SKKN Toan Lop10

www.MATHVN.
com
Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10
a. L do chn ti
Mt trong nhng vn c bn ca i mi chng trnh gio dc ph thng
l i mi phng php dy hc, trong c i mi phng php dy hc Ton.
Vic i mi phng php dy hc Ton hin nay l nhm pht huy tnh tch cc
ca hc sinh qua khai thc vn dng nhng kh nng vn c, v t c, pht huy
tr lc trong hc sinh. Trong qu trnh ging dy trng PT bn thn chng ti
cng d rt nhiu tit dy ca ng nghip, trc tip bi dng hc sinh kh
gii, song chng ti nhn thy rng vic pht huy tr lc cho hc sinh cn rt nhiu
hn ch. Nhiu bi ton trong cc k thi nh Hc sinh gii, thi vo cc trng i
hc, c bit cc bi tp trong sch gio khoa khng n ni kh. Th nhng nhiu
hc sinh khng lm c mc du hc sinh c lm quen cc dng ton, bi
ging ca thy, qua sch v. ng trc nhng vn nh vy, lm th no p
ng c nhu cu i mi hin nay, lm cho hc sinh c hng th trong hc tp,
khng b ng trc cc bi ton kh. Chng ti thy vic pht huy tr lc cho hc
sinh, p dng vo cng tc bi ng hc sinh kh gii bc u c mt s kt qu
nht nh m chng ti mun trao i vi ng nghip. Trong bi vit ny chng ti
xin cp n vic pht huy tr lc cho hc sinh trong vic khai thc mt s bi
ton bt ng thc n gin trong chng trnh Ton- THPT lp 10 qua khai
thc cc ng dng ca n nh tm gi tr ln nht, gi tr nh nht, bi ton nhn
dng tam gic, bi ton gii phng trnh, bt phng trnh, ng thc vect nhm
pht huy t duy ton hc bi dng nng lc gii ton v lm ton cho hc sinh
qua pht huy c tr lc gip hc sinh khai thc c cc yu t cn thit trong
ton hc nhm bi dng cho cc em t duy sng to, linh hot trong mi vn .
ng trc m vn nh vy, lm sao p ng c nhu cu i mi hin
nay, lm cho hc sinh hng th,tch cc ch ng trong vic tip thu kin thc.
Chng ti xin c mt s trao i vi cc ng nghip l trnh by minh ho bng
mt s bi ton bt ng thc qua khai thc ng dng vn dng gii cc bi
ton c lin quan nhm Pht huy tr lc cho hc sinh kh gii qua khai thc
mt s bi ton n gin trong chng trnh ton 10-THPT. Chng ti thnh
tht mong c s gp chn thnh ca cc c gi bn thn chng ti ngy
c mt hon thin.
B. ni dung
1. T mt bi ton n gin n vic khai thc ng dng n.
Chng minh cc bt ng thc, ng thc lun l nhng ti hp dn. Vi
bi vit ny ti mun gii thiu mt s bt ng thc, ng thc hnh hc c
Ng Quang Vn- Trng Xun Sn: Trng THPT Qunh Lu 4, Ngh An www.mathvn.com
www.MATHVN.com
khai thc ng dng ca n nh mt bt ng thc n gin trong sch gio khoa

Ton 10 -THPT qua nhm pht huy tr lc cho hc sinh.
Ta bt u i t mt s bi ton c bn trong sch gio khoa.
a/ V d 1: SGK i s 10(chng trnh chun), sau khi hc xong bi bt ng
thc c mt bi tp sau(bi 4, tr.79)
Chng minh rng nu a 0 , b 0 th a 3 + b 3 ab ( a + b) .(*)
ng thc xy ra khi no ?
Chng minh.
a 2 ( a b) b 2 ( a b) 0
Cch 1: (a b)(a 2 b2 ) 0
( a b ) 2 ( a + b) 0
(*) a 3 a 2 b + b 3 ab 2 0
a 2 (a b) b 2 (a b) 0
( a b )( a 2 b 2 ) 0
(a b) 2 (a + b) 0
Bt ng thc cui cng lun ng. ng thc xy ra khi v ch khi a = b.

Cch 2:
Ta c: a 3 + b 3 = ( a + b )( a 2 + b 2 ab ) ( a + b )( 2 ab ab ) = ab ( a + b )
( v a 2 + b 2 2ab ). Du bng xy ra khi v ch khi a=b.
Nhn xt 1: v a, b l hai s dng nn, t (*) ta c th suy ra mt bt ng thc
a3 + b3
a+b
mi a + b ab(a + b)
ab
3
bi ton ny nhiu gio vin cho l d nn c th khng cn phi hng dn

hoc hng dn qua loa. Nh vy l vn c bn cha c gii quyt b st
mt trong nhng yu t quan trng trong pht trin tr lc cho hc sinh.Theo chng
ti, cn cho hc sinh suy ngh v hng dn khai thc cc bi ton qua vn dng
t bi ton c bn trn hng dn gi cc bi ton c lin quan.
www.MATHVN.com
a3 + b3 b3 + c3 c3 + a3
+
+
2(a + b + c ) (1)
Bi 1: Cho a, b 0 , chng minh rng
ab
bc
ca
HD: BT (1) gii c nh vic p dng nhn xt 1, ba ln

