Miraç Yazıcı

myazici@kpmg.com
01.01.2008

ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ SİSTEMİ’NİN “DOLAYLI” MALİYETİ

265 sayılı Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliği, Resmi Gazete’nin 04.12.2007
tarihli 26720. sayısında yayınlanmıştır. Tebliğin konusunu oluşturan “Asgari Geçim
İndirimi Uygulaması Sistemi” 01.01.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
31.12.2006 tarihinde yürürlükten kaldırılan “Ücretlilere Vergi İadesi Sistemi” nin
yerine getirilen bu uygulama, devletin vergi gelirlerini “Dolaylı” olarak etkileme riskini
beraberinde getirmektedir.
Dolaylı vergiler, harcamalar (mal ve hizmet teslimi) üzerinden alınan vergilerdir.
2006 yılı verileri ile Türkiye’de devletin vergi gelirlerinin %31’ini dolaysız vergiler,
%69’unu ise dolaylı vergiler oluşturmaktadır. 1 Ücretlilere Vergi İadesi Sistemi’nin
yürürlükten kaldırılması, ücretlilerin harcama yaparken belge alma isteklerini azaltacak,
hatta uygulanmayan cezalar, fatura almamalarını cazip hale getirecektir. Bu ise da kayıt
dışı ekonomiyi teşvik edecektir. Devletin vergi gelirlerinin %70’ine yakınının dolaylı
vergilerden oluştuğu düşünülürse, bu gelirin yeni sistem ile birlikte düşmesi
kaçınılmazdır. Fiş/ fatura toplama uygulamasının bir “angarya” olduğu ve vergi iadesi
uygulamasından vazgeçilmesi kararının isabetliliğinde şüphe yoktur. Bununla birlikte
belge alma konusundaki isteksizliği azaltacak bir mekanizmanın eksikliği de aşikardır.
Konu ile ilgili çeşitli çözüm önerileri mevcuttur. Talha Apak, “para-puan
uygulaması” önerisi ile Maliye’nin kişilerin harcamalarını kredi kartlarıyla yapmalarını
teşvik etmesi ve kişilerin her türlü harcamalarına belli oranda para-puan kaydetmesi, bu
para puanların da nakden iade dahil vergi ödemelerinde dahi kullanılabilmesinden
bahsetmektedir. 2 Gene Şükrü Kızılot, fişlerde kazı-kazan ve piyango uygulamasının
harcamalarda belge istemeyi teşvik edeceğinden bahsetmektedir. 3 Bununla birlikte
sadece ücretlilerin değil, harcama yapan herkesin belge almalarını teşvik edecek bir
mekanizmaya ihtiyaç vardır. Tabir yerindeyse vergi vermeyi mükellefin “insafına”
bırakmak yeterli değildir.
Asgari Geçim İndirimi Sistemi’nin mükellefler ve devlet açısından ne gibi
faydaları/ kolaylıkları ve sorunları beraberinde getireceği ise uygulamada görülecektir.

1
http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/VI/GBG/Tablo_2.xls.htm
2
http://www.alomaliye.com/2007/talha_apak_belge_tesvik.htm
3
http://muhasebeturk.org/sukru-kizilot-tum-yazilari-/fislere-kazi-kazan-ve-piyango-geliyor.html