KATEDRA ZA TEORIJU I HISTORIJU ARHITEKTURE

UNIVERZITET U SARAJEVU
OKTOBAR 2010. GODINE

RENESANSNA
ARHITEKTURA
RENESANSA U FRANCUSKOJ, NJEMAČKOJ I
PREDAVANJE 4.
HOLANDIJI
Širenje renesansne arhitekture izvan
Italije
… Visoka renesansa se širi iz Rima diljem cijele Europe.
Europe
… U 16. stoljeću dolazi do političke i ekonomske prevlasti Franskuske i Španije, te kasnije
Holandije, Njemačke, Engleske i Rusije. Među apsolutističkim monarhijama glavnih evropskih
država u svom bogatstvu, raskoši, feudalnih posjeda i opljačkanih vrijednosti, prednjače
k lj i ffrancuskoh
kraljevi k h di
dinastija.
tij
… Ratovanjem u Italiji upoznaju se s renesansom i prihvaćaju je jer im omogućava gradnju
palača, dvoraca, galerija, muzeja, trgova, kakvih nije bilo u gotičkoj umjetnosti sjevera.
… Iako su talijanski
j arhitekti bili vrlo traženi,, uskoro ne-talijani
j uče “italijansku
j arhitekturu”,, te jje
formiraju prema svojim idiomima i podneblju.
… Među poznatijim arhitektima mimo Italije ističu se:
… Philibert de l'Orme ( 1510–1570. ) iz Francuske
… Juan Bautista de Toledo ( preminuo 1567. ) iz Španije
… Inigo Jones (1573–1652) iz Engleske
… Knjige i spisi o arhitekturi bili su od velikog značaja za razvoj i širenje arhitekture diljem
Evrope.
… Kao neke od autora ovih spisa možemo navesti:
… Androuet du Cerceau iz Francuske
… H
Hans Vredeman
V d de
d Vries
V i izi HHolandije
l dij
… Wendel Dietterlin iz Njemačke
Arhitektura renesansa u Francuskoj

