ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Ἔτος ΙΔ´. Μάϊος 2010 ἀρ. 134 — Διανέμεται δωρεὰν
« Ο ὗ γὰ ρ ε ἰ σ ι δύ ο ἤ τ ρ ε ῖ ς σ υν η γ μ έ ν ο ι ε ἰ ς τὸ ἐ μ ὸν ὄ ν ομ α , ἐ κ ε ῖ ε ἰ μι ἐ ν μ έ σ ῳ αὐ τ ῶ ν » ( Μ α τθ . ι η ´ 2 0)
«ΑΡΚΕΙ ΜΟΙ ΤΟ ΟΡΑΝ ΣΕ»
Στὶς 28 Μαρτίου ἀρρώστησε ξαφνικὰ καὶ
στὶς 16 Ἀπριλίου ἐκοιμήθη ὁ γέροντας καὶ
πνευματικός μας πατέρας Μάρκος. Στὸν κλο-
νισμὸ τῆς ὑγείας του συνετέλεσε ἡ ὑπερδρα-
στηριότητά του. Κοιμόταν
πολὺ λίγες ὧρες τὸ 24ωρο,
συχνὰ μία μόνο ὥρα, γιατὶ
ἐξομολογοῦσε μέχρι ἀργὰ
τὴν νύκτα. Ἔκανε ἀγρυ-
πνίες καὶ κατόπιν ἀναχω-
ροῦσε μὲ τοὺς ἐνορίτες γιὰ
ἐκδρομές, ποὺ σκοπὸ εἶχαν
τὴν ἐνίσχυση τῆς ἀποπερα-
τώσεως τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγί-
ου Διονυσίου - ἔργο τῆς
ζωῆς του.
Ὅλη τὴν ἡμέρα ἔτρεχε νὰ
ἐξομολογήσει σὲ διάφορες
περιοχὲς τῆς Ἀττικῆς, νὰ
κάνει μυστήρια, εὐχέλαια
κ.τ.λ. σὲ σπίτια (δὲν ἔλεγε
ὄχι ποτέ), νὰ φροντίσει γιὰ
τὴ συλλογὴ τῆς ὕλης τριῶν
περιοδικῶν ἐντύπων, νὰ
παραστεῖ σὲ ὁμιλίες στὴν
Π.Ο.Ε καὶ ἄλλες ἐκδηλώ-
σεις, νὰ ἐπισκεφθεῖ τοὺς
φυλακισμένους νέους στὸν Ἀρχιµανδρίτης π. Μᾶρκος Μανώλης († 16.4.2010) μοναχό, τὸν ἕνα ἀπὸ τοὺς
Αὐλῶνα.
Νὰ φιλοξενήσει εὐσεβεῖς νέους καὶ κληρι-
κοὺς ἀπὸ τὴν Ρουμανία καὶ τὴν Πολωνία καὶ
νὰ ἀνταποδώσει τὴν ἐπίσκεψή τους. Νὰ ἐνι-
σχύσει οἰκονομικὰ διάφορα ἄτομα, ποὺ τοῦ
ζητοῦσαν χρήματα.
Ἡ ξαφνικὴ πνευματικὴ ὀρφάνια μᾶς ἔκαμε
νὰ αἰσθανθοῦμε δυστυχεῖς. Συνολικά, ὅμως,
ἀναπολῶντας τὴ ζωή μας βρίσκουμε ὅτι εὐτυ-
χήσαμε. Ἦταν μεγάλη εὐλογία τοῦ Θεοῦ γιὰ
μᾶς, νὰ γνωρίσουμε ἕνα πραγματικὸν καὶ ὁλο-
κληρωμένον ἅγιον καὶ νὰ συμπορευθοῦμε γιὰ
μερικὰ ἀπὸ τὰ χρόνια μας μ᾽αὐτόν. Τὸν γνω-
ρίσαμε σὰν ἐφημέριο τῆς ἐνορίας μας τοῦ Ἁγί-
ου Γεωργίου Διονύσου.
Μᾶς φώτισε μὲ τὸ ἐμπνευσμένο κήρυγμά
του. Μᾶς φώτισε μὲ τὴν ἐξομολόγηση. Μᾶς
φώτισε μὲ τὸ παράδειγμα
τῆς ζωῆς του, μιᾶς ὁλοκλη-
ρωτικῆς ἀφιέρωσης στὸ
ἔργο τοῦ Θεοῦ, μὲ πλήρη
αὐταπάρνηση καὶ παραμέ-
ληση τοῦ ἑαυτοῦ του.
Μὰ πιὸ πολὺ μᾶς φώτισε
μὲ τὴν ἔκφραση τοῦ προ-
σώπου του. Τὸ πρόσωπο
τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ μὲ
τὸν ὑψηλὸ δείκτη νοημοσύ-
νης, τὴν μεγάλη θεολογικὴ
μόρφωση καὶ τὸν ἄριστο
χειρισμὸ τῆς γλώσσας προ-
φορικὸ καὶ γραπτό, φωτι-
ζόταν ἀπὸ ἕνα χαμόγελο,
ποὺ δὲν ἦταν «ἐκ τοῦ κό-
σμου τούτου». Ἕνα χαμό-
γελο, στὸ ὁποῖο διακρινό-
ταν ἡ πίστη, ἡ ταπείνωση
καὶ ἡ ἀγάπη. Πλησιάζο-
ντας τὸν πατέρα Μάρκο
καταλάβαινες ἐκεῖνον τὸν
τρεῖς, ποὺ ἐπισκέφθηκαν τὸν Ἅγιο Ἀντώνιο
στὴν ἔρημο. Ὅταν ὁ Ἅγιος τὸν ρώτησε γιατὶ
δὲν κάνει καμμιὰ ἐρώτηση, ὅπως οἱ ἄλλοι, τοῦ
ἀπήντησε: «ἀρκεῖ μοι τὸ ὁρᾶν σε». Πράγματι
ἡ ἔκφρασις τοῦ προσώπου ἑνὸς ἁγίου εἶναι τὸ
παράθυρο, τὸ καλύτερο παράθυρο, ἀπὸ τὸ
ὁποῖο βλέπεις ἄμεσα τὴν Οὐράνια Βασιλεία,
χωρὶς νὰ ψάχνεις γιὰ ἐνδείξεις καὶ ἀποδείξεις.
Γιατὶ ὁ ἅγιος ἔχει ἐνδυθεῖ τὸν Χριστό.
Σεβαστέ μας πατέρα Μάρκο, ἀφοῦ μᾶς ἔφυ-
γες, «ἀρκεῖ ὑμῖν τὸ ὁρᾶν σε» μέσα στὴ μνήμη
μας ὁλοζώντανα. Εἴθε νὰ ἔλθουμε κάποτε (ἄν
(Συνέχεια στὴ 2 σελίδα)
 ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΙ ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ
τὴν στοργήν του, τὴν πνευµατικήν του καθο-
δήγησιν. Σήµερα ἀπορφανισµένα θρηνοῦν
Παραθέτουµε κατωτέρω ἕνα µικρὸ ἀπόσπασµα, ἀπὸ τὴν σύ-

καὶ ἀποδύονται
ντοµο ἐπικήδειο ὁµιλία τοῦ Μητροπολίτου Προικοννήσου κ. Ἰωσὴφ

µαζί µας. Ἀλλά,

διὰ τὸν µακαριστὸ ἐφη-
γνωρίζοµεν ὅτι
µέριο τοῦ Ἱ. Ν. Ἀγίου
ἐπορεύθη βίον
Γεωργίου, τὸν Πνευµα-
Σταυροαναστά-
τικὸ Προϊστάµενο τῆς
«Π.Ο.Ε.» καὶ τοῦ «Ὀρ- σιµον καὶ τὸν τε-
θοδόξου Τύπου», π. λευταῖον λόγον
Μάρκο Κ. Μανώλη: δὲν τὸ ἔχει ἡ
«…Ἐδούλευ- πλάξ. Τὸν τελευ-
σεν εἰς τὸ Εὐαγ- ταῖον λόγον τὸν
γέλιον. Δι᾽ ἔχει ὁ ἐκ νεκρῶν
αὐτὸν ἰσχύει ὁ Ἀναστὰς καὶ µι-
µακαρισµὸς σθαποδότης Κύ-
“Μακάριοι οἱ ριος ἡµῶν Ἰησοῦς
νεκροί, οἱ ἐν Κυ- Χριστός. Δὲν θὰ
ρίῳ ἀποθνήσκο- πῶ περισσότερα.
ντες ἐπ᾽ ἄρτι. Δὲν πρέπει νὰ
Ναί, λέγει τὸ πῶ περισσότερα.
Πνεῦµα, ἵνα ἀναπαύσωνται ἐκ τῶν κόπων Ἀφοῦ ζητήσω τὴν εὐχὴ του τὴν ἀδελφική, θὰ
αὐτῶν, τὰ δὲ ἔργα αὐτῶν ἀκολουθεῖ µετ’ εὐχηθῶ µόνον µὲ τὸν ὕµνο τῆς Ἐκκλησίας
αὐτῶν…” Ὑπῆρξε πατέρας. Φιλόστοργος “Χριστός σε ἀναπαύσοι ἐν χώρᾳ ζώντων, καὶ
πνευµατικὸς πατέρας µὲ ἑκατοντάδες, εἰµὴ πύλας Παραδείσου ἀνοίξοι σοι, καὶ βασιλεί-
χιλιάδες πνευµατικῶν παιδιῶν, ποὺ ἐγνώ- ας δείξοι πολίτην, καὶ ἄφεσίν σοι δῴη ὧν
ρισαν τὸ φιλάνθρωπον ἐπιτραχήλιόν του, ἥµαρτες ἐν βίῳ, φιλόχριστε”».

Μικρὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν ἐπικήδειο

λόγο τοῦ Σεβ. Μεσογαίας κ. Νικολάου
«ΑΡΚΕΙ ΜΟΙ ΤΟ ΟΡΑΝ ΣΕ»
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 1 σελίδα)
καὶ εἶναι δύσκολο) ἐκεῖ ποὺ εἶσαι ἐσύ, γιὰ νὰ «Ἁπλῶς καὶ ἐγὼ τελευταῖος, νὰ μεταφέρω
σὲ βλέπουμε δίπλα στὸν Κύριο, μὲ τὸν καὶ τὰ συλλυπητήρια ἀπὸ τὴν Πολωνία τοῦ
Ὁποῖον ἔγινες σύμμορφος. Ἀρχιεπισκόπου Ἄβελ, ὁ ὁποῖος πολλαπλῶς
εὐεργετήθηκε ἀπ᾽ τὸν μακαριστὸ Πατέρα
Βιογραφικά. Μάρκο καὶ μᾶς εἰδοποίησε νὰ μεταφέρουμε
Θ. Κετσέας

αὐτὴ τὴν εὐγνωμοσύνη του. Ὁ μεγάλος ἀριθ-

μὸς τῶν ἀνθρώπων, ἡ δυσκολία νὰ προσεγγί-
Τὸ βαφτιστικὸ ὄνομα τοῦ π. Μάρκου Κ. Μανώλη

σουμε τὸν τόπο, ἡ φιλονικία, ἄν θέλετε, γιὰ τὸ

ἦταν Χαράλαμπος. Γεννήθηκε τὸ 1937 στὴν Ἀθή-

ποῦ θὰ ταφεῖ, ὅλα αὐτὰ δείχνουν τὶ ἄλλο δεί-

να ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καταγομένους ἀπὸ τὴν Φω-

χνουν, παρὰ τὴν κατάθεση τῆς καλύτερης

κίδα. Φοίτησε στὸ 12ο Γυμνάσιο Ἀθηνῶν. Σπούδα-

μαρτυρίας ὅτι «εὗρε πηγὴν τῆς ζωῆς καὶ θύ-

σε στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου

ραν παραδείσου». Δὲν εἶναι μόνο ἅγιος στὶς

Ἀθηνῶν. Σὰν φοιτητὴς 21 χρόνων γνώρισε τὸν π.

καρδιές μας, εἶνα ἤδη καταξιωμένος ἅγιος

Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, ὅταν ἐκεῖνος ἔκαμε μιὰ

ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ»...

ὁμιλία στὸ Πανεπιστήμιο. Τὸ 1965 (28 ἐτῶν) ἐκάρη
μεγαλόσχημος μοναχὸς καὶ σὲ λίγες ἡμέρες
(22.8.1965) διάκονος. Ὑπηρέτησε ὡς διάκονος στὴν
Ἱ. Μονὴ Πετράκη καὶ στὴν Ἱ. Μ. Ἁγίου Παντελεή- Ἐπικήδειος ἀπὸ τὸν Διευθυντὴ Λυκείου
μονος Πεντέλης μέχρι τὸ 1984. Τότε ἀπὸ τὸν μη- τοῦ Καταστήματος Κράτησης Νέων Αὐλώνα
«…πατέρα Μάρκο. Πῶς θὰ µπορέσουµε τὴν
τροπολίτη Ἀττικῆς, κυρὸ Δωρόθεο ἔλαβε τὸν δεύ-

Δευτέρα νὰ ἀνακοινώσουµε στοὺς µαθητές,

τερο βαθμὸ τῆς ἱερωσύνης καὶ διορίστηκε ἐφημέ-

στὸν Αὐλώνα, στὴ φυλακὴ ἀνηλίκων ὅτι δὲν

ριος στὸν Ἱ. Ν. Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου. Ἀπὸ τὸ

θὰ ξανάρθεις κοντά τους; Πατέρα Μάρκο τὴν

1982 ὄντας ἀκόμη διάκονος παρέλαβε ἀπὸ τὸν θα-

Τετάρτη, θὰ ἔρθουν οἱ κύριοι καὶ οἱ κυρίες τῆς

νόντα κατὰ τὸ ἔτος αὐτὸ π. Χαράλαμπο Βασιλό-

Ἐνορίας τοῦ Ἁγίου Γεωργίου χωρὶς ἐσένα. Θὰ

πουλο τὴν ἐποπτεία τῆς Π.Ο.Ε. καὶ τῆς ἐφημερίδας

προσπαθήσουµε νὰ ποῦµε στὰ παιδιά, ποὺ σὲ

«Ὀρθόδοξος Τύπος». Ἡ ἐπιλογὴ τοῦ ὀνόματος τοῦ

περιµένουν ὅτι εἶσαι µαζί τους, ὅτι τοὺς πα-

Ἁγίου Μάρκου Εὐγενικοῦ ἐπισκόπου Ἐφέσου ἐσή-

ρακολουθεῖς, ὅτι θὰ βρίσκεσαι δίπλα τους, ὅτι

μαινε τὸν προσανατολισμό του πρὸς τὸν μὴ συμβι-

θὰ τοὺς κοιτᾶς καὶ θὰ τοὺς προσέχεις. Ἔτσι

βασμὸ μὲ αἱρετικούς, σύμφωνα μὲ τὸ ἀξίωμα ἐκεί-

ὅπως ἔκανες πάντα κάθε Τετάρτη, ὅταν ἐρχό-

Θ. Κ.
νου τοῦ ἁγίου: «Οὐ χωρεῖ συγκατάβασις εἰς τὰ τῆς
πίστεως».
(Συνέχεια στὴ 3 σελίδα)

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 2
 Δ ΙΑ ΤΟ Ν Α Ρ Χ ΙΜ. π. ΜΑΡΚΟΝ ΜΑΝΩΛΗΝ
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 2 σελίδα) φήµη σου εἶχε ξεπεράσει τὰ ὅρια τοῦ ∆ιονύ-
σουν καὶ ἀγαλλίαζες τὶς ψυχές τους. σου καὶ τῆς Ἑλλάδας καὶ εἶχε φτάσει στὴν
Πατέρα Μάρκο θέλω νὰ σοῦ πῶ ὅτι ἔχω µά- Βαλκανική, τὴν Ἀφρικὴ καὶ ὄχι µόνο ἐκεῖ.
θει ἀπὸ ἐσένα τὴν γαλήνη, τὴν ἀγαλλίαση Ἔφυγες, ἀλλὰ θὰ εἶσαι κοντά µας, ἐδῶ στὸν
καὶ τὴν ὑποµονὴ σὲ ὁποιαδήποτε προβλήµα- Ἅγιο Γεώργιο, ποὺ ἐπὶ χρόνια λειτουργοῦσες,
τα µοῦ παρουσιάστηκαν στὴ φυλακή. Ἐκεῖνο, γιὰ νὰ ἔρχονται οἱ πιστοὶ νὰ προσκυνοῦν καὶ
πού µοῦ δίδαξες καὶ ποὺ τὸ ἔχω πάντα µέσα νὰ προσεύχονται.
µου εἶναι ὅτι πρέπει νὰ προσέχουµε, νὰ ἐλέγ-
χουµε τὸν θυµό µας, νὰ ἐλέγχουµε τὴν ὀργή
µας, γιατί µέσα σὲ µία φυλακὴ ὑπάρχουν
πολλὰ προβλήµατα καὶ πολλὲς φορὲς βρι-
σκόµουν σὲ ἄσχηµη ψυχικὴ κατάσταση.
Ἦταν τὰ λόγια σου, ποὺ µὲ ἠρεµοῦσαν καὶ
µοῦ δίνανε λύση. Καὶ εἶχες δίκιο. Ὅταν ὅλα
εἶναι πιὸ ἤρεµα, οἱ λύσεις εἶναι µπροστά µας,
καὶ τὶς βρίσκουµε. Ἔτσι θὰ γίνει καὶ τώρα,
γιατί εἶναι ἡ ἐπιθυµία σου. Ἡ λύση θὰ βρεθεῖ
µέσα ἀπὸ τὴν γαλήνη καὶ τὴν ἠρεµία.
Θὰ σὲ ἀποχαιρετήσω λέγοντας κάτι, ποὺ
δὲν πρόλαβα νὰ στὸ πῶ. Βρισκόµουν στὴ λε-
ωφόρο Κηφισίας, ὅταν συνάντησα ἕναν πα-
λιό µου µαθητή, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀποφυλακιστεῖ
καὶ τὸν ρώτησα, ποὺ πάει; καὶ µοῦ εἶπε ὅτι
ἔρχεται νὰ σὲ δεῖ ἐδῶ στὸν Ἅγιο Γεώργιο, στὸν
Διόνυσο. Μοῦ εἶπε, καὶ δὲν πρόλαβα νὰ στὸ
πῶ, ὅτι ὅταν ἦταν στὴ φυλακὴ πῆγες καὶ τὸν
βρῆκες. Τώρα ἦταν σειρά του νὰ ἔρθει νὰ σὲ Θὰ µᾶς µείνεις ἀξέχαστος καὶ θὰ σὲ εὐγνω-
εὐχαριστήσει. µονοῦµε γιὰ πάντα. Νὰ εἶναι ἐλαφρὺ τὸ
Αἰωνία σου ἡ µνήµη.» χῶµα, ποὺ σὲ λίγο θὰ σὲ σκεπάσει καὶ αἰω-
νία ἡ µνήµη σου, στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων.
Ἐπικήδειος Λόγος τοῦ ∆ηµάρχου
∆ιονύσου γιὰ τὸν π. Μάρκο Μανώλη ΨΗΦΙΣΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Ἀείµνηστε π. Μάρκο,
Ἔφυγες πρόωρα ἀπὸ κοντά µας καὶ ὀρφά-
νεψε ὁ ∆ιόνυσος. Ὀρφάνεψαν ὅλοι οἱ ∆ιονυ-
Τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Συμβούλιον τοῦ Ἱεροῦ

σιῶτες, ποὺ σὲ λάτρευαν.

Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου ἐκτάκτως συ-
γκληθὲν σήμερον τὴν 17ην Ἀπριλίου 2010 ἐπὶ
Ὑπῆρξες ὁ πνευµατικός µας ἡγέτης. Ὑ-
τῷ θλιβερῷ ἀγγέλματι τῆς κοιμήσεως τοῦ
πῆρξες µιὰ ἀνεπανάληπτη ἱερὴ προσωπικό-
πνευματικοῦ μας πατρὸς ἱερομονάχου πατρὸς
τητα, ποὺ ἀκτινοβολοῦσε παντοῦ γαλήνη, τα-
Μάρκου Μανώλη, διὰ τοῦ παρόντος ψηφί-
πεινοφροσύνη, ἀνιδιοτέλεια καὶ πάνω ἀπὸ
σματος ἐπιθυμεῖ δημοσίως νὰ ἐκφράσῃ τὴν
ὅλα ἀνθρωπιά, τιµιότητα καὶ σεβασµὸ πρὸς
εὐγνωμοσύνην του πρὸς τὸ πρόσωπον τοῦ με-
ὅλους.
ταστάντος γέροντος, τοῦ ὁποίου ἡ προσωπι-
Εἶναι γεγονὸς ὅτι συγκλονιστήκαµε ἀπὸ
κότης καὶ βιοτὴ τὸ ἐμπνέει, ὥστε νὰ συνεχίσῃ
τὸν ἄδικο καὶ πρόωρο χαµό σου.
τὸν ἀγῶνα τὸν καλόν, τὸν ὁποῖον ἐκεῖνος
Χάσαµε τὸ στήριγµά µας, τὸν πνευµατικό
ὑπέρ τῆς πίστεως, τῆς κοινωνίας καὶ τῆς πα-
µας ἡγέτη, τὸν ἄνθρωπο, ποὺ µὲ τὴ σώφρονα
τρίδος ἐδίδαξεν.
λειτουργική του παρουσία ἐπὶ εἰκοσιπέντε
Τὰ παραγγέλματά του καὶ αἱ ἀρχαί του θὰ
συναπτὰ ἔτη στὴν ἐνορία µας, χάρισε ἀνεπα-
ἀποτελέσουν δι᾽ ἡμᾶς τὴν βάσιν τῶν πνευμα-
νάληπτες στιγµὲς ἀγάπης, καλοσύνης, γαλή-
τικῶν μας ἀγώνων.
νης καὶ προσφορᾶς πρὸς τοὺς πτωχούς, τοὺς
Ἐκφράζομεν ἐγκαρδίως τὰ συλλυπητήριά
φυλακισµενους, τοὺς ἀναξιοπαθοῦντες ἐντὸς
μας πρὸς τὰ μέλη τῆς οἰκογενείας του.
καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος. Κύριος ὁ Θεὸς ἀναπαύσοι τὴν ψυχήν του.
Ποτὲ δὲν ἀρνήθηκες νὰ προσφέρεις στοὺς
συνανθρώπους σου, ἀδιαφορώντας γιὰ τὸν
Αἰωνία του ἡ μνήμη.

ἑαυτό σου.
Ὁ Πρόεδρος καὶ τὰ μέλη

Ὅλους µᾶς ἐνέπνεες καὶ µᾶς γαλήνευες. Ἡ

τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου
τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου Διονύσου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 3
 Ἀπὸ τὴ Βυζαντινὴ μουσικὴ
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΡΙΣΑΓΙΟ
Τοῦ κ. Βασιλείου Νόνη Πρωτοψάλτου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου ∆ιονυσίου ∆ιονύσου
Ἡ θλιβερὴ εἴδηση τῆς κοιμήσεως τοῦ πνευματικοῦ
μας πατέρα Μάρκου βρῆκε τὸν βυζαντινὸ χορὸ τοῦ
Ἁγίου Διονυσίου, μέσα στὸ στούντιο ἠχογράφησης
τοῦ Ἀρχείου Ἑλληνικῆς μουσικῆς στὸ Γέρακα
Ἀττικῆς. Κατὰ τὴν προσέλευσή τους, οἱ συντελεστὲς
τῆς ἠχογράφησης, πρωτοψάλτες, κληρικοί, χορωδοί,
ἰσοκράτες καὶ τεχνικοί, ζητοῦσαν πληροφορίες με-
ταξύ τους, καὶ μιλοῦσαν μέσῳ τῶν κινητῶν τηλεφώ-
νων, γιὰ νὰ πληροφορη-
θοῦν τὰ νεώτερα, περὶ
τῆς ἀσθενείας τοῦ σεβά-
σμιου Γέροντά μας. Μάλι-
στα, ἕνας ἐκ τῶν κλη-
ρικῶν τῆς καλλιτεχνικῆς
ὁμάδας, ὁ ἱερέας π. Χρυ-
σοβαλάντης Θεοδώρου,
ἐφημέριος Ἱεροῦ Ναοῦ
Ἁγίου Στεφάνου Ἀττικῆς,
εἶχε πάρει μαζί του πετρα-
χήλι καὶ εὐχολόγιο γιὰ νὰ
τελέση παράκληση ὑπὲρ
ὑγείας τοῦ π. Μάρκου
μετὰ τὸ πέρας τῆς ἠχο-
γράφησης. Τὴν παράκλη- Τρισάγιο στὸν τάφο τοῦ π. Παϊσίου
ση -εἶπε- εἶχαν ζητήσει πολλοὶ ἐνορίτες του.
Οἱ ἠχογραφήσεις, ποὺ εἶχαν ἀρχίσει πρὶν ἀπὸ τὸ Πά-
σχα, ἀφοροῦσαν σὲ ὕμνους καὶ τροπάρια ἐκ τῆς ἀκο-
λουθίας τοῦ Ὁσίου Ἀκακίου τοῦ ἐν Ἄθῳ ἀσκήσαντος.
Κατὰ τὴν ὥρα ἀκρόασης τῶν πρώτων ἠχογραφηθέ-
ντων ὕμνων, ὁρισμένοι χορωδοί, ἐπηρεασμένοι ἀπὸ
τὴν κακὴ πορεία τῆς ὑγείας τοῦ μεγάλου ἀσθενοῦς,
διέγνωσαν ὅτι μερικὰ ποιητικὰ κείμενα, εἶχαν πολλὲς
ὁμοιότητες μὲ τὴν ὁσιακὴ βιοτὴ καὶ τὶς ἀρετές τοῦ
ἀσθενοῦντος φωτεινοῦ καὶ καλοῦ μας ποιμένα.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος ΠΛ. Α´. Τὸν Συνάναρχον Λόγον
«Τὸν Σταυρὸν τοῦ Κυρίου, λαβὼν ἐπ᾽ὤμων σου· καὶ
αὐτῷ μέχρις τέλους ἀκολουθήσας καλῶς· κατεφρόνη-
σας τρυφὰς καὶ τὰ ἐπίγεια. Πόθῳ τρωθείς σου τὴν
ψυχὴν ἐκ νεότητος σοφέ, ἐνταῦθα λαμπρῶς ἀσκήσας.
Ὦ Ἀκάκιε θεοφόρε, ταῖς πρὸς Θεόν σου, νῦν πρεσβεί-
αις ἡμᾶς δεόμεθα».
Εἰς τοὺς Αἴνους Ἦχος Α´. Τῶν οὐρανίων Ταγμάτων
«Ἀγγελικῶς ἐν τῷ Ἄθῳ πάτερ ἐβίωσας· Νηστείαις καὶ
ἀγρυπνίαις, ὑμνωδίαις ἀπαύστοις, πτερώσας σου τὸ ὄμμα,
τὸ τοῦ νοός, θεοφόρε Ἀκάκιε· καὶ νῦν οἰκεῖς μετ᾽Ἀγγέλων
ἐν οὐρανοῖς, ἀνυμνῶν τὸν Βασιλέα Χριστόν».
Μεγαλυνάρια Ἦχος Β´. Τὴν Τιμιωτέραν
«Ἄκακος καὶ πρᾶος καὶ ταπεινὸς ὤφθης ἐν τῷ βίῳ ὡς
τοῦ πνεύματος θησαυρός· ὅθεν παθημάτων, τῶν τῆς κα-
κίας ρῦσαι· Ἀκάκιε, παμμάκαρ ἀξιοθαύμαστε».
«Πράξει διαλάμπων τῶν ἀρετῶν, πρὸς ὕψος ἐπήρ-
θης οὐρανίων θεωριῶν, καὶ τῇ κοινωνίᾳ τῇ θείᾳ ἐθεώ-
θης, φωτὸς τοῦ τρισηλίου, διό, εὐφημοῦμεν Σε».
Ἡ ψηφιακὴ καταγραφὴ τῆς Ἱ. Ἀκολουθίας, περὶ τὴν
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 4
8.30 μ.μ. ὥρα, εἶχε φθάσει πρὸς τὸ τέλος της, ἐνῶ
εἶχαν ἀπομείνει πρὸς μελώδηση δύο ἀκόμη ἑνότητες.
Τὸ Δοξαστικὸ τῶν Αἴνων «Εὐφ-ράνθητι Νέα Σι-ών»
σὲ ἦχο ΠΛ.Α´ καὶ δύο Μεγαλυνάρια τῶν διπτύχων σὲ
Ἦχο Β´.
Δόξα τῶν Αἴνων Ἦχος ΠΛ. Α´.
«Εὐφράνθητι Νέα Σιών, ὁ κλῆρος τῆς Θετόκου,
ἀγαλλιᾶσθε πάντες, οἱ ἐν τῷ Ἄθῳ Μονασταὶ καὶ Μι-
γάδες. Δεῦτε καὶ πανηγυ-
ρίσωμεν πνεύματι κρο-
τοῦντες ἑόρτια, ἐπὶ τῇ
πανσέπτω μνήμῃ, τοῦ
ἡμετέρου διδασκάλου,
καὶ θεοφόρου Ἀκακίου.
Σήμερον γὰρ τὴν πορείαν
πρὸς οὐρανοὺς ἐποιήσα-
το, καὶ μετὰ Ἀγγέλων
συγχορεύει σὺν τῷ θεολή-
πτῳ Μαξίμῳ· ἅμα Πέτρῳ
τῷ ἰσαγγέλῳ καὶ Νήφωνι
καὶ Νείλῳ καὶ πᾶσι τοῖς
ἐνθάδε τῷ Θεῷ εὐαρεστή-
σασι, τῶν πιστῶς ἑορταζό-
ντων καὶ θεοπρεπῶς ἐπι-
τελούντων αὐτῶν τὰ μνημόσυνα...».
Στὸ σημεῖο αὐτό, καὶ στὴ φράση «θεοπρεπῶς ἐπι-
τελούντων αὐτῶν τὰ Μνημόσυνα...» παρουσιάστηκε
τεχνικὴ βλάβη, καὶ ἡ ἠχογράφηση σταμάτησε, ὁ ἠχο-
λήπτης παρὰ τὶς προσπάθειές του δὲν κατάφερε νὰ
συγκολλήσει τὴν μελωδικὴ φράση, πρότεινε τὴν ἐπα-
νάληψη τοῦ μουσουργήματος ἐξ ἀρχῆς, ἀλλὰ καὶ πά-
λιν σταμάτησε ἡ ἠχογράφηση στὴν ἴδια φράση
«αὐτῶν τὰ μνημόσυνα...». Φώναξε δέ, ἀπὸ τὸ μικρό-
φωνο τὸν χοράρχη στὴ διπλανὴ αἴθουσα, διότι τὸ τη-
λέφωνό του κτυποῦσε ἀρκετὴ ὥρα, ἀσταμάτητα. Σὲ
λίγο, ἀκούστηκε ἀπὸ τὴν ἄλλη γραμμὴ ἕνα ἀπὸ τὰ
στελέχη τοῦ Βυζαντινοῦ χοροῦ, ὁ Γ. Γαβρίλης, ποὺ
ἀπουσίαζε λόγῳ ἐργασίας. Ὁ Γ. Γαβρίλης, εἶχε γνωρί-
σει ἀπὸ βρέφους τὸν πατέρα Μάρκο, ἐνῶ ἀπὸ τὰ μι-
κρά του χρόνια, ὑπηρετοῦσε στὸ Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου
Γεωργίου καὶ τώρα, ἀποτελεῖ μέλος τῆς καλλιτε-
χνικῆς μας ὁμάδος. «Δάσκαλέ μου -εἶπε- θέλω νὰ σοῦ
μεταδώσω μία θλιβερὴ εἴδηση. Πρὶν λίγη ὥρα ὁ Γέ-
ροντάς μας, ὁ π. Μάρκος, ἄφησε τὴν τελευταία του
πνοή, στὸ Νοσοκομεῖο, καὶ σὲ μιὰ ὥρα θὰ τὸν φέρουν
γιὰ προσκύνημα στὸν Ἅγιο Γεώργιο. Ὁ Θεὸς νὰ τὸν
ἀναπαύση καὶ νά ᾽χουμε τὴν εὐχή του».
Ἡ συγκλονιστικὴ εἴδηση ἄφησε γιὰ λίγο ἄφωνα τὰ
μέλη τοῦ βυζαντινοῦ χοροῦ, τὰ ὁποῖα ἔπλεκαν ἐγκω-
μιαστικοὺς λόγους, γιὰ τὴν μεγάλη μορφὴ τῆς ὀρθο-
δοξίας, ποὺ ἐξέλειπε ἀπὸ κοντά μας. Ὁ καλλικέλαδος
πρωτοπρεσβύτερος π. Χρ. Κυριακόπουλος εἶπε πρὸς
τοὺς χορωδοὺς καὶ ψάλτες ὅτι χάθηκε μιὰ πολὺ με-
γάλη μορφὴ τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ὅτι ἡ ἀπώλεια τοῦ
(Συνέχεια στὴ 5 σελίδα)
 ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΡΙΣΑΓΙΟ
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 4 σελίδα)
Γέροντός μας ἀφήνει δυσαναπλήρωτο κενό. Καὶ
ἄρχισε ἀμέσως ν᾽ἀπαγγέλλη τὸ θρηνητικὸ δημοτικὸ
ἆσμα τοῦ Μάρκου Μπότσαρη, ποὺ τόσο ἀγαποῦσε ὁ
μακαριστός μας ποιμένας.
«Θρῆνος μεγάλος γίνεται κάτω στὸ Μεσσολόγγι τὸν
Μᾶρκο πᾶν στὴν Ἐκκλησιά, τὸν Μᾶρκο πᾶν, στὸ
μνῆμα. Ἑξῆντα παπάδες πᾶν ᾽μπροστὰ καὶ δέκα δε-
σποτάδες...».
Ἀπευθυνόμενος πρὸς τὸν χοράρχη εἶπε: «Αὐτὸ τὸ
τραγούδι θὰ τὸ γράψης, παρόλες τὶς θλιβερὲς στιγ-
μὲς ποὺ περνᾶμε. Μοῦ τὸ ζητοῦσε πάντα στὶς μου-
σικὲς ἐκδηλώσεις καὶ τώρα τὸ ἀφιερώνω στὴ μνήμη
του. Ἐμεῖς ὅλοι οἱ συντελεστὲς τοῦ βυζαντινοῦ χο-
ροῦ, θὰ ψάλωμε αὔριο στὴν κηδεία του, ὑπὸ τὴν δι-
εύθυνσή σου. Στὴ συνέχεια πρότεινε πρὸς τοὺς πα-
ρισταμένους κληρικοὺς καὶ ψάλτες νὰ τελέσωμεν μέ-
σα στὴν αἴθουσα ἠχογράφησης, τὸ πρῶτο τρισάγιο.
Οἱ δύο νεώτεροι ἱερεῖς π. Νικ. Κολοβὸς καὶ π. Χρυ-
σοβαλάντης Θεοδώρου, τρέμοντας ἀπὸ συγκίνηση
πρότειναν ὡς προεξάρχοντα τοῦ πρώτου Τρισαγίου,
τὸν π. Χρ. Κυριακόπουλο. Ἐκεῖνος ζήτησε ν᾽ἀποφα-
σίση ὁ χοράρχης, ὁ ὁποῖος ὅρισε τὸν νεώτερο ἱερέα
π. Χρυσοβαλάντη, ἐπειδὴ εἶχε προετοιμασθῆ νωρί-
τερα γιὰ τὴν ἱερὰ Παράκληση καὶ ἔφερε μαζί του ἐπι-
τραχήλιο καὶ Εὐχολόγιο. Σ᾽ αὐτὲς τὶς πολὺ συγκινη-
τικὲς στιγμές, γιὰ τὸν χαμὸ τοῦ φωτεινοῦ μας ὁδη-
γοῦ καὶ προμάχου τῆς Ὀρθοδοξίας, ἔπρεπε νὰ παρα-
μερίσωμε τὴν ἱερὰ Παράκληση καὶ νὰ τελέσωμε τὸ
πρῶτο Τρισάγιο τῆς Νεκρωσίμου. Ἀμέσως, οἱ παρτι-
τοῦρες ἔφυγαν ἀπὸ τ᾽ἀναλόγια καὶ στὴ θέση τους
τοποθετήθηκαν μικρὲς εἰκόνες τοῦ Παντοκράτορος,
Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ Ἁγίου Διονυσίου καὶ ἕνα κι-
νητὸ τηλέφωνο μὲ τὴν Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ· οἱ χο-
ρωδοὶ ἔβγαλαν τ᾽ἀκουστικά τους καὶ γύρισαν τ᾽ἀνα-
λόγια νὰ βλέπουν πρὸς τὴν Ἀνατολή.
Μὲ πολλὴ συγκίνηση, κατήφεια καὶ θλίψη, σχημα-
τίσθηκαν δύο χοροί, ἐνῶ στὴ μέση τῆς μικρῆς αἴθου-
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 5
σας, στεκόταν ὁ ἱερέας φορώντας τὸ πετραχήλι του.
Οἱ πόρτες ἄνοιξαν καὶ εἰσῆλθαν οἱ τεχνικοὶ μὲ τοὺς
παρευρισκομένους. Μετὰ τὸ «Εὐλογητὸς ὁ Θεός»
τὸ Τρισάγιον τὸ «Χριστὸς Ἀνέστη» (τρίς) καὶ τὰ τρο-
πάρια τοῦ Τρισαγίου τῆς Νεκρωσίμου. Στὴ συνέχεια
ἡ δέηση καὶ ἡ πρώτη αἴτηση παρὰ τοῦ ἱερέως «ἔτι
δεόμεθα ὑπέρ μακαρίας μνήμης καὶ αἰωνίου ἀνα-
παύσεως τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ Μάρκου Ἱερομονά-
χου, ἀδελφοῦ καὶ συλλειτουργοῦ ἡμῶν γενομέ-
νου...». Τὸ «αἰωνία ἡ μνήμη», καὶ ἡ ἀπόλυσις.
Κατ᾽ἀπαίτηση ὁρισμένων ψαλτῶν, ποὺ εἶχαν ψάλ-
λει ἐφύμνια μεγαλυνάρια κατὰ τὴν τελευταία ὀνο-
μαστικὴ ἑορτὴ τοῦ π. Μάρκου (19 Ἰαν.), μετὰ τὴν
κοίμησή του τροποποιήθηκαν ὡς ἑξῆς:
Ὕμνοι ἐξόδιοι ἐπὶ τῇ ἐκδημίᾳ π. Μάρκου Ἦχος Γ´.
Ἀκατάληπτόν ἐστι.
«Τὸν πνευματικώτατον λειτουργὸν καὶ πρόμαχον
Μᾶρκον τὸν πανάριστον, Κύριε ἀνάπαυσον.
Τὸν ποιμένα τὸν καλόν, Δέσποτα, δεόμεθα
Μᾶρκον τὸν φιλόθεον, Κύριε ἀνάπαυσον
Παναγία Δέσποινα τῷ Υἱῷ σου πρέσβευε Μάρκῳ
τῷ θεόφρονι δοῦναι τὴν ἀνάπαυσιν».
ΥΜΝΟΙ ΕΞΟΔΙΟΙ
Ἐπὶ τῇ ἐκδημίᾳ Γέροντος π. Μάρκου
Ἦχος Γ´. Ἀκατάληπτόν ἐστι
1. Μακαρία ἡ ὁδὸς τοῦ σεπτοῦ μας Γέροντος· Μάρ-
κου τοῦ θεόφρονος Λειτουργοῦ καὶ Προμάχου.
2. Τὸν πνευματικώτατον Λειτουργὸν καὶ πρόμα-
χον Μᾶρκον τὸν πανάριστον, Κύριε ἀνάπαυσον.
3. Τὸν ποιμένα τὸν καλὸν Δέσποτα δεόμεθα
Μᾶρκον τὸν φιλόθεον, Κύριε ἀνάπαυσον.
4. Παναγία Δέσποινα τῷ Υἱῷ Σου πρέσβευε· Μάρ-
κῳ τῷ θεόφρονι δοῦναι τὴν ἀνάπαυσιν.
ΣΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΑΡΚΟ
(† 16.4.2010)
∆ὲν ὑπάρχουν λέξεις, µόνο δάκρυα.
∆ὲν ὑπάρχουν ἦχοι, µόνο προσευχή.
Ἥλιος καὶ βροχὴ ἀντάµα.
Ἔφυγε καὶ µείναµε ὀρφανοί,
µικροὶ µπροστὰ στὴ θεϊκὴ βούληση.
Λένε πὼς ὁ Θεὸς
ξέχασε πιὰ τοὺς ἀνθρώπους.
Μά, νά, τοὺς ἐπισκέπτεται,
τοὺς ἀγαπάει, τοὺς φροντίζει.
Στέλνει ἀγγέλους γιὰ τὴ διακονία τους.
Ἦταν ἕνας ἄγγελος.
Καὶ πέταξε πάλι στὸν Οὐρανό.
Ἑλένη Παναγιωτοπούλου - Κουρτίδου
 Ὁ Ἀρχιμ . Μ ᾶ ρ κ ο ς Μ α ν ώ λ η ς
Τόν ἀείμνηστο Ἀρχιμ. Μᾶρκο Μανώλη ἐγνώρι-
σα πρό 30 καί πλέον ἐτῶν, ὅταν ἡ ταπεινότης μου
ὑπηρετοῦσε ὡς Γραμματέας τῆς Ἱ. Συνόδου καί
ἐκεῖνος ἦτο νέος Ἀδελφός τῆς Ἱ. Μονῆς Ἀσωμά-
των Πετράκη. Τότε πού ῾Ηγούμενος ἦτο ὁ μακα-
ριστός Ἀρχιμ. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος.
Ἐκεῖ κάθε πρωΐ συναντώμεθα καί ἀνταλλάσσα-
με χαιρετισμό· ἐκεῖ συμμετείχαμε στίς πρωϊνές ἱε-
ρές Ἀκολουθίες, ἀλλά καί πολλάκις συμψάλαμε.
Δραστήριος καί ἀεικίνητος ἦτο ἀπό τότε ὁ π.
Μᾶρκος, ἀλλά πάντα ἤρεμος καί γαλήνιος.
Ζοῦσε καί ἐξεδήλωνε τήν βαθιά του πίστι καί
εὐσέβεια πρός τόν Τριαδικό Θεό καί τήν Ἐκκλη-
Τοῦ Μητροπολίτου Ἠλείας κ. Γ ε ρµ αν οῦ
γενικώτερα. Μάλιστα γιά τίς ἡμέρες μας, πού κυ-
ριαρχοῦν ἡ ἐγωπάθεια, ἡ ἀδιαφορία διά τούς
ἄλλους καί ἡ ψυχρότητα τῆς ἀγάπης πρός τόν
συνάνθρωπον. Ὅμως, ἔτσι ἐπέτρεψεν ὁ Κύριος·
νά μεταστῆ ὁ π. Μᾶρκος στήν οὐράνια βασιλεία
τοῦ Θεοῦ καί στά πνευματικά του παιδιά καί σ᾽
ὅλους μας ν᾽ ἀφήση τό παράδειγμά του πρός μί-
μησιν. Ἄς εἶναι ἡ μνήμη του αἰωνία.
Ἐπιστολὴ ἀπὸ Πολωνία
Ἀξιότιμοι Πατέρες, ἀγαπητοί ἐνορίτες, πνευματικά

