KONTABILITETI DHE ANALIZA FINANCIARE

për jospecialistët
Copyright © 2007 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara për IMB.

PËRGATITUR NGA:
Dr Maksi Raço Administrator Instituti i Modelimeve në Biznes
Kosta Ekonomi Drejtor Teknik Instituti i Modelimeve në Biznes

REDAKTOR TEKNIK:
Gerdi Lito Shef Sektori Instituti i Modelimeve në Biznes

KORREKTOR LETRAR:
Vasilika Drini

DESIGN & LAYOUT:

Elton Rama, Vera Vuka

2
Kujt i drejtohet ky libër?
Meqenëse tekstet ekzistuese të kontabilitetit, në shqip, janë shkruar kryesisht për studentët
e degëve “Financë“ dhe supozojnë një formim paraprak në shkencat bazë ekonomike, e
gjykuam me vlerë të shkruanim këtë tekst praktik në shërbim të administratorëve të
bizneseve, pa qenë nevoja e ndonjë bagazhi paraprak në shkencat ekonomike, prandaj
ne e kemi emërtuar “Kontabiliteti dhe analiza financiare për jospecialistët“. Krahas
administratorëve, libri synon t’u vijë në ndihmë edhe llogaritarëve, magazinierëve,
arkëtarëve etj. Niveli i tij është tepër elementar për financierët.

Teksti pasqyron përvojën e grumbulluar, që nga viti 1991, gjatë hartimit dhe zhvillimit të
vazhdueshëm të programit kompjuterik “Alpha“ nga Instituti i Modelimeve në Biznes.

Në fakt, programi “Alpha“ synon, jo thjesht t’u lehtësojë punën financierëve të

ndërmarrjeve duke automatizuar veprimet, por thelbësisht t’u japë administratorëve të
bizneseve informacione të rëndësishme për zhvillimin e biznesit të tyre. Për këtë arsye,
ky libër, krahas teknikave kontabël, trajton dhe elemente bazë të analizës financiare
praktike.

Programi “Alpha“ sot përdoret nga mbi katër mijë ndërmarrje, kryesisht në Shqipëri por
edhe jashtë saj si në: Kosovë, Maqedoni e Mal të Zi. Shfrytëzimi optimal i programit
“Alpha“ ndihmohet nga njohuritë e shtjelluara në këtë libër.

Çfarë njohuri paraprake nevojiten për ta kuptuar?

Njohuritë e dhëna në shkollën e mesme të përgjithshme janë të mjaftueshme për të
kuptuar konceptet dhe metodat e paraqitura.

3
PËRMBAJTJA

PJESA E PARË: NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETIT

I. NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETIT .......................................... 14

1. HYRJE .................................................................................. 14

2. NDËRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJ ...................................... 15

i. Koncepti i transaksionit: ...................................................................16

3. NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABËL....................................... 17

4. KONCEPTE BAZË .................................................................... 18

i. Koncepti i Aktivit dhe Pasivit ...........................................................18
ii. Koncepti i Llogarisë........................................................................19
iii. Koncepti i Debitit dhe Kreditit .........................................................20
iv. Llogari të Likuiditetit .....................................................................22
v. Regjistrimi me Parti Dyfishe .............................................................22

5. SHEMBULL ZBATIMI .................................................................. 24

6. PARIMET E REGJISTRIMIT TË TRANSAKSIONEVE ................................ 29

II. ORGANIZIMI I PLANIT KONTABËL TË PËRGJITHSHËM ................. 32

1. HYRJE .................................................................................. 32

2. ORGANIZIMI I PLANIT TË LLOGARIVE ............................................ 33

i. Klasat Kryesore të PKP ....................................................................33
ii. Shembull për llogarinë “Banka” ........................................................33

3. LLOGARITË E BILANCIT ............................................................. 34

i. Klasa 1: Kapitali, rezervat................................................................34
ii. Klasa 2: Llogaritë e Aktiveve Afatgjata ................................................34
iii. Klasa 3: Inventarët ........................................................................35
iv. Klasa 4: Llogaritë me të tretët ..........................................................36
v. Klasa 5: Mjete monetare dhe të ngjashme............................................37

4
 vi. Pozicioni i llogarive në Bilanc ...........................................................37

4. LLOGARITË E SHPENZIMEVE ....................................................... 39

i. Shpërndarja e Shpenzimeve .............................................................39

5. LLOGARITË E TË ARDHURAVE..................................................... 41
i. Klasifikimi i të ardhurave .................................................................41
ii. Përcaktimi i Rezultatit ...................................................................42

6. ORGANIZIMI I SISTEMIT KONTABËL................................................ 43

i. Dokumentet .................................................................................43
ii. Ditari i Kontabilitetit ......................................................................43
iii. Libri i Madh ..................................................................................45
iii. Bilanci Vërtetues ..........................................................................48

7. PASQYRAT FINANCIARE KRYESORE ............................................... 50

i. Bilanci ........................................................................................50
ii. Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve (PASH) ......................................52