Bi 2. Cho a, b, c l ba s thc khng m. Chng minh rng
a 3 + b3 + c 3 a 2 bc + b 2 ac + c 2 ab .
Chng minh.
p dng bt ng thc (*) ta c a3 + b3 ab(a + b)
b3 + c3 bc(b + c)
a3 + c3 ac(a + c)
Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c
2(a3 + b3 + c3) a2(b + c) + b2(a + c) + c2(a + b) (1)
Mt khc p dng bt ng thc Csi cho hai s thc khng m ta c
2
2
2
a2(b + c) + b2(a + c) + c2(a + b) 2a bc + 2b ac + 2c ab (2)
T (1) v (2) suy ra iu phi chng minh.

ng thc xy ra khi v ch khi a = b = c.
Nhn xt 2: Thc cht y l mt dng khai thc bi ton trn di cch nhn khc
m thi. Tuy nhin nu nh hc sinh khng bit vn dng v d trn th liu bi
ton trn hc sinh gii c khng phi n gin cht no. V bi ton sau y,
chng ta c th t thm mt vn nhm khai thc bi ton trn vi vic ab=1.
Ta li c bi ton mi sau.
a3
b3
+
1.
Bi 3. Cho a > 0, b > 0 v ab = 1. Chng minh rng
1+ b 1+ a
Chng minh.
a3 + b3 + a4 + b4
1.
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi
2+ a +b
p dng bt ng thc (*) v bt ng thc Csi cho hai s khng m ta c
a3 + b3 + a4 + b4 ab(a + b) + 2a2b2 2 + a + b
=
= 1 (pcm).
2+ a +b
2+ a +b
2+ a +b
www.MATHVN.com
ng thc xy ra khi v ch khi a = b = 1.

1
1 3b+c c+a a +b
3
3
3 1
+
+
Bi 4. Chng minh rng ( a + b + c ) 3 + 3 + 3

b
c
b
c 2 a
a
Trong a, b, c l ba s thc dng.

Chng minh.
b3 + c3 bc(b + c)
a3 + c3 ac(a + c)
Suy ra 2(a3 + b3 + c3) bc(b + c) + ac(a + c) + ab(a + b) (1)
Mt khc p dng bt ng thc Csi cho ba s dng ta c
1
1
1
3
+ 3+ 3
(2)
3
abc
a
b
c
T (1), (2) suy ra iu phi chng minh. ng thc xy ra khi v ch khi a = b = c.

Nhn xt 3: Ta c th chuyn ti bi ton trn v nhng bi ton m, th vic quy l
v quen to cho chng ta d dng hn trong vic khai thc cc bi ton tng t
nhm pht huy tr lc cho hc sinh.
Bi 5. Cho ba s a, b, c N tho mn iu kin a + b + c = 0. Chng minh rng
27a + 27b + 27c 3a + 3b + 3c.
Chng minh.
p dng bt ng thc (*) ta c
27a + 1 3a(3a + 1)
27b + 1 3b(3b + 1)
27c + 1 3c(3c + 1)
Suy ra
27a + 27b + 27c +3 3a + 3b + 3c + (3a)2 + (3b)2 + (3c)2
Mt khc (3a)2 + (3b)2 + (3c)2 3 3 (3 a 3b 3 c ) 2 = 3
(1)
(2)
T (1),(2) suy ra iu phi chng minh.

ng thc xy ra khi v ch khi a = b = c = 0.
Bi 6: Cho ba s dng a, b, c. Chng minh rng
5b 3 a 3 5c 3 b 3 5a 3 c 3
+
+
a + b + c.
ab + 3b 2 cb + 3c 2 ac + 3a 2
www.MATHVN.com
Chng minh.
a3 + b3 6b3 ab(a + b) 6b3 = b(a2 + ab 6b2) = (ab + 3b2)(a
2b)
5b 3 a 3 (ab + 3b 3 )(2b a )
5b 3 a 3
2b a
ab + 3b 2
5c 3 b 3
5a 3 c 3
2
c
b
2a c
Tng t
,
cb + 3c 2
ac + 3a 2
Cng cc bt ng thc trn v vi v ta c iu phi chng minh.

Bi 7. Chng minh rng vi ba s dng a, b, c bt k ta c
a3
b3
c3
a+b+c
+
+
2
2
2
2
2
2
3
a + ab + b
b + bc + c
c + ac + a
Chng minh.
a 3 a 2 b + ab 2 b 3
3a 3 a 2 b + ab 2 + a 3 + a 3 b 3
3a 3 a(a 2 + ab + b 2 ) + (a b)(a 2 + ab + b 2 )
a3
2a b
2
2
3
a + ab + b
b3
2b c
c3
2c a
Tng t
, 2
2
2
2
3
3
b + bc + c
c + ac + a
Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c iu phi chng minh.

