha e 'cur an cill, tuilleadh beairteas dha, anns a bheil am bunait de
na gnomhan seo bithear a' sireadh. Anns a 'chiad ite,-dhealachadh gun ideational no
inntinneil dmh agus an dmh miann, gach ga sgaradh a-rithist ann an rda is osal
dha. Tha mullach na comasan tuigse mu dheidhinn an t-adhbhar ( mheas ) agus na hinntinn ( inntinn ) leis an fhear mu dheireadh a bhuineadh, lirsinneach nam measg
fhin, ged aon gu tric ag iarraidh air fad shuas mac-meanmna inntinn no adhbhar eile
ann an ciall; na b 'sle dmh elas S e (gu teiridheach) a Sensuality ( sensualitas ),
agus tha an taobh a-muigh na ciad-fthan agus an taobh a-staigh ciall, a tha mu
dheireadh urrainn beirechnen mac-meanmna. - Leis a 'rannsachadh agus a'
taisbeanadh na tsail laghan mac-meanmna no elas maoin, fastadh teiridheach
feallsanachd, le thsail lagh dmh miann practaigeach.
Tha sensuality san fharsaingeachd a tha so-mhaoin do dh'omhaigh ( perceptiones ),
a tha a 'tuigsinn a h-uile beachdan a thoirt seachad gu bheil rud (rud objectum ) le a

lthaireachd toirt ann dreach dhuinn.Mar sin tha mi a 'gabhail craobh for ma tha a
leithid sin dha-rribh a' seasamh romham, agus a bhith air fhaicinn no a 'faireachdainn
le dhomh, mhthachas mis' a 'beat' nuair a tha mi a 'fulang an aon, a tna, ma tha e
dha-rribh chuala a thogail bho m' chluais; nuair a bha mi lmh craobh, buille no
fuaim a-mhin san fharsaingeachd a 'smaoineachadh bu chir dhomh gun a bhith ag
eadar-obrachadh leis a h-lthaireachd air dhomh, cha bhiodh e an dil a
dhanamh. Bho na nithean a bu chir dhuinn a faicinn a h-uile feumach air a bhith an
lthair, agus mar sin is urrainn dhuinn a thuigsinn gu furasta a-mhin gu bheil ancmhnaidh snraichte nithean faodar coimhead air, ach ni barrachd dhiubh cumanta a
bhith a 'cruinneachadh no co-cheangailte bhuapa; agus aon dheth tha feart snraichte
de na beachdan no smuaintean a thaobh mothachaidh de na bun-bheachdan agus
smuaintean (conceptions an tuigse agus an t-adhbhar). Tha eisimpleirean a 'sealltainn
bidh seo.
Nuair a ch mi snraichte leabhar, agus mar sin a chuala na bheachd, a tha mar sin a
'dsgadh ann dhomhsa a thaobh mothachaidh do, tha e tuigse, oir tha e air a
dhanamh le lthair an leabhar fhin ann dhomh, agus' se aon snraichte leabhar, d
Tha mi a 'smaoineachadh. Nam biodh agam ach a-nis chunnaic grunn leabhraichean,
mo feartan, a h-uile ag aontachadh seo abgemerkt, agus an uair sin co-cheangailte ann
an m 'inntinn, agus mar sin tha mi a' faighinn le bhith a 'smaoineachadh seo, a h-uile
gesehnen mo leabhraichean cmhla urrainn feartan a' gabhail, nach 'eil tuigse de
leabhar oir cha snraichte leabhar a chaidh a ghlacadh a 'mhac-meanmna e ann
dhomh, ach a' bhun-bheachd de leabhar, a tha a 'gabhail ite ann an m' anam gu math
neo-eisimeileach de singilte sam bith snraichte leabhar, a tha a 'agad mu thrth tha e
ag aithneachadh, oir fi' s bun-bheachd leabhar a-riamh air Feumaidh a h-uile a
'freagairt na leabhraichean, agus mar sin nach urrainn chan ann dreach
smaoineachadh aon for. Mar an ceudna, nuair a chluinneas mi raidh tna, mar sin
seo a 'cruthachadh tuigse a bh' ann dhomh e; ach ma tha mi Mhothaich grunn Tones
agus a chaidh a thogail bho na beachdan seo an fheadhainn feartan cmhla, iarr orra a
h-uile co-dhi, gus am faigh mi cuideachd le bhith a 'cur cmhla na h-aon sam bith
am beachd air choreigin tna, ach beachd air an tna aig na h-uile,' s urrainn dhomh
mo gun fuaim le a lthaireachd gu math, mo mhac-meanmna a 'gabhail a lonadh.
Tha beachdan an dara cuid intuitions ( intuitiones ) no faireachdainnean
( senationes ), a rir a 'bheachd gun excites n dreach le a lthaireachd, tuilleadh air
perceiver fhin (cuspair tuigse) no ris a' faicinn rud (an n a thaobh tuigse) Tha e
stidhichte. Uime sin tha mi ag radh: Tha mi a 'coimhead airson taigh, craobh, fuaim
air (oir ann an fheallsanachd am facal Intuition chan ann dreach na beachdan a tha
sinn a dhigh a gheibh a' mothachadh an t-sealladh, a 'cleachdadh), air an limh eile,
tha mi a' faireachdainn a bhuille bha sinn, tha mi a 'faireachdainn mathas, etc. . ann an
suidheachadh sin, mar ann an seo, tha mi a 'faighinn bheachdan le bhith a' bhad
lthaireachd de na nithean fhin, ie faicinn, ach tha a 'tachairt an ndar no inbhe an
seilbh, an taigh, craobh no fuaim tuilleadh do m' chogais, tha mi iomradh mo
bheachd-mhin air a seo, a 'smaoineachadh air na rudan seo, ach cha rium, ach anns a'
chis mu dheireadh, nuair an sar tachairt fhn, a 'perceiver, staid, do chogais, seall mi
am beachd barrachd de fhn, mi fhn a dhanamh cuspair mo taisbeanadh, ach chan

eil na rudan a tha iad air adhbharachadh.

Tha sensuality no comasan tuigse conceives fo taobh a-muigh na ciad-fthan agus
an taobh a-staigh ciall. Tha an taobh a-muigh na ciad-fthan tha an fheadhainn tro
bheil sinn a 'coimhead air cor na t-saoghal chorporra agus a' faireachdainn, agus tha
iad fhin a 'dol gu buill bodhaig; Tha seo na rathad garbh ris an canar cig ciadfthan agus an corporra mothachadh coitcheann; ach an taobh a-staigh ciall a tha an
uchd-mhacachd, leis am bheil sinn, d tha a 'dol air adhart ann ar anam fhn, a'
saoilsinn. Mar sin, tha tuigse agam a-staigh mothachadh, nuair a mhothaich mi fhn
ann, gun robh mi toilichte, no duilich, no merachadh. Tha mac-meanmna urrainn a
bhith an dil ris an taobh a-staigh nan ciad-fthan, tro bheil sinn conceptions a
dh'ireas bho no neo-lthaireach chan eil idir da-rribh a th 'ann rudan ann ar ninntinnean faicinn.
Ma tha sinn a-mhin a bha an comas air beachdan, agus mar sin bhiodh sinn
comasach air coitcheann sam bith a thaobh gum faigh barrachd rudan cmhla a
gheibhear, mar eisimpleir, na bun-bheachdan de thoradh, bidhchead agus mar sin
bhiodh e comasach do nach eil ag irigh ann dhuinn, oir tha iad riamh na aonar, ach
a-mhin cha 'coimhead no urrainn faicinn; tha sinn nach biodh fi 's gum faigh bho
ciallach rudan a teirm. Oir ma bha mi z. B. a 'coimhead aig an taigh, tha mi cha
bhiodh fi' s fios agam, d tha e deatamach bhuineadh do dhachaidh, tha mi mar sin a
'gabhail a-steach bun-bheachd an taigh agus d bhithinn a' fgail s e. Ma tha agam
buidhe taigh Sil air mar le mullach cmhnard, a 'bheachd a bheireadh dhomh
tuilleadh teagasg dad ach gu bheil a leithid taigh-rribh seasamh romham, agus a'
dath, agus an truinnsear mullach dreach mar riatanach a 'gabhail ite aig m' Intuition,
mar a ' ballachan agus am mullach aig na h-uile, a tha mi an aire air na h-aon. Bhiodh
Intuition agus bun-bheachd na h-aon, agus mar sin bhiodh agam ri ghabhail air an
dachaigh, a 'comharradh an smuain gu bheil an taigh a bhith bhuidhe agus bu chir a
bhith ao-domhainn ann am mullach, nach eil riatanach dh'aindeoin sin, seach tha e
cuideachd taighean eile dathan agus le acute tha mullaichean. Leis gach sealladh r
So mo bheachd-smuain bheireadh atharrachadh air, bhiodh mi a thogail bhon
dachaigh, agus tha mi a thigeadh croch suas gun fhios aige ciod bu chir dhomh
smaoineachadh fo leithid coitcheann. A-nis an t-anam air falbh bho dmh Intuition
agus faireachainnean air a bheil dhol a-mhin fa leth Rudan, agus an comas a bhith a
'cruinneachadh suas feartan fa leth beachdan, far an robh iad aig an aon m ri
chile; seo, a 'beachdachadh air grunn a' ceangal cmhla urrainn feartan agus a
'gabhail gerr-chunntas ann an aon.Leithid de aonadh de na feartan a tha nas cumanta
beachdan, tha an t-ainm dreach a 'bhun-bheachd ( notio, conceptus ) agus an comas a
bhith a' cruthachadh bun-bheachdan, inntinn. Mar eisimpleir, ma tha mi tuilleadh
bheairteach ndurra, co-dhi ann am beachd an taobh a-muigh mothachadh no le
mac-meanmna an aisling, agus mar sin coimeas a dhanamh eadar m 'inntinn bidh,
agus thugadh fa-near gu bheil cuid de na creutairean organach a' faighinn barrachd
feartan cumanta ann, leithid. Mar freumh, stem, geugan, duilleach, flraichean, fiodh,
coimeas, feartan eile a dh'fhaodadh a bhith eadar-dhealaichte riutha.Tha cumanta
feartan-nis, bidh a 'cruinneachadh na h-inntinn, Unite, agus e a' cruthachadh bunbheachd a 'chraobh air nach eil cumanta feartan limh, a' fgail s bhon bhun-

bheachd na craoibhe, a tha a 'bheachd fhin nach urrainn a dhol nas fhaide air falbh a
dh'fheumas a ghabhail gach n mar a tha e i phreusantan. Tha am mothachadh
tuigsinn mar chraoibh biorach le duilleach agus flraichean geal; na h-inntinn ach an
Zackigsein an duilleach agus an dath geal air na flraichean chan eil ann an
conaltradh ris a 'bhun-bheachd a' chraobh air a bheil e a 'cruthachadh, a chaochladh
craobh nach biorach duilleach agus flraichean geal tha, agus a tha fhathast chan eil
craobh bhiodh ann nam biodh e a 'chaochladh air aontachadh anns gach feartan eile
de na bun-bheachdan a stidheachadh mar-th a' chraobh. - Tha an gnomh seo na hinntinn ann mar thoradh air a rinn e sgrdadh cumanta feartan agus cothlamadh, ann
an rdugh a chruthachadh bun-bheachdan, ris an canar discursive gnomhachd na hinntinn, oir tha e mar sin a 'dol tro na feartan de na nithean, mar a tha e ( discurrit ) a
leughadh a-mach an fhreagras air. Thathar den bheachd so ri dealachadh.
Tha seo a 'smaoineachadh no a' cruthachadh briathrachas aon urrainn-rithist a-nis
air an eadar-dhealachadh eadar-dhealaichte acts no acts inntinn. 'Se sin, ma tha iomaghnitheachd de percep-riaghailtean a thoirt seachad, bhon a tha an inntinn bu chir a
chruthachadh bun-bheachd, feudaidh e, an didh na h-rd, chan fheum a h-uile nam
feartan a tha a-steach anns an neach a' beachdachadh, ma tha iad cha cumanta dhaibh
an eisimpleir de an ine gus an taigh, chan eil an dath a chruthachadh a 'bhunbheachd an duine, chan e Dress aon, ged na feartan ann an diofar beachdan, a tha an
tuigse seachad le sensuality outfitted. Mar sin, le tuigse dhe na feartan seo, nach eil
co-cheangailte gu mr ris na teirmichean, tha e ag iarraidh a dhanamh, mar a tha ea
'coimhead air falbh, tha iad ag rdh, e gerr-chunntasan bho na h-aon; air an limh
eile a 'feuchainn ri tuigse air na feartan a tha riatanach gus an cruthachadh a-ine,
agus gu h-raidh le bhith a' tionndadh aire a seo, tha iad ag rdh, tha e a 'merachadh
orra. Mar eisimpleir, ma tha an inntinn air na beachdan a tha dubh is geal, aodach
agus lomnochd daoine ann bheulaibh, agus n aig an m seo tha an teirm daonna aig
na h-uile, mar sin tha e dubh agus dath geal air na daoine sin, air chor eas gu tur mar
bhuaipe aodach no unbekleidetsein oir na feartan seo a dh'fhaodadh a bhith ann an
gabhail a-steach bun-bheachd dhaoine le sam bith, air sgth chaochladh biodh iad
cumanta a h-uile dhaoine; air an limh eile tha e air na feartan aig a bheil an dubh is
geal, agus dh'eudaich lomnochd daoine cumanta ann, a 'merachadh, mar eisimpleir
air an ceann, lmhan agus casan, inntinn, etc.
Chlradh a-nis na feartan cumanta anns a 'bhun-bheachd dham b' ainm breitheanas,
agus an co-cheangal ri gach measgachadh. Tha an co-dhnadh a tha fhathast eadardhealaichte bho merachadh: oir ch thu 'merachadh no a' coimhead air aig a
'nochdadh ann an Intuition, oir bha e coltach a' chiad sealladh 'freagradh air an
cruthachadh bun-bheachd, no aon Chan eil fios againn fhathast a bheil e a' freagairt
no nach eil freagarrach airson dh'fhaodadh tu dreach d a-nis ag iarraidh sgrdadh a
dhanamh air a 'merachadh an didh sin ach tha e neo-iomchuidh mar
dhiltadh. Mar eisimpleir, nuair a tha mi a 'chiad merachadh air na dighean togail
an dath geal, mar a bha e coltach aig ciad shealladh, mar a biodh e ghabhail a-steach
anns a' bhun-bheachd de dhaoine le, no mi-mhin ag iarraidh sgrdadh a dhanamh
air co-dhi buin e anns a 'bhun-bheachd an duine; ach an digh sin a lorg gu bheil
daoine dubha, agus mar sin leig mi a 'co-dhnadh nach eil merachadh leantainn, ach

eas-chruthachadh air cl an craiceann geal dath; ma rinn mi, ge-t a 'merachadh air
ceann nan daoine, agus a-nis gum faigh a h-uile daoine dha-rribh Buinidh an ceann,
agus mar sin leig mi a' leantainn co-dhnadh merachaidh, gu bheil mi dha-rribh a
ghabhail an feart ceann leis an teirm daonna agus cmhla e le feartan eile gun robh
mi air fhaighinn mar-th. Bho na diofar aithrisean gnomhachd eadar-dhealachadh a
tha abstraction, reflectivity, agus Determinationsvermgen measgachadh so-mhaoin
cuideachd ann an tuigse. - Mar a thachair, tha e gu bhith fa-near cuideachd gun an
inntinn a-mhin Chan eil comasach air danamh bho chruinneachadh le beachdan aca
a thaobh feartan cumanta, ach gun robh e fhin a 'danamh nithean eile cuideachd
bho na bun-bheachdan a-rithist, le bhith a' merachadh air an cuid feartan
cumanta. Mar eisimpleir, bho ceartas, maitheas, gentleness, agus na feartan eile
mhath de na daoine, a tha dualach a thaobh, nach urrainn e, a rir d bhuineas dhaibh
cmhla, gerr-chunntas no cmhla, a 'cruthachadh bun-bheachd thoradh.Eisimpleir
eile: Ma tha cuideigin a 'coimhead air grunn fa leth meanbh-bhiastagan,' s dcha an
tigeadh an aon Coimhearsnachd feartan, agus tha e a stidheachadh bun-bheachd de
bhiastaig aig na h-uile; A bharrachd, nuair a tha ea 'faicinn grunn ein, tha e a'
danamh a 'bhun-bheachd an t-eun aig a h-uile dhiubh seo cuideachd; a thuilleadh air
na briathran iasg, Sugtier msaa.; ach a-nis faodaidh e a-rithist a 'coimhead air aig a
h-uile eadar-dhealaichte a thaobh, biastagan, ein, iasg, msaa cmhla ri a thuigse,
agus le bhith a' toirt cmhla an sgrdadh orra feartan cumanta, tha e a 'cruthachadh
bun-bheachd bheathaichean; e a-nis air roimhe chruthachadh an ine lus, 's dcha air
ais cmhla ris an cumanta feartan de na bun-bheachdan de phlanntaichean is
ainmhidhean, agus bho na bun-bheachd organach ghean foirm etc .. mar sin, aon
uime sin a' faicinn mar a tha an inntinn an-cmhnaidh nas irde ann a thaobh s dcha
ag irigh gus an deach e mu dheireadh a 'tighinn air for san fharsaingeachd, a tha
cumanta do na h-uile nithean, mar bun-bheachd a bhith. - Tha inntinn feumar
cuideachadh ann an gnomhan uile le breithneachadh. Chan urrainn dhuinn ach 'se sin
smaoineachadh air rudan airson fhin, ach cuideachd ann an co-cheangal ri beachdan
eile. Mar eisimpleir, taigh, chan urrainn dhomh smaoineachadh air an son fhin
dreach ionann; ach 's urrainn dhomh smaoineachadh stidhichte air an dath; anns a
'chiad chis mi mhin an drna cuid for-ghlan bun-bheachd no ghlan Intuition an
taighe, ach, mar a chuir mi air an dimh eadar an dath is an taigh sna eile chis, tha
mi ag radh: Tha mi a' breithneachadh mar sin mar an taigh bhuidhe no an taigh nach
buidhe no na h-uile, tha na taighean buidhe, etc. tha seantansan. Tha e furasta
fhaicinn gu bheil an co-dhnadh agus measgachadh tha e dreach mar am breitheanas,
agus faodaidh tu uime sin breithneachadh agus fi 's an dil gu tuigse, a tha a' gabhail
a-steach an fheadhainn a tha gnomhan. - Rannsachadh tha a-nis na bhun-stidh
breitheanas eile ann, mar sin a 'dol seachad air an aon bhon eile bho, mar sin tha seo
ris an canar Din. Mar eisimpleir, nuair a tha mi ag rdh gu bheil a h-uile bheairteach
ndurra a tha be, an c 'S e fs-bheairteach eintiteas, mar sin tha an c be; Tha mi
air a dhnadh; oir tha mi an t-seantans: 'S e an c be, a' bhreitheanais: All
bheairteach ndurra a tha be, bunaichte. Tha an ceann-'S e snruichte air
gnomhachd na adhbhar, agus mar fhathast m-chinnteach a bhreitheanais ma tha an
fhrinn a bhith bunaichte bhon no inferred eile, mar mu dheireadh Chan urrainn
croch a chur bho leithid de rudan a tha coitcheann agus riatanach ann fhin - a

chaochladh bhiodh a fhrinn cha din fhin a-rithist - aon a 'sgrobhadh cuideachd an
t-adhbhar mothachadh air an iomlan, agus san fharsaingeachd agus a dhimh ris na
co-cheangailte agus gu snraichte, ris an canar cuideachd math leithid gun
chumhachan an teirm coitcheann beachd, a tha an re as irde, suas ris a bheil spiorad
an duine s dcha a thogail. Nam subheadings gabhail a-steach na beachdan Dia,
saorsa.
Ann an gnomhan na h-inntinn, an cumhachd agus breithneachadh adhbhar, gu
bheil ann an cruthachadh bun-bheachdan, breithneachadh agus co-dhnaidhean a
thathar a 'smaoineachadh, mar sin buinidh a-mhin gu mullach mac-meanmna, a
chionn' sensuality toirt dhigh air am beachdan a-mhin airson an stuth smuain. A-nis
faodaidh tu a 'coimhead air aig a' smaoineachadh ann an d dhigh; fi 's ann dreach
le bhith a. na beachdan a' nochdadh ann an smaoineachaidh, a 'beachdachadh ann an
co-cheangal ri chile, as aonais' toirt iomradh air na nithean fhin a-steach
beachdachadh air, a thid a thaisbeanadh le bhith a ' Mar eisimpleir, nuair a tha mi ag
radh gu bheil an duine a tha reusanta, no: am beathach chan eil e reusanta, gus an
urrainn dhomh a-nis air waive na nithean a tha air a thoirt seachad le na briathran
daonna, bheathaichean agus reusantachd, gu h-iomlan, agus an aire a-mhin air codhi a-ine tha e dha-rribh stidhichte air an taobh eile, mar anns a 'chiad chis, no
ma tha e air a thoirt seachad mar nach eil co-cheangailte ri ciamar a tha an drna cis,
no am facal as trice co-cheangailte ri eile (mar eisimpleir, a h-uile daoine a tha
bsmhor) no san fharsaingeachd (me cuid fir tha bsmhor), msaa, mar sin gu bheil e
uime sin a 'danamh eadar-dhealachadh sam bith an seo, d na nithean mi a'
bruidhinn, oir tha mi a b 'fherr a-mhin an cruth an t-seantans, ma tha e
deimhinneach, icheil, coitcheann no snraichte, msaa a-steach beachdachadh. A
thaobh seo, uime sin, na h-rean Tha: tha Dia uile-chumhachdach, am beathach a tha
voracious, na craoibhe a tha uaine, a h-uile h-aon, air sgth seo na beachdan
cumhachdach, voracious, a h-uile uaine ann an aon ghn ris a 'beachd-smuaintean
Dia, beathach, craobh co-cheangailte, ged beathach, craobh, msaa a tha gl eadardhealaichte bho chile. A 'beachdachadh air a' smaoineachadh a-mhin den duilleig
seo, tha e air a ghairm foirmeil no smaoineachaidh sgrdail, cuideachd 's dcha a'
smaoineachadh par Sr-mhathais; Seo aon coma mu na nithean a tha a
'smaoineachadh, ach a-mhin airson an t-slighe anns a bheil na beachdan a tha cocheangailte. Ach ma tha sinn a 'gabhail an aon m nuair a' smaoineachadh air na
cuspairean a 'beachdachadh, a tha a' smaoineachadh agus beachdachadh air an dimh
eadar na beachdan nach nam measg fhin (mar ann an smaoineachaidh sgrdail), ach
gu aca Rudan, ainm a tha air materiales no fuadain smaoineachaidh, no fi 's ag
aithneachadh, nuair a anailitigeach smaoineachaidh, a 'smaoineachadh dham b' ainm
par. Uime sin tha na foirmeil fhrinn tha eadar-dhealachadh a 'smaoineachadh air an
fhrinn broghmhor. A 'bhinn a dh'fhaodas a bhith foirmeil buileach ceart agus for
mura faigh e repugnant gus laghan foirmeil smaoineachadh, ach tha rudan
cerr. Nuair a tha mi ag radh, mar eisimpleir: a h-uile a tha dtheanan cho geal, mar
sin seo binn foirmeil ceart oir leithid coitcheann dimh nach chmhragaile bheachdan
mu mar a ghabhas seo dha-rribh a dhanamh a rir na laghan foirmeil
smaoineachadh bho gheal gu flr, agus tha e an seo a h-uile h-aon co-dhi an

smuaintean flr no craoibhe no geal no dubh chis laighe aig bun-stidh, a thoirt
seachad a-mhin gu bheil na beachdan fhin a tha ceangailte ri chile ann an digh
cheart, agus uime sin a 'breithneachadh aig a bheil cir cumadh. Stuth ach tha no fo
na laghan na comasan tuigse air an t-seantans: All flraichean geal, cerr, oir ma tha
mi a b 'fherr na mac-meanmnach nithean fhin, flr agus dath geal a-steach
beachdachadh air, gheibh mi mi nach eil a h-uile flraichean geal. Ach an tairgse:
Animal chan eil beathach, bhiodh foirmeil cerr, oir bhiodh e fhathast a cheart cho
cerr ma tha mi cuideachd a 'gabhail beathach a chur n, a tha mise a-mhin a-riamh
ag iarraidh; mar sin uime sin a falsity faodaidh seo nach bi fi 's air sgth ndar na n,
ach anns an t-sersa cerr de ceangal de na beachdan fhin, agus mar sin feumaidh
iad a bhith ann an cruth breitheanas. - A thuilleadh air sin d shersa, gus
beachdachadh air smuaintean an dara cuid-mhin ann an co-cheangal ri chile no,
thuilleadh air sin, ann an co-cheangal ri cuid Rudan, faodaidh tu cuideachd
beachdachadh air d na beachdan air cuid de rudan a 'faireachdainn gu tlachd no
diumbadh arouse ann dhuinn, mar me a 'beachdachadh air aodann alainn tlachd, no
grnda grimace laigse a dhsgadh ann dhuinn; 'se sin ris an canar susceptibility a
leithid sersa agus tlachd pian, d beachdan excite ann dhuinn caiteach.
An didh na tr dighean anns a 'coimhead aig ar smuaintean, a' briseadh an
teiridheach feallsanachd a-steach tr promh earrannan, an loidsig sin a 'diligeadh ri
thsail laghan foirmeil smaoineachadh, agus smaoineachadh a tha a' teagasg
Schlechtweg; metaphysics, a tha a 'diligeadh ri thsail laghan na stuthan no
smaoineachadh air na comasan tuigse, agus mar sin cuideachd epistemology a
ghairm; mu dheireadh thall ann an mhaise no an teiridh blas, a tha an lagh
riochdachadh agus aithne air Rudan, mar a tha iad arouse faireachdainn tlachd no
diumbadh ann dhuinn.
Tha ea 'leantainn bho na cumhaichean seo, gu dearbh, gu bheil loidsig chan urrainn
beachd a thoirt air an t-sersa rudan a theagasg dhuinn fhn, seach nach eil iad a'
beachdachadh air na beachdan ann an co-cheangal ri leithid, ach a-mhin ann an cocheangal ri chile. Le bhith a 'bun-bheachd r sam bith frinnean mar sin faodar a
lorg, ach faodaidh tu sil ma tha na frinnean a shaoileas tu a tha thu air lorg an darribh co-ionnan an gn ar smaoineachaidh dmh ach; faodaidh e a 'sealltainn an tslighe gu tighinn bho dha-rribh a lorg frinnean feadhainn eile a' leantainn air an
limh dheis, agus mearachdan mar thoradh air m-chinnteach, mearachdach
smaoineachadh leig. Tha an loidsig chan urrainn teagasg dhuinn smaoineachadh, ach
faodaidh tu ach le laghan a tha a 'smaoineachadh air a dhanamh, gu soilleir a chur
thugainn ann an inntinn, agus mar sin a chur thugainn ann an suidheachadh a thoirt
am follais nuair nach eil sil air na h-aon, na mearachdan dealasach; faodaidh iad a
'sealltainn dhuinn d tha sinn bhith agaibh ri pigheadh ma tha sinn ag iarraidh
sgrdadh a dhanamh air an fhrinn foirmeil de bhun-bheachd, Urteiles no call.

A 'chiad Caibideil
An Roinn Logic

+
Ceist. D an loidsig? Freagairt. Logic 'S e pirt de teiridheach feallsanachd,
a tha a' toirt a-steach thugainn gu laghan na (foirmeil no neo-sgrdail)
smaoineachaidh. Ach chan eil iad a 'beachdachadh air an smuain, cho fad' sa
bhuineas e ri cuid de nithean, ach a-mhin a 'teagasg na laghan smuain san
fharsaingeachd, a' sealltainn mar sin an digh anns a bheil na h-uile nithean a
dh'fheumas a bhith a 'smaoineachadh, ma bha iad a-riamh cho eadardhealaichte. Mar sin, tha e a-nis air beachdachadh dreach air an digh
smaoineachaidh ann fhin, tha e cuideachd ag rdh gun fherr leotha dreach an
riochd smuain a-steach beachdachadh, air an limh eile bhon chis
smaoineachaidh, fo a h-aon a 'tuigsinn an fhor mac-meanmnach Rudan,
dhmeas no gerr- chunntasan.
F. Mar a roinn loidsig?
F. A-dhealachadh a th 'chiad uile coitcheann agus
snraichte loidsig. Tha seann diligeadh ri foirm bheachdan san fharsaingeachd, agus
tha e cuideachd ris an canar bhunaiteach loidsig, an drna tha riaghailtean airson a
'smaoineachadh gu h-raidh ann an saidheansan, agus mar sin chan urrainnear a thoirt
seachad fa leth bho sin.
F. Ciamar a tha roinn coitcheann loidsig?
A. A 'chiad de na h-uile ann an
fior-ghlan agus a' cur an gnomh. Pure loidsig, na riaghailtean smuain air na h-uile
mar a tha iad an toiseach a chumail ann an rd-comasan tuigse gu bheil a chur an
gnomh an aghaidh e slugadh an diofar shuidheachaidhean a-steach beachdachadh, air
an deach an tagradh den fheadhainn riaghailtean crochadh; me air na
suidheachaidhean a tha a dh'fhaodas dhuinn cerr breithneachadh, agus forestall na
dhigh leithid.
F. Ciamar a tha an roinn for-ghlan loidsig?
F. Anns an t-(fior-ghlan)
bhunaiteach teagasg agus (fior-ghlan) modh-obrach. Tha seann beachdachadh air
gnomhan na h-inntinn, mar bun-bheachdan, breithneachadh agus co-dhnaidhean fa
leth, agus a 'snrachadh na riaghailtean a' n dean e mar sin; mu dheireadh a 'teagasg a
thoirt seachad dhigh ceart leigheas den fheadhainn obair saidheansail ar n-elas a an
sgilean smaoineachaidh iomchaidh fhoirm, agus mar sin a dhanamh le d ghabhas
faicinn ann an dearbhadh, ndar agus fianais.
F. Mar a roinn na bun-bheachd a chur an gnomh a?
F. Fi 's ann an (a chur
an gnomh) bhunaiteach teagasg agus a (an cur an gnomh) modh-obrach. A tha cocheangailte ri teiridh a thinig an t loidsigeach agus note mearachd (loidsigeach
pathology), agus teagasg na h-idseantan an aghaidh mhearachdan (loidsigeach
leigheas); mu dheireadh a 'diligeadh ri togail cnain agus conaltraidh elais.

