1982 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

(DİZİN)
BAŞLANGIÇ

BİRİNCİ KISIM
GENEL ESASLAR
(MD. 1-11)
I – Devletin şekli (md. 1)
II – Cumhuriyetin nitelikleri (md. 2)
III – Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti (md. 3)
IV – Değiştirilemeyecek hükümler (md. 4)
V – Devletin temel amaç ve görevleri (md. 5)
VI – Egemenlik (md. 6)
VII – Yasama yetkisi (md. 7)
VIII – Yürütme yetkisi ve görevi (md. 8)
IX – Yargı yetkisi (md. 9)
X – Kanun önünde eşitlik (md. 10)
XI – Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü (md. 11)

İKİNCİ KISIM
TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER
(MD. 12-74)

BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
(MD. 12-16)

I - Temel hak ve hürriyetlerin niteliği (md. 12)

II – Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması (md. 13)
III – Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması (md. 14)
IV – Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması (md. 15)
V – Yabancıların durumu (md. 16)

İKİNCİ BÖLÜM
KİŞİNİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ
(MD. 17-40)

I – Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı (md. 17)

II – Zorla çalıştırma yasağı (md. 18)
III – Kişi hürriyeti ve güvenliği (md. 19)
IV – Özel hayatın gizliliği ve korunması (md. 20-22)
A– Özel hayatın gizliliği (md. 20)
B – Konut dokunulmazlığı (md. 21)
C – Haberleşme hürriyeti (md. 22)
V – Yerleşme ve seyahat hürriyeti (md. 23)
VI – Din ve vicdan hürriyeti (md. 24)
VII – Düşünce ve kanaat hürriyeti (md. 25)
VII – Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti (md. 26)
IX – Bilim ve sanat hürriyeti (md. 27)
X – Basın ve yayımla ilgili hükümler (md. 28-32)
A – Basın hürriyeti (md. 28)
B – Süreli ve süresiz yayın hakkı (md. 29)
C – Basın araçlarının korunması (md. 30)
D – Kamu tüzelkişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleşme araçlarından yararlanma hakkı (md. 31)
E – Düzeltme ve cevap hakkı (md. 32)
XI – Toplantı hak ve hürriyetleri (md. 33-34)
A – Dernek kurma hürriyeti (md. 33)
B – Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı (md. 34)
XII – Mülkiyet hakkı (md. 35)
XIII – Hakların korunması ile ilgili hükümler (md. 36-38)
A – Hak arama hürriyeti (md. 36)
B – Kanunî hâkim güvencesi (md. 37)
C– Suç ve cezalara ilişkin esaslar (md. 38)
XIV – İspat hakkı (md. 39)
XV – Temel hak ve hürriyetlerin korunması (md. 40)
 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER
(MD. 41-65)

I – Ailenin korunması ve çocuk hakları (md. 41)

II – Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi (md. 42)
III – Kamu yararı (md. 43-47)
A – Kıyılardan yararlanma (md. 43)
B – Toprak mülkiyeti (md. 44)
C – Tarım, hayvancılık ve bu üretim dallarında çalışanların korunması (md. 45)
D – Kamulaştırma (md. 46)
E – Devletleştirme ve özelleştirme (md. 47)
IV – Çalışma ve sözleşme hürriyeti (md. 48)
V – Çalışma ile ilgili hükümler (md. 49-52)
A – Çalışma hakkı ve ödevi (md. 49)
B – Çalışma şartları ve dinlenme hakkı (md. 50)
C – Sendika kurma hakkı (md. 51)
D – Sendikal faaliyet (md. 52)
VI – Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt (md. 53-54)
A–Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı (md. 53)
B – Grev hakkı ve lokavt (md. 54)
VIII – Ücrette adalet sağlanması (md. 55)
VIII – Sağlık, çevre ve konut (md. 56-57)
A – Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması (md. 56)
B – Konut hakkı (md. 57)
IX – Gençlik ve spor (md. 58-59)
A – Gençliğin korunması (md. 58)
B – Sporun geliştirilmesi (md. 59)
X – Sosyal güvenlik hakları (md. 60-62)
A – Sosyal güvenlik hakkı (md. 60)
B – Sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenler (md. 61)
C – Yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşları (md. 62)
XI – Tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması (md. 63)
XII – Sanatın ve sanatçının korunması (md. 64)
XIII – Devletin iktisadî ve sosyal ödevlerinin sınırları (md. 65)

