Você está na página 1de 6

The Need for New Tactics Nesesidade ba Tatika Foun

Modern Human Rights Movement Movimentu Direitus Humanu Moderna


=======================================================================

Movimentu Direitus Humanu Moderna halo tiha ona pasu boot ida
iha dekada pasadu hirak liuba, nebé halo avansamentu ba direitus
humanu ho ideal no estabilizsaun ba protesaun espesifiku.
Ezemplu; inkluindu:
• Kastigu Tortura
• Protesaun Ba Direitus Feto ho Labarik
• Defini Buat Nebé Los Ba Atividade Politika
• Politika Livre No Protesaun Prizionariu
• Haktuir Standar Direitus Humanu Nian

Tatika iha Movimentu Direitus Humanu Nian


Tatika tolu nebe hatudu ou dudu progresu hirak ne’e:
1. Atura normais internasionais nebe kria konvensaun nia orgaun sira, tratadus no standar
seluk husi konvenssaun nebe iha.
2. Monitorizasaun nebe haktuir standar hirak ne’e
3. Denunsiu ou hamoe asaun governu nian nebe viola satandar hirak ne’e.

Limitasaun
Klaru katak tatika ne’e to’o ona etapa avansadu ida ke bo’ot nebe presiza nafatin suportasaun,
klaru mos katak dalan atu sopurta enfrenta mos limitasoins boot ba buat nebé maka ita halao,
maibe ita mos presiza hatene katak ho aprosimentu hirak nebe iha seidak bele atu rezolve
hotu problema direitus humanus nian nebe iha.

Haluan/Ekspansaun Movimentu
Nudar komitmentu ona husi projeitu ida ne’e nian nebé avansa direitu
humanu presiza kria tan seksaun ida nebé luan ba serviso direitus
humanu nian, sesaun hirak nebé kria maka ida nebe maka bele
inkorpera ema barak no setores sosiadade tomak duke ho buat nebé
agora ne’e engeina ona. Ida ne’e mos presiza dezenvolve aprosimentu
stratejiku nebé luan, liu husi tatika nebé luan duke ho buat nebé agora
dadaun ita uja.

Vizaun Ba Tatika Foun


Mundo tomak hatudu ona pratika ba direitus humanus nian nebé ona halao ona servisu
hanesan:
 Dezenvolve Aprosimentu inovativu
 Harí Aliansaun ou uniaun stratejiku Lapredikte
 Aprende Husi Sektores Lapredike
Projeitu Tatika Foun Ba Direitus Humanu iha objetivu atu lori hamotuk inovadores sira no
inspira ou hafanun sira seluk nia espiritu ho sira nia servisu. Individualmente istoria hirak ne’e
hamosu duni espirito inovasaun nian. Hamotuk, sira reprezenta vizaun husi buat nebé bele
hetan ba direitus humanu.

___________________________________________________________________________________________________1
Workshop Diskusaun Direita Konaba Tatika Foun, October-November 2005
Website: www.newtactics.org E-mail: Newtactics@cvt.org
The Need for New Tactics Nesesidade ba Tatika Foun
Modern Human Rights Movement Movimentu Direitus Humanu Moderna
=======================================================================

Benefisiu Husi Hanoin Nebé Tatiku


Iha lisaun adisional ida ne’e, ami deskrebe detaila konsiderasaun
pontu nen nebé ami fiar katak hanoin nebé tatiku presiza duni atu
aumenta efektividade movimentu direitus humanu nian:
1. Saida maka ita hatene oinsa atu halo influensia ba saida
maka ita hanoin maka posibilidade atu halo; tatika ajuda
determina startejia
2. Tatika diferente maka efektivu liu atu kontra tarjeitu nebé
diferente
3. Tatika diferente aplika konstituensia nebé diferente
4. Fleksibilidade nebé diferente maka sai nudar rekursu surprais (sumber kejutan)
5. Tatika hanorin partisipante no observadores sira oinsa atu engeina mundu
6. Tatika nudar sistema treinu atu engeina partisipante no uniaun aleiadu ba organizasaun
nia servisu

1. Tatika Haklaken Posibilidade Foun


Oinsa buat nebé ita hatene atu influi ba buat nebé hanoin posibel atu halo, tatika ajuda
hodi determina tratezia.Defini fatin nebé klot atu nune’e hanoin konaba buat nebé ita
atu halo ita fo distansia ba parte nebé posibel hodi bele halo hotu istoria barak konaba
ema ho exemplu nebé hanesan, pruezemplu buat nebé koko halo, no halo tiha ona
maske lahetan suksesu atu nune’e tatika foun bele haré kona ba buat nebé tuan.