Bi 8. Cho x, y, z l ba s thc dng v xyz =1. Chng minh rng
2x9 + y 9
2y9 + z9
2z 9 + x9
+
+
3
x6 + x3 y3 + y 6 y 6 + y3 z 3 + z 6 z 6 + z 3 x3 + x6
www.MATHVN.com
Chng minh.
p dng bt ng thc (*) ta c (x3)3 + (y3)3 x6y3 + x3y6
2x9 + y 9 x6 y 3 + x3 y 6 + x9
2x9 + y 9 x3 (x6 + x3 y 3 + y 6 )
Tng t
2x9 + y 9
x3
6
3 3
6
x +x y +y
2y9 + z9
2z 9 + x9
3
y , 6
z3
6
3 3
6
3 3
6
y +y z +z
z +z x +x

2x 9 + y 9
2y9 + z9
2z 9 + x9
+
+
x 3 + y 3 + z 3 (1)
6
3 3
6
6
3 3
6
6
3 3
6
x +x y +y
y +y z +z
z +z x +x
Mt khc p dng bt ng thc Csi ta c: x3 + y3 + z3 3xyz = 3. (2)

T (1), (2) suy ra iu phi chng minh. ng thc xy ra khi v ch khi x=y =z =1
Bi 9. Cho a, b, c l ba s thc dng. Chng minh rng
1
1
1
1
+
+
.
a 3 + abc + b 3 b 3 + abc + c 3 a 2 + abc + c 3 abc
Chng minh.
a3 + b3 + abc ab(a + b + c)
Tng t
1
c
a 3 + abc + b 3 abc(a + b + c)
1
a
1
b
, 2
3
3
abc(a + b + c) a + abc + c
b + abc + c
abc(a + b + c)
3

Nhn xt 4: Nu bi ton trn chng ta cng iu kin na abc=1. ta c bi
ton mi sau y.
www.MATHVN.com
Bi 10. Cho a, b, c l ba s thc dng v abc=1. Chng minh rng

1
1
1
+ 3 3
+ 3 3
1.
3
a + b +1 b + c +1 a + c +1
3
Nhn xt 5: Nu ta li t a3=x; b3=y; c3=z. Ta li c bi ton mi sau.

Bi 11. Cho x, y, z l ba s thc dng v xyz=1. Chng minh rng
1
1
1
+
+
1.
x + y +1 y + z +1 z + x +1
Nhn xt 6: Ta li b i iu kin xyz=1. Ta li c bi ton mi kh hn

Bi 12. Cho x, y, z l ba s thc dng. Chng minh rng
1
x + y + 3 xzy
y + z + 3 xyz
1
z + x + 3 xyz
1
3
xyz
a3
b3
c3
+
+
= 1.
Bi 13. Cho a, b, c >0 tho mn 2
a + b 2 + ab b 2 + c 2 + bc a 2 + c 2 + ca
Tm gi tr ln nht ca biu thc S = a + b + c
Nhn xt 7: Vic chng minh cc bi 10,11,12,13 khng kh, nu bit s dng linh
hot cc bi ton ng t bi 9. Nu HS khng bit vn dng bi 9(tc s vn
dng v d 1). Th e l kh lm i vi cc em HS(k c i tuyn HSG).
3
a
a a
a
= +
+
1
b
b b
b
a b c
a b c
+
+
+ + . Trong a, b, c l
Bi 14. Chng minh rng

b c a
b c a
cc s thc dng.
Chng minh.
a
+1
b
b
b
Tng t + 1 +
c
c
c
c
c
c
+1 +
,
.
a
a
a

www.MATHVN.com

3
a b c
a b c
a
b
c
b + c + a +3 b + c + a + b + c + a
Mt khc p dng bt ng thc Csi ta c
a
b
c
+
+
3
b
c
a
(1)
(2)

Nhn xt 8: Nu chng ta li t
a
b
c
= X;
= Y;
= Z . Ta li c bi ton
b
c
a
mi sau
Bi 15. Chng minh rng X 3 + Y 3 + Z 3 X + Y + Z . Trong X, Y, Z l cc s
thc dng v XYZ=1.
Nhn xt 9: T bi ton va nu, nu chng ta t x=3a; y=3b,z=3c. Th ta c th
gii bi ton 5 n gin hn.
Bi 16: Cho ba s a, b, c tho mn iu kin a + b + c = 0. Chng minh rng
27a + 27b + 27c 3a + 3b + 3c.
HD: Bi ton ny tr v vic chng minh BT x3+y3+z3 x+y+z. p dng bi ton
15, ta c ngay kt qu.
Nhn xt 10: Ta li c bi ton mi tng qut bi ton 15 sau y.
Bi 17: Cho m l mt s khng m; x, y, z l 3 s tho mn: x+y+z=0.
Chng minh rng m3x+m3y+m3z mx+my+mz.
Nhn xt 11: T bi ton tng qut trn,qua qu trnh phn tch, nhn nh pht
huy t duy sng to cho hc sinh ta xy dng bi ton tng qut v d 1
Bi 18 (bi ton tng qut v d 1)
Cho a1, a2,..,an l cc s thc khng m, n N * . Chng minh rng
a1n+1 + a2n+1 + .. + ann+1 a1a2..an(a1 + a2 + .. + an).
Chng minh.
p dng bt ng thc Csi cho n + 1 s thc khng m ta c
a1n+1 + a1n+1 + a2n+1 + .. + ann+1 (n + 1)a12a2an
www.MATHVN.com
a1n+1 + a2n+1 + a2n+1 + . + ann+1 (n + 1)a1a22a3an

