ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  

Το μαθησιακό προφίλ των μαθητών με ΔΕΠ-Υ σε αντίθεση με το

13/2/2008  παιδί με προβλήματα συμπεριφοράς εξαιτίας εξωγενών καταστάσεων

Αμπράζη Ζωή
  ∆ασκάλα Τ.Ε
   
 ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  
 

ΟΡΙΣΜΟΣ 

    Με  τον  όρο  ΔΕΠΥ  (Διαταραχή  Ελλειματικής  Προσοχής&Υπερκινητικότητας  ή  κατά  την    αγγλική 
ορολογία ΜBD/ADHD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder), περιγράφεται η διαταραχή η οποία 
αποτελεί  μια  από  τις  ευρύτατα  διαδεδομένες  διαταραχές  σε  παιδιά  σχολικής  ηλικίας  (The  British 
Psychological Sosiety 1996, Λιβανίου 2004)   

Τα  παιδιά  με  ΔΕΠΥ  παρουσιάζουν 

δυσκολίες  στον  τομέα  της  αυτοσυγκέντρωσης, 
το παιχνίδι, στην αντίληψη, στην πληροφόρηση, 

στον έλεγχο των κινήσεων

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙA 

     

     Συμπεριφοριστικά, μεταφράζεται ως ανικανότητα ρύθμισης της συμπεριφοράς. Τα παιδιά μπορεί 
να έχουν δυσκολία αφοσίωσης στην σχολική εργασία ή στο να ακούν τις υποδείξεις στο σπίτι. Αυτό 
μπορεί  να  έχει  αρνητική  επίδραση  στη  μάθηση  και  την  επικοινωνία.  Τα  συμπτώματα  ή  οι  αιτιάσεις 
πρέπει να είναι παρόντα για τουλάχιστον 6 μήνες, και συνήθως ξεκινούν στην προσχολική ηλικία. Τα 
παιδιά αυτά έχουν επίσης συχνά γλωσσικές δυσκολίες ή ειδικές μαθησιακές ανάγκες,  

    ΔΙΑΓΝΩΣΗ 

       Υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις για την ADHD  (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ανά 
τον  κόσμο  και  η  διάγνωση  και  η  θεραπεία  αλλάζουν  με  ταχύτητα.  Σε  μερικές  χώρες,  ιδιαίτερα  στις 
ΗΠΑ,  η  διάγνωση  περιλαμβάνει  ένα  περιορισμένο 
εύρος  συμπεριφορών  και  έτσι  η  διαταραχή 
διαγιγνώσκεται με ευκολία και αντιμετωπίζεται με 
φάρμακα.  Στον  υπόλοιπο  κόσμο,  η  ADHD  δεν 
αναγνωριζόταν  εύκολα,  μέχρι  πριν  από  λίγα 
χρόνια.  Σύμφωνα  με  τον  Tannock  (1998),  ένα 
ποσοστό  παιδιών  και  συγκεκριμένα  αγοριών  σε 
αναλογία 3:1 εμφανίζουν ADHD. Το ποσοστό αυτό 
παγκοσμίως ανέρχεται σε 3 ‐ 6%, ανεξάρτητα από 

Σελίδα 1 
 ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  
 

τον  τόπο  καταγωγής  και  τον  πολιτισμό  τους.  Εξαιτίας  της  διαφορετικής  ιδιοσυγκρασίας  και 
αντιμετώπισης  παιδιών  με  τέτοια  σύνδρομα,  σε  κάποιες  άλλες  χώρες  το  ποσοστό  φέρεται  να  είναι 
πολύ  υψηλό  και  σε  άλλες  σημαντικά  χαμηλό.  Αξιοσημείωτο  είναι  το  γεγονός  ότι  τα  διαγνωστικά 
κριτήρια τα οποία χρησιμοποιούνται σε κάθε χώρα είναι διαφορετικά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις 
ΗΠΑ 9% των παιδιών έχουν διαγνωσθεί ότι έχουν ADHD, ενώ στη Βρετανία μόλις 0,03% των παιδιών 
παίρνει  αντίστοιχη  διάγνωση  (Hinshaw,  1994∙  Kewley,  1998)  Πολύ  συχνά  μπορεί  να  συγχυστεί  με 
εναντιωματικά  προβλήματα  (επιθετική  συμπεριφορά)  ή  μεμονωμένες  δυσκολίες  οι  οποίες  είναι 
μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης και δεν απαιτούν ειδική αντιμετώπιση. 