… Arhitektura koja je u 16. stoljeću donesena iz Italije, te dalje razvijana pod svjetlom
domaće tradicionalne arhitekture.
… Najprije se razvija skulptura,a slikarstvo evoluira pod utjecajem Leonardo da Vinci-a.
… Nosioci ove epohe Francuskog slikarstva su:
… J
Jean C i Francois
Cousin, F i Coulet
C l t
… Objekti nove arhitekture su dvorci, palače, galerije
… Renesansni arhitekti Francuske p
predvođeni Sebastianom Serilom,, p
preuređuju
j ppostojeće
j
zamkove. To su zamkovi sa srednjevijekovnim osnovama, ali nisu više utvrđeni, te su
njihove fasade obogaćene renesansnim motivima. Teške kule sada odgovaraju kao
pogodan motiv arhitektonske kompozicije, nego potrebama odbrane. Dispozicija
osnove vezana je za zemljište, tako da ona više nije pravilna.
… Dekoracija je prethodila arhitektonskom oblikovanju po novoj renesansnoj formuli:
pilastri i vijenci
p j morali su trpjeti
pj p promjene
j usljed
j srednjevijekovne
j j koncepcije
p j strukture.
stil “Francois
Francois I”
I i stil “Henry
Henry IIII”
… Stil mješavine
j š i ffrancusko-gotskih
k t kih elemenata
l t sa ititalijanskom
lij k arhitekturom
hit kt naziva
i se stil
til
Francois I
… U ovo vrijeme mnogi dvorci su se pojavili u dolini Loare, te kao najraniji primjer tu je
dvorac “Châteaux
Châteaux d d'Amboise”
Amboise iz 1495
1495. godine
godine, a slijede i “Châteaux
Châteaux de Chambord
Chambord”,
“Château de Blois” i “Châteaux de Gaillon”.
… Iz francuskog manirizma se ubrzo razvija stil pod nazivom Henry II. Njegove
karakteristike su najuočljivije
j j j na dvorcu “Château de Fontainebleau”
… Italijanski umjetnici kao što su Rosso Fiorentino, Francesco Primaticcio i Niccolo dell'
Abbate, osnovali su u dvorcu Fontainebleau, školu pod istoimenim nazivom.
… Arhitekti kojij su obilježili
j ovajj p
period su:
… Jean Goujon,
… Gilles Le Breton,
… Philib t de
Philibert d l'Orme,
l'O
… Androuet du Cerceau i
… Pierre Lescot
Châteaux de Chambord (1519
(1519-1536)
1536)
… IIma srednjevijekovni
d j ij k i i renesansnii kkarakter
kt
… Sastoji se iz dva korpusa: manjeg u vidu donžona (srednja kula u kojoj živi kralj-
obrambena uloga) i većeg koji ga obuhvata
… U manjem dijelu se nalazi stepenište sa dvostrukom spiralom.
spiralom
… Masivni tornjevi ( karakt. srednjevijekovne arhitekture) sada imaju dekorativnu
ulogu, krov je strm sa mnogo dimnjaka.
… Bogata obrada fasade ima obilježje horizontalne podjele,
podjele te spratne vjence,
vjence sa
renesansnim detaljima na prozorima. Vijenci nemaju balustradu.
… Talijanski karakter: klasični redovi jedan nad drugim, prozorski okviri sa zabatima i
arkade u prizemlju.
… Vertikalni akcenti nadjačavaju horizontalne (npr. visoki, uski prozori)
… Tko je odgovoran za projekat dvorca, ostala je kontroverzna tema, neki vjeruju da
je to Domenico da Cortona ili Philibert Delorme, neki čak vjeruju da je i sam
Leonardod da
d Vinci imao udjela
d l ud dizajniranju dvorca
d za vrijeme svog boravka
b k u
njemu.
… Pretpostavlja se da je dvorac izgrađen sa svrhom ljetnjikovca. U blizini nije bilo
grada niti manjeg mjesta,
mjesta kako bi se dvorac mogao brzo opskrbiti potrebštinama,
potrebštinama a
veliki saloni i sobe sa velikim prozorima, svakako su bili nezgodni za grijanje u to
vrijeme.
Châteaux de Chambord (1519
(1519-1536)
1536)
Châteaux de Chambord (1519
(1519-1536)
1536)

Tlocrt prizemlja
Châteaux de Chambord (1519
(1519-1536)
1536)
Château de Blois
… Nalazi
N l i se u dolini
d li i LLoare u severozapadnoj
d j Francuskoj.
F k j To
T je
j bil
bila rezidencija
id ij više
iš
francuskih kraljeva, i mjesto gde je Jovanka Orleanka došla 1429. da primi
blagoslov nadbiskupa Remsa prije nego je krenula u bitku za oslobođenje Orleana
od Engleza.
… Dvorac je bio vlasništvo kraljevskih porodica Valoa i Orlean, i rezidencija francuskih
kraljeva od 1498. do 1589.
… Arhitektura dvorca ujedinjuje elemente preuzete iz četiri stilske epohe. (gotika, stil
F
Francois
i I,I cvijetno
ij t d doba
b talijanskog
t lij k renesansa, tte ttradicionalna
di i l ffrancuska k arh.)
h)
… Dvorac je sagrađen u centru naselja Bloa koje je kontrolisao. Prvu kulu na ovom
mjestu sagradili su grofovi Bloa u 10. stoljeću. Utvrđenje je prošireno u 13. stoljeću.
Posljednji
j j g grof Bloa p prodao jej krajem
j 14. stoljeća
j ovo utvrđenjej p
porodici Valoa.
… Dvorac se sastoji iz više zgrada koje okružuju centralno dvorište, sagrađenih u
periodu od 13. do 17. stoljeća. Najpoznatija arhitektonska kaarkteristika je
spiralno stepenište u krilu Francois I.
… Dvorac je dograđivan od strane mnogih kraljeva, posljednje izmjene urađene su
prema projektu arhitekte Žila Mansara u 17. stoljeću. Poslije toga dvorac pada u
zaborav.
… U 19.
19 stoljeću dvorac je po prvi put restauriran i ova restauracija služila je kao
model za restauraciju ostalih zdanja.
Château de Blois

