Amerikanisasyon ng Isang Pilipino

ni Ponciano B. Peralta Pineda

Ang de-amerikanisasyon ng isang Pilipino ay isa sa pinakamalaking tungkuling

dapat nating gampanan sa ating kasalukuyan. Ang Amerikanisasyon ay isang sakit
na tumalamak na sa katawan n gating lipunan. Bunga nito ang maraming
kapansanan ng bayan.

Isang simulaing cardinal, katotohanan palibhasa, na ang isang Pilipino’y

mahalagang sangkap ng buong pamayanang Pilipino. At ang pinagsama-samang
indibidwal, ang katipunan ng lahat ng mga mamayan ng bansang ito, ang bumubuo
ng Sangkapilipinuhan. Habang mahina, habang ‘di ganap ang pagka-Pilipino ng
kabuuang ito ay ‘di tayo makapagtatayo ng isang lipunang tunay na Pilipino, ni ng
pamahalaan at pangasiwaang tunay na Pilipino. Ang ugat ng dahilan ay nasa uri ng
edukasyon ng isang Pilipino.

Tignan natin ang isang pangyayari bilang halimbawa. Ipalagay nating heto ang isang
batang Pilipino. Ang kanyang pamilya’y kabilang sa mga may kaunting pribilehiyo
sa buhay. Bagay na isinisiwalat ng kanilang katayuang ekonomiko. Ang batang
paksa ng kwento’y nakarinig sa unang pagkakataon at nanggaya sa unang
pagkakataon, sa pabulol na pamamaraan, ng mga salita ng kanyang ina’t ama.
"That’s the light," sasabihin ng ina, sabay turo sa bumbilyang nagliliyab sa kisame
ng bahay. "Now," sasabihin ng bata, "where’s the light." Ituturo ng bata. "There!"
sasabihin ng ina. Paulit-ulit. "That’s your Mommy", sasabihin ng ama. "Say,
Mommy." Gagayahin ng bata. "He’s your Daddy," sasabihin ng ina. "Say, Daddy."
Gagayahin ng bata. Ganyan ang simula.

Ang batang ito, pagsapit ng isang panahon, ay ipapasok sa kindergarten. Doon ay

maririnig din niya ang wikang naririnig sa kanyang Daddy at Mommy. Bibigyan siya
ng manipis na aklat na may malalaking drowing at nandidilat na mga letra. Ituturo
sa kanya ng titser. "Apple". “Epol,” wika ng bata. "Snow" sasabihin ng guro. "Isno,"
wika ng bata. "Eagle," ang wika ng titser. "Igel," gagad ng bata. Ang paaralang ito,
nais kong idugtong ay eksklusibo. Para lamang sa may kayang magbayad ng malaki.
Ari ng dayuhan at pinamumunuan ng mga relihiyoso.

Papasok ang bata sa regular na grado, sa paaralang ito rin: ari ng mga dayuhan;
pinamumunuan ng mga relihiyoso. Mababasa na niya ang mga liubrong
bumabanggit ng mga daan sa New York at sa Washington, D.C. Mamamasid niya
ang Central Park, at Central Square. Ang batang ito na nagsisimula pa lamang ay
may guniguni nang lumipad sa lupalop na malayo sa kanyang tinubuan.
Ang batang paksa natin ay lumalaki, mangyari pa. at nagkakaisip. Tuwing
kakausapin siya ng kanyang Daddy at Mommy ay saw wikang Amerikano. Ngunit
may mga ibang tao sa kanilang tahanan: ang mga taong iyon ay alila o utusan kung
tawagin ng kanyang Mommy at Daddy. Nakikita niyang ang mga ito’y tagapaglinis
ng bahay, tagapagluto sa kusina, tagapamili sa palengke, tagapagpaligo niya, at
malimit na inaalimura ng kanyang mga magulang. Ang mga taong ito, kung
kausapin ng kanyang Daddy at Mommy ay sa Tagalog. Hindi siya kinakausap sa
wikang iyon ng kanyang Daddy at Mommy. Kaya, sa kanyang batang puso at utak ay
tila mandin napagbubukod niya ang kagamitan ng dalawang wika: Ingles ang
ginagamit ng kanyang mga magulang sa pakikipag-usap sa kanya; Tagalog sa
pakikipag-usap sa mga alila o utusan. Ito’y kanyang mapagkakalakhan at kahit na
tumanda’y iisipin niya, ipamamansag niya sa katunayan, na ang wikang Tagalog ay
ginagamit lamang sa mga alila.

Ang batang ito’y patuloy sa paglaki. Palaging librong Ingles ang kanyang binabasa,
palaging Ingles-Amerikano, pagkat mga Amerikano ang awtor. Dahil dito'y ayaw na
rin niyang bumasa ng ano mangsinulat ng kanyang mga kababayan sa wikang
kanyang kinagisnan. Ang librong nasusulat sa Tagalog ay nagiging kasuklam-suklam
sa kanya. Sa tahanan ay exposed siya sa telebisyon – sa mga programang ginaganap
sa wikang kanyang pinagkamalayan. Gayon din ang kanyang pinanood sa mga sine.
Kahit Class B, o Class C sa kanya’y pinakamagaling pagkat mga artistang
Amerikano ang nagsisiganap. Samantala, ang pelikulang Tagalog ay bulok sa kanya,
walang pasubali.

Siya’y isang ganap nang mamamayan, marahil ay mayroon nang pananagutan sa

buhay. Ngunit mayroon siyang sariling daigdig na kinikislapan ng pumikit-dumilat
na samut-saring kulay ng ilaw-dagitab sa piling ng mga nagsasalita ng Ingles. Malayo
sa kanya ang ibang daigdig, ang lalong malaking dagidig. Ito’y ang lipunan ng mga
nakabakya, ng nagsisipagsalita ng katutubong wika. At sa ganyan ay sumilang ang
malaking pagitan ng mga Pilipinong pribilihiyado sa buhay at ang masa ng ating
bayan.