σία μας, ἀλλά καί δέν ἔκρυβε τήν μοναχική του

παιδιά τοῦ ἀειμνήστου πατρός Μάρκου, φίλοι μας ἐν

ἀφιέρωσι καί τήν ἀσκητική ζωή του.

Χριστῷ.

Ἔκτοτε, ὡς Ἐπίσκοπος πλέον, παρακολου-

Μέ πολύ πόνο ἐλάβαμε τήν εἴδησιν γιά τήν μακαρία

θοῦσα μακρόθεν τίς δραστηριότητές του, κυ-

ἀνάπαυσιν τοῦ ἀγαπημένου μας φίλου, πεπληρωμένου

ρίως ἀπό τήν Ἐφημερίδα «Ὀρθόδοξος Τύπος».

πνευματικῶν δωρεῶν, ὑπερμάχου τῆς Ὀρθοδόξου μας

Πρό δεκαετίας ὅμως συνεδέθηκα περισσότερον

Πίστεως Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου Μάρκου

μαζί του, ὅταν ὁ ἐξάδελφός μου Ἀριστείδης Πα-

Μανώλη. Ἡ προσωπικότητά του ἄφησε στήν μνήμη μας

ρασκευόπουλος, δικηγόρος Ἀθηνῶν, ἐγκατε-

ἀξέχαστες στιγμές πνευματικῶν βιώσεων. Ἡ ἀγάπη, τήν

στάθη οἰκογενειακῶς στόν Διόνυσο καί ἡ ζων-

ὁποίαν εἴχαμε τήν εὐλογία νά βιώσουμε ἐκ μέρους του

τανή χριστιανική του οἰκογένεια συνεδέθη ἐνο-

καί ὅλων σας, θά παραμείνη στίς καρδιές μας γιά πάντα.

ριακῶς μαζί του.

Συμβιώνοντας μέ τά πνευματικά παιδιά του τίς δύσκολες

Τότε καί ἡ ταπεινότης μου ἐγνώρισε καλύτερα

αὐτές στιγμές νιώθουμε καί ἐμεῖς ὀρφανοί. Χάσαμε ἕνα

καί ἀπό κοντά τόν π. Μᾶρκο, ἀφοῦ πολλάκις

πανάξιο πατέρα καί φίλο, ἀλλά ἀπεκτήσαμε συγχρόνως

συλλειτουργήσαμε καί ἐτελέσαμε μαζί μυστήρια

δυνατόν προστάτην εἰς τούς οὐρανούς, ὁ ὁποῖος βιώσας

καί ἄλλες ἱερές Ἀκολουθίες στόν ἱερόν Ναόν

ὡς ἐπίγειος Ἄγγελος προσεύχεται τώρα γιά μᾶς ὡς

τοῦ Ἁγ. Γεωργίου Διονύσου, τοῦ ὁποίου ἦτο ἱε-

οὐράνιος ἄνθρωπος.

ρατικῶς Προϊστάμενος.
Αἰωνία σου ἡ μνήμη πανοσιολογιώτατε καί ἀγαπητέ

Ὑπῆρξε πράγματι ὁ καλός ποιμήν τοῦ εὐαγ-

μας πατέρα καί φίλε.

γελίου, πού ἐγνώριζε κατ᾽ ὄνομα τούς ἐνορίτες

Ὁ Θεός νά σέ ἀναπαύση καί νά σοῦ χαρίση τήν αἰώ-
του, πού ἕναν–ἕναν καί κατά τίς ἰδιαιτερότητές
νιον ζωήν.
του τόν διακονοῦσε καί προσπαθοῦσε, ὅσο μπο-
ροῦσε, νά καλύπτη τίς ὑλικές καί τίς πνευματι-
Χριστός Ἀνέστη!

κές τους ἀνάγκες. Ὅταν δέ ἐκάλυπτε αὐτές, μα-

Μετά πονεμένης καρδίας καί ἐλπίδος ἀναστάσεως καί

ζί τους ἐξήρχετο τῶν ὁρίων τῆς ἐνορίας του διά

αἰωνίου ζωῆς

εὐρύτερες ἱεραποστολικές καί φιλανθρωπικές

Ἀρχιμ. Γαβριήλ

δράσεις, ὡς ἦσαν οἱ Φυλακές Αὐλῶνος καί ὁ

Μετά τῶν φίλων καί πνευματικῶν τέκνων

«Ὀρθόδοξος Τύπος». Ἐπιστολὴ ἀπὸ Ρουμανία

Ὁ Ἀρχιμ. Μᾶρκος Μανώλης ὑπῆρξε ὄντως «ὁ
ποιμήν ὁ καλός», πού «τήν ψυχήν αὐτοῦ τίθησιν
ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ!

ὑπέρ τῶν προβάτων» κατά τήν διδασκαλία τοῦ

‘Εν ὀνόµατι τῆς ἀγάπης καὶ τῆς εὐγνωµο-
Πρώτου καί Μεγάλου Ποιμένα Κυρίου καί
σύνης τῆς ἀδελφότητος τῆς Ἱ. Μονῆς «Ζωο-
Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ (Ἰωάννου Ι´ 11-17).
δόχου Πηγῆς» ἀπὸ τὴν Σάλβα, Μπίστριτα -
Διά τοῦτο καί ὁ Θεάνθρωπος, πορευόμενος
Νασαούντ τῆς Ρουµανίας ἐκφράζουµε τὰ
στήν Ἱερουσαλήμ τήν Κυριακή τῶν Βαΐων, ἐπῆρε
εἰλικρινῆ καὶ ἐγκάρδια συλλυπητήριά µας,
μαζί Του τόν π. Μᾶρκον διά τήν Ἄνω Ἱερουσα-
πρὸς τὴν οἰκογένεια τοῦ ἱεροµονάχου π.
λήμ, ἀφοῦ εἶχε τελειώσει τήν θεία Λειτουργία,
Μάρκου Μανώλη καὶ πρὸς ὅλους τοὺς πι-
εἶχε κοινωνήσει τούς ἐνορίτες του καί ἐναπέθεσε
στούς, ποὺ τὸν ἐγνώρισαν καὶ τοὺς ὁποίους

τό ἅγιον Ποτήριον εἰς τήν Ἁγίαν Τράπεζαν. Ἐκεῖ,

ἐνίσχυε πνευµατικὰ πρὸς τὴν ἁγιότητα.

μπροστά της ἔπεσε, διά νά μεταφερθῆ στό Νοσο-

Ἡ σεβασµία µορφή του ζῆ στὴν µνήµη µας,
κομεῖον καί νά κοιμηθῆ ἐν Κυρίῳ τήν ἀνάπαυσι
τὴν καρδιά µας καὶ τὴ ψυχή µας καὶ εὐχό-
τοῦ δικαίου τήν 16ην Ἀπριλίου.
µαστε στὸν Τριαδικὸ Θεὸ νὰ τὸν ἀναπαύση

Ἡ ἱερατικὴ Διακονία τοῦ ἀειμνήστου π. Μάρ-

ἐν Εἰρήνῃ µετὰ τῶν δικαίων.

κου ὑπῆρξε Χριστοκεντρική καί ὄντως πολύ χρή-

Αἰωνία ἡ µνήµη του

σιμη διά τήν ἐνορία του καί τήν Ἐκκλησία μας

Ἡγουµένη Ἐµµανουέλα,
Ἱ. Μ. Σάλβα, Ρουµανία

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 6
 «Ἐφ᾽ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων ... ἐµοὶ ἐποιήσατε»
Ὁµιλία τοῦ ὁµοτίµου καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστηµίου Ἀθηνῶν κ.
Ἠλία Οἰκονόµου τὴν Κυριακὴν τοῦ Παραλύτου (Ἰωάννου 5, 1-15)
καὶ περὶ τοῦ ἀοιδίµου ἀρχιµανδρίτου π.Μάρκου Μανώλη εἰς τὸν
Ἱ. Ν. Αγίου Γεωργίου ∆ιονύσου (25.4.2010).
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! Ὁ πασχαλινὸς αὐτὸς χαι-
ρετισμὸς ἀποτελεῖ τὴν πλέον κατάλληλη ἀφε-
τηρίαν προσεγγίσεως τῆς πρὸ ὀλίγου ἀναγνω-
σθείσης εὐαγγελικῆς περικοπῆς τῆς Κυριακῆς
τοῦ Παραλύτου καὶ τῆς μνήμης τοῦ Εὐαγγελι-
στοῦ Μάρκου.
Εἰς δύο θέματα ἀπὸ τὰ πολλὰ δύναται νὰ
ἐπικεντρώση κάποιος τὴν προσ-οχὴν τῶν
ἐκκλησιαζομένων. Εἰς τὴν φράσιν-παράπονο
τοῦ παραλυτικοῦ «ἄνθρωπον οὐκ ἔχω» γιὰ νὰ
μὲ βοηθήση τὴν κατάλληλη στιγμή, καὶ εἰς τὴν
καταληκτικὴν καὶ καθοδηγητικὴν φράσιν τοῦ
Ἰησοῦ «ἴδε ὑ-γιὴς γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε»,
διατήρησε δηλαδή τὸ κεκτημένον ἀγαθὸν τῆς
ἀποκαταστάσεώς σου.
Εἰς τὴν ἀνωτέρω ἔκκλησιν τοῦ παραλύτου
ἀνταποκρίθηκε ὁ Ἰησοῦς , καὶ ἔδρασε ὡς ὁ
ἄνθρωπος-ἀρωγὸς κατὰ τρόπον θεανθρώπινον,
ὅμως.
Εἰς τοὺς συγχρόνους μας καιρούς, τὰ ἀνθρω-
πιστικὰ προβλήματα ὑπάρχουν ἐν ὑπερεπαρ-
κείᾳ, ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει ἡ θεραπευτικὴ τῶν προ-
βλημάτων φυσικὴ παρουσία τοῦ Ἰησοῦ. Ὑπάρ-
χει ὅμως τὸ θεϊκὸ βούλημά Του. Καὶ αὐτὸ ἀνα-
λαμβάνουν νὰ ἐκπληρώσουν, ὡς ὁδηγητικὰ πα-
ραδείγματα, ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ἐμπνεόμενοι
ἀπό τὸ πνεῦμα Του. Δὲν εἶναι μόνον ἄνθρωποι
ἀφιερωμένοι εἰς τὴν λατρευτικὴν διακονίαν
τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν διακονίαν τῶν πνευ-
ματικῶν καὶ ὑλικῶν ἀναγκῶν τῶν ἐνδεῶν
ἀνθρώπων ὡς ἔργον διακονίας τοῦ Θεοῦ. Κατὰ
τὴν Ὀρθοδοξίαν μας, ὁ εὐσεβὴς διάκονος τοῦ
θεϊκοῦ βουλήματος δὲν ἔχει σχέσιν ἀποκλει-
στικῶς μὲ τὸν Θεὸν μέσω τῆς θείας λατρείας,
ἀλλὰ ἐμμέσως ἄμεση διὰ τῆς διακονίας τοῦ θε-
λήματος Του πρὸς τοὺς ἀνθρώπους («ἐφ’ ὅσον
ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων …. ἐμοὶ
ἐποιήσατε»). Ἡ σχέσις πρὸς τὸν τριαδικὸν Θεὸν
δὲν εἶναι κατακόρυφος, ἀλλὰ ὁριζοντία, δηλαδὴ
κοινωνικὴ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους καὶ μέσω
αὐτῶν ἀπογειώνεται ὁ πράγματι εὐσεβὴς ἄνθρω-
πος, κληρικός, μοναχὸς ἤ καὶ λαϊκὸς πρὸς τὸν
Θεόν.
Ἄνθρωποι καὶ ἱερεῖς μὲ τὰς αὐθεντικὰς
αὐτὰς προδιαγραφὰς εὑρίσκονται ἐν ἀνεπαρκεία
εἰς τὴν σημερινὴν κοινωνίαν τῆς Μετανεωτε-
ρικότητος. Ὑπῆρξεν συνεπῶς εὐλογία ἡ παρου-
σία τοῦ σήμερα σωματικὰ ἀπόντος ἀοιδίμου π.
Μάρκου Μανώλη. Ἐγκατέλειψε τὶς τέσσαρες δια-
στάσεις τοῦ φυσικοῦ κόσμου καὶ ἀνεχώρησε
πρὸς τὴν διάστασιν τοῦ ἀδιαστάτου, τὸν Θεόν.
Ἐδῶ παρέμεινε καὶ ἐτάφη ἡ σκληρὰ καταπονη-
θεῖσα σάρκα του.
Μερικοὶ ἀσφαλῶς θὰ σκεφθοῦν ὅτι ἔφυγε ἐνω-
ρίς. Ἐπὶ τῆ βάσει τῶν τεραστίων καθοδηγητι-
κῶν τῶν ψυχῶν ἀναγκῶν κρίνοντες θὰ ἔ-χουν
δίκαιον, ἐπειδὴ ὑ-πολογίζουν τὴν διάρκεια τῆς
ζωῆς του μὲ βάσιν τὰ χρόνια καὶ ὄχι μὲ βάσιν
τὰ ἔργά του. Ὁ ἀκαταπόνητος π. Μάρκος ἔζη-
σε πρακτικῶς διπλάσιον ἤ καὶ τριπλάσιον χρό-
νο τῶν χρόνων ποὺ θὰ καταγράφονται εἰς τὸ
ληξιαρχεῖον. Εἰς τὸ συμπέρασμα αὐτὸ ὁδηγεῖται
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 7
κάποιος εὔκολα ὅταν ἀθροίσει τὸ ποσὸν καὶ τὸ
ποιὸν τοῦ καθημερινοῦ λατρευτικοῦ ἔργου,
ὅταν ὑπολογίσει τὴν φιλανθρωπικήν του
δρᾶσιν, δηλαδὴ τὴν ὑλικὴν καὶ τὴν πνευμα-
τικὴν συμπαράστασιν εἰς τοὺς ἔχοντας ἀνά-
γκην, τότε θὰ συνειδητοποιήση ὅτι ἡ μία ἡμέρα
ἐγέμιζε μὲ ἔργα δύο ἤ καὶ τριῶν ἡμερῶν.
Ἡ πνευματική του ἀκτινοβολία καὶ ἡ ἐπι-
κεκτρωμένη εἰς τὸν ἄνθρωπον δρᾶσις του ὑπε-
ρέβη τὰ ὅρια τῆς ἐνορίας καὶ ἁπλώθηκε ἀκόμη
καὶ εἰς τοὺς ἐκτὸς Ἑλλάδος ὁμοδόξους.
Ὑπῆρξεν ἐνεργὰ παρὼν εἰς τὰς ἀνάγκας μορ-
φωμένων καὶ ἀμόρφωτων, εὐκαταστάτων καὶ
πτωχῶν, κοινωνικῶς καὶ πολιτικῶς ἰσχυρῶν,
ἀλλὰ καὶ προσώπων κοινωνικὰ ἀπαξιωθέντων
λόγῳ τῶν εἰδεχθῶν πράξεών των. Ὑπῆρξεν πτω-
χός, ἀλλὰ ἡ ἀκτινοβολία τῆς πνευματικότητος
του ἄνοιγε τὶς καρδιές καὶ ἀφύπνιζε τὴν φι-
λάνθρωπον διάθεσιν τῶν ἐχόντων.
Τὰ χρήματα αὐτὰ διοχέτευε ὡς καλὸς ἀγωγὸς
καλωσύνης πρὸς ἐκείνους, ποὺ εἶχαν ἀνάγκην.
Ὁ κληρικὸς σύμφωνα μὲ τὴν ἄδολη καὶ ἀνό-
θευτη Ὀρθόδοξη παράδοση εἶναι διαχειριστὴς
πνευματικῶν καὶ ὑλικῶν ἀγαθῶν. Δὲν ἀποθη-
κεύει τὰ ὑλικά, ὅπως ἐκεῖνος ὁ εἰσοδηματίας
τῆς παραβολῆς, ποὺ καρποφόρησαν οἱ ἀγροί
του, αὐξήθηκαν δηλαδὴ ἀσυνήθιστα τὰ εἰσο-
δήματά του καὶ ἔκτισε νέες τεράστιες ἀποθῆκες,
γιὰ νὰ τὰ ἀποθηκεύση καὶ νὰ ἐξασφαλίση, ὅπως
ἐσφαλμένως ἐνόμιζε, πολυετῆ μακροβιότητα. Ὁ
πλοῦτος καὶ ἄπιστος εἶναι καὶ δὲν συνοδεύεται
ὑποχρεωτικὰ ἀπὸ τὴν μακροβιότητα. Αὐτὸ
εἶναι τεκμηριωμένη διδασκαλία τῆς Ἁγίας
Γραφῆς καὶ τῆς Ἑλληνοπατερικῆς Παραδόσεως.
Ὁ π. Μᾶρκος διοχέτευε ἀπὸ τοὺς ἔχοντας πρὸς
ἐκείνους ποὺ εἶχαν ἀνάγκην. Αὐτὸ εἶναι τὸ με-
γαλεῖο τοῦ ἀνόθευτου ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ,-
καὶ ὄχι αὐτοῦ μόνον- ἡ ἐθελοντικὴ ἀναδιανομὴ
τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν πρὸς ἐκείνους, ποὺ ἀδυνα-
τοῦν νὰ καλύψουν τὶς ἀπολύτως στοιχειώδεις
ἀνάγκες ἐπιβιώσεως.
Ὁ π. Μᾶρκος ἐνέπνεε ἐμπιστοσύνην, ἐπειδὴ
εἶχεν ἀληθινήν, ἔμπρακτη πίστιν καὶ πλήρη
συνείδησιν τῆς ἀποστολῆς του. Ὁ εἰλικρινὰ καὶ
ἀπόλυτα πιστὸς ἄνθρωπος γίνεται καὶ κοινω-
νικὰ ἀξιόπιστος, ὡς φερέγγυος. Ἐνσάρκωνε τὴν
πνευματικότητα εἰς ἐποχὴν πνευματικῆς ἀνε-
παρκείας, καὶ τὴν ἀξιοπιστίαν εἰς ἐποχὴν κο-
ρυφώσεως τῆς ἀναξιοπιστίας.
Τὸ ἔργον του θὰ μποροῦσε νὰ χαρακτηρισθεῖ
ὡς κοινωνικόν, ἀλλὰ ἡ κοινωνικὴ καὶ ἀνθρω-
ποκεντρικὴ δρᾶσις του εἶχε ἀπολύτως πνευμα-
τοκεντρικὴ κατεύθυνσιν. Ἦταν ἄνθρωπος τοῦ
Πνεύματος.
Ὅσοι ἔλαβαν ὑλικήν, ἀλλὰ κυρίως πνευμα-
τικὴν βοήθειαν θὰ διατηρήσουν τοὺς λόγους
καὶ τὶς κατευθύνσεις του εἰς τὴν καρδιά τους.
Καὶ ὅσοι νοιώσουν παράπονον γιὰ τὴν ἀπουσία
του, θὰ πρέπει νὰ σκεφθοῦν ὅτι θὰ τὸν ἔχουν
κοντά τους, ἄν φροντίσουν νὰ διατηρήσουν εἰς
τὴν ζωή τους, ὄχι σαράντα ἡμέρες μόνον, τὸ
φῶς τῆς ἀναστάσεως ποὺ ἡ ἀναστροφὴ μὲ τὸν
ἀοίδιμον πατέρα Μᾶρκον ἄναψε μέσα τους.
Ἀμήν.
 Ἀρχιµ. π. Μάρκος Μανώλης, ὁ εὐγενής
«Μακάριοι οἱ νεκροὶ οἱ ἐν Κυρίῳ ἀποθνήσκοντες» (Ἀποκ. 14,13).
Τοῦ κ. Ἀθανασίου Σακαρέλλου, Θεολόγου - ∆ικηγόρου

Ὁ πολυσέβαστος καὶ ἰδιαίτερα ἀγα- ποῖος σὲ μιὰ ὁμιλία του σὲ πανεπιστη-

πητὸς π. Μάρκος σὲ ὅσους τὸν γνώρισαν, μιακὴ αἴθουσα γιὰ τὶς αἱρέσεις προσκάλε-
δὲν εἶναι πλέον ἀνάμεσά μας. Ὁ Κύριος, σε, ὅσους ἤθελαν νὰ ἐργαστοῦν στὸν ἀντι-
ὁ χορηγὸς τῆς ζωῆς, αιρετικὸ τομέα, νὰ τὸν
στὶς 16.4. 2010 τὸν κά- συναντήσουν. Πρῶτος
λεσε στοὺς οὐρανούς, ἔσπευσε ὁ π. Μάρκος, ὁ
ὅπου βρίσκονται οἱ ὁποῖος τόσο πολὺ ἐντυπω-
προαπελθόντες ἀπὸ σιάστηκε ἀπὸ τὸ πηγαῖο
τὸν ἐφήμερο αὐτὸν κό- καὶ ἁγιοπατερικὸ ἦθος
σμο κι’ ἀναμένουν τὴν τοῦ π. Χαραλάμπους,
μέλλουσα κρίση. ὥστε κατέστη ὑποτακτι-
Ὁ θάνατος εἶναι πι- κός του. Ὁ π. Χαράλα-
κρός. Εἶναι ὅμως καὶ μπος κατάγονταν ἀπὸ τὴν
πηγὴ μακαρισμοῦ γιὰ Ἀνάληψη Θέρμου, ποὺ
ὅσους ἔζησαν σύμφω- ἀσκήτεψε ὁ ἅγιος Ἰάκω-
να μὲ τὸ θέλημα τοῦ βος ὁ Νεομάρτυρας(
Κυρίου. Στὴν Ἁγία +1520). Σ’ ἕναν ἄλλο συ-
Γραφὴ διαβάζουμε ὅτι νοικισμὸ τοῦ Θέρμου, τὸ
τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μακα- Μέγα Δέντρο, γεννήθηκε
ρίζει τοὺς «ἐν Κυρίῳ» μετέπειτα καὶ ὁ ἱερομάρ-
ἀποθνήσκοντες, γιατί, τυρας ἅγιος Κοσμᾶς ὁ
ὅπως λέει στὴ συνέχεια, Αἰτωλὸς (1714 - 1779). Οἱ
«ἵνα ἀναπαύσων-ται ἐκ δύο αὐτοὶ ἅγιοι σημάδε-
τῶν κόπων αὐτῶν, τὰ ψαν τὴν ζωὴ τοῦ π. Χα-
δὲ ἔργα αὐτῶν ἀκολου- ραλάμπους. Καὶ αὐτὰ τὰ
θεῖ μετ’ αὐτῶν» ( Ἀπ. βιώματα, γιὰ τὸ Χριστὸ
14,13) καὶ τὴν Ἑλλάδα, μετέδω-
1. Γνωριμία καὶ σε ὁ μακαριστὸς γέροντας
ἀδιάπτωτη συνεργασία μου μὲ τὸν π. π. Χαράλαμπος στὸν νεαρὸ τότε ὑποτα-
Ἑορτὴ Ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ (19.1.2010)

Μάρκο γιὰ πάνω ἀπὸ πενήντα χρόνια,
ἀπὸ τὸ 1958, μοῦ δίνει τὴν δυνατότητα νὰ
ἔχω τὴν βέβαιη πεποίθηση ὅτι ὁ ἐκλεκτὸς
αὐτὸς κληρικὸς εἶναι ὄντως μακάριος,
γιατί ἔζησε καὶ ἀπέθανε «ἐν Κυρίῳ».
Ἀλλὰ ἄς κάνουμε πρῶτα ἕνα διάγραμμα
τῆς ζωῆς του.
Ὁ μακαριστὸς π. Μάρκος γεννήθηκε
στὴν Ἀθήνα τὸ 1937 ἀπὸ εὐλαβεῖς γονεῖς,
οἱ ὁποῖοι ἐνστάλαξαν στὴν ψυχή του τὴν
ἀγάπη στὸ Χριστό. Τὸ βαπτιστικό του ὄνο-
μα ἦταν Χαράλαμπος. Μετὰ τὶς τότε ἑξα-
τάξιες γυμνασιακὲς σπουδές, τὸ 1955 γρά-
φτηκε, κατόπιν ἐξετάσεων, στὴ Θεολογικὴ
Σχολὴ τῶν Ἀθηνῶν, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ
ἐργασθεῖ ἱεραποστολικὰ στὸ ἀγρὸ τοῦ Κυ-
ρίου (Ματθ, 13,38), βλέποντας ὅτι ὁ «θερι-
σμὸς πολὺς» (Ματθ. 9,37).
Τότε, ὁ Θεὸς ἔστειλε κοντά του τὸν ἀεί-
μνηστο π. Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, ὁ ὁ-
κτικό του, τὸν π. Μάρκο, τὰ ὁποῖα τὸν συ-
νόδευαν σ’ ὅλη του τὴ ζωή.
Τὸ 1961 ὁ π. Χαράλαμπος ἄρχισε νὰ
ἐκδίδει τότε κατὰ μήνα τὸν «ΟΡΘΟΔΟ-
ΞΟ ΤΥΠΟ». Τὴν εὐθύνη τῆς ἐφημερίδας
αὐτῆς ἀνέλαβε ἐξ ὁλοκλήρου ὁ π. Μάρ-
κος. Τὴν διατήρησε μέχρι τὸ θάνατό του.
Ὁ π. Χαράλαμπος ποτὲ δὲν ἀσχολήθηκε
μὲ τὴν σύνταξη τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου».
Ἡ προσοχὴ του ἦταν στραμμένη στοὺς βί-
ους τῶν ἁγίων καὶ τὰ ἄλλα βιβλία.
12.8.1965 ὁ π. Μάρκος ἔγινε μοναχὸς
στὴν Ἱερὰ Μονὴ Πετράκη, στὴν ὁποία
ἡγούμενος ἦταν τότε ὁ π. Χαράλαμπος.
Τοῦ δόθηκε τὸ ὄνομα Μάρκος, πρὸς τιμὴν
τοῦ ἁγίου Μάρκου Εὐγενικοῦ. Τὸν ἴδιο
χρόνο (22.8.65) χειροτονήθηκε διάκονος.
Ὡς διάκονος παρέμεινε περίπου εἴκοσι
χρόνια, γιατί ὁ τότε Ἀρχιεπίσκοπος
Ἀθηνῶν Σεραφεὶμ ἐμπόδιζε τὴν χειροτο-
(Συνέχεια στὴ 9 σελίδα)