Tlocrt prizemlja
Château de Blois
Château de Blois
Château de Blois
Château de Fontainebleau
… Arhitekt
A hit kt Gill
Gilles LLe BBreton
t 1527
1527. godine
di po nalogu
l FFrancois
i I radi
di na proširenju
ši j
srednjevijekovnog zamka. Njegov projekat je rezultirao jednom od najčuvenijih
kraljevskih rezidencija u Evropi.
… 1541. g godine Sebastiano Serilo je j određen za voditeljaj pprojekta,
j , te su Primaticcio,,
Giacomo da Vignola radili na krilu pod nazivom “Belle Cheminee”, koje je urađeno
u renesansnom stilu.
… Srednjevijekovna kula oko koje je izgrađen Fontainbleau nameće izvjesnu
nepravilnost
il t tltlocrta.
t
… Najznamenitiji dijelovi dvorca su:
… Ovalno dvorište
… Belle Cheminee (Galerija Franje I)
… Galerija Henrika II
… Najklasičniji dio vanjskog izgleda dvorca djelo je Rossa Fiorentina i Primaticcia, a
njihove
h slike
l k i ukrasi
k odd štuka
k prekrivaju
k sve površine u Velikoj
l k galeriji
l .G
Galerijom
l
Franje I u veden je novi stil ukrašavanja, koji je dalje slijedila cijela Evropa.
… Uz dvorac se nalazi jedan od prvih francuskih velikih geometrijski formiranih
parkova.
parkova
Château de Fontainebleau

Situacioni plan
Château de Fontainebleau

Prostorni
prikaz
Château de Fontainebleau

Prostorni
prikaz
Château de Fontainebleau

Galerija Henrika II

Biblioteka
Château de Fontainebleau

Kapela
Louvre
… Palača
P l č Louvre
L prvenstveno
t je
j izgrađena
i đ u 12.
12 st.t od
d strane
t Phili II A
Philip Augustus-a
t k
kao
vojna utvrda. Utvrda je imala središte u vidu cilindričnog tornja, tzv. donžon ( kula u
kojoj obitava kralj u slučaju opasnosti ), te je bila sastavni dio gradskih zidina.
… U 13. st. Louvre p
postajej kraljevski
j dvor i od togg vremena se razvijaoj i dograđivao.
g
… Za vrijeme vladavine Francois-a I, srednjevijekovni zamak Louvre se pretvara u
renesansnu palaču. Na projektu su bili angažirani arhitekta Pierre Lescot i kipar
Jean Goujon.
… Novi tlocrt sastojao se iz kvadratnog dvorišta, sa glavnim krilom odvojenim
središnjim stepeništem, te dva krila sa strana.
… 1564. godine Catherine de' Medici izdaje naređenje za izgradnju Palais des
Tuileries kojom se u dispoziciji okreće prema Louvre-u.
Tuileries, Louvre u Projekat započinje Philibert
de l'Orme, koji nakon njegove smrti 1570. godine nastavlja Jean Bullant
… U drugoj polovici 17. stoljeća uređeni su interijeri. Palača je još proširena za
vrijeme
j Napoleona
p I i Napoleona
p III.
… Gradnju nastavljaju u barokno-klasicističkom stilu J. Lemercier i L. Le Vau, a
dovršava Claude Perrault.
Louvre-12.stoljeće-vojna
Louvre 12.stoljeće vojna utvrda
Louvre
Louvre
Louvre
Louvre
Arhitektura renesansa u Njemačkoj
… Razvoj Njemačkog
N renesansa javlja se teže nego u Francuskoj i to pod uticajem
kneževa, svećenika i plemstva, najviše na svjetovnoj arhitekturi.
… Novi oblici ipak samo djelomočno dolze do izražaja:
- na portalima na pratnim vjencima
- na erkerima.
… Tek u 17. stoljeću će se javiti potpune renesansne kompozicije kao zamjena
tradicionalne gotike. U Njemačkoj je konstrukcija bondruka od davnih vremena bila
rasprostranjena, tako da nije dozvoljavala jako arhitektonsko dekorisanje pri obradi
površina.
ši Dvoraca
D j bilo
je bil malo,
l a crkvene
k reforme
f su prekinule
ki l sakralnu
k l izgradnju.
i d j
… Kod stambenih zgrada zamjećuje se arhitektonski obrađeno dvorište, opasano
trijemom sa stubovima. Obično su trijemovi izvedeni od kamena,a spratovi od
bondruka.
… U zemljama sjeverne Evrope javlja se novi tip objekta-gradske kuće ili vjećnice iz
razloga
g što su g
građani dosta učestvovali u jjavnom životu. Primjeri
j vjećnica
j su: vjećnice
j
u Rotenburgu, Augsburgu, Emdenu, Bremenu i dr. U prizemlju vog objekta je veliki hol
sa prodavnicama, prostorija za vijeća, sudnica, a na spratu svečana dvorana.
Arhitektura renesansa u Njemačkoj
… Rezidencije plemstva, se kao i drugdje u Evropi razvijaju od zamkova ili gradskih
palača. Ovdje je renesansa prodrla preko dekorativnih motiva. Dekoracija je jako
bogata, ukrašavaju se reljefnim ornamentima, vjenci, pilastri i arhivolte.
… Značajni renesansni dvorci u Njemačkoj su:
- Heidelberg Castle
- Dresden Castle
- Neuburg Castle
… Značajni sakralni objekti:
- Crkva Sv. Mihaela u Minhenu
Vjećnica u Rothenburg-u ( 1572-1590 )
-arh. L. Wolf
Vjećnica u Augusburg-u ( 1615-1620.)
-arh. Elias Holl
Vjećnica u Bremen
Bremen-uu ( 1572
1572-1590
1590 )
Dvorac u Heidelberg
Heidelberg-uu
Dvorac u Heidelberg
Heidelberg-uu
Dvorac u Dresden
Dresden-uu
Crkva Svetog Mihaela u Minhenu
William V, Bavarski vojvoda