  

     Σήμερα επικρατεί η άποψη ότι η διαταραχή είναι οργανικής προέλευσης και εμπλέκεται σ αυτήν 
ένας συνδυασμός γενετικών ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν 
ότι η ΔΕΠΥ εμπεριέχει νοητικές  και νευροψυχολογικές δυσλειτουργίες και ανεπάρκειες. Ωστόσο για 
να  γίνει  διάγνωση  δεν    είναι  απαραίτητο  το  παιδί  να  έχει  όλα  τα  παραπάνω  συμπτώματα.  Σε  κάθε 
παιδί  η  ΔΕΠ‐Υ  εκδηλώνεται  διαφορετικά.  Σε  άλλα  παιδιά  υπερέχει  η  διάσπαση,  σε  άλλα  η  κινητική 
ανησυχία. Πολλές φορές δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή η διαταραχή όταν τα παιδιά δεν εμφανίζουν 
υπερκινητικότητα  αλλά  μόνο  διάσπαση  προσοχής  και  έτσι  δεν  δημιουργούν  μεγάλο  πρόβλημα  στο 
σχολείο και την οικογένεια.  

Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Α   Σ Υ Μ Π Ε Ρ Ι Φ Ο Ρ Α Σ   Σ Τ Ο   Σ Χ Ο Λ Ε Ι Ο   

   Η υπερκινητικότητα από μόνη της αποτελεί μια προβληματική συμπεριφορά και ίσως τη συχνότερη. 
Το DSM III (1980) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας θέτει σαν προϋπόθεση για τη διάγνωση της 
διαταραχής  τη  συνύπαρξη  συμπτωμάτων  απροσεξίας  και  υπερκινητικότητας.  Στο  DSM  III‐R  (1990) 
έχουμε  ένα  κατάλογο  14  συμπεριφορών  με  8  απ'  αυτές  αρκετές  για  τη  διάγνωση,  που  όμως  δεν 
υιοθετείται στη 10η αναθεώρηση της Διεθνούς Ταξινόμησης Νόσων (ICD‐10, 1990) του Παγκόσμιου 
Οργανισμού  Υγείας,  όπου  δίνεται  προτεραιότητα  στις  υπερκινητικές  εκδηλώσεις  και  συμπεριφορές 
ελλειμματικής προσοχής . Στην Ελλάδα τείνουμε να χαρακτηρίζουμε τα ζωηρά παιδιά υπερκινητικά. 
Αυτό  είναι  αληθές  εν  μέρη  καθώς  η  υπερκινητικότητα  ως  σύμπτωμα  δεν  συνιστά  κατ’  ανάγκη  την 
ύπαρξη του συνδρόμου ΔΕΠΥ 

Στο  κανονικό  σχολείο  δύο  είναι  οι  συχνότερες  κατηγορίες  προβλημάτων  συμπεριφοράς  που 
εμφανίζουν οι μαθητές και οι οποίες επηρεάζουν το μαθησιακό προφίλ τους. 
Υπερβολική ενεργητικότητα και 
Απόσυρση‐απομόνωση και παθητικότητα. 

       
   Όπως αναφέρθηκε, οι αιτίες της προβληματικής συμπεριφοράς μπορεί να είναι εγγενείς στο άτομο, 
να είναι δηλαδή οργανικής προέλευσης ή να είναι περιβαλλοντικής φύσης. Οι εγγενείς αιτίες μπορεί 
να αφορούν εκτός από την ΔΕΠΥ, χαμηλή νοημοσύνη, συναισθηματικές διαταραχές, ψυχοπαθολογία. 
Στις περιβαλλοντικές αιτίες μπορούμε να συμπεριλάβουμε ένα στερημένο, διαταραγμένο και χαώδες 
οικογενειακό  ή  ευρύτερο  περιβάλλον,  αλλά  και  ένα  προβληματικό  και  μη  ευέλικτο  σχολικό 
περιβάλλον. 