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 8
 Ἀρχιµ. π. Μάρκος Μανώλης, ὁ εὐγενής
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 8 σελίδα)
νία του. Αἰτία ἦταν τὸ ὅτι ὁ π. Μάρκος,
ὅταν κάποτε ἐτελεῖτο μνημόσυνο τοῦ Πα-
τριάρχου Ἀθηναγόρα στὴ Μονὴ Πετρά-
κη, φώναξε ὅτι
εἶναι αἱρετικός.
6.8.1984 ὁ μη-
τροπολίτης
Ἀττικῆς Δωρό-
θεος τὸν παρέ-
λαβε καὶ τὸν
χειροτόνησε ἱε-
ρέα. Ὁ Ἀρχιεπί-
σκοπος Σερα-
φεὶμ ζήτησε
ἀπὸ τὸν Μη-
τροπολίτη Δω-
ρόθεο νὰ τὸν
στείλει στὴν πιὸ
μικρὴ καὶ ἀπό-
μακρη ἐνορία.
Ἔτσι, ὁ π. Μάρκος τοποθετήθηκε στὸν
Στὸ Ἅγιο Ὄρος, μὲ τὸν π. Θεόκλητο Διονυσιάτη
Ἅγιο Γεώργιο Διονύσου, στὸν ὁποῖο, ὅταν
πῆγε, βρῆκε νὰ ἐκκλησιάζονται ἐλάχιστοι
πιστοί. Ἀπὸ τὴν ἑπόμενη ὅμως Κυριακή το
ἐκκλησίασμα ἄρχισε νὰ αὐξάνεται ἁλμα-
τωδῶς, μέχρι ποὺ ἡ ἐνορία αὐτὴ κατέστη
τὸ καταφύγιο, στὸ ὁποῖο ἐκκλησιάζονταν
μεγάλος ἀριθμὸς πιστῶν.
2. Ὁ π. Μάρκος ἔζησε καὶ ἀπέθανε «ἐν
Κυρίῳ»! Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὅ,τι ἔκανε ἀπέ-
βλεπε στὴ σωτηρία του. Σωτηρία σημαίνει
ἐπάνοδο τοῦ ἀνθρώπου στὴν προπτωτικὴ
κατάσταση τῶν πρωτοπλάστων. Αὐτὸ
μπορεῖ νὰ τὸ πετύχει ὁ καθένας μόνο μὲ
τὴν ὀρθὴ πίστη καὶ τὰ ὀρθὰ ἔργα. Ὁ π.
Μάρκος ἀ-φιέρωσε τὸν ἑ-αυτό του στοὺς
δύο αὐτοὺς τομεῖς τῆς πνευματικῆς ζωῆς.
Ἡ ὀρθὴ πίστη ὑπῆρξε τὸ κύριο μέλημά
του σ΄ ὅλη του τὴ ζωή. Ὀρθὴ πίστη εἶναι
ἡ Ὀρθοδοξία, ὅπως τὴν δίδαξαν οἱ Πατέ-
ρες τῆς Ἐκκλησίας. Πάνω ἀπὸ τὴν ὀρθὴ
πίστη ὁ π. Μάρκος δὲν ἔβαζε τίποτε. Οὔτε
καὶ αὐτὴ τὴ ζωή του. Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε ζή-
τησε νὰ ἐργαστεῖ κοντὰ στὸν π. Χαράλα-
μπο στὸν ἀντιαιρετικὸ ἀγώνα. Γι’ αὐτὸ
ἔλαβε καὶ τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Μάρκου
Εὐγενικοῦ, προμάχου τῆς Ὀρθοδοξίας
ἐναντίον τοῦ παπισμοῦ, τὸν ὁποῖο ἡ
Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐξυμνεῖ μὲ τὰ ἑξῆς
λόγια: «Πανοπλίαν ἄμαχον ἐνδεδυμένος,
τὴν ὀφρύν, κατέσπασας, τῆς δυτικῆς
ἀνταρσίας, ὄργανον τοῦ Παρακλήτου γε-
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 9
γενημένος, πρόμαχος Ὀρθοδοξίας προβε-
βλημένος. διὰ τοῦτο σοι βοῶμεν. Χαίροις
ὢ Μάρκε, ὀρθοδόξων καύχημα»!
Αὐτὸ ἦταν τὸ πρότυπο ζωῆς τοῦ π.
Μάρκου. Αὐτὸ
τὸ πρότυπο ἀ-
ποτύπωσε καὶ
στὸν «Ὀρθόδ-
οξο Τύπο», τὸν
ὁποῖο κατέστη-
σε τὸ περισσό-
τερο ἀντιαιρε-
τικὸ ὄργανο,
καὶ ἰδιαίτερα
ἀντιπαπικό,
ἀπὸ ὅσα ἔντυ-
πα κυκλοφο-
ροῦν στὴ Ἑλ-
λάδα.
Οἱ ἄνθρωποι
συνήθως λένε
ὅτι πιστεύουν στὸ Θεό. Πιστεύουν ὅμως
σὲ μιὰ ἀπροσδιόριστη «ἀνώτερη δύναμη».
Τὴν πίστη αὐτὴ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλη-
σίας ὀνομάζουν «ψιλὴ πίστη». Αὐτὴ τὴν
πίστη διαθέτουν καὶ οἱ δαίμονες, οἱ ὁποῖοι,
ὅπως λέγει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος «τὰ
δαιμόνια πιστεύουσι καὶ φρίσσουσι» (Ἰακ.
2.19). Οἱ Πατέρες μιλᾶνε γιὰ μιὰ ἄλλη πί-
στη ἡ ὁποία «μεθιστάνει ὅρη» (Α´ Κορ.
13.2). Γιὰ τὴν πίστη αὐτὴ μιλάει ὁ Εὐαγ-
γελιστὴς Ἰωάννης ὁ ὁποῖος λέει «ὁ πι-
στεύων εἰς αὐτὸν οὐ κρίνεται» (Ἰω. 3.18).
Ὁ π. Μάρκος ὄχι μόνο γνώριζε τὴ διάκρι-
ση αὐτή, ἀλλὰ συνεχῶς προσπαθοῦσε νὰ
ἀποκτήσει τὴν σώζουσα αὐτὴ πίστη, τὴν
ὁποία ὅσοι πιστοὶ ἀπόκτησαν δὲν θὰ κρι-
θοῦν τὴν μέρα τῆς Κρίσεως, ἀλλὰ καὶ θὰ
κρίνουν τὸν κόσμον( Α´ Κορ. 6, 2-3).
Ὑπῆρξε ὄντως ὁ ἄνθρωπος τῆς ὀρθῆς πί-
στεως καὶ γιὰ τὴν ὁποία ἀγωνίστηκε σὲ
ὅλη του τὴ ζωή.
Ὁ π. Μάρκος ἀγαποῦσε ὅλους τοὺς
ἀνθρώπους. Ἀκόμα καὶ τοὺς αἱρετικούς,
ἔστω καὶ ἂν κατεῖχαν ὕψιστα ἐκκλησια-
στικὰ ἀξιώματα. Ὅμως, ὅπου συναντοῦσε
αἵρεση, ὑπῆρξε ἄτεγκτος καὶ ἀνυποχώρη-
τος στὶς ἐπικρίσεις του γι’ αὐτές.
Ἰδιαίτερο ὑπῆρξε τὸ ἐνδιαφέρον του
γιὰ τὰ σύγχρονα ἐκκλησιαστικὰ ζητήμα-
τα, γιὰ τὰ ὁποῖα ἀπὸ ταπείνωση ζητοῦσε
τὴ γνώμη καὶ τὴν συμβουλὴ ὁρισμένων
(Συνέχεια στὴ 10 σελίδα)
 Ἀρχιµ. π. Μάρκος Μανώλης, ὁ εὐγενής
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 9 σελίδα)
καταξιωμένων προσώπων, ὅπως τοῦ π.
Σπυρίδωνος Μπιλάλη, τοῦ π. Ἐπιφανίου
Θεοδωροπούλου, τοῦ καθηγητοῦ Κ.
Μουρατίδη, τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιά-
τη κ.ἄ.
Τὰ ὀρθὰ ἔργα εἶναι ἡ τήρηση τῶν
ἐντολῶν τοῦ Κυρίου. Συνήθως, πολλοὶ πι-
στοὶ περιορίζουν τὴν πνευματικὴ ζωὴ μό-
νο στὶς καλὲς πράξεις, ἀδιαφορώντας γιὰ
τὰ θέματα τῆς πίστεως, νομίζοντας ὅτι
αὐτὰ ἀνήκουν στὴν ἁρμοδιότητα ἄλλων,
ὅπως εἶναι οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ θεολόγοι.
Ὑπερτονίζοντας ἔτσι τὴν σημασία τῶν
καλῶν ἔργων ὁδηγοῦνται στὸν λεγόμενο
«εὐσεβισμὸ» ἢ «πιετισμό», ποὺ ἀποτελεῖ
αἵρεση. Ὁ κίνδυνος αὐτός, ποὺ καλλιερ-
γεῖται στὴν Ἑλλάδα σὲ ὁρισμένους χώ-
ρους, συνεῖχε τὸν π. Μάρκο. Προσπα-
θοῦσε συνεχῶς νὰ τὸν ἀπομακρύνει ἀπὸ
τὸ περιβάλλον του. Καὶ αὐτὴ τὴ γραμμὴ
ἐπέβαλε καὶ στὸν «Ὀρθόδοξο Τύπο».
Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι τὰ καλὰ
ἔργα ἔχουν τεράστια σημασία γιὰ ἕνα
Ὀρθόδοξο πιστό. Ὄχι ὅμως, ὅταν εἶναι
ἀποκομμένα ἀπὸ τὴν ὀρθὴ πίστη. Ὅταν
δὲν προέρχονται ἀπὸ ἀρετές, ἀλλὰ εἶναι
ἀποτέλεσμα καλῶν σκέψεων. Ὅσα καλὰ
ἔργα καὶ ἂν κάνει ἕνας ὄχι ἐνάρετος
ἄνθρωπος, εἶναι ἄχρηστα γιὰ τὴ σωτηρία
του. Ὁ π. Μάρκος ἦταν κατάφορτος ἀπὸ
ἀρετὲς καὶ καλὰ ἔργα.
Ἦταν κατ’ ἀρχὴν ἄνθρωπος ἀνιδιοτε-
λοῦς καὶ ἀδιάκριτης πρὸς ὅλους ἀγάπης.
Τὸ πρόβλημα κάθε ἀνθρώπου ποὺ τὸν
πλησίαζε τὸ καθιστοῦσε καὶ δικό του πρό-
βλημα. Πλῆθος ἀνθρώπων ἔβγαλε ἀπὸ
δύσκολες καταστάσεις, ἰδίως οἰκονομικές,
διαμοιράζοντας μέχρι τὸ τελευταῖο λεπτό,
ἀπὸ ὅ,τι χρήματα συνέβαινε νὰ εἶχε ἐπά-
νω του. Ὁ μισθός του ἐξαφανίζονταν ἀπὸ
τὴν πρώτη μέρα τῆς μισθοδοσίας του. Τὸν
μοίραζε στοὺς ἐνδεεῖς. Γιὰ τὸν ἑαυτό του
δὲν κρατοῦσε ἀπολύτως τίποτε. Γι’ αὐτὸ
ὁ ἴδιος ζοῦσε φτωχικὰ καὶ λιτοδίαιτα. Μο-
λονότι ἀντιλαμβάνονταν ὅτι μερικὰ ἄτο-
μα ἐκμεταλλεύονταν τὴν καλοσύνη του,
ποτὲ δὲν προσέβαλε τὰ ἄτομα αὐτά. Πά-
ντοτε τοὺς μιλοῦσε μὲ εὐγένεια, προσή-
νεια καὶ ταπείνωση. Ἀπὸ εὐγένεια ψυχῆς
δὲν στενοχωροῦσε κανένα ἄνθρωπο.
Ἦταν στὸ ἔπακρο εὐγενής, τίτλο μὲ τὸν
ὁποῖο τὸν ἀποκαλοῦμε στὸ ἄρθρο αὐτό.
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 10
Οἱ πιὸ πάνω ἀρετές, ποὺ κοσμοῦσαν τὸν
π. Μάρκο, δὲν ἦταν οἱ μόνες. Εἶχε ὅλες τὶς
ἀρετές, προσαρμοσμένες σὲ ἕνα παναρμό-
νιο σύνολο. Πολλὲς φορὲς οἱ χριστιανοὶ
ἀγωνίζονται νὰ ἀναπτύξουν μιὰ ἀρετή,
Θεοφάνεια στὴν Ἱ. Μ. Ἁγίου Παντελεήμονα Πεντέλης μὲ
ἐνῶ παραμελοῦν ὅλες τὶς ἄλλες. Αὐτὸ μοι-
τὸν πολυσέβαστο, μακαριστὸ γέροντα π. Σίμωνα (1974)
άζει μὲ ἔγχορδο ὄργανο μὲ μιὰ μόνο χορ-
δή, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ βγάλει μουσική.
Στὸν π. Μάρκο οἱ ἀρετὲς ἦταν ἐναρμόνιες
σὲ ἕνα θαυμαστὸ μουσικὸ σύνολο.
Ὁ π. Μάρκος κάθε μέρα τελοῦσε τὴ
θεία Λειτουργία. Ἀπέδιδε μεγάλη σημασία
στὴ λειτουργικὴ ζωή. Σὲ κάθε Λειτουργία
τὸν ἔβλεπαν οἱ πιστοὶ νὰ μεταρσιώνεται σὲ
ἄλλο κόσμο. Τὸ ὑπόλοιπο τῆς μέρας τὸ
ἀφιέρωνε στὰ ποιμαντικά του καθήκοντα.
Ἔτρεχε κοντὰ σὲ πάσχοντες, σὲ ἐνδεεῖς,
σὲ φυλακισμένους, Ἐξομολογοῦσε κάθε
μέρα ἑκατοντάδες ἄτομα καὶ μετέφερε τὴ
θεία Κοινωνία σὲ ἀσθενεῖς. Σπίτι του πή-
γαινε συνήθως τὶς μεσονύκτιες ἢ μεταμε-
σονύκτιες ὧρες καταπονημένος, γιὰ νὰ
ἀναπαυθεῖ ἐλάχιστα.
3. Ὁ π. Μάρκος ἦταν μιὰ πολύπλευρη
προσωπικότητα. Εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ
ἐκθέσουμε κάθε πτυχὴ τῆς προσωπικότη-
τάς του. Ἐδῶ, θὰ ἐπισημάνουμε μόνο μιὰ
πτυχὴ ἀπὸ αὐτές, ποὺ νομίζουμε ὅτι εἶναι
ἄγνωστη στοὺς περισσοτέρους.
Ὁ π. Μάρκος ὄχι μόνο γνώριζε πολὺ
καλὰ τὴν πατερικὴ θεολογία, ποὺ ἀντιπρο-
σωπεύει τὴν ὀρθὴ πίστη, ἀλλὰ καὶ τὴν βίω-
νε. Δὲν εἶναι ἀρκετὸ νὰ γνωρίζει κάποιος
τὴν πίστη, ἀλλὰ πρέπει καὶ νὰ τὴν καθιστᾶ
καὶ βίωμά του. Διαφορετικὰ καὶ ἡ πίστη
αὐτὴ εἶναι ἄχρηστη. Μὲ βάση τὴ βιωματικὴ
πίστη σκέπτονταν καὶ ἐνεργοῦσε ὁ π. Μάρ-
κος. Αὐτὸ ἦταν ἡ μέριμνα καὶ ἡ ἀγωνία
(Συνέχεια στὴ 11 σελίδα)
 Ἀρχιµ. π. Μάρκος Μανώλης, ὁ εὐγενής
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 10 σελίδα)
του. Φοβόταν ἀνὰ πᾶσα στιγμή, μήπως
ἄθελά του ξεφύγει ἀπὸ αὐτή. Γι’ αὐτὸ ἔτρε-
φε ἰδιαίτερο σεβασμὸ καὶ ἐκτίμηση στὸν
ἀείμνηστο π. Ἰωάννη Ρωμανίδη, κύριο
ἐκφραστὴ στὶς μέρες μας τῆς θεολογίας
αὐτῆς, ἀλλὰ καὶ στοὺς συνεχιστὲς τοῦ
ἔργου του, ὅπως εἶναι ὁ σεβ. Μητροπολί-
της Ναυπάκτου Ἱερόθεος, ὁ ἱερομόναχος
π. Μάξιμος Λαυριώτης καὶ ὁ π. Γεώργιος
Μεταλληνός. Μάλιστα, ὅταν ὁ π. Μάρκος
διάβασε τὴν περίφημη ἀλληλογραφία τῶν
μακαριστῶν π. Ἰωάννου Ρωμανίδη καὶ
Παναγιώτη Τρεμπέλα, τὴν ὁποία ἐξέδωσε
πρόσφατα ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός,
ἐνθουσιάστηκε τόσο, ὥστε μοῦ εἶπε ὅτι τὸ
βιβλίο αὐτὸ ἄλλαξε τὴ ζωή του! Σὲ κάθε
εὐκαιρία ρωτοῦσε τί λέει ὁ π. Ἰωάννης γιὰ
τὸ κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα.
Ἐνθυμοῦμαι, ὅταν παλαιότερα κάθε
Πέμπτη γίνονταν μιὰ συνάντηση τῶν συ-
νεργατῶν τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου», γί-
νονταν κριτικὴ τοῦ νέου φύλλου τῆς ἐφη-
τεινὸ ὁρόσημο στὴν ἐποχή μας. Πιστεύο-
με ὅτι τὸ ἅγιο παράδειγμά του θὰ ἐμπνεύ-
σει καὶ ἄλλα πρόσωπα νὰ τὸν μιμηθοῦν,
τὸν μιμητὴ τῶν ἁγίων Πατέρων, γιὰ νὰ
ἀγωνισθοῦν τὸν καλὸν ἀγώνα τῆς Ὀρθο-
δοξίας.
Ἄς ἐλπίσουμε ὅτι ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ τώρα βρί-
σκεται, κοντὰ στὸν θρόνο τοῦ Κυρίου θὰ
τὸν παρακαλεῖ, νὰ ἀναδείξει καὶ ἄλλους
ἐργάτες στὸν ἀγρό του μὲ τὸν ἴδιο ζῆλο,
ἀλλὰ καὶ τὶς ἴδιες καταβολὲς καὶ προϋπο-
θέσεις μὲ αὐτόν.
Νὰ ἔχουμε τὴν εὐχή του καὶ τὶς προσευ-
χές του.
Στὴ μνήμη
τοῦ πνευματικοῦ μας
πατέρα Μάρκου
Τώρα ποὺ ὁ Παντοδύναµος, πνευµατικὲ πατέρα,

μερίδος ὡς καὶ προετοιμασία τοῦ ἑπομέ-

κοντά Tου σὲ ἐκάλεσε µὲ «βάγια κι ὡσαννά»,

νου. Ὅταν συνέβαινε καμιὰ φορα νὰ ἐπι-

θαρροῦµε πιὰ πὼς δὲ θὰ ᾽ρθεῖ γιὰ µᾶς χαρᾶς ἡµέρα

κριθοῦν ὁρισμένες θέσεις, οἱ ὁποῖες ἦταν

καὶ πὼς δε θὰ γελάσουνε τὰ χείλη µας ξανά.

καθόλα πατερικές, ἀλλὰ ἄγνωστες σὲ συ-

νεργάτες, ὁ π. Μάρκος λάβαινε τὸ λόγο
Μὰ Ἐκεῖνος, ποὺ σὰν ἥλιος στὸν κόσµο ἔχει ἀνατείλει

καὶ μὲ σθένος ὑπερασπίζονταν τὶς θέσεις

καὶ τ᾽οὐρανοῦ τὰ πετεινὰ τρέφει καὶ κυβερνᾶ,
µὲ τὴ δική σου προσευχὴ ἄς ἤτανε νὰ στείλει

αὐτὲς μὲ θεολογικὰ ἐπιχειρήματα, ποὺ κα-

παρηγοριὰ καὶ βάλσαµο σὲ µᾶς τὰ ὀρφανά.

τέπλησσαν γιὰ τὸ βάθος τῆς θεολογικῆς

σκέψεώς του. Γιὰ τὴν θεολογική του αὐτὴ
Ὁ θάνατός σου ἔφερε πολὺ µεγάλο πόνο

σκέψη ποτὲ δὲν ἔκανε ἐπίδειξη γνώσεων,

ὄχι µόν᾽ στὸ ∆ιόνυσο µὰ καὶ σὲ ἄλλα µέρη

ἀλλὰ πάντοτε τὴν χρησιμοποιοῦσε ὡς

κι ἦρθαν χιλιάδες ἄνθρωποι, γιὰ νὰ σὲ δοῦνε µόνο,

ὁμοβροντία γιὰ νὰ ἐξουδετερώσει κάθε

στερνὴ φορὰ ν᾽ ἀσπαστοῦν τὸ ἅγιό σου χέρι.

ἀντιπατερικὴ ἄποψη.
Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ἡ πατερικὴ
Ὅλοι µιλοῦν γιὰ σένανε, σὲ ὅλους µας θὰ λείψεις,
στὶς φυλακές, στὰ ἱδρύµατα, στοὺς ἄρρωστους ἀνθρώπους,

θεολογία ἦταν τὸ στήριγμα τοῦ π. Μάρ-

σ᾽αὐτοὺς ποὺ ἡ ἀγάπη σου τοὺς ἔδιωχνε τὶς θλίψεις

κου, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀντλοῦσε τὴν δύναμη

χωρὶς ποτέ σου νὰ νοιαστεῖς γιὰ κούραση καὶ κόπους.

καὶ τὶς ἐμπνεύσεις τῶν ἐνεργειῶν του. Ἂν

δὲν γνώριζε καὶ βίωνε τὴν θεολογία αὐτή,
Πόσοι κοντά σου ἔβρισκαν ξεκούραστο λιµάνι,

θὰ ἦταν ἕνας ἄλλος, ἕνας συνηθισμένος

σὲ πόσους ἔδωσες χαρά, γαλήνη καὶ ἐλπίδα!

κληρικός, κατάφορτος βέβαια ἀπὸ καλὰ

Τὸν λαβωµένο µόνο ἐσὺ τὸν ἔκανες νὰ γιάνει,

καὶ ἀλτρουϊστικὰ ἔργα, ὅπως εἶναι οἱ πά-

γιὰ τὸν χαµένο ἤσουνα ἡ σωστικὴ πυξίδα.

στορες τῶν Παπικῶν καὶ τῶν Προτεστα-

ντῶν, ὄχι ὅμως ὁ π. Μάρκος, ποὺ γνωρί-
Μὲ τὴν ταπεινοσύνη σου καὶ µὲ τὶς συµβουλές σου

σαμε, ὁ σύγχρονος πάπα – Πλανᾶς, τὸν

χάριζες ἀνακούφιση στὶς ἐξοµολογήσεις

ὁποῖο τόσο ἀγάπησαν ὅσοι τὸν γνώρισαν

κι ὅσους ἀνάγκη σ᾽εἴχανε πάντα στὶς προσευχές σου

καὶ κατὰ χιλιάδες ἔσπευσαν νὰ τὸν ἀπο-

παρακαλοῦσες τὸ Θεὸ νὰ τοὺς παρηγορήσεις.

χαιρετήσουν στὴν ἐξόδια ἀκολουθία του

στὶς 17 Ἀπριλίου 2010, στὸν ἅγιο Γεώργιο
Τώρα κοιµᾶσαι ἥσυχος πλάϊ στὴν ἐκκλησία,

Διονύσου, ὅπου βρίσκεται καὶ ὁ τάφος

ἐκεῖ ποὺ ὅλοι ἀνοίξαµε ἕνα καινούργιο τάφο

του.
κι ὅσοι περνοῦν θὰ παίρνουνε τὴ θεία σου εὐλογία
καὶ θὰ µιλοῦν µὲ θαυµασµὸ γιὰ τὸν πατέρα Μάρκο.
Μαρία Συμεὼν
Ὁ π. Μάρκος ὑπῆρξε πραγματικὰ φω-

