Você está na página 1de 10

Abota

A
Musulunci
Ahmad Bello Dogarawa
Shashin Koyar da Aikin Akanta, Jami’ar Ahmadu Bello, Zaria
abellodogarawa@gmail.com - +2348026499981

8/29/2010 A.B. Dogarawa, A.B.U., Zaria 1


Shimfixa
 Allah Ya halicci mutum da xabi’ar son taruwa da kuma karkata
zuwa ga haxuwa da wasunsa. A bisa xabi’arsa, mutum yana xebe
kewa da waninsa. Waxansu sun ce:
‫مسي االنسان انسانا النو يانس مع غريه من الناس‬
 Wannan yasa mutum ke da xabi’ar karkata zuwa ga abokin tafiya
ko sahibi ko xan’uwan da zuciyarsa za ta natsu kuma hankalinsa
ya kwanta da shi.
 Manzon Allah (SAW) ya ce
[Muslim] ‫األرواح جنود جمندة فما تعارف منها ائتلف وما تناكر منها اختلف‬

 An ruwaito cewa Umar ibnul Khaxxaab (RA) ya ce:


‫رب اخ لك مل تلده امك‬

8/29/2010 A.B. Dogarawa, A.B.U., Zaria


Matsayin Abokantaka
Allah (TWT) Ya yi umurni da lazimtar masu gaskiya
[Taubah, 9:116] ‫ي‬ ِ ِ َّ ‫ يا أَيُّها الَّ ِذين آمنواْ اتَّ ُقواْ اللّو وُكونُواْ مع‬
َ ‫الصادق‬ ََ َ َ َُ َ َ َ
Ya zaburar a kan abota da masu gaskiya
ِ َّ‫ واصِب نَ ْفسك مع ال‬
ُ ‫ين يَ ْدعُو َن َربَّ ُهم بِالْغَ َد ِاة َوالْ َع ِشي يُِر‬
[Kahf, 18:28] ُ‫يدو َن َو ْج َهو‬ ‫ذ‬
َ ََ َ َ ْ ْ َ
Ya kwaxaitar da bin hanyar masu komawa gare Shi
[Luqmaan, 31:15] ‫ل‬ َّ َ ِ‫اب إ‬ ِ ِ
َ ‫ َواتَّب ْع َسب‬
َ َ‫يل َم ْن أَن‬
Ya hana abota da azzalumai, kasancewa hakan zai haifar da nadama da
hasara a ranar Lahira
ِ
ً‫َخت ْذ فَُلناً َخلِيل‬
َِّ ‫ يا وي لَت لَيتِن َمل أ‬. ً‫ول سبِيل‬
ْ َْ َ ْ َ َ
ِ َّ ‫ول يا لَيتَِن َّاختَ ْذت مع‬
َ ‫الر ُس‬ ََ ُ
ِ
ْ َ ُ ‫ض الظَّاملُ َعلَى يَ َديْو يَ ُق‬ ُّ ‫ َويَ ْوَم يَ َع‬
[Furqaan, 25:28]
Ya sanya adawa a tsakanin abokai ta zamanto sakamakon duk wata abota da
ba a gina ta bisa asasin taqawa da bin Allah ba
ِ ٍ ‫ض ُه ْم لِبَ ْع‬ ٍِ ِ
[Zukhruf, 43:67] ‫ي‬ َ ‫ض َع ُدو إَِّال الْ ُمتَّق‬ ُ ‫ ْاألَخ َّلء يَ ْوَمئذ بَ ْع‬
Kuma Ya tsawatar game da abota da wanda ya bar hanyarSa
[Najm, 53:29] ‫اْلَيَا َة الدُّنْيَا‬ ْ ‫ض َعن َّمن تَ َوَّّل َعن ِذ ْك ِرنَا َوَملْ يُِرْد إَِّال‬ ْ ‫ فَأ َْع ِر‬
Sunday, August 29, 2010 Ahmad Bello Dogarawa, A.BU., Zaria 3
Muhimmancin Abota
Abota ta qwarai da haxuwa a tsakanin mutane bisa kyakkyawar
fahimta na taimakawa wajen bunqasa tunani da inganta lafiya.
Manzon Allah (SAW) ya qulla alaqa a tsakanin mutanen Muhajirai
da Ansaar a farkon isa Madina saboda muhimmancin tarayya da
haxuwa. A yau bincike na zamani ya tabbatar da tasirin abota da
zaman tare a kan bunqasa tunani da fahimtar mutane
ِ ِ ِ ِِ ِ ِ ‫وأَلَّف ب ي قُلُوِبِِم لَو أَنْ َف ْقت ما ِف ْاألَر‬
‫يم‬ َ َّ‫ي قُلُوِب ْم َولَك َّن اللَّوَ أَل‬
ٌ ‫ف بَْي نَ ُه ْم إنَّوُ َع ِز ٌيز َحك‬ َ ‫ض ََج ًيعا َما أَلَّ ْف‬
َ ْ َ‫ت ب‬ ْ َ َ ْ ْ ََْ َ َ
[Anfaal, 8:63]
Musulunci ya ba abota da kasancewa tare matuqar muhimmanci,
musamman a lokacin da mutane suka fara tsufa. Bincike na kwana-
kwanan nan ya tabbatar da cewa abota da kasancewa tare na daga
manya-manyan hanyoyin magance matsalolin tsufa.
[Luqmaan, 31:15] ‫احْب ُه َما ِف الدُّنْيَا َم ْعُروفًا‬ ِ ‫وص‬
ََ