8. USHTRIM ZBATIMI NR. 2 ............................................................ 56

i. Shtrimi i problemit.........................................................................56
ii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 1) .....................................................57
iii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 2) .....................................................59

III. TRAJTIMI KONTABËL I DISA VEPRIMEVE ....................................... 64

1. NGA VARET TRAJTIMI KONTABËL ................................................. 64

2. VEPRIMET QË LIDHEN ME BLERJEN ............................................... 67

i. Cikli i dokumenteve të Blerjes ..........................................................67
ii. Fatura: Baza për regjistrimin e Blerjes ...............................................68
iii. Vlerësimi i elementeve të Faturës.....................................................69
iv. Kontabilizimi i Veprimeve të Blerjes ..................................................70

3. VEPRIMET QË LIDHEN ME SHITJEN ............................................... 78

i. Cikli i dokumenteve të Shitjes ..........................................................78
ii. Kontabilizimi i Veprimeve të Shitjes ..................................................78

4. VEPRIMET ME INVENTARIN ......................................................... 85

5
 i. Inventari dhe Metodat e Regjistrimit ..................................................85
ii. Dokumentet e Magazinës ................................................................86
iii. Kontabilizimi i Hyrjeve në Inventar ....................................................89
iv. Vlerësimi i Kostos së Inventarit .........................................................91
v. Kontabilizimi i Daljeve nga Inventari ..................................................94
vi. Veprime të tjera me inventarin .......................................................95

5. VEPRIMET E ARKËTIMIT DHE TË PAGESËS ....................................... 96

i. Dokumentet e Bankës dhe të Arkës ....................................................96
ii. Veprimet me Bankë .......................................................................99
iii. Veprimet me Arkën ...................................................................... 102
iv. Xhirimet e Brendshme .................................................................. 104

6. VEPRIMET ME PRODHIMIN .........................................................107

i. Mënyrat e trajtimit ...................................................................... 107
ii. Dokumentet e prodhimit ............................................................... 108
iii. Kontabilizimi i prodhimit .............................................................. 110

7. VEPRIMET ME LISTËPAGESAT .....................................................114

i. Listëpagesa e Punonjësve (LP) ........................................................ 114
ii. Kontabilizimi i Listëpagesës ........................................................... 116

8. ZHVLERËSIMET (AMORTIZIMET DHE PROVIZIONET) ..........................119

i. Ç′janë zhvlerësimet ? ................................................................... 119
ii. Shpenzimet për Amortizimin ......................................................... 120
iii. Përcaktimi i Shpenzimit të Amortizimit Vjetor .................................... 122
iv. Trajtimi Kontabël i Amortizimeve .................................................... 125
v. Trajtimi Kontabël i Provizioneve...................................................... 125

9. USHTRIM AMORTIZIMI ..............................................................129

i. Paraqitja e Ushtrimit të Amortizimit ................................................. 129
ii. Zgjidhje Ushtrim Amortizimi ........................................................... 130

10.DALJA E AKTIVEVE AFATGJATA ..................................................136

i. Parimet e Regjistrimit të Daljeve të AA ............................................. 136
ii. Regjistrimi në Ditar ..................................................................... 136

6
PJESA E DYTË: ANALIZA E LLOGARISË SË REZULTATIT

I. ANALIZA E LLOGARISË SË REZULTATIT ....................................... 144

1. TREGUESIT E NDËRMJETËM TË MENAXHIMIT (TNM) ..........................145

i. Marzhi Tregtar (MT) ...................................................................... 145
ii. Prodhimi i Ushtrimit (PU)............................................................... 145
iii. Vlera e Shtuar (VS) ...................................................................... 146
iv. Teprica Bruto (TB) ....................................................................... 146
v. Rezultati i Shfrytëzimit (FSh).......................................................... 147
vi. Rezultati Përpara Tatimit (FpT) ....................................................... 147
vii. Rezultati i Ushtrimit (FU) .............................................................. 147

2. PRODUKTI I NDËRMARRJES .......................................................149

i. Prodhimi i Ushtrimit (PU)............................................................... 149
ii. Marzhi Tregtar (MT) ...................................................................... 150
iii. Analiza e Marzhit Tregtar ............................................................... 150

3. KONCEPTI I VLERËS SË SHTUAR (VS) ............................................152

i. Llogaritja e Vlerës së Shtuar ........................................................... 152
ii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 152

4. TEPRICA BRUTO E SHFRYTËZIMIT (TB) .........................................154

i. Ndarja e Vlerës së Shtuar .............................................................. 154
ii. Teprica Bruto (TB) ....................................................................... 155
iii. Përkufizimi i Tepricës Bruto ........................................................... 155

5. FITIMI I SHFRYTËZIMIT (FSH) .....................................................156

i. Koncepti i FSh ............................................................................ 156
ii. Përcaktimi i FSh .......................................................................... 156

6. FITIMI I USHTRIMIT (FU) ...........................................................158

i. Zbërthimi i Llogarisë së Rezultatit ................................................... 158