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 11
 «ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ»
Εὐλαβικὴ ἐπικήδεια ἀναφορὰ γιὰ τὸν µακαριστὸ Γέροντα π. Μάρκο Μανώλη
Τί λόγια νὰ βρεῖ κανεὶς νὰ πεῖ ὅταν κηδεύε-
ται ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἐνσάρκωνε τὴν ἀγάπη;
Μὲ τί ὕμνους καὶ μὲ ποιά φωνὴ νὰ ψάλουμε
ξόδι στὸν πνευματικό μας πατέρα, ποὺ σκέ-
παζε ὅλα του τὰ πνευματικὰ παιδιὰ μὲ τὴν πιὸ
ζεστὴ ἀγκαλιὰ καὶ τὰ κοιτοῦσε μὲ τὸ πιὸ
γλυκὸ χαμόγελο τοῦ κόσμου; Εὐλαβικὸς προ-
σκυνητὴς προσέρχομαι ἀπὸ μακριά, Γέροντα,
νὰ γονατίσω καὶ νὰ φιλήσω τὸ ἅγιο χέρι σου
Συνομιλία μὲ τὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Θεόφιλον Γ´
καὶ νὰ ζητήσω τὴ συγγνώμη καὶ τὴν εὐχή σου.
Συγγνώμη γιὰ τὶς στιγμές, ποὺ σὲ κούρασα ἢ
σὲ στενοχώρησα. Εὐχή, γιὰ νὰ μπορέσω νὰ πῶ
δυὸ φτωχὰ λόγια στὴν ἀγάπη σου, γιατὶ τῆς
χρωστάω τόσα ὅσο λίγοι.
Τῆς χρωστάω ἄπειρα, γιατὶ ἀπὸ τὰ παιδικά
μου χρόνια ἔζησα κοντά σου αὐτὸ ποὺ θὰ πεῖ
ἁγιότητα. Ἔζησα τὸν πνευματικὸ καθοδηγη-
τή, ποὺ μὲ ἔπαιρνε ἀπὸ τὸ χέρι, γιὰ νὰ μὲ προ-
φυλάξει ἀπὸ τοὺς κινδύνους τοὺς ὁρατοὺς καὶ
τοὺς ἀόρατους καὶ νὰ μὲ διδάξει τὶς αἰώνιες
ἀξίες τῆς πίστεώς μας καθὼς καὶ τὴν ἀληθινὴ
θεολογία. Εὐτύχησα ἐπίσης νὰ διακονήσω κο-
ντά σου ἐπὶ ἑπταετία ὡς ἱεροψάλτης, καὶ νὰ
ἀπολαύσω συμπαράσταση γενναία καὶ ἀφει-
δώλευτη γιὰ τὴν ψαλτικὴ καὶ τὶς σπουδές μου.
Καὶ τώρα, τί νὰ πῶ ἢ τί νὰ ψάλλω ἐγὼ στὴν
ταφή σου; Θέλω, ἀλλὰ δὲν μπορῶ νὰ ἀπαρ-
ριθμήσω τὶς ἀρετὲς καὶ τὶς πράξεις σου, ποὺ σὲ
καθιέρωσαν νὰ εἶσαι στὶς καρδιὲς ὅλων ὅσων
σὲ γνώρισαν ἀπὸ κοντὰ ὁ Ἅγιος Πατέρας καὶ
μάλιστα ἤδη ἐν ζωῇ. Θὰ ψελλίσω μόνο δυὸ λέ-
ξεις, ποὺ δὲν εἶναι σίγουρα ἰσάξιές σου, ξέρω
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 12
Τοῦ κ. Ἀθ αν ασ ίο υ ∆ε σπ τό τ η ∆ρ. Θεολογίας
ὅμως ὅτι πρέπει νὰ τὶς πῶ, γιὰ νὰ θυμόμαστε
ὅλοι τὸ παράδειγμά σου.
Θὰ ξεκινήσω ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἀγάπησες πολύ,
Ἅγιε Πατέρα, τόσο πολύ, ὅσο ἐλάχιστοι: τὴν
τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας. Δὲν ἔχω πιὸ
ἱερὴ παράσταση μέσα μου ἀπὸ τὶς ἀναμνήσεις
τῶν ἀμέτρητων λειτουργιῶν ποὺ τελοῦσες καὶ
ἐγὼ κοντά σου ἔψελνα. Θὰ θυμηθῶ χαρακτη-
ριστικά ἕνα γεγονὸς ποὺ τὸ ξέρουν λίγοι, ὅταν
μιὰ παραμονὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ψάλαμε
πρῶτα σὲ ἀγρυπνία στὴν Κηφισιά, μετὰ μέχρι
τὰ ξημερώματα δεύτερη ἀγρυπνία στὸ Σπα-
τατζίκι καὶ τὸ πρωΐ τρίτη Θεία Λειτουργία
στὸν Ἅγιο Γεώργιο Διονύσου*. Ἀδιάκοπη
Θεία Λειτουργία ἡ ζωή σου, Γέροντα! Ἀδιά-
κοπη εὐχαριστία στὸν Θεὸ καὶ εὐλογία στὸν
συνάνθρωπο. Πατέρα, πάντοτε ἔκρυβες τὶς
θεῖες ἐμπειρίες ποὺ εἶχες στὶς ἱερὲς τελετὲς καὶ
τὴν προετοιμασία ποὺ ἔκανες, γιὰ νὰ τὶς ζή-
σεις αὐτές. Ἐμεῖς ὅμως ἀφουγκραζόμασταν
τὸ θεῖο σου ἔρωτα καὶ θαυμάζαμε τὴν ἀσκη-
τική σου ζωή, τὴν καθημερινή σου ἀγωνία ὄχι
μόνο γιὰ νὰ παραστεῖς ἐνώπιον τοῦ Ἁγίου Θυ-
σιαστηρίου μὲ καθαρὴ συνείδηση, ἀλλὰ καὶ
γιὰ τὸ πῶς θὰ ψαλοῦν καὶ θὰ τελεσθοῦν ὅλες
οἱ ἀκολουθίες ὑποδειγματικά.
Θὰ σταθῶ ἐδῶ, Γέροντα, γιατὶ ἤσουν λά-
τρης τῆς παραδόσεώς μας καὶ ἐξαιρέτως τῆς
βυζαντινῆς μουσικῆς. Ἐλάχιστοι κληρικοὶ
καλλιέργησαν καὶ προώθησαν τὴν ἱερὰ τέχνη
τῆς Ὀρθόδοξης Λατρείας μας, ὅπως ἐσύ. Τί
νὰ πρωτοθυμηθῶ; Τὴν κατανυκτικὴ φωνή
σου, ποὺ ἀπέδιδε μὲ ἀνεπανάληπτη ἠρεμία καὶ
ἁρμονία σὲ ὅλους τοὺς ἤχους τὶς ἱερατικὲς
ἐκφωνήσεις; Τὰ μαθήματα βυζαντινῆς μου-
σικῆς, ποὺ ἐπεδίωκες νὰ γίνονται καὶ στὸν
Ὀρθόδοξο Τύπο καὶ στὸ Διόνυσο; Τὶς χορω-
δίες, ποὺ καλοῦσες καὶ ἀπὸ τὸ δικό σου ὑστέ-
ρημα φιλοξενοῦσες; Τοὺς φιλόφρονες λόγους
στὸ τέλος σχεδὸν κάθε Θείας Λειτουργίας
πρὸς τοὺς εὐλαβεῖς ἱεροψάλτες; Γεροντάδες
ὑπῆρξαν, ὑπάρχουν καὶ θὰ ὑπάρξουν πολλοί,
ἀλλὰ τέτοιο πάθος γιὰ τὴν ψαλτικὴ τὸ εἶχαν
μόνον λίγοι.
Σὲ ἀγαπήσαμε πολὺ οἱ ψάλτες, Ἅγιε Πάτερ,
ἀσύγκριτα, ὅμως, περισσότεροι εἶναι αὐτοί,
ποὺ σὲ ἔχουν στὴν καρδία τους, ἐπειδὴ εἶχαν
τὴν εὐκαιρία νὰ σὲ συμβουλευθοῦν πνευματι-
κά. Ποιός ἦρθε νὰ ἐξομολογηθεῖ σὲ σένα καὶ
δὲν αἰσθάνθηκε ὅτι συνομιλεῖ μὲ ἕναν ἄνθρω-
πο, ποὺ εἶναι πλήρης ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος; Ἐκεῖ, Γέροντα, ξεδιπλωνόταν τὸ
ἀσύγκριτο μεγαλεῖο τῆς ἀγάπης σου. Δεχό-
σουν χιλιάδες πνευματικὰ τέκνα ἐπὶ καθημε-
ρινῆς βάσεως, νὰ τὰ ἀκούσεις, νὰ τὰ παρηγο-
ρήσεις, νὰ τὰ συμβουλεύσεις. Ὁλόκληρο τὸ
(Συνέχεια στὴ 13 σελίδα)
 «ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ»
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 13 σελίδα)
Πανελλήνιο μιλᾶ γιὰ τὴν ξεχωριστή σου διά-
κριση, ποὺ μποροῦσε νὰ ἀναπαύσει τὶς ψυχὲς
ὅλων, ἀκόμη καὶ τῶν πλέον ἀπελπισμένων καὶ
ἁμαρτωλῶν. Ἐσὺ ἤσουν αὐτός, ποὺ ἔτρεξες
καὶ στὰ πλέον περιθωριακὰ ἄτομα τῆς κοινω-
νίας, γιὰ νὰ τοὺς παρασταθεῖς ὄχι μόνον πνευ-
ματικὰ ἀλλὰ καὶ ὑλικά. Ἐσύ ἤσουν αὐτὸς ποὺ
δὲν περιόριζε τὴ σχέση μὲ τὰ πνευματικά του
τέκνα μόνον στὸ πετραχήλι, ἀλλὰ ἔτρεχες πα-
ντοῦ γι᾿ αὐτὰ καὶ δὲ φειδόσουν καμιᾶς θυσίας
γιὰ χάρη τους. Μέχρι καὶ στὰ δικαστήρια καὶ
στὴ φυλακὴ ἔμπαινες, γιὰ νὰ ὑποστηρίξεις
τοὺς ἀδικημένους καὶ νὰ συμπαρασταθεῖς
στοὺς καταδικασμένους. Γι᾿ αὐτὸ δὲν εἶναι
καθόλου τυχαῖο, ποὺ οἱ ἄνθρωποι σὲ ἀποκα-
λοῦσαν ἐν ζωῇ «ἅγιο τῶν φυλακισμένων».
Ἀλλὰ καὶ ἡ ἐφημερίδα, ποὺ νυχθημερὸν
διόρθωνες καὶ ἐπιμελεῖσο, ἅγιε τοῦ Θεοῦ, ὁ
«Ὀρθόδοξος Τύπος» ἦταν τὸ ἴδιο δυναμικὴ
καὶ πολύτιμη ὅπως ἐσύ. Πολλοί παρεξήγη-
σαν καὶ πολέμησαν τὸ πρόσωπό σου εἴτε
ἐπειδὴ δὲν ἀνέχονταν εἴτε ἐπειδὴ δὲν κατα-
νοοῦσαν τὸ γεγονὸς ὅτι ὑπερμαχόσουν μέσῳ
αὐτῆς τὴν ἁγία μας πίστη καὶ τὰ ἱερὰ καὶ τὰ
ὅσια τῆς φυλῆς μας. Τόλμησες μὲ σθένος καὶ
παρρησία ὁμολογητοῦ νὰ ἀντισταθεῖς στὸν
ὁδοστροτῆρα τῆς νέας τάξης πραγμάτων καὶ
τῶν ἐνίοτε ἁμαρτωλῶν θρησκευτικῶν κατε-
στημένων, γιὰ νὰ κρατήσεις ὑπὸ πλεῖστες
ἀντιξοότητες ζωντανὴ τὴ φωνὴ τῆς ὀρθόδο-
ξης μαρτυρίας. Κι ἄν ὑπῆρξαν ὑπερβολὲς ἢ
παραλείψεις στὸν «Ὀρθόδοξο Τύπο», ὅλοι
ὅσοι ἦταν κοντά σου ξέρουν ὅτι δὲν ἐπιθυ-
μοῦσες ποτὲ ὁ ἴδιος νὰ μειώσεις πρόσωπα,
ἀλλὰ νὰ ἀντισταθεῖς σὲ κακῶς κείμενα καὶ
μειοδοσίες, ποὺ ἀφοροῦν σὲ θέματα πίστεως
καὶ ἠθικῆς τάξεως ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας.
Ἄλλωστε ὅσοι ἐξομολογοῦνταν στὴν ἀγάπη
σου ἤξεραν ὅτι πάνω ἀπ᾿ ὅλα τοὺς προέτρε-
πες νὰ μὴ κατακρίνουν καὶ νὰ μὴ στηλιτεύ-
ουν τὸν ἁμαρτωλὸ (τὸ ἀνθρώπινο πρόσω-
πο), ἀλλὰ τὴν ἁμαρτία (τὴν ἐσφαλμένη πρά-
ξη).
Αὐτὴν τὴν ἀγάπη γιὰ τὸν ἁμαρτωλὸ δὲν
τὴν ἄκουγαν ἁπλὰ ὡς συμβουλὴ ὅσοι ἦταν
κοντά σου, ἀλλὰ τὴ διαπίστωναν καθημε-
ρινὰ στὸ πολυσχιδὲς κοινωνικὸ ἔργο τόσο τὸ
δικό σου ὅσο καὶ τῶν συνεργατῶν καθὼς
καὶ τῆς Ἐνορίας σου. Δύσκολα θὰ βρεθεῖ
φυλακή, νοσοκομεῖο, γηροκομεῖο, οἶκος γα-
λήνης στὴν Αττική, ποὺ νὰ μὴ ἐπισκέφθηκες,
ποὺ νὰ μὴ βοήθησες. Πραγματικά, δὲν ἔλει-
παν ἀπὸ τὰ χείλη σου ποτὲ οὔτε ἀκόμη καὶ
στὴν κλίνη τῆς τελευταίας σου ἀσθένειας τὰ
λόγια τοῦ Κυρίου ὡς προτροπὴ γιὰ τὴ φρο-
ντίδα ὅλων τῶν ἀναξιοπαθούντων: (Μτ.
25,35-36) ἐπείνασα γὰρ καὶ ἐδώκατέ μοι φα-
γεῖν, ἐδίψησα καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην
καὶ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ περιεβάλετέ
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 13
με, ἠσθένησα καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυ-
λακῇ ἤμην καὶ ἤλθατε πρός με. Τὸν λόγο
αὐτὸ τοῦ Κυρίου τὸν ἐφάρμοσες στὸ ἀκέ-
ραιο. Εἶναι ὡστόσο δύσκολο ἢ ἀδύνατο νὰ
συλλάβει κανεὶς τὸ μέγεθος τῆς αὐταπαρνή-
σεως καὶ τῆς ἀγάπης σου στὴ σημερινὴ κοι-
νωνία, ποὺ τὴ μαστίζει ἡ πνευματικὴ προπά-
ντων κρίση.
Ἡ ἀπόδειξη, ὅμως, τῆς ἀλήθειας τῶν λε-
γομένων, ἤ καλύτερα τοῦ ὅτι αὐτά ποὺ ἀνα-
φέρονται εἶναι ἐλάχιστα μπροστὰ σὲ αὐτὰ
ποὺ ἡ ἀγάπη σου πρόσφερε, εἶναι ἡ ἀκτινο-
βολία τῆς μορφῆς σου σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο
κόσμο. Ἑκατοντάδες οἱ ὀρθόδοξοι Πολω-
νοί, Ρῶσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι κ.ἄ. κληρικοί,
λαϊκοί, φοιτητὲς καὶ παιδιά, ποὺ φιλοξενή-
θηκαν μὲ μοναδικὴ φροντίδα καὶ στοργὴ
στὸ Διόνυσο καὶ τὴν Π.Ο.Ε. Γι’ αὐτὸ ἡ ἐνο-
ρία τῶν Ἁγίου Γεωργίου καὶ Ἁγίου Διονυσί-
ου Διονύσου, τοῦ περικαλοῦς Ναοῦ, ποὺ ἐσὺ
ἀνοικοδόμησες, ἔγινε σημεῖο ἀναφορᾶς,
σύμβολο ἀγάπης καὶ συναδέλφωσης μεταξὺ
τῶν Ὀρθοδόξων.
Γνωρίζω καλά, Γέροντα, ὅτι δὲ θά ᾽θελες
ποτὲ νὰ φανερωθοῦν τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης
σου. Δὲν τὰ ἔκανες ἄλλωστε γιὰ τὴ δόξα τῶν
ἀνθρώπων οὔτε γιὰ νὰ λάβεις οἱαδήποτε
ἀνταμοιβή. Τὰ πραγματοποίησες μόνον ἀπὸ
ἀγάπη. Ἀπὸ ἐκεῖ ξεκινοῦσες καὶ ἐκεῖ κατέ-
ληγες ὅλες σου τὶς προσπάθειες. Σοῦ ἄρεσε
νὰ μιλᾶμε μόνον γι᾿ αὐτὴ καὶ ὄχι γιὰ σένα. Γι
αὐτὸ ἐπεδίωκες νὰ τὴν ἀναφέρεις καὶ νὰ τὴν
αἰσθητοποιεῖς ἀνάμεσά μας μὲ κάθε μορφή.
Θὰ θυμηθῶ ἐδῶ τὴν «Τράπεζα τῆς Ἀγά-
πης», ὅπως ἀποκαλοῦσες τὰ ἐνοριακὰ κυ-
ριακάτικα γεύματα, ποὺ γίνονταν στὸ ἀρχο-
νταρίκι κατὰ τὸ πρότυπο τῶν συνάξεων τῶν
πρώτων Χριστιανῶν. Ἐκεῖ μᾶς νουθετοῦσες
καὶ μᾶς παρακινοῦσες νὰ φυλάσσουμε στὴν
Ἐνορία πάνω ἀπ᾿ ὅλα τὴ μεταξύ μας ἀγάπη.
Καὶ εἶμαι σίγουρος, καθὼς βλέπω στὰ τρί-
σβαθα τῆς καρδιᾶς μου ζωγραφισμένη τὴν
ἁγία σου μορφή, ὅτι αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ παρα-
καταθήκη ποὺ μᾶς ἀφήνεις. Αὐτὴ εἶναι ἡ
προσευχή, ποὺ διαρκῶς ἀναπέμπεις τώρα
στὸν τριαδικὸ Θεό: (᾽Ιω 17,26) ἵνα ἡ ἀγάπη
ἣν ἠγάπησάς με ἐν αὐτοῖς ᾖ κἀγὼ ἐν αὐτοῖς.
Γέροντα, γι᾿ αὐτὸ ἀγκάλιασέ μας ἀπὸ κεῖ
ποὺ βρίσκεσαι μὲ τὴν ἀγάπη σου, δός μας
τὴν εὐχή σου, στήριξέ μας καὶ βοήθησέ μας
νὰ ζήσουμε ἀντάξια τῶν διδαχῶν καὶ τοῦ
παραδείγματός σου. Ἐμεῖς δὲ θὰ σὲ ξεχά-
σουμε ποτὲ καὶ εὐχόμαστε νὰ εἶναι αἰωνία
σου ἡ μνήμη καὶ ἐλαφρὺ τὸ χῶμα, ποὺ σκε-
πάζει τὸ σῶμα, ποὺ ἐσὺ προσέφερες θυσία
στὸ Θεὸ καὶ τὸ συνάνθρωπο.
* Λειτούργησε στὴν δεύτερη ἀγρυπνία, στὴν πρώτη ντύθηκε
μὲ τὴν ἱερατικὴ στολή του καὶ ἔδωσε τὸ προβάδισμα στὸν συλλει-
τουργό του Ἱερέα, ὅπως καὶ τὸ πρωΐ στὸν Ἅγιο Γεώργιο.
 ΕΦΥΓΕ ΕΝΑΣ ΦΩΤΕΙΝΟΣ ΙΕΡΟΥΡΓΟΣ
Τὴν Κυριακή τῶν Βαΐων παρακολούθησα τὴ
Θεία Λειτουργία στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωρ-
γίου Διονύσου τελούμενη ἀπὸ τὸν Ἀρχιμανδρίτη
π. Μάρκο Μανώλη, ὁ ὁποῖος ἔδειχνε ἐξαιρετικὰ
καταπονημένος. Στὸ τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας
αἰσθάνθηκε ἰσχυρότατους πόνους καὶ ἐλυποθήμη-
σε. Διεκομίσθη στὸ 401 ΓΣΝΑ. Ἕνα λεπτὸ πρὸ τῆς
ἀναχώρησής του ἀνταλλάξαμε
ἕνα βλέμμα. Ἕνα βλέμμα
ἀρκοῦσε μετὰ ἀπὸ 26 χρόνια
ποὺ ὑπηρέτησα κοντά του,
διακονώντας σὲ ὅλα τὰ ζητή-
ματα τῆς ἐνορίας τοῦ Ἁγίου Γε-
ωργίου Διονύσου.
Γιὰ μένα ὁ π. Μάρκος δὲν
ὑπῆρξε ἕνας συνηθισμένος ἱε-
ρέας, ἀλλὰ ἕνας φωτισμένος ἱε-
ρέας, μοναδικὸς φίλος, ἕνας
Δάσκαλος τῆς Ὀρθοδοξίας. Γιὰ
τὸ λόγο αὐτό, καθὼς τὶς ἑπόμε-
νες ἡμέρες ἐνημερωνόμουν γιὰ
τὴν ἀσθένειά του, ἀναζητοῦσα
ἕνα θαῦμα, τὸ ὁποῖο ὅμως δὲν
ἦλθε, καθὼς τὴν Παρασκευὴ 16
Ἀπριλίου 2010, πληροφορήθη-
κα μὲ συντριβὴ ψυχῆς ὅτι ὁ π.
Μάρκος βρισκόταν πλέον στὰς
ἀγκάλας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰη-
σοῦ Χριστοῦ, πρεσβεύοντας γιὰ
ὅλους ἐμᾶς.
Τὸ θλιβερὸ ἄγγελμα τῆς κοι-
μήσεώς του μετεδόθη ταχύτα-
τα πέραν τῆς Ἐνορίας μας, πέ-
ραν τῆς Ἀττικῆς, στὰ πέρατα τῆς Ἑλλάδας, ἀκό-
μα καὶ μέχρι ἄλλες ἠπείρους. Κόσμος, ποὺ συ-
νεχῶς πύκνωνε, ἄρχισε νὰ συρρέει στὸν Ἅγιο Γε-
ώργιο ὅλες τὶς ὧρες τῆς νύχτας τῆς Παρασκευῆς
ἕως τὸ πρωὶ τοῦ Σαββάτου, ἐπιφυλάσσοντας μία
τελευταία προσκύνηση στὴ σωρὸ τοῦ π. Μάρκου
καὶ διαλαλώντας μὲ πάθος τὴν ἀξίωση νὰ ταφεῖ ὁ
σεβαστὸς Πατέρας τους κοντὰ στὸν τόπο, ποὺ
εἶχαν συνηθίσει νὰ τὸν βρίσκουν οἱ πιστοὶ ὅλα
αὐτὰ τὰ χρόνια.
Ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία ἐτελέσθη τὸ Σάββατο 17
Ἀπριλίου 2010 στὸν ῾Ι. Ν. Ἁγ. Γεωργίου Διονύσου
παρουσία χιλιάδων χριστιανῶν καὶ ἱερατείου ἀπὸ
ὅλη τὴν Ἑλλάδα, προεξάρχοντος τοῦ Μητροπο-
λίτου Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς Νικολάου. Συ-
μπροσευχήθησαν ἐπίσης οἱ Σεβ. Μητροπολίτες
Πειραιῶς κ. Σεραφείμ, Προικοννήσου κ. Ἰωσὴφ καὶ
Ἐλαίας κ. Θεοδώρητος.
Οἱ σκηνὲς ποὺ ἐκτυλίχθηκαν εἶναι δύσκολο νὰ πε-
ριγραφοῦν. Τὰ αὐτοκίνητα εἶχαν κατακλύσει σὲ
ἀπόσταση χιλιομέτρων ὅλο το χῶρο καὶ ὁ κόσμος,
ἀκόμα καὶ πολὺ ἡλικιωμένοι, περπατοῦσαν ὑπομο-
νετικὰ μεγάλες ἀποστάσεις, μὲ δάκρυα στὰ μάτια,
ὑπομένοντας μέχρι νὰ φτάσουν τὸ σεβαστὸ σκήνω-
μα.
Δὲν ἔκλαιγαν μὲ λυγμοὺς μόνο ἄνθρωποι, ποὺ θὰ
μποροῦσε κάποιος νὰ θεωρεῖ φυσικὸ νὰ συναντή-
σει σὲ τέτοια κατάσταση, ἀλλὰ ἀκόμα καὶ μικρὰ
παιδιά, ἄνδρες, νεολαία, μέλη ἀπὸ κοινότητες
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 14
Τοῦ κ. Ἐ µµ αν ου ὴ λ Φ ρ αγ κ ίσ κο υ Σ ηφ ά κη
πρώην φυλακισμένων ἢ ἐθισμένων, ἄνθρωποι ποὺ
καθέναν εἶχε ἀγγίξει μὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὴ φροντί-
δα του ὁ π. Μάρκος. Ἄνθρωποι ποὺ εἶχαν ἔρθει μὲ
τὰ ροῦχα τῆς δουλειᾶς, ἄλλοι μὲ φόρμες ἀκόμα καὶ
μὲ τὰ χέρια λερωμένα, ἀλλὰ μὲ μάτια γεμάτα θλίψη,
γιατί ἤξεραν ὅτι θ᾽ ἀντίκριζαν γιὰ τελευταία φορά,
τὰ κλειστὰ πλέον μάτια τοῦ ἀγαπημένου Πατρός,
ποὺ ἤξεραν νὰ ἀτενίζουν γαλή-
νια, μὲ κατανόηση, ἀγάπη γε-
μίζοντας τὴν καρδιά τους μὲ
καρτερικότητα. Ὁ ἀέρας βο-
οῦσε ἀπὸ ἀναφιλητὰ καὶ ἀνα-
στεναγμοὺς ψυχικῆς ὀδύνης.
Τὰ βλέμματα ἦταν στραμμένα
πρὸς τὸν οὐρανό. Στὶς ματιὲς ἡ
σκέψη εἶχε σταματήσει σὲ θύ-
μηση στιγμῶν, ποὺ εἶχε ζήσει ὁ
καθένας μὲ τὸν σεβαστὸ πνευ-
ματικό του τὸν π. Μάρκο, στὴν
ἐσωτερικὴ ἀγωνία γιὰ τὴ συνέ-
χιση τῆς ἀτομικῆς πορείας
ἑνὸς ἑκάστου.
Κάποιοι περαστικοί, ποὺ δὲν
εἶχαν γνωρίσει τὸν π. Μάρκο,
ἀποροῦσαν καὶ ρωτοῦσαν
ποιὸς ἦταν αὐτός, ποὺ δεχό-
ταν τόσες τιμές. Ὅμως, γιὰ μέ-
να, ποὺ ὑπῆρξα μάρτυρας τοῦ
ἔργου του, συνεργάτης του ἐπὶ
26 χρόνια, δὲν ὑπῆρχε καμία
ἀπορία. Ἀρχικὰ ὡς ἁπλὸς προ-
σκυνητὴς καὶ στὴ συνέχεια ὡς
μέλος τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ
Συμβουλίου τῆς Ἐνορίας, εἶχα τὴν εὐκαιρία νὰ
παρακολουθήσω ἀπὸ κοντὰ τὴν πορεία καὶ τὶς δι-
δαχές του καὶ νὰ ἐμβαθύνω στὴν σπάνια προσω-
πικότητά του. Κατ᾽ ἀρχήν, διέθετε βαθύτατη καὶ
ἀπέραντη ἀγάπη γιὰ τὸν κάθε ἄνθρωπο, ποὺ τὸν
πλησίαζε, χωρὶς νὰ ἐξετάζει. Ὁ π. Μάρκος πρωτί-
στως ἐπιθυμοῦσε νὰ προσφέρει βοήθεια στοὺς
ἀνθρώπους.
Κατὰ δεύτερον, ὁ π. Μάρκος ἦτο μία κινητὴ κι-
βωτὸς τῆς Ὀρθοδοξίας, τὴν ὁποία γνώριζε σὲ βά-
θος καὶ ὑπερασπιζόταν μὲ ἀπόλυτη προσήλωση
καὶ χωρὶς συμβιβασμούς. Τὸ ποιμαντικὸ ἔργο του
ἦταν κεντημένο μὲ τὸ ὑφάδι τοῦ ὀρθόδοξου τελε-
τουργικοῦ καὶ τὸ στημόνι τοῦ οὐσιαστικοῦ περιε-
χόμενου τῆς πίστης. Φρόντιζε δὲ νὰ διαχέει στὰ
πέρατα τῆς γῆς τὸν θησαυρὸ ὀρθόδοξης πνευμα-
τικότητας, ποὺ διέθετε, ἡγούμενος καὶ τοῦ ἀντιαι-
ρετικοῦ ἀγώνα. Εἶναι γνωστὲς οἱ προσπάθειες
ποὺ κατέβαλλε γιὰ τὴ διάδοση τῆς Ὀρθοδοξίας
στὴν Πολωνία, τὴν Κίνα, τὴν Ἀφρικὴ μὲ τὸ ἱερα-
ποστολικό του ἔργο, τὶς φιλοξενίες νέων, τὴ στή-
ριξη τῶν ἐκεῖ ὀρθοδόξων ἱερωμένων καὶ ὀργάνω-
ση δικτύων, ποὺ ἔφερναν σὲ ἐπαφὴ καὶ ἐπικοινω-
νία τοὺς χριστιανούς.
Τρίτον, ὅλοι εἴμεθα μάρτυρες τῆς ἀδιαφορίας
τοῦ π. Μάρκου πρὸς τὸ χρῆμα καὶ τὰ ὑλικὰ ἀγα-
θά. Ἀκόμα καὶ τὰ χρήματα ποὺ τοῦ ἐμπιστεύονταν
εὔποροι συμπολίτες μας φρόντιζε νὰ διανέμονται
ἄμεσα σὲ πτωχοὺς καὶ σὲ ἔργο τῆς Ἐνορίας, ὅπως
(Συνέχεια στὴ 15 σελίδα)
 ΕΦΥΓΕ ΕΝΑΣ ΦΩΤΕΙΝΟΣ ΙΕΡΟΥΡΓΟΣ
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 14 σελίδα)
ἡ ἀνέγερση τοῦ ῾Ι. Ν. Ἁγίου Διονυσίου. Οὐδέποτε
μερίμνησε γιὰ τὶς προσωπικές του ἀνάγκες σὲ χρή-
ματα, γελώντας μὲ τὶς προτροπές μας νὰ κρατᾶ
ἐλάχιστα γιὰ τὸν
ἑαυτό του, συμ-
βουλεύοντάς μας
ὅτι «τὰ ράσα τοῦ
παπᾶ δὲν ἔχουν
τσέπες».
Τέταρτο χαρα-
κτηριστικό του,
καὶ εἶναι αὐτὸ
ποὺ ὅλοι μας τώ-
ρα πλέον ἀναζη-
τοῦμε μὲ ἄπειρη
θλίψη, εἶναι ἡ
γλυκύτητα τῆς
μορφῆς του, ἡ
εὐγένεια μὲ τὴν
ὁποία ἀντιμετώ-
πιζε ὅσους τὸν
πλησίαζαν ἀκόμα
καὶ αὐτούς, ποὺ Θεμέλιος λίθος Ἱερὸς Ναὸς Ἁγίου Διονυσίου (19.4.1990)
μόνο σκοπὸ εἶχαν νὰ τοῦ ἀποσπάσουν χρηματικὴ
βοήθεια, πιέζοντάς τον ἐπανειλημμένα ἀκόμα καὶ
στιγμές, ποὺ δὲν ὑπῆρχαν πλέον ἄλλα χρήματα ἢ
ποὺ καὶ ὁ ἴδιος εἶχε ἐξαντληθεῖ ψυχικὰ καὶ σωμα-
τικὰ ἀπὸ ἄπειρες ὧρες ἐξομολογήσεων, μνημοσύ-
νων, εὐχελαίων καὶ ἄλλων μυστηρίων. Καταθέτω
τὴν προσωπική μου μαρτυρία ὅτι οὐδέποτε τὸν
εἶδα δύσθυμο, θυμωμένο ἢ ἀπρόθυμο. Ἀκόμα καὶ
ἀνθρώπους, ποὺ ἡ κοινωνία εἶχε ὑποβαθμίσει, ὁ π.
Μάρκος μὲ μιά του λέξη, κίνηση εὕρισκε τὸν τρό-
πο νὰ τοὺς ἀνυψώσει ἠθικὰ καὶ κοινωνικὰ ἀκόμα
σὲ σημεῖο, ποὺ οἱ ἴδιοι πλέον μποροῦσαν νὰ ξανα-
βροῦν τὸν ἀπὸ παλιὰ χαμένο ἑαυτό τους.
Πέραν ὅμως τῶν πνευματικῶν του χαρισμάτων
διέθετε καὶ ἐξαιρετικὲς ἱκανότητες διοίκησης καὶ
διαχείρισης. Ἀπόδειξη, ἡ ἐπιτυχὴς διοίκηση τῆς
«Πανελληνίου Ὀρθοδόξου Ἑνώσεως», ὁ συντονι-
σμὸς τοῦ ἔργου τῆς ἐφημερίδας «Ὀρθόδοξος Τύ-
πος», ἡ ἀνάπτυξη τοῦ ἔργου τῆς Ἐνορίας τοῦ ῾Ι.
Ν. Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου καὶ τῶν περὶ αὐτὸν
δράσεων καὶ δραστηριοτήτων τοῦ Φιλόπτωχου
Ταμείου, τῶν ὁμάδων χριστιανικῆς δραστηριότη-
τας, ποὺ περιλαμβάνει τὴν Ὁμάδα Φυλακῶν, τὴν
Ὁμάδα Νοσοκομείων, τὴν Ὁμάδα Νεολαίας, τὴν
Ὁμάδα Ἱερᾶς Κατηχήσεως καὶ τὴν Ὁμάδα Στήρι-
ξης Πτωχῶν καὶ Ἀδυνάτων. Παράλληλα, διέβλεψε
τὴν σημασία τῆς καλλιέργειας σχέσεων συνεργα-
σίας μὲ τὴν Κοινότητα Διονύσου, προέβλεπε κάθε
ἀνάγκη συντήρησης τοῦ κτηρίου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ.
Δὲν παρέλειψε νὰ ἀναπτύξει καὶ τὴν σχέση τῶν πι-
στῶν μὲ τὴν τέχνη ἱδρύοντας τμήματα Ἁγιογρα-
φίας καὶ Παιδικῆς Ζωγραφικῆς, ἐνῶ προέτρεψε
τὴν ἔκδοση τοῦ ἐντύπου «Ἐνοριακὰ Νέα» καὶ τοῦ
ἐντύπου «Δίλεπτο», ποὺ ἐκδίδεται ἀπὸ τὴν Ὁμά-
δα Νεολαίας. Γιὰ τὰ προαναφερόμενα, ἔχοντας
ἐφόδιο τὴ μοναδικὴ διορατικότητά του, συγκρό-
τησε ἕνα δυναμικὸ καὶ παραγωγικὸ ἐκκλησιαστικὸ
συμβούλιο, ἀλλὰ καὶ πλαισιώθηκε ἀπὸ πολλοὺς
ἀκόμα ἱκα-νοὺς ἀνθρώπους, ἄτομα ὑψηλῆς μόρ-
φωσης, ἐντιμότητας καὶ φιλανθρωπίας, ποὺ προ-
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 15
σέφεραν ἀφιλοκερδῶς χρόνο, χρήματα, περίσσεια
ἀγάπης, προσωπικὸ κόπο καὶ φροντίδα.
Συχνὰ μοῦ ζητοῦσε νὰ διηγηθῶ ἐνώπιον ἀκροα-
τηρίου τὴν ἀκόλουθη ἱστορία. Πρωτοσυνάντησα
τὸν π. Μάρκο
τὸ 1974 νὰ ἀνα-
μένει στὴ στάση
τοῦ λεωφορείου
τοῦ Ἁγίου Νε-
κταρίου Ἑκά-
λης, ἐνῶ πήγαι-
να μὲ τὸ αὐτοκί-
νητό μου πρὸς
Ἀθήνα καὶ προ-
σφέρθηκα νὰ
τὸν μεταφέρω
στὸ κέντρο τῆς
Ἀθήνας, παρότι
παλαιότερες
ἐμπειρίες μου
στὸ νὰ ἐξυπη-
ρετῶ ἀνθρώ-
πους, ποὺ συ-
ναντοῦσα τυ-
χαῖα στὸ δρόμο εἶχαν ἀποβεῖ γιὰ μένα ἐξαιρετικὰ
δυσάρεστες. Στὸ δρόμο συζητήσαμε ζητήματα τῆς
πίστεως καὶ ἐντυπωσιάστηκα, παρότι ἦταν ἡ πρώ-
τη μας ἐπαφή, ἀπὸ τὴν σεμνότητά του. Δέκα χρό-
νια ἀργότερα, τὴν Κυριακὴ 7 Αὐγούστου τοῦ 1984,
τὸν ξανασυναντῶ κατὰ τὴν Θεία Λειτουργία στὸν
῾Ι. Ν. Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου, ὁ ὁποῖος ναὸς καὶ
ἡ τότε ἐνορία εὑρίσκοντο σὲ κατάσταση πτώχιας
μὲ ἐλάχιστο ἀριθμὸ ἐκκλησιαζομένων. Μᾶς ἀνήγ-
γειλε ὅτι διορίσθηκε ἐφημέριος τοῦ ναοῦ μας. Ἡ
μορφή του μοῦ φάνηκε γνωστὴ καὶ ἀμέσως ἐνθυ-
μήθηκα τὸ περιστατικὸ τοῦ 1974. Τότε, εἰς ἀπά-
ντηση τῆς δηλώσεώς του ὅτι τοποθετήθηκε ἐφη-
μέριος τοῦ ῾Ι. Ν. Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου ἐγὼ τοῦ
ἀπήντησα: «Ἐὰν εἶστε σωστὸς στὰ καθήκοντά
σας, τότε καὶ ἐμεῖς θὰ συμπαρασταθοῦμε στὸ ἔργο
σας». Οἱ οὐρανοὶ ἦταν ὡς φαίνεται ἀνοικτοὶ καὶ
εἰσακούσθηκε αὐτὴ ἡ ἐπίκληση. Θεωρῶ τὸν ἑαυτό
μου ἐξαιρετικὰ εὐνοημένο, ποὺ συνέπεσαν οἱ δρό-
μοι μας καὶ μπόρεσα νὰ ὠφεληθῶ ἀπὸ τὴν τεράστια
πνευματικὴ μορφὴ τοῦ πατρὸς Μάρκου Μανώλη.
Εὔχομαι νὰ συνεχιστεῖ τὸ θεάρεστο ἔργο του.
Στὸν Γέροντά µου
Στὸν Ἅϊ Γιώργη δεξιὰ µέσα εἰς τὴν αὐλή,
µὲ δάκρυα ἐρχόµαστε νὰ πάρωµε εὐχή.
Γέροντα πολυσέβαστε, ὅπως πολλοὺς καὶ µένα
δέχθηκες στὸ ἐπιτραχήλι σου τὸ ἐνενῆντα ἕνα.
Λιµάνι ἤσουν ἀπάνεµο, γιὰ µᾶς καὶ τὰ παιδιά µας,
τὸν πόνο µας ἐγλύκανες Ἅγιε Γέροντά µας.
Μὰ τώρα πέταξες ψηλὰ τοὺς κόπους
ν᾽ ἀπολαύσης, ἀλλ᾽εἴµαστε ὅλοι βέβαιοι,
πὼς δὲν θὰ καταπαύσης.
Στὸν Κύριον θὰ δέεσαι διὰ τὸ ποίµνιό σου,
γιὰ ὅλους ὅσους πέρασαν, ἀπὸ τὸ ἐπιτραχήλιόν σου.
Μὲ πόνο ἡ πνευµατική σου κόρη
Ε. Κ.
 ΕΚΟΙΜΗΘΗ ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΓΡΥΠΝΟΣ
Ο ΜΟΝΟΜΑΧΟΣ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ π. ΜΑΡΚΟΣ ΜΑΝΩΛΗΣ!
Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Βασιλείου Ε. Βολουδάκη
Ἡ παγκόσμιος Ὀρθοδοξία θρηνεῖ ἀπὸ τὸ
βράδυ τῆς Παρασκευῆς 16 Ἀπριλίου 2010 τὸν
Μονομάχο τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεώς μας, Γέ-
ροντα Ἀρχιμανδρίτην π. Μᾶρκον Μανώλην.
Θρηνεῖ, ὄχι γιὰ τὴν μετὰ θά-
νατον πορεία τοῦ γενναίου
ἀγωνιστοῦ —αὐτὴ εἶναι ἔνδο-
ξη καὶ ἔγινε ἐμφανὴς ἀπὸ τὴν
πρώτη στιγμὴ στὸ χαριτόβρυ-
το σκήνωμα του — ἀλλὰ θρη-
νεῖ γιὰ τὴν περαιτέρω πορεία
τῆς ἐπὶ γῆς Ὀρθοδοξίας, τῆς
ὁποίας ὁ κύριος καὶ κεντρικὸς
στύλος, ὁ ὁρατὸς ἀπὸ τὴν
στρατευομένη Ἐκκλησία,
ἔπεσε!
Ἀπαιτοῦνται πολλὲς προϋ-
ποθέσεις καὶ ἰδιαίτερη πνευ-
ματικὴ ἐμπειρία γιὰ νὰ ἀποτι-
μηθοῦν, ὅσο εἶναι ἐφικτὸ Ἱ. Ν. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Κηφισιά.
ἀνθρωπίνως, ἡ προσωπικότητα Χειροτονία (6.8.1984)
καὶ ἡ ἀνεκτίμητη ἐκκλησιαστικὴ
προσφορὰ τοῦ νέου «Ἄτλαντος τῆς Ὀρθοδοξίας»
π. Μάρκου.
Ὡστόσο, ἔχουμε χρέος νὰ διακηρύξουμε ἀπὸ
σήμερα ὅτι ἡ ἐκδημία του δὲν εἶναι ἁπλῶς
ἐκδημία ἑνὸς ἁγίου κληρικοῦ μὲ τὶς ἀρετὲς στὸ
ἔπακρο λελαμπρυσμένες, ἀλλὰ ἐκδημία ἁγίου,
ποὺ εἶχε σφραγισθεῖ ἀπὸ τὸν Θεὸν —αὐτὸς μό-
νος— μὲ τὸ πρωτοφανὲς χάρισμα τῆς ἐκκλη-
σιαστικῆς δημοσιογραφίας, τὸ ὁποῖο ἐνεργοῦσε
στὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, μέσῳ τοῦ «Ὀρθο-
δόξου Τύπου». Ἕνα χάρισμα, ποὺ τὸν εἶχε κα-
ταστήσει εἰρηνάρχην πιστῶν, οἰακοστρόφον
τῆς στρατευομένης Ἐκκλησίας, καὶ ἀκοίμητον
ὀφθαλμόν Της.
Ὁ π. Μᾶρκος ἦταν ὁ ΒΛΕΠΩΝ. Δὲν εἶχε
ἁπλῶς πνευματικὴ διάκριση γιὰ τὰ πρόσωπα
καὶ τὶς περιστάσεις τῆς ποιμαντικῆς του δια-
κονίας, οὔτε ἦταν ἁπλῶς ἐπιφορτισμένος νὰ
παρακολουθῆ καὶ νὰ κατευθύνη τὴν πνευμα-
τικὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων, ποὺ κατέφευγαν σ’
αὐτόν, ἀλλά, κατ’ ἐξοχήν, διέκρινε τοὺς και-
ροὺς καὶ τὶς μέλλουσες ἐξελίξεις, πολὺ πρὶν
αὐτὲς πραγματοποιηθοῦν.
Εἶχες τὴν βεβαιότητα κοντά του ὅτι γιὰ κάθε
του πράξη καὶ ἐνέργεια ἐλάμβανε συνεχῶς
ὁδηγίες ἀπὸ Τὸν «βλέποντα τὰς τῶν ἀνθρώπων
καρδίας», ἰδιαιτέρως δὲ γιὰ τὴν «γραμμὴ» καὶ
τὰ γραφόμενα στὸν «Ο.Τ.», ἀφοῦ τὰ γεγονότα
συνεχῶς τὸν δικαίωναν καὶ οἱ ἐπιδιώξεις τῶν
ἀνθρώπων, ποὺ ἐλέγχοντο μέσω τοῦ «Ο.Τ.»,
ἐγίνοντο σὲ σύντομο διάστημα προφανεῖς καὶ
στοὺς πλέον ἀνυποψίαστους.
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 16
Μέσω τοῦ «Ο.Τ.» δὲν καθοδηγοῦσε μόνο τὴν
Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ τὴν Οἰκουμενικὴ
Ὀρθοδοξία. Καὶ αὐτὸ τὸ ἔπραττε ἀφανῶς, προ-
κρίνοντας κάθε φορά τὰ κείμενα καὶ τὰ ἄρθρα
ἐκείνων ποὺ εἶχαν συλλάβει
σωστά τά συγκεκριμένα γεγο-
νότα καὶ θέματα. Γι’ αὐτό
ἄφηνε πολλὲς φορὲς ἀδημοσί-
ευτα καὶ καλογραμμένα κείμε-
να διακεκριμένων προσώπων,
ὅταν αὐτὰ ἦσαν ὑποκειμε-
νικὲς ἐκτιμήσεις καὶ ὄχι καρ-
πὸς μετὰ λόγου γνώσεως.
Δὲν ὁδηγοῦσε τὸν «Ο.Τ.»
ἁπλῶς, ἀλλὰ ἀκριβῶς. Αὐτὴ ἡ
«ἀκρίβεια», δὲν ἐπιτυγχάνε-
ται μόνο μὲ θεολογικὲς γνώ-
σεις καὶ χάρισμα λόγου καὶ
γραφῆς ἀλλὰ μὲ πνευματικὴ
ΟΡΑΣΗ, ποὺ ἐκτείνεται σὲ ὅλη
τὴν Οἰκουμένη.
Γι’ αὐτὸ ἡ ἐκδημία τοῦ π.
Μάρκου δὲν ἀφήνει μόνο ἕνα δυσαναπλήρωτο
κενὸ, ἀλλὰ ἀφήνει χωρὶς ΒΛΕΠΟΝΤΑ πηδα-
λιοῦχο τὴν στρατευομένη Ὀρθοδοξία καὶ ἔκθε-
τη σὲ πολλοὺς κινδύνους.
Αὐτά δὲν εἶναι ἐκτιμήσεις συναισθηματικὲς
καὶ φανταστικές οὔτε ἀποτέλεσμα ψυχικῆς
φορτίσεως λόγω τῆς μεταστάσεώς του στὰ
«ὑπερκόσμια σκηνώματα». Εἶναι καρπὸς 42
ἐτῶν γνωριμίας μὲ τὸν π. Μᾶρκον, κατὰ τὰ
ὁποῖα εἶδα, οἶδα καὶ ἐπίστευσα.
Μαρτυροῦν καὶ βεβαιώνουν τὸν λόγο μου
αὐτὰ, πού προεῖπα στὶς 23 Νοεμβρίου 2009
στὴν αἴθουσα τῆς Π.Ο.Ε. κατὰ τὴν ὁμιλία μου
ἐπ’ εὐκαιρία τῶν 50 ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἱδρύσεώς της
καὶ δημοσιεύθηκαν κατόπιν στὸν «Ο.Τ.».Τὰ
ἐπαναλαμβάνω:
«Ξεχωρίζει ὅμως ἡ Π.Ο.Ε. γιατί δίπλα στὸ
Πρόσωπο τοῦ π. Χαραλάμπους ὑπῆρχε ἀπ’
ἀρχῆς καὶ τὸ Πρόσωπο τοῦ Μαθητού του. Πρό-
σωπο Μαθητοῦ, πού ὁ π. Χαράλαμπος τὸ ἔνοιω-
θε πολλὲς φορὲς καὶ σὰν πρόσωπο Διδασκάλου
του, τὸ Πρόσωπο τοῦ π. Μάρκου. Ἔτσι ἐξηγεῖται
καὶ τὸ γιατί μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ π. Χαραλά-
μπους ὁ « Ὀρθ. Τύπος» δὲν ἔχασε κανένα ἀπὸ
τὰ χαρακτηριστικά του, ἀλλὰ παραμένει ἀταλά-
ντευτα οἰακοστρόφος τῆς Ἐκκλησίας. Εἶμαι
ὅμως ὑποχρεωμένος νὰ σᾶς λυπήσω λέγοντάς
σας πώς δὲν ἔχουμε ἄλλον π. Μᾶρκον!».
Μόνη μας παρηγορία ἔμεινε πλέον ἡ βεβαι-
ότητα ὅτι ὁ π. Μᾶρκος, θὰ ἐξακολουθήση νὰ
παραμένη καὶ μετὰ τὴν κοίμησή του ΑΓΡΥ-
ΠΝΟΣ!
 Ι∆ΙΟΧΕΙΡΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
«Ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ» (Λουκ. η´11).
Ἰδιαίτερη συγκίνηση προκαλεῖ ἡ ἀπὸ τὸ 1972 ἰδιόχειρη ἐπιστολὴ τοῦ π. Μάρ-
κου, ἱεροδιακόνου τότε, πρὸς τὴν Σεβασµία Γερόντισσα Εὐγενία, µέσα στὴν ὁποία
ἔντονα διαφαίνεται ἡ ἀγωνία του, ὁ ἀγώνας του, ἡ ἀγρυπνία του φροντίζοντας
τὸν «καλὸ σπόρο» µέσῳ τοῦ «Ο.Τ.». Προτρέπει δὲ τὴν Γερόντισσα, ἀλλὰ σήµε-
ρα καὶ ἐµᾶς, νὰ συνεχίσει «µετ᾽ ἐπιµονῆς τὴν ἁγιοπατερικὴν µελέτην».