Σελίδα 2 
 ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  
 

     Η  σοβαρότητα  της  διαταραχής  ποικίλει,  γίνεται  περισσότερο  εμφανής  κάτω  από  συνθήκες  που 
απαιτούν  αυξημένη  προσοχή  και  αυτοέλεγχο  συμπεριφοράς  όπως  είναι  το  σχολικό  περιβάλλον.  Η 
ΔΕΠΥ  συχνά  συνυπάρχει  με  άλλες  διαταραχές  όπως  διαταραχή  διαγωγής  (εκρήξεις  θυμού, 
εναντιωματική,  επιθετική  και  καταστροφική  συμπεριφορά,  δυσλεξία)  Ο  μη  σωστός  χειρισμός  του 
προβλήματος  μπορεί  και  οδηγεί  συνήθως  σε  μαθησιακές  δυσκολίες  και  κατ'  επέκταση  σε  σχολική 
αποτυχία  και  συχνά  σε  περιθωριοποίηση  το  μαθητή.  Το  αποτέλεσμα  είναι  να  έχουμε  χειροτέρευση 
της  όλης  κατάστασης,  που  γίνεται  πιο  πολύπλοκη  και  αδιαχείριστη,  αφού  αναπτύσσεται 
δευτερογενώς ενοχλητική ή επιθετική συμπεριφορά από το παιδί, που αφορά σε τέσσερις στόχους:  

1. Παρέλκυση προσοχής,  

2. Επίδειξη δύναμης,  

3. Εκδίκηση,  

4. Επίδειξη ανικανότητας 

 Τα  παιδιά  με  ΔΕΠΥ,  συχνά 

«ονειροπολούν»,  χάνονται  στην  τάξη, 
αργούν  να  ολοκληρώσουν  τη  σχολική 
δουλειά ,δημιουργούν προβλήματα στην 
τάξη  τους.  Η  προσοχή  τους  διασπάται 
εύκολα  από  ασήμαντα  εξωτερικά 
ερεθίσματα, είναι ανήσυχα, δεν μπορούν 
να μείνουν στη θέση τους ,λένε ψέματα, 
κάνουν ζημιές. 

  Η  ΔΕΠΥ  και  τα  συμπτώματά  της  δεν 

αφορούν  παιδιά  που  σαν  ταμπεραμέντο 
έχουν  ζωηράδα,  είναι  ανήσυχα  ή  έχουν 
μειωμένη  σχολική  απόδοση  λόγω 
εξωγενών  παραγόντων.  Τα 
χαρακτηριστικά  που  αναφέραμε  στη 
συμπεριφορά  των  παιδιών  με  ΔΕΠ‐Υ 
παρουσιάζονται  με  ακραίες  μορφές, 
προκαλούν  σοβαρά  προβλήματα  στο 
σπίτι και το σχολείο και ταλαιπωρούν το 
παιδί  και  την  οικογένεια  κατά  την  προσχολική  και  σχολική  ηλικία    του  παιδιού.  Παρόμοια  όμως 
συμπεριφορά  παρατηρείται  σε  μαθητές  οι  οποίοι  σε  κάποια  φάση  της  ζωής  τους,  λόγω 
ψυχοσυναισθηματικών  προβλημάτων    (π.χ.  ένα  διαζύγιο,  θάνατος  γονέα,  κακό  σχολικό  περιβάλλον 
κ.λ.π.),  εκδηλώνουν  κάποια  συμπτώματα  ίδια  με  αυτά  της  ΔΕΠ‐Υ.  Το  παιδί  προκειμένου  να 
ισορροπήσει συναισθηματικά και να επιβιώσει, θα αναπτύξει ενδεχομένως στρατηγικές και τεχνικές 
μη  αποδεκτές  στο  σχολείο.  Σ  αυτές  τις  περιπτώσεις  τα  συνυπάρχοντα  εναντιωματικά  προβλήματα, 
όπως  επιθετικότητα,  ανυπακοή  δεν  είναι  ενδεικτικά  για  την  αιτιολόγηση  και  απόδοση  της 
συμπεριφοράς σε οργανική διαταραχή. 