7. MATJA E RENTABILITETIT (KTHIMIT) ...........................................161

i. Koncepti i Rentabilitetit ............................................................... 161
ii. Matja e Rentabilitetit ................................................................... 162

7
II. ANALIZA E BILANCIT ........................................................................ 166

1. LEXIMI I THJESHTË I BILANCIT ...................................................167

i. Pasivi i Bilancit ........................................................................... 167
ii. Aktivi i Bilancit ........................................................................... 169
iii. Krahasimi Aktiv / Pasiv .................................................................. 170

2. NEVOJAT PËR FINANCIME .........................................................171

i. Financimet afatgjata ................................................................... 171
ii. Financimet afatshkurtra ................................................................ 171
iii. Financimet e menjëhershme: ....................................................... 172

3. BILANCI FUNKSIONAL ..............................................................174

i. Pasivi i Bilancit Funksional ............................................................. 174
ii. Aktivi i Bilancit Funksional ............................................................ 175
iii. Paraqitja e Bilancit Funksional ........................................................ 178

4. FONDI I ZHVILLIMIT.................................................................179
i. Koncepti i Fondit të Zhvillimit ........................................................ 179
ii. Përcaktimi i Fondit të Zhvillimit ...................................................... 180
iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 181

5. NEVOJA PËR FONDIN E ZHVILLIMIT..............................................182

i. Koncepti i Nevojës për Fond Zhvillimi ............................................... 182
ii. Përcaktimi i Nevojës për Fonde Zhvillimi .......................................... 182
iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 184

6. REDUKTIMI I NEVOJAVE PËR FOND ZHVILLIMI .................................185

i. Reduktimi i Inventarëve ................................................................ 185
ii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Furnitorët .................................... 186
iii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Klientët ....................................... 186

7. MJETET MONETARE ................................................................188

i. Koncepti i Mjeteve Monetare .......................................................... 188
ii. Përcaktimi i Mjeteve Monetare të Ndërmarrjes ................................... 188
iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 190

8
III. MËNYRAT E FINANCIMIT TË NDËRMARRJES ................................ 194

1. BLERJA E AKTIVEVE AFATGJATA .................................................194

i. Koncepti i Investimit .................................................................... 194
ii. Përcaktuesit e Investimeve .......................................................... 196

2. FINANCIMI I INVESTIMEVE .........................................................198

i. Financimi i Investimeve ................................................................ 198
ii. Marrja Hua ................................................................................. 199

3. FLUKSI I PARASË ...................................................................201

i. Koncepti i “Fluksit të parasë” (Cash Flow) ......................................... 201
ii. Paraqitja e Fluksit të Parasë .......................................................... 203
iii. Disa tregues interesantë që lidhen me CF .......................................... 206

4. FINANCIMI I CIKLIT TË SHFRYTËZIMIT ...........................................208

i. Konvertimi i Elementeve të Aktivit Qarkullues .................................... 208
ii. Metoda të Tjera të Financimit të Shfrytëzimit ................................... 209

5. PËRMBLEDHJE ......................................................................211
i. Përparësitë e të metat e financimeve të ndryshme .............................. 211
ii. Disa koeficientë ndihmës për marrjen e vendimeve ............................. 212

PJESA E TRETË: FJALOR I TERMAVE KRYESORE

FJALOR ..................................................................................................... 216

LITERATURA ............................................................................................. 228

9
 PJESA E PARË
NJ OH U R I P Ë R K ON TA BILIT ETIN E PËRG JITHSHËM
 Kapitulli I
Në këtë kapitull tregohet pse
nevojitet kontabiliteti, cilat veprime
të ndërmarrjes pasqyron dhe
përse duhen unifikuar regullat e
rregjistrimit të këtyre veprimeve.

Jepen konceptet bazë të

kontabilitetit dhe parimet e
regjistrimit kontabël të ilustuara me
shembuj zbatimi.

I NJOHURI TË PARA
TË KONTABILITETIT
PJESA E PARË
1 Hyrje ............................. 14
NJ O HURI P Ë R KO NTABILITE TIN E P Ë RG J ITHS HË M

2 Ndërmarrja dhe
transaksionet e saj ............ 15 KAPITULLI I
3 Normalizimi i Procedurave
Kontabël ......................... 17

4 Konceptet
Bazë .............................. 18

Njohuri të para të
5 Shembull

kontabilitetit
Zbatimi ........................... 24

6 Parimet e Regjistrimit
të Transaksioneve.............. 29
I. NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETIT

1. HYRJE
Ndërmarrja ka si synim të prodhojë produkte ose shërbime për të kënaqur nevoja të
shoqërisë.

Për të marrë vendimet e duhura, ndërmarrja ka nevojë për një sistem informacioni që
quhet kontabilitet, i cili:

së pari , përshkruan, vlerëson dhe paraqet pasurinë e ndërmarrjes, domethënë

gjendjen e kësaj pasurie dhe detyrimet në një moment të dhënë. Dokumenti kontabël
që përmbledh të dhënat për pasurinë e një ndërmarrjeje quhet Bilanc.

së dyti , i bën të mundur ndërmarrjes vlerësimin e efikasitetit të punës së saj

(prodhimit, ndërtimit, shërbimit etj.), duke u nisur nga aftësia e saj për të sjellë
fitim, dmth për të dhënë rezultat pozitiv. Dokumenti kontabël që paraqet rezultatin e
ndërmarrjes quhet Llogaria e Rezultatit1.