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 17
 «Ἐν φυλακῇ ἤµην....»
Τὴν Πέμπτη 19 Μαρτίου στὶς 9.30 τὸ πρωΐ
ξεκίνησε ἀπὸ τὸν Διόνυσο γιὰ τὸ Κατάστη-
μα Κράτησης Νέων τοῦ Αὐλώνα τὸ φορτηγὸ
Ἐξομολόγηση στὸ Ε.Κ.Κ.Ν.Α.
τοῦ Δήμου μας φορτωμένο μὲ δῶρα γιὰ ὅλα
τὰ παιδιὰ τοῦ Καταστήματος.
Τὸ αὐτοκίνητο μᾶς διέθεσε ὁ Δήμαρχος γιὰ
νὰ μεταφέρουμε τὰ 353 δέματα, ποὺ εἴχαμε
κι᾽ ἐφέτος ἑτοιμάσει, ὅπως κάθε χρόνο αὐτὴν
τὴν ἐποχή, ἕνα πακέτο γιὰ τὸν καθένα μὲ
διάφορα εἴδη πρώτης ἀνάγκης, ὅπως πετσέ-
τα προσώπου, σκόνη πλυσίματος, σαπούνι,
ὁδοντόβουρτσα, ὁδοντόκρεμα, ξυριστικὲς μη-
χανές, στυλό, γκροφρέτα καὶ ἄλλα.
Ὁ Διευθυντὴς καὶ οἱ ὑπάλληλοι τῆς φυ-
λακῆς προσπάθησαν μὲ πολὺ ἡσυχία καὶ τά-
ξη νὰ μοιρασθοῦν τὰ δῶρα σὲ ὅλα σχεδὸν τὰ
παιδιὰ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Πατέρα Μάρκο.
Δὲν θὰ ξεχάσουμε ποτὲ αὐτὴ τὴν ἡμέρα τὸν
πατέρα μας νὰ στέκεται ὄρθιος ἐπὶ μία ὥρα
ἐκεῖ στὸ χῶρο τῶν κελλιῶν τους, καὶ νὰ παι-
διὰ νὰ ἔρχονται λίγα - λίγα γιὰ νὰ πάρουν
τὸ πακέτο τους ἀπὸ τὸ χέρι Του. Εὐλογία,
χαρὰ μεγάλη καὶ σὲ μᾶς ποὺ βλέπαμε τὸ
πρόσωπό Του ἔτσι χαρούμενο καὶ εὐχαρι-
στημένο. Καλὴ Ἀνάσταση ἔλεγαν.
Πηγαίναμε κάθε Τετάρτη στὸν Αὐλώνα καὶ
τὰ παιδιὰ περίμεναν τὸν π. Μάρκο στὴν
για του καὶ τὶς συμβουλές του. «Νὰ ἔχετε
Ἐκκλησία τῆς φυλακῆς νὰ ἀκούσουν τὰ λό-
ἀγάπη μεταξύ σας, τοὺς ἔλεγε, μὴ μαλώνετε,
νὰ συγχωρῆτε τὸν συγκρατούμενό σας, νὰ
κάνετε ὑπομονή».
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 18
Στὸ τέλος τὸν πλησιάζαν κάποια παιδιά,
ποὺ ἤθελαν νὰ τοῦ μιλήσουν καὶ νὰ ἐξομολο-
γηθοῦν. Πόσες ψυχὲς ἀπὸ αὐτές, ποὺ γνώρι-
σαν τὸν γέροντα στὴ φυλακὴ στάθηκαν καὶ
ἄλλαξαν ζωή, ὅταν ἀποφυλακίστηκαν!
Τὸ ἔργο τοῦ π. Μάρκου γιὰ τὶς φυλακὲς
εἶναι τεράστιο, ἦταν γνωστὸς σὲ ὅλες τῆς
φυλακὲς τῆς Ἑλλάδος. Οἱ φυλακισμένοι τοῦ
ἔγραφαν γράμματα, καὶ τοῦ ζητοῦσαν στή-
ριξη πνευματικὴ καὶ ὑλικὴ καὶ ἐκεῖνος τοὺς
ἀπαντοῦσε, ἤθελε νὰ τοὺς παρηγορῆ, νὰ ἀνα-
κουφίζη τὶς βασανισμένες ψυχές τους.
Ἐπίσης στὸν Κορυδαλλὸ στὶς ἀνδρικὲς φυ-
λακὲς στήριξε καὶ βοήθησε τοὺς κρατουμέ-
νους, ποὺ εἶχαν διαπράξει πολὺ μεγάλα πα-
ραπτώματα. Τοὺς ὁδήγησε στὸ δρόμο τοῦ
Θεοῦ, ἐξομολογήθηκαν μὲ μεγάλη μετάνοια,
κατάλαβαν τὰ σφάλματά τους καὶ ἄρχισαν
νὰ ζοῦν μέσα στὴν φυλακὴ μιὰ καινούργια
ζωὴ μὲ νηστεία καὶ προσευχή.
Στὶς γυναικεῖες τὸν περίμεναν κι᾽ ἐκεῖ νὰ
πάη, νὰ ἐξομολογηθοῦν, νὰ τοῦ ἀνοίξουν τὶς
ταλαιπωρημένες ψυχές τους, ποὺ ἔφθασαν σὲ
ἀπόγνωση σὲ ἀπελπισία. Ἡ παρουσία του, τὰ
λόγια του τὶς ἔκαναν ν᾽ἀντέξουν τὰ ἰσόβια.
Οὔτε νὰ τὸ σκεφθῆς μπορεῖς ὅτι μέχρι νὰ πε-
θάνης θὰ ζῆς μέσα στὴ φυλακή. Ἀκόμα καὶ
στὴ Θήβα πήγαινε, ὅταν μεταφέρθηκαν οἱ
γυναικεῖες φυλακὲς στὸν Ἐλαιώνα, γιὰ νὰ τὶς
ἐνισχύση νὰ κρατηθοῦν ζωντανές, μὲ τὴν
ἐλπίδα τοῦ Παραδείσου.
Εἴχαμε ἕνα Ἱερέα, ποὺ ἀγκάλιαζε μὲ τὴν
(Συνέχεια στὴ 19 σελίδα)
 «Ἐν φυλακῇ ἤµην....»
πολὺ καλὸς ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος βοηθοῦσε
ὅλα τα παιδιά, µᾶς ἔδινε συµβουλὲς καὶ µᾶς
ἴδια ἀγάπη ὅλα του τὰ παιδιὰ κι ἐμεῖς τὸ νοι-

µάθαινε πολλὰ πράγµατα. Σήµερα µέρα ∆ευ-

ώθουμε ὅτι ἦταν κοντά μας καὶ μᾶς βοηθοῦσε

τέρα 19 Ἀπριλίου ἔµαθα ὅτι ὁ πατέρας Μάρ-

καὶ θὰ συνεχίση νὰ μᾶς βοηθᾶ ἀπὸ τὸν Οὐρα-
κος «κοιµήθηκε» γιὰ πάντα, δηλαδὴ ἔφυγε
νό.
ἀπὸ τὴ ζωή. Στενοχωρήθηκα πολύ, ξέρω,
Ἡ ὁµάδα τῶν φυλακῶν

Τὰ παιδιὰ ἀπὸ τὸν Αὐλώνα γράφουν...
Ἐδῶ ὅλοι µας ἔχουµε στεναχωρηθεῖ γιὰ τὸν
πατέρα Μάρκο. Ἦταν ἕνας πολὺ καλὸς πα-
πάς, εὐγενικὸς καὶ πολὺ ζεστὸς ἄνθρωπος.
Εἰδικὰ ἐδῶ στὴ φυλακὴ ὅλοι τὸν ἀγαποῦσαν,
τὸν σέβονταν πολὺ καὶ τὸν ἐκτιµοῦσαν.
Ἐρχόταν στὸ σχολεῖο καὶ περνοῦσε ὧρες µα-
ζί µας, µᾶς µιλοῦσε γιὰ τὸ καλό µας, γιὰ νὰ
ὅµως, ὅτι θὰ εἶναι πάντα δίπλα µου, ὅπως
ὅταν µὲ ἐξοµολογοῦσε καὶ µοῦ µίλαγε. Πάντα,
ὅταν µίλαγα µαζί του, ἔνιωθα πολὺ ὡραῖα,
δὲν µπορῶ νὰ περιγράψω τὰ συναισθήµατά
µου εἰδικά, ὅταν µὲ ἐξοµολογοῦσε. Μόλις
βγῶ θὰ πάω στὸ µνῆµα του καὶ θὰ ἀνάψω
ἕνα κεράκι στὴ µνήµη τοῦ Ἁγίου Μάρκου.
Φυλακὲς Αὐλώνα Α.Ν.Κ. 21

παίρνουµε σωστὲς ἀποφάσεις καὶ γιὰ νὰ πά-

ρουµε τὸ σωστὸ δρόµο στὴ ζωή µας. Ἤθελε
τὸ καλύτερο γιὰ µᾶς. Πολλὰ παιδιὰ τὸν εἶχαν
Κατάθεση ψυχῆς

σὰν πατέρα τους καὶ περίµεναν κάθε Τετάρ-

τη πότε θὰ ἔρθει γιὰ νὰ τὸν ἀγκαλιάσουν, νὰ
Πατέρα μας,

τὸν δοῦν καὶ νὰ τοὺς συµβουλεύσει. Ἐρχόταν

ἄν μᾶς ζητοῦσε κάποιος νὰ σὲ περιγράψουμε θὰ
στὸ σχολεῖο καὶ στὴν ἐκκλησία καὶ µᾶς ἔφερ-
λέγαμε ὅτι εἶσαι πλασμένος ἀπὸ τὴν πίστη στὸν
νε δῶρα καὶ ὅ,τι ἄλλο µποροῦσε. Αὐτὸ ποὺ
Θεό, ἀγάπη, ταπεινοφροσύνη, συγχωτηρικότητα,
ἔχουµε νὰ ποῦµε ὅλοι εἶναι ὅτι ἔφυγε ἀπὸ τὴ
ἐλεημοσύνη, πραότητα, ἐπιείκεια κυρίως στοὺς
ζωὴ καὶ µόλις τὸ µάθαµε στεναχωρηθήκαµε
ἐχθρούς σου, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους ἐμᾶς, τὰ πνευμα-
πάρα πολύ. Εὐχόµαστε νὰ εἶναι καλὰ ἐκεῖ
τικὰ παιδιά σου, καὶ αὐταπάρνηση.
ποὺ εἶναι, καὶ νὰ µᾶς βοηθάει ἀπὸ ἐκεῖ, ὅπως
µᾶς βοηθοῦσε κάθε φορὰ ποὺ µᾶς ἔβλεπε.
Αὐτά μᾶς δίδαξες ὄχι μόνο μὲ τὸν λόγον σου

Κάθε φορὰ ποὺ θὰ πηγαίνουµε ἐκκλησία θὰ

ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν ἴδια σου τὴ ζωή.

ἀνάβουµε ἕνα κεράκι γιὰ τὸν πατέρα Μάρκο,

Πατέρα, κάθε Παρασκευὴ σὲ περιμένουμε στὴ

θὰ τὸν σκεφτόµαστε καὶ θὰ προσευχόµαστε

σύναξή μας, νὰ μᾶς χαρίσης τὴν εὐλογία σου, νὰ

γιὰ αὐτόν, ἐπειδὴ τὸν ἀγαπούσαµε καὶ θὰ τὸν

μᾶς δώσεις κουράγιο νὰ συνεχίσουμε, ὅπως τὸ

θυµόµαστε γιὰ πάντα. Ἦταν ξεχωριστὸς

ἤθελες, γιὰ νὰ μὴ ξεχάσουμε τὸν δρόμο, ποὺ μᾶς

ἄνθρωπος ποὺ νοιαζόταν γιὰ µᾶς, εἶχε µεγά-

χάραξες.

λη καρδιὰ ποὺ µᾶς χόραγε ὅλους. Τὰ λόγια

Τὴν εὐχή σου νὰ ἔχουμε!

αὐτὰ εἶναι λίγα καὶ δὲν µποροῦν νὰ ἐκφρά-

Ε.

σουν αὐτὰ ποὺ νιώθουµε γιὰ ἐκεῖνον. Ὁ Θεὸς
τὸν ἤθελε κοντά του, τὸν πῆρε καὶ τὸν ἔβαλε
στὸν Παράδεισο γιὰ νὰ φωτίζει καὶ νὰ προ-
σέχει ἀπὸ ψηλὰ ἐµᾶς, τοὺς γονεῖς µας καὶ τοὺς
ἀγαπηµένους µας ἀνθρώπους. Στέλνουµε τὸ
τελευταῖο µας ἀντίο στὸν πατέρα Μάρκο καὶ
νὰ ξέρει ὅτι τὸν σκεφτόµαστε καὶ τὸν
ἀγαπᾶµε ὅλοι µας.
Φυλακὲς Αὐλώνα Ν.Κ. 20 ἐτῶν
Κρατοῦµαι στὶς φυλακὲς Αὐλώνας ἀρκετὸ
καιρὸ σχεδὸν 20 µῆνες. Σὲ αὐτοὺς τοὺς µῆνες
ἔχω γνωρίσει ἀρκετοὺς ἀνθρώπους καὶ κρα-
τούµενους, ἀλλὰ καὶ ἀνθρώπους ποὺ ἔρχο-
νται ἐδῶ γιὰ νὰ µᾶς βοηθήσουν. Γιὰ παρά-
δειγµα οἱ καθηγητές µας, ποὺ προσπαθοῦν
νὰ κάνουν τὸ καλύτερο γιὰ ἐµᾶς. Τὸ σχολεῖο
µὲ ἔφερε δίπλα σὲ ἀνθρώπους, ποὺ δὲ θὰ ξε-
χάσω ποτὲ καὶ συγκεκριµένα σὲ ἕνα πολὺ ση-
µαντικὸ καὶ ξεχωριστὸ ἄτοµο τὸν πατέρα
Μάρκο. Ὁ πατέρας Μάρκος ἦταν ἕνας πάρα
ΠΑΤΕΡΑ ΜΑΣ, ἄλλον πνευµατικὸ τὸ ξέρω,
θὰ βροῦµε νὰ µᾶς συγχωρεῖ τὶς ἁµαρτίες.
Τὴν δική σου καρδιά, ποῦ θὰ τὴ βροῦµε;
Τὴν δική σου προσωπικότητα ποῦ; Τὸν δικό
σου φωτισµένο νοῦ ποῦ; Τὸ πρόσωπό σου,
ποὺ ἔδινε κουράγιο σ᾽ὅλους µας, ἐκεῖνο τὸ
«καλῶς τον» µὲ χαµόγελο, ποὺ µᾶς ἔκανες
«δῶρο», ὅσο κουραµένος κι ἄν ἤσουν, ὅσο
ἄρρωστος, ποῦ θὰ βρεθεῖ;
Πονᾶµε γέροντα γιὰ τὴν ἀπροϋπόθετη ἀγά-
πη, ποὺ εἶχες καὶ τὴ χάσαµε!
∆ὲν ἄκουσα ἀπὸ τὸ στόµα σου παράπονο
ποτέ. Κάποιος µοῦ εἶπε πὼς στεναχωριόσουν
γιὰ ὅσους δὲν προόδευαν πνευµατικά.
Πρῶτος ἀπ᾽αὐτοὺς ἤµουν ἐγὼ καὶ σοῦ ζητῶ
συγγνώµη, ἀπὸ τὴν ἄθλια καρδιά µου.
Συγγνώµη γιὰ ὅ,τι σὲ ἔθλιψα!
Πρέσβευε νὰ βρεθοῦµε ὅλοι στὸν οὐρανό, νὰ
µὴ λείψει κανείς µας. Ἐκεῖ θὰ ποῦµε ὅ,τι ἐδῶ
δὲν προλάβαµε... ΑΞΙΟΣ!