Ezemplu: Tatika Determina Stratejia


BAOBAB Ba Direitus Feto nian, (BAOBAB) no
Dezenvolvementu Rekursu Sivil nian no mos Centru
Dokumentasaun nian CIRDDOC) iha Nigeria luta
atu hamosu konsiensia publiku konaba violensa
hasoru feto. Ema balu iha Nigeria fiar katak feto sira
sofre husi formas violasaun nebé diferente. Media
sira fo atensaun kiik ba isu ida ne’e, nune,e mos
atensaun kiik husi governu no reinforsamentu lei .

NGOs barak maka aprende impaktu husi tribunal


seluk pruezemplu tribunal Vienna no Tokyo no sira
konsege dada atensaun husi mundu tomak, tan
ne,e sira deside atu halo buat foun ruma, no harí
tribunal nasional hamoe nian (tribunal epesifiku atu hamoe ema) konaba violensia nebé
hasoru feto sira. CIRDDOC Eksperimenta ho tribunal nebé kiik iha Estadu Amambra
Sul Leste Nigeria responde topiku geral konaba violensia direitus humanu. Eventu ida
ne’e konsidera hanesan iventu nebé suksesu duni, Atrai ho diak membru publiku nebé
hamosu diskusaun klean konaba isu violensaun direitus humanu espesialmente
violasaun hasoru feto sira. Tatika organiza Tribunal Mok (Tribunal Hamoe Ema) ne’e
iha duni esperansa. Tuir mai sira organiza Tribunal Nasional Negeria nian no sira
konsege atria atensaun bo’ot husi media no publiku.
___________________________________________________________________________________________________2
Workshop Diskusaun Direita Konaba Tatika Foun, October-November 2005
Website: www.newtactics.org E-mail: Newtactics@cvt.org
The Need for New Tactics Nesesidade ba Tatika Foun
Modern Human Rights Movement Movimentu Direitus Humanu Moderna
=======================================================================

Idepois de tribunal, problema hirak ne’e muda no sai malorek ba ema hotu nia ajenda,
loke dalan atu aplika ba tatika seluk nebé efektivu liu konaba edukasaun no presaun
publiku. Ida ne’e eventu ida nebé importante no katalitiku iha luta naruk nia laran ba
promosaun no protesaun direitus feto nian nudar direitus hamanu iha Nigeria.

2. Tatika Afekta Tarjeitu Nebe Diferente


Tatika nebé diferente maka efektivu hodi kontra tarjeitu nebé
diferente. Ita tenke aprende suku ita nia tatika ba ita nia tarjeitu,
buka hetan buak hirak nebé sei iha impaktu possible tebes.
Kuandu ita la konsege influi ita nia tarjeitu, ita tenke inova ho tatika
nebé efektivu no foun.

Ezemplu: Tatika Afekta Tarjeitu Diferente


Komisaun Ba Direitus Humanus no Administrativu
Justisa nian (CHRAJ) iha Ghana deside ona atu
responde isu-isu kompleksiu Trokosi nian, Praktika
kultura iha parte hanesan padre jimat sira tau matan
ba feto no feto ran sira hanesan budak atu hetan
perdaun ba sala hirak nebe familia sira halo.
Komisaun hatene tuir ida ne’e, no uja legislasaun
dala ruma halo pratika sira ladun forti, maibe iha
kazu balu padre jimat sira halao nafatin ho sub-
subar. Komisaun hili aprosimentu seluk atu aprosia
padre sira husi perspektivu nebé diferente. Sira
engeina ona nai ulun respeitozu sira —iha nivel
lokais no nasionais— liu husi dialogu direita ho suspeitu no vitima, autoridade seluk
komunidade nian no membru komunidade tomak atu fasilita pratika komprensaun, hodi
aranja alternativu no dalan nakloke atu abondona pratika sein lakon statutu. Sira nia
komprensaun konaba sira nia tarjeitu rezulta iha selesaun tatiku nebé adekuadu.
Rezultasaun hatudu katak Feto no labarik sira Trokosi nian kuaze ema rihun tolu resin
maka liberadu ona.

3. Tatika Harí Konstituensia


Sekarik Direitus Humanu Komunidade nian responde liu husi oferese tatika ida ou rua
deit, atu engeina publiku, ita sei aplika deit ba konstituensia nebé kiik liu-liu ba sira nebé
tatika bele responde. Iha kulturais nebé eksperienta ou sente tiha ona depresaun, povu
aprende atu dada an husi moris publiku nian. Atu engeina konstituensia iha kulturais
hirak hanesan ne’e ita presiza oferese tatika nebé aplika ba toleransia risku diferente no
vizaun diferente konaba mudansa sosial.