Më poshtë do të gjeni parimet themelore të kontabilitetit të përgjithshëm që do t’ju

ndihmojnë për të analizuar më mirë pasqyrat bazë kontabël që janë: bilanci i ndërmarrjes
dhe llogaria e rezultatit.

Shënim: Bilanci, Llogaria e Rezultatit dhe disa pasqyra të tjera përbëjnë ato që quhen
“Llogaritë Vjetore” të ndërmarrjes. Në fjalorin e përditshëm të gjitha këto pasqyra njihen
shkurt si “Bilanci”.

1 Llogaria e Rezultatit: Quhet edhe “Paqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve” (PASH) ose “Llogaria Fitim/
Humbje”

14
2. NDËRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJ
Gjatë veprimtarisë së përditshme, ndërmarrja ka nevojë të blejë mallra, lëndë të para
a shërbime, që i nevojiten asaj dhe të shesë produktet2 e saj. Ndërmarrja është pra e
lidhur me aktorë të tjerë ekonomikë (furnitorë, blerës, punonjës etj.), me të cilët kryen
veprime të ndërsjella. Nga kjo lind nevoja e mbajtjes së gjurmëve të këtyre veprimeve
ekonomike që ajo kryen me partnerët e saj.

Veprimet apo marrëdhëniet e ndërsjella, që lidhin ndërmarrjen me partnerët e saj

ekonomikë, në gjuhën e kontabilitetit quhen transaksione3.

Shembuj transaksionesh:

Ndërmarrja u paguan rrogat punonjësve.

Paguan
Ndërmarrja Punonjësit

Blen ndërmarrja mall nga furnitori.

Blen (Paguan)
Ndërmarrja Furnitori
Livron(mallin)

Ndërmarrja merr kredi nga banka.

Ndërmarrja Banka
Kredia

2 Produktet: që në kuptimin e gjerë të fjalës janë: prodhimet (për ndërmarrjet prodhuese); mallrat
(për ndërmarrjet tregtare); shërbimet (për ndërrmarrjet e shërbimit) etj. Pra, produktet e aktivitetit të
ndërmarrjes.
3 Transaksioni: quhet edhe “Fluks”, “Ngjarje kontabël” ose “Veprim ekonomik”.

15
i. Koncepti i transaksionit:

Transaksioni është një marrëdhënie, një veprim apo lëvizje, që ndryshon vlerën e një
variabli ekonomik, në një periudhë të caktuar kohe.

Dallojmë:

- transaksionet fizike (reale) që shprehin lëvizjet e të mirave dhe shërbimeve (p.sh:

livrim malli, kryerje e një shërbimi apo prodhim produkti).

- transaksionet monetare që shprehin lëvizjet e parave, në përgjigje të transaksioneve

fizike (psh pagesat për blerje e arkëtimet për shitje).

- transaksionet financiare që paraqesin kreditë dhe borxhet e ndërmarrjes.

Në lidhje me ndikimin në rezultat transaksionet mund të jenë:

- transaksione të rezultatit që ndikojnë në rezultat; të cilët në raport me pronarët
(ortakët/aksionerët) ndahen në:
o shpenzime: kur transaksioni përfaqëson një konsum të pasurisë (shpenzim), që në
këtë këndvështrim është një borxh që i kanë ndërmarrjes pronarët;
o të ardhura: kur transaksioni përfaqëson një shtim të pasurisë (të ardhura), që në
këtë këndvështrim është një detyrim që ndërmarrja i ka pronarëve.
- transaksione të bilancit që janë transaksionet që nuk ndikojnë në rezultat.

Vini Re!
Shpenzimet dhe Të ardhurat, nuk janë gjë tjetër veçse Borxhet dhe Kreditë e pronarëve
ndaj ndërmarrjes prandaj ato trajtohen si transaksionet financiare dhe përfshihen në to.

Në lidhje me ndërmarrjen, transaksionet janë të dy tipeve:

- transaksione të brendshme: kur transaksioni përfaqëson një marrëdhënie midis dy

pjesëve të ndërmarrjes, pa praninë e faktorëve jashtë ndërmarrjes.

- transaksione të jashtme: kur transaksioni përfaqëson një marrëdhënie midis

ndërmarrjes dhe njërit prej partnerëve të jashtëm.

Me këtë terminologji, roli kryesor i kontabilitetit të përgjithshëm është të regjistrojë

bashkësinë e transaksioneve që prekin ndërmarrjen, më saktë pasurinë e ndërmarrjes.
Kontabiliteti duhet të kapë, klasifikojë dhe regjistrojë transaksionet që prekin ndërmarrjen
për të furnizuar, pas përpunimeve të duhura, informacione në shërbim të marrjes së
vendimeve për drejtimin e ndërmarrjes.