Pure loidsigeach Elementarlehre

Dara Caibideil
Bho na rudan loidsigeach agus na feartan
C. D tha ann an loidsigeach agus rudan a chur an absurdities? F. A loidsigeach
rud ( eamhan logicum ) 'S e ciod a bhith a' smaoineachadh a rir laghan na h-inntinn,
ma chan e a lorgas san t-saoghal de elas; an digh rianail absurdity ( nonene
logicum ) an aghaidh d cuideachd nach urrainn eadhon bhith a 'smaoineachadh. Tha
loidsigeach agus absurdity rud a dh'fheumas a bhith eadar-dhealachadh bho na rudan
for agus nonentities math, a bha roimhe na tha san t-saoghal de elas da-rribh a
'lorg, chan eil an drna.
C. D tha eisimpleirean a 'sealltainn gu bheil seo? F. An beathach, a tha an
cumadh drgon, no meud a phianadh gu bheil a rinig e chun na gealaich le a dhruim,
bhiodh loidsigeach rud oir tha ea' cur casg air cil dhuinn, tha sinn a ' smaoineachadh
air beathach leithid sin; air an limh eile bhiodh e for absurdity, oir chan e a lorgas
san t-saoghal elais. A cernagach ach cearcall, no an duilleag a bhiodh aig an aon
m agus an aon ite uaine agus nach uaine, dh'fheumadh aonan aca a chumail chan
ann dreach airson for, ach cuideachd airson loidsigeach absurdities, oir leithid
cuideachd nach b 'urrainn a bhith fi' s chruthachadh. Aon ch bho na heisimpleirean, gu bheil mran rudan a dh'fhaodadh a bhith loidsigeach, nach eil for
rudan, uime sin; limh, feumaidh gach rud for, cho fad 'sa tha e le urram dhuinn,
faodar smaoineachadh loidsigeach mar ni so, oir a chaochladh e nach b' urrainn bhith
a 'smaoineachadh, agus mar sin dhuinne a thuilleadh air nach robh. - Co-dhi, tha an
digh rianail rud - agus a leithid a-mhin as urrainn ann an loidsig na ceist - frinn,
chan eil dad nas fhaide na bhun-bheachd, no beachd air an inntinn.
C. D a tha a 'smaoineachadh an ni so?

F. Tro feartan.

C. D tha feartan? F. Feartan ( notae ) a tha beachd-smuaintean a tha a 'gabhail

a-steach mar pirtean eile de bheachdan, agus mar sin a' leigeil le barrachd bheachdan
eadar-dhealaichte bho chile. Mar eisimpleir, a 'chraobh, an duilleach a tha snraichte
oir' se an smuain a tha air a ghabhail a-steach mar phirt den taisbeanadh 'chraobh gu
lir, agus faodaidh tu eadar-dhealachadh iad bho na beachdan beathaich taigh sin a
chomharrachadh. Aon gairm na feartan cuideachd seilbhean, riaghailtean, comharra,
predicates caractaran. -Mhin nuair a riteachadh mar sin ni Faodar aisling, agus rud
nach eil feart bhiodh ann a thuilleadh cha airson ar n-inntinnean, cha b 'urrainn a
bhith air a chruthachadh.
C. Ciamar a gheibh thu na feartan eadar-dhealachadh? F. Anns a-staigh is amuigh, dhearbhach agus icheil, riatanach agus neo-riatanach, bho ths agus a
'tighinn, dreach agus neo-dhreach, torrach agus neo-thorrach.
C. D tha taobh a-staigh agus taobh a-muigh na feartan? A. Taobh a-staigh no
iomlan feartan an fheadhainn a tha, a chaidh a thogail ann an rud fhin, codhnadh; an taobh a-muigh na feartan ach a tha cuideachd cirdeach dham b 'ainm no
dimh no feartan co-mheas, co-dhnadh a-mhin an dimh no an cirdeas a bheil an
cuspair gun rudan eile. Mar sin, stem, freumh, duilleach, flr, taobh a-staigh na
feartan a 'chraobh, mar a tha iad a' mneachadh bun-bheachd na h-aon sam bith gun

aire a thoirt do nithean eile; aghaidh gu bheil a 'chraobh air fs ann an talamh, no gur
e treubh Tha cuid de na aghaidh eile craobh, tha taobh a-muigh no dimh feartan, oir
tha iad dreach briog air a mheas dheth gus rudan eile a-mach. An ni gu bheil an comheas a 'ciallachadh an dimh Merkmales ga chur an cill, mar ann an cis gu h-rd,
an talamh, a' danamh Mitbezogene no ceangal. Uime sin taobh a-muigh na feartan a
h-uile feum a ceangal.
C. D tha dhearbhach agus icheil feartan A. no Dearbhach deagh feartan a tha
an fheadhainn a tha tro aon cheart cho magines dha-rribh buin rudan; no icheil
icheil coimeas tro bheil sinn a 'dnadh rudeigin de rud. Mar eisimpleir, dearg, blth,
luath aontach a tha feartan, oir tha iad a 'cur an cill feartan gu bheil rud ann an darribh; ge-t, uncolored, chan eil blth icheil feartan a chionn iad a 'dnadh feartan
bhon bith de rud. Ma tha droch aon fheart a 'dol s icheadh a-rithist, mar sin a'
cruthachadh an aontach feart; me cha undyed tha cho math dhathte an aontach feart.
C. D tha riatanach agus neo-riatanach feartan? A. Promh fheartan ( essentialia,
attributa ) tha an fheadhainn a tha air tighinn air na rudan a shaoil le m sam bith
agus gheibh riatanach ma tha an abairt nach eil gu math eile a bhith bho na nithean
fe'in. Ann an coimeas ri seo, neo-riatanach feartan ( accidentalia ), a tha cuideachd
air thuaiream ris an canar, dhen t-sersa nach eil iad a 'faighinn rud ri aghaidh, agus
mar sin faodar a' smaoineachadh air falbh fi 's bho na h-aon, gun atharrachadh a'
bhun-bheachd san fharsaingeachd. Mar sin, mar eisimpleir, na feart saor-thoileach
gluasad a tha riatanach ann beathaichean, oir tha ea 'gabhail a h-uile beathaichean cho
rd agus gu cunbhalach, gum creutair gun robh am feart seo a bhiodh cudromach
airson eil beathach, ach lus no eile a bhith rudeigin; ge-t, na phirt de cheithir
troighean a tha for riatanach ann beathaichean, oir tha cuideachd beathaichean le
barrachd no nas lugha na ceithir troighean, agus a 'bhun-bheachd air a' bheathach san
fharsaingeachd fhathast gun atharrachadh, an aon, ged chan eil mi a 'smaoineachadh
a' chomharra de cheithir troighean gu. - Tha feartan riatanach de rud a thoirt cmhla a
dhanamh a brgh, agus tha rudan seo an dara cuid fo shealbh a-mhin ( attributa
propria ), no fi 's a' tighinn gu nithean eile, ( attributa communia ); mar sin feart
saor-thoileach gluasad air an talamh, co-dhi, a 'bheathach creutairean a-mhin
sealbh; riatanach feart beathachadh ach cuideachd a 'tighinn gu na lusan. - Physical
feartan urrainn a bhith stuth sam bith, oir tha iad dreach air a chur an cill dimhean
ri nithean eile, ach dh'fhaodadh seo atharrachadh.
C. D tha tsail agus tighinn feartan? F. ireamh feartan ( notae originariae,
primitivae, radicales ) tha an fheadhainn a tha deduced chan ann a mhin o nithean
eile, bunaichte ( derivativae s. Consecutivae ) air an limh eile, an fheadhainn a rudan
mar bhuaidh feartan eile dhith bithidh dh'fhuireach. Mar sin thathar a 'cuimseachadh
tsail feart de buain inneal, a comas coimeas ri roinn buidhnean eile, stidhichte air
an elas; tsail feart de chearcall a tha sin uile a 'stobadh a puingean astar co-ionnan
bhon a' phuing a thoirt seachad; gu bheil e loidhne lbte, stidhichte air elas seo.
C. D tha dreach agus neo-dhreach feartan? F. Sa bhad no ath feartan a tha an
fheadhainn a tha an cuspair co-ionannachd fuasgladh fhin, neo-dhreach no fada air
falbh an aghaidh an fheadhainn a tha a 'chiad a-rithist gus an feart eile air a' chuspair,

agus a-mhin air a fada fhin aiste a 'toirt iomradh. Mar eisimpleir, an t-siota a bhiodh
ann dreach feart na craoibhe, oir tha e co-ionann a 'buntainn ris a' chraoibh fhin; an
dath uaine air an coimeas dhith neo-dhreach feart, oir tha e seo a 'buntainn a-mhin ri
an duilleig, agus a-mhin le dhigh air a' chraoibh.
C. D tha torrach agus feartan neo-thorrach? F. Talamh feartan an fheadhainn a
tha a 'danamh suas mran feartan eile a dh'fhaodas tighinn, agus a tha mar sin faodar
a chleachdadh gus eadar-dhealachadh n bho nithean eile. Feartan neo-thorrach, ge-t,
tha an fheadhainn a tha ann an chan eil seo a 'tachairt.
CAIBIDIL A TR
De mhullach laghan smuain
C. Am faod an inntinn anns a bheil feartan a 'faighinn air adhart gu rudan asgaidh
arbitrariness, no tha e ceangailte le laghan snraichte? F. Tha e, mar ni a thachras
san t-saoghal gun laghan, ceangailte le laghan snraichte, a bheil ea' Feumaidh sil
ma tha a 'smaoineachadh gu bheil (foirmeil) fhrinn. C smaoineachadh gu bheil seo
an aghaidh, a 'smaoineachadh loidsigeach mearachdach no cerr. Tha an loidsig ag
innse dhuinn nach eil ach an Amharc de na laghan; ach tha iad a 'stidheachadh cho
domhain ann an ndar de ar tuigse gu bheil iad cuideachd a' leantainn gach gun
mhothachadh, nuair a fhuair e an t-bhaisteach toinisgeil. Tha an loidsig seo tha ni
eile a dhanamh seach gu ar n-inntinnean a dhanamh soilleir.
C. D tha a 'mhullach laghan smaoineachadh loidsigeach? F. Tha am prionnsapal
aghaidh no antagonism ( principium contradictionis s repugnantiae. ); prionnsabal
co-ionannachd choitcheann ( Princip identitatis absolutum. ); prionnsabal dnadh amach de na Meadhan no Treas ( pr. exclusi medii s. tertii ) agus a 'phrionnsabal gu
ler adhbhar ( pr. rationis sufficientis ). Tha na ceithir prionnsapalan a tha mar as trice
a 'gabhail mar bunaiteach laghan smuain. Krug ris an canar prionnsabal aghaidh agus
a 'phrionnsabal de trchdas, agus a' cur ris a 'phrionnsabal de antithesis, a'
phrionnsabal gu ler adhbhar, ge-t, tha e cuideachd ris an canar re tuigseach, seata
de co-rireach no dimh air co-ionannachd mar a 'phromh riaghailtean loidsig gu
duilleag ,
C. D tha ann am prionnsabal aghaidh? F. Aon urrainn a chur an cill agus mar
sin tha e: Chan eil gin nithean a 'tighinn gu aghaidh feartan, no: sam bith nithe amhin aon-ghuthach feartan tachairt. 'Se sin an t-ainm aghaidh feartan leithid, aon de
cha mhr a tha a' cur stad air d eile air a shuidheachadh, agus a dh'fhaodadh a bhith
a 'smaoineachadh mar sin cha cmhla ann an rudan. Leithid aghaidh feartan mar a tha
uaine agus cha uaine; bsmhor agus cha bsmhor. Aon urrainn cuideachd a 'cur an
cill am prionnsapal seo mar a leanas: Chan fhaodar A' smaoineachadh gu bheil ro
bhiodh aig an aon m; ged ab 'A riamh feart sam bith no an ni, d aon urrainn riamh
ach ag iarraidh a bhith a' tuigsinn.
C. D tha eisimpleirean a 'sealltainn an prionnsabal aghaidh? F. A rir
prionnsabal an aghaidh tha aon nach urrainn a' smaoineachadh rud aig an aon m
cuairt agus cha cuairt; rud a tha cuideachd a 'bhrd agus nach eil a' bhrd, craobh
mheasan mathan aig an aon m agus cha robh measan. All biodh seo contrarrachdan,

far bhiodh cur s do feart gu bheil am fear eile air a shuidheachadh.

C. D chanas tu d Faodar smaoineachadh air prionnsabal aghaidh a rir, no a tha
dha-rribh a 'ciallachadh? F. Faodar a dhealbhadh a rir d an aon, tha loidsigeach'
sa ghabhas, agus gu ruige seo tha e a 'smaoineachadh loidsigeach ceart no loidsigeach
rud. 'S e sin an digh rianail rud, ach chan eil an aon rud ann an saoghal na elas a tha
a dhth a thoirt seachad vorfindend a tha air ainmeachadh gu h-rd. - C
'smaoineachadh prionnsabal aghaidh a rir coltais cha robh, uime sin follaiseach
contrarrachdan an guth a thogail, bha ea' smaoineachadh absurd.
C. D tha fhathast ri mothaich an aghaidh lagh, gu bheil e nach biodh mthuigse? F. dh'fhaodadh e taobh a-muigh na feartan sin a chur an cill mhain dimh
agus dimhean a coltas mar gum biodh iad a 'smaoineachadh a bha eadhon aghaidh
aonaichte ann an ni so. Mar eisimpleir, 's dcha thu rdh leis an aon duine: Tha e a
dh'irde, agus ann an cuid de dhighean a-rithist:' S e cha mhr. Ach a 'chiad turas a
bhios sibh a' coimhead air e, 's dcha ann an co-cheangal ris an Ant, an drna turas
ann an co-cheangal ris an ailbhean; uime sin a 'cur cuideam an seo gu bheil dimh
nach eil air d a tha air a stidheachadh leis a' eile, mar an aghaidh Ant duine, ge-t
mr, an aghaidh an t-ailbhean cha mhr, agus an aghaidh follaiseach mar sin tha e amhin ann an abairt, chan eil ann an stuthan. Bu chir toirt fa-near, thuilleadh air sin,
gu bheil prionnsabal aghaidh e dligheach ach bho aon m agus aon rm, oir neach
urrainn, mar eisimpleir an-diugh nach eil a-mireach a bhith sprsail agus ibhinn; no
ann an aghaidh dhearg agus suaicheantas nach dearg. Ge-t, tha e gu tur eucomasach, tha fear a 'smaoineachadh a bhiodh cuideachd a bhith ibhinn agus cha
ibhinn, dearg agus aig an aon ite agus nach ruadh.
C. D tha ann am prionnsapal co-ionannachd choitcheann no sameness? F. Tha
pushes e mar seo: Tha gach rud a tha co-ionann ris fhin, no: Tha gach rud a tha coionann ri fhin, no fi ': A A.' se sin, air sgth rud a-mhin Faodar smaoineachadh tro
feartan, agus thid cunntas airson na feartan cmhla ris a 'bheachd gu lir rudan; a
thuilleadh air feartan de an ni mac-meanmnach agus a 'bhun-bheachd an aon
feumaidh iad a bhith gu tur co-ionnan. An ath-, am prionnsapal seo a 'ciallachadh
nach eil cil sam bith. Mar eisimpleir, tha an teirm: cruinn, agus na feartan, loidhne, a
bhith air feadh an ite astar co-ionnan bhon phuing air falbh, air an gabhail cmhla,
tha na h-uile a 'tighinn a-mach gu aon; oir tha mi a 'smaoineachadh dreach air e gus
an cearcall; le mi gerr-chunntas air na feartan air an iomradh.
C. D na co-dhnaidhean gu am faodar tighinn bho prionnsabal sameness?
F. Tha a h-uile rud a thig na feartan de bhun-bheachd, a tha cuideachd a 'gabhail asteach an coinceap Feumaidh bhith air fhuasgladh, agus nach eil na feartan, nach
fhaigh fi' s an teirm fhin; A thuilleadh, rud a tha for feartan de bhun-bheachd, a tha
for mu na bun-bheachdan fhin, agus, tha na feartan a tha eadar-dhealaichte, tha an
coinceap a tha eadar-dhealaichte.
C. D tha ann am prionnsabal toirmeasg treas prtaidhean no Mheadhanach?
F. Tha e cuideachd ris an canar prionnsabal choitcheann diongmhaltas agus pushes e
a-mach mar seo: Gu d an re n a dhearbhadh breithnichte ris gu cunbhalach, feumar
a thoirt dha bho gach ghabhas cha mhr mu choinneamh feartan aon. Mar sin aon rud

feumaidh an dara cuid timcheall no nach cuairt, mar geal no neo-gheal, a tha a
'ciallachadh a bhith be no nach eil be. Bho leithid de downright mu choinneamh no
aghaidh feartan na h-inntinn an-cmhnaidh a 'fheudar fear a thaghadh, agus a
shocrachadh rud (an d chuid aig an aon m feumaidh e s didh a' chiad
phrionnsabal nach eil) agus chan eil treas no meadhan feart ciod e mu dheidhinn a
'gabhail fear de na dh mu choinneamh dh'fhaodadh a ghabhail anns a 'bhunbheachd; uime sin an t-ainm seo am prionnsabal. Aon urrainn cuideachd a 'cur an
cill am prionnsapal seo mar a leanas: Tha gach mac-meanmnach a dhearbhadh mar
gu cunbhalach an aghaidh feumaidh an dara cuid chur gach feart no nach eil.
C. D tha ann an lagh gu ler reusan? F. Aon chuireas an digh seo: Ceangal gu
gach positing a presupposed mar adhbhar no nas giorra Suidhibh dad gun
adhbhar. An didh roimhe prionnsapal sam bith 'se sin rudan d aghaidh feartan
Feumaidh gu dearbh faigh aon; an inntinn urrainn a bhith idir trighte cois aon de na
rudan, ach feumaidh e bhith brosnaichte no igneachadh le rudeigin, no aon eile, an
dara cuid uaine no nach uaine, be no nach eil be, a dh'fhuireach an rudan mar
eisimpleir. 'S e seo a-nis d tha ag adhbhrachadh gu bheil inntinn a shuidheachadh
feart b'fherr mus eile,' S e an t-adhbhar, agus, a rir an adhbhar seo, mar
thoradh. Tha am prionnsapal seo a rir ag iarraidh air duine sam bith a tha a 'cumail
a-mach rudeigin, fi' s fios carson a bha e ag rdh gur e; agus am fear a bha ag
iarraidh a dh'fhuireach rud rudeigin, gun a bhith comasach air adhbhar a thoirt
seachad bhiodh e grossly thrigsinn laghan smuain. Uime sin, feumaidh aon
cuideachd a chleachdadh ann an recriminations (disputations) cha bhith a 'sabaid le
Seadh, seadh, agus chan eil, chan eil, ach a bheachd fhin a dhon le argumaid, agus
an nimhdean le bhith a' feuchainn ri rebut adhbharan. - The loidsigeach adhbhar a
tha an t-slighe gu bhith air dealachadh bho an fhor adhbhar: an t-seann tha dreach an
uair sin rudeigin mar sin agus chan eil a chaochladh air a shaoil e, ach an drna rud
gu bheil e da-rribh ann an digh shnraichte.
C. D tha ann am prionnsabal antithesis? F. Tha ea 'urrainn a chur an cill mar a
leanas: Fo choinneamh dearbhaidhean de rud feumaidh tu a chur a-mhin aon, agus
ma tha seo seata, mar sin feumaidh tu an roghainn eile. Tha am prionnsapal seo de
antithesis a leanas bho prionnsabal an trchdas no na aghaidh.
F. ? D an dimh prionnsabal glic no co-rireach co-ionannachd A. Tha e air a
chur an cill: D thaobh gu bheil an aon m ris an treas, no co-cheangailte, a
'conaltradh ri chile ann an aon chuibhreann;no eile, d rud gu bheil an treas aon, aon
fhin.
Mar
sin, ma
ni sin Bha co-ionann ris na rudan X, agus an ni X co-ionann ri na
Contribuu
a millorar
la traducci
rudan B, a thuilleadh air an ni B bhios co-ionann ris na rudan A. Tha an re seo a
'crochadh air na n cmhla ris a' phrionnsapal causality, air sgth an co-ionannachd an
ni X leis na rudan is na rudan A B, seo an t-adhbhar gu bheil fi 's A agus B fhin an
aon rud.

Text original

CAIBIDIL A CEITHIR

De na briathran san fharsaingeachd

C. D tha ann an ine? F. A ine ( notio, conceptus ) tha a 'tachairt le
mothachadh a' ceangal grunnan feartan cumanta no ann am pirt air riochdachaidhean
gus an aonachd air fad. Chaidh a chruthachadh le comparation (coimeas grunn
bheachdan), abstraction (Call Crach de na diofar feartan dheth), merachaidh
(sgrdaidh aca air feartan cumanta); Co-dhnaidh (clradh de na feartan cumanta ann
air fad gu bhith air a chruthachadh), agus measgachadh (Comann chlradh feartan gu
lir), mar a dheasbad anns a 'toirt a-steach. Mar a thachair, eadar-dhealaichte sin
achdan an tuigse nach eil sgaradh ann an da-rribh mar a tha iad air a thoirt seachad
an seo; ite, iad a 'sruthadh cmhla an sin, agus air an taisbeanadh air leth a-mhin a
rir dhuinn air sgth a dhanamh nas fhasa beachdachadh.
C. Ciod tha air a chiallachadh le eas-chruthach agus concrait teirmean? F. Ma tha
sinn ine for-ghlan agus a chur ma seach airson fhin, mar sin 'se giorrachadh bunbheachd; cruadhtan ach mar aon a 'smaoineachadh fhathast co-cheangailte ris le
smuaintean eile, no le spis do nithean snraichte. Mar sin, mar eisimpleir mar
thoradh par smuain, an eas-chruthach bun-bheachd; Ach ma tha mi a 'smaoineachadh
a virtuous duine, mar sin tha mi smaointinn am bun-bheachd thoradh concrait; le
bhith a 'smaoineachadh dha leis an smuain an duine, a tha ceangailte ris le spis don
fheadhainn. Mar an ceudna, bun-bheachd an dath uaine, dreach a 'smaoineachadh an
eas-chruthach bun-bheachd; ach smuain de dhuilleagan, tha e concrait. - Aig gach
bun-bheachd a tha eas-chruthach, oir tha e dreach ga chruthachadh le eas, Singilte, a
'coimhead air falbh bho na caochladh conceptions dheth; Tha e, ge-t, le bhith a
'smaoineachadh gur e dimh a-steach, gu snraichte; agus a thaobh seo cuideachd, tha
na briathran, mar a tha iad a 'smaoineachadh a-mhin airson buannachd dhuinn
concretely gus nithean co-cheangailte ris.
C. D na dighean sa bheil sinn cleachdte ri beachdachadh air na briathran aca a
dhanamh loidsigeach ndar mr? F. A thaobh meud aca, an cileachd, agus an
dimh aca modality.

CAIBIDIL A CIG
Air meud de na briathran
C. D a th 'air an uiread de teirm? F. Anns an t-seata de bheachdan a shaoileas tu
a tha ceangailte leis. Faodaidh seo a-nis a bhith an drna cuid uiread de mheud no an
tuaiream na th 'bhun-bheachd.
C. D tha ann an raon is susbaint de bhun-bheachd? F. Tha leudachd no chruinne
de bhun-bheachd ( ambitus s sphaera notionis. ) Dan uile na nithe sin a-mach, gu
bheil a 'bhun-bheachd a cheannach mar fheart; ge-t, susbaint de bhun-bheachd
( complexus notionis ) a dhanamh suas ann an fheadhainn beachdan a tha a
'smaoineachadh ann an aon mar cmhla.

C. D tha eisimpleirean den seo? F. Bho bun-bheachd an duine, an cothrom a tha

an Roinn Erpa, isianaich, Afraganaich, Ameireaganaich agus Sdindier, air sgth
sin uile, tha an teirm duine a tha co-cheangailte ris mar fheart; air an limh eile a
'danamh an t-susbaint na bun-bheachd an duine, na smuaintean a cheann,
bhroilleach, abdomen, lmhan agus casan, inntinn, adhbhar, cnain, msaa, oir a h-uile
de na feartan sin a' danamh suas an ine neach-mhin. Mar so an cothrom air an
ine a tha craobh daraich foirm, beithe, giuthas, craobhan-meas, msaa, air an limh
eile a th 'aig freumh, a' ghas, a 'duilleach, etc.
C. D a th 'gabhail a-steach a bhith fo conception, agus ann am bun-bheachd?
F. de na rudan a tha a' danamh an leudachadh de bhun-bheachd, a tha a 'bheachd so
faodar fhaighinn mar fheart, tha iad ag rdh: Tha thu fo chumhachan gabhail a-steach,
bho rudan limh eile, a 'danamh suas an t-susbaint de bhun-bheachd, tha iad a'
gabhail a-steach ann an cumhachan. Mar sin daraich, beithe, giuthas gabhail a-steach
fo ine chraoibh anns a 'chis gu h-rd; Ao-coltach, freumhach, 'ghas, a dh'fhgas e
ann an ine. Smaoinich teirm fo eile, ie, subsuming e fo.
C. D tha ann an cirdeas agus comas air bun-bheachdan a thaobh an uimhir ri
chile? F. Tha barrachd leudachadh de bhun-bheachd, nas lugha a-susbaint, agus a
chaochladh. Mar eisimpleir, farsaingeachd an ine duine a tha nas motha na an comas
an ine Negro Tha fo chumhachan duine ach a-mhin an negroes fhathast tha iomadh
sersa dhaoine eile; ge-t, an ciall an fhacail Negro a tha nas motha na sin an ine
daonna oir tha an Negro fhathast an craiceann dubh a 'tighinn a-mach feartan eile de
daonna cuideachd, na climhe falt etc. Mar an ceudna, farsaingeachd an ine a tha
nas motha na an ireamh de bhun-bheachd an thriantain; oir tha am measg fhin, no
faodar stidhichte air mar feart, chan ann a mhin a h-uile triantain, ach cuideachd
cernagan, Pentagons, cumadh cruinn, etc. Ann an coimeas ri seo, susbaint na bunbheachd triantan a tha nas motha na sin an ine caractar oir tha chan ann a mhin an
fheart cuingealaichte ite dinte, a bhuineas don figear, eadhon gu bheil na crochan
air an cruthachadh le tr loidhnichean sin cmhla ri mran eile, gu bhi 'tighinn
bhuapa. - An t-adhbhar seo dimh eadar farsaingeachd agus clr na lraich de bhunbheachd a tha sin ma tha aon a 'gabhail a-steach grunn fheartan na th' air facal, an
fheadhainn uile a tha cisean air a bhith air am bacadh bho na sgile, nach eil a
'buntainn ris a seo feart. Ma tha aon a bha, mar eisimpleir ann an ine duine
cuideachd a 'feart dath geal, mar sin meudachadh air an uiread a th' ann, agus mar sin
an uair sin air an teirm seo bhiodh fear nach eil a bhith stidhichte air an Negro, agus
an uair sin bhiodh e a 'dnadh bho na briathran, an comas a bhiodh dheth a
lghdachadh.
C. D tha smplidh agus compound teirmichean, cumhaichean fa leth agus
coitcheann a thaobh? F. A smplidh abairt ( notio simplex ) 'S e aon aig a bheil
susbaint tha cho beag agus gu bheil e a-mhin a dhanamh suas de aon fheartan, agus
gur e le eil mion-sgrdadh urrainn sgaradh a-steach grunn bheachdan; -dhante
( chan eil. composita ) air an limh eile tha leithid far a bheil a leithid de lobhadh ann
an grunn fheartan no taisbeanaidhean fhathast a 'gabhail ite. Bho gu h-rd tha ea
'leantainn gum smplidh bithidh an sgile as motha co-rireach. Tha aon abairt ( notio
individualis ) 'S e ine aig a bheil comas a tha cho beag agus gu bheil e draghail nach

remanded beachdan nas nam measg fhin; coitcheann no cumanta (chan eil.
universalis ) air an limh eile, fo fhathast a tha beachd-smuaintean. Fa leth a thaobh
an re mhath air am bi as motha susbaint.
C. D tha eisimpleirean a 'sealltainn gu bheil seo? F. Tha a' bhun-bheachd air a
bhith 'S e bun-bheachd smplidh gu bheil thu dreach nach urrainn dissect ann feartan
eile; Ach a chionn gu bheil dth susbaint a tha e an comas vastest: Air sgth 's urrainn
dhut co-cheangailte ri na h-uile nithe a' feart de mhathas no bith. Tha bun-bheachd
gluasad mar-th compo: oir ch thu e eadar-dhealachadh feartan atharrachadh
Zeitlichsein agus Rumlichsein air sgth gluasad 'S e roimhe ann an m spsail
variation. Ach an gluasad cuideachd air a bhith nas lugha thomhas; a chionn nach
urrainn dhaibh a h-uile co-cheangailte ri rudan mar fheart. - Aon teirm de dh'ine a
snraichte ndar, leithid lus raidh, snraichte beathaichean, ach nach bu chir dha a
bhith air a mheasgachadh le Intuition, seach nach eil e dreach co-cheangailte ri
cuspair fa leth, nach eil a rir an gnomh sa bhad air a ' sensuality, ach gu neodhreach ann a-mhin ann an tuigse, air a chruthachadh le ceangal a feartan fa leth. A
cumanta teirm sam bith ine gun urrainn iomradh a thoirt air diofar rudan.
C. D a th 'ann an gnithean agus fo chumhachan coitcheann? F. Tha an d chuid
a thaobh iomradh a thoirt air an raon de na briathran air. A gnithean bun-bheachd
( notio specialis ) 'S e am fear a tha dreach air rudan fa leth nam measg fhin; a
shersa coitcheann no bun-bheachd ( notio generalis ), ge-t, gu bheil ine gabhail asteach bun-bheachdan snraichte nam measg fhin. Mar sin, tha an teirm lili 'S e bunbheachd gnithean; bho chaidh a gabhail a-steach farsaingeachd a-mhin fa leth nithe
sin uile fa leth bthte nam measg fhin; ge-t, tha an teirm 'S e lus bhriathar
coitcheann; oir tha na bun-bheachdan snraichte lili, dh'irich, carnation, msaa nam
measg fhin. Tha coitcheann teirmean air an roinn a-steach nas sle agus nas
irde. 'Se sin tuilleadh coitcheann teirmichean a ghabhail a-steach fo eadardhealaichte coitcheann a thaobh a-rithist, agus tha seo air sgth an rd-re bhriathar
coitcheann; cho coitcheann bun-bheachdan insect, iasg, ein, etc. Thid gabhail asteach fo am facal gnitheach irde bheathaichean; agus coitcheann a thaobh
bheathaichean agus lusan fo fi 's nas irde: Organic creutair. - The as irde
coitcheann bun-bheachd a tha sin anns a bheil a h-uile eile coitcheann a thaobh nam
measg fhin, agus tha e uime sin an sgile as motha, ach tha an susbaint as lugha, gu
bheil e a dh'fhaodadh a bhith co-cheangailte ris a h-uile sersa rudan mar fheart, uime
sin tha iad a 'toirt gerr-chunntas measg fhin. Aig an aon m ris an canar fa leth as
irde coitcheann a thaobh gabhail a-steach an fheadhainn a tha ann an rd-mhin
snraichte grunn rudan. Mar sin, tha an re as irde facal gnitheach airson a h-uile fa
leth risean, tha an teirm duine, ged a tha e dha-rribh na sheasamh fhin fo bunbheachd organach mhathas.
F. D a chur an dreuchd ndair na b 'sle agus clasaichean nas irde? F. Tha
buidheann, a tha an toiseach Tha grunn sle sa am measg fhin, rdugh a ghairm anns
a bheil ioma-rdughan nam measg fhin, chlas, agus tha grunn chlasaichean nam
measg fhin, an roghachd ndar ,
C. Ciod tha eadar-mheadhanach gn, ath-sa is cian air fire sa?