Totoong humaba ang simpleng kwentong aking isinalaysay. Ngunit gaya ng inyong
napansin, ito’y naglalarawan ng yugtu-yugtong pagkahubog ng isang batang Pilipino
sa pagiging Amerikano sa isip, sa salita at sa gawa. Ang trahedyang ito’y nakaturo
sa ating sistema ng edukasyon. Nang pumasok ang mga Amerikano sa Look ng
Maynila’y dala na nila ang sistema ng paturuang Amerikano. Ayon sa kasaysayang
sinulat ng mga dayuhan at ng mga Pilipinong gumagamit ng salaming dayuhan –
pumarito ang mga... upang hanguin tayo sa barbarismo. Bibigyan daw nila tayo ng
edukasyon. Binigyan nga, edukasyong popular pagkat sa simulain ay bukas sa lahat
ng mga mamamayan. Ang wikang panturo ay Kano. Ang mga asignatura’y hulwad sa
Kano. Malayo na ang panahong iyon ng pagdaong ni Dewey sa ating pasingan,
ngunit narito pa rin ang mga bakas. Isa tayong kolonya hanggang ngayon. Ang
sistema natin ay tunay na kolonyal.
Marahil ay 'di totoong mga Amerikano lamang ang dapat nating sisihin. Tayo man
naman ay may kasalanan. Sa kabila ng katotohanang binigyan tayo ng kalayaang
pampulitika, tayo nama’y pinanatiling nakagapos sa kaalipinang ekonomiko at
edukasyonal. Sa panahon ay humihingi tayo ng pag-aaral sa ating mga suliranin sa
pagtuturo. Ang hinihiling nating gumawa nito’y ang ating dating panginoon, ang
mga Amerikano. Sila rin ang nagmumunyi sa atin ng mga kalutasan. At kung 'di
magbunga nang maigi, tayo ang nagdurusa. Kasalanan natin, ngunit 'di nating
gustong magkaganito. Biktima tayo ng kasaysayan. Ganito an gating palad.
Gayunman, ang tanong ko’y ‘di na ba tayo bubulas,’di na ba tayo magiging ganap
na lalaki at ganap na bansa – sui juris sa lenggwahe ng batas.

Sa sinundang brodkast ay sinabi na namin sa inyo kung ano ang paraang ginagawa
sa pagpapalaganap dito ng wikang Amerikano. Ang wika at edukasyon ay
magkaugnay. Ngayon ay marami pang tulong sa edukasyon na kaloob ng Estados
Unidos. Hindi natin matiyak ang mga tali ng tulong na ito. Sa kawalan ng
mapanghahawakang kongkretong ebidensya'y makapagbibigay lamang tayo ng mga
hinuha. Maaaring sabihing ang kaloob sa atin ay udyok ng damdaming altruistiko ng
ating dating panginoon. Ito kaya’y kapani-paniwala? Hindi ba’t sa maraming
pagkakataon ay lumilitaw ang katotohanang sa kapakanang Amerikano lamang ang
paglilingkod na ginawa rito ng mga Amerikanong kinatawan ng Pamahalaang
Amerikano at pati ng kanilang mga ahenting na-"brain wash" pagkatapos
magtamasa ng kwalta ng iskolarsyip at grant?

Isang kababawan, kung ‘di man katunggakan ang mag-akalang tunay na

nagbubuhos dito ng salapi at panahon ang Estados Unidos dahil lamang sa
kapakanang Pilipino. Sa katunaya’y naglilingkod sila sa kapakanan ng Estados
Unidos at sa kalwalhatian ng Union. Ito ang hinahangaan ko sa mga Amerikano,
kahit sila saan magtungo, kalian mang panahon, ay nananatili silang Amerikano.
Kapos tayo sa bagay na ito. Tayo pa nga ang tumatayong tagapagtanggol nila, na
para bagang kailangan pa nating ipagtanggol sila. Ang isang Pilipino, lalo na ang
kabilang sa pamilyang ginawa kong halimbawa sa simula ng komentaryong ito, ay
medaling maging Amerikano. Kaawa-awa ang bayang ito!

Ang lahat ng ating pagsisikap na maging tunay na Republikang Pilipino ay mabibigo

habang dayuhan ang sistema ng ating paturuang pambansa. Tunay na kailangan ang
pagbabago, ang rebolusyon sa laranang ito. Ngayon ay may isang Komisyong nilikha
ang Pangulo upag pag-aralan ang sitwasyon ng edukasyon sa ating bayan. Sana’y
maging tunay na Pilipino ang ibubunga ng Komisyon. Huwag sanang kaligtaan nito
ang kahalagahan ng wikang panturo. Nababatid kong nasa kamay na ng komisyon
ang maraming pag-aaral ng Kawanihan ng Paaralang Bayan tungkol sa bagay na ito.
Nababatid na rin nito marahil ang tagubilin ng Lupon sa kurikulum, pati na ang
paninindigan ng Lupon sa Implementasyon. Hindi ako isang manghuhula, ngunit
masasabi ko nang walang alinlangan; na habang nabibidbid ang ating paturuang
pambansa sa sistemang Amerikano, at habang tinatagikawan tayo ng wikang
Amerikano, mananatili tayong second rater lamang sa edukasyon, mangagagaya at
bayang walang bait sa sarili. Ang Wikang Filipino’y handa upang gamitin sa de-
amerikanisasyon ng isang amerikanisadong mamamayang Pilipino.