16
3. NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABËL
Për të thjeshtuar hartimin, leximin dhe analizën e dokumenteve kontabël, është i
nevojshëm standardizimi i metodave kontabël dhe jo secili të ndërtojë terminologjinë
dhe metodat e veta. Në qoftë se gjithsecili do të mbante kontabilitetin sipas “mënyrës
së vet”, pa ju përmbajtur disa rregullave, do të ishte e pamundur të vlerësohej gjendja e
ndërmarrjes dhe të krahasohej ajo me një tjetër.

Plani i përgjithshëm kontabël e lejon këtë standardizim duke propozuar një klasifikim
të transaksioneve të ndryshme që duhet të regjistrohen nga shërbimi kontabël i
ndërmarrjes.

Standardizimi i praktikave kontabël bëhet me ligje, vendime, udhëzime etj., të cilat

zhvillohen në bazë të përparimeve në shkencat financiare.

Krahas rregullave nacionale, globalizimi i ekonomisë bën që shtetet të tentojnë drejt

standardizimeve ndërkombëtare, për të dhënë informacion sa më të saktë. Në këtë rrugë
është duke ecur edhe legjislacioni në Shqipëri4.

4 Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit (KKK) ka miratuar me vendimin nr. 3, datë 17.05.2006, “Standardet
Kombëtare të Kontabilitet”(SKK) në nxitje të zbatimit të Standardeve Ndërkombëtare të Raportimit Financiar”
(SNRF).

17
4. KONCEPTE BAZË
Ndërmarrja, në veprimtarinë e saj, kryen çdo ditë veprime që prekin pasurinë e saj.
Regjistrimi i transaksioneve që modifikojnë pasurinë e ndërmarrjes dhe përpunimi i
këtij informacioni është objekt i sistemit kontabël të ndërmarrjes. Paraqitja e gjendjes
pasurore të ndërmarrjes quhet bilanc.

i. Koncepti i Aktivit dhe Pasivit

Bilanci pasqyron nga njëra anë burimet financiare, që përdor ndërmarrja në veprimtarinë
e saj (kapitali i sjellë nga pronarët/aksionerët e ndërmarrjes, huatë e mara nga bankat
etj.). Burimet e ndërmarrjes regjistrohen në anën e djathtë të bilancit, që quhet pasiv
i bilancit.

Nga ana e majtë e bilancit, që quhet aktiv i bilancit, regjistrohen përdorimet e këtyre
burimeve, pra ato që ndërmarrja ka bërë me burimet (pasuria e ndërmarrjes), si për
shembull: lëndët e para, makineritë, mjetet ndihmëse për veprimtarinë apo depozitat në
bankë apo arkë.

Krahas burimeve dhe përdorimeve të mirëfillta, ka dhe kategori specifike, si:

o Gjatë një veprimi blerjeje, ndërmarrja nuk është e detyruar të paguajë në çast;
asaj mund t’i lihet një afat pagese nga furnitori, pra ndërmarrja përfiton një borxh
afatshkurtër nga furnitori. Kontabiliteti e klasifikon këtë borxh si kredi afatshkurtër
dhe e regjistron si burim. Kjo kredi afatshkurtër konsiderohet si “e shlyer”, kur
ndërmarrja bën realisht pagesën që i detyrohet furnitorit, brenda afatit të pagesës.
Ndaj kjo kredia e furnitorit konsiderohet si burim (pasiv) për ndërmarrjen.

o Me arsyetim të ngjashëm, kur ndërmarrja i akordon një afat pagese klientit të vet,
kontabiliteti e konsideron këtë si një kredi afatshkurtër që ndërmarrja i jep atij.
Kjo hua do t’i “shlyhet” ndërmarrjes kur klienti të paguajë shumën e duhur brenda
afatit të pagesës. Si përfundim, kredia për klientin konsiderohet si përdorim
(aktiv) për ndërmarrjen.

18
 Mbi këtë bazë, bilanci paraqitet si vijon5:

Përdorimet (Aktivi) Burimet (Pasivi)

Burime të brendshme:
Investime në aktive fikse5
Kapital i sjellë nga aksionerët

Investim në lëndë të para, materiale, Burime të jashtme afatgjata:

mallra etj. Hua afatgjata

Kredi për klientët etj. Borxhe ndaj furnitorëve etj. Zbulime6

Depozitim në bankë ose në arkë bankare

ii. Koncepti i Llogarisë6

Bilanci është një dokument kontabël që pasqyron tërësinë e pasurive dhe të detyrimeve
(borxheve) të ndërmarrjes. Pasuritë dhe borxhet janë të natyrave të ndryshme.

Në anën e pasivit vendosen burimet që janë: qoftë të brendshme (kapitalet), qoftë nga
jashtë (huatë), të cilat mund të jenë afatshkurtra apo afatgjata.

Nga ana e aktivit kemi gjithashtu një bashkësi elementesh me karakteristika të ndryshme
nga njëri-tjetri, kemi për shembull: asete fikse, që kanë kërkuar shpenzime të larta
(truall, godina industriale etj.); stoqe lëndësh të para apo kartëmonedha në sirtarët e
arkës së ndërmarrjes.

