İNSAN NEYLE YAŞAR? WHAT KEEPS MANKIND ALIVE?

WOVON LEBT DER MENSCH? OD ČEGA ČOVJEK ŽIVI?

DE QUOI VIT L’HOMME? ¿DE QUÉ VIVE EL HOMBRE?
OД ЧEГA ЧOВEК ЖИВИ? L’UOMO, DI CHE COSE VIVE?
İNSAN NEYLE YAŞAR? WHAT KEEPS MANKIND ALIVE?
OD ČEGA ČOVJEK ŽIVI? WOVON LEBT DER MENSCH?
DE QUOI VIT L’HOMME? ¿DE QUÉ VIVE EL HOMBRE?
İNSAN NEYLE YAŞAR? WHAT KEEPS MANKIND ALIVE?
OD ČEGA ČOVJEK ŽIVI? WOVON LEBT DER MENSCH?
DE QUOI VIT L’HOMME? ¿DE QUÉ VIVE EL HOMBRE?
OД ЧEГA ЧOВEК ЖИВИ? L’UOMO, DI CHE COSE VIVE?
WHAT KEEPS MANKIND ALIVE? İNSAN NEYLE YAŞAR?
WOVON LEBT DER MENSCH? OD ČEGA ČOVJEK ŽIVI?
DE QUOI VIT L’HOMME? ¿DE QUÉ VIVE EL HOMBRE?
İNSAN NEYLE YAŞAR? WHAT KEEPS MANKIND ALIVE?
WOVON LEBT DER MENSCH? OD ČEGA ČOVJEK ŽIVI?
DE QUOI VIT L’HOMME? ¿DE QUÉ VIVE EL HOMBRE?
OД ЧEГA ЧOВEК ЖИВИ? L’UOMO, DI CHE COSE VIVE?
İNSAN NEYLE YAŞAR? WHAT KEEPS MANKIND ALIVE?
WOVON LEBT DER MENSCH? OD ČEGA ČOVJEK ŽIVI?
DE QUOI VIT L’HOMME? ¿DE QUÉ VIVE EL HOMBRE?
WHAT KEEPS MANKIND ALIVE? İNSAN NEYLE YAŞAR?
reader intro za siciliju.indd 1 6/4/10 1:39:51 PM
reader intro za siciliju.indd 5 6/4/10 1:39:52 PM
 zweites  dreigroschen-finale

Denn wovon lebt der Mensch?

I
Mac: Ihr Herren, die ihr uns lehrt, wie man brav leben
Und Sünd und Missetat vermeiden kann
Zuerst müßt ihr uns was zu fressen geben
Dann könnt ihr reden: damit fängt es an.
Ihr, die euren Wanst und unsere Bravheit liebt
Das eine wisset ein für allemal:
Wie ihr es immer dreht und wie ihr’s immer schiebt
Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral.
Erst muß es möglich sein auch armen Leuten
Vom großen Brotlaib sich ihr Teil zu schneiden.
stimme  [hinter der Szene]:
Denn wovon lebt der Mensch?
Mac: Denn wovon lebt der Mensch? Indem er stündlich
Den Menschen peinigt, auszieht, anfällt, abwürgt und frißt.
Nur dadurch lebt der Mensch, das er so gründlich
Verrgessen kann, das er ein Mensch doch ist.
Chor Ihr Herren, bildet euch nur da nichts ein:
Der Mensch lebt nur von Missetat allein!
2
Jenny Ihr lehrt uns, wann ein Weib die Röcke heben
Und ihre Augen einwärts drehen kann.
Zuerst müßt ihr uns was zu fressen geben
Dann könnt ihr reden: damit fängt es an.
Ihr, die auf unserer Scham und eurer Lust besthet
Das eine wisset ein für allemal:
Wie ihr es immer schiebt und wie ihr’s immer dreht
Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral.
Erst muß es möglich sein auch armen Leuten
Vom großen Brotlaib sich ihr Teil zu schneiden.
stimme  [hinter der Szene]:
Denn wovon lebt der Mensch?
Jenny Denn wovon lebt der Mensch? Indem er stündlich
Den Menschen peinigt, auszieht, anfällt, abwürgt und frißt.
Nur dadurch lebt der Mensch, das er so gründlich
Verrgessen kann, das er ein Mensch doch ist.