Σελίδα 3 
 ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  
 

   Επίσης  τα  άτομα  με  μαθησιακές  δυσκολίες  αναπτύσσουν  ιδιόρρυθμη  σωματοκινητική 

συμπεριφορά.  Μερικές  φορές  γίνονται  υπερκινητικά  και  αδέξια  ενώ  άλλες  στιγμές  αναπτύσσουν 
υποτονική  συμπεριφορά  που  φαίνεται  από  το  τρόπο  της  στάσης  τους  κατά  τη  διάρκεια  του 
μαθήματος και τη χροιά της φωνής τους. Στην πρώτη κατηγορία που είναι και η πιο διαδεδομένη και 
ενοχλητική οι δυσκολίες ξεκινούν από την ιδιοσυγκρασία του ατόμου και εμφανίζονται με αναλογία 
5αγόρια προς 1κορίτσι. Εδώ παρατηρούμε τις παρακάτω συμπεριφορές 

Ο μαθητής προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή: Μιλώντας συνέχεια, φωνάζοντας, κάνοντας 
ανόητους θορύβους σφυρίζοντας, τρίζοντας τα έπιπλα, σηκώνοντας τα χέρια, 
στριφογυρίζοντας στο πάτωμα, κάνοντας τον κλόουν, ενοχλώντας λεκτικά. 
Περιφέρεται, απορρίπτει, χτυπά, επιτίθεται λεκτικά και φυσικά σε ανθρώπους και σε 
περιουσία, τεμπελιάζει, κλέβει, αρνείται, δε δέχεται συστάσεις, δεν έχει κίνητρα, δεν έχει  
αναπτύξει τον αυτοέλεγχό του, παρουσιάζει έλλειψη προσοχής και είναι ανίκανος να καθήσει 
ήρεμος. 
Είναι άυπνος και κάνει το μωρό. 
Στα διαλείμματα είναι εξαιρετικά ζωηρός, γίνεται επικίνδυνος για τους άλλους μαθητές ή 
κινδυνεύει και ο ίδιος, είναι συνήθως επιθετικός ,δεν εντάσσεται στην ομάδα και δεν είναι 
αποδεκτός απ’ αυτήν.  

   Αυτός  ο  τύπος  μαθητή  απασχολεί  και  περισσότερο  χρόνο  το  δάσκαλο  μέσα  στην  τάξη  και  αν  ο 
δάσκαλος δεν είναι έμπειρος και ενημερωμένος αυτό μπορεί να γίνεται εις βάρος της εκπαιδευτικής 
διαδικασίας και των άλλων μαθητών. 

      Στη δεύτερη περίπτωση, ο μαθητής μένει αδιάφορος ή κάνει τον αδιάφορο, είναι απομονωμένος, 
μελαγχολικός, δεν παίζει, δεν κοινωνικοποιείται δεν είναι στην τάξη. Συχνά οι περιπτώσεις αυτές των 
μαθητών είναι σοβαρότερες των πρώτων 

      Ένας  κοινός  παράγοντας  εξωγενών  και  ενδογενών  διαταραχών  σχετίζεται  με  την  ανάπτυξη 
συναισθηματικών  διαταραχών,  και  έχει  ως  αποτέλεσμα  τη  χαμηλή  αυτοεκτίμηση  των  μαθητών  με 
προβληματική  συμπεριφορά.  Όσο  σοβαρότερες  οι  διαταραχές  της  συμπεριφοράς  τους  τόσο  και 
χαμηλότερος ο βαθμός αυτοεκτίμησής τους. 

   Όλα  αυτές  οι  παράμετροι  σε  συνδυασμό  με  το  μαθησιακό  προφίλ,  θα  πρέπει  να  συγκεντρωθούν 
μέσα  σε  μεγάλη  χρονική  περίοδο  και  μέσω  διαφορετικών  καταστάσεων  και  να  συνεκτιμηθούν 
ανάλογα ώστε να υπάρξει και η ανάλογη αντιμετώπιση από εκπαιδευτικούς και γονείς. 