Një nga parimet e kontabilitetit është të përpiqet të japë një pamje sa më besnike të
ndërmarrjes. Aktivi dhe pasivi i bilancit janë, kështu, të ndara në grupe që përbëhen nga
elemente me karakteristika të njëjta (asetet fikse, borxhet afatgjata).

Për të dhënë një pasqyrë më të qartë, secili grup ndahet në nëngrupe dhe kjo ndarje
vazhdohet, aq sa është e nevojshme, për të përshkruar në detaje elementet e pasivit dhe
të aktivit të bilancit të ndërmarrjes. Këto ndarje quhen llogari.

5 Aktive fikse: Pasuri e paluajtshme

6 Zbulim: Kur Banka i bën lehtësi klientit të vet që ka llogari bankare rrjedhëse, sipas së cilës klienti mund të
jetë debitor për një shumë të caktuar, gjatë një periudhe të caktuar.

19
 Çdo elementi të pasurisë së ndërmarrjes i shoqërohet një llogari

(për shembull: llogaria “troje”, llogaria “arka”, llogaria “hua” etj.)

iii. Koncepti i Debitit dhe Kreditit

Gjendja e llogarive ndryshon nga lëvizjet (hyrjet e daljet), që pasqyrojnë veprimet e kryera
nga ndërmarrja. Për shembull, llogaria “banka” ushqehet nga hyrjet e ndryshme të parave
që vijnë në ndërmarrje (nga shitjet,...) dhe zbrazet nga shpenzimet (pagesa e rrogave,
pagesa për blerje të lëndëve të para,...).

Si rrjedhim, çdo llogari ndahet në dy pjesë ku regjistrohen lëvizjet që e prekin atë. Këto
dy pjesë quhen Debi (majtas) dhe Kredi (djathtas). Për të paraqitur një llogari përdoret
simboli në formë T-je:

Llogari “Banka” 512

Debi Kredi

Në Debi (majtas) regjistrohen:

- Hyrjet që bëhen në ndërmarrje nga transaksionet fizike (Për shembull: mallrat që
hyjnë në ndërmarrje, të blera apo të prodhuara).

- Akëtimet që bën ndërmarrja nga transaksionet monetare (Për shembull: paratë që

hyjnë në ndërmarrje nga arkëtimet e shitjeve).

- Borxhet që i kanë ndërmarrjes, nga transaksionet financiare, të tretët7 (për

7 Të tretët: quhen klientët, furnitorët, punëtorët, ortakët, entitete apo persona të tjerë, që kanë
marrëdhënie ekonomike me ndërmarrjen.

20
 shembull klientët për faturat e palikuiduara)

- Shpenzimet që kryen ndërmarrja, që interpretohen edhe si borxhe që i kanë

ndërmarrjes pronarët (ortakët/aksionerët)

Në Kredi (djathtas) regjistrohen:

- Daljet që bëhen nga ndërmarrja, në transaksionet fizikë (Për shembull: mallrat e
shitura që dalin).

- Pagesat që bën ndërmarrja, nga transaksionet monetare (Për shembull: paratë që

paguan për blerjet e bëra).

- Kreditë që ka marrë ndërmarrja nga të tretë, nga transaksionet finaciare (Për

shembull borxhi që i ka ndërmarrja furnitorit për faturën që nuk i ka likuiduar).

- Të ardhurat e realizuara, që interpretohen edhe si detyrim që ndërmarrja i ka

pronarëve (pra si kredi e pronarëve).

Le t’i përmbledhin këto në një tabelë:

Regjistrimi në Llogari

Lloji i transaksionit Debi (Majtas) Kredi (Djathtas)

Transaksion fizik (real) Hyrjet Daljet
Transaksion monetar Arkëtimet Pagesat
Transaksion financiar Borxhet Kreditë
Transaksion rezultati Shpenzimet Të ardhurat

Është e thjeshtë të vizualizosh në çdo çast gjendjen neto të çdo llogarie, duke zbritur nga
debiti total i llogarisë (pra nga totali i vleftave të regjistruara në debi) kreditin total të
po asaj llogarie (totalin e vleftave të regjistruara në kredi): Kjo diferencë quhet Teprica8
e llogarisë. Kur debiti > krediti, llogaria quhet debitore dhe kur krediti > debiti, llogaria
quhet kreditore.

Nisur nga ky përcaktim, një i tretë (klient) quhet debitor në qoftë se llogaria e tij është

8 Teprica e llogarisë: quhet shpesh “Gjendje e llogarisë”, por quhet edhe “Saldo e llogarisë”

21
me tepricë debitore; ndërsa një i tretë (furnitor) quhet kreditor në qoftë se llogaria e tij
është me tepricë kreditore.

iv. Llogari të Likuiditetit

Llogari të likuiditetit quhen llogaritë e parave dhe vlerave të ngjashme me to; dmth
llogaritë e arkës së ndërmarrjes dhe llogaritë bankare9 të saj, si dhe letrat me vlerë që
mund të shndërrohen menjëherë në para.