Chor Ihr Herren, bildet euch nur da nichts ein:

Der Mensch lebt nur von Missetat allein!

weill / brecht, 1928

8 what keeps mankind alive?  |  the texts

reader intro za siciliju.indd 8 6/4/10 1:39:52 PM

reader intro za siciliju.indd 9 6/4/10 1:39:52 PM
 Jumana Emil Abboud  Meltem Ahıska  Vyachesla
 Hüseyin Bahri Alptekin  Doa Aly  Karen Andr
Zanny Begg  Lidia Blinova  Anna Boghiguian  B
 Ayşe Buğra  Bureau d’études  Keti Chukhrov
 Lado Darakhvelidze  decolonizing.ps [Sandi H
Diamond  Mladen Dolar  Bob Dylan  Natalya Dy
El Shakry  Etcétera...  Süreyyya Evren  Mor
Shahab Fotouhi  İnci Furni  Luis Ignacio García
Harrison  Sharon Hayes  Brian Holmes & Claire
 Hamlet Hovsepian  Sanja Iveković  Fredric Ja
Jones  Alimjan Jorobaev  Michel Journiac  De
Kulik’in sunumu ile]  Siniša Labrović  Çatışm
Afişler, Bir Zeina Maasri projesi / Signs of Conflict
project by Zeina Maasri]  David Maljković  Marw
 Aydan Murtezaoğlu & Bülent Şangar  Museum
Deimantas Narkevičius  Ioana Nemes  Wendelie
Erkan Özgen  Trevor Paglen  Nam June Paik  Ma
Mitić  Lisi Raskin  María Ruido  Larissa Sanso
Amir  Canan Şenol  Société Réaliste  Mladen
 Oleg Šuran  Jinoos Taghizadeh  Oraib Toukan
WHW  Stephen Wright  Artur Żmijewski  Slav

reader intro za siciliju.indd 10 6/4/10 1:39:52 PM

acheslav Akhunov  Mounira Al Solh  Nevin Aladağ
en Andreassian  Yüksel Arslan  Alain Badiou 
uian  Bertolt Brecht  KP Brehmer  Boris Buden
ukhrov  Cengiz Çekil  Eda Čufer  Danica Dakić
Sandi Hilal, Alessandro Petti, Eyal Weizman]  Elin
talya Dyu  Rena Effendi  Işıl Eğrikavuk  Omnia
 Morad Farhadpour  Hans-Peter Feldmann 
o García  Igor Grubić  Nilbar Güreş  Margaret
Claire Pentecost  Vlatka Horvat  Wafa Hourani
edric Jameson  Donghwan Jo & Haejun Jo  Jesse
c  Dejan Kršić  KwieKulik [presented by Zofia
Çatışma Belirtileri: Lübnan İç Savaşı’ndan Siyasi
Conflict: Political Posters of Lebanon’s Civil War [a
 Marwan  Minqi Li  Avi Mograbi  Rabih Mroué
Museum of American Art  Marina Naprushkina 
Wendelien van Oldenborgh  Mohammed Ossama 
ik  Marko Peljhan  Harold Pinter  Darinka Pop-
a Sansour  Hrair Sarkissian  Ruti Sela & Maayan
Mladen Stilinović  Tamás St.Auby  Darko Suvin
Toukan  Vangelis Vlahos  Simon Wachsmuth 
 Slavoj Žižek  Chto delat / What is to be done?

reader intro za siciliju.indd 11 6/4/10 1:39:53 PM

 Vyacheslav Akhunov,
Anıtsal Propaganda Konulu Lenin Planı  |
Leninist Plan of Monumental Propaganda,
1975-85.

HUNGRY MAN,
REACH FOR THE BOOK:  I
12 İnsan neyle yaşar?  |  metİnler

reader intro za siciliju.indd 12 6/4/10 1:39:53 PM

 Sarıl kitaba, aç insan.
Silahtır o.
(çev. Ataol Behramoğlu)

K:  IT IS A WEAPON!
13 what keeps mankind alive?  |  the texts

reader intro za siciliju.indd 13 6/4/10 1:39:53 PM

 İyi hazırlanmış bir gösterim, provalardan kalan bütün izlerin
giderilmiş olduğu bir temsildir (tıpkı, başarıyla özdekleştirilmiş
bir metadan, üretimin bütün izlerinin silinip yok edilmesi gibi).
Fredric Jameson, Brecht ve Yöntem,
çev. Yurdanur Salman (İstanbul: YKY, 1998), s. 41.