F. Eadar sa ( sa

meadhanan ) tha an fheadhainn a tha nas irde na aon, ach na b 'sle na na gnithean
eile, mar sin a' seasamh eadar iad chumail. Mar eisimpleir, tha chraobh eadarmheadhanach buidheann eadar chraobhan le measan agus lusan, seach gu bheil e nas
irde na shersa de chraobhan le measan, nas sle na an coitcheann lus; an fheadhainn
a tha ea 'gabhail a-steach nam measg fhin; fo Achd seo e fhin. - Tha buidheann fo a
bheil gnithean a tha gu dreach an t-ainm airson seo an ath ( Genus proximum ), sin,
ge-t, fo a tha e ri fhaotainn a-mhin neo-dhreach tro eadar-mheadhanach sa,
iomallach ( Genus remotum ).
C. D a th 'ochdaranachd agus snrachadh do theirmichean? F. Fo bunbheachdan ( notiones subordinatae ) tha an fheadhainn a tha a tha fo teirm eile. Mar
eisimpleir, a thaobh eun, iasg, na teirmichean beathach a tha fo. Uime sin, a h-uile
sersa de ghnithean agus a h-uile sle Tha na clasaichean nas irde fo. Tha am
briathar, a tha fo eile, na b 'sle no na bu chumhainge ( sle s angustior. ); ach bha am
fear eile anns a 'nam measg fhin, an uachdair no barrachd ( rd s. latior ). Man 'S e
bun-bheachd nas irde na Negro agus Kalmuck; Plant nas irde na craoibhe agus
luibh. Tha rd-re ine gabhail a-steach a h-uile fear is sle. - A thaobh cordanachadh co ( . Neo-coordinatae ) tha an fheadhainn a tha an d chuid anns an aon
m no aig an treas teirm. Mar sin insect agus iasg a tha a cho-rdanachadh a thaobh
oir tha iad air an d chuid a-steach fo ine bheathaichean; cuideachd duilleach agus
freumh a tha 'co-rdanachadh a thaobh oir tha iad air an gabhail a-steach ann an teirm
an lus. Mess adjunctive thaobh nach urrainn a bhith dha chile an d chuid gu
subordinated agus a chaochladh. A rir a cho-rdanachadh a thaobh sa tha no
gnithean, 'se rd-ghn no minor gnithean. Mar sin, tha radain agus ruminant
beathaichean Osbarr sa; Luchag, radan, le dighean-. - Tha an ine as fhaide a tha
cuideachd a 'bhun-bheachd coitcheann as irde, aig a bheil an sgile as motha, a
dh'fhaodas a bhith fo eile, ni m cois sealach, ach na h-uile air subordinated nam
measg fhin.
C. D laghan a 'buntainn ri aire a thoirt do na b' irde agus na b 'sle a thaobh?
F. D a bhuineas don rd-re a thaobh no an aghaidh sin a' tighinn gu no an aghaidh a
h-uile fo dha na b 'sle a thaobh; no ann am facail eile: D buin gu lir chruinne de
bhun-bheachd
an aghaidh, no a 'tighinn gu aghaidh a h-uile cernaidh den
Contribuu a millorarno
la traducci
chruinne seo. A thuilleadh air: D a bhuineas do na h-uile na b 'sle a thaobh no an
aghaidh sin a' tighinn gu no an aghaidh an rd-re bun-bheachdan. Tha a 'chiad lagh a
dh'ireas bho, air a tharraing bhon t-seata co-ionannachd choitcheann co-dhnadh gu
bheil rud a tha for de na feartan de bhun-bheachd, agus a' bhun-bheachd bhith a
'buntainn fhin: Air sgth irde a' bhun-bheachd 'S e dreach aon anns a bheil a h-uile
sle am measg fhin, agus uime sin mar chomharra air feumaidh e bhith comasach air
a bhith air fhaighinn. Tha an lagh eile a dh'ireas bho na frinn; gu bheil an rd-re
bun-bheachd a tha air a chruthachadh le bhith a 'ceangal na feartan cumanta a b' sle a
thaobh; Mar sin, d tha e cumanta gu h-uile na b 'sle a thaobh, a bhith riatanach ann
an rd-re a thaobh feumaidh cuideachd rin lorg. - Co-dhi, mran dhe na feartan a
dh'fhaodadh a bhith suidhichte air na b 'sle a thaobh nach eil a' faighinn an rdre; oir is e a chionn gu bheil an sgile nas lugha an susbaint acasan a tha nas motha.

Text original

Caibideil Six
Bho cileachd de na briathran
C. D tha ann an 'beachdachadh air cileachd na teirmean? F. Tha an re de
mhothachadh, le d a tha a' smaoineachadh a thaobh co-cheangailte beachdan. s
didh seo tha dhealachadh soilleir, geur, mionaideach agus coileanta no foirfe a
thaobh.
C. D tha ann an soilleireachd ( claritas ) teirm? F. Ann an ceum sin
mothachaidh ann mu na feartan de bhun-bheachd, mar thoradh air d an t a tha
comasach air eadar-dhealachadh a n bho nithean eile san fharsaingeachd. A rir a nis,
an ireamh de rudan a tha an cuspair a 'bhun-bheachd Gheibhear air dealachadh, beag
no mr, a rir an soilleireachd bun-bheachd a tha nas motha no nas lugha. Tha mu
choinneamh soilleir bun-bheachd a tha dorcha ( chan eil. Obscura ). Mar sin, tha
mran dhaoine a-mhin dorcha beachdan air d feallsanachd, d tha loidsig; ie nach
eil iad elach air na saidheansan buin eadar-dhealaichte bho dhaoine eile. Gabhail
bun-bheachd soilleir a ghairm, a leasachadh dha.
C. Ciod tha air a chiallachadh le soilleir ( perspicuitas ) chumhachan? F. Tha na
ceuman sin mhothachadh de na feartan de bhun-bheachd, mar thoradh air a bheil e
comasach, dreach airson a shnrachadh feartan bho chile a-rithist. Tha soilleireachd
de bhun-bheachd sin tha dad barrachd soilleireachd feartan aige agus cuideachd tha
diofar cheumannan. Tha mu choinneamh soilleireachd, dth soilleireachd
( imperspicuitas ) a tha m-chinnt ann cuideachd ( confusio ) gairmean nuair feartan
de bhun-bheachd nach eil fi 's dorrasach canastair bho chile ach. Uime sin, soilleir
bun-bheachd nach eil feum ann a bhith soilleir. Mar sin, 's urrainn dhomh fios ciamar
a dhanadh gu ler bhon eile saidheansan, gu dearbh feallsanachd, ach' s dcha nach
eil a shnrachadh na feartan a tha a 'danamh suas brgh de dh'fheallsanachd, oir tha
fios agam nach urrainn dhaibh a bhith a' dealachadh agus cliiteach. Mar sin, sa chis
seo agam soilleir, no nach eil soilleir conception na feallsanachd. - Air an limh eile,
soilleir Feumaidh bun-bheachd na h-uile a bhith soilleir: oir a thaobh Gheibhear air
dealachadh a-mhin le mothachadh air diofar fheartan ann dhaibh; agus mothachadh
seo tha riatanach ann an soilleireachd fi 's nas lidire aig an mhain soilleireachd.
C. Ann an dimh a faodar beachdachadh air an soilleireachd de na briathran air?
F. Tha soilleireachd facal urrainn iomradh a thoirt air na th 'air, a thuilleadh air cocheangailte ri leudachadh de bhun-bheachd. An fheadhainn a tha cuideachd a 'dian no
anailitigeach soilleireachd, air a dhanamh le bhith a' lobhadh ann an abairt ann an
feartan a tha ga dhanamh agus leasachadh dheth; seo, farsaing no fuadain
soilleireachd, le lethbhreith na b 'sle a thaobh, a tha anns an rd-re. Tha seann
gabhail ite tro mneachaidhean, seo thoradh air roinnean. Gabhail ris gu bheil a
'bhun-bheachd feallsanachd a bhiodh e soilleir dhomh, mar sin tha fios agam gudhealachadh bho na h-aon na h-uile eile saidheansan, bha mi ag iarraidh ach gun
toireadh e seachad orm gu farsaing agus gu dian gu mr; Bhithinn a 'feuchainn ri

eadar-dhealachadh a thaobh farsaingeachd na diofar saidheansan a tha gabhail asteach fo ine feallsanachd; Mar sin, a 'chiad de na h-uile, a' teiridheach agus
practaigeach feallsanachd; bu chir dhomh farsaing fi 's nas soilleire, tha mi a
bhiodh ann teiridheach feallsanachd, loidsig, metaphysics agus gnthasan; eadardhealachadh ann an cleachdadh na laghail teagasg gu bheil creideamh agus
moraltachd teagaisg oidhirp; soilleireachd fhathast a 'dribheadh fhathast, bhithinn a'
coimhead airson sam bith ann an sin a-rithist saidheans na phirt for-ghlan le a chur
an gnomh gus eadar-dhealaichte, agus mar sin air adhart., anns an digh seo tha mi a
'danadh an fheallsanachd farsaing no synthetically mr no roinn orra. Airson dhomh
a nis ach cuideachd an ine feallsanachd soilleir bhiodh dian no analytically, bhithinn
a bhriseadh sos a-steach do na comharran aige; gu bheil an fheallsanachd a tha
saidheans agus gum bi e a 'lorg mu dheireadh adhbharan agus adhbharan daonna
elas agus gnomhachd. A choileanadh eadhon re nas irde de dhian soilleireachd,
bhithinn na briathran saidheans, elas, gnomhachd, adhbhar dissect adhbhar a-rithist,
agus mar sin a 'tighinn le Lean Dissecting gu irde riamh ceuman soilleireachd, a'
mneachadh bun-bheachd barrachd is barrachd. - Simple bun-bheachdan Chan
urrainn dian soilleireachd, ged soilleireachd shealbhachadh: A chionn nach eil iad
anns sam bith diofar fheartan ann fhin, mar sin, faodaidh e bhith smplidh bunbheachdan, mar a tha air a bhith, chan eil mneachadh: singilte a thaobh, ge-t, a
dh'fhaodas tighinn eil farsaing soilleireachd, gun tha measgachadh de rudan measg
fhin, agus mar sin chan urrainn dhaibh a bhith air an roinn. - Tha soilleireachd a tha
air a bhith air a dheasbad an seo, an digh rianail, innteachail no discursive, an taca
ris an Sensual no maiseach, a tha na h- ealanta a dhanamh de na tha air a bhith san
fharsaingeachd thoirt a-steach, tha an rathad mar eisimpleir, mar a tha gu tric mar
anns an leabhran seo thachras.
C. D a th 'verbosity agus iomlanachd no iomlanachd na teirmean? F. Tha an
dithis rean nas irde de soilleireachd. Tha mionaideach de bhun-bheachd a tha air a
dhanamh suas ann an ceum sin mhothachadh a feartan, mar thoradh air a bheil e
comasach,
dreach
gu dissect na feartan ra, uime sin ann an clearness de na feartan
Contribuu a millorar
la traducci
fhin. Mar sin, gu h-rd eisimpleirean, tha an teirm feallsanachd gu mionaideach ann
a thaobh farsaingeachd dissected. Bhon urrainn dhut leantainn air adhart a 'sgrdadh
na feartan de bhun-bheachd air agus, mar sin a' mionaideach Tha a ceum. Tha an
ceum as irde loidigeach a tha coileanta agus iomlanachd no iomlanachd de na
briathran, a tha a 'gabhail ite nuair a bhios aon air a thighinn tro anailis
leantainneach na cumhaichean sin, nach urrainn a bhi tuilleadh dissect; a thaobh na th
'ann smplidh, aon air a thaobh mar gu' chomas.

Text original

CAIBIDIL A SEACHD
Bho thaobh agus modality abairtean
C. D tha ann an co-cheangal de na briathran? F. Anns na ullachaidhean de na
briathran, a thoirt dhaibh a-mhin ann am beachdachadh air teirmichean eile; Mar sin,

ann an co-mheas dheth. Seo co-mheas a-nis a bhith quadruple sersa; tha e, mar an
sameness agus eadar-dhealachadh, agus an gam a 'chmhstri, an taobh a-staigh agus
taobh a-muigh, a' chis agus foirm de na briathran air.
C. D briathran seo ris an canar 'chis no an aon? F. Tha an fheadhainn aig a
bheil a h-uile feartan cumanta ann. - Cluicheadairean no co-cheangailte a thaobh ( .
Neo-cognatae ) an fheadhainn a tha, ged nach eil a h-uile, ach tha trr de na feartan
ann an cumanta. Sam bith teth teirmichean a thaobh feartan nach eil cumanta. Riaghailtean a tha gu tur no gu diofar co-ionann, a ghairm d dhthaich far am bunbheachdan; oir tha thu arbitrarily aon urrainn a chur ann an ite eile. Chan urrainn
dhut ach fada nas slatan-tomhais a dhanamh nuair a tha iad an dara cuid daoine
eadar-dhealaichte, no le h-aon daoine aig diofar amannan, no a bhith a
'smaoineachadh mar a' nochdadh air rudan eadar-dhealaichte, no bhiodh iad a
chruthachadh a-mhin an aon bhun-bheachd.
C. D a th 'aon-ghuthach agus chmhragaile bun-bheachdan? F. aon-ghuthach
( consentientes, convenientes ) an fheadhainn a tha a dh'fhaodas a bhith cmhla anns
a' riochdachadh rud cmhla. Droch Ma tha iad mu choinneamh no chmhragaile
iomradh ann an seagh nas fharsainge. An aghaidh dcha a-nis a 'gabhail ite aon
chuid gu dreach no neo-dhreach. Anns a 'chiad chis' se for-ghlan no iomlan an
aghaidh ( oppositio contradictoria, diametralis s gach simplicem negationem. ), Agus
a 'choinneamh san digh seo terms: chmhragaile, aghaidh, icheil, dreach no cha
mhr mu choinneamh thaobh. Tha e a 'gabhail ite nuair a bha aon de na bunbheachdan eile dreach a tha negation de na chaidh a shuidheachadh ann an teirm
eile. Bho dreach mu choinneamh teirmichean ( chan eil. Contrariae, s. Contrarie
oppositae, oppositae gach positionem alterius ) a tha an aghaidh ris an canar
cuideachd, gu deimhinneach no neo-dhreach an aghaidh, a 'togail aon gu eile air le
negation mhain, ach fi' s le deagh feartan aca fhin. Bho chmhragaile thaobh ancmhnaidh a-mhin d gan cumail, agus thuirt fear dhiubh, feumaidh a h-uile n a
'tighinn fo lagh na dnadh a-mach de na Middle. Bho thaobh a-mhin chmhragaile
crr is d ite a ghabhail, agus faodaidh iad uile a bhith a 'smaoineachadh air falbh
bho n.
C. D tha eisimpleirean airson a 'mneachadh an t-seann rudan? F. Round is geal
a tha aon-ghuthach a thaobh; oir faodaidh iad a bhith ann a h-uile coileanadh
aonachadh nuair a tha mi a 'smaoineachadh mu dheidhinn rud, chan eil e a' cur
bacadh le co-dhi gu bheil mi rium cuideachd fios seo bheachdachaidh. Round agus
chan eil ach cuairt no geal agus cha geal, a tha eadar-dhealaichte no dreach mu
choinneamh a thaobh, air sgth cha mhr a 'dol s icheadh d na seataichean
eile; faodaidh e a-mhin an dara cuid a bhith torrach ann an aon smuain; an d chuid
aig an aon m a 'smaoineachadh air falbh, chan urrainn dhut.Round agus cernagach
no toilichte agus brnach a tha chmhragaile bun-bheachdan, a chionn gu bheil mi a
'cur rudeigin mar timcheall, tha mi a' cur bacadh nach fhaod i bhith aig an aon m
chaidh a shuidheachadh mar cernagach; Tha an aon chis fo mhulad agus toilichte
san.
C. D tha an taobh a-staigh agus taobh a-muigh de teirm?

F. Tha an taobh a-

staigh de bhun-bheachd air a dhanamh suas ann an riatanach feartan; an taobh amuigh ann an coimeas a nonessential an dara cuid inneach ( affectiones ) no mheasan
( relationes tha). Airson an taobh a-staigh den bhun-bheachd 'S e aon bheathach; gu
bheil e fs-bheairteach gur e a 'gluasad bho asgaidh arbitrariness, agus am biadh aice
bhon sgrdadh gu saor; an taobh a-muigh an limh ine beathach gabhail a-steach na
phirt de cheithir troighean, no beatha anns an dthaich.
C. D a th 'chis agus foirm de na briathran air? F. Tha' chis air an ine a tha
ann an fheadhainn a smuaintean, a tha ceangailte leis an aon aonachd, ach an cumadh.
Anns an digh aca co-cheangailte Bhon an loidsig d a tha air a thoirt seachad le na
briathran,
math
s a chile, mar sil air a 'chis briathrachas nach buin ann an
Contribuu a gu
millorar
la traducci
aon.

Text original

Caibideil a h-Ochd
Na breithneachaidhean san fharsaingeachd
C. D tha ann an breithneachadh A. Tha breithneachadh ( judicium ) 'S e miann
an dimh no an cirdeas a' gabhail ite eadar thoirt taisbeanaidhean; agus ga chur an
cill le faclan, aon seata (propositio, enuntiatio ). Tha mi ag radh mar an duine
bsmhor, agus mar sin tha mi an seo a 'mneachadh an dimh eadar duine agus
bsalachd agus mar sin a' bhritheamh.
C. D ch thu a h-uile eadar-dhealachadh seantans? F. Matter agus Foirm. Tha
chis breitheanas 'se sin a dhanamh air na smuaintean, eadar far a bheil an dimh
aon dthaich, gu h-rd an duine agus bis;ach an cumadh a tha air an t-slighe mar a
tha an dimh eadar na bun-bheachdan a tha a 'smaoineachadh. Tha an loidsig a 'toirt
ndar na cise na breithneachaidhean bho na h-uile agus beachdachadh foirmeil
smuain teagasg dreach an riochd na h-aon.
C. D na dighean sa bheil sinn cleachdte ri beachdachadh air na
breithneachaidhean a thoirt dhaibh ann an riochd a 'coinneachadh thu? F. Mar a tha
bun-bheachdan a thaobh an meud, cileachd, a thaobh agus modality. Tha meud a
'snrachadh comas nan cuspair ann am breitheanas, air cileachd nan ndar na
predicate; a thaobh an t-sersa de cheangal eadar fin gegebnen a dhnadh beachdsmuaintean, agus an modality, an co-mheas anns a bheil am breithneachadh for gu ar
inntinneil dmhan. Air schicklichsten e, chuir an co-cheangal ris a 'beachdachadh air
na seantansan airson na frinn.
F. Mar a dhealachadh breithneachadh aca a thaobh co-cheangal?
categorical, baralach, agus disjunctive.

Tha caibideil a naoi

F. Ann an

Bho categorical breithneachaidhean

C. D tha ann an categorical-bhreithneachadh? F. A categorical breitheanas
(breitheanas tuineachadh) 'S e aon ann a tha buntainneach S e bun-bheachd mar
(dearbhach no icheil aon) feart air an taobh eile. Tha na breithneachaidhean sin a tha
gu tric ris an canar cuideachd breithneachadh par sr-mhathas. Tha an seantans gu hrd: Man tha bsmhor, tha categorical, oir tha an teirm bsmhorachd stidhichte ann
an feart air a 'bhun-bheachd an duine. A h-uile breithneachadh nach eil fi 's
categorically tha co-dhi a dhanamh de categorical, agus le snruichte loidsig
obrachadh dheth, ach an baralach agus disjunctive breithneachaidhean a mach. Tha
meud agus cileachd na breithneachaidhean a 'buntainn a-mhin ri an toiseach
categorical.
C. D a th 'a' chuspair, agus predicate sheasamh ann an categoricalbhreithneachadh? F. eintiteas ris an canar gu bheil beachd air d an taobh eile tha
iomradh mar fheart; Ach predicate, d tha co-cheangailte ri cuspair mar fheart. So
duine a tha os cionn a 'chuspair, an predicate bsmhor. Tha an cuspair a tha mar as
trice air thoiseach le seantans, ach faodar cuideachd, gun atharrachadh brgh ann an
rudeigin, a chur air cl na predicate, mar eisimpleir, an duine, far an uair sin an t-seat
a chanar ris an chothromachadh tha bsmhor. Tha sheasamh no compound facal ann
categorical breithneachaidhean eil dad eile seach an fhacal, ged a tha e gu tric a
'gabhail a-steach a-mhin am falach ann. Mar eisimpleir, tha an abairt: Man Tha
inntinn, tha loidsigeach a dhealbh: Man tha inntinn-dhanamh. - Often sheasamh agus
predicate aonachadh ann an aon fhacal. Mar eisimpleir, tha fear a 'smaointinn; a tha
cho math ri fear a tha a 'smaoineachadh. Nithean binn a 'coimhead gu bheil cuspair
sam bith, mar tha e tirneanach, e an t-uisge. Ge-t, tha an aon predicate
bheachdachaidh co-cheangailte ri co-dhi neo-shoilleir, ach 'chuspair seo. Leithid
sentences canar loidsigeach neo-iomlan.
C. Cia categorical breitheanas foirmean a tha ann a thaobh meud? F. Tr. 'Se sin,
an dara cuid predicate tha ceangailte a-mhin ri aon chuspair, no le iomadh
cuspairean sersa snraichte, no a h-uile cuspairean sersa snraichte anns a' chiad
chis a tha a 'breithneachadh aon no individuales, anns an dara snraichte no
particulate. 'S e an treas coitcheann no uile-choitchionn. Guttenberg dh'innlich an
ealain air cl-bhualadh 'S e aon seantans; mran dhaoine a 'fuireach air leth ag ithe,
snraichte; h-uile beathach a tha m-reusanta, coitcheann. Soidhnichean a 'sealltainn
re a' chuspair, an riochdairean seo, aon, aon, msaa airson an breithneachaidhean fa
leth.; airson snraichte: cuid, cuid, iomadh, iomadh, msaa.; airson an fharsaingeachd:
a h-uile, sam bith, chan eil, etc. ainmichte bheil am breithneachadh an fheadhainn far
a bheil an cuspair a th 'ann an iomall caractar sersa seo per se, tha, bhrr, far a bheil
e air chall. Certain breithneachaidhean ( . Jud determinata ) Tha an t-ainm coitcheann
agus breithneachaidhean fa leth;indefinite ( indeterminate ) snraichte.
C. Cia categorical breitheanas foirmean a tha ann a thaobh cileachd? F.
Tha cuideachd tr: aontach no aontach, no icheil icheil agus neo-chrochnach, no
cuingealachaidh limitative. Ann an aontach breithneachaidhean an predicate a thogail
dha-rribh mar an t-susbaint a 'chuspair, no ciod e an t-aon, anns a' chuspair mar a

chaidh a thoirt a-steach a 'chruinne no comas nan predicate; negating ann an

seantansan a 'chuspair Thathar den bheachd ach a-mhin an sgre an predicate; ann an
neo-chrochnach, tha e air a shuidheachadh ann an raon de bhun-bheachd a tha taobh
a-muigh a 'chruinne eile; no ciod e an aon ag rdh, tro aicheadh de feart eile a tha air
a shuidheachadh ann an susbaint a 'chuspair.
F. ? D tha eisimpleirean den seo A. Aontachaidh bheil am breithneachadh: Tha
an lemhann lidir; na lusan a tha uaine, air sgth an d chuid ann an cisean a
'chuspair a tha ann an sgre no comas nan predicate,' Starch agus dath uaine; no an
fheadhainn a ghabhail a-steach mar a 'nochdadh ann an clr na lraich de na briathran
air an lemhainn agus lusan. Negative breithneachadh an aghaidh tha e: an t-r Chan
eil geal, a 'ghrian chan eil a' ruith timcheall an talamh; oir seo a 'chuspair bho raon an
predicate no an predicate ga dnadh a-mach bho na th' air a 'chuspair. Limitative
bheil am breithneachadh: The daonna anam neo-bhsmhor e; 'S e dreasa
ghleidheadh. Here I bheir an cuspair le negation bhsmhorachd ann an sgre na
beatha maireannaich; an ideadh le icheadh a 'milleadh fon chruinne de wholeness. The limitative breithneachadh mar so cliiteach bho icheil ann cho fada san t-seann
cuspair an raon de dearbhach air ais dnadh a-mach, ach chan eil a 'toirt a-steach raon
de eile dearbhach air ais; Tha e suidhichte anns an drna ach dreach leis a 'dnadh amach bho raon de dearbhach air ais ann an aontach eile.
C. D an t-ainm goirid a chaidh a thoirt an categorical measaidhean aca meud agus
cileachd? F. Tha iad ainmichte a 'chiad ceithir fuaimreagan; mar sin tha A
coitcheann agus aig an aon m aontach; S coitcheann agus aig an aon m droch aon,
mi snraichte agus aig an aon m aontach, O 'cur an cill snraichte agus cuideachd
icheil aon bhreithneachadh. Uime sin, an Laideann rann:
A Asserit, negat S sed universaliter ambo;
Assarit mi, O sed negat particulariter ambo.
Tha limitative fa leth agus breithneachadh seo tha unmindful, a chionn gu'n do na codhnaidhean a thaobh seo a tha goirid ainmeachaidh a thaghadh, an neach fa leth
breithneachaidhean coitcheann agus limitative tha aontach a 'meas co-ionann:
Eisimpleirean de snrachadh airson seo tha:
A. h-uile bheathaichean a tha organach ndurra.
E. Chan eil beathach be gun bhiadh.
I. Tha cuid de dhaoine a tha a 'teagasg.
O. Tha mran dhaoine nach eil a 'teagasg.
C. D tha air a rdh air an modality de categorical breithneachadh? F. Tha iad
cuideachd a 'co-dhnadh tr modhan breitheanas: an trioblaideach, assertoric agus
apodictic. Anns a 'chiad, an dimh eadar cuspair agus predicate dreach a thoirt
seachad mar ion-dhanta; Ann an da-rribh eile a dhanamh agus mar a chaidh a
dhanamh; dhanamh anns an treas mar a dh'fheumar. Eisimpleirean de
dhuilgheadasan bheil am breithneachadh: Tha beatha an duine a ghabhail crr is ceud
bliadhna; a 'chogaidh a dh'fhaodadh briseadh a-mach a dh'aithghearr; de assertoric:
Beatha goirid; a 'chogaidh air briseadh a mach; de apodictic: Tha an duine feumaidh

bs; a 'chogaidh Feumaidh briseadh a-mach.

F. Is dcha gu bheil eadar-dhealachaidhean cudromach eile, ach a-mhin airson
iomradh a thaobh meud, cileachd agus modality na categorical breitheanas foirmean,
lorg ,? A. Tha na promh shersaichean categorical breithneachaidhean tha sgth le
na modhan sin. A thaobh seo, ge-t, mar na breithneachaidhean a chur an cill le
faclan, mar sin, aig rean eadar-dhealachadh fhathast aon urrainn verschiedne
foirmean orra, a dh'fhaodas a bhith air a riochdachadh le na leanas sgeama. Na hrean a leanas:
1) bunaiteach ( propositiones simplices )
2) rinn ( prop. Compositae )
a) a-rir coltais rinn
) compound sentences
Vergleichungsstze
b) falaichte compo
) Ausschlieungsstze
mhin ann an cumhang mothachadh
b) exzeptiv

)
a) a-

) Cuingealachaidh a Seataichean
a) cuingealachaidh ann an cumhang mothachadh
reduplikativ b).
C. Ciamar a tha smplidh co-dhanta de na h-rean eadar-dhealaichte? F. A seata
tha smplidh, anns a bheil an cuspair a tha an d chuid an predicate dreach na promh
bhun-bheachd, ged a thaobh cuspair agus predicate nach eil e furasta, agus an tseantans a tha snraichte no 'S e uile-choitcheann; air an limh eile ma tha an cuspair
no predicate no an d chuid a tha ioma-, air a dhanamh an seata, oir tha e air a
dhanamh suas de ghrunnan breithneachaidhean na frinn; a tha cuideachd carson a
tha sibh ag iarraidh exponibel e ann an seagh fharsaing, agus mar a rinneadh a tha
falaichte, exponibel ann an teann ciall.
C. D tha eisimpleirean den seo? F. Simple seantansan: an gille tha
docile; daoine ghrdhachadh an tlachd. A 'chlr-dhanta:' S e daoine agus
beathaichean a tha a 'fuireach creutairean; oir dha-rribh tha e air a dhanamh suas
den d sentences: Daoine a tha a 'fuireach creutairean; Na beathaichean a tha a
'fuireach creutairean. Cuideachd: a 'ghlainne a tha cugallach agus follaiseach, tha,
loidsigeach a dhealbh: Tha glainne tha cugallach; Tha glainne e follaiseach.
C. Ciod a tha a 'ceangal no copulative seantansan agus Vergleichungs- no
coimeasach sentences, anns a bheil aon roinn a' compo follaiseach? F. Anns an
copulative sentences grunn chuspairean no predicates tha eadar-cheangailte; ann an
coimeasach aon rud a tha feart a-steach le ceum ann am barrachd na
eile. Eisimpleirean de copulative sentences, na cuspairean air an liostadh ann an
fhreagairt roimhe;coimeasach seantansan: Tha an tgear an-iochdmhor mar an
lemhann; Tha an leanabh nas laige na an duine. Nam biodh leasachadh rean teth:
Tha an lemhann an-iochdmhor; Tha an tgear tuilleadh iochdmhor. Tha an duine a
tha snraichte re de neart; Tha piste aig a bheil ceum nas sle de neart.