Në llogaritë e likuiditetit veprimet regjistrohen si më poshtë:

o arkëtimet10 (paratë që marrim) regjistrohen në debi të llogarive të likuiditetit.

o pagesat (paratë që japim) regjistrohen në kredi të llogarive të likuiditetit.

v. Regjistrimi me Parti Dyfishe

Mbajtja e kontabilitetit me parti dyfishe është një teknikë që mbështetet

mbi parimin elementar: “asgjë nuk krijohet, asgjë nuk humbet, gjithçka
transformohet”. Në kuptimin ekonomik, ky parim shprehet nga dy rregullat :
a) çdo vlerë që qarkullon në ndërmarrje vetëm zhvendoset;
b) pasurimi i ndërmarrjes vjen nga aftësia e saj për ta përftuar këtë pasurim
nga të tjerët (të tretët).

Kontabiliteti mbështetet mbi faktin që çdo transaksion midis ndërmarrjes dhe një partneri
të saj përbëhet nga dy lëvizje të njëvlefshme me sens të kundërt.

Për shembull: shitja e një produkti përbëhet nga një dalje fizike (livrimi i produktit) dhe nga
një hyrje monetare (vlefta e paguar nga klienti) me të njëjtën vleftë sa ajo e shitjes.

9 Llogaritë bankare: Llogaritë (kontot) që ndërmarrja ka në banka.

10 Arkëtimet: Paratë që marrim në arkë apo bankë. Këto nuk duhet të ngatërohen me të ardhurat, sepse nuk
ka detyrimisht përputhje midis arkëtimeve dhe të ardhurave.

22
 Shembull i blerjes së një veture: ndërmarrja blen një veturë 10’000 €, pra rrit pasurinë sepse
i shtohet një veturë, pra kjo ngjarje paraqitet si Debit. Si kundërparti, ajo duhet ta paguajë
veturën, pra të zvogëlojë pasurinë financiare të saj, gjë që paraqitet në Kredit.

Përmbledhasi, blerja e veturës shkruhet :

o llogaria e makinave debitohet me 10'000 €
o llogaria e parave kreditohet me 10'000 €

Në qoftë se ndërmarrja e blen veturën nga një furnitor por nuk paguan menjëherë, por pas
një farë kohe, regjistrimi kryhet në dy kohë: ajo e regjistron veturën në Debit, por konstaton
se i ka një borxh furnitorit :
o llogaria e makinave debitohet me 10'000 €
o llogaria e furnitorit kreditohet me 10'000 €

Kur ndërmarrja bën pagesën, ajo regjistron :

o llogaria e furnitorit debitohet me 10'000 €
o llogaria e parave kreditohet me 10'000 €

dhe veprimi i blerjes së veturës është përfunduar.

Ky quhet parimi i kontabilitetit me parti dyfishe: çdo lëvizje midis ndërmarrjes dhe njërit
prej partnerëve të saj regjistrohet në llogaritë e ndërmarrjes me anën e një regjistrimi
të dyfishtë, njëri në debitin e një llogarie, tjetri në kreditin e një llogarie tjetër, me të
njëjtën vleftë. Për të evidentuar këtë lidhje mes tyre, këto dy llogari quhen kundërparti
të njëra-tjetrës.

Kjo teknikë krijon mundësinë, të garantohet barazia e pasurisë dhe e të mirave (atë që
zotëron ndërmarrja e që është në Debit) me detyrimet (huatë e marra nga ndërmarrja
e që regjistrohen në Kredit). Në këtë kontekst, nëse krijohet një shtesë pasurie (për
shembull : nga shitja e një shërbimi), rezultati i veprimit në bilanc do të kontabilizohet
si borxh (në Kredit) ndaj pronarit ose aksionerit. Pra, çdo të ardhure apo shpenzimi i
korrespondon një mjet për ta realizuar atë.

Barazimi i debiteve me kreditet është gjithashtu një mjet kontrolli i saktësisë së

kontabilizimeve.

23
5. SHEMBULL ZBATIMI
Katër ortakë vendosin të krijojnë shoqërinë “IMB”.
i. Ata vendosin të derdhin në bankë si kapital fillestar 100000 lekë.
ii. Për të plotësuar nevojat, marrin një hua prej 250000 lekë për 10 vjet.
iii. Me anën e këtyre burrimeve, ndërmarrja “IMB” blen një makineri me çmim 150000
lekë.

Le t’i analizojmë këto veprime:

i. Ortakët derdhin 100000 lekë në bankë për IMB:

Ortakë IMB
Sjellin 100000 lekë

Për ndërmarrjen, kjo pasqyrohet duke regjistruar një burim prej 100000 lekë në bilanc.
Kjo shumë regjistrohet në llogarinë “bankë” të ndërmarrjes.

- në pasivin e bilancit: kontabilizohet (regjistrohet) shuma prej 100000 lekë në

llogarinë “kapital”, në anën kredi.