01.  SANATÇILAR VE GRUPLAR  |  ARTISTS AND GROUPS

30 Kadın  |
Women
32 Erkek
Men

5 Kolektif  |
Collectives
3 Ortak proje  |
Collaborative
projects

16 İnsan neyle yaşar?  |  metİnler

reader intro za siciliju.indd 16 6/4/10 1:39:53 PM

 02. YAŞ DAĞILIMI  |  AGE STRUCTURE
73 (bireysel çalışan sanatçı ve ortak proje) | 73 (individual artists and collaborative projects)

� 30 30/40 40/50 50/60 60/70 70 �

5,5% 47,9% 23,3% 6,8% 12,3% 4,2%

En genç  |  Youngest: Ortalama yaş  |  Average age: En yaşlı  |  Oldest:

27 [ 1982 ] 43,1 [1965/66 ] 76 [ 1933 ]

The well-made production is one from which the traces

of its rehearsals have been removed (  just as from the
successfully reified commodity the traces of production
itself have been made to disappear).
Fredric Jameson, Brecht and Method
(London, New York: Verso, 1998), p. 11.

17 what keeps mankind alive?  |  the texts

reader intro za siciliju.indd 17 6/4/10 1:39:53 PM

 03.  “ÜLKESİNE“ GÖRE SANATÇILAR  |  ARTISTS BY ‘COUNTRY OF ORIGIN’

BATI  |  WEST

28%

GERİ
KALANI  |
REST

72%
04.  YAŞADIĞI ÜLKEYE GÖRE SANATÇILAR  |  ARTISTS LIVES & WORKS

BATI  |  WEST

45%

GERİ
KALANI  |
REST

55%
05.  GÖÇ  |  migration
Sanatçılardan 14’ü çifte vatandaşlık sahibi.  | 
14 artists have double nationality.

Sanatçılardan 48’i halen doğduğu ülkede yaşıyor veya hayatı boyunca yaşadı.  | 
48 artists lived or are currently living in the country they were born in.

18 İnsan neyle yaşar?  |  metİnler

reader intro za siciliju.indd 18 6/4/10 1:39:54 PM

 06.1 kİşİ başına gsyİh (SAGP)  |  GDP PPP per capita
kişi başına en yüksek GSYİH  |  highest GDP per capita:
45.550 Amerikan Doları  |  U.S. Dollars • ABD  |  USA

kişi başına en düşük GSYİH  |  lowest GDP per capita:

2.197 Amerikan Doları  |  U.S. Dollars • Kırgızistan  |  Kyrgyz Republic

06.2 kİşİ başına gsyİh (nomİnal)  |  GDP per capita (no PPP)

kişi başına en yüksek GSYİH  |  highest GDP per capita:
52.815 Amerikan Doları  |  U.S. Dollars • Danimarka  |  Denmark

kişi başına en düşük GSYİH | lowest GDP per capita:

921 Amerikan Doları  |  U.S. Dollars • Kırgızistan  |  Kyrgyz Republic

kaynak: Uluslararası Para Fonu, World Economic Outlook Database, Nisan 2009 (Filistin hariç)
source: International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, April 2009 (excl. Palestine)

Gayri Safi Milli Hasıla (GSYİH), bir ülkenin
ekonomik performansıyla ilgili temel
ölçüttür. Bir ülkenin sınırları dahilinde, bir
yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin piyasa
değerini gösterir.
Satınalma Gücü Paritesi (SAGP), farklı
ülkelerin GSYİH seviyelerini karşılaştırmak
için değerlerini uluslararası bir döviz
kuruna çevirme yöntemidir. Dolayısıyla
her ülkedeki hayat masrafını ve enflasyon
yüzdelerini hesaba katar. SAGP genellikle
“uluslararası dolar” cinsinden ifade edilir.
Kişi başı gelir, bir ülkenin bir yıllık geliri
nüfusuna bölündüğünde çıkan miktar
demektir. Kişi başına gayri safi yurt
içi hasıla, her sene “uluslararası dolar”
cinsinden gösterilir.
Gross Domestic Product (GDP) is a
basic measure of a country’s economic
performance. It indicates the market value
of all final goods and services made within
the borders of a nation in a year.
The Purchasing Power Parity (PPP)
method is used to compare the level of
GDP in different countries by converting
their value in an international exchange
rate. Thereby it takes into account the
relative cost of living and the inflation
rates in the particular countries. The PPP is
usually expressed in “international dollar”.
Per capita income describes the amount
that results out of dividing a nation’s
income of a year among its number of
citizens. GDP per capita is depicted in units
of “international dollar” per year.

