VAMIP

Phần 2: Tổng quan về phân tích thị trường nông nghiệp –

Bài trình bày 2

TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH CÁC THỊ TRƯỜNG NÔNG

NGHIỆP

1 Giới thiệu
Trong ba ngày của khoá tập huấn này, chúng ta sẽ cùng nhau giải quyết một số các chủ đề cụ
thể liên quan đến phân tích marketing nông nghiệp, gồm các phần về phân tích chính sách
marketing nông nghiệp; thu thập, truyền tải và phổ biến dữ liệu thị trường; phương thức tiếp
cận phân tích thị trường bằng chuỗi giá trị; dự báo giá; quản lý rủi ro về giá nông sản; các tiêu
chuẩn chất lượng nông sản và hợp đồng tiêu thụ nông sản; và cuối cùng, là việc xây dựng một
“lộ trình” cho việc phát triển ngành rau quả Việt Nam. Các phương pháp khóa tập huấn sử dụng
bao gồm các bài trình bày về các chủ đề khác nhau, sau đó là các phiên làm việc nhóm trong
đó người tham dự được yêu cầu xem xét các vấn đề chính trong phân tích thị trường, trình bày
những hiểu biết của họ về các khái niệm cơ bản của phân tích. Chúng tôi sẽ cố gắng trình bày
một cách toàn diện các nội dung của lớp tập huấn, tuy nhiên, khi nội dung của lớp tập huấn đi
vào chi tiết, người tham dự sẽ được mời trình bày ý kiến của mình trong phần kết luận của mỗi
chủ đề. Mục tiêu chính của lớp tập huấn là nâng cao năng lực của các cán bộ làm công tác
phân tích ở trung ương và các tỉnh và hỗ trợ họ trong việc thực hiện các nghiên cứu về nông
nghiệp và phát triển nông thôn và lập chiến lược, tạo điều kiện cho việc phác thảo các phương
án chính sách. Ngoài ra, lớp tập huấn hy vọng sẽ thông tin được cho người tham gia các nội
dung cần quan tâm trong việc đưa ra các chính sách marketing tối ưu liên quan đến các mục
tiêu như tính hiệu quả của thị trường, tăng trưởng và các mục tiêu phát triển khu vực nông thôn
khác.

Phần trình bày này chủ yếu cung cấp cho người tham dự tổng quan về các cách thức mà theo
đó các thị trường nông nghiệp có thể đóng vai trò như các tác nhân tích cực của sự phát triển,
cũng như các nội dung liên quan đến yếu tố kinh tế của thị trường và tính hiệu quả của
marketing.

2 Các thị trường nông nghiệp và sự phát triển

Vai trò của các thị trường nông nghiệp trong phát triển kinh tế có thể tóm tắt với ba điểm chính
mà theo đó thị trường và những người người kinh doanh trên thị trường được miêu tả như sau:

• Là các tác nhân góp phần vào sự phát triển khu vực nông thôn

1
 • Là các tác nhân của sự trì trệ, do mức độ chấp nhận rủi ro thấp và tính cấp bậc của các
mối quan hệ tín dụng-nợ trên chuỗi giá trị của thị trường

• Là các tác nhân của sự kém phát triển, khi mà các thị trường bị độc quyền hoá bởi một
nhóm thiểu số, nơi mà một nhóm người có thể thu được khoản lợi nhuận vượt trội từ
những thiệt hại của người sản xuất và người tiêu dùng.

Các tranh luận liên quan đến chủ đề này chịu ảnh hưởng của các trường phái nghiên cứu hành
vi thị trường nông nghiệp. Người tham dự khoá tập huấn được yêu cầu trình bày những quan
điểm của mình trong các phiên hỏi đáp.

Các thị trường nông nghiệp đóng vai trò là các tác nhân tiềm năng của sự phát
triển – Các thị trường có thể (i) cung cấp cách thức phân bổ nguồn lực nhằm đảo bảo việc sản
xuất đạt giá trị cao nhất và tối đa hóa sự hài lòng của khách hàng; (ii) kích thích sự tăng trưởng
bằng cách khuyến khích cải tiến kỹ thuật và tăng cung cầu: (iii) đạt được năng suất cao hơn
thông qua cơ chế truyền giá và chuyên môn hóa sản xuất, bằng cách khai thác lợi thế tuyệt đối
và lợi thế tương đối; (iv) kích thích quá trình hình thành giá và phân bổ nguồn lực một cách hiệu
quả