.
a1n+1 + a2n+1 + . + ann+1 + ann+1 (n + 1)a1a2.an2
ng thc xy ra khi v ch khi a1 = a2 = . = an .
p dng bt ng thc (*) v bt ng thc tng qut vo chng minh cc
bt ng thc sau.
Bi 19. Cho a1, a2, .,an l cc s thc dng; n N * . Chng minh rng
n
a1
2n+1
a1
+ a2 +...+ an
n
a1 + a2
n
a2
2n+1
+ ...+ an
+ ...+
an
a1 + a2 + ...+ an
n
2n+1
1 1

n a1
n+1
1
+
a2
n+1
1
+ ...+
an
n+1
Chng minh.
p dng bt ng thc tng qut ca bt ng thc (*) ta c
1

a1
n+1
1
+
a2
n+1
1
+ ...+
an
n+1
1 1 1
1
+ +...+ (1)
a1a2 ...an a1 a2
an
Mt khc p dng bt ng Csi cho mu thc ca cc biu thc v tri ta c

n
a1
2n+1
a1
+ a2 +...+ an
n
a1 + a2
n
a2
2n+1
+...+ an
+...+
an
a1 + a2 +...+ an
n
2n+1
1 1
1
1
+ +...+ (2)
na1a2 ...an a1 a2
an

ng thc xy ra khi v ch khi a1 = a 2 = ... = a n = 1
Nhn xt 12: T nhng v d minh ho thm chng ta c th khai thc bi ton trn
bng nhiu cch nhiu hng khc nhau.Hng cho hng cho hc sinh hiu r
c nhng vn c bn ca n, hc sinh sinh s gii quyt c cc bi ton
trn y d dng hn, qua nng cao c hng th tm ti, rn luyn c c
tnh nhn ni kin tr pht huy tr lc cho hc sinh.
b/ V d 2. (Sch bi tp i s 10- chong trnh chun)
Chng minh rng nu a 0 , b 0 th a 4 + b 4 ab( a 2 + b 2 ) .(**)
ng thc xy ra khi no ?
Chng minh.
www.MATHVN.com
(**) a 4 + b 4 a 3 b ab 3 0
a 3 (a b) b 3 (a b) 0
( a b)(a b)( a 2 + ab + b 2 ) 0
( a b) 2 ( a 2 + ab + b 2 ) 0
Bt ng thc cui cng lun ng. ng thc xy ra khi v ch khi a = b.

Bi 1(bi ton tng qut).
Cho a1, a2,.,an l cc s thc khng m, n N * . Chng minh rng
a1n+2 + a2n+2 + . + ann+2 a1a2.an(a12 + a22 + . + an2).
Chng minh.
p dng bt ng thc Csi cho n + 1 s thc khng m ta c
a1n+2 + a1n+2 + a1n+2 + a2n+2 + . + ann+2 (n + 2)a13a2.an
a1n+2 + a2n+2 + a2n+2 + a2n+2 + . + ann+2 (n + 2)a1a23a3.an
a1n+2 + a2n+2 + .+ ann+2 + ann+2 + ann+2 (n + 2)a1a2.an3

ng thc xy ra khi v ch khi a1 = a2 = . = an .
p dng bt ng thc (**) v bt ng thc tng qut vo chng minh
cc bt ng thc sau.
Bi 2: Cho hai s dng a, b. Chng minh rng
a a
b
b b
a
a + b.
Chng minh.
2
2
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi a + b a b ( a + b) . y
chnh l bt ng thc (**) cho hai s dng a v b nn ta c iu phi chng
minh.
4
4
4
3
3
3
Bi 3. Chng minh rng a + b + c a bc + b ac + c ab .
Trong a, b, c l ba s thc khng m.

Chng minh.
p dng bt ng thc (**) ta c a4 + b4 a3b + ab3
b4 + c4 b3c + bc3
Ng Quang Vn- Trng Xun Sn: Trng THPT Qunh Lu 4, Ngh An www.mathvn.com 10
www.MATHVN.com
a4 + c4 a3c + ac3
2(a4 + b4 + c4) a3(b + c) + b3(a + c) + c3(a + b). (1)
Mt khc p dng bt ng thc C si cho hai s khng m ta c
3
3
3
a3(b + c) + b3(a + c) + c3(a + b) 2a bc + 2b ac + 2c ab
(2)

2
a b c
a b c
Bi 4. Cho ba s dng a, b, c. Chng minh rng + + + +
b c a
b c a
Chng minh.
4
a
+1
p dng bt ng thc (**) ta c
a a
1 +
b b
b
b b
+1
1 +
c
c
c
a +1
c c
1 +
a a

2
a b c
+ + +3
b c a
a
b
c a b c
+
+
(1)
+
+
+
b
c
a b c a
Mt khc p dng bt ng thc Csi ta c

3
a
b
c
+
+
3 (2)
b
c
a
3
a b c
a b c
v p dng kt qu Bi 9. ta c + + + + (3)
b c a
b c a
T (1), (2), (3) suy ra iu phi chng minh.