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 19
 Ὁ δικός µας πατέρας Μάρκος Μανώλης
Τὴν 16η Ἀπριλίου θὰ τὴ θυμόμαστε ὡς τὴ μέρα
ποὺ ὀρφανέψαμε. Ὁ Πατέρας Μάρκος Μανώλης
ἀποχαιρέτησε τὸν δικό μας κόσμο κι ἔφυγε γιὰ τὸν
κόσμο, ποὺ ὑπηρέτησε σ' ὅλη του τὴ ζωή, τὸν κό-
σμο τοῦ Οὐρανοῦ. Αὐτό, ποὺ ἀπέμεινε ὡς κληρο-
δότημα εἶναι οἱ ἀναμνήσεις καὶ ἡ στοργή, ποὺ
εἰσπράξαμε ὅλοι ἀπὸ ἐκείνη τὴ γλυκιὰ μορφή, ποὺ
χαμογελοῦσε ἀκόμα κι ὅταν τοῦ καταθέταμε τὴν
πιὸ μεγάλη καὶ βρωμερὴ πληγὴ τῆς ψυχῆς μας.
Ὁ δικός μας πατέρας Μάρκος εἶχε τὸ πιὸ φω-
τεινὸ πρόσωπο τοῦ κόσμου, τὴν πιὸ ζεστὴ ἀγκα-
λιά, τὴν πιὸ κατανυκτικὴ παρουσία. Ξεκλείδωνε
τὶς πιὸ ἀμπαρωμένες ψυχὲς μέ τὸ κλειδὶ τῆς ἀγά-
πης καὶ τῆς κατανόησης, γι' αὐτὸ ἦταν ὁ ἐξομολό-
γος νέων ἀνθρώπων, παιδιῶν, ποὺ διαφωνοῦσαν
μὲ τὸν τύπο κι ἀναζητοῦσαν τὴν οὐσία. Τὴν πρώ-
τη μας ἀγωνία, τὸν πρῶτο μας ἔρωτα, τὴν πρώτη
ἀπογοήτευση, τὴν πρώτη ἀποτυχία, τὸ πρῶτο
ὄνειρο, τὰ ἀκουμπήσαμε κάτω ἀπὸ τὸ πετραχήλι
του κι ἐκεῖνος τὰ πῆρε καὶ τὰ ἔκανε προσευχή. Τὸ
ξέρουμε, γιατί βγαίνοντας ἀπὸ τὸ ἐξομολογητή-
ριο αἰσθανόμαστε ὅτι εἴχαμε ἀφήσει πίσω μας ὅλο
το βάρος, αἰσθανόμαστε ἐλεύθεροι καὶ λίγο πιὸ
δυνατοί. Κάποτε, ὅταν ἔμαθα ὅτι εἶχε ὑπερασπι-
στεῖ μιὰ παρέα νέων ἀνθρώπων, ποὺ μὲ τὶς πράξεις
τους εἶχαν πληγώσει τὴν κοινωνία, τὸν ρώτησα
γιὰ αὐτή του τὴν ἀπόφαση νὰ σταθεῖ στὸ πλευρό
τους: «ἔχεις δίκιο νὰ ἀπορεῖς» μοῦ ἀπάντησε.
«Νὰ θυμᾶσαι, ὅμως ὅτι ἂν ποτὲ βρεθεῖς μόνη σου,
δὲ θὰ εἶσαι μόνη, γιατί ὁ πνευματικός σου πατέρας
θὰ εἶναι πάντα δίπλα σου. Ἂν ποτὲ πληγώσεις τὸν κό-
σμο κι αὐτός σοῦ ρίξει τὴν πέτρα τοῦ ἀναθέματος,
χρέος μου εἶναι νὰ εἶμαι στὸ πλευρό σου καὶ νὰ σὲ
ὑπερασπιστῶ!» Ὁ δικός μας πατέρας Μάρκος
ἦταν αὐτὸ ἀκριβῶς: ὁ συνήγορος ὑπεράσπισής
μας στὸ καθημερινὸ δικαστήριο μὲ τὶς Ἐρινύες.
Γιὰ κάθε πράξη, λέξη, πρόθεση λανθασμένη, εἶχε
πάντα ἕνα λόγο ὑπερασπιστικὸ καὶ κυρίως μιὰ ἐξή-
γηση ἐλπίδας: «Ξέχνα, σήκω καὶ συνέχισε...».
Μόνο, ποὺ σήμερα δὲν εἶναι εὔκολο νὰ σηκω-
θοῦμε καὶ νὰ συνεχίσουμε. Μέχρι πρὶν ἀπὸ λίγους
μῆνες, ὁ δικός μας πατέρας Μάρκος, παρέμενε στὴ
σκέψη μας ὡς τὸ λιμάνι, ὅσο μακριὰ κι ἂν ταξιδεύ-
αμε. Σὲ κάθε πρόβλημα, σὲ κάθε δίλημμα ἢ ἀγω-
νία, πάντα μιὰ φωνούλα στὸ πίσω μέρος τοῦ μυα-
λοῦ μᾶς καθησύχαζε: «μὴν ἀνησυχεῖς. Θὰ τὸ συ-
ζητήσεις μὲ τὸν πάπα- Μάρκο!». Ἀπὸ τὴν 16η
Ἀπριλίου ἡ φωνούλα σιώπησε καὶ ξαφνικά τὰ προ-
βλήματα, τὰ διλήμματα καὶ οἱ ἀγωνίες σὰ νὰ θέ-
ριεψαν περίεργα, ἀφοῦ τὸ λιμάνι μας δὲν εἶναι ἐκεῖ
ὅπου ξέραμε, κι ἐμεῖς δὲν ξέρουμε μὲ ποιὸν νὰ συ-
ζητήσουμε ὅσα μᾶς ἀπασχολοῦν...
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 20
Σ' αὐτὴ τὴν ὥρα τῆς μοναξιᾶς, μέσα στὴ θάλασ-
σα τῶν ἀγωνιῶν μας, δὲν ἀκοῦμε πιὰ τὴ φωνούλα
τῆς ψυχῆς μας, ποὺ κάποτε μᾶς ὠθοῦσε πρὸς τὸν
πατέρα Μάρκο, ἀκοῦμε, ὅμως,τὴ δική του φωνὴ
νὰ ψιθυρίζει: Νὰ θυμᾶσαι ὅτι δὲ θὰ εἶσαι μόνη, για-
τί ὁ πνευματικός σου πατέρας θὰ εἶναι πάντα δίπλα
σου... Γνωρίζοντας τὴν ἀγάπη του, ξέρω αὐτὴ ἡ
ἀνάμνηση μοῦ λέει μιὰ μεγάλη ἀλήθεια: κι ἂν ἐγὼ
δὲ βρίσκω πιὰ τὸ λιμάνι μου, τὸ λιμάνι μου, θὰ μὲ
βρεῖ ὅπου κι ἂν εἶμαι, γιατί ὁ δικός μας πατέρας
Μάρκος, δὲ θὰ πάψει ποτὲ νὰ μᾶς κρατᾶ ἀπὸ τὸ χέ-
ρι, οὔτε θὰ φύγει ποτὲ ἀπὸ τὸ πλευρό μας...
Καὶ ποιὸς ξέρει; ἴσως τὴν ὥρα τοῦ δικοῦ μου δι-
καστηρίου θὰ τὸν ξαναβρῶ ὡς συνήγορο ὑπερά-
σπισης, νὰ ἱκετεύει τὸν Κριτὴ γιὰ τὴ σωτηρία μου
καὶ νὰ παλεύει γιὰ τὴν ἀθώωσή μου... καὶ ἴσως τό-
τε, ὅτι κι ἂν ἀποφασίσει γιὰ μένα ὁ Θεός, νὰ ἔχω
τὴν εὐκαιρία νὰ Τὸν εὐχαριστήσω, ποὺ ἔστειλε στὸ
δρόμο μου τὸν πατέρα Μάρκο, πού μοῦ ἔμαθε νὰ
ἐξομολογοῦμαι, νὰ ζητῶ συγγνώμη καὶ νὰ ἐλπίζω
ὅτι ἡ συγγνώμη μου ἔγινε δεκτή ...
Μάρω Σιδέρη
Δύο λόγια ἀπὸ
τὸ τµῆµα Ἱερορραπτικῆς
Παππούλη,
Τὰ βαθιὰ συναισθήµατα δὲν ἐκφράζο-
νται οὔτε ἀποτυπώνονται στὸ χαρτί, µέ-
νουν βαθιὰ χαραγµένα στὴν ψυχή µας...
µέχρι... διὰ πρεσβειῶν Σας νὰ ξαναδοῦµε
τὴν ἁγία Σας µορφὴ στὴν Βασιλεία τῶν
Οὐρανῶν....
Παραθέτουµε ἀπὸ τὴν µακρινὴ Ταϋπέϊ,
ποὺ τόσο νοιαζόσασταν, δύο ζεστὰ λόγια:
Dextite ta syllipitiria mou gia ton aeimnis-
to p. Marko. Ksero oti tha Sas boithaei pio
eykola apo ton ourano.
I ierapostoli mas ton eygnomono
p. Ionas Taipei.
Πολλὲς φορὲς µᾶς δίνατε φάκελλα - ἐνι-
σχύσεις γιὰ τὴν Ἱεραποστολή.
Σᾶς βάζουµε βαθιὰ µετάνοια γιὰ ὅ,τι
σᾶς στενοχωρήσαµε καὶ παρακαλοῦµε νὰ
πρεσβεύετε γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ψυχῶν
µας.
Τὰ πνευµατικά σας παιδιὰ τοῦ Ἱερορραφείου
 Πατέρα Μάρκο, ἤσουν ἡ παρηγοριά καὶ ἡ χαρὰ στὶς ἀπαρηγόρητες ψυχές μας
Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ πιστέψει, Πατέρα Μάρκε,
πὼς ἔφυγες τόσο ξαφνικὰ καὶ τόσο γρήγορα ἀπὸ
κοντά μας. Δὲν τὸ χωράει ὁ νοῦς μας πὼς δὲν θὰ σὲ
ξαναδοῦμε στὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ποὺ ἐπὶ 26
χρόνια ὑπηρέτησες. Παρέλαβες ἕνα ἐρημοκκλήσι
καὶ τὸ μετέτρεψες σὲ Μητρόπολη. Δύσκολο νὰ τὸ
χωνέψουμε, πὼς δὲν θὰ ζήσουμε κοντά σου αὐτὲς
τὶς ἀνεπανάληπτες θεῖες Λειτουργίες, τὰ μυστήρια,
πὼς δὲν θὰ σταθεῖς ἐκεῖ στὸ πλάϊ τοῦ ἱεροῦ ταπεινὰ
νὰ μᾶς μοιράζεις τὸ ἀντίδωρο πὼς δὲν θὰ ξανα-
κούσουμε τὶς τόσο σύντομες, ἀλλὰ περιεκτικὲς ὁμι-
λίες σου μετὰ τὴν ἀνάγνωση τοῦ Εὐαγγελίου, ἀλλὰ
καὶ στὸ τέλος τῆς κάθε θείας Λειτουργίας, πὼς δὲν
θὰ σὲ βροῦμε στὸν ὄμορφο καὶ κατανυκτικὸ χῶρο
τῆς ἐξομολογήσεως, νὰ ἀκουμπήσουμε πάνω σου
ὅλα μας τὰ προβλήματα κι ἐσὺ μ' αὐτὸ τὸ ἤρεμο καὶ
γαλήνιο χαμόγελό σου νὰ μᾶς παρηγορεῖς καὶ
νὰ μᾶς δίνεις λύσεις γιὰ τὸ κάθε τί. Τί νὰ
πρωτοθυμηθοῦμε; Τὶς περιόδους τοῦ Πάσχα, τῶν
Χριστουγέννων, καὶ ὅλων τῶν ἑορτῶν τῆς Ἐκκλη-
σίας μας, τὶς ἐπισκέψεις στὶς φυλακές, στὰ νοσοκο-
μεῖα, στὰ ὀρφανοτροφεῖα, στοὺς μοναχικοὺς
ἀνθρώπους; Τὶς ἐπισκέψεις σου τὰ Θεοφάνεια στὰ
περισσότερα σπίτια τοῦ Διονύσου καὶ πέρα ἀπὸ
αὐτὸν γιὰ τὸν ἁγιασμό, τὴν παρουσία σου σὲ ὅλες
τὶς δραστηριότητες, ποὺ εἶχες δημιουργήσει στὴν
Ἐνορίας μας, Κατηχητικά, Ὁμιλίες, Ἀνάγνωση
Εὐαγγελίου, Τράπεζες Ἀγάπης, Ἱερορραπτική, Παι-
δικὴ Ζωγραφική, Ἁγιογραφία, Ψαλτική; Τοὺς Ἁγια-
σμούς, τὰ Εὐχέλαια, τὴν κατ' οἶκον θεία μετάληψη
στοὺς ἀσθενεῖς καὶ ἡλικιωμένους; Οἱ ἐφημερίδες
σὲ ἀνέφεραν καὶ δίκαια, ὡς «ὁ Ἅγιος τῶν φυλακι-
σμένων». Μιὰ ζωὴ ἀπόλυτα Εὐαγγελική.
Μᾶς δίδαξες χωρὶς λόγια, μὲ τὸ παράδειγμά σου,
μὲ τὴν ἀπεριόριστη Ἀγάπη πρὸς τὸν Ὕψιστο καὶ
πρὸς ὅλους τοὺς συνανθρώπους σου. Θυμόσουν
τὰ πάντα γιὰ τὸν καθένα μας καὶ πάντα ρωτοῦσες
γιὰ τὰ προβλήματά μας, κι ἄς σὲ ἐπισκέπτονταν
καθημερινὰ δεκάδες ψυχῶν. Προσέφερες ἀκούρα-
στα, ἀπεριόριστα, μὲ μιὰ παρουσία, ποὺ πάντα
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 21
ἔλαμπε ἀπὸ ταπείνωση καὶ ἀγάπη. Πόσες χιλιάδες
ψυχῶν δέχθηκαν τὴν καλὴ ἀλλοίωση κοντά σου
καὶ ἀγάπησαν τὸ Χριστό μας ἀληθινά! Ἄλλαξε ἡ
ζωή μας. Ἤσουν ὁ πραγματικὸς σύνδεσμος ἀνά-
μεσα σ' ἐμᾶς καὶ στὸν Οὐράνιο Πατέρα μας.
Ἤσουν ὁ ἀληθινὸς Πνευματικὸς Πατέρας μας, τὸ
στήριγμά μας, κι ἄς μὴ σὲ βλέπαμε κάθε μέρα. Μᾶς
τίμησες ὅλους, κι ἄς μὴ τὸ ἀξίζαμε.
Ἂν ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς ἔγραφε τὴ προσωπική του
γνωριμία μαζί σου, δὲν ξέρουμε πόσοι τόμοι θὰ
χρειάζονταν, γιὰ νὰ καταγραφοῦν. Ἀλλὰ οἱ τόμοι
αὐτοὶ βρίσκονται τώρα ἀνοικτοὶ μπροστὰ στὰ πό-
δια τοῦ Κυρίου μας.
Ἀγωνιοῦσες καὶ βοηθοῦσες τοὺς πάντες. Ἀγω-
νιοῦσες γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία μας πάνω ἀπ' ὅλα.
Στάθηκες ἀντάξιος τοῦ Ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγε-
νικοῦ καὶ τοῦ Μακαριστοῦ Πατρὸς Χαράλαμπου
Βασιλόπουλου, ἄξιος συνεχιστὴς τῆς Πανελληνί-
ου Ὀρθοδόξου Ἑνώσεως.
Δυὸ πράγματα δὲν κράτησες καὶ δὲν εἶπες ποτέ:
τὰ χρήματα καὶ τὴ λέξη ΟΧΙ.
Ἐκμεταλλευτήκαμε τὴν ἀγάπη σου καὶ αὐτὴ τὴν
καλοσύνη σου. Σὲ κουράσαμε ἀπεριόριστα, ἐνῶ
παράλληλα ὅλοι μας φοβόμασταν μὴ μᾶς ἀρρω-
στήσεις, μή μᾶς φύγεις. Δὲν θὰ ξεχάσουμε τὰ λόγια
μιᾶς ἀδελφῆς βγαίνοντας ἀπὸ τὸ ἐξομολογητήριο
γεμάτης χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση νὰ λέει: «Ἐγὼ τοῦ
εἶπα, Παππούλη μου, τώρα πού σε γνώρισα μὴ μοῦ
πεθάνεις. Κι ἐκεῖνος ἀπάντησε μὲ τὴν ταπεινὴ καὶ
γλυκιὰ φωνή του..... ὁ Κύριος....»
Κι ὁ Κύριος διάλεξε νὰ τὸν πάρει μέσα ἀπὸ τὸ
Ἱερὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τὴ μέρα τῶν Βαΐων, νὰ
ζήσει στὸ νοσοκομεῖο μέσα κι ἀπὸ τὴ δική του
ὀδύνη τὸν Γολγοθὰ τοῦ Κυρίου μας, νὰ μᾶς ἀφήσει
νὰ κάνουμε ὅλοι μας, μὲ τὴ διάκριση, ποὺ πάντα
τὸν κατεῖχε, ἕνα Καλὸ Πάσχα καὶ νὰ ἀναχωρήσει
γιὰ τὴν Οὐράνια Βασιλεία μέσα στὴ χαρὰ τῆς
Ἀνάστασης τοῦ Κυρίου μας.
(Συνέχεια στὴ 22 σελίδα)
 Ἐκοιµήθη ὁ π. Μάρκος Μανώλης
G Μὲ συντριβὴ καρδιᾶς καὶ ἀπέραντο πόνο, τὸ
βράδυ τῆς Παρασκευῆς 16 Ἀπριλίου, λάβαµε ἀπὸ
τὸ 401 Στρατιωτικὸ Νοσοκοµεῖο τὴν θλιβερὴ εἴδη-
ση ὅτι ὁ σεβαστός µας γέροντας ἔκλεισε τὸν κύκλο
τῆς ἐπίγειας ζωῆς Του καὶ
δὲν βρίσκεται πιὰ ἀνάµε-
σά µας.
Ἦταν ἡ µόνη στιγµή,
ποὺ ἐνῶ ὅλοι ἐµεῖς, τὰ χι-
λιάδες πνευµατικά του
παιδιά, θρηνούσαµε, ὁ π.
Μάρκος παρέδιδε τὴν
ὄµορφη ψυχή του γαλή-
νιος καὶ εὐτυχισµένος σ᾽
Ἐκεῖνον, ποὺ ἐπίστεψε,
ἀγάπησε, ἐλάτρεψε θερ-
µὰ «ἐξ᾽ὅλης τῆς ψυχῆς
του, ἐξ᾽ὅλης τῆς διανοίας
του, ἐξ᾽ὅλης τῆς ἰσχύος του» καὶ ποὺ ὑπηρέτησε
σ᾽ὅλη του τὴ ζωή µὲ ἀφοσίωση.
G Ὅταν πρὶν ἀπὸ 26 χρόνια, ὁ π. Μάρκος ἦλθε
στὸ Διόνυσο, ὁ Ἅγιος Γεώργιος ἦταν ἕνα µικρὸ
ξωκκλήσι χαµένο στὸ δάσος. Γρήγορα, ὅµως, χά-
ρη στὴν ἀγωνιστικὴ παρουσία τοῦ γέροντα, µετα-
µορφώθηκε σὲ Κέντρο Ὀρθοδοξίας.
G Παράλληλα µὲ τὴν ἀνάληψη τῶν καθηκό-
ντων του ὡς ἐφηµερίου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Γε-
ωργίου Διονυσίου, ξεκίνησε τὸ πολύπλευρο Φι-
λανθρωπικὸ καὶ Ἱεραποστολικὸ ἔργο του, ἀρχίζο-
ντας µὲ τὴν φροντίδα τῶν ἐµπεριστάτων καὶ κυ-
Πατέρα Μάρκο, ἤσουν ἡ παρηγοριά καὶ ἡ χαρὰ στὶς ἀπαρηγόρητες ψυχές μας
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 21 σελίδα)
Ἂν ἐμεῖς κλαίγαμε καὶ θρηνούσαμε καὶ ἀπαρηγόρη-
τοι μένουμε, ἐκεῖ ψηλὰ στοὺς Οὐρανούς, μὲ πόση
χαρὰ θὰ τὸν ὑποδέχθηκαν οἱ Ἄγγελοι, οἱ Ἅγιοι, ὁ
Ἅγιος Γεώργιος, ποὺ χρόνια ὑπηρετοῦσε, ἡ Παναγία
μας, ποὺ μὲ τόση ἁγνότητα, ἀγάπη, πίστη καὶ ἀφο-
σίωση ἀφιέρωσε ὅλη του τὴ ζωὴ στὸν Υἱό της καὶ Θεό
μας!
Τὴν ἄπλετη ἀγάπη, ποὺ προσέφερες, εἰσέπραξες
ἀπὸ τοὺς χιλιάδες τῶν ἀνθρώπων, ποὺ ἦρθαν νὰ
σὲ ἀποχαιρετήσουν, Πατέρα Μάρκε, κι αὐτό, γιὰ
ὅσους πραγματικὰ σ' ἀγάπησαν, ἦταν ἡ χαρὰ καὶ ἡ
παρηγοριὰ στὶς ἀπαρηγόρητες ψυχές μας.
Τώρα πιὰ στοὺς Οὐρανοὺς ἔχουμε τὸν δικό μας
Πρεσβευτὴ καὶ μιὰ νέα ἐπικοινωνία ξεκινᾶ μαζί
σου, ἴσως πιὸ οὐσιαστικὴ καὶ πιὸ ἀποτελεσματικὴ
κι ἀπὸ πρίν.
Πατέρα Μάρκο, δέξου ἀπ' ὅλους μας, ἕνα μεγά-
λο «Εὐχαριστῶ», γιατί μᾶς ἔκανες νὰ γνωρίσουμε
καὶ νὰ ἀγαπήσουμε τὸν Κύριο καὶ Θεό μας. Μέσα
ἀπὸ σένα, γνωρίσαμε τὸ ἀληθινὸ πρόσωπο τῆς
Ἐκκλησίας, αὐτὸ ποὺ εἴχαμε ὅλοι στὶς ψυχές μας
καὶ ποὺ δυστυχῶς δὲν βρίσκαμε εὔκολα.
Πατέρα Μάρκο, δέξου ἀπ' ὅλους μας, ἕνα πιὸ με-
γάλο: «Συγχώρεσέ μας», ποὺ τόσο σὲ κουράσαμε
καὶ σὲ στενοχωρήσαμε.
Πατέρα Μάρκο, εἶσαι μέσα στὶς καρδιές μας, ὁ
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 22
ρίως πολυτέκνων οἰκογενειῶν τῆς περιοχῆς.
— Ἀπὸ τὶς πρῶτες δραστηριότητές του ἦταν οἱ
ἐπισκέψεις στὶς τότε Στρατιωτικὲς Φυλακὲς Αὐλώ-
να, ἐνῶ συγχρόνως πραγµατοποιοῦσε ἐπισκέψεις
στὶς οἰκογένειες τῶν κρατου-
µένων.
— Συνέχισε µὲ ἐπισκέψεις
ἀγάπης στοὺς γέροντες καὶ
τοὺς ἀσθενεῖς τῆς κλινικῆς
«Ἅγιος Γεώργιος» στὸ Διόνυσο.
— Ἀργότερα, στὰ πλαίσια
τῶν δραστηριοτήτων του λει-
τούργησαν εἴκοσι τοµεῖς Φι-
λανθρωπικοῦ, Ἱεραποστολι-
κοῦ χαρακτῆρα καὶ πνευµα-
τικῆς κατάρτισης.
— Μὰ πάνω ἀπ᾽ὅλα, ὁ π.
Μάρκος στάθηκε µὲ ἰδιαίτερη ἀγάπη δίπλα στὰ
παιδιὰ καὶ τὸ µήνυµά του ἦταν: περισσότερη µέ-
ριµνα καὶ ἐπαγρύπνηση στὸν παιδαγωγικὸ χῶρο.
— Ὠργάνωσε ἐπιτροπὲς µέριµνας γιὰ τὰ Κατη-
χητικὰ Σχολεῖα, Παιδικὴ χορωδία, παραδοσιακοὺς
χορούς, ἐργαστήριο Παιδικῆς Ζωγραφικῆς, ἐπι-
τροπὴ ἐπικοινωνίας µὲ τὰ σχολεῖα γιὰ τὸν σχολικὸ
ἐκκλησιασµὸ καὶ ἐπικοινωνία µὲ τὰ Ἱδρύµατα.
—Τὸν Ἰούνιο τοῦ ᾽95, µετὰ τοὺς καταστρεπτικοὺς
σεισµοὺς συγκρότητησε ὁµάδες σεισµοπαθῶν καὶ
τὸν Ἰούλιο τοῦ ἴδιου χρόνου, µετὰτὴν καταστροφὴ
(Συνέχεια στὴ 22 σελίδα)
ξεχωριστὸς λειτουργός τοῦ Ὑψίστου. Θὰ προσπα-
θήσουμε νὰ σὲ μιμηθοῦμε καὶ νὰ διατηρήσουμε τὸ
ἔργο ποὺ δημιούργησες. Τὸ ἱστορικὸ ἐκκλησάκι
ποὺ σὲ πρωτοδέχθηκε, ὁ Ἅϊ- Γιώργης μας, θὰ πα-
ραμείνει ἀνοικτὸ καὶ λειτουργικό, ὅπως τὸ ἐπιθυ-
μοῦσες καὶ ὅπως τὸ ἐπιθυμοῦμε κι ἐμεῖς ὅλοι,
κλῆρος καὶ λαός. Θὰ προσπαθήσουμε νὰ συνεχί-
σουμε τὸν ἀγῶνα, ποὺ μᾶς δίδαξες μὲ μοναδικὸ
σκοπὸ νὰ ἀπολαύσουμε τὴν Αἰώνια Βασιλεία.
Θὰ θέλαμε ἀκόμα μέσα ἀπὸ αὐτὸν τὸν ἀποχαι-
ρετισμό, νὰ εὐχαριστήσουμε ὁλόθερμα τὸν γιατρὸ
κ. Μ. Μόσχο καὶ ὅλους τοὺς γιατροὺς καὶ ἀδελφές
τοῦ Νοσοκομείου, τὸν π. Δωρόθεο καὶ ὅσους μὲ
τόση ἀφοσίωση, σεβασμὸ καὶ διάκριση στάθηκαν
δίπλα σου, τὶς τελευταῖες 20 ἡμέρες τῆς ἐπίγειας
ζωῆς σου.
Καὶ ὅπως εὐχόσουν κι ἐσὺ μετὰ ἀπὸ κάθε ἐπι-
μνημόσυνη δέηση, ὁ Θεὸς νὰ δίνει μεγάλη παρη-
γοριὰ στὴν οἰκογένεια, εὐχόμαστε σήμερα κι ἐμεῖς
στὴ δική σου οἰκογένεια, στὰ ἀγαπημένα μας
ἀδέλφια, ὁ Θεὸς νὰ τοὺς δίνει μεγάλη παρηγοριὰ
καὶ δύναμη.
Πατέρα Μάρκε, σὲ εὐχαριστοῦμε γιὰ ὅλα. Σὲ πα-
ρακαλοῦμε πρέσβευε ὑπὲρ ἡμῶν γιὰ πίστη, ἀγάπη,
ὁμόνοια καὶ εἰρήνη στὶς ψυχές μας.
Αἰωνία θὰ εἶναι ἡ μνήμη σου.
Β. Κ.
 Ἐκοιµήθη ὁ π. Μάρκος Μανώλης
(Συνέχεια ἀπὸ τὴ 21 σελίδα)
τῆς βορειοανατολικῆς περιοχῆς τῆς Μητροπόλε-
ώς µας ἀπὸ τὴν φοβερὴ σὲ ἔκταση πυρκαγιά, συ-
γκρότησε ὁµάδα συµπαραστάσεως στὶς Εἰδικὲς
Δυνάµεις, ποὺ φύλαγαν καθ᾽ὅλη τὴν διάρκεια
τοῦ καλοκαιριοῦ τὶς δασώδεις περιοχὲς τοῦ Διονύ-
σου.
— Τὸν ἴδιο χρόνο στὸ «Ἀρχονταρίκι» συνέστησε
ἐπιτροπὴ προγραµµατισµοῦ ὁµιλιῶν, κύκλου
Ἁγίας Γραφῆς καὶ ἀργότερα ἵδρυσε νέο τοµέα δρά-
σης γιὰ τὴν συµπαράσταση τῶν Πολυτέκνων καὶ
Πρόνοια Στρατιώτη. Ἀκολούθησε ἡ ὀργάνωση
ἐπιτροπῆς προσκυνηµατικῶν ἐκδροµῶν καὶ φρο-
ντιστήριο Βυζαντινῆς Μουσικῆς. Παράλληλα στὸ
«Ἀρχονταρίκι» ξεκίνησε τὴν δραστηριότητά του τὸ
ἐργαστήριο Ἁγιογραφίας (Σεπτέµβριος τοῦ ᾽95).
— Σταθµὸς στὴν πορεία τοῦ ἔργου του ἦταν ἡ
ἔκδοση τῆς µικρῆς ἐφηµερίδας «Ἐνοριακὰ Νέα»
(Ἀπρίλιος 1996), ἐνῶ ὀκτὼ χρόνια πρὶν εἶχε φρο-
ντίσει τὴν ἔκδοση τοῦ µηνιαίου νεανικοῦ περιδο-
κοῦ «Δίλεπτο».
— Μετὰ τὶς πληµµύρες τοῦ ᾽97 κινητοποίησε νέα
προγράµµατα παροχῆς βοήθειας ἀπὸ τὴν ἁρµό-
δια ἐπιτροπὴ πληµµυροπαθῶν.
— Στὴ συνέχεια ἐνέτεινε τὶς προσπάθειες γιὰ
τὸν ἐµπλουτισµὸ τῆς Δανειστικῆς Βιβλιοθήκης καὶ
λειτουργία ἔκθεσης βιβλίου, ἐνῶ προχώρησε σὲ
ἐκδόσεις βιβλίων καὶ εἰκόνων µὲ στόχο τὴν διάδο-
ση τοῦ Ὀρθόδοξου Χριστιανικοῦ ἐντύπου.
—Ἵδρυσε νέες ὁµάδες στήριξης ἀσθενῶν, ποὺ
πραγµατοποιοῦσαν ἐπισκέψεις στὸ Νοσοκοµεῖο
ΚΑΤ.
—Μερίµνησε γιὰ τὴν σύσφιξη τῶν σχέσεων τῆς
Ἐκκλησίας µὲ τὶς Κατασκηνώσεις τοῦ ΤΥΠΕΤ τῆς
Ἐθνικῆς Τραπέζης. Ἕνα καλοκαίρι στὶς Κατασκη-
νώσεις τοῦ ΤΥΠΕΤ, παραµονὴ τῆς Παναγίας τοῦ
δεκαπενταυγούστου, σὲ συνενόηση µὲ τοὺς ὑπευ-
θύνους τῶν Κατασκηνώσεων, ἀπεφασίσθη νὰ κά-
νουν θεία Λειτουργία, νὰ κοινωνήσουν τὰ παιδιά.
Ἀπὸ τὴν παραµονὴ ὅλα ἦταν ἕτοιµα. Τὸ µόνο, ποὺ
χρειαζόταν ἦταν ἕνας ἱερέας ἀκόµη ἤ ἔστω ἕνας
διάκονος, γιὰ νὰ βοηθήσει στὴν Θεία Κοινωνία.
Μάταιες ὅλες οἱ προσπάθειες, στὴν Μητρόπολη,
στὶς ἄλλες ἐνορίες, δὲν βρέθηκε κανείς. Ὁ π. Μάρ-
κος δὲν πτοήθηκε, τὴν ἄλλη ἡµέρα ἔκανε ὑπαί-
θρια θεία Λειτουργία µέσα στὶς Κατασκηνώσεις
καὶ κοινώνησε µόνος του 800 µικρὰ παιδιά. Αὐτὸ
γινόταν γιὰ ἀρκετὰ χρόνια στὸ ΤΥΠΕΤ.
—Τὸ ᾽99 καθιέρωσε Γεύµατα Ἀγάπης µὲ σκοπὸ
τὴν καλλιέργεια στενῶν φιλικῶν σχέσεων µεταξὺ
τῶν ἐνοριτῶν κατὰ τὸ πρότυπο τῶν πρώτων Χρι-
στιανῶν.
—Τὸ 2002 λειτούργησε στὸ «Ἀρχονταρίκι» τµῆµα
Ἱερορραπτικῆς. Τὰ ἔσοδα ἀπὸ τὶς πωλήσεις διατί-
θενται γιὰ τὴν Ἐξωτερικὴ Ἱεραποστολή.
—Τὸ 2004 φιλοξενήθησαν στὴν ἐνορία µας δύο
ἀποστολὲς νέων ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς
Πολωνίας, ἐνῶ παράλληλα, ἡ Διορθόδοξη Ἐπικοι-
νωνία καλλιεργήθηκε µὲ τακτικὲς ἐπισκέψεις
Ὀρθοδόξων Νέων ἀπὸ τὴν Πολωνία καὶ Ρουµα-
νία. Ἀκολούθησε ἀνταλλαγὴ ἐπισκέψεων. Σὲ κά-
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 23
ποια ἀπὸ τὶς συναντήσεις των ὁ Ἀρχιεπίσκοπος
Πολωνίας κ. Σάββας προσέφερε στὸν π. Μάρκο
ἐνθύµιο τιµητικῆς διακρίσεως εἰς ἔνδειξη εὐγνω-
µοσύνης γιὰ τὴν ἐξ᾽ἀφορµῆς του µεγάλη προ-
σφορὰ στὸ Μοναστήρι τοῦ Σουπράσλ καὶ στὴν
Ἐνορία τους. Ἀνάλογες συναντήσεις πραγµατο-
ποιήθηκαν καὶ µὲ τὸν Ἐπίσκοπο Ρουµανίας κ. Βα-
σίλειο.
—Τὰ πρῶτα χρόνια ἀπὸ τὸ µεσηµέρι, µέχρι τὸ
βράδυ τῆς Μ. Πέµπτης τελοῦσε τρεῖς φορὲς τὸν
Ὄρθρο τῆς Μ. Παρασκευῆς, σὲ διαφορετικοὺς Ἱε-
ροὺς Ναούς. Ὅπως στὶς φυλακὲς Αὐλώνα, στὴν
Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Παντελεήµονος καὶ στὸν Ἱερὸ
Ναὸ Ἁγίου Γεωργίου. Διάβαζε τριάντα ἕξι Ἱερὰ
Εὐαγγέλια.
—Ἡ «Πρόσβαση» τὸ περιοδικὸ τῆς Ἱερᾶς Μη-
τροπόλεως Ἀττικῆς, στὸ τεῦχος τοῦ Ἰανουαρίου
2001, ἔγραψε: «Ἐνορία µὲ µεγάλη προσφορὰ στοὺς
ἀνθρώπους ὑπὸ τὴν φωτισµένη παρουσία τοῦ
ἐφηµερίου της Ἀρχιµανδρίτη π. Μάρκου Μανώλη,
εἶναι ἡ ἐνορία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου». Καὶ
ἀναφέρεται στὶς δραστηριότητές του.
G Εἶναι µιὰ σύντοµη ἀναδροµὴ στὴν ἱστορία
ἑνὸς µόνου µέρους τοῦ τεράστιου Φιλανθρωπικοῦ
ἔργου, ποὺ πλάστηκε καὶ δηµιουργήθηκε στὴν
σκέψη τοῦ ἐµπνευστῆ του, ἀείµνηστου π. Μάρκου,
τοῦ «Ἁγίου τῆς Ἀγάπης».
Ἡ µνήµη τοῦ σεβαστοῦ µας γέροντα θὰ εἶναι
γιὰ µᾶς πάντα τὸ φωτεινὸ ὁρόσηµο, ποὺ θὰ µᾶς
δείχνη τὸ δρόµο.
Γιὰ τὴν Ἐνοριακὴ ∆ράση, Μαρία Χανδρᾶ
ΣΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΜΑΣ
Στοῦ πεύκου τὴ σκιὰ
ἐρχόµαστε συχνὰ
παίρνουµε τὴν εὐχή σου
καὶ νιώθουµε χαρά.
Στοῦ Ἅη Γιώργη τὴ γωνιὰ
θυµόµαστε ξανὰ
τὴν Ἅγια σου µορφὴ
µὲ τὴ γλυκειά µατιὰ
Ἔτρεχες πάντα πρόθυµος
νὰ ἐξοµολογήσεις
νὰ ἀκούσεις τὰ προβλήµατα
καὶ νὰ µᾶς εὐλογήσεις
Άνάπαυσες ψυχὲς καὶ ἔδωσες χαρὲς
ἀγάπη καὶ εὐλογίες ὅλες τὶς φορές.
Γιὰ λίγο τώρα βόηθησε
νὰ παρηγορηθοῦµε
καὶ ἀπὸ τὴν παρουσία σου
κάτι νὰ διδαχθοῦµε
ὅτι θὰ φθάσει ὁ καιρὸς
ποὺ θὰ µᾶς προϋπαντήσεις
στὰ οὐράνια διαµερίσµατα
ὅπου ἀγάπη θὰ σκορπίζεις
Μ. Περιστεροπούλου, γυναικολόγος - ἰατρός
 Λίγα λόγια γιὰ τὸν ἀείµνηστο πατέρα Μάρκο
Τὶ θὰ µποροῦσα νὰ γράψω γιὰ τὸν π. Μάρκο;
Αἰσθάνοµαι τόσο µικρή, τόσο ἐλάχιστη!
Σὰν νὰ τὸν βλέπω ὅµως µπροστά µου µὲ τὴ χα-
µογελαστή, γεµάτη καλοσύνη καὶ ἠρεµία µορφή
του νὰ µοῦ λέει: «Γράψτε ὅ,τι σᾶς φωτίσει ὁ Θεός».
Ὑπακοὴ λοιπὸν καὶ προσπαθῶ νὰ καταγράψω τὶς
σκέψεις µου.
Τὸν π. Μάρκο τὸν γνώρισα
πρὶν ἀπὸ 25 περίπου χρόνια,
µόλις εἶχε πρωτοέρθει στὸν
Διόνυσο.
Ἄκουγα ἀπὸ γείτονές µας,
ποὺ πήγαιναν συχνὰ στὴν
Ἐκκλησία νὰ µᾶς λένε: «Πρέ-
πει νἄρθετε στὸν Ἅγιο Γεώρ-
γιο νὰ δεῖτε. Ἦρθε ἕνας ἐξαι-
ρετικὸς παπάς. Δὲν ἔχετε ξα-
ναδεῖ». Ἔτσι σιγά - σιγὰ ξεκι-
νήσαµε κι᾽ἐµεῖς νὰ πηγαίνουµε
στὸ Διόνυσο, στὸν Ἅγιο Γεώρ-
γιο, ἀλλὰ καὶ πολλοὶ ἄλλοι
γύρω µας. Γνωρίσαµε τὸν π.
Μάρκο, παρακολουθήσαµε τὶς
Ἐπίσκεψη στὴν Πολωνία
ἄοκνες προσπάθειές του, τὸ δύσκολο ἔργο του, τὴν
θέληση, τὴν ἐργατικότητα, τὴν µόρφωση, τὴν εὐρύ-
τητα τοῦ πνεύµατός του, τὴν ἱκανότητά του νὰ ἐξο-
µαλύνει τὶς δυσκολίες καὶ νὰ προχωρᾶ µὲ ἠρεµία
στὴν ἐπίλυσή τους. Θαυµάσαµε καὶ συµµεριστήκα-
µε τὶς σκέψεις καὶ τὶς ἰδέες του. Κυριολεκτικὰ ἀνα-
δηµιούργησε τὸν Ἅγιο Γεώργιο, ἔθεσε τὰ θεµέλια
καὶ ἀγωνίστηκε µὲ ὅλες τὶς δυνάµεις του γιὰ τὴν
ἀνέγερση τοῦ νέου Ἱεροῦ Ναοῦ µας, τοῦ Ἁγίου Διο-
νυσίου, πάλεψε γιὰ τὰ σχολεῖα µας, τὰ κατηχητι-
κά µας, τὶς ἐκδηλώσεις µας, κατάφερε νὰ µᾶς ἑνώ-
σει ὅλους σὰν µιὰ οἰκογένεια στὴν Ἐνορία.
Πανταχοῦ παρών, ὅπου ὑπῆρχε ἀνάγκη, ἀκούρα-
στος, πρόθυµος νὰ βοηθήσει καὶ νὰ συµπαραστα-
θεῖ. Τὶ ἀξέχαστες λειτουργίες, ἀγρυπνίες, τράπε-
ζες ἀγάπης!
Εἶχε πάντοτε τὴν καλύτερη καὶ πιὸ ἐποικοδοµη-
τικὴ συνεργασία µὲ τὶς Κοινοτικὲς καὶ Δηµοτικὲς
Ἀρχές, τοὺς ὅµορους Δήµους, τοὺς γειτονικοὺς Ἱε-
ροὺς Ναούς, τοὺς ὁποίους ἐπισκεπτόταν συχνά,
ὅπου καὶ ἐξοµολογοῦσε τοὺς πιστούς. Ἡ φήµη του
εἶχε πρὸ πολλοῦ ξεπεράσει τὰ σύνορα τῆς Ἐνορίας
µας, εἶχε ἁπλωθεῖ σὲ ὅλη τὴν Ἀττικὴ καὶ πολλὰ µέ-
ρη τῆς Ἑλλάδος, στὰ ὁποῖα πήγαινε µὲ τὰ προσκυ-
νήµατα ποὺ διοργάνωνε ὁ Σύλλογος γιὰ τὴν ἀνέ-
γερση καὶ πιὸ πρόσφατα τὴν ἀποπεράτωση τοῦ Ἁγί-
ου Διονυσίου. Ἀκόµα ἦταν ἰδιαίτερα γνωστὸς καὶ
στὸ ἐξωτερικὸ στὴν Πολωνία καὶ στὴν Ρουµανία ὡς
καὶ σὲ χῶρες τῆς Ἀσίας καὶ τῆς Ἀφρικῆς.
Θὰ ἤθελα µὲ λίγα λόγια νὰ τονίσω τὸ σηµαντι-
κότατο ἔργο, ποὺ ἐπιτελέσθηκε στὴν Ἐνορία µας µὲ
τὴν πρωτοβουλία καὶ καθοδήγηση τοῦ π. Μάρκου
καὶ τῶν ἐκλεκτῶν συνεργατῶν του σὲ πολλοὺς το-
µεῖς καὶ ποὺ βέβαια τὰ τελευταῖα χρόνια ἄξιοι βοη-
θοὶ ἦσαν οἱ σεβαστοὶ ἱερεῖς µας ὁ προϊστάµενος τῆς
ἐνορίας µας π. Λουκὰς καὶ ὁ π. Πέτρος.
Τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο πλάστηκε καὶ δηµιουρ-
γήθηκε µὲ βασικοὺς στόχους τὴν παροχὴ βοήθειας
σὲ ἐµπερίστατες οἰκογένειες τῆς ἐνορίας καὶ εὐρύ-
τερα τῆς περιοχῆς, στὰ ὅρια τῆς Μητροπόλεως. Σὲ
ὅλες τὶς περιπτώσεις κάθε ἔργο γινόταν µὲ τὴν
εὐλογία τῆς Μητροπόλεώς µας. Μὲ τὴν πάροδο
τῶν ἐτῶν, τὸ Φιλόπτωχο Ταµεῖο µετονοµάσθηκε σὲ
Ἐνοριακὴ Δράση.
Οἱ τοµεῖς τῆς Ἐνοριακῆς Δράσης πολλαπλασιά-
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
στηκαν καὶ οἱ ὁρίζοντες τῶν τοµέων της διευρύν-
θηκαν.
Τὸ 1995 ἱδρύθηκε τοµέας δράσης γιὰ τὴν συµπα-
ράσταση τῶν πολυτέκνων, ἀκόµα ἐπιτροπὴ φροντί-
δας Ἱδρυµάτων, ἐπιτροπὴ προγραµµατισµοῦ ὁµι-
λιῶν. Ἀργότερα κύκλος µελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Τὸ 1995 ἐπίσης λειτούργησε
καὶ τὸ ἐργαστήριο Ἁγιογρα-
φίας, στὸ ὁποῖο φοίτησαν ἀξιό-
λογοι µαθητές, οἱ ὁποῖοι δια-
κρίθηκαν γιὰ τὸ σηµαντικὸ
ἔργο τους καὶ τὶς ἁγιογραφίες
τους. Ἀρχικὰ δίδασκε ὁ π.
Σταµάτης Σκλήρης καὶ ἡ κ.
Καλλιρόη Ροδίτη. Στὴ συνέ-
χεια καὶ µέχρι σήµερα διδά-
σκει ἡ κ. Φωτεινὴ Παπαντωνί-
ου.
Τὸ 1996 συγκροτήθηκε ἡ
Ἐπιτροπὴ προσκυνηµατικῶν
ἐκδροµῶν.
Ἀπὸ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1996
ξεκίνησε ἡ ἔκδοση τοῦ µηνιαίου
ἐντύπου τῆς Ἐνορίας µας. Πρωτεργάτης, ἐµπνευ-
στὴς καὶ ψυχὴ τοῦ ἐντύπου ὁ π. Μάρκος.
Σκοπὸς τῶν «Ἐνοριακῶν Νέων» µας ἦταν νὰ φτά-
νει στὸ σπίτι µας κάθε τι νέο, ποὺ ὅλοι στὸ Διόνυσο
ἔχουµε νὰ ποῦµε ἤ νὰ κάνουµε γύρω ἀπὸ τὸ ἔργο
τῆς ἐνορίας µας, παράλληλα µὲ τὰ διαχρονικὰ µη-
νύµατα καὶ ἀλήθειες τῆς Ὀρθοδοξίας.
Στὴν πορεία ἀποδείχτηκε ὅτι ἀγαπήθηκε πολὺ
ἀπὸ τοὺς ἐνορίτες µας, οἱ ὁποῖοι κάθε µῆνα τὸ δια-
βάζουν µὲ ἐνδιαφέρον καὶ βοηθᾶ πολὺ στὴ συσπεί-
ρωση τῆς ζωῆς τῆς ἐνορίας µας. Ἤδη τὰ «Ἐνοριακὰ
Νέα µας» ἔχουν συµπληρώσει 13 χρόνια ἀδιαλεί-
πτου ἐκδόσεώς τους καὶ τώρα διανύουµε τὸ 14ο
ἔτος.
Τὸ 1998 καθιερώθηκε κύκλος ὁµιλιῶν ἀπὸ κατα-
ξιωµένους ἐπιστήµονες κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Με-
γάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἐπίσης ἱδρύθηκε φροντι-
στήριο βυζαντινῆς µουσκῆς, ἐµπλουτίστηκε ἡ δα-
νειστικὴ βιβλιοθήκη.
Τὸ ἐργαστήριο παιδικῆς ζωγραφικῆς δηµιουργή-
θηκε τὸ 1998.
Τὸ 1999 καθιερώθηκαν γεύµατα Ἀγάπης κατὰ τὸ
πρότυπο τῶν πρώτων χριστιανῶν.
Τὸ 2002 ἄρχισε νὰ λειτουργεῖ τὸ Τµῆµα Ἱερορρα-
πτικῆς.
Ἀκόµα ἰδιαίτερα πρέπει νὰ τονίσουµε τὸ ἔργο,
ποὺ ἐπιτελέσθηκε καὶ ἐπιτελεῖται στὶς φυλακὲς
(κυρίως δὲ στὶς φυλακὲς κράτησης ἀνηλίκων Αὐλώ-
νας).
Γιὰ τὸ ἔργο τοῦ π. Μάρκου καὶ τῶν συνεργατῶν
του στὶς φυλακὲς ἔχουν γραφεῖ ἄρθρα στὶς ἐφηµε-
ρίδες, ἔχουν γίνει ἐκτενεῖς ἀναφορὲς στὸ ραδιόφω-
νο καὶ στὴν τηλεόραση κ.λπ.
Εἶναι πολὺ µεγάλο τὸ βάρος καὶ ἡ εὐθύνη, ποὺ
ἔχουµε ὅλοι µας µὲ τὴν βοήθεια βέβαια καὶ τῶν σε-
βαστῶν ἱερέων µας, νὰ συνεχίσουµε τὸ ἔργο ποὺ ὁ
π. Μάρκος µᾶς δίδαξε καὶ µᾶς ἐµπιστεύθηκε.
Πρέπει νὰ φανοῦµε ἀντάξιοί του, νὰ ζοῦµε, ὅπως
ἐκεῖνος θὰ ἤθελε, νὰ εἴµαστε ἑνωµένοι καὶ ἀγαπη-
µένοι γιὰ τὸ καλὸ τῆς ἐνορίας µας καὶ τοῦ Διονύσου,
ποὺ τόσο ἀγάπησε.
Καλὸ ταξίδι π. Μάρκο. Σ᾽εὐχαριστοῦµε γιὰ ὅλα.
Θ. Π
 ΤΙ ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΜΑΘΕ Ο ΓΕΡ ΟΝ ΤΑ Σ
Ὅσο περνᾶνε οἱ μέρες ἀπὸ τὴν ὥρα, ποὺ πῶς νὰ βοηθᾶμε τοὺς «ἐμπερίστατους ἀδελ-
κοιμήθηκε ὁ πνευματικός μας καὶ προσπαθώ- φούς», ὅπως ἔλεγε τοὺς πενθοῦντες, τοὺς
ντας νὰ γυρίσω πίσω καὶ νὰ θυμηθῶ ὅ,τι μᾶς ἀρρώστους, τοὺς φυλακισμένους, τοὺς ἀδικη-
ἔμαθε μὲ τὰ λόγια του καὶ τὴ συμπεριφορά
του, ψάχνω συγχρόνως νὰ βρῶ καὶ κάτι, ποὺ
δὲ μᾶς ἔμαθε. Ξέρουμε πὼς ὁ μακαριστὸς γέ-
ροντας ἔλεγε λίγα καὶ ἔκανε πολλά. Ἐμεῖς μα-
θαίναμε ἀπ᾽ αὐτὰ ποὺ ἔλεγε, ἀπ᾽αὐτὰ ποὺ δὲν
ἔλεγε καὶ ἀπ᾽αὐτὰ ποὺ ἔκανε.
Μᾶς ἔμαθε ὅλα ὅσα ἀφοροῦν τὴν πίστη,
τὴν προσευχή, τὴν νηστεία, τὴν ἐλεημοσύνη,
τὴν ταπείνωση, τὴ μετάνοια καὶ τὴν ἐξομο-
λόγηση, τὸν ἐκκλησιασμό, καὶ τὴ Θεία Κοιω-
νία, τὴν πραότητα, τὴ συγκατάβαση κι᾽ ἄλλα,
κι᾽ ἄλλα, ποὺ δὲν ἔχουν τελειωμό. Μᾶς ἔδειξε

Γέροντα, πρέσβευε ὑπέρ ἡμῶν

Ἡ συγκίνησή μας γιὰ τὴν κοίμηση τοῦ π.

Ἐγκαίνεια Σχολείου

Μάρκου, τοῦ Πατέρα μας, εἶναι πολὺ μεγά-

μένους, τὰ ὀρφανά, τοὺς ἐγκαταλελειμμένους.

λη καὶ ἡ πένα μας πολὺ φτωχή, γιὰ νὰ κατα-

Ἄκουσα νὰ λέγεται πὼς δὲν μᾶς ἔμαθε μόνο

γράψει τὰ συναισθήματά μας.

ἕνα: νὰ λέμε ὄχι. Γιατὶ ὁ ἴδιος δὲν ἔλεγε ποτὲ

Ἐδῶ καὶ δεκάξι χρόνια τὸ ἐργαστήρι ἁγιο-

ὄχι στὸν πόνο τοῦ πλησίον, στὴν πνευματικὴ

γραφίας ὑπῆρξε καὶ δούλεψε κάτω ἀπὸ τὶς

ἀνάγκη τοῦ ἀδελφοῦ. Ἀπὸ τὴν ἀγρυπνία καὶ

δικές του παραινέσεις, τὶς εὐχὲς καὶ προσευ-

τὴ λειτουργία, στὸ ἐξομολογητήριο, στὰ νο-

χές του. Μᾶς ἀγκάλιασε μὲ πολλὴ διάκριση

σοκομεῖα, στὶς φυλακές, στὶς ἀκολουθίες,

καὶ μᾶς στήριξε στὶς ἀδυναμίες μας. Ἐνθάρ-

στοὺς ἁγιασμούς, στὰ εὐχέλαια, χωρὶς νὰ λο-

ρυνε κάθε μας προσπάθεια καὶ πάντα ἀνα-

γιαριάζει ἄν εἶχε φάει, ἄν εἶχε ξαποστάσει, ἄν

πλήρωνε τὶς ἐλλείψεις μας. Πόσα λόγια του

μποροῦσε νὰ σταθεῖ, ἄν ἄνοιγαν τὰ μάτια του.

καὶ παραινέσεις δὲν περνοῦν σὰν ταινία ἀπὸ

Πρωΐ, μεσημέρι, βράδυ, μεσάνυχτα στὸν ἀγώ-

τὴ μνήμη μας καὶ εἶναι σὰν νὰ τὸν νιώθουμε

να. Νὰ μὴ ἀφήσει κανέναν ἀβοήθητο, κανέ-

δίπλα μας νὰ μᾶς τὰ ξαναλέει. Χαρακτηρι-

ναν ἀπαρηγότητο, κανέναν ἀκάλυπτο.