Ezemplu: Harí Konstituensia


Amnestia internasional - Holanda –Belanda (Netherlands) realize katak membrus barak
kuaze tinan tolu nolu ba leten maka partisipa iha sira nia Asaun Urjenti, maibe sei
hakarak ona atu ekspande ou habarak numeru joven involve iha sira nia asaun. AI-

___________________________________________________________________________________________________3
Workshop Diskusaun Direita Konaba Tatika Foun, October-November 2005
Website: www.newtactics.org E-mail: Newtactics@cvt.org
The Need for New Tactics Nesesidade ba Tatika Foun
Modern Human Rights Movement Movimentu Direitus Humanu Moderna
=======================================================================

Holanda uja poder teknolojia mensajen testu nian


atu atrai konstituensia foun (grupu nebé sai
tarjeitu benefisiu) liu-liu grupu joventude, atu
ivolve iha sira nia kampania kontra tortura. Nudar
parte ida husi sira nia esforsu atu engeina grupu
foun ne’e, sira advertais (promosaun iha iklan) sira
nia kampania liu husi konsertu rok no iha fatin
seluk iha nebé joven sira halibur hamotuk.

4. Fleksibilidade Tatiku
Fleksibilidade taktiku ne’e hanesan rekursu surprais (kejutan) ida, nebé ami repete deit
tatika nebé hanesan, ami nia iminigu aprende atu kaunter sira no hatama sira nia
impaktu. Kriasaun surpraisaun (kejutan) halo inimigu konfundi. Infleksibilidade hatudu
atu halo fail repetesaun iha ami nia hanoin, hanesan mos fleksibilidade inimigu sira nian
nebé promove aprendesaun husi parte rua ne’e hotu.

Ezemplu: Fleksibilidade Tatiku


Otpor!, Studante ida iha Serbia, uja Fleksibilidade Tatiku
atu kombate efektivu liu represaun estadu nian iha tempu
rejimu Milosevic. Sira nia aprosimentu ne’e hanaran
"Planu B." Wain hira Autoridade Serbia komesa ona halo
kapturasaun ba demonstrante sira, Otpor! Hanoin tiha ona
atu organiza demonstrasaun segundu (bada ala rua nian)
iha stasaun polisia nia liur, fatin nebé polisia kaer
demonstrante sira. Ida ne’e haruka povu atu halakon sira
nia tauk wain hira partisipa iha demonstrasaun no atu fo
kbi’it ba aktivista involve iha asaun nia laran, special
involve iha pontu krusial parte luta nian. Ida ne’e mos ajuda hapara forsa rejimu, kontra
ida ne’e atu nune’e hamosu poder nebé iha balansu. Povu tenke habele an hamosu
liberdade koalia iha tauk nia leten, kuandu sira hakarak atu partisipa, espesial tenke iha
esforsu ida atu halakon ou hatun rejimu nebé represivu.

5. Tatika hanorin Engeinamentu (Kesimutuk)


Tatika hanorin partisipante sira no observadores sira oinsa atu engeina (dada hamotuk
malu) iha mundu. Hanesan buat nebé ami pratika, isin lolon bele dulas ba mai, fo
oportunidade ba kakutak atu planea variasaun no improvementu nebé defisil naksobu.
Hanesan buat nebé ami pratika, ida ne’e maka fasil liu ona.

Ezemplu: Hanorin Partisipante sira oinsa engeina iha mundu


Iha mundu tomak, povu instinktivumente ou naluriamente fila ba fatin memoria nian atu
mai iha termus ho pasadu no halo planu konaba kursu ba futuru. Husi signal Estrada
ninin temporaria to’o komemorasaun ofisiais, ema juta ba juta iha mundu tomak halibur
hamotuk iha fatin memoria nian buka tratamentu saude psikolojiku no rekonsiliasaun,
nomos komprensaun nebé klean konaba oinsa muda ou avansa ba oin. Memoria maka