www.MATHVN.com
Bi 5. Chng minh rng
2 x 16 + y 16
2 y 16 + z 16
2 z 16 + x 16
+ 12
+ 12
x4 + y4 + z4
12
8 4
12
8 4
12
8 4
12
x +x y +y
y +y z +z
z +z x +x
trong x, y, z l ba s thc dng.
Chng minh.
p dng bt ng thc (**) ta c
(x ) + (y )
4 4
4 4
x12 y 4 + x 4 y 12
2 x16 + y 16 x12 y 4 + y 12 x 4 + x16

2 x16 + y 16 x 4 ( x12 + x 8 y 4 + y 12 )
2 x16 + y 16
12
x4
8 4
12
x +x y +y
Tng t
2 y 16 + z 16
2 z 16 + x16
4
y , 12
z4 .
12
8 4
12
8 4
12
y +y z +z
z +z x +x
Cng v vi v cc bt ng thc ta c iu phi chng minh.

ng thc xy ra khi v ch khi x = y = z.
Bi 6. Cho a, b, c l ba s thc dng. Chng minh rng
(a
1 1 1
+ b5 + c5 3 + 3 + 3 3(a2 + b2 + c2 )
a b c
Chng minh.
p dng bt ng thc tng qut ca bt ng thc (**) cho n = 3 ta c
a5 + b5 + c5 abc(a2 + b2 + c2) (1).
Mt khc p dng bt ng thc Csi cho ba s dng ta c
1 1 1
3
(2)
+ 3+ 3
3
a b c abc

Nhn xt 13: T bi ton 6, chng ta c th khai thc bc 5, i vi 2 s bng mt
bt ng thc a 5 + b 5 (a + b)a 2 b 2 (***) r rng vic chng minh bt ng thc
ny qu tht khng kh. Tuy nhin, nu ngi thy bithg dn nhn nhn khai
thc bi ton c bn trn th vic nhn ra v chng minh bi ton ny l mt vic
lm n gin qua ta li c mt bi ton mi.
www.MATHVN.com
Bi 7: Cc s dng x, y, z c tch bng 1. Chng minh rng:
xy
yz
zx
+ 5
+ 5
1.
5
5
x + xy + y
y + yz + z
z + zx + x 5
5
Chng minh:
5
5
2 2
p dng (***), ta c: x + y + xy ( x + y ) x y + xy
xy
xy
1
z
=
=
5
2 2
x + xy + y
xy + ( x + y ) x y
1 + ( x + y ) xy x + y + z
5
Tng t
yz
x
zx
y
; 5
5
5
x + y + z z + zx + x
x+ y+z
y + yz + z
5
Cng v theo v cc BT trn ta c iu cn chng minh

Cc bi tp tng t
p dng cc bt ng thc (*),(**) v cc bt ng thc tng qut ca chng gii
cc bi tp sau
Bi 8. Cho ba s dng a, b, c. Chng minh rng
a 2 + b 2 + c 2 abc ( a + b + c ) .
Bi 9. Cho a, b, c l ba s dng v a2 + b2 + c2 = 3. Chng minh rng

a3 + b3 + c3 a + b + c.
Bi 10. Cho a, b, c, d l nhng s thc dng. Chng minh rng
a 2 b2 c 2 d 2 a b c d
+ + + + + +
b2 c 2 d 2 a 2 b c d a
Bi 11. Cho a1, a2,,an l cc s thc dng (n 3, n N). Chng minh rng
(a
n
1
a + a +...+ an1
1
1 n a2 +...+ an a1 + a3 +...+ an
n
n 1
+ a2 +...+ an n + n +...+ n
+
+...+ 1 2
a1
a2
an
an n 1
a1 a2
Bi 12. Gii h phng trnh sau

y 8 (3 x 8 ) = 2
2
y (4 y 4 x 4 ) = 2 x 2
www.MATHVN.com

c/ V d 3: G l trng tm tam gic ABC khi v ch khi GA + GB + GC = 0
Chng minh:
Gi M l trung im BC

Ta c: GA + GB + GC = 0

GA = GB + GC

GA = 2GM GA + 2GM = 0
G l trng tm tam gic ABC
G
B

Nhn xt 14: Nh vy v d trn ta biu th GA qua 2 vect GB, GC. Do G
thuc min trong tam gic ABC, cho nn G chia din tch tam gic ABC thnh 3
phn bng nhau c din tch l S1, S2, S3 ln lt l din tch tam gic GBC, GCA,
GAB v bng

1
S ABC v th (I) S1 GA + S 2 GB + S 3 GC = 0 . iu ny cho ta lin
3
tng G l im bt k thuc min trong tam gic ABC. Khi ta c th vn dng

phng php chng minh nh l trn chng minh cho bi ton sau, qua vic
biu th mt vect qua hai vect khc.
Bi 1: ( thi ngh Olimpic 30/4 ln 8) Cho ABC, M thuc min trong tam gic.
Gi S1, S2, S3 ln lt l din tch tam gic MBC, MAC, MAB.