19 what keeps mankind alive?  |  the texts

reader intro za siciliju.indd 19 6/4/10 1:39:54 PM

 Bölgelere Göre Sanatçılar
|  Artists by Region
Orta Doğu | Middle East 27
Doğu Avrupa | Eastern Europe 18
Batı Avrupa | Western Europe 10
Kuzey Amerika | North America 4
Orta Asya | Central Asia 5
Kafkaslar | Caucasus 3
Avustralya | Australia 1
Güney Amerika | South America 1
Uzak Doğu | Far East 1

ÜLKELERİNE GÖRE SANATÇILAR | “COUNTRIES OF ORIGIN” OF THE ARTISTS: ABD | USA • Almanya | Germany
• Arjantin | Argentina • Avustralya | Australia • Avusturya | Austria • Azerbaycan | Azerbaijdan • Beyaz Rusya |
Belarus • Bosna-Hersek | Bosnia & Herzegovina • Danimarka | Denmark • Ermenistan | Armenia • Filistin | Palestine
• Fransa | France • Gürcistan | Georgia • Hırvatistan | Croatia • Hollanda | The Netherlands • İngiltere | UK • İran
| Iran • İrlanda | Ireland • İspanya | Spain • İsrail | Israel • İtalya | Italy • Kazakistan | Kazakhstan • Kırgızistan |

reader intro za siciliju.indd 20 6/4/10 1:39:54 PM

 Kyrgyz Republic • Kore | Korea • Litvanya | Lithuania • Lübnan | Lebanon • Macaristan | Hungary • Mısır | Egypt •
Özbekistan | Uzbekistan • Polonya | Poland • Romanya | Romania • Rusya | Russia • Sırbistan | Serbia • Slovenya |
Slovenia • Suriye | Syria • Türkiye | Turkey • Ürdün | Jordan • Yunanistan | Greece
Küratörlerin araştırmaları sırasında ziyaret ettikleri diğer ülkeler | Additional countries curators visited during
research: Çin | China • Letonya | Latvia • Tacikistan | Tajikistan • Ukrayna | Ukraine

reader intro za siciliju.indd 21 6/4/10 1:39:55 PM

 08.  GalerİLER  |  galleries
22 sanatçı bir galeriyle çalışıyor |
artists have galleries
9 sanatçının galerileri kendi ülkelerinin
dışında | of the galleries are outside
their home countries
09.  YAPITLARIN DURUMU – ÖDÜNÇ ALMA  | 
status of works – LOANs
3 yapıt kamu koleksiyonlarından |
works from public collections
14 yapıt özel koleksiyonlardan | works from private collections
124 yapıt sanatçılara ait | works belong to the artists

10. PRODÜKSİYON  |  PRODUCTION

35 yeni prodüksiyon  |  new productions (toplam 141 yapıt içinde  |  out of 141 art works)

19 yeni prodüksiyon kamu kurumları

tarafından desteklendi  |  new
productions were supported by
public foundations
1 yeni prodüksiyon özel kaynaklar
VE kamu kurumları tarafından
desteklendi  |  new production was
supported by a combination of a
private source and public foundations

4 yeni prodüksiyon özel

kaynaklarla desteklendi  |  new
productions were supported by
private sources
1 yeni prodüksiyon
ulusal fon kurumu
VE kamu kurumları
tarafından 6 yeni prodüksiyon ulusal fon kurumu
desteklendi  |  new VE özel kaynaklar tarafından
production was desteklendi  |  new productions were
supported by a supported by a combination of a national
4 yeni prodüksiyon
combination of a funding agency and a private source
ulusal fon
national funding
kurumları tarafından
agency and public
desteklendi  |  new
foundations
productions were
supported by national
funding agencies

20.000 Euro Bienal boyunca mekânların temizlik maliyeti | Cleaning cost of exhibition venues during the 11B

15.000 Euro En yüksek sanatçı prodüksiyonu maliyeti | Highest 11B new production cost
300 Euro En düşük sanatçı prodüksiyonu maliyeti | Lowest 11B new production cost