C. D a th 'Ausschlieungsstzen no toirmeasgach agus rean cuingealachadh no

cuingealachaidh? F. thoirmeasgach no thoirmeasgach ann an ciall nas fharsainge,
na seantansan anns a bheil an dnadh a-mach aig a h-uile agus cuingealachaidh ann
an seagh fharsaing, anns a bheil am bacadh tachairt aig a h-uile. Ma tha mhlachd do
na dnadh a-mach a h-uile eile coltach rudan dha rudeigin a riteach, is mar sin 'se amhin ann an teann mothachadh, ach ma tha an cuspair a-mhin ris a' dnadh a-mach
raidh phirt de e rudeigin a tha fuasgladh, agus mar sin 'se exzeptiv; mar seata de
cuingealachaidh ann an chumhainge ciall ma tha bacadh air a dhanamh ann le
snraichte admixture; reduplikativ limh eile, ma tha e dreach air a chur an cill le
tillteachais.
F. ? D tha eisimpleirean den seo A. a-mhin ann an teann ciall tha na
seantansan: Tha a 'chuthag na aonar air mhl aige laicheadh ein bho dhaoine eile; Mhin falamh flraichean gilainidh sol. Tha an seantans mu dheireadh a bhiodh an
ln-leasachadh, cho teth: Tha mran flraichean a tha falamh; tha iad a 'gilan sl, na
tha feadhainn eile nach eil a' gilan sl. Exzeptive seantansan: na Greugaich a
'diligeadh le mran ealain, ach a-mhin an Lacedaemonians. Tha cuairtean
tlachdmhor ach a-mhin ann an droch shde. Cuibhreachail tha ann an cumhang
mothachadh: na saidheansan, limhseachadh mar gnomhachd eaconamach, ach chan
urrainn soirbheachadh. An t-airgead mar dhigh gu math cinn Tha luach
mr. Reduplitative seantansan: Anns an fharsaingeachd, mar chomanndair Feumaidh
bhith teann.Tha a 'phrs, mar a' phrs a tha daonnan a 'choire. - Flow rean, a tha
cuingealachaidh ann an seagh teann, ag innse mar tha e, gu bheil na thathas ag rdh
gu bheil e buailteach-mhin ann an cuid de dhighean.Le bhith a 'reduplikative
sentences aghaidh gu bheil am facal a tha repeated, gu bhith air a thogail ann a' mhrchuid litireil, riatanach ciall, a tha a 's urrainn dhomh mneachadh an eisimpleirean air
an ainmeachadh.
Caibideil Ten
Bho sameness, ochdaranachd, agus ais-thionndadh an aghaidh
an categorical breithneachaidhean
C. D breithneachaidhean canar chis no luach co-ionnan ( identica,
aequipollentia )? F. Iadsan a tha cudromach ann an riochd agus tha an aon
rud. Uime sin monotony breithneachaidhean urrainn-mhin Chan aithnichear cho fad
'sa tha iad air an ainmeachadh leis na faclan eadar-dhealaichte; Mar sin danamh
seataichean eadar-dhealaichte; no cho fad 'sa tha iad a' smaoineachadh air daoine
eadar-dhealaichte no diofar amannan.
C. D tha ann an ochdaranachd de breithneachadh? F. breithneachaidhean far a
bheil a 'riochdachadh a' chuspair agus predicate ann an d chuid an t-slighe nan aon
fhacal; ann an aon de a thomhas a 'chuspair a tha nas motha, ge-t, seach ann am fear
eile, tha iad cho cudromach ris an canar ( subalterna ); 'se sin an aon breithneachadh,
anns a bheil cuspair eile a tha an teirm, a' subordinating ( subalternans); ach nach ann
a tha e na b 'sle, a' phiste ( subalternatum ). Mar sin, na leanas seantansan a tha fo:
1) Tha an Roinn Erpa a tha dh'eudaich; 2) Tha na Gearmailtich le aodach; 3) Tha

tuaghan tha dh'eudaich.Erpaich tha teirm eile mar na Gearmailtich; oir tha iad a
'gabhail a-steach e fo; Mar sin, nuair 1) is 2) Tha an coimeas; 1) a 'subordinating, 2) a'
phiste breitheanas. Ann an coimeas, ma 2) agus 3) Tha an coimeas, tha 2)
subordinating agus 3) an leanabh; air sgth bun-bheachd a 'chuspair Gearmailtis nas
fharsainge na sin a' chuspair Saxony. - Feum a 'tighinn s didh na h-rd-iomradh air
lagh, gu bheil d an rd-re bun-bheachd buin cuideachd nas sle na h-uile a tha fo e,
taghaidhean frinn subordinating a' breithneachadh air an leanabh.
C. D. ? Aon fo aon-ghuthach agus breithneachadh mu choinneamh A. aonghuthach breithneachaidhean ( consentientia ) an fheadhainn a tha an d chuid Faodar
smaoineachadh air cho for aig an aon m; ach no chmhragaile mu choinneamh
( opposita, repugnantia ) an fheadhainn a tha a 'cur stad air d na seataichean eile; a
mar sin faodar smaoineachadh ach aon rud a bhith for. Tha aghaidh na
breithneachaidhean a-nis sa bhad, dreach, oir, no neo-dhreach, neo-dhreach, a rir
an aghaidh do theirmichean. Contradictorily nuair a tha e ann am breitheanas a dad a
'tachairt, mar negation d chaidh a stidheachadh ann an diofar bhreith; aghaidh
inntinn ma air a dhubhadh le bhith a 'cur rudeigin ann an breithneachadh (ie cha le
dreach negation), a bha ann an diofar d seata dhnadh.
C. D tha eisimpleirean den seo? F. aon-ghuthach breithneachaidhean: Man gaol
beatha; Man tha bsmhor. Dreach mu choinneamh: duine bsmhor; Is e am fear nach
bsmhor. Contrarian: Tha an taigh seo gu tur cloiche; 'S e seo dachaigh gu tur
fiodh. - Dreach mu choinneamh breithneachadh gach turas ach d ghabhas; agus aon
dhiubh a dh'fheumas a bhith for mur gach mar-th tha an aghaidh ann fhin.Mar
eisimpleir, bhiodh na breithneachaidhean an quadrangular anam a tha bsmhor, a
'quadrangular anam nach eil bsmhor, ni m dhiubh for, bho na bun-bheachd a
quadrangular anam tha chmhragaile ann fhin; aghaidh breithneachaidhean urrainn
smaoineachadh barrachd air d gun aon dhiubh a bhith an-cmhnaidh for.
C. D tha subkontrre breithneachadh? F. leithid, a fear gu h-raid a
'daingneachadh d eile a' dol s icheadh gu h-raidh (ie mi agus O); me cuid de
bheathaichean a tha feil-itheach; Chan eil cuid de bheathaichean feil; As no
beathaichean troigh, cuid de bheathaichean nach eil troigh. Tha e furasta fhaicinn gun
subkontrre breithneachaidhean an d chuid dh'fhaodadh a bhith for.
C. Ciod tha air a chiallachadh le ath-thilleadh ( conversio ) na seataichean? F. A
chuir aithreachas a 'ciallachadh a dhanamh predicate anns a' chuspair agus an
mhlachd do na predicate. Tha seo a 'tilleadh a-nis ann an tr dighean, a chaidh a
chumail 1) simpliciter () ma tha an uiread agus air cileachd an a bhith air thionndadh
a-bhreithneachadh a tha dreach no atharrachadh gun atharrachadh; 2)peraccidens ma
tha an ireamh de breitheanas agus 3) via contra dreuchdan, ma tha cileachd a
'breithneachadh air atharrachadh. Tha am breithneachadh le fear a tha a 'danamh an
atharrachaidh, me anns a' chiad d cl chisean no conversum sin anns a bheil aon
converts e gun robh an ath-thilleadh no convertens . Nuair a Contraposition a 'chiad
breithneachadh, a' contraponierte, a 'eile an contraponierende.
F. ? D tha eisimpleirean den seo A. srian tha thionndadh: Chan eil beathach a
tha reusanta; Chan eil e reusanta beathach; Nithean Happy tha beusach; cuid beusach

Text original
Contribuu a millorar la traducci

toilichte. (San fharsaingeachd: Chan eil A B; cha B A. Tha cuid a tha B, tha cuid B
A.) Per accidens tha thionndadh: Gach lusan tha fs-bheairteach ndurra; cuid
bheairteach ndurra tha lusan; A h-uile cait tha feil-ithich; Tha cuid de
chreachadairean cait. (Seanalair: All A B; cuid B A.) Le bhith a 'Contraposition tha
thionndadh: h-uile dhaoine a tha bsmhor; Chan eil Immortal 'S e duine; h-uile
beathach a tha be, cha neo-ni be a tha beathach. (Seanalair: All A B; cha neo-B A.)
Caibideil Eleven
Na baralach agus disjunctive breithneachaidhean
C. D tha ann an baralach breitheanas (bhrgh aithris breitheanas)? F. Tha a
'chis baralach breithneachadh a dhanamh suas de dh categorical
breithneachadh; an cruth agus brgh na h-aon ann gu bheil d categorical
breithneachaidhean mar adhbhar agus buaidh co-cheangailte ri chile. Eisimpleirean
de baralach bheil am breithneachadh: Nuair na planaidean gluasad timcheall a
'ghrian, agus mar sin tha sth aca a-mhin follaiseach; A bharrachd, ma tha an neach
aig a bheil adhbhar sin, bidh e cuideachd. Anns an d chuid eisimpleirean, a 'chiad
categorical breitheanas anns an t-adhbhar eile air a shuidheachadh; an drna Mar sin,
tha a bhith air a mheas mar thoradh air a 'chiad.
C. D an eadar-dhealachadh baralach breithneachadh? F. Tha roimhe (roimhe,
staid, beachd-bharail, co-mheas, conditio, membrum prius s antecedens. ), D asteach mac-meanmnach mar bunaiteach breitheanas; agus gu faigheadh a (an
hindlimb, le cumhachan, trchdas, rationatum, membrum s mhs. consequens ), anns
a bheil a 'toirt buaidh air na bha ann roimhe. Tha am breithneachadh mar so: 'Nuair a
tha duine beusach, agus mar sin e tha deagh chogais; Tha a 'chiad seantans den
roimhe, an drna an trilear. Aon Faodaidh, ge-t, cuideachd a 'danamh an trilear
airson a' chiad; me an duine aig a bheil deagh choguis ma tha e beusach; seo ag
atharrachadh o dreach an cruth an t-seantans (an t-suim, a chur an cill ann am
faclan, gu h-rd), ach nach eil a 'breithneachadh fhin. Tha posan, ma tha, a tha air a
chleachdadh airson tuairisgeul a thoirt air cruth nan baralach
breitheanas 1) tha particulae consecutivae ghairm.
1)

Cha leig thu a 'creidsinn am facal, ma tha, am bheil an foirm fhin; iad a 'frithealadh a-mhin a' sealltainn na
h-aon.

C. D eile mu fi 's mothachail air na baralach breithneachadh? F. Air ndar na

categorical breithneachaidhean sin a' danamh suas an t-aodach na baralach, co-dhi
fa leth, anns an fharsaingeachd, dearbhach no icheil, msaa, a tha, ann an digh
rianail beachdachadh air an baralach breithneachaidhean nach deach a ghabhail asteach beachdachadh; oir tha an aon loidsig a 'coimhead orra dreach an riochd
breithneachadh, a tha fo baralach snruichte ann an loidsig obrachadh an d
categorical breithneachadh, agus tha a h-uile h-aon, ged a categorical
breithneachaidhean bhiodh ann fhin cho eadar-dhealaichte; suffices e tionndadh asteach do baralach breithneachadh gu bheil iad mar adhbhar agus buaidh cocheangailte ri chile; agus tha seo co-mheas a bhith dreach a-mhin a mhneachadh. -

Ma tha a 'baralach breitheanas crr is d bhreith, tha e a-dhanta; Mar eisimpleir, ma

bhios na beusach an duine fiadhaich a bha an-cmhnaidh toilichte agus an-cmhnaidh
m-thoilichte, agus mar sin cha bhiodh airidheachd a chleachdadh mar thoradh iar
agus a sheachnadh.
C. D tha ann am brgh a disjunctive breitheanas (ath-thagradh an aghaidh)?
F. Ma dhearbhadh gu bheil grunn-drsta mu choinneamh feartan aon ri dnadh amach eile a tha gu bhith stidhichte air bun-bheachd a 'snrachadh gun ge-t gu bheil,
mar sin precipitating a disjunctive breithneachadh , Eisimpleirean disjunctive bheil
am breithneachadh: Tha e na thoileachas drna cuid ceadaichte no nach eil ceadaichte
ann; 'S e seo fear an dara cuid Gearmailteach no Sasannach no Frangach. Seo mi an
dil gu dearbh a-mhin mar gu bheil mran de na feartan mu choinneamh,
Gearmailtis, Beurla, Fraingis (tha iad oppositely no neo-dhreach an aghaidh)
Feumaidh aon duine, ach cha robh; aig an aon m air an comharrachadh le
'phrionnsabal gum uaireigin feart a tha dha-rribh a-steach ann an teirm, an uair sin na
tha feadhainn eile a chur a-mach, gu bheil mi nach eil na fir, ma tha mi
smaoineachadh dha mar Sasannach, fi' s smaoineachadh mar Fraingis aig an aon m,
a tha ann an cis sam bith mar thoradh air ndar na aghaidh a thaobh nach biodh e
comasach.
C. D tha fa-near dha le disjunctive breithneachadh le spis aca a 'chis agus a
chruthachadh? F. Tha a' chis disjunctive breithneachaidhean dha-rribh a
dhanamh suas de ghrunnan mu choinneamh categorical breithneachadh. Tha an tainm ann mu choinneamh predicates dealachaidh buill ( Membra disjuncta sin) mar
gu h-rd Gearmailtis, Beurla, Fraingis tha. Tha an aon mheas an dealachaidh buill,
aon leis am bheil i a dh'fheumas a bhith for feart de mheasadh n, a 'danamh an
riochd na disjunctive bhreithneachadh agus air a dhearbhadh le posan dara cuid, no
( particulae disjunctivae aon, no ainmichte) cuideachd' s dcha a-mhin le aon. Tha
dealachaidh Faodaidh Buill a bhith suidhichte dreach mu choinneamh, mar a tha
ceadaichte gu h-rd agus nach eil ceadaichte, no neo-dhreach, mar Ghearmailtis,
Fraingis, Beurla; anns a 'chiad chis, chan eil ach d iomallachd buill; Air
dh'fhaodadh gum bi grunn.
C. D as urrainn a bhith le aire do na modality na baralach agus disjunctive
breithneachaidhean cuimhne? F. Do pirtean a ghabhail leotha fhin
duilgheadasan; Ach am faicinn mar gu h-iomlan a rir an cruth, tha iad dogmatically,
ie Contribuu
a tha iad
gus laa traducci
bhith riatanach. Ann an baralach breithneachaidhean, ni m a
a millorar
roimhe Gu dearbh tha an dil airson a bhith riatanach, no an deiridh bhall; ach 's
dcha a' ceangal an d chuid mar adhbhar agus buaidh. Mar sin tha thu a
'smaoineachadh ann an disjunctive breithneachadh nach eil sin for gach neach fa leth
mu choinneamh categorical breithneachadh, bhon a tha e ga dhanamh, mar a tha
riatanach; fad breitheanas tha fhathast air a shuidheachadh mar a tha riatanach, air
sgth seo a-mhin a 'snrachadh gu bheil mionaideach de ghrunn lthair ghabhas
feartan aon Feumaidh fhaighinn an n.

Text original

Caibideil a dh-dheug

Bho an-dhealachaidhean a thaobh breithneachadh agus seantansan thaobh

brgh 2)
2)

Ged a tha an loidsig dha-rribh a 'coimhead air na th' air no air a 'chis agus an ts an breithneachaidhean ann
an tuigse; ach cha bhi e neo-iomchaidh ri dheasbad anns an ceangal seo rudeigin mu dheidhinn; mar a thachras
anns a 'chuid as motha de leabhraichean loidsig.

F. Ciamar anailitigeach agus fuadain breithneachaidhean eadar-dhealaichte?

F. anailitigeach bheil am breithneachadh an fheadhainn far a bheil aon, a 'gabhail asteach feart a chaidh a' smaoineachadh mar-th anns a 'bhun-bheachd a' chuspair seo
mar predicate. Tha eile teth fuadain. Mar eisimpleir: Tha am biadh airson a
'glidheadh na creutairean, tha mion-sgrdaidh a mholadh, oir tha an teirm biadh a
tha mi mar-th leis a' smaoineachadh gu bheil feart a chomharrachadh creutairean
fhaighinn. Air an limh eile, an t-seantans a bhiodh: Tha am biadh blasda,
synthetically, a chionn 'na phirt de na palatability Chan eil e fhathast a thaobh
biadh. Mar sin, bhiodh an t-seantans: tha an solas a 'derrsadh, mion-sgrdaidh, air
sgth a thaobh solas mi smaoineachadh mar-th a' gloss mar fheart le gabhail asteach; aghaidh: tha an solas a luath, an follaiseach fuadain tairgse oir, mar bunbheachd na Gaoithe bhiodh mar-th ann an solas. - Ann an clran sgrdail mar sin tha
iad air falbh feart bho na bun-bheachd a 'chuspair fhin agus a' ceangal an didh
limh mar predicate mar sin; fuadain ann an aon a 'gabhail a mach an iteachan eile. Tautalogisch tha sgrdail tairgse, nuair a tha cuspair co-cheangailte ris fhin mar
predicate; mar aran e aran; a 'fuireach creutair a' fuireach. - Tha e furasta, gu bheil ar
n-elas da-rribh nach urrainn a bhith air a leudachadh le bhith a 'cruthachadh
anailitigeach breithneachadh; oir bha iad a 'togail fianuis a-mhin gu d tha fios
againn mar-th; ach, leis an aon ar n-aire tuilleadh bs a 'dol seachad fa leth feartan
de bhun-bheachd agus mar sin a' soilleireachd smuain a chur air adhart. Faodaidh
sinn dha-rribh a dhanamh nas motha air a 'chomas aig na toraidhean againn dreach
le bhith a' danamh breithneachaidhean fuadain.
C. Ciamar a teiridheach agus practaigeach seataichean eadar-dhealaichte?
F. Iadsan gu bheil rudeigin a rum-elais; sin a tha ag rdh rudeigin ris a 'gnomha
iomchaidh.
C. D tha comas follaiseach indemonstrable agus rean? F. Tha a 'chiad tha
snraichte anns a' bhad, ie an fheadhainn nach eil a 'tighinn bho tairgsean eile aig a
bheil frinn (sheall) faodaidh e bhith, ach tha e soilleir ann fhin. Tha feadhainn eile a
tha neo-dhreach raidh, ie an fheadhainn aig a bheil an fhrinn urrainn bhith
bunaichte s an seantansan eile agus feumaidh.
C. D tha ann am prionnsabal? F. prionnsabal, axiom no am prionnsabal a tha
cuid anns a 'bhad teiridheach re, a dh'fhaodas a bhith mar so a' tighinn bho sam bith
eile, ach fi 's a chleachdadh thinig e clran eile. Mar gu h-rd laghan smuain, an
aghaidh, a 'co-ionannachd choitcheann, msaa prionnsabalan. Eisimpleirean de
phrionnsabalan matamataig gu bheil d loidhnichean dreach chan eil gabhail asteach ite; gun aon a chur ris an toil, a tha an aon rud.
C. D tha ann an postulate?

F. postulate no iarrtas re S e seata practaigeach, a

'sealltainn gu bheil rudeigin a bu chir a thoirt, agus seo mar a' bhad snraichte
presupposes ann gum faodadh a dhanamh cuideachd. Leithid postulates tha: a
'tarraing an loidhne dhreach eadar d puingean; a 'leudachadh an loidhne dhreach gu
brth. Chan fhaod iad sin a dhearbhadh gu bheil seo dha-rribh comasach ( 'se sin cho
fad' eil fianais sam bith le elas a tha air ainmeachadh); Mar sin, ach chan eil fhathast
ag rdh gu bheil seo a 'cur beagan absurd tha a dhth; bhon h-uile duine a tha a
chreidsinn air na grad cinnt an dhantachd a bhith a dh'iarrar. - Bho na postulates ann
an seagh bhaisteach tha eadar-dhealachadh ann an sin ris an canar postulates
practaigeach adhbhar sin, nach eil a dh'iarraidh rudeigin a dhanamh; ach, rud nach
urrainn a bhith air a dhearbhadh, a 'creidsinn gun dearbhadh gu moralta idh; mar gu
robh Dia agus saorsa daonna.
C. D tha ann an tairgse no Teirim agus obair no trioblaid? F. Tha seann S e
teiridheach tairgse aig an fhrinn feumar tighinn a-mhin bho eile; an drna
practaigeach seata gun snrachadh gu bs an gnomh, bu chir a bhith air a
dhearbhadh a-mhin gum faodte a chur gu bs. Tha eisimpleir de Theorem e; gu bheil
na cernan ann an sam bith rectilinear triantan cmhla d limh dheis cunntas, oir
feumaidh e bhith air a dhearbhadh a-mhin bho eile matamataigeach
theorems; eisimpleir de obair a tha: An equilateral triantan a chlradh. Airson
duilgheadas Buinidh 1) Qustion. di seata a 'snrachadh d tha gu bhith air a chur gu
bs; 2) a 'fhearr gu bheil an digh a' sealltainn bs; 3) a 'taisbeanadh, a tha a' tighinn
bhon eile a 'clradh gun Required'll dha-rribh a bhith air a thogail leis an digh air a
shnrachadh ann an rn. - Anns a 'Theorem dreach an trchdas agus taisbeanadh a
tha riatanach, a bh' air anns a bheil na dh'fheumas a dhearbhadh seantans, an drna
fianais fhin - 'se cho-rithist lag goirid, an axiom tha dreach cuid teiridheach, a
postulate an bhad raidh seata. a Theorem snraichte no neo-dhreach fianais
comasach agus feumach air teiridheach; duilgheadas a 'goireasach mar uidheam. Bu chir a thoirt fa-near gu bheil iad sin, agus leanas cin abairtean Corolarium,
Lemma, Scholion a bhith gu h-raidh tric air a chleachdadh ann am matamataig.
C. D tha ann an cur-ris no Corolarium, ainmeil cuideachd Porisma no
Consektarium? F. A seata a dh'fhaodas a bhith furasta am faicinn d dreach bho
thoiseach an raid, agus mar sin chan fheum mionaideach dearbhadh. Mar sin, is
urrainn dhut don mholadh gur ann an sam bith rectilinear triantan na tr cernan a
dhanamh cmhla d craichean, mar a Scholion; sin ma tha triantan ceart no
farsaing (nas motha na limh dheis) cern a 'gabhail ite, an dithis eile cernan, gach
feumar biorach (nas lugha na limh dheis).
C. D tha ann an Lehnsatz (chan eil dogma) no Lemma? F. A seata a dhanamh
thairis air a-steach don taisbeanadh de saidheans eile bhon aon saidheans, agus air
sgth a fhrinn air a stidheachadh cheana chan eil dearbhadh a-rithist.
C. D tha ann an Scholion no beachd? F. A seata de chan eil mran a chluinntinn
ann an co-theacsa a 'taisbeanadh de saidheans, ach tha e a-mhin thionndaidh ann air
an adhbhar ulterior; mhr-chuid dhiubh dhan dhanamh air adhart a 'mneachadh
tuilleadh.
C. D tha ann an deuchainneach a-bhreithneachadh?

Text original
Contribuu a millorar la traducci

F. leithid aig an fhrinn a

tha stidhichte air fianais bho elas, ach chan ann bho eile breithneachaidhean.
CAIBIDEIL a tr-deug
De chuairtean san fharsaingeachd agus gu snraichte ann an categorical
C. D tha ann an co-dhnadh ( ratiocinium, syllogismus )? F. Tha an fhrinn de
fhathast mac-meanmnach mar neo-chinnteach 'breithneachadh snraichte macmeanmnach mar freumhan.
C. D na co-dhnaidhean eadar-dhealachadh? F. Matter agus Foirm. A 'chis no
an t-aodach a dhanamh na breithneachaidhean a tha a' danamh suas an cuairt; an
fhoirm, ge-t, co-dhnadh a dhanamh suas mionaidiche ann an snruichte ceangal
sersa breithneachaidhean, mar thoradh air a bheil am breithneachadh mar bhunait an
fhrinn eile air a shuidheachadh. Am foirm seo mar phirt de focal mar sin (ergo a
chomharrachadh).
C. D tha diofraichte ann an gnothach na co-dhnaidhean A. an fheadhainn a tha
a 'gabhail a-steach breithneachadh bonn bhith bunaichte, tha, seach gu bheil iad air an
aghaidh ann an chuairtean cunbhalach aig a Skillful air adhart, a' premisses no
barailean ( propositiones praemissae ris an canar); an t-seantans ach anns an fhacal, a
'co-dhnadh no an Conklusion ( conclusio, conclusum ). Mar eisimpleir, ann an codhnadh: na h-uile dhaoine bochda a tha m-thoilichte, Nero B 'e droch dhuine; Mar
sin, Nero bha m-thoilichte, a 'chiad d sentences Tha togalach no shinnsirean; an
drna an Conklusion no an co-dhnadh.
C. D an diofar eadar an taobh a-staigh is a-muigh cumadh na co-dhnaidhean?
F. Tha an taobh a-staigh cumadh 'toirt iomradh air a' cheangal sersa breithneachadh
ann chuairtean, mar an toiseach an dil ann an inntinn; na h-Eileanan ach tha an
eadar-dhealachaidhean a thaobh aca a chur an cill tro seantansan.
F. ciamar a dhanadh co-dhnaidhean taobh a-staigh foirm? F. A rir a 'chiad
phrionnsabal (am promh phrionnsabal)' S e categorical, baralach no disjunctive
breitheanas,-steach categorical, baralach, agus disjunctive.
C. D tha eisimpleirean den seo? F. A categorical co-dhnadh: Tha a h-uile
daoine bsmhor, Caius 'S e duine, uime sin Caius tha bsmhor. A thathar an dil a
leanas air catfish: Caius Nuair a tha duine, tha e bsmhor, a-nis Caius 'S e duine, agus
mar sin tha e bsmhor; Bhitheadh e baralach co-dhnadh; agus disjunctive biodh e
ma bha ea 'smaoineachadh mar sin: an dara cuid bsmhor Caius tha no nach eil e fear,
a-nis Caius' S e duine, agus mar sin tha e bsmhor.
C. D tha ann iomlan categorical co-dhnadh? A. A 'chiad de a h-uile tr laghan
( propositiones ), a' chiad roimhe no an riaghailt ( Prop mra. ) A bheil (ann gu h-rd
mar eisimpleir: a h-uile daoine a tha bsmhor); eile den bhun-carraigh, an assumtion
no subsumption ( Prop minor. ) (Caius 'S e duine); an treas cuid de na seantans mu
dheireadh ( conclutio ) (ie tha Caius bsmhor). Tha na tr promh seataichean a-nis
tha tr promh bhun-bheachdan ( -uidhe ghabhail a-steach); 'se sin d thaobh aig a
bheil dimh ri chile air a shuidheachadh anns a' chuairt dheireannach seata, aon de a
bheil cuspair no an ine minor ( ceann-beaga ); eile an predicate no thisicheas i