Chng minh rng: S1 MA + S 2 MB + S 3 MC = 0 (1)
Gii: Nh vy chng minh bi ton 1, ta vn dng phng php biu th mt

vect qua hai vect cn li

S S
Ta c (1) MC = 1 MA 2 MB
S3
S3
Ko di AM, MB ct BC, AC ln lt ti A1, B1. Dng hnh bnh hnh MB'CA'

MC = MA' + MB '
Gi H, K ln lt l hnh chiu A, C ln BM
B 'C B1C KC
B 'C KC
MA' KC
(v B'C = MA')
=
=
=
AM B1A AH
AM AH
AM AH
www.MATHVN.com
1
S1 2 MB.KC KC MA'
=
=
=
S 2 1 MB.AH AH MA
2

S
MA' = 1 MA (*)
S3

S
Tng t MB ' = 2 MB
S3
A
B1 K
M
B'
H
C
A1
(**)
A'

S S
T (*) v (**) ta suy ra MC = 1 MA 2 MB

S 3
S3
S1 MA +S 2 MB +S 3 MC = 0
Nht xt 15: bi ton 1 kt qu khng ph thuc vo im M, nu ta thay M bi I

l tm ng trn ni tip tam gic ABC v r l bn knh ng trn th hc sinh
c th s dng bi ton 1 gii bi ton sau.
Bi 2: (Tuyn tp 200 bi thi v ch Ton) Cho ABC, gi
I ltm
ng
trn ni
tip ABC. t BC = c, BC = a, CA = b. Chng minh rng aIA + bIB + cIC = 0 (2)
Gii vn tt: p dng bi ton 1, ta c:

S1 IA + S 2 IB + S 3 IC
1 1 1
raIA + rbIB + rcIC = 0
2
2
2

aIA + bIB + cIC = 0
I
B
S1
a
Bi 3: Cho ABC, gi I l tm ng trn ni tip ABC.

t AB = c, BC = a, CA = b.

Chng minh rng: IAsin A + IB sin B + IC sin C = 0
Nhn xt 16: Ta thy v tr M thuc min trong tam gic, vy ABC nhn th tm O
ng trn ngoi tip ABC thuc min trong. Do , ta c bi ton mi.
Bi 4: Cho ABC nhn, BC = a, CA = b, AB = c. Gi O l tm ng trn ngoi
tip ABC.

Chng minh rng: OAsin 2A + OB sin 2B + OC sin 2C = 0 (4)
www.MATHVN.com
Nhn
17:
ta bnh
v hng (2) khi xut hin
phng
xt

Tkt qu bi ton 2, nu
1
IA.IB, IB.IC, IC.IA . V s dng cng thc AB.AC = (AB 2 + AC 2 BC 2 ) .

2
(Tht vy CB = (AB AC) CB 2 = (AB AC)2 ).
Ta li c bi ton mi sau.
Bi 5: ( thi ngh Olimpic 30/4 ln 8,9) Cho ABC nhn, BC = a, CA = b, AB

= c. Gi I l tm ng trn ni tip ABC.
IA 2 IB 2 IC 2
(5)
+
+
=1
bc
ca
ab

Gii vn tt: (2) (aIA + bIB + cIC)2 = 0

a 2 IA 2 + b 2 IB 2 + c2 IC 2 + 2cbIA.IB + 2caIC.IA + 2abIA.IB = 0
Chng minh rng:
1
a 2 IA 2 + b 2 IB 2 + c2 IC 2 + 2ab (IA 2 + IB 2 a 2 ) +
2
1
1
2ca (IC 2 + IA 2 b 2 ) + 2ab (IA 2 + IB 2 c2 ) = 0
2
2
(a2 + ab + ac) IA2 + (b2 + ba + bc) IB2 + (c2 + ca + cb) IC2 - abc(a + b + c) = 0.
a(a + b + c) IA2 + b(a + b + c) IB2 + c(a + b + c) IC2 = abc (a + b + c)
aIA2 + bIB2 + cIC2 = abc.
IA 2 IB 2 IC 2
+
+
=1.
bc
ca
ab
Nhn xt 18: T cng thc (2) nu ta thay I bi M bt th ta lun c

(aMA + bMB + cMC)2 0 v bin i hon ton tng t nh bi ton 5, ta
suy ra aMA2 + bMB2 + cMC2 abc (***)
D thy du "=" xy ra M I. T ta c th vn dng gii bi ton sau:
Bi 6: Cho ABC nhn, BC = a, CA = b, AB = c. Chng minh rng tn ti duy nht
im M sao cho aMA2 + bMB2 + cMC2 abc
(6)
Hng dn: T (***) v (6) aMA2 + bMB2 + cMC2 = abc M I, vi I l tm

ng trn ni tip ABC. Vy M duy nht.
Nhn xt 19: Cng bi ton 6, ta c th pht biu di dng khc. Nhm rn luyn
t duy sng to trong ton hc cho hc sinh t quy l v quen.
www.MATHVN.com
Bi 7: (Tuyn tp 200 bi thi v ch Ton) Cho ABC nhn, BC = a, CA = b, AB =

c. Tm v tr M sao cho P = aMA2 + bMB2 + cMC2 t gi tr nh nht.
Nhn xt 20: Qua dng bi ton trn, nu bit vn dng linh hot kt hp cc bi
ton li, th ta c th vn dng gii cc bi ton tng t sau, nhng mc cao
hn.
Bi 8: ( thi ngh Olimpic 30/4 nm 1999) Cho ABC nhn, BC = a, CA = b,
AB = c, ni tip ng trn (O; 1). Chng minh rng vi mi M ta lun c
a2(b2 + c2 - a2) MA + b2 (c2 + a2 - b2) MB + c2 (a2 + b2 - c2) MC a2b2c2.