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SİYASÎ HAKLAR VE ÖDEVLER
(MD. 66-74)

I – Türk vatandaşlığı (md. 66)

II – Seçme, seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları (md. 67)
III – Siyasî partilerle ilgili hükümler (md. 68-69)
A– Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma (md. 68)
B – Siyasî partilerin uyacakları esaslar (md. 69)
IV – Kamu hizmetlerine girme hakkı (md. 70-71)
A – Hizmete girme (md. 70)
B – Mal bildirimi (md. 71)
V – Vatan hizmeti (md. 72)
VI – Vergi ödevi (md. 73)
VII – Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı (md. 74)

ÜÇÜNCÜ KISIM
CUMHURİYETİN TEMEL ORGANLARI
(MD. 75-160)

BİRİNCİ BÖLÜM
YASAMA
(MD. 75-100)

I – Türkiye Büyük Millet Meclisi (md. 75-79)

A – Kuruluşu (md. 75)
B – Milletvekili seçilme yeterliliği (md. 76)
C – Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçim dönemi (md. 77)
D – Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin geriye bırakılması ve ara seçimleri (md. 78)
E – Seçimlerin genel yönetim ve denetimi (md. 79)
F – Üyelikle ilgili hükümler (md. 80-86)
1 – Milletin temsili (md. 80)
2 – And içme (md. 81)
3 – Üyelikle bağdaşmayan işler (md. 82)
4 – Yasama dokunulmazlığı (md. 83)
5 – Milletvekilliğinin düşmesi (md. 84)
6 – İptal istemi (md. 85)
7 – Ödenek, yolluk, emeklilik ve sosyal haklar (md. 86)
II – Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri (md. 87-92)
A – Genel olarak (md. 87)
B – Kanunların teklif edilmesi ve görüşülmesi (md. 88)
C – Kanunların Cumhurbaşkanınca yayımlanması (md. 89)
D – Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma (md. 90)
E – Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verme (md. 91)
F – Savaş hali ilânı ve silâhlı kuvvet kullanılmasına izin verme (md. 92)
III – Türkiye Büyük Millet Meclisinin faaliyetleri ile ilgili hükümler (md. 93-97)
A – Toplanma ve tatil (md. 93)
B – Başkanlık Divanı (md. 94)
C – İçtüzük, siyasî parti grupları ve kolluk işleri (md. 95)
D – Toplantı ve karar yeter sayısı (md. 96)
E – Görüşmelerin açıklığı ve yayımlanması (md. 97)
IV – Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgi edinme ve denetim yolları (md. 98-100)
A – Genel olarak (md. 98)
B – Gensoru (md. 99)
C – Meclis soruşturması (md. 100)

İKİNCİ BÖLÜM
YÜRÜTME
(MD. 101-137)

I – Cumhurbaşkanı (md. 101-108)