στικὰ πάντα σὲ κάθε εὐκαιρία συνάντησής

Ἐκεῖνος γιὰ ὅλους, χωρὶς νὰ βάζει ὅρια, χωρὶς

μας ἐπαναλάμβανε τὰ ἑξῆς: «Λένε, πὼς κα-

νὰ λογαριάζει τὸν ἑαυτό του, ξεπερνώντας τὶς

νείς γίνεται, προσομοιάζει ἄς ποῦμε, μὲ ὅ,τι

δυνάμεις του, ὑποθηκεύοντας καὶ τὴν ὑγεία

ἀσχολεῖται. Ἐσεῖς νὰ ἀγωνίζεστε γιὰ νὰ γί-

του.

νετε τὸ κατὰ δύναμιν ἅγιοι, ὅπως αὐτοί, ποὺ

Μὲ τὴ συμπεριφορά του ἆραγε μᾶς ἔμαθε νὰ

ἁγιογραφεῖτε». Τοῦτα τὰ λόγια τοῦ Γέροντα

μὴ λέμε ὄχι ἤ μᾶς μύησε στὴν κορωνίδα τῆς

εἶναι ἀπὸ κεῖνες τὶς παρακαταθῆκες, ποὺ δύ-

χριστιανικῆς διδασκαλίας: τὴν ἀγάπη, ὅπως

σκολα τὶς βιώνουμε, ἀλλὰ ποὺ ποτὲ δὲν θὰ

ἀκριβῶς μᾶς τὴν περέδωσε ὁ Κύριός μας;

ξεχάσουμε.
Εἶναι ἀλήθεια πὼς ἡ ἀγάπη του γιὰ ὅλους

Ὅλοι ἐμεῖς ἐδῶ στὸ ἁγιογραφικὸ ἐργαστή-

τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἰδιαίτερα γιὰ τὰ παιδιὰ

ρι ἀποχωριστήκαμε τὸν Πατέρα μας μὲ πολὺ

ἦταν πέρα καὶ πάνω ἀπὸ κάθε ὅριο. Κάθε μέ-

πόνο, ἀλλὰ μὲ τὴ βαθιὰ παρηγοριὰ ὅτι ἔχου-

ρα τὴν πρόσφερε ἁπλόχερα καὶ μοναδικὰ ξε-

με τὴν εὐλογία του καὶ μὲ τὴ βεβαιότητα ὅτι

διπλώνοντας μπροστα μας ὅλες τὶς πτυχὲς

θὰ νοιάζεται ἀπ᾽ τὸν οὐρανὸ γιὰ τὴν πρόοδο

τῆς ἁγιοσύνης. Εἴμαστε τυχεροί, γιατὶ ζήσαμε

τοῦ καθενὸς χωριστά.

αὐτὴ τὴν ἁγιοσύνη στὴν πιὸ καθαρὴ μορφή
της, ἐνῶ ἄλλοι τὴ γνωρίζουν μόνο μέσα ἀπὸ

Εὐχαριστοῦμε τὸν Θεὸ ποὺ μᾶς ἀξίωσε νὰ

τὰ συναξάρια. Ἀναμφισβήτητα λοιπὸν ὁ γλυ-

ἔχουμε καθοδηγητὴ τὸν Γέροντα π. Μάρκο

κός μας γέροντας μᾶς τὰ ἔμαθε καὶ μᾶς τὰ

καὶ εἴμαστε εὐγνώμονες γιὰ ὅσα μᾶς δίδαξε

εἶπε ὅλα. Αὐτό, ποὺ μένει, εἶναι νὰ τὸν μιμη-

μὲ τὸ παράδειγμά του, τὴν ὑπομονή, τὴν τα-

θοῦμε στὸ μέτρο τοῦ δυνατοῦ, γιὰ νὰ ζήσου-

πείνωση, τὴ πραότητα, τὴ σιωπὴ καὶ τὴν

με εἰρηνικὰ καὶ εὐλογημένα ἔτσι ὅπως ἤθελε,

ἄμετρη ἀγάπη του.

γιὰ νὰ ἀγάλλεται κεῖ ψηλὰ ποὺ εἶναι καὶ νὰ με-

Ἀείμνηστε Γέροντα, πρέσβευε ὑπέρ ἡμῶν.

σιτεύει γιὰ μᾶς στὸν Κύριός μας καὶ Θεό μας.

Χριστὸς Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη!

Ὁ διευθυντὴς τοῦ 1ου ∆ηµοτικοῦ
Σχολείου ∆ιονύσου
Τὸ ἐργαστήρι τῆς ἁγιογραφίας ∆αλλᾶς Παρασκευᾶς

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 25
 «Παππούλη μου, θέλω νὰ ἐξομολογηθῶ»
Εἶναι Πέµπτη, ἡµέρα ποὺ ἐπισκεπτόµεθα τοὺς
ἀσθενεῖς στὸ Νοσοκοµεῖο ΚΑΤ. Εἴµαστε µία µι-
κρὴ ὁµάδα κυριῶν, ποὺ πρὶν ἀπὸ 15 χρόνια πε-
ρίπου µᾶς συγκέντρωσε ὁ παππούλης µας καὶ
φύτεψε µέσα στὶς ψυχές µας τὸν πόνο καὶ τὸ
ἐνδιαφέρον µας γιὰ τοὺς ἀσθενεῖς. Μᾶς µετέδω-
ΠΑΤΕΡΑ ΜΑΡΚΟ ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
Πατέρα µου πνευµατικέ, καλὲ πατέρα Μάρκο,
σε τὴν ρήση τοῦ Κυρίου «ἀσθενὴς ἤµην καὶ ἐπε-
σκέψασθέ µε».
Πέντε ὁµάδες, ἀπὸ δύο κυρίες ἡ κάθε ὁµάδα,
καλύπτουµε ὅλους τοὺς ὀρόφους καὶ τοὺς θαλά-
µους τοῦ Νοσοκοµείου. Μαζί µας κάθε φορὰ
ἐναλλάξ µὲ τὴν κάθε ὁµάδα ὁ παππούλης µας,
µὲ τὸ πετραχήλι καὶ τὸν σταυρὸ στὸ ἁγιασµένο
καὶ εὐλογηµένο χεράκι του, διάβαζε ἀκούραστα
σὲ κάθε ἀσθενῆ χωριστὰ τὴν εὐχὴ ὑπέρ ὑγείας.
Ἀπὸ τοὺς ἀσθενεῖς δὲν ἤξεραν ποιὸς νὰ πρω-
τοακουµπήση τὸ χεράκι του. Μὲ τὸ µόνιµο χα-

µόγελο καρφιτσωµένο στὰ χείλη του πήγαινε

Σ᾽ εὐχαριστῶ ποὺ µούδωσες τέτοια χάρη περίσσια

ἀπὸ κρεβάτι σὲ κρεβάτι, νὰ δώση τὸ λόγο τῆς

µέσα στὴν τόση µου ντροπὴ νὰ καυχηθῶ γιὰ κάτι.

παρηγοριᾶς καὶ ἄκουγε συχνὰ τὰ παρακλητικὰ

Πολλοὶ καυχιοῦνται στὴ ζωὴ πὼς γνώρισαν σπουδαίους,

λόγια τῶν ἀσθενῶν.

ἀστέρες τοῦ θεάµατος, τοῦ ἀθλήµατος, τῆς τέχνης,
πνεύµατος καὶ πολιτικῆς καὶ πλούσιους µεγιστάνες.
Μὰ ἐγὼ καυχιέµαι ταπεινὰ ποὺ γνώρισα ἐσένα, -Ἐδῶ παππούλη καὶ σὲ µένα· θέλω νὰ ἐξοµο-
ποὺ δὲν σὲ γράφουν τὰ χαρτιά, οἱ εἰδήσεις δὲ σὲ ξέρουν, λογηθῶ, θέλω νὰ κοινωνήσω, ἔχω κάποιο πρό-
µὰ σὲ γνωρίζουνε καλὰ ψυχὲς δοκιµασµένες, βληµα οἰκογενειακό, προσωπικό, θέλω τὴν
συµβουλή σας.
ποὺ βρήκανε παρηγοριά, δύναµη, πίστη, ἐλπίδα
Σὲ κάθε θάλαµο, ποὺ µπαίναµε, οἱ ἀσθενεῖς
στὸ τιµηµένο ράσο σου, στ᾽ ἅγιό σου πετραχήλι.
ξεχνοῦσαν τὸν πόνο τους, τὴν ἀσθένειά τους, τὸ
∆ὲν ἤσουνα µόνο παπάς, ἤσουνα ἡ γαλήνη,
πρόβληµά τους, ἀρκεῖ νὰ πιάσουν καὶ νὰ φιλή-
ἡ ἄδολη κι ἀνυπόκριτη ἀγάπη καὶ θυσία.
σουν τὸ ἁγιασµένο του χέρι. Ἀκούραστος ἀτέ-
«Τὶς ἀσθενεῖ καὶ οὐκ ἀσθενῶ;» τὸ ἔνιωθες βαθιά σου
λειωτες ὧρες πάνω στὸ προσκέφαλο τῶν
κι ἤσουνα ὁ καλὸς ποιµὴν ποὺ τὴν ἁγνὴ ζωὴ του
ἀσθενῶν, νὰ παρηγορῆ νὰ ἐξοµολογῆ, νὰ ἀκούη
θυσιάζει γιὰ τὰ πρόβατα, γιὰ ὅλα, γιὰ τὸ καθένα.
τὰ προβλήµατά τους, νὰ συµβουλεύη, νὰ ἐνθαρ-
Πῆρες ἀνάσα καὶ τροφή; Ξεκούραση µὴν εἶδες;
ρύνη· χρόνος δὲν ὑπῆρχε ποτὲ γιὰ τὸν ἴδιο, ἀρκεῖ
Ἀνάσα σου ἡ προσευχή, τροφή σου ἡ λειτουργία
ποὺ µποροῦσε νὰ ἀνακουφίση, ὅσο τὸ δυνατὸν
κι ἀνάπαυση τὸ ἀπολωλὸς ναρθεῖ στὸν ἴσιο δρόµο.
περισσότερους.
Παντοῦ τριγύρω σου φωνὲς νὰ τρέξεις σὲ καλοῦσαν

Ἐπιφωνήµατα χαρᾶς, ὅταν τὸν ἀντίκρυζαν.

κι ὅλα τὰ πρόφταινε ὡς ἀργὰ ἡ ἀστείρευτή σου ἀγάπη.

Ὅλοι τὸν πλησίαζαν, γιατροί, νοσηλευτές, τὸ

Μᾶς σύναζε ἡ φροντίδα σου µὲ στοργικὲς φτεροῦγες

διοικητικὸ προσωπικὸ τοῦ Νοσοκοµείου, νὰ

σ᾽ ἀκολουθίες θεϊκές, σὲ τράπεζα ἀγάπης

πάρουν τὴν εὐχή του, νὰ ζητήσουν τὶς προσευ-

κι ἤσουνα πάντα ὁ ἐµπνευστὴς γιὰ κάθε τί ὡραῖο.

χές του γιὰ τὰ προβλήµατά τους ὁ καθένας χω-

Ἕνας ἀκτήµων µοναχός, µακριὰ ἀπὸ τὴν ὕλη,

ριστά. Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ ὑπῆρχε πάντοτε ἡ συνέ-

ποὺ µύρια πλούτη µοίραζε κι ἔδινε µύριες χάρες.

χεια στὸ ἐκκλησάκι στὸν περίβολο τοῦ Νοσο-

Ὤ, ἂς καυχιοῦνται οἱ πολλοὶ πὼς γνώρισαν σπουδαίους.

κοµείου, γιὰ τὴν καθιερωµένη ἐξοµολόγηση.

Ἐγὼ καυχιέµαι ταπεινὰ πὼς γνώρισα ἕναν ἅγιο.

Ἀσθενεῖς µὲ τὰ ἀναπηρικὰ καροτσάκια, για-

τροὶ µὲ τὶς ἄσπρες µπλοῦζες, νοσηλευτές, νοση-
Γράφω λέξεις, φράσεις. Κι ὅλες τὶς βρίσκω μικρὲς

λεύτριες, διοικητικοὶ ὑπάλληλοι καὶ πλῆθος πι-

καὶ ἀσήμαντες. Πῶς νὰ ἐκφράσεις μὲ λόγια τὴν ἄρρη-
τη πραότητα στὴ μορφή, τὴν παιδικὴ ἀθωότητα στὰ
στῶν ἀπὸ τὴν γύρω περιοχή.
μάτια, τὸ ἄκακο χαμόγελο, τὴν ἀφοπλιστικὴ ἁπλότη-

Πάντα µᾶς ζητοῦσε σ᾽ὅλες τὶς ὁµάδες νὰ γρά-

τα στοὺς τρόπους, τὴν ἐλαφρὰ γυρτὴ κορμοστασιὰ

φουµε τὰ ὀνόµατα τῶν ἀσθενῶν καὶ τὰ διάβαζε

ἀπὸ τὴν ταπείνωση καὶ ἀπὸ τὸ ὁλοκληρωτικὸ δόσιμο

στὶς ἀκολουθίες τῆς ἑποµένης µέρας, ποὺ ποτὲ

στὸ Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους, τὴν εἰκοσιτετράωρη κα-

δὲν παρέλειπε. Οἱ ἀσθενεῖς, πολλὲς φορὲς µᾶς

θημερινὴ θυσία ποὺ σὰν λιβανωτὸς ἀνέβαινε στὸ θρό-

ζητοῦσαν νὰ γράψουµε καὶ ὀνόµατα τῶν συγ-

νο τῆς Χάριτος; Ὅσο κι ἂν προσπαθήσω, δὲ βρίσκω

γενῶν τους, ἀρκεῖ νὰ τὰ βάλη ὁ παππούλης µας

τὶς κατάλληλες φράσεις. Μόνο ἡ ψυχὴ ἔχει ἕνα ἄλλο

στὶς προσευχές του. Προσπαθούσαµε νὰ τὸν

κώδικα γιὰ νὰ ἀποτυπώνει τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ, ποὺ

πλησιάσουµε στὸ τέλος τῆς ἐπίσκεψής µας, νὰ

ἀποκαλύπτονται στοὺς ἀνθρώπους μέσω ἑνὸς ἐκλε-
κτοῦ, ποὺ ἔρχεται πάντα, σὲ ὅλες τὶς ἐποχές, ἀκόμα καὶ
τοῦ δώσουµε τὰ ὀνόµατα, νὰ τοῦ µεταφέρουµε τὰ
στὶς ζοφερὲς μέρες μας. Γιατί τὸν εἴδαμε, τὸν ζήσαμε,
προβλήµατα τοῦ κόσµου καὶ ἦταν ἀδύνατον
τὸν νιώσαμε καὶ χρωστᾶμε εὐγνωμοσύνη στὸ Θεό,
ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν ἀνθρώπων, ποὺ τὸν περίµε-
γιατί μᾶς τὸν χάρισε αὐτὰ τὰ χρόνια. Τώρα πῆγε ἐκεῖ

νε. Κάποιες κυρίες ἀπὸ τὴν ὁµάδα, µερικὲς

ποὺ πάντα ἀνῆκε, στὸν Οὐρανό. Νιώθουμε ὀρφανεμέ-

φορὲς εἶχαν ἐπείγοντα περιστατικά, ποὺ ἔπρε-

νοι ἀπὸ τὴν αἰσθητὴ παρουσία του. Χάσαμε τὸν πατέ-

πε νὰ τὸν ἐνηµερώσουν ἀναφορικὰ µὲ κάποιον

ρα ποὺ κοιμήθηκε μέχρι τὴν κοινὴ ἀνάσταση. Κερδί-

ἀπὸ τοὺς ἀσθενεῖς καὶ δὲν µπορούσαµε νὰ τὸν

σαμε ὅμως ἕναν ἱκέτη, ποὺ θὰ πρεσβεύει ἀκοίμητος

πλησιάσουµε.
ἐκεῖ ψηλὰ γιὰ τὴ σωτηρία μας.

(Συνέχεια στὴν 27 σελίδα)

Ἑλένη Παναγιωτοπούλου – Κουρτίδου

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 26
 «Παππούλη μου, θέλω νὰ ἐξομολογηθῶ»
(Συνέχεια ἀπὸ τὴν 26 σελίδα) Γλυκύτατε, σεβαστέ µας παππούλη, δὲν θὰ
Ἀκούραστος µετὰ τὴν ἐξοµολόγηση στὸ σταµατήσουµε τὸ ἔργο σου, δι᾽εὐχῶν σου.
ἐκκλησάκι, ἕντεκα, δώδεκα, µία τὰ µεσάνυχτα Σ᾽εὐχαριστοῦµε.
τὸν περίµεναν· ἦταν περισσότερο ἀπὸ βέβαιο Ε. Ι.
ὅτι θὰ πάη καὶ πήγαινε νὰ ἀνακουφίση, νὰ
βοηθήση, νὰ παρηγορήση, νὰ συµπαρασταθῆ,
Ἀσθενὴς ἤμην...
νὰ συµβουλεύση. Κάποιες φορὲς εἴχαµε καὶ µεῖς
τὴν ἀνάγκη νὰ τὸν δοῦµε, νὰ µᾶς δώση ὁδηγίες
Ἡ ἀγάπη τοῦ π. Μάρκου γιὰ τοὺς γέροντες,
γιὰ τὸ ἔργο µας, ποὺ ἦταν δική του εὐθύνη,
«βιάζοντας» τὸν χρόνο του, κατάκοπος ὁ ἴδιος,
τοὺς ἀσθενεῖς καὶ εἰδικὰ γιὰ τοὺς ψυχασθενεῖς

δὲν τὸ ἔδειχνε ποτέ, ἐµεῖς, ὅµως, τὸ ἀντιλαµβα-

ἦταν ἀπερίγραπτη. Ἡ ὁμάδα τῶν κυριῶν, ποὺ ὁ

νόµαστε, τὸ ἔδειχνε τὸ κάτωχρο πρόσωπό του

ἴδιος πρὶν ἀπὸ 20 περίπου χρόνια ἐδημιούργη-

καὶ ὑποχωρούσαµε.
σε ἐπισκεπτόταν κάθε ἑβδομάδα τὴν ψυχια-

Μᾶς ἔλεγαν οἱ ἀσθενεῖς, µόνο νὰ µᾶς ἀγγίξη καὶ

τρικὴ κλινικὴ τῆς περιοχῆς μας «Ἅγιος Γεώρ-

καταλαβαίνουµε ὅτι γινόµαστε καλύτερα. Κάπο-

γιος». Ὁ ἴδιος πολλὲς φορὲς τὸ χρόνο ἐπισκε-

τε ἕνας
πτόταν τὸ ἵδρυμα γιὰ ἐξομολόγηση καὶ Θεία

ἀπὸ τοὺς
Κοινωνία. Οἱ ἀσθενεῖς τὸν ζητοῦσαν συνεχῶς.

∆ιοικητὲς
Χαράματα τὶς παραμονὲς τῶν μεγάλων ἑορτῶν
τοῦ Νοσο-
προσερχόταν μὲ τὰ ἅγια γιὰ Θεία Κοινωνία,
κοµείου
ἐνῶ τὴν προηγούμενη εἶχαν μὲ πολὺ προθυμία
µᾶς εἶπε:
ἐξομολογηθεῖ, παρὰ τὴν ἰδιαιτερότητα τῆς
«Τὶ θὰ γί-
ἀσθενείας τους.
νη, θὰ πά-
ρουµε καὶ
Μὲ ἀπίστευτη χαρὰ καὶ προθυμία σέρνοντας

µεῖς καµ-
τὰ πόδια του ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴ κούραση,

µιὰ φορὰ
ἐπισκεπτόταν ὅλους τοὺς θαλάμους γιὰ νὰ κοι-

σειρὰ νὰ
νωνήση τοὺς ἀνήμπορους νὰ σηκωθοῦν ἀσθε-

τ ὸ ν
νεῖς. Ἐνῶ δὲν παρέλειπε νὰ τοὺς κάνει καὶ εὐχέ-
δοῦµε;».
λαιο γιὰ τὴν καλὴ ὑγεία τους.

Μόλις
Ἡ ἀδυναμία τοῦ π. Μάρκου γιὰ τὰ παιδιὰ καὶ
τὸ πληρο-
τὶς πολύτεκνες οἰκογένειες εἶναι γνωστὴ σὲ
φορήθηκε
ὅλους. Ὁ ἴδιος καθιέρωσε τὴν ἐτήσια γιορτὴ
ὁ παππούλης µας ἔτρεξε στὸ γραφεῖο του καὶ µὲ
τῶν πολυτέκνων. Μετὰ ἀπὸ κάθε γιορτὴ μᾶς
ἐκεῖνο τὸ Ἀτέλειωτο συγγνώνη τοῦ µίλησε, τὸν
ἄκουσε, τὸν ἐξοµολόγησε, τὸν εὐχαρίστησε.
ἐνεθάρρυνε νὰ συνεχίζουμε καὶ δίνουμε ἰδιαί-
τερη τιμὴ στὶς πολύτεκνες οἰκογένειες καὶ ὅταν
Στὶς πύλες τοῦ Νοσοκοµείου εἶναι οἱ φρουροὶ
ἀσφαλείας. Ὅταν ἀναφερόµαστε στὸ ὄνοµά
ὑπῆρχαν ἀνάγκες νὰ βοηθοῦμε.

του, ἦταν ὅλα ἐλεύθερα. Ὁ ἴδιος νοµοταγής,

Ἀκόμα καὶ γιὰ τὰ στρατευμένα παιδιὰ τῆς

προσεκτικός, µᾶς ἔλεγε πάντοτε νὰ ἔχουµε τὶς

ἐνορίας μας φρόντιζε ὁ π. Μάρκος. Ἤθελε νὰ

ἄδειές µας ἀπὸ τὴν διεύθυνση τοῦ Νοσοκοµεί-

ἔχουμε μαζί τους ἐπικοινωνία, νὰ τοὺς στέλ-
ου καὶ ἡ ἀκούραστη κ. Χανδρᾶ ἔτρεχε στὴν Μη-
νουμε κάποιο ἔντυπο ἤ βιβλίο καὶ νὰ τοὺς ἐνι-
τρόπολη πρῶτα καὶ µετὰ στὸν διοικητὴ νὰ τὸ
σχύομε σὲ αὐτὴ τὴν ἰδιαίτερη περίοδο τῆς ζωῆς
ἐγκρίνη, νὰ ἱκανοποιήση τὴν ἐπιθυµία του, νὰ
τους.
µὴ εἴµαστε ἀνακόλουθοι. Ἡ ἀγάπη καὶ ἡ στοργή του γιὰ ὅλους θὰ μᾶς
Σήµερα εἶναι Πέµπτη, δὲν µποροῦµε νὰ δια-
μείνη ἀλησμόνητη.
νοηθοῦµε ὅτι θὰ γίνη ἐπίσκεψη στὸ Νοσοκοµεῖο
χωρὶς ἐκεῖνον, δὲν τὸ πιστεύουµε. Τὶ ἀπάντηση
Τώρα πρέπει νὰ τοῦ ὑποσχεθοῦμε ὅτι πρὸς

νὰ δώσουµε, ὅταν µᾶς ρωτήσουν ποῦ εἶναι, πό-

δόξαν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ θὰ συνε-

τε θὰ ἔρθη. Τὰ µέλη µας δὲν ὑπακούουν, τὰ πό-

χίσουμε τὸ ἔργο, ποὺ ἐκεῖνος χάραξε καὶ νὰ τοῦ

δια µας τρέµουν, τὰ χείλη µας δὲν βρίσκουν λό-

ζητήσουμε συγνώμη γιὰ ὅσες φορὲς τὸν στενο-
για κατάλληλα νὰ δικαιολογήσουν τὴν ἀπου-
χωρήσαμε μὲ τὶς ἀδυναμίες μας καὶ νὰ τὸν
σία του. ∆ὲν µποροῦµε νὰ τοὺς ποῦµε ψέµατα,
εὐχαριστήσουμε γιὰ ὅ,τι ἔκανε γιὰ μᾶς. Τὸν πα-
γιατὶ θὰ µᾶς προδώσουν τὰ δάκρυα στὰ µάτια
ρακαλοῦμε θερμὰ νὰ δέετε γιὰ ὅλους μας καὶ
µας. Σκεφθήκαµε κάποια στιγµὴ νὰ µὴ πᾶµε·
νὰ προσπαθοῦμε νὰ ἀκολουθήσουμε τὸ παρά-
ἀλλὰ ὄχι δὲν θὰ σταµατήσουµε τὸ ἔργο του, τὸ
δειγμά του, γιατὶ μόνο ἔτσι ἔχουμε ἐλπίδα κά-
ὑποσχεθήκαµε στὸν τελευταῖο ἀσπασµὸ καὶ ποια μέρα νὰ τὸν συνατησουμε.
πάνω στὸν τάφο του, τὸ ἐπαναλαµβάνουµε κά-
θε πρωΐ καὶ κάθε βράδυ.
Αἰωνία σου ἡ μνήμη ἀγαπημένε μας πατέρα.
Κ.