( cheann-uidhe mr ) e. Feumaidh seo a bhith air a chur ris a 'mheadhan-ine

( cheann-uidhe medius ). Tha gach promh bhun-bheachd a 'tighinn ann an codhnadh iomlan categorical mus d thuras; a thisicheas i (bsmhor) ann an major,
agus a 'dnadh gluasad, an d chuid amannan mar predicate; na bu chumhainge ine
(Caius) ann an minor agus dnaidh gluasad, an d chuid amannan mar chuspair; agus
na meadhan-ine (duine) ann am promh phrionnsabal agus an minor, sin mar
chuspair, an seo mar predicate. An t-ainm thisicheas i agus Teirm carachadh uime
sin, a chionn 's thisicheas i mar as trice nas irde, as sle ine nas sle, agus ann an
co-dhnadh dreach an ochdaranachd na b' sle ine a bhith bunaichte fo thisicheas
i, tro eadarghuidhe na meadhan-ine, bho na promh phrionnsabal.
F. ? Le a tha an sgeama a chur an cill suidheachadh na promh bhun-bheachdan
ann an grinn agus coileanta categorical co-dhnadh A. Tha thisicheas i no an
ainm a 'chuspair tha S, meadhan-ine M, an ine no an predicate D, mar sin thig iad
sna dighean a leanas a tha gu:
Me = P
S=M
S = P.
C. On a tha mar as trice a 'laighe a thaobh dligheachas na categorical codhnaidhean? F. Air a leanas: D am feart de rud a bhuineas no an aghaidh sin a'
tighinn no a 'dol an aghaidh na nithean fe'in; no, ciod a tighinn chum an aon ni a
bhuineas gu lir buidheann no an aghaidh sin an aghaidh a h-uile gn dhaoine fa leth
agus de na h-aon; Genus agus gnithean-bun-bheachdan a tha sin, ann an teagasg
follaiseach cho soilleir bho na briathran air an liostadh, coitcheann feartan na h-uile
nithe a tha fodhpa. Mar sin, ann a thig an co-dhnadh gu h-rd an predicate bsmhor
am feart de Caius, a dhuine, gu, mar sin cuideachd a 'Caius fhin; no, ann am faclan
eile; am feart, bsmhor, a 'tighinn don chlas gu lir de dhaoine, a' gabhail a-steach
Caius, a tha an neach fa leth seo Genus. Tha an fhrinn seo riaghailt urrainn bhith
bunaichte s an prionnsapal co-ionannachd choitcheann. Laideann iad air a bhith air
an cur an cill mar: Aire snraichte notae est Aire snraichte Rei ipsius; no quicquid
de omni gille-coise, gille-coise etiam de quibusdam et singulis et quidquid de nullo
gille-coise, NEC de quibusdam NEC de singulis gille-coise ( a 'cho-ghairm dictum de
omni et nullo ), no quicquid gille de genere, gille-coise etiam de specie, quicquid
repugnat generi, repugnat etiam speciei.
C. Ciod an riaghailt a tha riatanach gus beachdachadh air na promh phrionnsabal
ann an co-dhnaidhean categorical? F. Feumaidh e 'bhi coitcheann. (Fa leth bheil
am breithneachadh airson an co-dhnaidhean coitcheann; limitative an aontach coionnan). Oir ma thisicheas i nach eil an stidhichte air fad a thomhas na meadhanine, chan fheumar ach a-mhin gun d'a ionnsuidh; agus mar sin chan urrainnear cocheangailte ris le cinnt don chuspair agus a bhios a 'gabhail a-steach mar fo-thomhas
na meadhan-ine. Mar eisimpleir, bhiodh an co-dhnadh: Tha cuid de sgoilearan a
tha bochd, Leibniz B 'e sgoilear, mar sin Leibniz bha bochd, a cerr, oir thisicheas i
truagh seo air fad a thomhas na meadhan-ine sgoilear, ach a-mhin air pirt le spis

dheth, mar am facal cuid taisbeanaidhean; Ach a-nis tha e comasach gu 'bheil an
droch ine Leibniz, chan eil dreach a-steach fon a' phirt seo, tha iomradh air a
'bhochdainn mar fheart; uime sin gheibh mi tro cho-dhnaidh seo nach eil cinnt gu
bheil iomlan Leibniz bha e uabhasach bochd. B 'urrainn mi limh ag rdh gu bheil na
sgoilearan air fad bochd, Leibniz B' e sgoilear, bhiodh e a 'leantainn le cinnt gum
incontrovertible Leibniz bha cuideachd bhochd, oir an so tha bochdainn air fad a
thomhas na meadhan-ine sgoilear, fo aon a' smaoineachadh Leibniz mar a tha,
stidhichte, agus mar sin dh'fheumadh a rir na laghan a thuirt, gun d na feartan a
bhuineas rud, cuideachd na nithean fe'in Feumaidh tighinn, Leibniz mneachadh
riatanach airson bochd.
C. Ciamar feumaidh solar na bhun-carraigh ann an co-dhnaidhean categorical?
F. Tha an t-ionad, chan fhaod a bhith icheil, a shuidheachadh; an ite an
ochdaranachd na bun-bheachd nas sle feumar da-rribh a tha fo meadhan-ine ann
dha; agus mar sin d an idseant Buinidh cumhachan seo, a dh'fhaodadh a bhith an
uair sin fianuis cuideachd bho sle ine. Bho na ts-: h-uile dhaoine a tha bsmhor; an
cat eil duine; Bhiodh cho math ri rud sam bith co-dhnadh, air sgth 's ma tha mi ag
rdh bsmhorachd ann am promh phrionnsabal air na daoine; ach an uair sin ann an
minor an cat chan eil e a 'faighinn ann an raon de bhun-bheachd an duine, an ite a
dhnadh a-mach e, agus mar sin an uair sin a' danamh sin a tha stidhichte air na
daoine, chan eil iomradh air cat, agus dh'fhaodadh seo a bhith bsmhor no nach eil,
faodaidh ea bhith mu rud sam bith bho lraichean infer. Tha e coltach gu furasta
fhaicinn gu bheil an neo-chomas gu infer rudeigin bho na togalaichean; fhathast an
aon, co-dhi a tha sinn a 'gabhail daonna, bsmhor, cat, bun-bheachdan a ghabhail gu
bheil sibh ag iarraidh.
C. Ciod an riaghailt a 'buntainn bho dnadh gluasad categorical co-dhnaidhean?
F. Tha e air a stiireadh ann a thaobh cileachd a rir an Ro-rdh air seantans agus
ann a thaobh meud an didh minor.Mar eisimpleir, ma tha mi an togalach: Chan eil
beathach Tha adhbhar, a h-uile cait tha beathaichean, feumaidh mi nis a
shuidheachadh an-seantans mu dheireadh dona agus uile-choitcheann; oir na promh
phrionnsabal (a thaobh cileachd) 'S e icheil, agus tha fo-sheata (a thaobh meud)
choitcheann. Tha mi uime sin a chur an cill a 'co-dhnadh: Mar sin chan eil an cat
Tha inntinn. (No a mhchadh 'se sin ann an aon fhacal, coitcheann de aicheadh). Ged
a b 'urrainn dhomh cuideachd infer bhon togalach: So cuid cait Chan eil dragh; far am
bheil an seantans mu dheireadh a bhiodh particularistic; ach cho-dhin san digh seo
follaiseach ro bheag; downright cerr, ach bhiodh an co-dhnadh ma tha mi ag
iarraidh a chur ris ann an aontach: Mar sin tha a h-uile cait inntinnean.
C. D tha air a rdh air a 'bhun-bheachdan bunaiteach ann an co-dhnaidhean
categorical? F. dh'fhaodadh e aca nach eil barrachd a chumail tr, agus an
Mitbegriff Mar sin feumaidh a ghabhail ann an major, anns an aon mothachadh mar
ann an minor; chaochladh tha thu dha-rribh ceithir bun-bheachdan bunaiteach; ma
tha dithis ainmeachadh leis an fhacal cheudna. Ann an leithid de shuidheachadh, an
predicate stidhichte air an tur eadar-dhealaichte a 'nochdadh ann an promh
phrionnsabal, mar sin d an cuspair a tha ann an subordinated minor; uime sin
predicate de na promh phrionnsabal Chan eil dh'fheumar a ghabhail riatanach air a

'chuspair ann an ceann gluasad, mar a tha seo air a thoirt ann an digh sam bith anns
a' chruinne. A cuairt anns a bheil riaghailt seo chan eil e fa'near, ris an canar sophism
ambiguitatis s amphiboliae. ; agus faodaidh e gl thric air a amaideach agus absurd a
'tighinn a-mach, mar na eisimpleirean a leanas a' sealltainn: D tha grod, stinks; Caius
tha leisg, gu bheil stinks Caius. The Rose 'S e' na ghalar; seo flr 'S e rs, mar sin seo
flr' S e tinneas. C tha m-mhodhail, feumaidh fhaighinn iomradh, seo as t-earrach 'S
e m-mhodhail agus mar sin, as t-earrach seo fhaighinn, feumaidh iomradh. - Tha e
coltach, anns a 'chiad eisimpleir de na meadhan-ine grod ann an major, far an robh e
a' ciallachadh uiread cron, a chaidh a thogail ann an tur eadar-dhealaichte seach a
'ciallachadh ann an minor, far a bheil e cho math indolent; uime sin thug Caius Chan
eil am broinn sgp aon digester ann an minor, a 'bualadh a' togail cheistean mar
fheart, agus mar sin chan urrainnear a bhith stidhichte air an Caius sa chuairt
dheireannach seata.
C. D an digh anns an linn arsaidh chuimhne na cumaidhean cuimhne a 'sireadh a
dh'fhaodadh a bhith a categorical co-dhnadh air an uiread agus air cileachd
breithneachaidhean a tha ann, ma tha e dha-rribh laghan adhbhar a rir?
F. Stidhich iad na faclan a leanas, a tha a' na fuaimreagan tha an ciall a thoirt
seachad anns na breithneachaidhean; 'se sin, gu bheil e coitcheann aontach, E ag
innse fharsaingeachd icheil an aon abairt; Tha mi for aontach, O a h-raid droch
aon.
Barbara (a h-uile buidhnean a tha trom, na posan uile air a bhith a 'chuirp, mar sin na
clachan air fad a tha trom.)
CElArCnt (No bheathaich cnain, a h-uile muncaidhean tha beathaichean, mar sin
chan eil monkey cnan.)
Darius (Everything organach tha am beathachadh, stuth air an talamh organach, mar
sin tha stuth beathachadh air an talamh.)
ferio (No lus a 'gluasad le arbitrariness, cuid bheairteach ndurra tha lusan, mar sin
cuid bheairteach creutairean nach eil a' gluasad le trighte.)
Tha a 'chiad fhuaimreag ann an gach facal ag innse a h-uile feartan a' chiad
phrionnsabal, an drna sin eile, air an treas gun mu dheireadh gluasad, am
facal Barbara uime sin a 'sealltainn gur ann categorical co-dhnadh promh
Contribuu a millorar
la traducci
phrionnsabal,
minor
phrionnsabal agus an co-dhnadh faodaidh iad a bhith
coitcheann agus daingneachadh aig an aon m ; am facal Celarent gun phrionnsabal
agus an co-dhnadh san fharsaingeachd icheil, a 'bhun-carraigh ach dh'fhaodadh
gum biodh e san fharsaingeachd ann an aontach, agus mar sin air adhart -. Tha gach
categorical co-dhnadh nach urrainn a bhith air a thoirt gu fear de na ceithir foirmean,
a rir laghan loidsig, no foirmeil cerr nuair a 's dcha d tha anns an seantans mu
dheireadh; thachradh gu for. Ma tha mi a bhiodh a 'dnadh, mar eisimpleir: a h-uile
bheairteach ndurra air am beathachadh, chan eil clach tha fs-bheairteach ndair,
mar sin chan eil a' chlach a tha am beathachadh; bhiodh e, ge-t, gun fhiosta for gu
bheil a 'chlach nach eil am beathachadh, ach cha robh ea' leantainn bhon premisses,
agus a 'co-dhnadh mar sin gu dearbh stuth fhrinn, ach cha foirmeil (sd mun eadardhealachadh a dhanamh de na stuthan agus foirmeil fhrinn Ro-rdh); bhiodh e
loidsigeach cerr. 'Se sin, dealasach d mearachdan ann cho-dhnaidh seo; chiad, gu

Text original

bheil a 'bhun-carraigh tha icheil; San dara ite, gu bheil an co-dhnadh nach eil an
stiireadh ann a chileachd leis a 'phromh bhunait;an t-sreath de fhuaimreagan
bhiodh ann an co-dhnadh seo leithid: AEE; mar a tha e 'tachairt ann an gin de na
facail air an liostadh, agus ma tha thu ag iarraidh a dhanamh co-dhnaidhean eadardhealaichte an didh a leithid de fhoirm, agus an uair sin bhiodh falsehood furasta
leumadh e ann an silean: me h-uile dhaoine a tha bsmhor; chan eil beathach a tha
ann daonna, mar sin chan eil beathach a tha bsmhor.Cha robh duine a tha an aghaidh
an stuth frinn premisses cuid air an aghaidh, mar sin, feumaidh iad a bhith ann an
cruth a 'co-dhnadh gu bheil a' tighinn bhuapa mu dheireadh gluasad a tha fhathast
cerr.
Caibideil Fourteen
Na baralach disjunctive agus co-dhnaidhean
C. D tha ann baralach co-dhnadh? F. Tha cuideachd tr laghan, am promh
phrionnsabal, minor phrionnsabal agus an co-dhnadh a tha an t-ainm, a 'chiad de a
tha baralach breitheanas. Tha a 'phromh chumhachan ach no croch a chur air crr is
tr a chumail annta.
C. D tha ann an riaghailt bhunaiteach airson an baralach co-dhnaidhean?
F. Ma bhios an staid no an t-adhbhar air a shuidheachadh, agus mar sin cuideachd na
cumhachan no an t-sreath air a shuidheachadh, agus ma tha a h no an t-sreath a chur
dheth, tha e cuideachd a 'chumha no an t-adhbhar ais-ghairm. Laideann mar: A
veritate rationis ad veritatem mheas nati, a falsitate mheas nati ad falsitatem rationis
gille consequentia . - Tha dligheachas riaghailt seo stidhichte air a 'phrionnsabal gu
ler adhbhar, mar thoradh air a bheil feum air ceangal eadar adhbhar agus buaidh a'
gabhail ite.
C. D sersa baralach co-dhnaidhean a tha ann? F. D shersa; an aontach
( modas ponens ) agus droch ( chnan tollens ). s didh a 'chiad sersa gabhail asteach aon de na firinn an aghaidh eileamaid ann an promh phrionnsabal air a
chlaibh ball gabhail a-steach: Caius Nuair a tha duine, tha e bsmhor; Caius a-nis
tha fear; Mar sin, tha e bsmhor; an didh fear eile a 'dnadh na falsity an deiridh
bhall air a' falsity an aghaidh geata ma Gaius mar a bhiodh rd-ghean, a bha neobhsmhor e; Caius a-nis chan eil e neo-bhsmhor, agus mar sin chan eil e a-rdmhathas. Tha an d ghn din beachd, molaidh iad fhin bho am prionnsabal air
ainmeachadh baralach co-dhnaidhean.
C. gheibh sibh nach dlth le falsity an aghaidh geata ann an baralach promh
phrionnsabal air a bheil an deiridh bhall, agus an fhrinn an deiridh bhall air beulaibh
a 'gheata? F. Cha robh, faodaidh e bhith air a dhanamh air rudeigin for, ged a tha
dad cerr, ach' s dcha bho rudeigin cerr uaireannan cuid fhrinn croch a chur; ged
nach eil e an uair sin air sgth an ainmeachadh adhbhar meallta for, ach faodaidh
neach sam bith aig a bheil for adhbhar a chaochladh. Mar eisimpleir, ma leanas an
baralach promh phrionnsabal de inference bhiodh: Ma tha a h-uile lusan geal
flraichean, a thuilleadh air an lili Tha flraichean geal; mar sin roimhe biodh e cerr,
oir tha cuideachd lusan le flraichean geal eile seach; ach for hindlimb Chaidh

inferred; bho na lili dha-rribh a 'gilan flraichean geal. Bha mi gu infer bho
falsehood an aghaidh geata a 'chlaibh eileamaid ann an leithid de dhigh a-nis: Uill,
chan eil a h-uile lusan geal flraichean, nam measg an lili air sam bith geal
flraichean, mar sin a' co-dhnadh, mar urrainn dhut fhaicinn, biodh e cerr; agus a
cheart cho cerr mi bhiodh din ma tha mi ag iarraidh a 'faighinn na firinn an aghaidh
gheata bhon deiridh bhall ann an leithid de dhigh: A nis an lili Tha flraichean geal,
nam measg a h-uile lusan na flraichean geal.
C. D tha ann an disjunctive co-dhnadh? F. Cuideachd bho phromh
phrionnsabal, minor phrionnsabal agus a 'dnadh a' gluasad, a 'chiad de a tha
disjunctive breitheanas. A-rithist, faodadh crr is tr promh bhun-bheachdan.
C. On a tha mar as trice a 'laighe a thaobh dligheachas na disjunctive codhnaidhean? F. Anns a leanas, nam biodh an dealachaidh eileamaidean ann an
disjunctive breithneachadh aon air a shuidheachadh cho for, an uair sin eile, feumar
cur s dha mar cerr, agus gum biodh aon de na dealachaidh buill air a shuidheachadh
a bhith meallta, agus an uair sin aon de na eile, (ie, far an urrainn dhut lorg a-mhin
d buill iomallachd an ite, eile) feumar a chur gu for. Domhan-leud . A positione
unius contradictorie oppositorum ad negationem alterius, a negatione unius ad
positionem alterius gille consequentia (Laideann riaghailt seo dh'fhaodadh coltas
dreach a chur gu feum bho leithid disjunctive chuairtean a-mhin far a bheil a-mhin
d dreach mu choinneamh dealachaidh eileamaidean a 'gabhail ite, ach tha e
cuideachd a' buntainn cho fad ' san fharsaingeachd air sgth grunn neo-dhreach mu
choinneamh dealachaidh casan aon daonnan dreach mu choinneamh feumaidh an
crr a thoirt cmhla; mar eisimpleir, bhiodh an dealachaidh casan geal, dearg, dubh,
mar a tha dubh is dearg nach geal; geal is dearg chan ann dubh ;. dubh is geal nach
dearg)
C. D sersa disjunctive co-dhnaidhean a tha ann? F. A disjunctive syllogism ,
far dinte le negation aon no barrachd dealachaidh buill neo-shoilleir air an
daingneachadh a 'chrr den dealachaidh buill, agus chnan ponendo tollens far an
snraichte daingneachadh aon no indefinite daingneachadh tuilleadh dealachaidh
buill a tha a h-uile eile dinte don dorrasach negation. Tha eisimpleir den chiad
disjunctive de co-dhnadh a leanas: an dara cuid an duine seo e sgoilear no ceird, no
na shaighdear; a-nis chan eil e sgoilear, agus mar sin tha e ceirde no
saighdear; no; a-nis chan eil e sgoilear no luchd-ciird, agus mar sin tha e na
shaighdear. Tha eisimpleir de an drna co-dhnadh: an talamh a 'gluasad timcheall a'
ghrian an dara cuid, no a 'ghrian timcheall air an talamh, no an d chuid iad seasamh
fhathast;A-nis an talamh a 'gluasad timcheall a' ghrin, no tha e an-drsta; Mar sin, a
'ghrian chan eil gluasad mun cuairt na talmhainn; no; A-nis an talamh a 'gluasad
timcheall a' ghrian; Mar sin, a 'ghrian chan eil gluasad timcheall an talamh, gidheadh
tha iad araon a' seasamh fhathast. C. D tha ann an ioma-cheist no le adhaircean cuairt ( cornutus )? F. Tha
eisimpleir de a leithid sin nuair a tha na sgriobhaidhean aig na Greugaich a tha dona,
bhiodh iad an dara cuid a bhsaich no aice leughadh bhiodh a-nis a bhith air an
dearmad; -nis, chan eil iad a shuidheachadh, agus an leughadh a-nis cha bhith air an

dearmad; Mar sin, chan eil iad dona. Seo na promh phrionnsabal cheanglas baralach
breitheanas le disjunctive; ro dheireadh a-steach hindlimb de baralach
breitheanas; cuideachd a 'falsity uile dealachaidh eileamaidean anns na promh
phrionnsabal a tha casaidean a thogail ann an fo-sheata;agus mu dheireadh cho-dhin
bho seo falsity an dealachaidh buill den deiridh bhall air a 'falsity an aghaidh geata
ann an baralach promh phrionnsabal. Anns na posan seo a tha dreach a 'brgh an
ioma-cheist. Mar sin 'se co-dhnadh baralach, aig a bheil promh phrionnsabal tha
disjunctive hindlimb agus an didh chnan tollens dnadh. - A bheil an dealachadh
buill crr is d, tha ea 'ciallachadh a leithid de cho-dhnadh a vielgehrnter no
Polylemma.
Caibideil cig deug
Bho an giorrad chuairtean
F. Mar a roinn na co-dhnaidhean a thaobh a bhith aca taobh a-muigh foirm?
F. Ann an foirmeil agus neo-fhoirmeil. An fheadhainn a tha ln agus aig an aon m
co-dhnaidhean ceart, mar a bha a h-uile eisimpleirean air an ainmeachadh mar so
fada; seo am pirt neo-choileanta, giorrad no falaichte ( crypticae ) ann ma orra
rudeigin a bhuineas da-rribh ann an co-dhnadh, tha e ga ionndrainn; Sgothach gu
re iongantach, choirbte, dh'obraich no co-dhnaidhean deireannach figearan; ma tha
an suidheachadh aca seantansan no phromh teirmean eadar-dhealaichte bhon ndarra
trana smuain ann an urram sam bith.
C. D an co-dhnadh gnithean thathar a 'sileachadh gu neo-choileanta agus nas
giorra? F. seo subheading zufrderst an fheadhainn far a bheil an co-dhnadh an
cunntas a dligheachas bithidh a bhith an cois a-mhin airson greiseag bheag; de
thoradh mar me Feumaidh tu dcheall gus oir tha ea 'toirt dhuinn nas fhaisge air an
adhbhar ar beatha. Seo, bho na seantans mu dheireadh den aghaidh cho leithid codhnaidhean a tha an d chuid cerr. Nas fhaide an dil seo ris an canadh
Enthymemata, ie na co-dhnaidhean anns a bheil a 'phrionnsabal a tha fgail amach; agus cli ann Enthymemen a 'chiad no dara rdugh, a rir a' chiad no drna
phrionnsabal a dhth. - Tha eisimpleir de Enthymema a 'chiad rdugh' S e: Caius 'S e
duine; Mar sin, tha e bsmhor; aon bho aon de na drna rdugh: h-uile dhaoine a tha
bsmhor; uime sin Caius tha bsmhor. Anns an rdugh sin a dhanamh codhnaidhean gu tur; dh'fheumadh aonan aca a chur an gnomh anns a 'chiad chis: huile dhaoine a tha bsmhor; anns an dara: Caius 'S e duine. Leithid Enthymemen Tha
an raid ghoirid air sgth cead aig aon m Faodar gabhail ris 'se sin gu bheil an
leughadair no neach-isteachd a' fgail a-mach phrionnsabal dh'fhaodadh na bhith a
'smaoineachadh fi' s a 'tuigsinn e.
C. D eile a 'tuigsinn fo dreach no inntleachdail co-dhnaidhean? F. Adhealachadh a bha roimhe agus ann an cuid de shuidheachaidhean' s dcha a-nis neodhreach no co-dhnaidhean a syllogisms, mar h-uile a bha roimhe seo air an liosta,
agus sa bhad co-dhnaidhean co-dhnaidhean no inntinn. An t-ainm mu dheireadh a
bha aon leithid, a bhathas a 'smaoineachadh gum faodadh e bhith bunaichte s aonais
eadar-mheadhanachadh breithneachadh dreach bho bhunait; agus gum feumadh iad

fi 's dreach a' phrionnsabal, a chionn le dreach atharrachadh le bhith a 'ghnomh an

tuigse air an seantans mu dheireadh a thoirt a-mach an didh gu math na b'
urrainn. Aon feumaidh an dil Enthymemen a 'chiad rdugh-sersa seo de chuairtean,
ge-t, oir ann an uile dhiubh shaoileas fgail a-mach a baralach promh phrionnsabal
a tha mar an aon gl solas air a h-uile eadar-dhealaichte a-nis a bhith a' leantainn gn.
C. D sersa sa bhad co-dhnaidhean a tha ann? F. 1) Tha co-ionannachd
chuairtean ( ratiocinia pariationis s. Aequipollentiae )
2) ochdaranachd
chuairtean ( radan. Subordinationis )
3) aghaidh chuairtean ( radan.
Oppositionis )
4) tionndadh chuairtean ( radan. Conversionis )
5)
Modalittsschlsse ( radan. modalitatis ).

C. D tha na co-dhnaidhean co-ionannachd? F. Tha a leithid, far an fhrinn no

falsity de seantans eile tha inferred gu bheil na faclan eadar-dhealaichte a-mhin le
sin. Leithid co-ionannachd gu co-dhnaidhean mar a leanas: na h-uile nithe a tha
caochlaideach, mar sin cha bhi iad daonnan a 'fuireach anns an aon staid; Tha am fear
seo air a ghoid rudeigin, mar sin tha e mirleach.
C. D tha ochdaranachd co-dhnaidhean? F. Tha a leithid, far a bheil aon de na
frinn coitcheann a mholadh gur shnraichte a 'tighinn, a tha fo sin; no bho falsehood
snraichte re, an falsity an fharsaingeachd, a tha snraichte rd. Eisimpleirean den
seo: buidhnean uile a tha trom, mar sin cuid de bhuidhnean a tha trom; Tha cuid a
dhaoine nach eil a 'teagasg, agus mar sin a h-uile fir nach eil a' teagasg. Tha
dligheachas seo na co-dhnadh stidhichte air a rdh roimhe seo phrionnsabal gum d
fad chruinne Buinidh, feumar cuideachd a chur gach pirt den seo a chruinne, agus
mar sin, ma tha e cha feadh na cruinne buin cuideachd timcheall air a 'chruinne nach
urrainn tighinn. Laideann: A veritate universalis propositionis ad veritatem
particularis; a falsitate particularis ad falsitatem universalis gille consequentia. Bu
chir a thoirt fa-near math; gun aon Cha bu chir gabhail a-steach cl na falsity
coitcheann tairgse gu falsehood a tha fo dha snraichte, no an fhrinn air an re gu
snraichte an fhrinn gu h-rd ris san fharsaingeachd.
C. Ciod a tha an aghaidh co-dhnaidhean? F. leithid far a bheil aon deduces an
fhrinn no falsehood de seantans eile an aghaidh e. Tha iad an drna cuid an aghaidh
co-dhnaidhean no Kontrarittsschlsse; a rir an taoibh eile a 'gabhail ite dreach
no neo-dhreach. Airson an fheadhainn nach din thu do frinn seantans air an falsity
eile, no a chaochladh, a rir an lagh a 'toirmeasg treas prtaidhean; me mar sin: an
beusach toilichte; mar sin chan eil iad m-thoilichte. Ann an Kontrarittsschlssen
urrainn co-dhnadh a-mhin bho na frinn seantans air an falsity an neach eile; ach
chan eil a chaochladh; oir tha an d dh'fhaodadh a bhith cerr. Faodaidh mi mar
eisimpleir gabhail a-steach: Tha an clr seo tha fiodh, mar sin chan eil e na
cloiche; ach chan ann mar sin: Tha an clr seo chan eil cloiche; Mar sin tha e fiodh,
oir faodaidh e bhith fhathast gu mran eile.
C. D tha tionndadh chuairtean?

F. Tha a leithid, far a bheil an aon

crochnachadh le breitheanas le dreach ais-d dh'fhaodadh tachairt an didh na bu

trithe air a shnrachadh ann an tr dighean :simpliciter gach accidens agus le
contrapositionem . Tha an cisean far a bheil na riaghailtean airson a 'tilleadh urrainn
comharraichibh a bheil seann scholastics, ged nach eil gu math coileanta, mar a thuirt
na leanas beag dn:
f S c mi simpliciter convertitur, S v Tha gach accidens ;
St 0 gach contra; sic freagarrach conversio tota .
'S e sin, bho E agus is urrainn dhomh a bhith dinte le fior-ghlan ais; bho A agus
S gach accidens ; bho A agus 0 gach contrapositionem .
C. D tha Modalittsschlsse? F. Tha a leithid, far a bheil aon a 'tighinn an
fhrinn de breithneachadh osal modality de breitheanas nas irde modality. Aon tha
seo, chan eil dad eile a dhanamh, seach a dhanamh apodictic seantans gu dn, no
assertoric
Contribuu a duilgheadas.
millorar la traducci Mar eisimpleir, feumaidh an duine bsachadh greis, agus mar
sin an neach a 'bsachadh aig m air choireigin; no an duine sin a 'bsachadh beagan
ine, mar sin faodaidh an neach bs m sam bith. Air an limh eile, ge-t, chan fhaod
aon tighinn bho breithneachadh osal modality aon de rd-re; ie assertoric
breithneachadh de dhuilgheadasan no apodictic a assertoric; uime sin an Laideann
riaghailt: Ab Esse ad posse gille consequentia, a posso ad Esse neo gille-coise
consequentia .