Gii vn tt: Theo bi ton 4, ta c OAsin 2A + OB sin 2B + OC sin 2C = 0
V OA = OB = OC = 1, a = 2RsinA = 2sinA, b = 2sinB, c = 2sinC.
MA = OA. MA = OA . MA OA.MA = OA(OA OM) = (1 OA.OM) (****)

Du bng xy ra ca (****) khi v ch khi OA, MA cng hng.

Ta c: a2 (b2 + c2 - a2) MA = 2abc sin2A. MA 2abcsin2A(1 - OA.MA ), tng t
cho 2 trng hp cn li.

Ta suy ra

VT 2abc (sin2A + sin2B + sin2C) - 2abc. OM(OAsin 2A + OB sin 2B + OC sin 2C)
= 2abc. 4sinA. sinB. sinC = a2b2c2
Ci mu cht ca bi ton ny, l xut hin a2(b2 + c2 - a2) = 2abc cosA.sinA, O l tm
ng trn ngoi tip ABC nhn. Do , ta lin tng v vn dng bi ton 4.
Nhn xt 21: T bi ton trn c s xut hin a2(b2 + c2 - a2) khi ta ngh ngay
n cosA Do vy, nu bit kt hp vi cch gii bi ton 1, ta c th vn dng
gii bi ton sau.
Bi 9: Cho ABC nhn, BC = a, CA = b, AB = c. Gi H l trc tm ABC.

1
1
1
Chng minh rng 2
HA
+
HB
+
HC
= O.
b + c2 a 2
c2 + a 2 b 2
a 2 + b 2 c2
Gii s lc: Tng t bi ton 1.
Ko di AH, BH ct BC, AC ln lt ti A1, B1.

Dng hnh bnh hnh HB' CA'

HC = HA' + HB '
Ta c:
CB ' B1C a cosC

=
=
AH AB1 c cosA
www.MATHVN.com

a cosC
HA' = CB ' =
HA
c cosA

b cosC
tng t HB ' = CA' =
HB
c cosB
(9')
B1
H
(9'')
B

a cosC b cosC
T (9') v (9'') ta suy ra HC =
HA
HB
c cos A
c cosB
a
b
c
HA +
HB +
HC = 0
cos A
cos B
cosC

1
1
1
2
HA
+
HB
+
HC
=0
b + c2 a 2
c2 + a 2 b 2
a 2 + b 2 c2
B'
A1
A
'
2. Mt s kinh nghim c kt qua vic ging dy hc sinh pht huy tr lc

Theo chng ti, vic pht huy tr lc cho hc sinh l mt vic lm rt quan
trng ca ngi Thy gio. N i hi ngi thy gio cn phi bit nhn nhn
nh hng cc em hc sinh bit cch khai thc, vn dng linh hot cch gii, cc
phng php chng minh, nhn nh bi ton trn nhiu phng din . Bn thn
chng ti trong qu trnh dy hc thng xuyn p dng v thy rng tng i
c hiu qu. t c nhng hiu qu , chng ti thc hin mt s bin
php sau
2.1.
Lun tng cng tham kho ti liu, c bit l nghin cu k SGK(y l

mt ti liu quan trng hn bao gi ht), qua c gng ghi li nhng bi
ton c th khai thc cc ng dng ca n, gii bi ton c trong nhiu
cch nhm pht huy tr lc cho hc sinh.
2.2.
Trong qua trnh ging dy ngi gio vin cn phi bit cch h ng d n
nhm cung cp cho cc em hc sinh cc phng php tip cn loi bi
ton v thng xuyn t cu hi bi ton ny c th khai thc t
bi ton no? ng dng ca n ra sao?
2.3.
Gio vin cn phi chun b cc kin thc hng dn Hc sinh t

khm ph, t t bi ton tng qut v c lp gii quyt n.
2.4.
ng trc mt bi ton Gio vin cn hng dn v phn tch cho cc

em Hc sinh phi xem xt n cch nhn nhn vn khc nhau, qua
tm ra c cc nh hng c cch gii bi ton cho Hc sinh v cch
khai thc ng dng ca n.
www.MATHVN.com
2.5.
T vic khai thc cc ng dng ca n Gio vin c th hng cc em