Sunday, August 29, 2010 Ahmad Bello Dogarawa, A.BU., Zaria 4


Muhimmancin Abota
Ayoyin Alqur’ani masu yawan gaske sun zo da sigar jama’i don nuna
muhimmancin tarayya. Misali, Allah (TWT) Ya yi umurni da haxin kai da
taimakekeniya a kan xa’a, da kyautata abota da soyayya, kuma Ya yi hani
game da rarraba:
[Maa’idah, 5:2] ‫اب‬ ُ ‫اْل ِْث َوالْ ُع ْد َو ِان َواتَّ ُقوا اللَّوَ إِ َّن اللَّوَ َش ِد‬
ِ ‫يد الْعِ َق‬ ِْ ‫َوتَ َع َاونُوا َعلَى الِْب َوالتَّ ْق َوى َوَال تَ َع َاونُوا َعلَى‬
‫الزَكا َة َويُ ِط ُيعو َن‬
َّ ‫الص َل َة َويُ ْؤتُو َن‬
َّ ‫يمو َن‬ ِ ِ ِ
ُ ‫ض يَأْ ُمُرو َن بالْ َم ْعُروف َويَْن َه ْو َن َع ِن الْ ُمْن َك ِر َويُق‬ ٍ ‫ض ُه ْم أ َْولِيَاءُ بَ ْع‬
ُ ‫ات بَ ْع‬
ِ ِ
ُ َ‫َوالْ ُم ْؤمنُو َن َوالْ ُم ْؤمن‬
ِ ِ َ ِ‫اللَّوَ َوَر ُسولَوُ أُولَئ‬
[Taubah, 9:71] ‫يم‬ ٌ ‫ك َسيَ ْر ََحُ ُه ُم اللَّوُ إ َّن اللَّوَ َع ِز ٌيز َحك‬
[Aal Imraan, 3:146] ‫َج ًيعا َوَال تَ َفَّرقُوا‬ َِ ‫صموا ِِبب ِل اللَّ ِو‬ ِ
َْ ُ َ‫َو ْاعت‬
Manzon Allah (SAW) ya yi wasicci game da lazimtar aboki na qwarai da
kwaxayin zama tare da shi, sannan ya bayyana cewa muminin da ke
mu’amala da mutane kuma ya ke haquri da su ya fi wanda ba ya
mu’amala da su kuma ba ya haquri a kan cutarwarsu.
[Abu Daawud; Tirmidhi] ‫ فلينظر أحدكم من خيالل‬،‫ املرء على دين خليلو‬
Tarihin rayuwar Manzon Allah (SAW) cike ta ke da kyakkyawar abota da
sadar da zumunta da tausaya wa qarami da jin qan babba da taimakon
mutane da kuma haquri da su. Wannan na nuna yadda musulunci ya
xauki
Sunday, abota
August 29, 2010 kuma ya ba ta muhimmanci.
Ahmad Bello Dogarawa, A.BU., Zaria 5
Zaven Abokai
Zaven abokai abu ne da ke kasancewa bisa ganin damar mutum da kuma
buqatarsa, savanin `yan’uwa da dangi. Musulunci ya kwaxaitar a kan
amfani da waxansu ma’aunai wajen zaven abokai; domin kuwa ana sanin
xabi’un mutum ne da halayensa ta hanyar abokansa:
 Sahihin addini mai shiryarwa zuwa ga taqawa
[Abu Daawud; Tirmidhi] ‫وال يأكل طعامك إال تقي‬،‫ ال تصاحب إال مؤمنا‬
• An ruwaito daga Umar ibnul Khaxxaab (RA):
ِ ‫ص‬
‫حب الفاجر فتتعلم من فجوره‬ َّ ‫اعت ِزل‬
ْ َ‫ فل ت‬،‫ وال أمي إال من خشي اهلل‬،‫ واحذر صدي َقك إال األمي من القوم‬،‫عدوك‬