Text original

Caibideil Sixteen
De chuairtean dh'obraich
C. D tha dh'obraich chuairtean deireannach (figearan, iongantach, choirbte codhnaidhean). A. Gu dearbh leithid co-dhnaidhean, anns a bheil am ndarra
smuain rdugh iomchaidh cuibhreann rean no a thaobh, gun, ge-t, a 'danamh an
loidsigeach frinn an co-dhnadh fhin a leagail, atharrachadh, 'S e. Chumantas
thathar an dil, ge-t, fi 's an bhaisteach dheireannach cumadh mar figear mu
dheireadh. - Bu chir a bhith fa-near, a thachair, gu bheil a 'chuairt dheireannach Tha
figearan air a chuingealachadh gu dreach an togalach categorical co-dhnaidhean, oir
tha iad air a smachdachadh gu chuid as motha de na h-atharrachaidhean.
F. Ann an dighean a tha na h-atharrachaidhean a dhanamh a dh'fhaodadh for
figearan deireannach? F. Faodaidh tu a chur ris an togalach a-mhin, s aonais rud
sam bith a tha ag atharrachadh ann an suidheachadh de na promh bhun-bheachdan a
tha annta; no ma tha sibh dreach air a shioft a 'phromh chumhachan, gun an
suidheachadh nan lraichean atharrachadh fhin; no a 'gabhail an fgradh an d chuid
a thaobh nan lraichean mus na promh thaobh. Tha a 'chiad sersa a tha iteach (gu
soitheach) tha thetic dheireannach figear; tha an drna fear a 'antithetical figearan; tha
an treas fear fuadain.Chaochladh dh'obraich sibh mar as trice a-mhin bhaisteach
riochd inference agus tr figearan antithetical adhbhrachadh le dreach iteach de na
promh bhun-bheachdan, agus leig a 'chrr den oidhche.
C. Cia dheireannach figearan tha, agus mar a dh'fhaodas iad a bhith soilleir agus

san fharsaingeachd a riochdachadh? F. Ma tha sinn obrachadh a-mach ceart cuairt

le cumadh gu na h-ireamhan, tha an ochd 1) bhaisteach, 2) a 'thetic, 3) tr
antithetical, 4) tr fuadain. sgeama, leis am bheil iad air ullachadh a dh'fhaodadh a
bhith, mar a leanas: Far M meadhan-ine, D tha an predicate no thisicheas i, 'S a'
chuspair no na bu chumhainge ine.
bhaisteach thetic antithetical Synthetic
dheireannach cumadh figear Figearan
12345678
BP SM PM PM BP SM MS MS
SM SP SM MS MS PM PM BP
SP
Tha lghdachadh sam bith mar sin dheireannach figear ( reductio syllogismi figurati )
a 'gabhail ite ann an t sin, air sgth a h-uile puing a theagaisgeas seantans agus bunbheachdan aige an didh dha bhliadhnail mu dheireadh cumadh-rithist. Faodar seo a
dhanamh aig an antithetical agus fuadain a-mhin le bhith a 'cur stad air na
seantansan, ged nach eil an-cmhnaidh for-ghlan no simpliciter , ach gu tric
eadhon gach accidens no tro contrapositionem feumar a dhanamh; d a tha ann, get, cha leig bhith riaghailtean coitcheann, seach gu bheil e gu tric a bhith fi 's a tha
riatanach gus brgh an t-seantans bho a disregards an loidsig. Mar as trice, bidh seo a
'stiireadh dcha an lthair aig an tionndadh chuairtean a chomharrachadh Verschen.
C. D tha eisimpleirean de na figearan deireannach? F. Gus 1) bhaisteach
dheireannach figear: All bheairteach ndurra tha bsmhor; h-uile dhaoinibh a tha
organach ndurra, gu bheil a h-uile daoine a tha bsmhor. Aig 2) de na prosthetic
buidheann: a h-uile daoine a tha organach ndurra; a h-uile bheairteach ndurra a tha
bsmhor, a h-uile dhaoine a tha bsmhor. Gus 3) a 'chiad antithetical figear: Chan eil
Immortal' S e fs-bheairteach ghean; h-uile dhaoinibh a tha organach ndurra, agus
mar sin chan eil duine a tha neo-bhsmhor. Airson 4) uile bheairteach ndurra tha
bsmhor; Chan eil mran rian 3) ghean 'S e duine, gu bheil a h-uile daoine a tha
bsmhor. Aig 5) No Immortal 'S e fs-bheairteach ghean; Chan eil mran rian air
ndar 'S e neach, mar sin chan eil aon a tha neo-bhsmhor. Airson 6) a 'chiad fuadain
figear: a h-uile daoine a tha organach ndurra; Chan eil Immortal S e fs-bheairteach
ndair, mar sin chan eil aon a tha neo-bhsmhor. Airson 7) Chan eil mran rian air an
ndar daonna 'S e; A h-uile bheairteach ndurra a tha bsmhor, a h-uile dhaoine a tha
bsmhor. Aig 8) Cha robh mran rian air an ndar daonna 'S e; Chan eil Immortal S e
fs-bheairteach ndair, mar sin chan eil aon a tha neo-bhsmhor.- All na figearan
deireannach de 2) gu 8), ged a tha foirfe loidsigeach co-dhnadh feachd; ach cur asteach airson co-dhnadh ceart; tha gach aon gu bhith air a 1).
3)

Tha bunait Chan eil icheil an seo; a chionn d negations aontach.

Text original
Contribuu a millorar la traducci

Caibideil Seventeen
De chuairtean-dhanta
F. ? Ciamar a dhealachadh smplidh agus compound chuairtean A. A smplidh
cuairt ( monosyllogismus ) 'S e aon de sin air a dhanamh suas a-mhin aon chodhnadh; -dhante cuairt cuairt no sreath (polysyllogismus, sreath syllogistica ) far a
bheil grunn co-dhnaidhean seasamh a-mach mar a adhbharan agus buaidhean le
chile; ann an leithid de dhigh agus gu bheil an co-dhnadh air, a tha daonnan a
chleachdadh mar coitcheann seata de dhaoine eile. Mar eisimpleir, 1) h-uile dhaoine a
tha bsmhor; a h-uile h-Erpaich a tha daoine, mar sin a h-uile h-Erpaich a tha
bsmhor. 2) a h-uile h-Erpaich a tha bsmhor; a h-uile Gearmailteach a tha
Erpaich, mar sin a h-uile Gearmailteach a tha bsmhor; 3) A h-uile Gearmailteach a
tha bsmhor; Caius 'S e Gearmailtis, mar sin Caius tha bsmhor.
C. D a th 'Vorschlu agus Nachschlu? F. Vorschlu ( prosyllogismus ) tha
daonnan aon cho-dhnadh, a tha a' co-dhnadh air a dhanamh ris a 'phrionnsabal eile
cuairt, agus an uair sin tha seo Nachschlu ( episyllogismus ). Mar sin, mar eisimpleir
gu h-rd 1) Vorschlu de 2) is 2) Nachschlu de 1); A thuilleadh, 2) a 'Vorschlu de
3) agus 3) Nachschlu de 2). Tha Vorschlu Feumaidh a h-uile tha bonn
Nachschlusses.
C. Ciod e adhartach is regressive dnaidh rangannan? F. A adhartach no
adhartach (prosyllogistische) Final sreath S e aon far a bheil thu a 'togail an
Vorschlusse agus airgead gu Nachschlusse; a bheil an cuairt os cionn an t-sreath tha
eisimpleir; a regressive no Retrograde (episyllogistische) an t-sreath, ge-t, tha aon
far a bheil thu a thogail bho Nachschlusse, agus ag irigh gu an dnadh. Tha aon amhin airson stad a chur os cionn an t-sreath, gus am bi co-dhnaidhean an didh an
rdugh de 3), 2), 1) a 'leantainn, mar sin feumaidh tu eisimpleir de regressive sreath.
C. D tha ann an Epicherem? F. Tha co-dhnadh far a bheil aon no dh
lraichean bunaiteach a thaobh dligheachas tha ceangailte a-mhin airson greiseag
gun e a 'danamh shnraichte cuairt. Mar eisimpleir, na h-Erpaich a tha bsmhor, oir
tha a h-uile h-Erpaich bsmhor; A-nis a h-uile Gearmailtich Erpaich, mar sin a huile Gearmailteach a tha bsmhor.
C. D tha ann an slabhraidh co-dhnadh no sorites? F. A slabhraidh cuairt
( sorites, syllogismus concatenatus, syllogismus acervatus measg) a dh'ireas nuair
grunn enthymematisch giorrad chuairtean a tha co-cheangailte ri chile, gun robh aca
ri taobh shinnsirean, agus cumanta co-dhnadh . Mar eisimpleir, Caius 'S e
Gearmailtis; a tha Gearmailtis, tha na h-Erpa, a tha na h-Erpa, a tha cuideachd
duine;a tha neach a tha cuideachd fs-bheairteach ghean; a tha fs-bheairteach
mhathas, tha bsmhor; uime sin Caius tha bsmhor. 'S e seo eisimpleir de
bhaisteach no cumanta slabhraidh cuairt, a dh'fhaodas a bhith air a riochdachadh le
na leanas sgeama:
Bho fhrinneach B

-B-C
-C-D
-D-E
- E - F.

_____________________________

Mar sin for A F.

Seo a thid thu 'se sin cuspair na co-dhnadh (bsmhor, A) mar ine, agus cocheangailte ri na h-aon mean air mhean verschiedne predicates (B, C, D, E, F,) mar
dhigh teirmean le bhith a' toirt iomradh air an taobh eile, gus am faigh thu sin
predicates, a tha a 'ceangal mar a thisicheas i na cuspairean (bsmhor le Gearmailtis,
a gu F). A dh'aindeoin seo rdugh air togalaichean anns an rdugh, agus mar sin gu
bheil an co-dhnadh a tha air fhgail aon, 'se toradh a' chl no goklenianischer
slabhraidh cuairt, a bheil an sgeama a leanas:
Bho S buntainn F
-D-E
-C-D
-B-C
- A - B _ ____________________________

Mar sin, tha A F.

Mar eisimpleir, a h-uile bheairteach-ndurra (E) Tha bsmhor (F);

h-uile duine (D) tha organach-ndurra (E);
a h-uile h-Erpaich (C) a tha daoine (D);
a h-uile Gearmailteach, (B) Tha Erpaich (C);
Caius ( a) 'S e Gearmailtis (B).
Mar sin Caius (a) bsmhor (F).
Ma tha thu a 'toirt seachad an t-seine co-dhnadh den fhoirm seo:
Ma tha A, B agus an uair sin
-B---C
-C---D
-D---E
- E - - - F _____________________________
A-nis tha e; gabhail a-steach F (a rir a ' chnan ponens ) no:
nis F Is ann mar so cuideachd nach eil A (an didh a' chnan tollens ). Mar
Contribuuair
a millorar
la traducci slabhraidh ceann dheth. Mar thoradh air seo ann an slighe ag
thoradh
tha baralach
rdh nach robh dad a tha air atharrachadh ann an riatanach cruth an t-seine
chuairtean, ma tha sibh a thoirt dhaibh barrachd no nas lugha de na buill a tha an seo
ann an sgeamaichean.

Text original

Caibideil ochd deug

Dcha iomrall agus fallacies
C. D an diofar a tha ea 'danamh eadar falsity de na co-dhnaidhean? A. A'
chiad uile,-dhealachadh tha stuth agus foirmeil falsity de na co-dhnaidhean. Chaidh
a 'chiad co-cheangailte ri brgh, a' chuairt dheireannach cumadh dheth. Ma tha mi a
bhiodh a 'dnadh, mar eisimpleir: a h-uile bheathaichean a tha reusanta; an c e

beathach, agus mar sin an c e reusanta; mar sin a 'co-dhnadh gum biodh stuth cerr,
oir ciod a tha air a rdh ann an major, agus a' dnadh gluasad, chan eil a 'gabhail ite
ann an da-rribh; foirmeil, ge-t, co-dhnadh a bhiodh for agus ceart; oir tha a h-uile
fa'near na chaidh a rdh roimhe riaghailtean inference. Tha am promh phrionnsabal a
tha uile-choitcheann; na fo-sheata aontach; a 'co-dhnadh an crochadh ann a
chileachd le na promh phrionnsabal agus ann a meud gu sorchan; Chan eil ach na tr
promh bhun-bheachdan innte; tha iad sin an ceart ite; Ann an aon fhocal: 'S e
sgiobalta, coileanta, categorical co-dhnadh air a cumadh agus nach eil a' co-dhi gu
bhith air a stad. Tha mi caistealan Ao-coltach mar sin: a h-uile bheathaichean a tha
m-reusanta; Man Chan eil beathach; Mar sin, fear nach eil m-reusanta, seo an codhnadh gum biodh stuth fior; ach foirmeil cerr. Bidh e ge-t a 'gabhail ite ann an
da-rribh, gun tid na beathaichean a tha m-reusanta; cuideachd gu bheil an duine
nach beathach, agus nach eil e m-reusanta; uime sin ciod an t-susbaint na gluasadan
fa leth: 'se sin, a' chis air an co-dhnadh a 'cur dragh, chan eil gearan; ge-t, a
'cumadh na cuairt cho fada cerr nuair a tha fo-sheata ann an icheil, agus mu
dheireadh gluasad chan ann a chileachd le na promh phrionnsabal. - Faodaidh e
furasta a thuigsinn gur dcha gu bheil chuairtean far a bheil an d shersa falsehood
aonaichte.
C. D an diofar a tha ea 'danamh eadar fallacy no paralogism agus fallacy no
sophism ( Captio, fallacia, cavillatio )? F. Tha an t-seann' S e co-dhnadh a tha,
gun mhothachadh, foirmichean cerr, an drna co-dhnadh a tha ri daoine eile
mealladh,
meallta
seata suas. Tha diofar shersaichean de na co-dhnaidhean cerr
Contribuu a millorar
la traducci
air a fhuaireadh bho linn arsaidh verschiedne, a-nis beagan nas ainmean cumanta.

Text original

Pure loidsigeach modh-obrach

CAIBIDEIL XIX
Bho saidheans, siostam agus modh
C. D tha ann an saidheans? F. Saidheans 'S e measgachadh de fianais ann gu
bheil an didh raidh phrionnsapal bunaiteach (a' chiad prionnsabal) air rdachadh,
agus mar sin a 'riochdachadh a' cruthachadh concordant aonachd iomlan; no: Bho
rdugh mar sin chan urrainn nochdadh ach le teann crbhachd de loidsig no tuigse
riaghailtean. Saidheans 'S e measgachadh de fianais ann gun robh a' danamh suas a,
a rir loidsig riaghailtean co-cheangailte fad. Feumaidh aon eadar-dhealachadh seo
susbaint agus cruth a h-uile saidheans. Tha stuthan a tha for fhaighinn air iomadh
gegebnen ri saidheans elas cho fada 'sa tha e fhathast amh, m, aig nach eil buntanas,
an iomlan a ghairm; an fhoirm, ge-t, tha an cunbhalach concordant aonachd ann an
co-theacsa a tha na toraidhean air an toirt.
C. D tha an t-siostam? F. System aig na h-uile a 'ciallachadh an riochd sam bith
a tha grunn phirtean agus mar sin fhaighinn, gu bheil e air rdachadh le raidh am
prionnsabal. Tha cruth saidheans mar sin gu rianail, agus faodaidh tu cuideachd a
'gairm saidheans fhin eagarach elas fad. Gu math tric canar cuideachd 's dcha an
saidheans fhin (ie, cudromach agus a chruthachadh cmhla) an t-siostam, agus gun
ainm fhin no ri nithean eile air a bheil eagarach fhoirm. - An iomlan de elas urrainn

ach a bhith saidheans, tha e air a thoirt a-steach an fhoirm rianail. - Cuiribh e elach
air cuideigin an riaghailtean a 'smaoineachadh san fharsaingeachd, agus gu h-raidh a
thaobh bun-bheachdan, breithneachadh agus co-dhnaidhean; bhiodh e air a
chomharrachadh airson an stuth loidsig. Creidsinn an didh a h-uile, dh'fhaodadh e
cuideigin a sgrobh e mu dheidhinn seo stuthan leabhar; ach gus am bi e a h-uile
measgta cmhla; le 's dcha a' smaoineachadh air a shuidheachadh a thaobh bunbheachdan; an uair sin an uair sin a dh'aithghearr a 'diligeadh ri na laghan coitcheann
smuain, a-rithist de na briathran, agus ann an eadar gun rdugh sam bith de na
cuairtean deireannach, luath na breithneachaidhean; Bhiodh e thug iomlan de elas
anns an leabhar seo; ach cha b 'e an saidheans. Bhiodh a-nis ach eile, agus dh'rdaich
e seo na co-dhnaidhean mar sin a-mhin le laghan an smuain san fharsaingeachd
e; an uair sin a riteachadh airson gach neach fa leth sersa smaoineachaidh; gur e an
ni a bha aon de na bun-bheachdan, breithneachadh agus co-dhnaidhean, gach
abhandelte cmhla agus cuideachd an seo ann an deagh rdugh; mar sin b 'urrainn an
t-aonad seo air a chuir iad fhin ann an elas gun robh e air a thoirt dhi eagarach
foirm, rinn iad an saidheans.
C. D chanas sibh ris a 'phriseas leis a bheil amh buil tomad no iomlan air a thoirt
seachad riaghailteach foirm? F. digh; mar 'se sin an digh sam bith cunbhalach a'
ciallachadh sersa de mhodh.
C. D sersa digh a tha, a rir a Faodar co-dhnaidhean co-cheangailte ri fad
saidheansail eadar-dhealaichte? F. Tha sgrdail (agus rn, tionnsgnaidh, heuristic,
Retrograde, regressive ris an canar) agus fuadain (sgrobhadh, saidheansail,
scientifische, air adhart, adhartach ).
C. Ciod an digh a tha sinn a 'dol air adhart ann an digh sgrdail? F. Tha ea'
tiseachadh bho ghrunn fa leth agus elach frinnean. An didh seo fhaicinn gu math,
a 'danamh coimeas le chile, a' coimhead airson a 'annta air an aon, agus mar sin a'
faighinn tro chruinneachadh de an aon coitcheann frinnean. Tha grunn leithid
choitcheann frinnean a tha coimeas a-rithist, fhathast a 'coimhead air a tharruing
tuilleadh coitcheann frinnean uatha, agus a' gluasad ann an aon digh 'leantainn air,
gus an ruig thu mu dheireadh thall a' ruighinn leithid coitcheann frinnean, a chaidh a
subordinated a h-uile latha an-diugh oigreachdan cuid de cho-dhnaidhean. Mar sin
thid thu air falbh leis an sgrdail digh snraichte gu coitcheann; agus mar a tha
snraichte faodar meas an-cmhnaidh mar an fharsaingeachd adhbharan, aon de na
puingean air chumha no Grounded do theirmichean is adhbharan.
F. D a dhol air adhart ann an digh fuadain, agus mar a tha an aon rud air an
sgrdail? F. Anns an t-fuadain digh bhuail thu dreach mu choinneamh an t-slighe
air an anailitigeach. Tha seo a-mhin rannsachaidhean air na prionnsabalan
coitcheann no agus chiad prionnsabalan saidheans na snraichte; fuadain an digh air
an limh eile a 'togail air prionnsapalan, agus n snraichte bho e. Tha ea 'mneachadh
frinnean an dara cuid san fharsaingeachd air adhart, no a' cleachdadh, a lorg le na
mion-sgrdaidh digh, agus a 'cur riutha ann an iarrtas aca gus na cisean snraichte
a riochdachadh. A bheil sin snraichte cisean fhathast coitcheann frinnean, tha ea'
sealltainn a-rithist rudeigin snraichte ann carson a tha e toraidhean gus mu dheireadh

tha e air subordinated gu lir buil tomad as irde prionnsabalan. - The sgrdail digh
air a bhith a 'tionnsgnadh ghairm air sgth an duine inntinn daonnan s didh dhi
bhon prospecting coitcheann frinnean; fuadain an lmh air a shnrachadh cuideachd
an t-ainm saidheansail no scientifischen oir an didh urrainn dhut bhith air an
riochdachadh gu h-iomlan fittest agus zusammenhngendsten a theagasg; -mhin
Chan fhaod dochuimhneachadh gu bheil e sa mhr-chuid, a rinig na prionnsabalan
le a bhios sinn a 'tiseachadh le leithid de riochdachadh co-mhin analytically aon. Tha an leabhran seo, cho fad 'sa tha e a' leigeil le an eudach e aig na th dhealbh le
fuadain digh. Tha faighinn ach ann coitcheann laghan smuain, agus an uairsin a
shealltainn an iarrtas snraichte airson bun-bheachdan, breithneachadh agus codhnaidhean; a chur air adhart gu snraichte, agus fi 's anns na h-earrannan fa leth
cmhnaidh an tuilleadh fharsaingeachd. Ma tha mi iomsgaradh modh-obrach gus am
bi chan eil agam ach aon thaobh an coimeas ri falbh bho na laghan smuain airson
thaobh fharsaingeachd a-mhin lorg cho math le bhith a 'danamh coimeas eadar fa
leth co-dhnadh am breitheanas agus gnithean laghan airson breithneachadh is codhnaidhean san fharsaingeachd; bhiodh air ais le bhith a 'danamh coimeas eadar na
laghan a thaobh smuain, breithneachadh agus co-dhnaidhean, a' laghan
smaoineachadh ann an digh choitchionn a cheana, agus a-nis tha iad a 'riochdachadh
secreted a-mhin mar phrionnsabalan, mar sin bhithinn anailitigeach phriseas. - Ann
teann saidheansail raidean daonnan a 'cleachdadh an fuadain digh oir tha ea'
teagasg gu soilleir as a chile fhaicinn ann an co-aontach eisimeileachd an co-theacsa
de na co-dhnaidhean; teagasg ann an raidean agus ann an leabhraichean, ach aon a
bhios gu tric a 'lorg chur sgrdail digh, far a bheil e sr-mhath ann an ite aice, oir
tha ea' cleachdadh na h-inntinn, eadhon a 'sireadh coitcheann frinnean. - Aon de na
promh riaghailtean airson an fuadain digh cluinntinn gun seataichean nach
arbitrarily gabhail breith sos mar rd-phrionnsabalan nan fhrinn air am bheil aon
Chan eil reusanta chreideas; agus sin air fad a 'leantainn saidheans an limh dheis (le
cunbhalachd)-dhnadh bhon aon uair stidheachadh prionnsabalan. Ma tha aon a tha
cho comasach, mar sin tha e na chomharradh gu bheil na prionnsapalan mura cerr,
ach seasamh air talamh critheanach, agus barrachd feum sgrdadh cramach mus aon
a 'leantainn ann an fuadain structar saidheans.
C. Ciod a tha 'chuid as motha a dh'fheumar airson na digh taisbeanadh de
saidheans? F. Tha an t-susbaint, agus comas co-theacsa na co-dhnaidhean aca a
thoirt do Feumaidh tu a bhith mothachail gu dligheach; na chiad air a dhanamh le
beachdan, an drna thoradh roinnean, an treas le fianais.
Caibideil fichead
Na dearbhaidhean
C. Ciod tha air a chiallachadh le dearbhadh ( declaratio ) de teirm? F. A seata, no
measgachadh ioma-shersach, seataichean anns am bheil feartan a 'bhun-bheachd air
a thoirt seachad ann an digh a tha sin mar sin faodaidh Aithnichear bho dhaoine
eile. Tha an cuspair aig a bheil feartan a tha gu bhith dreach a shnrachadh, tha ea
'ciallachadh Explained ( declaratum ); agus an predicate, d mar a tha thu comharra
aige feart-mneachaidh ( declarans sc. membrum ).

C. Ciod a tha thu airson a dhanamh eadar-dhealachadh eadar mneachadh,

tuairisgeul and definition, a h-uile sersa de verschiednen aithris? F. Mneachadh
( explicatio ) ris an canar seata, anns a bheil beagan a-mhin aon mhneachadh mar
tha e gu ler airson cuid iomchaidh; Tuairisgeul ( descriptio ) nuair a snrachadh
mran feartan ine ann gus eadar-dhealachadh a dhanamh nas fhasa na h-aon
dhaoine eile; Mneachadh ( definitio ) ach a-mhin ma tha thu a-steach an d promh
fheartan a fear, an gn ( shersa ) a 'sealltainn fo na dh'ainmich Buinidh, fhad' sa bha
am fear eile , ( Aire snraichte specialis s. Snraichte diofar ) mar sin a 'sealltainn gu
bheil a ghairm leis a' gnithean eile den aon ghn eadar-dhealaichte.
C. D tha eisimpleirean den seo? F. creidsinn labhair mi mar a leanas de na
feallsanachd: Tha feallsanachd brightens ar n-inntinnean, elach e, chan ann dreach
seasamh taobh a-muigh na rudan air fuireach, ach a reir an taobh a-staigh ghean, gus
sgrdadh a dhanamh adhbharan aca; exerts e nachzusuchen Choitcheann rim
faighinn ach ann gu snraichte, agus a 'str chan ann a mhin ann an co-dhnaidhean
aige ach cuideachd ann an gnomhan uile h-ite ann an reusanta aonad, msaa, mar sin
bhiodh agam mneachadh den bhriathar feallsanachd ann an co-cheangal ri beneficent
bhuaidh aca gun robh an elas air cur an cill ar n-inntinn, air a thoirt seachad. - Bha
mi ag iarraidh a thoirt seachad na thuairisgeul iomlan de na feallsanachd, agus mar
sin bhiodh agam gach neach fa leth gu bheil feartan faigh sibh eadhon a
shnrachadh; Ach mar seo chan e dreach leis an ln riochdachadh feallsanachd a
dh'fhaodadh tachairt fi 's mar tha sinn cleachdte ri mar a tha na h-aon nach' buntainn
ri saidheans an teirm seo air sgth an seo aig an aon m an tuairisgeul le a
'riochdachadh rud fhin; a 'tionndadh ris an aghaidh tha e nas trice air nithean
ndarra. Ma tha mi ag iarraidh a 'toirt cunntas air craobh mar eisimpleir, bhithinn a
shnrachadh na feartan a tha an duilleach, stem, freumh, msaa snruichte. A thoirt
seachad mneachadh de dh'fheallsanachd, Chanainn thu robh saidheans a tha a
'gabhail gnothaich mu dheireadh adhbharan agus adhbharan daonna elas agus
gnomhachd. Seo Genus, saidheans; an snraichte eadar-dhealachadh , no eadardhealachadh snraichte ach, tro e bho nithean eile, gu bheil an ine saidheans
mar GenusBuinidh, tha eadar-dhealaichte. Tha feart gu bheil e a 'diligeadh ri mu
dheireadh adhbharan, msaa, oir tha seo na fheart eil saidheans eile. Mar sin, bhiodh a
'mneachadh: saorsa tha an dmh fin-dhearbhaidh, comas na Genus ; na dighean
togail fin-riaghladh, ach a thoirt saorsa strais eile a tha eadar-dhealaichte, a
' snraichte eadar-dhealachadh. - Continued Notaichean a' leasachadh bun-bheachd
ann an grunn dhighean, deasbad a bhith ann no deasbad ( expositio ).
C. Ciod tha air a chiallachadh le anailitigeach agus aithrisean fuadain?
F. Synthetic Tha aithrisean a dhanamh, ge-t, a 'mion-sgrdaidh a thoirt a
thaobh. Fo-a dhanamh a thaobh an fheadhainn a tha a 'ciallachadh gun deach a
chruthachadh a-mhin le bhith a rinneadh air cuid de na feartan fhin, a' eile teth a
thoirt seachad. Ma tha mi mar an feartan, loidhne agus Gleichweitabstehen
zusammenvereinige uile aca puingean bho puing snraichte, agus mar sin tha mi a
'dol le bhith a' danamh a 'bhun-bheachd a' chearcaill; agus an uair sin nuair a tha mi
ag ainmeachadh an sgre mar loidhne, a 'leudachadh an puingean a h-uile astar coionnan bhon aon ite, bheir mi air a thoirt fuadain (le composition thoradh)

mneachadh dheth. Tha mi a 'gabhail ach mar a thaobh mar diadhachd agus saorsa no
anam, mar an fheadhainn a tha teirmean dhomh a bhith gu tur a thoirt seachad, agus
bidh mi, ma tha iad idir smplidh nach eil aig a h-uile a mhneachadh, faodaidh amhin analytically mhnich mi le sgaoileadh ann an verschiednen feartan (mionsgrdadh).
C. D an t-ainm 'dearbhadh, sealbhachd dearbhadh agus dearbhadh bho ths? F.
Tha an t-ainm a mhneachadh no facal tuairisgeul ( d. Nominalis s. Verbalis )' S e
brgh facail eile co-chiallach a thaobh a 'togail fianuis gun fhios rud sam bith mu
dheidhinn an t-sersa tha an coinceap. Bha thu a 'zweckt bho dreach gus casg a chur
troimhe-chile air a chur an cill, chan eil an coinceap. Mar sin, bhiodh e ainm
dearbhadh, nuair a thuirt mi: D th 'ann an fhaireachdainn bheachd a tha sinn a'
faighinn tro an silean. Tro bhith a 'Ghairm seo, tha sinn air a bhith wiser mu rud sam
bith ann an da-rribh d tha stidhichte ndar de lirsinn, ach tha fios againn a-nis, a
tha againn ris an ine lirsinn. - A seilbh no for mneachadh ( d. Realis ) far a bheil
aon a 'sealltainn na promh fheartan den bhun-bheachd fhin, chan eil am facal de na
faclan, ach tha am bun-bheachd a tha eadar-dhealaichte bho na briathran. Na rudan
sin mar a 'mneachadh gu h-rd air an ainmeachadh feallsanachd. - An ts no ts
dearbhadh no ginteil mneachadh ( d. GENETICA ) tha aon a tha a 'snrachadh a'
mhodh ts rud; mar tha mar a leanas: Tha an cearcall 'S e am figear a tha air a
chruthachadh nuair a chaidh loidhne e ceangailte ri aon cheann, air a tionndadh mun
cuairt air an taobh eile gus an tig e air ais gu a sheann suidheachadh. - Bu chir a
thoirt fa-near gur ann am matamataig ginteil mneachadh for, agus an fhor canar
reusanta.
C. D am promh mhneachadh agus a bharrachd air mneachadh? Tha . Promh
mneachadh ( d. PRIMARIA ) 'S e sin a tha a' bhad feartan taobh dearbhadh ( d.
Secundaria ), ge-t, a 'sealltainn an neo-dhreach feartan de bhun-bheachd. Aon
urrainn a dhol air adhart leis a 'bharrachd air mneachadh gus aon a thig feartan aig
smplidh; San digh seo, a 'bhun-bheachd air a leasachadh barrachd is barrachd.
C. D a thaobh nach urrainn a bhith dha-rribh a mhneachadh? F. Tha smplidh,
a chionn 's urrainn dhut seo a shnrachadh feartan sam bith. Mar sin, chan eil aon
bheir eadar-dhealaichte, mar am facal tuairisgeul den bhun-bheachd air a bhith; ag
rdh mu dheidhinn, bha e cho math ann; cho beag coltach gun gabh for mneachadh
beatha. A 'mneachadh ach faodaidh e bhith smplidh, airson gu bheil cuid de
dhimhean a shnrachadh feartan dhiubh.
C. D a 'phirt de na deagh mneachadh facal as? F. Feumaidh tu a bhith 1)
reusanta ( adaequata ), ie cha ro fada ( latior sc suo definito. ), No ro chumhang
( angustior ); 2) a thomhas ( PRAECISA ); 3) Chan eil na h-aon ( idem gach idem
declarans ); cho goirid is smplidh 'sa ghabhas, agus gun dealbhach falach.
C. D tha ro fharsaing agus ro chumhang mneachadh? F. Tha ro fharsaing
definition tha aon ann a tha ro bheag de na feartan a tha air a shuidheachadh; uime sin
an t-aon eile air na nithean urrainn a 'freagairt air mneachadh an, agus uime sin tha
thu ceart nach urrainn eadar-dhealachadh bhon fheadhainn ris. Leithid ro fharsaing
definition bhiodh mar eisimpleir: Man 'S e fs-bheairteach ghean; oir an didh dhi a

bha cuideachd muncaidhean agus geidh ri na daoine. Ro chumhang mneachadh, get, far a bheil cus feartan air an cur; uime sin dha-rribh a bhuineadh dhan le
mneachadh thaobh barrachd phirtean am measg a iomall, dnadh a-mach, dreach
seach nach eil iad a shealbhachadh na feart mneachadh unjustly. So ath biodh ro
chumhang mneachadh: 'S e fear tlantach le reusan os-ndarra le craiceann geal. Seo
follaiseach an feart craiceann geal biodh cus, co-dhi airson an Negro iomadh bhith
air an aghaidh. - A definition dcha ann an aon seagh ro fhada, ann eile a bhith ro
theann, mar a leanas: Man 'S e fs-bheairteach eintiteas le craiceann geal.
C. Ciod ea tha 'mneachadh bu chir a thomhas? F. Cha bu chir dhut thuaiream
agus tighinn ach riatanach agus thsail far an urrainnear gabhail a-steach feartan ard
aontach. Mar sin, bhiodh 'dol thar chrochan an aghaidh riaghailt seo, ma tha, mar
sheann feallsanachd, na daoine a mhneachadh mar d-chasach beathach gun
itean. Oir anns a 'chiad phirt den d chas a tha diofar dhaoine air a chaochladh
Bhiodh gach ball sin a' toirt air falbh na saighdearan air an adhbhair, an gilan fhin
ris an cinne-daonna; agus an uair sin cuideachd droch feart a tha gabhail a-steach. Negative feartan a tha uime sin nach toigh leis a ghabhail ann an definition air oir tha
e dad a chur ri brgh an ni a bhuineas na h-aon anns an ine, ge-t, uaireannan chan
urrainn dhut iad aig eadar-dhealachadh for co-cheangailte ri bun-bheachdan tur
sheachnadh. - A 'tighinn feart bhithinn air a chur ris a' mneachadh gu h-rd a
'chearcaill, ma bha mi air a rdh gun robh e cruinn figear. Airson gum feumaidh e
bhith mun cuairt, a 'leantainn bhon gu bheil a h-uile puingean dheth' stobadh astar coionnan bhon raidh phuing.
C. Ciod tha air a chiallachadh le co-ionann definition? F. Tha sinn ag iarraidh a
leithid lb aithris ( orbis s. Circulus ann definiendo ). Tha e a 'gabhail ite nuair a
ghairm fhin, tha e a-rithist ann am promh no ann an aithris taic agus mar sin aon ag
iarraidh a thoirt tro d bu chir a-mhin ghairm fhin, an aithris a thoirt
seachad. Bhiodh, mar eisimpleir: 'S e cearcall a tha cruinn figear. Tha beatha ann an
gnomhachd beothail de bheairteach creutairean. Tha e furasta fhaicinn gun robh bunbheachd nach urrainn a bhuannachadh ann an co-dhi soilleireachd agus soilleir le
leithid mneachaidhean; ach gu tric 'tuiteam untrained anns a' filligeadh a 'danamh
feum de na h-aon.
C. Carson nach bu chir mneachaidhean aig dealbhach abairtean thathar an
dil? F. A chionn 's urrainn dhut smaoineachadh air a leithid caochladh, agus mar
sin a' bheachd nach eil a mhneachadh gu math cliiteach agus le na haon. Eisimpleirean de leithid mneachaidhean tha: Friendship tha ceangal anam; 'S e
igridh as t-earrach beatha. Mar brdail coimeasan beachdachadh, mar sentences
urrainn dhi ite a lorg, dreach mar nach mneachaidhean a tha a 'leasachadh brgh de
bhun-bheachd. Ann teann saidheansail Innleadaireachd aon feumaidh, uime sin, tha
i.
Caibideil fichead
De na roinnean
C. D tha ann an sersachadh?