Các thị trường nông nghiệp và tăng trưởng kinh tế: - Vai trò của các thị trường đối với
tăng trưởng kinh tế từ lâu đã được các nhà hoạch địch chính sách và lập kế hoạch kinh tế công
nhận. Thị trường phân bổ các nguồn lực hiện có nhằm tối đa hóa đầu ra và phúc lợi, tuy nhiên
tiềm năng của các thị trường đối với kích thích tăng trưởng kinh tế là quan trọng vì chắc chắn
rằng không phải các thị trường hiệu quả, mà chính là các thị trường tĩnh mới có thể tồn tại đồng
thời bên cạnh tình trạng nghèo của khu vực nông thôn. Trên khía cạnh kinh tế các thị trường có
thể:

• Cung cấp động cơ cho cải tiến và chuyển giao kỹ thuật

• Cung cấp một cơ chế cho việc chuyển giao nguồn lực liên ngành

• Kích cầu thông qua việc đóng vai trò là nguồn cung cấp các công việc mang lại năng
suất cao và kiến tạo thu nhập.

• Về bản chất, mang một giá trị hiệu quả nội tại, với việc các thị trường này cung cấp
thêm thời gian, hình thức, không gian và quyền sở hữu cho việc giao thương các mặt
hàng nông sản.

Các thị trường nông nghiệp và các mục tiêu phát triển khác: - Các thị trường cũng có
ảnh hưởng đến việc phân phối thu nhập, an ninh lương thực, và các mục tiêu quan trọng khác,
như các vấn đề kinh tế xã hội, môi trường trong đó có vấn đề biến đổi khí hậu.

Vai trò của các nhà nước – Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết cơ chế thị
trường nhằm đảm bảo tính hiệu quả, công bằng, và ổn định vĩ mô. Các cách mà theo đó nhà
nước có thể khuyến khích sự đóng góp của thị trường đối với phát triển, ví dụ như:

2
 • Tăng tính hiệu quả của thị trường và giảm rủi ro thông qua việc cung cấp thông tin thị
trường cho các tác nhân liên quan

• Đầu tư vào các hàng hóa công hoặc hàng hóa mang tính tập thể như hệ thống giao
thông và thông tin liên lạc, có thể thông qua hình thức công tư hợp tác (PPP)

• Góp phần, ở một mức độ nào đó vào sự bình ổn của thị trường thông qua các mức giá
sàn và giá trần của các loại lương thực cơ bản

• Kích thích việc phân phối thu nhập và các chương trình an ninh lương thực

• Khuyến khích khu vực tư thông qua một môi trường pháp lý kinh doanh thân thiện với
khu vực tư

• Đảm bảo tính tuân thủ các quy định pháp luật và trật tự, bao gồm quyền sở hữu đầy đủ,
thực thi các cam kết trong hợp đồng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

Tóm tắt các cách thức mà qua đó thị trường góp phần vào tăng trưởng kinh tế:
Các liệt kê được tóm tắt dưới đây miêu tả các đóng góp chính của thị trường đối với tăng
trưởng kinh tế:

1 chuyên môn hóa sâu hơn đối với canh tác sản xuất đưa đến việc tăng sản lượng đầu ra
trên một đơn vị nguồn lực được huy động

2 tiềm năng của kinh tế theo quy mô trong sản xuất

3 gia tăng tính đa dạng của sản phẩm/hàng hóa, qua đó cải thiện sự lựa chọn của người
tiêu dùng

4 giá thành phẩm được nâng lên và ổn định nguồn cung

5 gia tăng sự cạnh tranh giữa một số lượng lớn hơn người bán và người mua

3 Các yêu tố liên quan đến hoạt động của thị trường và hiệu quả
kinh tế
Người ta giả định rằng hầu hết các phân tích về thị trường nông nghiệp đều liên quan, theo một
mức độ nào đó, với việc đánh giá, quyết định các cách thức tăng cường tính hiệu quả về mặt
kinh tế. Thời gian không cho phép chúng ta khảo sát chi tiết đề tài này, và vì vậy, xin được tóm
tắt các tiêu chuẩn đo lường hoạt động của thị trường trong bảng dưới đây:

CÁC MỤC TIÊU LIÊN QUAN ĐẾN HIỆU QUẢ CÁC MỤC TIÊU KHÁC
KINH TẾ
Hiệu quả về mặt kỹ thuật Sự cải tiến
Hiệu quả về mặt hoạt động/vận hành Chuyển giao nguồn lực liên ngành
Hiệu quả về mặt trao đổi Công bằng
Việc làm
An ninh lương thực

3
 Hiệu quả về mặt phối hợp
Ba mục tiêu cho hoạt động của doanh nghiệp
(tài chính/xã hội/môi trường)

Người tham dự lớp tập huấn nếu có yêu cầu thêm thông tin về đề tài này có thể liên hệ với
người trình bày vào ngày thứ 3 của lớp tập huấn.