Crkva jje g
građena u dvije j faze.
U prvoj fazi je izgrađena crkva po uzoru na crkvu
Il Gesu u Rimu, što se može vidjeti prema rješenju
fasade. Značajna karakteristika crkve je ta, da je
njen glavni brod zasveden bačvastim svodom koji
premoštava oko 20 m. Ovim je to ujedno i najveći
raspon premošten svoodm osim onoga na Bazilici
Sv. Petra u Rimu.
U drugoj fazi je William V, naumio napraviti
mnogo veću vrkvu, te je prema njegovom nalogu
arh. Friedrich Sustris izgradio transept, kor, te
predivnu fasadu.
Crkva Svetog Mihaela u Minhenu
William V, Bavarski vojvoda
Crkva Svetog Mihaela u Minhenu
William V, Bavarski vojvoda
Arhitektura renesansa u Holandiji
… Zgrade gotičke strukture sada dobijaju neke klasične elemente, ali ne toliko primjetne
koliko je to dekorativna ornamentika na fasadama.
… Polako se prihvataju talijanski oblici nove arhitekture, ali sa primjesom osobenosti
domaće tradicije. Stvara se holandska umjetnost u kojoj se strani elementi pretvaraju
u nacionalne.
… Sa ppojavom
j arh. Kornelijaj Florisa,, jjavlja
j se novi p
pravac razvitka arhitekture ppod
nazivom “Floris stil”. U ovom stilu renesansni elementi su ovladali gotičkom
arhitekturom, te se stopili u jedinstvenu kompoziciju stvarajući cvijetno doba holandske
arhitekture.
… U drugoj polovici 16. st. djeluje Kornelije Blomert sa svojim zgradama od opeke, od
kojih su najpoznatije:
- gradska kuća
k ća u Hagu
Hag
- gradska kuća u Lajdenu
… Zgrada
g zemaljske
j skupštine
p u Harelmu –arh. Lieven de Kejj
Gradska vjećnica u Antwerpen-u
arh. Kornelije Floris
Mesarski esnaf u Harlemu
arh. Lieven de Kej