F. Sersachadh ( divisio ) a tha na chomharra air

an iomadachd a tha a 'gabhail a-steach anns an re de ine cho luath' sa thathas ga

dhanamh ann an digh a tha a '(aghaidh no an aghaidh) mu choinneamh beachdan a
tha sin gun do sgaradh bho chile , Mar sin ma sgaoil nuair a roinn an rd-re ann an
ine an re as sle a tha fo e, a 'buidheann a' ghn air an limh eile, tha an teirm a tha
decomposed anns a 'mneachadh ann an feartan taobh a-staigh e. Tha rd-re bunbheachd, a tha air a roinn, ris an canar gu h-iomlan le sgroban ( totum divisum ); na b
'sle a thaobh, anns a bheil rd-re air a roinn, an roinn buill ( Membra
dividentia ); agus feart a bu chir dhuibh re, an sersachadh bunaiteach
( fundamentum divisionis ). Mar sin, ann an Linnischen lus siostam lus an totum
divisum ; fa leth sa lusan agus ghn Membra dividentia ; an ireamh agus
suidheachadh na stamens, an didh sgaradh a dhanamh, a ' fundamentum divisionis .
C. Ciod tha air a chiallachadh le facal roinneadh, sealbhachd roinneadh, briseadh,
Seanadh? F. Word sersachadh no dhealachadh ( divisio verborum s distinctio. ) A
bheil seo na chomharra air na diofar ciall de fhacail; a 'dol gu raon snraichte a chur
an cill, ach nach eil feart sin coinceap; uime sin buinidh seach an grmar na
loidsig. Bhcain: Cat riochdachadh fada sporan leathair no cuid creachadair no galar
nan Steel MhicNeacail. Roinn Seilbh, ge-t, tha an da-rribh loidsigeach dealachaidh
a 'gabhail ite ann an ine ann sa agus gnithean. Mar eisimpleir, feline beathaichean
( membrum divisum ) tha an lemhann, an tgear, an cat, etc. ( Membra dividentia ). Briseadh sos no briseadh ( Partitio ) nach eil mion-sgrdadh air an raon de ine no
snraichte chomharra gu bheil an ine a tha ri fhaotainn mar fheart; uime sin an
dearbh sgaradh ( divisio )-dhealachadh a dhanamh; ite, chan eil e ach a 'sealltainn
na co-phirtean de compo fad ( totius compositi ); mar eisimpleir: 'S e an cat a-mach
inntinn, corp, troigh, earball, msaa roinneadh no balla-dealachaidh de loidhne
smuain cuideachd riteachadh ( dispositio ris an canar). Mar eisimpleir, tha toirt
seachad iomradh teicnigeach air na cait a dh'fhaodadh a leanas a 'faighinn riarachadh
gu bheil aon. Chiad de na feartan corporra, an dara ite, na beatha dheth, anns an
treas ite, na buannachdan agus iad cron adhbharachadh, a bha a' bruidhinn
F. ciamar a dhanadh an sersachadh a thaobh an ireamh de bhuill balladealachaidh? F. Ann an d-fhillte ( dichotomae ) agus ioma-aonad ( polytomae ), a
tha mu dheireadh a dh'fhaodadh a bhith cho-phirteach, ceithir buill. Graduations le
oir sgaradh buill a tha riatanach dichotomy, le aghaidh dh'fhaodadh iad a bhith
polytomisch. Mar eisimpleir, tha na leanas a 'sersachadh dhaoine: Tha daoine geal
no nach geal, nach biodh barrachd air d buill a; air an limh eile: Tha na daoine geal,
dubh, donn, bhiodh polytomisch.
C. D tha ann an roinnean rd-sgoile agus fo-roinnean? F. A bharrachd air
roinnean ( codivisiones s. Divisiones coordinatae tachairt) ma tha t a 'sgaradh ine
airson diofar adhbharan sersachadh. Mar eisimpleir, na daoine, a rir an dath a roinn
ann an geal, dubh, etc., agus an uair sin a rir an tuigse air na feachdan ann an
eirmseach, ibhinn, grach, msaa, bhiodh taobh graduations. - Fo-roinnean ( .
Subdivisiones s divisiones subordinatae ) an fheadhainn a tha a 'tachairt nuair balladealachaidh bhall air a roinn s r. Me ma tha sibh air a roinn a bhisd ann
herbivorous, feil, msaa, mar sin, 's urrainn dhut ath-dhanamh de na herbivorous
beathaichean fo-roinneadh le bhith a' cur riutha ann an einhufige agus mehrhufige

msaa earrannan. Nam fo-roinneadh ach 's urrainn dhut leantainn air adhart ach suas
gu daoine fa leth, a tha an uair sin a-mhin balla-dealachaidh cheadachadh. - Tha
liosta de na h-uile 'sa ghabhas a thaobh ine gach d agus fo-roinnean ris an canar an
t-siostam de na bun-bheachdan no loidsig a' bhrd.
C. D na riaghailtean airson an roinn? F. 1) sgroban bun-bheachd feumar tur
sgth le bhith a 'roinneadh buill, chan eil sgaradh ball, d tha dha-rribh anns an
leudachadh de bhun-bheachd, dnadh a-mach, fi' s aon ni ach a-mhin airson na hre bun-bheachd a tha gu bhith air a shlaodadh a-steach do bht ball. 2) Tha balladealachaidh Feumaidh buill a 'dnadh a chile; is e sin, feumaidh e bhi do-dhanta a
chur beagan bhall sgaradh fo eile balla-dealachaidh ball; ach mar eisimpleir a 'roinn
na duilleagan a dhth ann an timcheall, gum bi cisean, agus cho sgorrach, a chionn
nach urrainn a bhith nas fhaide agus roundish fiaclach am measg duilleach; uime sin
aon, cha bhiodh fios fo a tha a 'sgaradh eileamaid aon biodh gus a leithid de leabharlatha a bhiodh an d chuid mar gum bi cisean cho sgorrach. Tha an riaghailt Faodar
a-mhin stidheachadh mu choinneamh ma contradictorily no contrarily an sgaradh
buill. 3) Feumaidh an Roinn a 'sor ghluasad; a 'fo-roinnean Chan fhaodar measgta le
h-an-uachdair agus Sheachain a' ciallachadh nach eil sgaradh. Tha mi a 'roinn na
beathaichean a-steach mamalan, ein, iasg, mhuir-thrich agus geal-flowered
beathaichean,' s mar sin b 'urrainn dhomh an seo an irde sgaradh ball, geal-flowered
beathaichean cmhdaichte msaa air an re as sle Sugtier, eun, oir bha e coltach ri
ite a ghabhail an ochdaranachd mar sin: Tha beathaichean air an roinn ann
rotbltige is geal-flowered, dearg le fuil ann bhisd, ein, iasg agus muir-thrich; an
weibltigen ann an meanbh-fhrdean, maorach, mollusks agus cnuimhean 4) . A
leum anns an sersachadh bhithinn air a dhanamh ma bha mi a 'dearg-chreutairean le
fuil a roinn co-ionann sin ann an eich, buar, Carp, nathraichean, oir anns an digh seo
an Roinn a' Mheadhain buill, leithid mammalian, eun, iasg, mhuir-thrich chaidh a
sheachnadh. 4) Feumaidh e iomchaidh, co-cheangailte ri gnothachas sersachadh
adhbharan a tha air an taghadh a 'toirt buaidh ndar einzuteilenden rud. C bhiodh,
mar eisimpleir, daoine aig eachdraidh ndarra Amharc dheth leis an aodach a bhios
iad a 'cur orra, roinn!
4)

Ach, tha cuideachd diofar dhathan sgh ann an cuid de na beathaichean den chlas seo.

CAIBIDEIL XXII
Bhon fhianais
C. D tha ann an dearbhadh ( argumentatio, probatio )? F. Tha (a 'ciallachadh
chuairtean tachairt) solach na frinn de na comasan tuigse bho eile cho for
presupposed, no an tuairisgeul air an t-adhbhar an riatanas rud. Tha na breithean bho
fhianais a tha cruinn, a 'danamh stuth ( materia ), ndar an ceangal, ach a thaobh
cruth ( forma ) de; a 'phirt a tha an taobh a-staigh, cho fad' sa tha e a 'dol gu
snruichte modh dearbhadh fhin, pirt-muigh, cho fad' sa tha e a 'snrachadh a' cur
an cill an dearbhadh le seataichean. Tha an
argamaid ( fundamentum argumentationis s. Probationis ) gu bheil breithneachadh,
bhon a tha, dreach an t-elas a bhith bunaichte mar riatanas airson for agus air a

riochdachadh ann am faclan, ann am prionnsabal ( principium ). 'S e seo an drna

cuid as irde, mu dheireadh, iomlan, ma faodaidh e bhith bunaichte s dad, cho
cinnteach sa bhad a ghabhail os limh, no cuideigin a tha cirdeach, ma tha e gu
dearbh, a' fgail a-mach fi 's nas irde na prionnsabalan a tha tighinn; ach ach airson
a 'chis snraichte, gun a bhith fhin a-mhin a dhearbhadh mar for staid. Tha
probative luach an nearbh no an t-anam dearbhadh ( nervus s. Seall argumentationis
s. Probationis ) a dhanamh suas ann an phromh shusbaint de an t-seantans no
seantansan bhon a tha inferred a bhith air a dhearbhadh.
F. Mar a dhealachadh reusanta fianais agus elas a dhearbhadh? F. A reusanta
dearbhadh no fianais a priori ( ARG. Rationalis ) tha leithid far a bheil sinn dhnadh
rudeigin bho dighean aithneachadh le ar n-eanchainn mar dmhan riatanach
prionnsabalan. An elas fianais deuchainneach fianais no dearbhadh a posteriori , get, tha na far a bheil cuid de na tuigsean mothachail (frinnean elas) ga
dhearbhadh. Mar sin tha e dearbhadh a priori nuair a bha mi dartue bho laghan
grabhataidh, an fheum airson a chunnaic mi roimhe, gu bheil a 'chlach a tha air
tuiteam bho raidh irde, tha cuid ine a dh'fheumar gus dearbhadh fada air an
talamh. A dearbhadh a posteriori coimeas bhiodh ann nam biodh mi aon bhiodh e
dearbhadh gu bheil dha-rribh an didh an lapse de an m seo bha mi a 'chlach
fhaicinn a' tighinn air an talamh.
C. D tha ann dreach, sa bhad, ostensive fianais agus neo-dhreach,
ionmhainneach no apagogical? F. Tha seann Tha dearbhadh ann an t air a bheil
cha mhr dartut a bhith air a dhearbhadh bho na frinn an fhianais adhbhar, mu
dheireadh lmh, an aon cuideachd deductio ad absurdum gairmean, leithid far a bheil
aon de na deduces an fhrinn a dhearbhadh cinn nan falsity a choinneamh. Tha a
'chiad dearbhadh sersa tha san fharsaingeachd is e na b' fherr. Air a ch thu air an
dimh eadar adhbhar agus buaidh ann; Feumaidh seo a bhith gu dearbh 'fheudar dha
aideachadh dearbhte, ach chan eil e ag aithneachadh an t-adhbhar carson a tha e mar
sin agus chan eil a chaochladh. Tha an loidsig urrainn innse co-dhi a-mhin an
fheadhainn neo-dhreach fianais dligheach far frinn tha e inferred gu luchd-solair air
an-mach s an falsehood a dhreach an aghaidh; oir tha iad ag iarraidh, tha iad a 'codhnadh o na falsity de contrarian mu choinneamh, gus nach leig thu bedchte ann
gum faodadh barrachd aghaidh Opposites, a tha' s dcha a zukme an fhrinn gun
feum a bhith am fear air a bheil an fhianais a tha e dha-rribh ach amhin. Anabarrach tric matamataig de chsean a ruith absurdity , a gheibhear ann an
Euclid aig Elements hinlngliche eisimpleirean; Zeb I. 7. 14mh
F. Mar a-dhealachadh a taisbeanadh, Mhaor-tasdail agus coltach fianais?
F. taisbeanadh no apodictic fianais ( , demonstratio teann mothachadh )
tha aon a tha air a stiireadh le teann eigin, agus mar sin a 'toirt cothrom sam bith
reusanta ball; Probazion ( probatio teann mhothachadh ), ge-t, tha e dreach a
'dearbhadh, anns a bheil a thuilleadh air cho dona' sa den argamaid. A
wahrschein1icher dearbhadh ( ARG. Probabilis ) tha leithid far a bheil aon a 'dol nas
cudromaiche agus adhbharan airson an aghaidh aon ni, gun a bhith comasach air a
thoirt gu iomlan cinnt.

F. ciamar a dhanadh an fharsaingeachd dligheach fianais (?????????, ad

veritatem ) an fheachd shnraichte (????????????, ad hominem )? F. Tha a 'chiad
aon leithid a tha dreach agus san fharsaingeachd a dhanamh riatanach adhbharan
dligheach, a 'gilan a chreideas ann fhin, agus a tha dleas, fi' s ma tha e a
'creidsinn le fear sam bith; ach am fear eile a tha ann fhin tha cerr, ach a stiireadh
gus am bi e sam bith aon no barrachd snraichte fa leth nach eil fhios c a-mach nan
cerr coltas ann, a chreidsinn air an fhrinn air an fhianais a cinn. Air sgth monarach tagraidh t-sersa seo de fianais fear na bainnse a 'cleachdadh gu tric, bha iad
ris an canar cuideachd Advokaten- no pettifoggers fianais.
C. Ciamar a tha aon eadar-dhealachadh air an fhianais a thaobh an taobh a-muigh
foirm? F. Ann an smplidh (monosyllogistische) agus compo
(polysyllogistische); ann sgoilearach no foirmeil agus saor no nach eil
foirmeil; iomlan no ann am lmh fada agus neo-choileanta no giorrad. - Tha ciall de
na teirmean seo a tha furasta follaiseach bho na faclan fhin.
C. D na riaghailtean a leantainn nuair a bhios fianais? F. Zufrderst uile na
riaghailtean gu math gus sil an seo a tha mar-th air a bhith air a shnrachadh ann an
cuairtean deireannach bho air fad argamaid a tha stidhichte air co-dhnaidhean. Ach
anContribuu
uairsina millorar
aon feumaidh
la traducci gu cramach don an aghaidh mearachdan a leanas: 1) aon
no erschleiche erbettle dad ( petitio principu s fallacia quaesiti medii. ).Tha am fear
seo a 'danamh ma tha aon presupposes rudeigin mar bunait fianais, a tha an dara
cuid downright cerr, no co-dhi fin-cinnt fhathast a dhth. 2) Aon laghail sam bith
eile bharrachd air na tha gu bhith air a dhearbhadh, no ann am facail eile, a 'snomh
an ceist phuing ( punctum quaestionis nach) an dearbhadh; oir a chaochladh an
dearbh adhbhar a 'dearbhadh thid ionndrainn. Tha thu mearachd air am
peanasachadh bho aineolas an dearbh cheist phuing seo riaghailt e, ignoratio
elenchi dham b 'ainm; ge-t, an trighte chleachdadh bhrran mu seach dheth mutatio
elenchi , agus mar thoradh air co-dhnadh cruaidh sophism mutationis elenchi . 3)
Aon bu chir a sheachnadh fianais ann gun robh cuairt ann an cearcall; a tha an
fheadhainn far an do dhearbh a bhith mar bhunait fhianais fin Feumaidh ( reulchuairt ann demonstrando, diallelus s. ????????????). 4) Feumar a bhith faiceallach
bho sginidhean anns an fhianais ( saltus ann demonstrando a probando. ); 'se sin,
fear nach eil a' tighinn bho seata eile s aonais co-cheangailte suidseadh
breithneachaidhean agus co-dhnaidhean. Ann an eisimpleir a leanas, fianais bhiodh
leum: Man Tha corp, mar sin tha e bsmhor; air sgth seo nach eil eadarmheadhanachadh breithneachaidhean: Tha corp an duine le mhlachd do na h-uile
laghan bheairteach buidhnean agus a h-uile bheairteach buidhnean a tha bsmhor. Ge-t, tha a 'fgail a-mach seataichean de shersa gu bheil iad gach furasta a chur ris
a' smaoineachadh air fhin, thathar den bheachd gu bheil a leithid de leum
cheadaicheas agus sgrdadh le mar a ghilain conciseness labhairt. 5) Feumar a bhith
faiceallach, dearbhadh cus; ie h-argamaidean a sheachnadh, ged a bho coltas gum
bheil an fhrinn de adhbhar a dhearbhadh cinn b 'urrainn, ach cuideachd fhathast a'
leigeil leis a 'eile cerr co-dhnaidhean; an uair sin s didh an linn arsaidh dcha
leantainn bho cuid fhrinn dad cerr, agus an uair sin dh'fheumadh aonan aca a
mhneachadh leithid argamaid neo-dhligheach agus maille ris an fhianais air fad. C,

Text original

mar eisimpleir, na iongantas gun robh an sgh ag irigh anns a 'Ghrradh dhan adhar,
a' feuchainn ri mneachadh bho tladh a 'ghrian, bhiodh dearbhadh cus, oir an uair sin
inorganic tubes, lionntan Bu chir cuideachd ann an eile, a thid a thogail le leithid an
tladh.
CAIBIDEIL xxiii
Bho loidsigeach galaran (loidsigeach pathology)
F. D sinn a 'tuigsinn fon ainm loidsigeach galaran? F. Cidhe agus
mearachd. Loidsigeach bile a 'gabhail ite an uair sin, aon uair' s feumaidh sinn a huile h-aon bheachdan chis rudan eadar-dhealaichte beachdan, no de dhiofar
rudan. Bidh sinn a 'danamh le leithid brige breithneachadh, a tha sinn den bheachd
a tha for,' se sin mearachdan.
C. D tha ann am for adhbhar don mhearachd? F. Anns na cuingeachaidhean a
'chinne-daonna na comasan tuigse. 'Se sin, ma tha ar n-inntinnean comasach bhiodh a
h-uile cil ann an aitheamhan a h-cheangailte, mar sin chan eil am bile, agus mar sin
cha bhiodh mearachd a chumail dha. Ach mar a eugsamhuil buaidh bacadh saor agus
gnomhachd dligheil de ar comasan tuigse agus co-dhnadh a 'breithneachadh meallta
breithneachadh, gu h-raidh nuair a tha e lag no feadhainn de ndar no, mura h-eil an
ceart aire a thoirt do na nithean a mheasadh. C. D na buaidhean a tha comasach air loidsigeach mhearachd agus mearachd?
F. Seo a 'chiad Buinidh na h-uile a' ciallachadh. Tha am mothachadh air fhin, ge-t,
a dh'fhaodas tighinn a-mhin choltas, chan eil mearachd, oir chan eil e breth. Tha mi
faicinn mar pos de thinneas mo shilean a 'coimhead air bhuidhe, a tha dha-rribh
uaine; mar sin tha seo mealladh, oir tha mi air diofar rudan (for buidhe agus Green
Leaf) seo faigh a h-uile h-aon bheachdan. Ma dhomh ach cuideachd an t-siota dharribh coltach buidhe, mar sin 's dcha gum mo bochd inntinn no mo chiall, air a
stiireadh le co-dhnaidhean, a' rdh Journal Chan eil buidhe, a dh'aindeoin sin, gu
bheil e coltach ri sin dhomh; mar sin sa chis seo a gheibh mi a-steach sam bith
mearachd, oir chan eil mi a leig mi fhn a dhearbhadh aig cerr breithneachadh le
mothachadh bhile. Ach tha mi a 'breithneachadh gun robh an iris, a tha mise a'
nochdadh erroneously buidhe, 'S e dha-rribh seo dath, Bhithinn a' danamh
mearachd. Ch sinn bho seo nuair nach eil an ciad-fthan nach eil mearachd a
dheanamh fhin, ach le bhith a 'bhuaidh aca air an rd-re inntinneil dmhan urrainn
adhbhrachadh mearachdan. Faodaidh seo a bhith air a dhanamh ann am pirt leis an
taobh a-muigh na ciad-fthan, nuair a buidhnean a tha iad ceangailte, nach eil ann an
co-fhreagarrach na stite, no a tha co-fhreagarrach air cirdeas agus an suidheachadh
ceart an coimeas ri na gnomhan a ghabhail os limh; am pirt tro taobh a-staigh ciall
an seo gu tric le bhith a 'moods dorcha beachdan Rudan, no taobh a-staigh ciall
beachdan aca air sgth cus vivacity a nochdadh taobh a-muigh. Nithean ghairm an
sensuous mearachdan ( errores sensuales ) cuideachd Beschleichungsfehler ( vitia
subreptionis ), air sgth na h-inntinn a 'danamh mar a nochd e iongnadh no tro m'
inntinn.
C. D tha a 'toirt buaidh cuideachd comasach air excite mhearachdan?

F. Ma

chuimhneachan gehabten beachdan nach do ghlidh for, no ro bethail, gu bheil iad

an dara cuid eil omhaigh bheachdan air sgth soilleireachd, no dreach inntinn
omhaighean urrainn nochdadh mar for nithean; no ma tha an cumhachd cuimhne, a
tha ag aithneachadh a 'gehabten beachdan a-rithist (cho fad' sa tha e na
chuimhneachan cliiteach, an aon chreutair a stradh) cha bhith ceart, agus mar sin
cuideachd anns an digh seo faodar mearachdan a 'tachairt; a tha aon, ma tha iad air
an adhbhrachadh le cuimhne, mar chuimhneachan mhearachdan no mearachdan
( errores memoriales ) ag iarraidh, einbilderische mearachdan ( errores imaginarii ),
ge-t, d cho fada na brige obrachadh a 'mhac-meanmna e dhisgeadh e.Tha an cobhuinn bheachdan no involuntary an co-bhuinn bheachdan mar thoradh air a fear ann
an inntinn seach beairteach mac-meanmna faodaidh a 'Chogaidh eile nuair a tha e
(nan seasamh ann an coimeas) an dara cuid coltach no le aca eadar-dhealaichte, no
fi' s aon uair ann an inntinn ann fios a chur thuice occurred bha; s dcha gum bi
buaidh air an excitation mhearachdan; le le beachdan nach buin ri chile, cocheangailte agus eadar-dhealaichte Faodar beachdan a mheasgachadh.
C. Ciod tha air a chiallachadh le cnanach no samhlachail mearachdan ( errores
linguistici s. Sermocinales )? F. Tha iad seo an fheadhainn a tha mar thoradh air
m-thuigse de na faclan no na seantansan.Tha a 'mhr iomadachd agus cheangailte ri
teagmhachd na faclan ag adhbhrachadh dhaibh tric; gu h-raidh mar a 'chnain agus
na caractaran a tha aon de na promh ciallachadh Awakening ar co-dhnaidhean.
C. Nach 'eil an dmh miann agus an comas a' faireachdainn thobar de
mhearachdan? F. Gu dearbh. Tha moods ar Begehrungs- agus faireachdainn somhaoin mran buaidh air co-dhnaidhean a n sinn, agus 's urrainn dhuinn a
dhanamh nas buailtiche a chumail seo no gun hinlngliche adhbharan ceart no cerr,
a rir mar a tha ea' coinneachadh ri ar staid inntinn no nach eil. Mar sin miser
'creidsinn ea dhoghrs (cus Sensual chail) dhalladh, airgead a tha as irde math; cho
gruamach, an duine a 'faicinn solas h-uile cil ann an dubh. Cuideachd snraichte
moods ar inntinn urrainn bacadh air ar n-aire bho Rudan, 'se sin mar draghan
cuairteadh aon a-mhin air an concordant dhaibh, agus mar sin ag adhbhrachadh gun
soilleir, breisleach, no downright cerr beachdan bhon fheadhainn a tha ag irigh ann
dhuinn.
F. thoirt Can cuideachd taobh a-muigh an t-suidheachaidh a 'cruthachadh mealladh
agus mearachd m? F. Tha. Body composition, mar foghlam, dimhean sisealta,
dthchail, beatha, cleachdaidhean de gach sersa agus mran eile faodar
beachdachadh air co-dhi iomallach adhbharan mearachdan le bhith a 'toirt an
gnomhachd ar n-inntinn dreach no neo-dhreach snraichte agus aon-taobhach
stiireadh.
C. D a th 'claon-bhreith ( praejudicia )? F. Tha iad seo mearachdan a dh'ireas
bho bhile a chaidh adhbhrachadh le suidheachadh taobh a-muigh (ean. Tha ceist
roimhe). Mar sin mran claon-bhighean tro fhoghlam, cleachdaidhean, msaa, ag
adhbhrachadh, a 'bheatha litheil a' toirt seachad eisimpleirean gu ler. Tha seo a
'subheading claon-bhighean de na h-uaislean, na stite, claon-bhighean, gu bheil
seo no dthaich sin an digh as fherr, etc.