ِ ُ‫فصحبة‬
‫أىل اخلري تُرجى وتُطلب‬ ِ ‫وصاحب تقيا عاملا‬
‫تنتف ْع بو‬
ُ
‫فصحبتهم تَعدي وذاك جمرب‬ ‫فساد ال تصحبنّهم‬َّ ُ‫وإياك وال‬

‫غوي أٌعاشره‬
ٌ ‫فوحديت خريٌ من‬ ‫إذا مل أج د ِخلً تقياً يؤانس ن‬
ٍ ‫أقر لعين من جل‬
‫يس أُحاذره‬ َّ ً‫وأجل س وحدي للعبادة آمنا‬

Sunday, August 29, 2010 Ahmad Bello Dogarawa, A.BU., Zaria 6


‫‪Zaven Abokai‬‬
‫‪ Kyawawan xabi’u‬‬
‫‪ ‬املرء على دين خليلو‪ ،‬فلينظر أحدكم من خيالل ]‪[Abu Daawud; Tirmidhi‬‬
‫‪ ‬إمنا مثل اجلليس الصاحل وجليس السوء كحامل املسك ونافخ الكري‪ ،‬فحامل املسك إما أن حيذيك ‪ ،‬وإما أن تبتاع‬
‫منو‪ ،‬وإما أن جتد منو رحيا طيبة‪ ،‬ونافخ الكري إما أن حيرق ثيابك‪ ،‬وإما أن جتد منو رحيا منتنة ;‪[Bukhari‬‬
‫]‪Muslim‬‬
‫‪• An ruwaito daga Aliyu ibn Abi Xaalib (RA):‬‬
‫ال تصاحب الفاجر فانو يزين لك فعلو ويود لو أنك مثلو‬
‫‪• Ya zo a cikin maganganun magabata:‬‬
‫إياك وقرين السوء فانك بو تعرف‬

‫فكل قرين باملقارن يقتدي‬ ‫عن املرء ال تسأل وسل عن قرينو‬ ‫‪‬‬

‫وال تصحب األردى فرتدى مع الردي‬ ‫إذا كنت ف قوم فصاحب خيارى م‬ ‫‪‬‬

‫وإن مل جتد عنو حميصاً فداره‬ ‫جتنب صديق السوء واصرم حبالو‬ ‫‪‬‬
‫تنل منو صفو الود ما مل دتاره‬ ‫وأحبب حبيب الصدق واحذر مراءه‬
‫‪Sunday, August 29, 2010‬‬ ‫‪Ahmad Bello Dogarawa, A.BU., Zaria‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪Zaven Abokai‬‬
‫‪ Hankali da sanin ya kamata‬‬
‫حمادثة الرجال ذوى العقول‬ ‫وما بقيت من اللذات إال‬
‫فقد صاروا أقل من القليل‬ ‫وقد كنا نعدىم قليلً‬

‫‪Sunday, August 29, 2010‬‬ ‫‪Ahmad Bello Dogarawa, A.BU., Zaria‬‬ ‫‪8‬‬
Ladubban Abota

Ikhlaas
Addu’a
Sanar da juna
Sanin juna
Kiyaye haqqoqi

8/29/2010 A.B. Dogarawa, A.B.U., Zaria 9


‫‪Haqqoqin Abota‬‬
‫حق أخيك عليك أن تغفر زلتو‪ ،‬وترحم عبتو‪ ،‬وتقبل معذرتو‪ ،‬وحتفظ خلتو‪ ،‬وترعى‬
‫ذمتو‪ ،‬وتشهد ميتتو‪ ،‬وجتيب دعوتو‪ ،‬وتقبل ىديتو‪ ،‬وتكافئ صلتو‪ ،‬وتشكر نعمتو‪،‬‬
‫وحتفظ حرمتو‪ ،‬وتقبل شفاعتو‪ ،‬وال ختيب مقصده‪ ،‬وتشمت عطستو‪ ،‬وتنشد ضالتو‬
‫وتطيب كلمو‪ ،‬وال تقاطعو ف حديثو‪ ،‬وأن تب أنعامو‪ ،‬وتصدق أقسامو‪ ،‬وأن تواليو وال‬
‫تعاديو‪ ،‬وال ختذلو وال تشمتو‪ ،‬وأن حتب لو من اخلري ما حتب لنفسك‪ ،‬وتكره لو من‬
‫الشر ما تكره لنفسك‪.‬‬
‫?‪WA CE CE QAWARKI‬‬

‫‪8/29/2010‬‬ ‫‪A.B. Dogarawa, A.B.U., Zaria‬‬ ‫‪10‬‬

Você também pode gostar