45.000 Euro En yüksek nakliye maliyeti | Highest transport cost

100 Euro En düşük nakliye maliyeti | Lowest transport cost

7.535 Euro En yüksek sanatçı ulaşım ve konaklama maliyeti | Highest artist travel and accommodation cost
670 Euro En düşük sanatçı ulaşım ve konaklama maliyeti | Lowest artist travel and accommodation cost

22 İnsan neyle yaşar?  |  metİnler

reader intro za siciliju.indd 22 6/4/10 1:39:55 PM

 11. Uluslararası İstanbul Bİenalİ Bütçesİ – Gİderler
11 th International İstanbul Biennial Budget – Expenses

Küratörlerle ilgili giderler | Yayınlar, konuşmalar ve etkinlikler |

Curators related costs
Küratör ücretleri, küratöryel araştırma,
küratörlerin İstanbul’daki yaşama ve seyahat
giderleri  |  Curatorial fee, curatorial research,
curators’ travel and living costs in İstanbul
Publications and discoursive events
Konuşmalar, atölye çalışmaları, rehber ve
metinler kitabıyla ilgili giderler  |
Lectures, workshops, guide and textbook
related costs

5 % 5 %

14 %
Sanatçılarla ilgili
giderler | Artists
related costs
Seyahatler,
konaklama,
günlük ücretler,
prodüksiyon
|  Travels,
accommodation,
per diems,
production

27 % 49 %
Operasyon ve tanıtım giderleri | Sergiyle ilgili giderler |
Operational and promotional costs Exhibition related costs
Bienal ekibi, geçici asistanlar, İKSV genel giderler, ekibin Mekân kiraları, altyapı, sigorta, nakliye,
seyahatleri, danışma kurulu toplantıları, basın ve halkla ilişkiler, sergi kurulum ekibi, teknik ekipman,
pazarlama, sponsorluk, genel konuk ağırlama, şehir içi nakliye, temizlik, güvenlik...  | Venue rental costs,
açılış etkinlikleri, törenler, partiler  | construction, insurance, transportation
Biennial team, temporary assistants, IKSV general expenses, of the works, installation team,
team travels, advisory board meetings, press and PR, technical equipment, maintenance,
marketing, sponsorship, hospitality general, local transport, security...
opening events, ceremonies, parties

Bu oranlar, 11. Uluslararası İstanbul Bienali’nin 2009 yılı bütçesi göz önünde bulundurularak hesaplanmıştır.  |
These figures are based on the 2009 budget of the 11th International İstanbul Biennial.

23 what keeps mankind alive?  |  the texts

reader intro za siciliju.indd 23 6/4/10 1:39:55 PM

 11. Uluslararası İstanbul Bİenalİ Bütçesİ – Gelİrler
11  th International İstanbul Biennial Budget – Income

Uluslararası destekçi kurumlar  |

International funding institutions

Ulusal destekçi kurumlar / sanatçıların

ülkelerinden verilen destek  |  National Katalog ve diğer satışlar (Tahmini)  |
funding agencies / support for artists Catalogue and other sales (Estimated)
from their respective countries  •  13 %

Uluslararası destekçi kurumlar /

1 %
proje bazlı destek  |  International
Ayni sponsorluk  | Sponsorship in kind
funding institutions / project based
funding  •  12 % 3 % Bilet Satışı (Tahmini)  |
Galeriler  |  Galleries  •  1 % Ticket Sales (Estimated)

26 % 10 %
2010 Avrupa
Kültür Başkenti  |
2010 European
Capital of Culture

15 %

5 %
TC Kültür ve Turizm
Bakanlığı  | Ministry of

25 % Culture and Tourism

Yerel sponsorluk  |
Local sponsorship

15 % TC Başbakanlık Tanıtma Fonu Kurulu

(değerlendirme aşamasında)  | 
Promotion Fund of the Turkish Prime Ministry
(pending application)

Uluslararası destekçi kurumlar ve yerel sponsorların listesi için bkz. bu

yayının ilgili bölümü.  |  For list of international funding institutions and local
sponsors, see the related section of this publication. (sayfa | pages 490–493)

24 İnsan neyle yaşar?  |  metİnler

reader intro za siciliju.indd 24 6/4/10 1:39:55 PM