___________________________________________________________________________________________________4
Workshop Diskusaun Direita Konaba Tatika Foun, October-November 2005
Website: www.newtactics.org E-mail: Newtactics@cvt.org
The Need for New Tactics Nesesidade ba Tatika Foun
Modern Human Rights Movement Movimentu Direitus Humanu Moderna
=======================================================================

lingua kritiku no terrenu ou rai luan ba direitus


humanu. Iha ne’e, liu husi prosesu preservesaun ou
kuidadu pasadu, nudar fatin ida nebé mainteina no
publika evidensia konaba ba violasaun direitus
humanus nian. Husi pasadu maka ema debate isu
evidensia nebé foti sai, no iha neba maka tatika
prevensaun nian mosu, no ema dezenvolve tatika
prevensaun ne’e kuandu violasaun akontese bebeik
tan. Ho liafuan badak, fatin hirak ne’e bele sai
hanesan ekipa kritiku ida atu harí Cultura Direitus
Humanu Nian Nebé Absoluta (kekal). Koalisaun
Internasional ba Situs Konsiensia nian, ne’e
hanesan Rede Ba Fatin Istoriku iha mundu tomak
nebé uja fatin poder hodi hanorin sidadaun oinsa
atu engeina ho isu-isu konaba direitus humanu
nian. Pruezemplu, membru koalisaun Memoria
Abierta planu atu loke Muzeum Memoria uluk liu.

6. Tatika hanesan Sistema Treinamentu


Tatika maka sai hanesan sistema treinu nian atu engeina partisipante sira no aliasaun
iha servisu organizasaun nian. Tatika balu parese aplika ba tempu badak no balu tempu
naruk. Maibe hanesan sistema asaun, tatika hirak ne’e presiza planeamentu,
koordenasaun no direisaun. Sira kria oportunidade ba sidadaun hotu atu involve, atu
aprende no atu iha komitmentu duni hodi halao servisu organizasaun ou kampania.
Involvementu iha nivel tatiku ida ne’e maka baze treinu exselente ba ema foin sae or
sfatf foun no voluntariu.

Ezemplu: Tatika nudar Sistema Treinu


Centru ba Vitima Tortura (CVT), kriador projeitu Tatika Foun, instituisiona treinu
intensivu ida no superviza ona modelu ba refuziadus atu dezenvolve kapasitasaun
lokais hodi aranja komprensaun no skill atu suporta saude mental hodi bele hari fail
komunidade depois de violasaun direitus humanus nebé
massivu ou maka’as liu akontese. CVT instituisiona
modelu treinu iha kampaun refuziadu iha Guinea no
Sierra Leone ba refuziadus husi Sierra Leone no Liberia.
Metodu uitiliza intensivu, treinu direita no superviza
modelu nebé refuziadus rasik bele kontinua. Hirak ne’e
refuziadu “Spesialista Saude Mental” Aumenta sira
kapasidade, Aranja individu no grupu therapy nian ba
ema nebé trauma no uja sira skill hodi hari fila fail sira nia
komunidade no sistema suportasaun rasik. Agora dadaun iha espesialista saude mental
nian ema 122 (atus ida ruanolu resin rua) nebé involve iha modelu supervizaun no
treinu kontinuasaun nian hamotuk ho refuziadus rihun resin nebe katuas no ferik ona
simu ajudu ho variasaun oin-oin.

___________________________________________________________________________________________________5
Workshop Diskusaun Direita Konaba Tatika Foun, October-November 2005
Website: www.newtactics.org E-mail: Newtactics@cvt.org
The Need for New Tactics Nesesidade ba Tatika Foun
Modern Human Rights Movement Movimentu Direitus Humanu Moderna
=======================================================================

Nesesidade Ba Inovasaun Tatiku

Inovasaun Tatiku ne’e kritiku atu halo implementasaun nebé ho


suksesu konaba Direitus Humanu iha mundu tomak. Liu husi
haluan ita nia hanoin nebé tatiku no stratejiku, komunuidade
direitus humanu iha oportunidade atu sai efektivu liu:
 Tatika ho skope nebé klot hatudu konstituensia nebé klot.;
Tatika ho skope nebé luan aplika atu, no involve
konstituensia nebé luan.
 Sadere liu ba tatiku single ida nebé deit sei hatudu ou lori
ba ninia aplikasaun iha kondisaun nebé sala, no halakon
oportunidade atu haluan tatika stratejiku, hanoin tatiku nebe fleksibel kria
oportunidade atu hadiak fali tarjeitu stratejiku.
 Tatika kadaluarsa (uja bebeik bebeik ona) enkoraje inimigu atu sistematiza
responde no hafasil inimigu sira atu defende sira nia pozisaun; tatika nebé fleksibel
kria surprais no aprendesaun.

___________________________________________________________________________________________________6
Workshop Diskusaun Direita Konaba Tatika Foun, October-November 2005
Website: www.newtactics.org E-mail: Newtactics@cvt.org

Você também pode gostar