   Συνοψίζοντας  θα  λέγαμε  ότι  τα  προβλήματα  συμπεριφοράς  χωρίζονται  σε  τρεις  κατηγορίες.  Στις 
αντιδραστικές  ή  περιβαλλοντικές  διαταραχές  της  συμπεριφοράς  για  τις  οποίες  ευθύνεται  το 
περιβάλλον και για το λόγο αυτό το παιδί παρουσιάζει προβλήματα σε ένα συγκεκριμένο χώρο, ενώ 
σε  ένα  άλλο  περιβάλλον  η  συμπεριφορά  του  είναι  καλή.  Στη  συνέχεια  έχουμε  τα  προβλήματα 
συμπεριφοράς  οργανικού  τύπου,  όπου  κατατάσσεται  το  υπερκινητικό  σύνδρομο,  η  αντιληπτική 
έκπτωση,  η  συναισθηματική  ρηχότητα,  η  παρορμητικότητα  και  οι  διαταραχές  στην  προσοχή,  στη 
μνήμη,  στη  μάθηση  και  στη  σκέψη.  Τέλος  υπάρχουν  τα  προβλήματα  συμπεριφοράς αντικοινωνικού 
τύπου,  τα  οποία  εκδηλώνονται  με  την  ψευδολογία,  την  κλοπή,  την  επιθετικότητα,  τις  καταστροφές 
και τις θηριωδίες. 

Σελίδα 4 
 ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  
 

   Κάθε  παιδί  με  προβληματική  συμπεριφορά  χρειάζεται  ιδιαίτερη  προσοχή  και  ίσως  σε  κάποια 
περίοδο  της  σχολικής  ζωής  του  να  χρειαστεί  ειδική  εκπαιδευτική  αγωγή.  Το  είδος  της  ειδικής 
βοήθειας,  καθώς  και  η  διάρκειά  της,  εξαρτώνται  σε  μεγάλο  βαθμό  από  τα  αποτελέσματα  της 
διάγνωσης και της αξιολόγησης του προβλήματός του. 

 Τα  παιδιά  με  προβλήματα  συμπεριφοράς  παρουσιάζουν    τα  κλασικά  ποικιλόμορφα  μαθησιακά 
προβλήματα,  τα  οποία  επιδεινώνονται  με  τη  συμπεριφορά  τους.  Ενώ  τα  παιδιά  με  ΔΕΠΥ,  δεν 
μπορούν  να  κάνουν  διαφορετικά,  λειτουργούν  σε  πολύ  πιο  γρήγορους  ρυθμούς  από  εμάς.  Το 
πρόβλημα τους οφείλεται σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου.  

Τα παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς δεν ενδιαφέρονται για την ακαδημαϊκή τους επίδοση, ενώ 
τα παιδιά με ΔΕΠΥ δεν μπορούν. 

 
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. 

Hinshaw, S. (1994). Attention Deficit Disorders and Hyperactivity in Children. Thousand Oaks, C.A.: 
Sage. 

Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. (2000). Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής‐Υπερκινητικότητα. Β΄ 
έδκοση. Εκδ. Ελληνικά Γράμματα 

Κατσούλη Συμεώνογλου Ασπ. "Αδιαφορία για μάθηση‐ενοχλητική συμπεριφορά". περ. Το Σχολείο και 
το Σπίτι, τεύχος 403/1998:36.  

Σελίδα 5 
 ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  
 

ΛιβανίουΕ.,2004,Μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς στην κανονική τάξη,Κέδρος 

Παπαγεωργίου Γ. "Κοινωνικοί παράγοντες που επηρεάζουν αθροιστικά την επιθετική συμπεριφορά 
των παιδιών" περ. Το Σχολείο και το Σπίτι, τεύχη 408‐409/1998 

«Κάτσε παιδί μου φρόνιμα» Περιοδικό ΑΡΜΟΝΙΑ Δημοσιεύτηκε: Σάββατο, 13/5/ 2006,  

«Προβλήματα συμπεριφοράς μαθητών» 
 http://www.daskalos.edu.gr/d/ergasies/prob_symp.html Επίσκεψη 10/2/2008 

Σελίδα 6