Hc sinh bit lt ngc c vn , hng dn chuyn i cc dng bi
ton v cc bi ton mi hay hn v hiu qu hn.
C kt lun.
Khai thc tim nng sch gio khoa, ng dng cc bi ton n gin sch gio
khoa vo gii cc bi ton khc nhm pht trin tr lc cho hc sinh l vic lm cn
thit i vi mi gio vin, qua pht trin cho hc sinh t duy ton hc, c kh
nng vn dng v s linh hot trong gii quyt vn . i t nhng vn n gin
gii quyt cc vn phc tp ph hp vi qu trnh nhn thc ca hc sinh, t
lm cho hc sinh yu thch v hng say hc tp mn ton hn.
Bng cch ny trong thi gian qua c nh trng phn cng ging dy v bi
dng hc sinh gii khi 10, 11, 12 bc u thu c kt qu ng khch l.
Qu trnh vn dng chuyn trn vo ging dy c khong 80 % hc sinh gii
quyt c 85% cc bi tp trong sch gio khoa, 19% hc sinh gii quyt trn vn
cc bi tp sch gio khoa. Chnh v th trong qu trnh bi dng hc sinh gii t
13/14 em trong c 2 gii nh v 5 gii ba; trong cc k thi i hc 4 nm tr li
y nm no cng c Hc sinh u i hc c im cao nht huyn.
Trn y l mt s kinh nghim ca bn thn chng ti c rt ra trong qu
trnh ging dy v bi dng hc sinh gii. Bn thn chng ti thy rt quan trng
v rt thit thc trong cng vic dy hc c bit l cng tc bi dng hc sinh
gii nh hin nay, nn mnh dn a ra. Rt mong cc cp chuyn mn ng gp
kin, b sung bn thn ngy cng hon thin hn v c nhiu kt qu tt hn.
Xin chn thnh cm n !
ng tc gi
Ng Quang Vn-Trng Xun Sn
www.MATHVN.com
S gio dc v o to ngh an
Trng thpt qunh lu 4
Sng kin kinh nghim

khai thc ng dng mt s bt ng thc n
gin nhm rn luyn t duy lgic cho hc sinh
ng tc gi
Ng Quang Vn-Trng Xun Sn

SKKN Toan Lop10

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

SKKN Toan Lop10

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

www.MATHVN.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

khai thc ng dng ca n nh mt bt ng thc n gin trong sch gio khoa

Bt ng thc cui cng lun ng. ng thc xy ra khi v ch khi a = b.

bi ton ny nhiu gio vin cho l d nn c th khng cn phi hng dn

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

HD: BT (1) gii c nh vic p dng nhn xt 1, ba ln

T (1) v (2) suy ra iu phi chng minh.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

ng thc xy ra khi v ch khi a = b = 1.

Bi 4. Chng minh rng ( a + b + c ) 3 + 3 + 3

Trong a, b, c l ba s thc dng.

T (1), (2) suy ra iu phi chng minh. ng thc xy ra khi v ch khi a = b = c.

27a + 27b + 27c +3 3a + 3b + 3c + (3a)2 + (3b)2 + (3c)2

Mt khc (3a)2 + (3b)2 + (3c)2 3 3 (3 a 3b 3 c ) 2 = 3

T (1),(2) suy ra iu phi chng minh.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Cng cc bt ng thc trn v vi v ta c iu phi chng minh.

Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c iu phi chng minh.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c

Mt khc p dng bt ng thc Csi ta c: x3 + y3 + z3 3xyz = 3. (2)

Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c iu phi chng minh.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Bi 10. Cho a, b, c l ba s thc dng v abc=1. Chng minh rng

Nhn xt 5: Nu ta li t a3=x; b3=y; c3=z. Ta li c bi ton mi sau.

Nhn xt 6: Ta li b i iu kin xyz=1. Ta li c bi ton mi kh hn

Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Mt khc p dng bt ng thc Csi ta c

T (1) v (2) suy ra iu phi chng minh.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

a1n+1 + a2n+1 + a2n+1 + . + ann+1 (n + 1)a1a22a3an

Mt khc p dng bt ng Csi cho mu thc ca cc biu thc v tri ta c

T (1) v (2) suy ra iu phi chng minh.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Bt ng thc cui cng lun ng. ng thc xy ra khi v ch khi a = b.

a1n+2 + a2n+2 + .+ ann+2 + ann+2 + ann+2 (n + 2)a1a2.an3

Trong a, b, c l ba s thc khng m.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

T (1), (2) suy ra iu phi chng minh. ng thc xy ra khi v ch khi a = b = c.

Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c

Mt khc p dng bt ng thc Csi ta c

T (1), (2), (3) suy ra iu phi chng minh.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Bi 5. Chng minh rng

2 x16 + y 16 x12 y 4 + y 12 x 4 + x16

Cng v vi v cc bt ng thc ta c iu phi chng minh.

T (1), (2) suy ra iu phi chng minh. ng thc xy ra khi v ch khi a = b = c.

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Bi 7: Cc s dng x, y, z c tch bng 1. Chng minh rng:

Cng v theo v cc BT trn ta c iu cn chng minh

Bi 9. Cho a, b, c l ba s dng v a2 + b2 + c2 = 3. Chng minh rng

Bi 12. Gii h phng trnh sau

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

G l trng tm tam gic ABC

tng G l im bt k thuc min trong tam gic ABC. Khi ta c th vn dng

Gii: Nh vy chng minh bi ton 1, ta vn dng phng php biu th mt

Sng kin kinh nghim mn Ton lp 10

Nht xt 15: bi ton 1 kt qu khng ph thuc vo im M, nu ta thay M bi I

Gii vn tt: p dng bi ton 1, ta c:

Bi 3: Cho ABC, gi I l tm ng trn ni tip ABC.