C. S dcha gur e eadar-dhealachadh toiseach-tiseachaidh riaghladh le claonbhreith? F. Gu dearbh. A tiseachaidh breitheanas ( .. J praevium s tiseachaidh
buidseat ) 'S e aon se sin a tha aon a' tuiteam, gun a bhith comasach air a thoirt fi 's
hinlngliche adhbharan a thaobh dligheachas; ach le teagamhan, tha e fhathast a
'beachdachadh.
C. D tha reusanta mhearachdan? F. Tha iad seo an fheadhainn a tha ag iridh
bho mearachdach iarrtas laghan na tuigse no adhbhar; mar, ma tha thu bhon gu bheil
d rud ann an m soirbheachadh aon eile, a 'co-dhnadh a' danamh, gu bheil aon de
na adhbhar, bha an t eile ( post hoc; ergo propter hoc ); no ma deduces aon rud sam
bith bho meallta dearbhadh frinn.
F. Mar a dhealachadh mhearachdan bunaiteach ( errores principales, radicales,
originarii, ??????????) agus inferred ( mearachd a dheanamh derivativi. )? F. Tha
an t-seann fheadhainn a tha meallta breithneachadh bho dhaoine eile a tha cerr codhnadh; na inferred teth tighinn mhearachdan. A h-uile mearachd, mar a tha e air a
chleachdadh mar am prionnsapal, tha bunaiteach mearachd, agus faodaidh ea bhith gu
math disadvantageous ann gun robh e air a chleachdadh airson a 'faighinn trr
mearachdan eile.
F. D cho eadar-dhealachadh no teiridheach tuairmeasach agus practaigeach
mhearachdan? F. Tha an t-seann fheadhainn a tha dreach leth-bhreith an fhrinn de
ar n-elas; an drna fheadhainn aig a bheil buaidh air ar gnomhan. Mar sin bhiodh an
practaigeach ann an mearachd a bhiodh a 'beachdachadh air a chuir s dha fhin
airson cheadaicheas.
CAIBIDEIL XXIV
An digh rianail leigheasan (loidsigeach Therapeutics)
C. Gu d an re a tha a 'mhearachd ghabhadh seachnadh? F. A chionn gu bheil a
h-uile duine a tha cuingealaichte a thaobh a comas airson elas, oir gach buaidh a tha
fosgailte, a dh'fhaodadh cur ris a' ghinealach de mhearachdan, a thuilleadh air a h-uile
neach san fharsaingeachd tha mhlachd do mhearachd. - Ach a h-uile mearachd a
dh'ireas bho bhile, agus mairidh e chuir chobhartaich na frinn a-mhin an-asgaidh
gnomhachd ar breithneachadh, ma tha i ag iarraidh seo a dhanamh bile mearachd,
gu ruige gach aon mearachd le cramach phriseas dcha ghabhadh seachnadh. San
fharsaingeachd mar sin a bhith ann an sam bith, fi 's na bu ghlice agus smartest
daoine tachairt cisean far a bheil e cerr; ach nach fhaodar neach a sheachnadh le
bhith ag rdh gum feumadh e 'bhi' mearachd, oir tha an ciall san fharsaingeachd a tha
do-sheachanta dreach ann an seo no neach fa leth sin cis shnraichte.
F. D cho eadar-dhealachadh na h-idseantan an aghaidh mearachd ( remedia
erroris )? F. Ann an bacaidh ( remed, praeservantia ) agus slnachaidh ( remed
sanativa. ); a 'chiad stad a chur air a' Chogaidh mearachd; eile lioft don a tharraing
mar-th mearachd.
C. D tha preventives aghaidh mearachd? F. 1) luchd-elais le ar cumhachdan
inntinneil, laghan an ifeachdas agus na crochan aca iarrtais. 2) elas air na diofar

thsan de mhearachd. 3) faiceallach, gliocas agus beachdachadh ann an

breithneachadh. 4) chuingeachadh (???) de Unknown ann a h-uile teagamh
chisean. - Tha mu dheireadh riaghailt ag rdh gum bu chir aon ma tha aon eil gu
ler adhbhar airson an fhrinn a 'bhreitheanais, chan eil e fhathast a' gabhail ris an aon
mar sin gun teagamh is cisean, ach ga fgail undecided.
C. D tha an leigheas ocshlaint airson mearachdan san fharsaingeachd?
F. Dreach lorg agus rn a 'bhile a chruthaich an mearachd, mar sin' s dcha gum
tagradh. Tha am Bile ga lorg nuair a gheibh thu fios air inntinneach adhbharan
mearachd ann an cis shnraichte; ridh nuair bidh na diofar bheachdan gun robh air
smaoineachadh a bhith a h-uile h-aon, eadar-dhealaichte, agus a 'co-ionann beachdan
gun robh air smaoineachadh a bhith eadar-dhealaichte, ag aideachadh airson chis.
F. Ciamar a gheibh fios agam gu bheil aon a ghlacadh ann am mearachd, agus mar
sin tha e igneachadh a thogail? Thu ach A. Dreach aon canastair gach snraichte
mearachdan, seo gun teagamh chan eil fhios, a chionn chaochladh bhiodh e gu dearbh
cha bhi barrachd mhearachdan nuair aca falsehood bhiodh fhaicinn. Ach seach gu
bheil sinn an-cmhnaidh a bhith a 'iadhadh a' mothachadh gu bheil sinn a
smachdachadh mar dhaoine san fharsaingeachd gu mearachd, mar sin feumaidh sinn
aig gach breitheanas sinn a 'danamh, co-dhi gus beachdachadh am biodh e
comasach gur e brige, agus tro repeated deuchainnean agus coimeas a
'breithneachadh daoine eile mu bidh e cinnteach a' sireadh.
C. D na dighean gu h-rd de gach sersa mearachd? F. Tha iad air a dhanamh
suas a-mhin ann an cleachdadh ceart de roimhe cinn-latha air a chomharrachadh
airson a 'bacadh agus leigheas de mhearachdan riaghailtean airson cisean fa leth.

Text original
Contribuu a millorar la traducci

XXV Caibideil
Bho bhith a 'togail elas agus ann an elas snraichte
C. D na dighean anns a bheil sinn elas?

F. Tha elas agus merachadh.

C. D tha sinn a 'ciallachadh le elas? F. Tha sinn an uair sin ag rdh gu bheil
sinn an elas, nuair coltach ri rud a' ciallachadh gu faicinn an ciall.
C. D chanas tu an elasach, air an aon elas aig a 'ruighinn? F. Tha an t-slighe
deuchainneach, bhon Ghreugais faclan Empiria elas sin a' ciallachadh. Tha codhnaidhean fhin, a tha a gheibhear tro elas, ris an canar deuchainneach, no elas a
posteriori , agus reusanta no elas a priori an aghaidh, 'se sin, an fheadhainn nach eil
fhaighinn le digh-elas; Mar sin, ma tha a leithid, an dara cuid mar-th a tha an
toiseach ann dhuinn, no a tha fhathast aonaichte tro an comasan tuigse nas irde.
C. Of d tha ndar na toraidhean deuchainneach a? F. deuchainneach fianais
urrainn mar sin tha riamh gu tur riatanach agus dligheachas. Elas-cmhnaidh 'se sin
a' sealltainn dhuinn ach aon; agus ma bha sinn fi 's a' coimhead no a 'faireachdainn
cho mr One; mar sin bhiodh sinn ach fhathast a 'toirt eil fianais sam bith de na rudan

a bu thoigh leibh a' coimhead no a 'faireachdainn nach eil. Tha elas urrainn a bhith, a
'bruidhinn gu teann, rium, lean an da-rribh a' teagasg dad ach gu bheil seo no gun
robh seilbh aig na diofar rudan a tha mi faicinn, a ruighinn, a bheil iad cuideachd
suidhichte air rudan a tha mi a 'faireachdainn nach eil, chan urrainn aithrisean; no
gum biodh e riatanach a bhith a 'taisbeanadh an rud beachdaichte. Tha ar n-adhbhar
fhin a 'tarraing bho elas nach eil riatanach agus co-dhnaidhean;Faodaidh
chaochladh bhiodh tionndadh chuairtean a 'gabhail ite an t-slighe gu bheil snraichte
bhreithneachadh coitcheann, agus an dn a dh'fhaodadh a bhith bunaichte
apodictic. Ach mar cuairt-sersa Chan eil cead adhbhar.
F. Ma tha fhathast nach dheireannach gnithean a tha a 'feuchainn a-mach an
snraichte fa leth no an-choitcheann agus a' faighinn Necessary? F. Tha. Is iad sin
na co-dhnaidhean an didh inntrigidh agus samhlachais, a dh'fhaodadh a bhith ann
airson an adhbhar sin a mhain coltachd agus chan eil cinnt ach teann, oir tha iad a
'tiseachadh bho elas. Tha iad stidhichte air a 'bharail de choitcheann lagh nduir
gu bheil ar n-inntinn a' faireachdainn thug gabhail ris.
F. Mar a Jog ann de cho-dhnadh? F. Ma tha sinn air faicinn gu bheil dearbhach
no icheil aon feart iomadh fa leth rudan sersa a thoirt seachad, tha sinn breth le
inductive digh, an aon fheart a bhios cuideachd a bhith an lthair ann a h-uile eile
den aon sersa, co-dhi tha e co-ionann ri faireachdainn nach eil ann an aon; agus an
aon inductive de cho-dhnadh a tha cuideachd a 'gabhail ris gur e an t-adhbhar gu
bheil feart, ma tha i a' buntainn ri iomadh gn de shersa, agus a h-uile gnithean eile
de seo Genus thig nuair a tha e co-ionann ris eil faicinn annta. Goirid aon urrainn a
chur an cill prionnsabal inntrigidh sin. D tha for mu iomadh rudan a bhuineas do
ghn no buidheann, cuideachd for eile. - Eisimpleirean de chuairtean inductive
gabhail a-steach a h-uile lusan a chunnaic mi, bha green leaves; Mar sin, na lusan a
tha mi chan eil e ri fhaicinn, green leaves bi. A h-uile dhaoine, a tha mi air a bhith a
'teagasg aca fhin no cin elas bha bsmhor, cho san fharsaingeachd, a h-uile bidh
daoine bsmhor. - Tha e furasta fhaicinn gun robh co-dhnaidhean sin chan urrainn
gabhail ri na bhaisteach taobh a-staigh foirm de syllogisms, air sgth na promh
phrionnsabal bhiodh fhathast particularistic. Tha coltachd, ge-t, gu tric is urrainnear
a bhith gu math mr, a tha air fhaighinn le seo inductive de co-dhnadh, ach chan
fhaod aon a rinn ro bheag elais, a 'dnadh aon; sunning urrainn a bhith cuideachail
do leithid hasty co-dhnaidhean, cho math tachairt a h-uile latha.
F. Mar a dhealachadh iomlan agus neo-choileanta inntrigidh? F. Matamataigeach
Inntrigidh tha aon far a bheil aon air a dhanamh a h-uile raid de shersa, no a h-uile
gn fa leth de shersa bho elas a feart sam bith dhaibh a 'chis, agus a'
crochnachadh gu bheil i cuideachd Genus fad a thoirt seachad. Tha seo na codhnadh le matamataigeach inntrigidh tha, d cho fada air an elas a bhiodh air a
stidheachadh, air an robh i stidhichte, cuideachd riatanach agus ifeachd; ach tha i
an da-rribh a 'lorg ite sam bith, air sgth mar a dh'fhaodas fios agam gu bheil aon a
bha dha-rribh elach air a h-uile ghnothaichean agus sersaichean de ghnithean no
buidheann leis an elas a tha thu a chionn; bho dad a 'cur casg air sin a thuilleadh air
an ite fhaicinn eile. Incomplete inntrigidh tha dreach ris an canar an dreuchd gu hrd bha an raid a-mhin far a bheil aon gabhail a-steach an ioma-Seanalair.

F. Mar a Jog ann de cho-dhnadh le samhlachais? F. A rir aice, tha e air codhnadh gum rudan ma tha iad aig an aon m ann an grunn dhiubh gu math ainmeil
ann an feartan eile a bhios aonta ann, ged a tha an gam nach eil fhathast air fhaicinn
an so , Mar sin, ma tha thu an didh inntrigidh, a chuir e gu math aithghearr, agus mar
sin gabhail a-steach: Aon ann an iomadh digh sin ann a h-uile; cho din thu do d
'limh bho an t-samhlachais: Tha mran rudan ann an aon; So-uile cil ann an
seo. Tha coltachd a 'toirt an t-samhlachais (oir cinnt ghabhas coileanadh leis e no,
mar a fhuaras bho inntrigidh), tha a h-uile motha anns gach grunn phosan an ni sin a
tha fear a' danamh co-dhnadh air a bhith a 'faicinn coincident leis na, bho a bhith a
'danamh a' cho-dhnadh. Eisimpleirean de chuairtean Analog Tha: tha mi faicinn
fs-bheairteach ni ri grunn rudan eile bheairteach i ag aontachadh gu bheil
flraichean, duilleach, stoc; oir a-nis tha iad cuideachd a tha freumh, mar sin tha mi
co-dhnadh gu bheil fi 's gum bi freumh. Mar sin tha e co-dhnadh le samhlachais,
ma tha mi co-dhnadh gun robh daoine a aontachadh ann an aodann, bithidh
aontachadh ann charactar aca. - An t-samhlachais air co-dhnadh na frinn, air sgth
gu bheil e Thathar a 'creidsinn gun robh e na rudan a tha ag aontachadh ri chile ann
an grunn phosan, cumanta ann an talamh; agus an sin feumar a leantainn airson an
aon adhbhar cuideachd an aon, agus mar sin bidh seo cuideachd cumanta bunaiteach
cumanta buaidh na rudan anns gach, cha'n e mhin a thoirt mu na thathas a 'toirt
spis. - Tha tionndaidhean nas ire dheth, Schelling aithne feallsanachd leumnach
feallsanachd ndarra, a tha dreach ag aithneachadh for talamh uile rannsachaidhean,
as trice a dhearbhadh tro analogies.
CAIBIDEIL xxvi
leantainn air adhart
C. D fhin agus feadhainn eile a 'elas? F. My elas far a bheil nithean fhn,
cin, far a bheil iad air fhaicinn le daoine eile.
C. D tha beachdan agus tiseachaidh rannsachadh? F. beachdan
( observationes ) a tha a dh'aona ghnothaich, le aire co-cheangailte beachdan a thoirt
phenomena gun trighte atharrachadh dheth;Oidhirpean ( Experimenta ), ge-t, a
dh'aon ghnothach fhastadh le atharrachaidhean a thoirt gu bheil rudan air an danamh
arbitrarily agus airson adhbhar snraichte seilbh dhith a bhith ag ionnsachadh cuid
elach air a chile; le bealaichean therethrough leithid de dh'atharrachaidhean a bhith
a 'coimhead orra bho ghrunn taobhan, agus ann an iomadh co-chuidean. An d chuid
beachdan agus deuchainnean seirbhis a thoirt dhan elas freagarrach tarainteachd
agus an cinnteachd, agus feumaidh iad a bhith, far an urrainnear daonnan cocheangailte ri chile.
C. Ciod a tha agad ri dhanamh ma tha aon ag iarraidh a 'cleachdadh elas cin
airson an iomlanachd aige fhin elas A. One Feumaidh sgrdadh a dhanamh air
an aithisg, a tha a' eile aithisg air mar a tha iad air fhaicinn creideas na Fianuis
(testimonium) di; gus nach leig thu a 'ruith a-steach an cunnart a bhith a' danamh
mhearachdan no cin a dh'aona ghnothach untruths gu sealbh mhearachdan. An seo,
faodaidh sibh a-nis ri fhaicinn air an d chuid an taobh a-staigh agus an taobh a-

muigh creideas na Fianuis.

C. Ciod tha air a chiallachadh le taobh a-staigh agus taobh a-muigh creideas?
F. Tha an t-staigh creideas teisteanas an crochadh air co dhiubh a tha an rud a
'bruidhinn air aon rud, ann fhin e comasach no coltach. Dh'innis cuideigin mar
eisimpleir, gum fac 'e deich lmhan-coille mra nam fuamhairean, mar sin bhiodh an
sgeulachd seo a' fgail a h-uile taobh a-staigh ma chreideas fhin gum biodh an duine
a dh'innis a chaochladh mar ciallach agus frinneach aithnichte. - An taobh a-muigh
creideas fhianais air an limh eile an crochadh air: 1) Bho an draibh ( dexteritas ) an
fhianais air a bheil e dha-rribh tha (fallain ciad-fthan agus inntinn) na riatanasan
airson a cheart tuigse, agus co-dhi a tha e dreach fhianais (fhianais) no dreach neodhreach (earwitness) oir tha an t-seann tha barrachd is barrachd taobh a-muigh
creideas airson fhin, mar an t-ainm mu dheireadh. 2) Bho sincerity ( bho ritas ) na
fianaisean a chionn mran de na saor thoil, no 'fheudar icheadh na frinn nuair a tha
e co-ionann aca gu math mothachail.
C. D tha ann an uirsgeul? F. Tha sgeulachd a tha stidhichte air nach eil fianais
shoilleir gu bheil e mar sin chan urrainn fi 's a' beachdachadh ceart a thaobh an
taobh a-muigh creideas. Tha uirsgeul propagated le grunn dhaoine aois, 'se beulaithris ( traditio ), agus aon uair' s iad co-ionnan stidhichte an toiseach air nach eil
fianais shoilleir, tha e an uair sin rumor ( fathann ).
C. D chanas tu an creidimh a thoirt do cin elas?
( Fides historica ).

F. Eachdraidheil creideamh

CAIBIDEIL xxvii
Bho merachadh
C. D a th 'smaoineachadh ( meditatio )? F. Anns a' ghnothaich irde na hinntinn air cuspair snraichte de elas ann an rdugh a theagasg an aon domhain. s
didh seo aige fhin trana smuain, tha e dreach, ach lean nenach trana smuain,
neo-dhreach merachadh. A tha cuideachd a 'smaoineachadh ann an caol no
mothachadh smaoineachadh par sr-mhathas.
C. D bha thu a 'faicinn a' bhad smuain? F. Feumaidh tu methodically dhol air
adhart a-rir riaghailtean smuain seo; a h-uile facal, a tha a 'tachairt fhad' sa bha a
'smaoineachadh, a' coimhead gu soilleir a dhanamh a thaobh susbaint agus a comas,
mus e 'tighinn tuilleadh a' smaoineachadh, bho thoradh bhuapa mneachaidhean agus
sersachadh Feumaidh feuchainn ri tarraing co-dhnaidhean, agus mar sin adhbhar a
dh'aon aig a bheil adhbhar a tha iad air an tarraing; Feumaidh tu cuideachd an ceangal
ris an rud smuain beachdan co-cheangailte ri chile gus am bi iad nam furastaroghail a 'coimhead gu lir agus co-cheangailte.
C. D an digh san urrainn a 'gabhail ite neo-dhreach a' smaoineachadh?
F. phirt le bhith leughadh ( lectio ), gu re le bhith ag isteachd ( auditio ); isteachd
a 'danamh nochdte bheachd; leughadh, ge-t, ceadaichte tuilleadh breithneachadh
agus trighte Phipearachd aca fhin a dhanamh a 'merachadh ann an eadar-asgaidh
cluiche.

C. Ciod a rinn an t a tha ag iarraidh Perfect le cluinntinn e sealladh a 'faicinn

sin? F. Feumaidh e' bhi air a 'chuspair air a bheil e ag iarraidh a theagasg le bhith
ag isteachd ri ullachadh ( praeparatio ), no a' toirt seachad tiseachaidh elas mu a
bhith a 'leantainn an t-isteachd, fi' s an tidsear le a smuaintean; feumaidh e a-steach
fhad 'sa ag isteachd Eight ( attentio ), agus an digh sin rithist d a chluinneas iad
(repetitio ) gus stad a chur air bho einprge a chuimhne agus a dh'fhaodadh a bhith
beachdachadh le e fathast air tighinn gu re, agus mar sin ag rdh repetitio est mater
studiorum . Tha isteachd Feumaidh bhith a riamh mar a mhain marbh apprehension
d eile ag rdh, ach grad-smuain aca fhin agus mar sin feumaidh an-cmhnaidh a
bhith ann an gnomh airson diligeadh d a chluinneas iad.
C. D a dh'fheumas a bhith air a rannsachadh ann an dian-leughaidh a 'chiad de na
h-uile? F. 1) Ma tha an dearbh bhriathran coire ri dhearbhadh an sgrobhadair
roimhe agus 2), a tha for brgh na briathra sin; Tha a 'chiad sgrdadh a' cineadh, an
drna hermeneutics (Exegetics, Auslegekunst).
F. ciamar a dhanadh an cineadh? F. Ann an irde agus na b 'sle. Tha rd-re
cineadh sgrdadh genuineness (cinnteachd) ann an cruth-cl air fad agus ri promh
phirtean, osal, iomlanachd (ionracas) dheth, a thaobh a 'tachairt ann an cuid fa leth
faclan is abairtean. Mar sin, nas irde na a 'cineadh bi gus sgrdadh a dhanamh codhi na h-raidean air a bhith ceangailte ris a' Cicero, dha-rribh dha na h-uile ma tha
e leabhraichean ad Herennium msaa, air a sgrobhadh, mar na h-ghdaran a tha e air a
ghairm na b 'sle breithneachail a bheil seo no gun fhacal, phut seo no phuing sin, a
chothromachadh no a tha coirbte, etc. an rd-re a 'cineadh a' sgrdadh an dearbhadh
an ainm gu h-raid le bhith a 'danamh coimeas eadar na snruichte stoidhle agus
spiorad an aon rud ris an fheadhainn a gheibhear sa eile gun teagamh dha-rribh
sgrobhaidhean leis an aon ghdar, dearbhadh; na b 'sle na a' cineadh a tha sa mhrchuid coimeasan iomadh lethbhreac, eadar-theangachaidhean agus luaidhean a tha
outfitted bhon deuchainn sgrobhadh ann an obraichean eile a chuideachadh; agus
leig ma 's urrainn dhaibh a choileanadh foirfe cinnt seo, chan eil conjecture
( conjecturae ) mu for ndar de' n Sgriobtur.
XXVIII Caibideil
Bho an conaltradh elais
C. D sersa conaltradh elais Faodar eadar-dhealachadh? F. Tha unilateral amhin far a bheil a 'cur pirt poileasaidh a' eile, agus an d dhthaich, far a bheil an
d thaobh a 'cur ri chile an cuid ionnsachadh. An t-seann 'tachairt nuair a teagasg; an
drna anns a 'chmhradh.
F. Ciamar as urrainn tachairt leasain? F. Tha an d chuid labhairt agus ann an
sgrobhadh; ach loidsig riaghailtean a tha an aon rud airson an d shersa. Mar as
trice tha e a 'teagasg air an digh-teagaisg (methodus Didctica ) airson,' se sin, ann
an riochd a 'taisbeanadh, a' cleachdadh aon gus leigeil le co-dhnaidhean; tha e gu re
taobh a-staigh, mar a tha e a 'buntainn ri ndur an riteachadh agus ceangalach
smuain fhin, agus pirt-muigh re buin e ris an eudach agus riochdachadh
bheachdan-smuain tro faclan is abairtean.

C. D sersa Deasbaireachd na cobharach,-dhealachadh a thaobh taobh a-staigh

foirm? A. A 'chiad de na h-uile, a' crochadh air na smuaintean a tha air aithris cocheangailte ri fuadain no sgrdail digh fuadain agus mion-sgrdaidh. - A 'bunreachd na chuspair a' beachdachadh gu bheil an taisbeanadh air a stiireadh, bidh e an
drna cuid acadaimigeach no inbhe niseanta; a bheil dhaibhsan a tha airson a
'faighinn elas iomlan an saidheans a dhanamh air adhart, agus an elas a
dh'fheumar airson sin a dhanamh; seo airson an fheadhainn a tha ag iarraidh a
'dridheadh ro mr-steach saidheans s aonais, agus gun a dh'fheumar elas gu
mionaideach ionnsachadh a shealbhachadh na h-aon, ach ag iarraidh an cuid de
sealladh air na h-aon, anns an fharsaingeachd,' se sin, airson an unlearned, airson na
daoine. Tha sgoilearach taisbeanadh cuideachd sgoilearach, sgoilearach, saidheansail,
scientifische, eagarach, akroamatische, dhaibhsan a thuigeadh. Bha e teann rdugh
rianail, a 'feuchainn ri choileanadh na bu mhotha' sa ghabhas agus pongalachd,
iomlanachd, agus a 'cleachdadh faclan aice fhin fuadain ( faclan teicnigeach ) gus
iomchaidh snrachadh na smuaintean sin uaireannan eadar-dhealaichte bhon bhaist
a' cleachdadh cnan ann an ciall gu math. Tha ideadh niseanta taisbeanadh
cuideachd tha an t-ainm mr-chrdte, exoteric. Feumaidh e air sgth soilleireachd oir
tha e daonnan a presupposes luchd-ionnsachaidh bho nas lugha foghlam saidheansail,
seladh bho teann digh rianail, a 'cumail ris an raid bhaisteach a chleachdadh,
agus a' feuchainn ri deagh eisimpleirean a thoirt air adhart 'sa ghabhas; Tha e a
theagaisg air rudan a thogail, de far am faodar a 'smaoineachadh gu bheil iad
cuideachd a' unlearned aithnichte mar-th, agus gu tric a 'danamh fada' cleachdadh
barrachd fhacail na scientifische teagasg digh, 's dcha an rud a bha cur an cill ann
an digh nach eil a' tuigsinn le bhith a ' a dhanamh eile abairtean agus abairtean gu
soilleir. - The matamataigeach digh taisbeanadh eil dad eile seach an scientifische
digh, a chur an gnomh gus am matamataig. Sin am binn a tha mar sin air an liostadh
mar as trice fo snraichte tiotalan, tha dad riatanach, agus an ite a 'toirt iomradh air
an taobh a-muigh cumadh.
C. D sersa air an taisbeanadh Gheibhear air dealachadh a thaobh a-muigh
cumadh? F. A briste (fragmentary, aphoristic, rhapsodistische) ma tha t ag aithris
a chuid smuaintean ann a-mhin goirid binn, mar a tha a 'chis ann an Hippocrates
meidigeach agus Platner feallsanachail aphorisms, agus an dlth (leantainneach,
kohrierende) ma tha an smuaintean air an taisbeanadh ann an co-cheangal
leantainneach; - A unbildliche, dreach agus shamhlachail, parabolic, neo-dhreach,
annasach, socharach; crochadh air co-dhi aon da-rribh ag innse a chuid smuaintean,
aodach no ann an dealbhan, dubhfhacail, socharach sgeulachdan; - A aon-chnanach
(monologue) agus d-chnanach (cmhradh); mu dheireadh, ma-mhin ceistean is
freagairtean a bhith air an atharrachadh seo, tha cuideachd na erotematische, agus tha
e an uair sin an dara cuid catechetical no Socratic (an didh Socrates ris an canar mar
sin, a bha ann an sersa seo de erotematischen raid Master), a rir a bheil iad dreach
mar chuimhneachan no an inntinn de luchd-ionnsachaidh ann an
availing; catechetical ann an digh a tha iad sin dreach ceist an neach-ionnsachaidh
d an robh e elach, no bu chir fios a bhith agad; ann an coimeas ri seo, Socratic
ceistean a chur air bhonn gus am bi e coltach ri leasachadh fhin ann an d tha

dh'fhaighnich dha d bha e ag iarraidh innse a 'cheasnaiche. Gu bheil eisimpleirean de

seo, aon a 'danamh as fherr a leughadh Xenophon na cuimhneachain no
cmhraidhean de Plato, anns a bheil Socrates thoirt a-steach mar a' bruidhinn. - Athdhealachadh sinn a 'epistolarische foirm far sgrobhte taisbeanadh air a tharraing suas
ann an riochd litrichean; an syllogistic, far a bheil e sgrobhte ann an foirmeil codhnaidhean; an tumultuous no desultory, ma tha e brachail, a mheasgachadh agus
gu tric bho aon n eile srdaig; an rambling, digressive, ma tha thu gu tric a 'dol bho
na promh chuspair an raid gu cmhnuidh air taobh nithean.
C. D dh'fheumas tachairt ma tha an t-agallamh a tha a 'frithealadh mar eadarrach
smuaintean teachdaireachd gu foirfe elas? F. Tha fo-labhairt Feumaidh str ri dol
troimh a leithid de nithean a thaobh a bheil am breithneachadh aca eadar-dhealaichte,
gus gilleadh fhaighinn, mar sin, gu bheil iad ann seasamh an fhrinn. Bhon a
bheachd fhin air na for tac am fo-neach-labhairt gach aon, an toiseach co-dhi, - a
chaochladh cha bhiodh e eadhon a bhith a bheachd - mar sin h-uile duine a 'coimhead
a thoirt eile a' ciallachadh gu bheil e, (eile) a thoirt suas a bheachdan , agus a 'cur
seula riutha, leis fhin, (seann) Tha.Bhon seo a 'gabhail ite le gach taobh tir dil,
bidh e a lorg gnomhach eadar-dhealachadh eadar na fo-labhairt, a tha den bheachdinntinn no adhbhar Streit ( pugna intellectualis s. Logica ) Tha an t-ainm.
F. Mar a ghabhas seinn air beulaibh na smuaintean armaichte? F. an dara cuid
ann an riochd cmhraidh probhaideach ( colloquium familiare ) no mar poblach agus
slamaichte bheachd cath (Deasbaireachd solemnis ).
C. D na riaghailtean airson d shersa de smuaintean eas-aonta, ma tha e gu bhith
air a ghilain rationally? F. Feumaidh tu cm e adhbhar a 'cmhradh ann an
inntinn,' se sin a bhuannachadh an fhrinn tro eadarrach aghaidh. Uime sin tha aon a
'dol s icheadh nach eil ann a-mhin na tagraidhean a nmhaid, a tha ann an digh
air choreigin le bhith a' cleachdadh na laigsean an nmhaid, a 'coimhead gus seo a
thoirt gu smhach, ach le coitcheann adhbharan refute dha. Aon tha a 'chonnspaid
fhin a' phuing connspaid ( inbhe controversiae ), di-mach d an n, anns a bheil spis
na breithneachaidhean a tha eadar-dhealaichte, ma ghabhas e danamh, agus cha
falbh e; aon a dh'fheumas a bhith air na prionnsabalan a bu chir a 'frithealadh mar
bhunait airson a' chonnspaid, Unite oir ma fianais sam bith de choinneamh
prionnsabal rudeigin nach eil aon urrainn refute eile gus am bi e air a 'phrionnsabal
refuted fhin; dh'fheumadh tu, ma tha thu nach robh aonta ann air na prionnsapalan,
argamaid a-mhin mu dheidhinn seo mus fhalbh thu ardh mu dheidhinn a bhith air
an tarraing s co-dhnaidhean. Uime sin tha na focail: contra principia negantem neo
disputari potest . - Feumaidh e cuideachd gun fheum a sheachnadh verbal connspaid
no Logomachieen; Chan eil argamaid mu rudan nach gabh an comharrachadh oir tha
iad nas irde na crochan ar n-elas; Chan eil air an fheadhainn a chuir e seachad ag
argamaid nach eil luach (de Lana caprina ). - Tha fianais an nmhaid cha'n e mhin
gus beachdachadh air leanas a foirmeil, ach cuideachd airson a stuth mionaideachd,
agus far a bheil mearachd a lorg, feumar cuideachd a bhith air an danamh
mothachail air ts na mearachd. - Ma tha aon air refuted an dearbhadh de mholadh,
feumaidh sinn den bheachd nach refuted leis a 'chlr fhin, no fi' s air an dearbhadh
ceart aige fhin bharail thu;oir s a chile bhon fhianais a dhearbhadh an

neachdbhlain agaibh a dh'fhaodadh a bhith nas eile dligheach ite airson a

'bhinn. Tha connspaid feumar a dhanamh mu dheireadh thall le daonnachd agus gun
eud.