A – Nitelikleri ve tarafsızlığı (md. 101)
B – Seçimi (md. 102)
C – Andiçmesi (md. 103)
D – Görev ve yetkileri (md. 104)
E – Sorumluluk ve sorumsuzluk hali (md. 105)
F – Cumhurbaşkanına vekillik etme (md. 106)
G – Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliği (md. 107)
H – Devlet Denetleme Kurulu (md. 108)
II – Bakanlar Kurulu (md. 109-118)
A – Kuruluş (md. 109)
B – Göreve başlama ve güvenoyu (md. 110)
C – Görev sırasında güvenoyu (md. 111)
D – Görev ve siyasî sorumluluk (md. 112)
E – Bakanlıkların kurulması ve bakanlar (md. 113)
F – Seçimlerde geçici Bakanlar Kurulu (md. 114)
G – Tüzükler (md. 115)
H – Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin Cumhurbaşkanınca yenilenmesi (md. 116)
İ – Millî Savunma (md. 117-118)
1 – Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı (md. 117)
2 – Millî Güvenlik Kurulu (md. 118)
III – Olağanüstü yönetim usulleri (md. 119-122)
A – Olağanüstü haller (md. 119-121)
1 – Tabiî âfet ve ağır ekonomik bunalım sebebiyle olağanüstü hal ilânı (md. 119)
2 – Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması sebepleriyle olağanüstü hal ilânı (md. 120)
3 – Olağanüstü hallerle ilgili düzenleme (md. 121)
B – Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali (md. 122)
IV – İdare (md. 123-137)
A – İdarenin esasları (md. 123-124)
1– İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği (md. 123)
2 – Yönetmelikler (md. 124)
B – Yargı yolu (md. 125)
C – İdarenin kuruluşu (md. 126-127)
1 – Merkezî idare (md. 126)
2 – Mahallî idareler (md. 127)
D – Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler (md. 128-129)
1 – Genel ilkeler (md. 128)
2 – Görev ve sorumlulukları, disiplin kovuşturulmasında güvence (md. 129)
E – Yükseköğretim kurumları ve üst kuruluşları (md. 130-132)
1 – Yükseköğretim kurumları (md. 130)
2 – Yükseköğretim üst kuruluşları (md. 131)
3 – Yükseköğretim kurumlarından özel hükümlere tâbi olanlar (md. 132)
F – Radyo ve televizyon kuruluşları ve kamuyla ilişkili haber ajansları (md. 133)
G – Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu (md. 134)
H – Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları (md. 135)
İ – Diyanet İşleri Başkanlığı (md. 136)
J – Kanunsuz emir (md. 137)

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YARGI
(MD. 138-160)

I – Genel hükümler (md. 138-145)

A – Mahkemelerin bağımsızlığı (md. 138)
 B – Hâkimlik ve savcılık teminatı (md. 139)
C – Hâkimlik ve savcılık mesleği (md. 140)
D – Duruşmaların açık ve kararların gerekçeli olması (md. 141)
E – Mahkemelerin kuruluşu (md. 142)
F – Devlet Güvenlik Mahkemeleri (md. 143)
G – Adalet hizmetlerinin denetimi (md. 144)
H – Askerî yargı (md. 145)
II – Yüksek mahkemeler (md. 146-158)
A – Anayasa Mahkemesi (md. 146-153)
1 – Kuruluşu (md. 146)
2 – Üyelerin görev süresi ve üyeliğin sona ermesi (md. 147)
3 – Görev ve yetkileri (md. 148)
4 – Çalışma ve yargılama usulü (md. 149)
5 – İptal dâvası (md. 150)
6 – Dâva açma süresi (md. 151)
7 – Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi (md. 152)
8 – Anayasa Mahkemesinin kararları (md. 153)
B – Yargıtay (md. 154)
C – Danıştay (md. 155)
D – Askerî Yargıtay (md. 156)
E – Askerî Yüksek İdare Mahkemesi (md. 157)
F – Uyuşmazlık Mahkemesi (md. 158)
III – Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (md. 159)
IV – Sayıştay (md. 160)

DÖRDÜNCÜ KISIM
MALÎ VE EKONOMİK HÜKÜMLER
(MD. 161-173)

BİRİNCİ BÖLÜM
MALÎ HÜKÜMLER
(MD. 161-165)

I – Bütçe (md. 161-165)

A – Bütçenin hazırlanması ve uygulanması (md. 161)
B – Bütçenin görüşülmesi (md. 162)
C – Bütçelerde değişiklik yapılabilme esasları (md. 163)
D – Kesin hesap (md. 164)
E – Kamu iktisadî teşebbüslerinin denetimi (md. 165)