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 27
 Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΤΗΡ ΜΑΡΚΟΣ, ΜΙΑ ΖΩΝΤΑΝΗ «ΑΠΟΥΣΙΑ»
Πρωτοῆρθα στὸν Ἅη Γιώργη, στὸ Διόνυσο, ἄνοι-
ξη τοῦ 1994, τὴ βδομάδα πρὶν τὸ Πάσχα. Ἡ πλά-
ση μοσχομύριζε. Κέντημα λουλουδιῶν στὰ χωρά-
φια καὶ στὴν αὐλὴ τῆς ἐκκλησιᾶς ἡ μυρωδιὰ ἀπὸ
πασχαλιές.
Γνώρισα τὸν σεβαστὸ π. Μάρκο σὲ κατανυ-
κτικὴ ἀτμόσφαιρα πίσω ἀπὸ τὸ δεξὶ ψαλτήρι τοῦ
ναοῦ, ποὺ ἐξομολογοῦσε. Πρᾶος, γαλήνιος, νη-
πτικός, Ἡ φωνή του καὶ ὁ θεοφόρος λόγος του
φωταγώγησε τὴν καρδιά μου.
Τὸν ξαναεῖδα στὴν ταφὴ τῆς μητέρας μου, δί-
πλα στὸ ναὸ μετὰ ἀπὸ δύο μῆνες κι ἀπὸ τότε
ἔμεινα. Ἔμεινα, διότι ἐδῶ ὅλα εἶχαν ἄλλη διά-
σταση. Οἱ καθημερινὲς θεῖες Λειτουργίες, οἱ
ἀκολουθίες στὰ ξωκκλήσια, οἱ ἀγρυπνίες, ἡ
ἐξομολόγηση, τὰ εὐχέλαια, τὰ προσκυνήματα...
Εὐφροσύνη, κατάνυξη καὶ μυσταγωγία στὰ νά-
ματα τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Ζούσαμε ὅλοι μαζὶ
κοντά του πολλὰ ἀπὸ ἐκεῖνα, ποὺ μᾶς ἔγραφε
ὁ Παπαδιαμάντης.
Καὶ πάντα μᾶς μιλοῦσε γιὰ τὴ σωστὴ θεώρη-
ση, γιὰ τὴν ταπείνωση, ποὺ γεννιέται ἀπὸ τὴν
ἐπίγνωση τῆς πνευματικῆς μας πτωχείας, γιὰ
τὴν ἀγάπη καὶ τὸν ἀσκητισμὸ τῆς πίστης μας...
καὶ τὰ λόγια του σὰν μαργαριτάρια τὰ φυλλά-
γαμε μέσα στὴν καρδιά μας.
Πάντα μὲ μεγάλη ἀγάπη γιὰ ὅλους, μὲ μεγά-
λη ὑπομονὴ καὶ καλοσύνη ἔγινε ὁ διακριτικὸς
ὁδηγός μας, ὁ ἐμπνευστής μας, ὁ Γέροντάς
μας!
45 ὁλόκληρα χρόνια ὑπηρέτησε τὸν Χριστὸ μὲ
τὴν ἄσκηση, τὴ νηστεία, τὴν προσευχή, τὴ μελέ-
τη, τὴν προσφορὰ καὶ τὴ βοήθεια πρὸς τὸν
ἄλλον. Μᾶς ἔλεγε, ὅτι μέσα στὸν ἀγώνα καὶ στὶς
θλίψεις τῆς ζωῆς βρίσκεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ.
Ἡ ταπείνωση ἑλκύει τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἡ σταυ-
ρικὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ μας δίνει τὴ δυνατότη-
τα νὰ γίνουμε θεοὶ κατὰ χάριν.
Μόλις εἶχε κυκλοφορήσει τὸ πρῶτο φύλλο
τῶν «Ἐνοριακῶν Νέων» καὶ ὁ πατὴρ Μάρκος
μοῦ ζήτησε νὰ βοηθήσω στὸ σχεδιασμό. Ἔτσι
ἀπὸ τὸ Νο 3 καὶ ἔπειτα καθιερώθηκε ἡ νέα του
μορφὴ ποὺ ἔχει μέχρι σήμερα. Τὰ πρῶτα χρό-
νια κάθε μῆνα βοηθούσαμε στὴν σελιδοποίηση
τοῦ ἐντύπου καὶ κατόπιν μὲ προτροπή του
«γράφτε, γράφτε κάτι γιά.... γιὰ τὸ προσκύνη-
μα... ἕνα χρόνικό... γιὰ τὰ Χριστούγεννα... τὴν
Ἀνάσταση... καὶ θεολογία τῆς εἰκόνας... τὸν
Ἀρχεπίσκοπο Λουκᾶ» καὶ τώρα τελευταῖα τὸ
σαλόνι τοῦ ἐντύπου μὲ εἰκόνες καὶ κείμενα γιὰ
τὶς μεγάλες Χριστοκεντρικὲς καὶ Θεομητορκὲς
ἑορτές μὲ τὸ ψευδώνυμο «Κασσιανή». Καθό-
μουν κι ἔγραφα νύκτα καὶ ἡ χαρά μου ἦταν με-
γάλη, ὅταν δίνοντας τὰ κείμενα χαιρόταν γιὰ τὸ
ἀποτέλεσμα.
Τοῦ ἄρεσε ἡ μελέτη πατερικῶν κειμένων, ἡ
θεολογία τῆς πίστης μας, ἡ Ὀρθοδοξία μας -
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 28
ἄριστος διορθωτὴς κειμένων - προέτρεπε
ὅλους μας νὰ μελετᾶμε συνέχεια πατερικὰ κεί-
μενα καὶ βίους ἁγίων. Συνήθως τὰ δῶρα του καὶ
οἱ εὐλογίες του ἦσαν βιβλία, ποὺ τὰ συνόδευαν
θερμὲς ἀφιερώσεις μὲ λόγους μελίρρυτους καὶ
μοναδικούς. Ὁ λόγος του καθαρός, δυνατός,
ἀσκητικός. Συμβούλευε μετάνοια, προσευχὴ καὶ
ταπείνωση γιὰ τὴν ἐπίλυση καὶ τῶν μεγαλυτέ-
ρων προβλημάτων. Ἡ πραγματικὴ θεολογία,
ἔλεγε, εἶναι καρπὸς τῆς ἀσκήσεως.
Τὸ 1998 δημιουργήθηκε τὸ Ἐργαστήριο Παι-
δικῆς Ζωγραφικῆς στὸν Ἅη Γιώργη καὶ ἐντά-
χθηκε στὸ πλαίσιο τῶν δραστηριοτήτων τῆς
Ἐνοριακῆς Δράσης. Ἐμπνευστὴς τῆς πρωτο-
βουλίας αὐτῆς, ὁ ἀκάματος ἐργάτης τῆς ἀγά-
πης, ὁ πατὴρ Μάρκος, τοῦ ὁποίου ἡ ἀγάπη
ἀγκάλιαζε μὲ θέρμη τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς ἐφή-
βους. Ὀνειρεύθηκε μία κυψέλη πνευματικῆς δη-
μιουργίας καὶ ἔκφρασης, ὥστε νὰ καλλωπίζει
τὴν ψυχὴ τῶν παιδιῶν καὶ νὰ διευρύνει τὴν
πνευματική τους ζωή.
Μᾶς πρότεινε νὰ ἀναλάβουμε αὐτὸ τὸ ἔργο.
Καρπὸς ὑπακοῆς ἡ ἀρχή, χαρὰ καὶ εὐφροσύνη
ἡ συνέχεια. Ἡ πνευματικὴ αὐτὴ ὄαση δημιουρ-
γίας καὶ ἔκφρασης ἀγκαλιάζει τὰ παιδιὰ τοῦ
Διονύσου καὶ τῶν γειτονικῶν περιοχῶν.
Κάθε Παρασκευὴ ἀπόγευμα, ποὺ εἴχαμε μά-
θημα στὸ «Ἀρχονταρίκι» πρὶν μπεῖ ὁ πατὴρ
Μάρκος γιὰ ἐξομολόγηση, περνοῦσε πάντα ἀπὸ
τὸ Ἐργαστήριο γιὰ ἕναν χαιρετισμό, μιὰ εὐχή,
ἕνα πατερικὸ λόγο. Τὰ παιδιὰ χαίρονταν τὴν
παρουσία του καὶ ἔτρεχαν κοντά του νὰ πάρουν
τὴν εὐχή του. Σαγήνευε τὴν καρδιά μας· ἡ ζω-
ντάνια του καὶ ἡ πνευματική αἴσθηση, ποὺ εἶχε
γιὰ τὰ πράγματα τὸν καθιστοῦαν δάσκαλο καὶ
ἀληθινὸ πατέρα μας.
Ἡ μεγάλη μορφὴ τοῦ σεβαστοῦ μας πνευμα-
τικοῦ πατέρα, Γέροντα καὶ διδασκάλου πατρὸς
Μάρκου Μανώλη, στοὺς καιρούς μας ἀποτελεῖ
σάρκωση ἐναρέτου καὶ ἀληθινοῦ χριστιανοῦ καὶ
γιὰ ὅλους ἐμᾶς, ποὺ τὸν γνωρίσαμε, μιὰ ἀλη-
θινὴ εὐλογία Θεοῦ.
Δὲν θὰ ξεχάσουμε τὴν μεγάλη του ἀγάπη γιὰ
ὅλους μας, τὴν πραότητα του, τὴν μεγάλη του
ὑπομονή, τὴν εὐγενικὴ ψυχή του. Ἡ ὅλη του συ-
μπεριφορὰ ἀπέπνεε μιὰ γνήσια ἀρχοντιὰ καὶ
καλωσύνη ψυχῆς, ἀπαύγασμα τῆς ἁγιότητός
του.
Ἄνθρωπος πνευματικῆς ἀνδρείας, μεγάλος
ἀγωνιστής, μὲ δύναμη προσευχῆς ἄφησε πα-
ρακαταθήκη πρὸς τὰ πνευματικά του τέκνα τὴ
ζωὴ τῆς ἄσκησης, τῆς προσευχῆς, τῆς ὑπο-
μονῆς, τῆς νήψης.
Τὸν εὐχαριστοῦμε γιὰ ὅ,τι μᾶς δίδαξε καὶ μᾶς
παρέδωσε καὶ θὰ τὰ κρατοῦμε σὰν ἱερὸ φυλα-
χτὸ στὴ μνήμη καὶ στὴν καρδιά μας!
Τὸ πνευµατικό του τέκνο, Κωνσταντίνα Συλίκου
 Ὁ π. Μάρκος καὶ τὸ Γυμνάσιο Ν. Ἐρυθραίας
Ὁ κυρ - Ἀλέξανδρος, ὁ ἅγιος τῶν ἑλληνικῶν
γραμμάτων, μεταξὺ ἄλλων γράφει γιὰ τὸν παπα -
Νικόλα Πλανᾶ, ἅγιον σήμερα: «Μεταξὺ τῶν ὑπαρ-
χόντων ἱερέων ὑπάρχουν ἀκόμη πολλοὶ ἐνάρετοι
Μετέωρα 2002
καὶ ἀγαθοί, εἰς τὰς πόλεις καὶ εἰς τὰ χωρία. Εἶναι
τύποι ὠφέλιμοι, σεβάσμιοι. Γνωρίζω ἕναν ἱερέα εἰς
τὰς Ἀθήνας. Εἶναι ὁ ταπεινότερος τῶν ἱερέων καὶ
ὁ ἁπλοϊκότερος τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι ἀξιαγάπη-
τος. Εἶναι ἁπλοϊκὸς καὶ ἐνάρετος». Ἀλλὰ καὶ στὸ
διήγημά του: «Τὰ τραγούδια τοῦ Θεοῦ» ὁ Παπα-
διαμάντης σημειώνει: «Μετὰ τρεῖς ἡμέρας προε-
πέμπομεν τὴν μικρὰν Κούλαν εἰς τὸν τάφον. Οἱ
ἐπαγγελματικοὶ ἱερεῖς καὶ οἱ ψάλται ἔψαλλον τὰ
κατὰ συνθήκην, ἀπὸ τὴν “ἄμωμον ὁδόν”, ἕως τὸν
“Τὸν τελευταῖον ἀσπασμόν”. Μόνος ὁ παπα- Νι-
κόλας ἀπὸ τὸν Ἅη - Γιάννη τοῦ Ἀγροῦ, ὁ Ναξιώτης
ἐφαίνετο ὅτι ἔπιανε χωριστὴν ἀκολουθίαν, ἐμουρ-
μούριζε μέσα του, καὶ τὰ ὄμματά του ἐφαίνοντο
δακρυσμένα. “Τὶ μουρμουρίζεις παπᾶ;” τοῦ εἶπα
ἀπὸ τὸ ὄπισθεν τοῦ στασιδίου, ὅπου εἶχε ἀκουμ-
βήσει. “Λέγω τὴν ἀκολουθίαν τῶν νηπίων μέσα
μου” εἶπεν ὁ παπα-Νικόλας. Εἰς αὐτὸ τὸ ἄκακον
ἁρμόζει ἡ ἀκολουθία τῶν νηπίων».
Καὶ μεῖς σήμερα, τὸ 2010 μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρό-
νια μποροῦμε νὰ ἐπαναλάβουμε τὰ ἴδια λόγια, ποὺ
ἔγραφε ὁ Παπαδιαμάντης γιὰ τὸν παπα-Νικόλα
Πλανᾶ γιὰ ἕναν ἄλλον «ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ», ἕναν
ἀγαθὸ λευΐτη, ποὺ ὑπηρέτησε μὲ ἀφοσίωση καὶ
λατρεία τὸν ἅγιο Θεὸ μέσα σ᾽ἕνα ταπεινὸ ἐκκλη-
σάκι, ἀφιερωμένο στὸν Ἅγιο Γεώργιο, χωμένο μέ-
σα στὸ δάσος τοῦ Διονύσου. Ποιὸς δὲν ἐγνώρισε
τὸν ἀοίδιμο πλέον παπα-Μάρκο! Ὑπῆρξε ἕνας
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 29
ἁπλὸς ἱερομόναχος, προσηνής, σεμνός, διακριτι-
κός, πρόθυμος εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν μὲ τὴ χαρα-
κτηριστική του γλυκύτητα νὰ ἀπαντᾶ σὲ κάθε
αἴτημά μας: «Μάλιστα - μάλιστα». Ὁ παπα -Μάρ-
κος ἔχοντας κλείσει βαθειὰ στὴν ψυχή του τὰ λό-
για τοῦ Κυρίου πρὸς τὸν Πέτρο: «Ἄν μὲ ἀγαπᾶς,
Πέτρε, ποίμανε τὰ λογικὰ πρόβατά μου», ἔγινε ὁ
ἀληθινὸς ποιμένας τῶν ἀνθρώπων, τοὺς ὁποίους
ἀγάπησε, ἀγκάλιασε καὶ ὑπηρέτησε μὲ κάθε αὐτο-
θυσία. Μοναδικό του μέλημα νὰ μὴ ὁδηγηθῆ κα-
νένας σὲ ὁδοὺς ἀπωλείας· μὲ τὴ βιοτή του ἔγινε
αἴτιος τῆς πνευματικῆς ἀναγεννήσεως πολλῶν
ἀνθρώπων καὶ τῆς ἐπιστροφῆς τους στὸν Θεό. Πο-
τισμένη ἡ ὕπαρξή του μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μᾶς ἔδει-
χνε τὸ πρότυπο τοῦ πραγματικοῦ, ἀληθινοῦ, θεο-
μένου ἀνθρώπου. Στὸ πρόσωπό του μποροῦσε νὰ
διακρίνη κανεὶς τὴν μυστικὴ ἀχτίνα τῆς ἐλπίδας
καὶ ἐμπιστοσύνης στὸ Θεό, ποὺ ὑπάρχει καὶ ὑπό-
σχεται αἰώνια ζωή. Ἐγνώριζε ὅτι τὸ σπουδαιότερο
γεγονὸς γιὰ τὸν ἄνθρωπο εἶναι ἡ θεία Λειτουργία
μέσα στὴν ὁποία τελεῖται τὸ μέγα μυστήριο τῆς
Θείας Εὐχαριστίας. Δὲν περέλειπε κάθε μέρα νὰ
προσέρχεται στὸ ναὸ καὶ νὰ λειτουργῆ μέσα σὲ μιὰ
κατανυκτικὴ ἀτμόσφαιρα. Πολλοὶ ἀγάπησαν τὴ
θεία Λειτουργία, γιατὶ τὴν τελοῦσε ἕνας ἱερέας τα-
πεινὸς καὶ καθαρὸς τῇ καρδίᾳ. Ἡ φωνή του ἔφθα-
νε σὲ μᾶς σὰν φωνὴ Παραδείσου καὶ μᾶς ὡδη-
γοῦσε σ᾽ἕνα μυστικὸ διάλογο μὲ τὸν Θεό. Κάθε
εὐχὴ τῆς λειτουργίας σκορποῦσε στὶς ψυχές μας
μυστικὴ γαλήνη, ὀμορφιά, γλυκύτητα, παρηγοριά,
αἰσιοδοξία γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση ὅλων τῶν προ-
βλημάτων μας, ἐλπίδα καὶ πίστη ὅτι ὅλα τελικὰ θὰ
πᾶνε καλά, γιατί, ὅπως συνήθιζε νὰ λέη χαρακτη-
ριστικά: «Κάνε προσευχὴ καὶ ἐλεημοσύνη καὶ θὰ
δώση ὁ Θεός, δὲν μπορεῖ νὰ μὴ δώση».
Χαρακτηριστικό του καὶ ἡ ἰδιαίτερη ἀγάπη του
γιὰ τὰ παιδιά. Τὸ κάθε παιδὶ γιὰ τὸν πατέρα Μάρ-
κο ἦταν ἕνα πριγκηπόπουλο, ποὺ μὲ δεος στεκό-
ταν μπροστά του. Τὸ Γυμνάσιο τῆς Νέας Ἐρυθραί-
ας εὐτύχησε νὰ τὸν ἔχη κοντά του ἐπὶ σειρὰ ἐτῶν.
Ἐρχόταν στὸ σχολεῖο γιὰ ἐξομολόγηση τὴν περίο-
δο τῆς Σαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων καὶ τοῦ
Πάσχα καὶ στὴ συνέχεια ἀκολουθοῦσαν λειτουρ-
γίες ξεχωριστὲς γιὰ κάθε ταξη, ποὺ ἔχουν μείνει
ἀξέχαστες στὶς ψυχὲς τῶν παιδιῶν. Οἱ μαρτυρίες
τῶν μαθητῶν μας μετὰ τὴν ἀποφοίτησή τους ἀπὸ
τὸ Γυμνάσιο γιὰ τὴν πνευματικὴ ὠφέλεια, ποὺ δέ-
χτηκαν ἀπὸ τὸν παπα-Μάρκο πολλές. Στὸ τέλος
κάθε λειτουργίας μᾶς ἔλεγε: «Μᾶς συγχωρεῖτε ἄν
κάτι δὲν κάναμε καλά». Μᾶς ἔκανε ἐντύπωση ἡ
προσοχή του, τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ τὸ σχολεῖο, ὁ
σεβασμός του πρὸς ὅλους, διδάσκοντες καὶ διδα-
σκομένους. Θεωροῦμε ἰδιαίτερη εὐλογία ὅτι τὴν
τελευταία Παρασκευὴ πρὸ τῶν διακοπῶν τοῦ Πά-
σχα στὴν μεγάλη αἴθουσα τοῦ σχολείου μας διά-
βασε τοὺς Χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας. Ἔψαλαν ὁ
π. Χρῆστος Κυριακόπουλος καὶ ὁ κ. Γιῶργος Ρεβε-
(Συνέχεια στὴ σελίδα 30)
 Ὁ π. Μάρκος καὶ τὸ Γυμνάσιο Ν. Ἐρυθραίας
(Συνέχεια στὴ σελίδα 30)
λιώτης. Ἀξέχαστα μᾶς ἔχουν μείνει τὰ λόγια, ποὺ
ἀπηύθυνε βαθύτατα συγκινημένος στοὺς μαθητές,
λόγια γεμάτα πατριωτικοῦ ἐνθουσιασμοῦ:
-«Νὰ μᾶς ἐπιτρέψετε νὰ εὐχαριστήσουμε ἐκ βά-
θους καρδίας τὴ σεβαστὴ διεύθυνση τοῦ Γυμνασί-
ου τοῦ σχολείου τούτου, τοὺς καθηγητὰς καὶ κα-
θηγητρίας, τὸ σεβαστὸ καὶ ἀγαπητό μας πατέρα
Χρῆστο, ποὺ δικαίως ὀνομάζεται καὶ εἶναι τὸ ἀη-
δόνι τοῦ Μοριᾶ καὶ ὅλης τῆς Ἑλλάδος καὶ ὅλα τὰ
παιδιά, ποὺ παρακολουθήσατε μὲ τόση ἡσυχία καὶ
προσοχὴ ἕνα τμῆμα τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου. Ἔχετε
ἐκλεκτοὺς δασκάλους. Θὰ γνωρίζετε καὶ ἐσεῖς ὅτι
ἔχετε Μικρασιατικὲς παραδόσεις, ἔχετε τόσα
πράγματα, ποὺ ἐμεῖς καλούμεθα νὰ εἴμαστε μαθη-
τές σας καὶ ὄχι δάσκαλοί σας. Ὅμως, στὸ ἐρώτημα
τὶ σχέση ἔχει ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος μὲ τὴ σημερινὴ
πραγματικότητα θὰ θέλαμε νὰ μᾶς ἐπιτρέψετε νὰ
σᾶς ποῦμε λίγα λόγια. Ὅπως καὶ παλαιότερα καὶ
διὰ μέσου τῶν αἰώνων τὸ Ἔθνος μας, τὸ Γένος μας
πέρασε πολλοὺς κινδύνους. Ἐὰν αὐτὸ τὸ προστά-
τεψε ὁ Πανάγαθος Θεὸς καὶ ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος
ἔτσι καὶ στὶς ἡμέρες μας ἄς μὴ τὰ χάνουμε, ἄς μὴ
ἀπελπιζόμεθα, ἄς μὴ νομίζουμε ὅτι δὲν ὑπάρχει
διέξοδος καμμία. Ἔχουμε τὴν Ὑπέρμαχο Στρατηγό,
τὴν Παναγιά μας καὶ τώρα, ὅπως καὶ παλαιότερα,
βοηθός μας. Καὶ νὰ μοῦ ἐπιτρέψετε γιὰ νὰ μὴ σᾶς
καταπονήσω περισσότερο ἀγαπητά μας παιδιά,
σεβαστοὶ δάσκαλοι, νὰ ὑπομνήσω στὴν ἀγάπη σας
ἕνα περιστατικὸ μὲ τὸν ἥρωα τοῦ Μοριᾶ, τὸν Θε-
όδωρο Κολοκοτρώνη, ποὺ βλέπουμε καὶ ἐδῶ τὴν
προσωπογραφία του καθὼς καὶ τῶν ἄλλων ἡρώ-
ων. Ὅταν βρέθηκε ὁ ἐπαναστατημένος τόπος μας
σὲ μιὰ πολὺ δύσκολη στιγμὴ καὶ μπροστὰ στὸν
τουρκικὸ κίνδυνο ἔφυγαν ὅλοι, ὁ Κολοκοτρώνης
ἔμεινε μόνος. Τότε, καθὼς διηγεῖται ὁ ἴδιος, περί-
λυπος πῆρα τὸ δρόμο καὶ μπῆκα μέσα στὴν
Ἐκκλησία τῆς Παναγίας. Γονάτισα μπροστὰ στὴν
εἰκόνα της καὶ τῆς εἶπα μὲ κλάματα: Παναγία μου
βοήθα τὴν Ἑλλάδα μας καὶ τούτη τὴ φορά. Καὶ ἡ
Παναγία βοήθησε. Ἦρθε κατόπιν ὁ ἀνιψιός μου, ὁ
Ἀντώνης μὲ ἑφτὰ παλληκάρια. Ἑφτὰ ἐκεῖνοι, ὁ
Ἀντώνης ὀχτώ, ἐγὼ ἐννέα καὶ τὸ ἄλογό μου δέκα.
Ἔτσι ἀμέσως ἐγίναμε δέκα, ἔ λοιπόν ἀπ᾽αὐτὸν τὸν
πυρῆνα τῶν δέκα συγκέντρωσε δύναμη ὁ Κολο-
κοτρώνης, κατατρόπωσε τοὺς Τούρκους καὶ σώ-
θηκε μὲ τὴ βοήθεια τῆς Παναγίας μας ἡ Ἑλλάδα.
Ἔτσι καὶ σήμερα, ὅταν ἐμεῖς καταφεύγουμε κοντά
της, θὰ ἔχουμε τὴν ἰσχυρὰ προστασία τοῦ Κυρίου
μας καὶ τῆς Παναγίας μας καὶ τὰ ἀδιέξοδα δὲν θὰ
εἶναι ἀδιέξοδα, ἀλλὰ θὰ δοῦμε ὁπωσδήποτε μὲ τὴ
βοήθειά της καὶ τὶς πρεσβεῖες της καλλίτερες ἡμέ-
ρες, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο εὐχόμεθα καὶ στὴ ζωή σας
καὶ στὸ σχολεῖο σας καὶ στὴν περιοχὴ αὐτὴ τὴν
ἱστορικὴ καὶ στὸν κόσμο ὁλόκληρο. Ἀμήν.
Θεωροῦμε τὸν ἑαυτό μας εὐλογημένο ἀπὸ τὸν
Θεὸ ποὺ μᾶς ἀξίωσε σ᾽αὐτοὺς τοὺς δύσκολους
καιρούς, ποὺ περνᾶμε νὰ ἔχουμε στήριγμα καὶ
πνευματικὸ καθοδηγητὴ τὸν πατέρα Μάρκο.
ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 30
Εὐχαριστοῦμε τὸν Θεό, ποὺ μᾶς ἔστειλε ἕναν ἅγιο
ἄνθρωπο γιὰ νὰ δοξάζεται τὸ ὄνομά Του ὁδηγώ-
ντας μας στὴν ἀλήθεια τῆς πραγματικῆς ζωῆς, γιὰ
νὰ τὸν ἔχουμε στήριγμα στὶς ἀμέτρητες δυσκολίες
τῆς ζωῆς μας, νὰ μαλακώνει τὸν πόνο μας, νὰ βοη-
θάη στὴ λύσι τῶν προβλημάτων μας, νὰ μᾶς φω-
τίζει στὰ μονοπάτια τῆς ζωῆς. Εἴμαστε βέβαιοι ὅτι
ὁ Θεὸς τὸν ἔχει στὴν ἀγκαλιά του ἀνάμεσα στοὺς
Ἀγγέλους καὶ στοὺς Ἁγίους γιὰ νὰ μεσιτεύη
σ᾽Αὐτὸν γιὰ ὅλους μας. Ἡ μνήμη του θὰ εἶναι αἰώ-
νια, τὰ λόγια του ἀνεξίτηλα στὶς ψυχές μας καὶ ἡ
ὅλη του ζωὴ φωτεινὸ παράδειγμα καὶ πρόσκληση
γιὰ μίμηση.
Καθηγήτρια ∆ήµητρα Γριτσοπούλου
Μᾶς εὐλογεῖ ἀπὸ τὸν οὐρανό...
Ἀρκετὲς μέρες ἔχουν περάσει ἀπὸ τὴ κοίμη-
ση τοῦ Πνευματικοῦ μας Πατέρα Μάρκου κι
ἀκόμα δὲν μποροῦμε νὰ συνειδητοποιήσουμε
τὴν ἀναχώρησή του γιὰ τὴν Οὐράνια Βασιλεία,
παρόλο ποὺ κάθε πρωὶ στὸ 40λείτουργο, ὅσοι
ἀπὸ μᾶς ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ παρευρίσκο-
νται, προσευχόμαστε γιὰ τὴν ἀνάπαυση τῆς
ψυχῆς του, ὅπως ἔκανε κι ἐκεῖνος γιὰ κάθε δι-
κό μας ἄνθρωπο, ποὺ ἔφευγε ἀπὸ τὴν ἐπίγεια
ζωή, ἀκόμη κι ἂν οἱ συγγενεῖς ἦταν ἀπόντες. Τὰ
χαρτάκια ὑπὲρ ἀναπαύσεως καὶ ὑπὲρ ὑγείας
ἦταν πάντα μέσα στὸ Μικρὸ Εὐχολόγιό του σὲ
πρώτη ζήτηση. Δὲν ξέχναγε κανέναν.
Ξέρει πὼς δὲν μποροῦμε νὰ τὸν ἀποχωρι-
στοῦμε καὶ μαζεύει ὅλα τά πνευματικά του παι-
διὰ καὶ πλῆθος ἄλλων ἀνθρώπων, κάθε βράδυ
στὶς 9 μ.μ. στὰ εὐλογημένα ἀπόδειπνα. Τὸν
αἰσθανόμαστε δίπλα μας νὰ συμμετέχει συ-
μπροσευχόμενος, ν’ ἀκούει τὶς παρακλήσεις
μας, τὸν πόνο μας, τὶς ἀγωνίες μας, τὴν ὀρφά-
νια μας καὶ νὰ μᾶς παρηγορεῖ. Μέσα σ’ αὐτὴ
τὴν κατάνυξη, μέσα στὴ σιωπὴ τῆς νύχτας,
αἰσθανόμαστε ὅλοι μαζὶ, σὰν μιὰ οἰκογένεια, νά
μᾶς ἀγκαλιάζει ἕνα πνεῦμα ἀγάπης καὶ εἰρή-
νης κάτω ἀπὸ τὴ σκέπη τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ
μας καὶ τοῦ προστάτη μας Ἁγίου Γεωργίου.
Εἶναι πραγματικὰ εὐλογία νὰ βρίσκεται ὁ
πατὴρ Μάρκος σ’ αὐτὸ τὸν χῶρο τοῦ Ἁγίου Γε-
ωργίου, ποὺ τόσο ὑπηρέτησε καὶ ἀγάπησε καὶ
μαζί του κι ἐμεῖς. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς κάθε
μέρας πόσες ψυχὲς καταφθάνουν καὶ προσκυ-
νοῦν μὲ δάκρυα στὰ μάτια. Ὁ χῶρος του μοιά-
ζει σὰν μοναστηράκι, ποὺ ἀναπαύει κάθε πε-
ραστικό, κάθε προσκυνητῆ τοῦ Ἁγίου Γεωργί-
ου. Ὁ Διόνυσος καὶ πρὶν τὴ κοίμησή του καὶ
πολὺ περισσότερο τώρα ἔχει μιὰ ξεχωριστὴ
εὐλογία καὶ δυναμικὴ ἀπὸ κάθε πλευρά.
Οἱ σκέψεις μας διαρκῶς περιπλανῶνται στὴν
ἅγια ζωή του, μιὰ ζωὴ εὐαγγελική, μὲ ἀπόλυτη
ταπείνωση, ὑπακοή, νηστεία, ἀγρυπνία, ἀπε-
ριόριστη ἀγάπη, ἀγάπη Χριστοῦ πρὸς τὸν κά-
 Στὴν Αἴθουσα τῆς Πανελληνίου Ὀρθοδόξου
Ἑνώσεως µετὰ τὴν ὁµιλία, Ἱερὰ Ἐξοµολόγη-
θε συνάνθρωπό του, ὅποιος κι ἂν ἦταν, ἰδιαί-

ση
τερη ἀγάπη καὶ τρυφερότητα πρὸς τὰ παιδιά,
πιστὸς στὴν Ὀρθοδοξία καὶ μαχητὴς γιὰ τὴν
Μελέτη τῶν ἄρθρων τοῦ Ο.Τ.
διατήρηση τῶν Πατερικῶν Λόγων τῆς Ἁγίας
Τρίτη
μας Ἐκκλησίας, δίνοντας μέγιστη σημασία στὴ

Ἱ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου - Θεία Λειτουργία - Ἱερὰ

μετάνοια καὶ ἐξομολόγηση. Μὲ τὴ χάρη τοῦ Θε-

Ἐξοµολόγηση
οῦ ἤξερε νὰ διαχειρίζεται τὸ ἔργο του καὶ νὰ τὸ
μοιράζει μὲ ἐμπιστοσύνη σὲ κατάλληλα πρό-
σωπα, ἔτσι ὥστε νὰ ἔχει δημιουργήσει μιὰ κοι- Ἐπίσκεψη σὲ ἀσθενεῖς
Ἱ. Ν. Ἁγ. Νεκταρίου Ἑκάλης - Ἱερὰ Ἐξοµο-
νωνία ἀγάπης, μιὰ κυψέλη διαρκοῦς ἐργασίας
λόγηση
καὶ προσφορᾶς πρὸς τὸν πένητα, ἄρρωστο, φυ-

Ἱ. Μ. Ἀσωµάτων Πετράκη - Ἱερὰ Ἐξοµολό-

λακισμένο, μοναχικό, ὀρφανό, ἀπελπισμένο

γηση
ἄνθρωπο.

Ἐπισκέψεις σὲ Νοσοκοµεῖα
Μᾶς τίμησε ὅλους καὶ σὲ ὅλους ἔδινε τὸ λό-
γο. Μὲ συγκίνηση θυμόμαστε πὼς
δὲν παρέλειψε ποτέ, μὲ ἀπέραντη ἀγάπη καὶ ∆ιορθώσεις τῶν ἄρθρων τοῦ Ο.Τ.
χαρά, νὰ καλεῖ τὶς Κυριακὲς στὴ Θεία Λει- Τετάρτη
Ἱ. Μονὴ Ἁγ.Παντελεήµονος - Θεία Λει-
τουργία κάθε ἐπίσημο πρόσωπο, ποὺ ἐρχόταν
τουργία - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
στὴν ἐκκλησία μας, γιὰ νὰ ἀπευθύνει ἕναν

Ἐπίσκεψη στὶς Φυλακὲς

καλὸ λόγο, νὰ μᾶς ἐνημερώσει γιὰ θέματα καὶ

Ἱ. Ν. Προφήτου Ἠλιοῦ - Ἱερὰ Ἐξοµολόγη-

προβλήματα τῆς περιοχῆς μας, τῶν ἐπιδιώξε-

ση
ων γιὰ τὰ κοινά, τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς ἐκκλη-
σίας μας. Τὸν εὐχαριστοῦμε καὶ τὸν εὐγνωμο-
Ἱ. Ν. Ἁγίων Τιµοθέου καὶ Μαύρας - Ἡλι-
νοῦμε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μας.
Δίκαια εἰπώθηκε πὼς μπῆκε στὴν ἱεροσύνη ούπολη - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
∆ιορθώσεις ἄρθρων τοῦ Ο.Τ.
ὡς «Ἄξιος» καὶ ἔφυγε ὡς «Ἅγιος».

Πέµπτη
Πιστεύουμε πὼς τὸ καλύτερο μνημόσυνο γιὰ

Ἱ.Ν. Ἁγίου Γεωργίου - Θεία Λειτουργία -

τὸν Γέροντά μας θὰ εἶναι ἡ προσπάθειά μας νὰ

Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
τοῦ μοιάσουμε ἔστω καὶ στὸ ἐλάχιστο, νὰ ἀγα-

Ἐπίσκεψη στὸ Λύρειο Ἵδρυµα γιὰ Ἱερὰ

πήσουμε μὲ ὅλη μας τὴ ψυχὴ τὸν τριαδικὸ Θεὸ
καὶ τὸν συνάνθρωπό μας καὶ νὰ συνεχίσουμε
τὴν ἐνοριακή μας δράση ὅπως ἀκριβῶς μᾶς τὴν Ἐξοµολόγηση
Ἱ. Ν. Ἁγίου Κωνσταντίνου Ν. Μάκρης γιὰ
ἄφησε.
Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
Αἰωνία ἡ µνήµη του.
Νοσοκοµεῖο ΚΑΤ - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση καὶ
Ε. και Ν.
ἐπίσκεψη σὲ ἀσθενεῖς
Μελέτη ἄρθρων τοῦ Ο.Τ.
«Ὁ μισθὸς ἡμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς»

«Ὁ ἔχων τὰς ἐντολάς µου καὶ τηρῶν Ἐπιµέλεια «Ἐνοριακῶν Νέων»

αὐτάς, ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν µε. Ὁ δὲ Παρασκευὴ
ἀγαπῶν µε ἀγαπηθήσεται ὑπὸ τοῦ πατρός
Ἱ. Μονὴ Ἁγ. Παντελεήµονος - Θεία Λει-
µου, καὶ ἐγὼ ἀγαπήσω αὐτὸν καὶ ἐµφανί-
σω αὐτῷ ἐµαυτόν» (Ἰωαν. Κεφ. Ιδ' 21.) τουργία - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
Καὶ ὁ πατὴρ Μάρκος ἐτήρησε τὰς ἐντο- Ἐπίσκεψη σὲ ἀσθενεῖς.
λάς τοῦ Κυρίου µας. Τὸ ἀποδεικνύει, ἐκτός Ἱ. Ν. Ἁγίου ∆ιονυσίου - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
τῶν ἄλλων, τὸ ἑβδοµαδιαῖο πρόγραµµα, - Μελέτη ἄρθρων τοῦ Ο.Τ.
ποὺ πιστὰ ἀκολουθοῦσε γιὰ χρόνια ἀδια- Σάββατο
φορώντας γιὰ τὶς καιρικὲς συνθῆκες, τὴν
Θεία Λειτουργία στὶς Φυλακὲς ἢ σὲ ἄλλο Ἱ.
κούρασή του καὶ τὶς κατὰ καιροὺς ἀντιξοό-
Ναὸ, Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
τητες.
Π Ρ ΟΓ ΡΑ Μ ΜΑ :
Ἱ. Ν. Ἁγίας Τριάδος - Ἑκάλης - Ἱερὰ Ἐξο-
µολόγηση
∆ευτέρα
Ἱ. Ν. Ἁγίου ∆ιονυσίου - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
Ἱ.Ν. Ἁγ. ∆ιονυσίου - Θεία Λειτουργία -
Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση - Ἐπίσκεψη σὲ ἀσθενεῖς Κυριακή
Ἱ.Ν. Ἁγ. ∆ηµητρίου ∆ροσιᾶς - Ἱερὰ Ἐξοµο- Θεία Λειτουργία - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση
λόγηση Ἱ. Ν. Ἁγ. Σώζοντος ΚΑΠΟΤΑ - Ἱερὰ Ἐξο-
Ἱ.Ν. Κοιµήσεως τῆς Θεοτόκου Ἄνοιξη - µολόγηση
Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση Ἱ. Ν. Ἁγ. ∆ιονυσίου - Ἱερὰ Ἐξοµολόγηση.

ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 31
 ΠΡΟΤΑΣΙΣ ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑΣ Ο ΝΕΟ Σ ΙΕΡΟ Σ ΝΑ Ο Σ ΠΡΟ ΧΩ ΡΕΙ
ΟΔΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
ΕΙΣ «ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΜΑΝΩΛΗ»

Πρὸς τὸν ∆ήµαρχο ∆ιονύσου κ. Σπύρο ∆αρδαµάνη

Κύριε Δήμαρχε,
θέλω μὲ τὴν ἐπιστολή μου αὐτὴ νὰ ἐκφράσω
τὴ βαθύτατη θλίψη καὶ ὀδύνη μου γιὰ τὴν ἀπώ-
λεια τοῦ πνευματικοῦ μας ἡγέτη, τοῦ μακαρι-
στοῦ Ἀρχιμανδρίτη Μάρκου Μανώλη. Εἶναι με-
γάλο τὸ πένθος στὸν Δῆμο Διονύσου, «ἐπὶ τῇ
κοιμήσει» τὴν Παρασκευή, 16 Ἀπριλίου 2010,
τοῦ πολυσέβαστου πνευματικοῦ πατέρα μας,
Ἱερομονάχου Μάρκου Μανώλη καὶ δεόμεθα
στὸν Κύριο νὰ ἀναπαύσει τὴν ψυχή του «ἐν
χώρᾳ Δικαίων καὶ Ἁγίων». Ἀναμφίβολα τὸ κενό,
ποὺ προκάλεσε ἡ ἀποδημία τοῦ Μακαριστοῦ
Ἱερέα μας, εἶναι δυσαναπλήρωτο. H ἁγιασμένη
του μορφή, ὁ μελιστάλακτος λόγος του, ἡ τα-
πεινοφροσύνη του, ἡ ψυχικὴ γαλήνη του, ἡ
εὐγένειά του, ἡ ἀνιδιοτελὴς συνεχὴς προσφορά
του, ἡ ἀγάπη του πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὴν ὀρθό-
δοξη Ἐκκλησία, τοὺς νέους καὶ τὸν πιστὸ λαὸ
τοῦ Δήμου μας, πάντοτε δίδασκαν καὶ παρα-
δειγμάτιζαν. ῾O ἀσκητικὸς βίος του, γιὰ τὸν
ὁποῖο διακρίθηκε, τὸ πολύπλευρο ἔργο του καὶ
ἡ πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα τὸν
ἀνέδειξαν σὲ κορυφαία μορφὴ τῆς κοινωνίας
μας. Μὲ τὴν ἴδια ταπεινότητα ποὺ διέκρινε τὴ
ζωή του, τὸν ἀποχαιρετοῦμε στὸ μακρινό του
ταξίδι. Ἡ ἁπλότητα τοῦ ἀείμνηστου, ἡ καταδε-
κτικότητά του, ἡ ἀγάπη του γιὰ τὸν συνάν-
θρωπο συνιστοῦν πολύτιμη παρακαταθήκη γιὰ
ὅλους μας. Ἀποτελεῖ πιστεύω προσδοκία ὅλων
μας, τὸ ἔργο του νὰ συνεχιστεῖ ἐπάξια καὶ ἡ
μνήμη του νὰ φωτίζει τοὺς λειτουργοὺς καὶ τὸ
πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Δήμου μας. Εἶμαι
βέβαιος ὅτι θὰ παραμείνει στὴν ἱστορία τῆς
Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας καὶ στὶς καρδιές μας ὡς ἡ
ἱερή, ἀγαπημένη μορφή, ἡ ὁποία μιμήθηκε Πα-
τέρες καὶ Ὁσίους τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἂς εἶναι αἰώνια ἡ μνήμη του!
Κύριε Δήμαρχε,
ὡς ἐνεργὸς δημότης αὐτοῦ τοῦ Δήμου καὶ
διερμηνεύοντας τὰ ἔκδηλα συναισθήματα τοῦ
συνόλου τῶν συμπολιτῶν μας, σᾶς προτείνω μὲ
ἀπόφαση τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου νὰ μετο-
νομασθεῖ στὴ μνήμη τοῦ πνευματικοῦ πατέρα
μας, κάποιος μεγάλος δρόμος τοῦ Δήμου μας,
γιὰ παράδειγμα ἡ ὁδὸς Μαγνησίας, σὲ ὁδὸ «Ἱε-
ρομόναχου Μάρκου Μανώλη» κι αὐτὸ ὡς ἐλά-
χιστος φόρος τιμῆς γιὰ τὸ ἔργο καὶ τὴν προ-
σφορά του στὸ Διόνυσο καὶ τοὺς κατοίκους
του.
Μὲ τιµὴ
Νίκος ∆ακορώνιας
Ἀπεικόνιση τοῦ νέου ὑπὸ ἀνέγερση Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγί-
ου Διονυσίου στὴν ὁδὸν Ἀττάλου στὸν Διόνυσο Ἀττικῆς.
Ἐνισχύσατε τὴν ἀνέγερση.
Τηλ. 8150818 — 8150245 — 8150247 (Ἀρ. Λογ. Τρ. ΑΛ-
ΦΑ ΜΠΑΝΚ 163 —002101— 031498. Σύλλογος Ἀνεγέρ-
σεως Ἁγίου Διονυσίου).
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΕΓΕΡΣΕΩΣ
ΚΑΙ ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΕΩΣ
ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ - ΔΙΟΝΥΣΟΥ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Τὸ Διοικητικὸ Συμβούλιο τοῦ Συλλόγου
Ἀνεγέρσεως καὶ Ἀποπερατώσεως τοῦ Ἱεροῦ
Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου στὸν Διόνυσο
Ἀττικῆς, θὲλει μὲ τὶς παρακάτω γραμμὲς νὰ
ἐκφράσει τὴν βαθύτατη θλίψη του καὶ τὴν
συμμετοχή του στὸ πένθος ὅλων τῶν πιστῶν
τοῦ Διονύσου, γιὰ τὴν κοίμηση τοῦ ἀειμνή-
στου πατρός μας Μάρκου Μανώλη. Ἡ ἀπώ-
λεια τοῦ πνευματικοῦ πατρὸς ὅλων τῶν πι-
στῶν τοῦ Διονύσου, ἀλλὰ καὶ δικοῦ μας συ-
μπαραστάτη, ἠθικοῦ καὶ ἐνεργοῦ ἀρωγοῦ στὸ
μεγάλο ἔργο τὸ ὁποῖο ἀποφασίσθηκε μὲ τὴν
δική του παρότρυνση καὶ εὐλογία, γιὰ τὸ
ὁποῖο ἐργάζεται ὁ Σύλλογος, ἀφήνει ἕνα δυ-
σαναπλήρωτο κενὸ στὴν ὅλη προσπάθεια.
Ἐκφράζουμε τὰ συλλυπητήριά μας στοὺς
οἰκείους του καὶ ὑποσχόμαστε, σὲ συνεργασία
μὲ τὸ ἐκκλησιαστικὸ συμβούλιο τῆς ἐνορίας
καὶ τὴ βοήθεια ὅλων τῶν πιστῶν, νὰ ὁλοκλη-
ρώσουμε τὸν περικαλῆ ναὸ τοῦ Ἁγίου Διονυ-
σίου, ὅπως τὸν εἶχε ὁραματισθεῖ καὶ θὰ τὸ ἐπι-
θυμοῦσε ὁ μακαριστὸς Γέροντας.
Τὸ ∆ιοικητικὸ Συµβούλιο

«ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ»
Μηνιαία ἔκδοση Ἐκκλησιαστικοῦ Συµβουλίου καὶ µελῶν
Ἐνορίας Ἁγίου Γεωργίου Διονύσου, τηλ.: 210 8150818.
Ὑ εύθυνος κατὰ Νόµον: Ε. Σηφάκης
Σύνταξη — Ἐ ιµέλεια: Θ. Κετσέας