İKİNCİ BÖLÜM
EKONOMİK HÜKÜMLER
(MD. 166-173)

I – Plânlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey (md. 166)

II – Piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi (md. 167)
III – Tabiî servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi (md. 168)
IV – Ormanlar ve orman köylüsü (md. 169-170)
A – Ormanların korunması ve geliştirilmesi (md. 169)
B – Orman köylüsünün korunması (md. 170)
V – Kooperatifçiliğin geliştirilmesi (md. 171)
VI – Tüketiciler ile esnaf ve sanatkârların korunması (md. 172-173)
A – Tüketicilerin korunması (md. 172)
B – Esnaf ve sanatkârların korunması (md. 173)

BEŞİNCİ KISIM
ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
(MD. 174)

I – İnkılâp kanunlarının korunması (md. 174)

ALTINCI KISIM
GEÇİCİ HÜKÜMLER
(GM. 1-19)

GM 1 – [Anayasa’nın ilânı ve ilk Cumhurbaşkanlığı görevi]

GM 2 – [Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nin statüsü ve görevleri]
GM 3 – [Anayasal düzenle ilgili bazı yasaların yürürlükten kalkması; MGKve Danışma Meclisi’nin hukuksal varlıklarının sona ermesi]
GM 4 – [Feshedilen siyasal parti mensuplarına siyaset yasağı]
GM 5 – [İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin seçimi ve toplanması]
GM 6 – [Önceki Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün uygulanması]
GM 7 – [Mevcut Bakanlar Kurulu’nun görev süresi]
GM 8 – [Anayasa’da öngörülen yasama etkinliklerinin yerine getirilmesi]
GM 9 – [Cumhurbaşkanı’nın Anayasa Değişikliklerine ilişkin yasaları Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne geri göndermesi]
GM 10 – [İlk mahallî idare seçimlerinin yapılması]
GM 11 – [Mevcut Anayasa Mahkemesi üyelerinin statüsü]
GM 12 – [Mevcut Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Yargıtay ve Danıştay Üyelerinin durumu]
GM 13 – [Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na yeni üyelerin seçimi]
GM 14 – [Sendikaların gelirlerini Devlet Bankalarında tutma yükümlülüğü]
GM 15 – (ilga) [MGK, Danışma Meclisi, Hükûmet üyeleri ve görevli memurların sorumluluğu; yapılan işlemlerin yargısal denetimi]
GM 16 – [Hukukî veya fiilî özrü olmaksızın Anayasa’nın halkoylamasına katılmayanlar]
GM 17 - [Bağımsız adayların birleşik oy pusulasında yer alması]
GM 18 - (ekleme+ilga) [Onbirinci Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin geçici hüküm]
GM 19 - (ekleme+ilga) [Anayasa Mahkemesi’nin yeniden yapılanmasına ilişkin geçici hüküm]
GM 18 – [Anayasa Mahkemesi’nin yeniden yapılanmasına ilişkin geçici hüküm]
GM 19 – [Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun yeniden yapılanmasına ilişkin geçici hüküm]

7.11.1982 TARİH VE 2709 SAYILI TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI’NIN METNİNE EKLEN(E)MEYEN

GEÇİCİ MADDELER

Geçici madde 1 – [Anayasa Madde 67’ye eklenen son fıkranın ilk genel seçimlerde uygulanamayacağı]
Geçici madde 2 – [Anayasa Madde 87’deki değişikliğin Kanunun yürürlük tarihinden önce işlenen eylemlere uygulanamayacağı]
Geçici madde 3 – [Anayasa Madde 67’ye daha önce eklenen son fıkranın ilk ara seçimde uygulanamayacağı]

YEDİNCİ KISIM
SON HÜKÜMLER
(MD. 175-177)

I – Anayasanın değiştirilmesi, seçimlere ve halkoylamasına katılma (md. 175)

II – Başlangıç ve kenar başlıklar (md. 176)
III – Anayasanın yürürlüğe girmesi (md. 177)