- në aktivin e bilancit (si kundërparti): kjo shumë shënohet në debi të llogarisë

“bankë”.

Banka Kapitali

100000 100000

24
 ii. Ortakët marrin 250000 lekë hua nga banka

Banka IMB
jep hua 250000 lekë

Ky veprim, për ndërmarrjen pasqyrohet duke regjistruar një burim (hua) prej 250000 Lekë
në bilanc. Kjo shumë do të figurojë në llogarinë “bankë” të ndërmarrjes, ku disponohet.

- në pasivin e bilancit: kontabilizohet burimi prej 250000 lekë në llogarinë “hua”, në

kredi.

- në aktivin e bilancit: shuma vendoset në debi të llogarisë “bankë”

Skematikisht këto regjistrime paraqiten:

Banka Hua

250000 250000

iii. Blerja e makinerisë

Livrimi i makinerisë
IMB Furnitor
Pagesa e 150000 Lekë

25
Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë: kontabilizimi i një shpenzimi prej 150000 lekë
në bilancin e saj, që pasqyron pagesën që i bën furnitorit, si dhe regjistrimi në bilanc
(inventar) i makinerisë, që reflekton livrimin e makinerisë.

Nëse pagesa bëhet e menjëhershme (“cash”11) kontabilizimi mund të bëhet sipas

skemës:

Banka Makineria

150000 150000

Kur blerja e makinerisë bëhet me pagesë të vonuar (pas një farë kohe); në këtë rast do
të ketë regjistrim të dy veprimeve (transaksioneve), që u përgjigjen dy momenteve (dhe
dy dokumenteve12) të ndryshme:
Veprimi i parë: që i përgjigjet livrimit të makinerisë nga furnitori; në këtë moment shfaqet
një borxh i ndërmarrjes ndaj furnitorit.
Veprimi i dytë: ndërmarrja i paguan borxhin furnitorit.

Kontabilizimi i veprimit të parë

Furnitor IMB
Livrimi i makinerisë

11 “Cash”: lexohet “kesh” = pagesë “me para në dorë” (nënkupton pagesat e menjëhershme)
12 Dokumenteve: Në këtë rast justifikimi i dy veprimeve bazohet në dy dokumente të ndryshme: a) Blerja
(livrimi i makinerisë) bazohet në faturën e blerjes, ndërsa b) pagesa në dokumentin e pagesës.

26
Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë regjistrim i një shpenzimi prej 150000 lekë në
bilancin e saj, që kontabilizon makinerinë që i jep furnitori dhe borxhin që i ka ndërmarrja
furnitorit.

Furnitori Makineria

150000 150000

Kontabilizimi i veprimit të dytë

Veprimi i dytë regjistrohet kur ndërmarrja i kryen pagesën furnitorit, në vleftën e

barabartë me atë të blerjes së makinerisë, duke shlyer kështu borxhin.

Furnitor IMB
pagesa e makinerisë

Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë regjistrim i një shlyerje huaje (pakësim burimi) prej
150000 lekë në bilancin e saj; që kontabilizon pagesën e ndërmarrjes.

Furnitor Bankë

150000 150000

27
Ky kontabilizim i dyfishtë të çon në fund të fundit në të njëtin rezultat me atë të blerjes
“cash” të makinerisë.

Makineri Bankë

150000 150000

Veprimi 1

Furnitor

150000 150000

Veprimi 2

Përfundimisht, bilanci i ndërmarrjes “IMB” pas këtyre tri veprimeve paraqitet si vijon:

Aktivi Pasivi
Makineri 150000 Kapital 100000
Bankë 200000 Hua 250000
Total Aktiv 350000 Total Pasiv 350000

28
6. PARIMET E REGJISTRIMIT TË TRANSAKSIONEVE

Në parim, një ndërmarrje duhet të regjistrojë të gjitha transaksionet, të brendshme

dhe të jashtme, që prekin gjendjen e pasurisë së saj. Për të bërë regjistrimet, janë
përcaktuar disa parime themelore që duhen respektuar. Respektimi i këtyre parimeve
garanton paraqitjen sa më reale të gjendjes pasurore të ndërmarrjes.

Për të garantuar që ndërmarrja të mos regjistrojë asnjë transaksion jo real, që do të

deformonte pasqyrimin e gjendjes së saj pasurore, kërkohet që: Regjistrimi i një transaksioni
të mbështetet mbi ekzistencën e një prove të kryerjes së tij.

Regjistrimi duhet të mbështetet mbi një provë

Në bazë të këtij parimi, plani kontabël kërkon që çdo regjistrim të mbështetet,

përveç përjashtimeve të vlefshme, mbi një dokument justifikues, me datë dhe vlerë.
Këto dokumente justifikuese duhet të ruhen për një periudhë të paktën 10-vjeçare.
Transaksionet duhet të jenë regjistruar në trajtë kronologjike.

Natyra e dokumenteve justifikuese është dy llojesh:

a) dokumenti mund të pasqyrojë një veprim të vetëm. Tipi i dokumentit varet

nga tipi i transaksionit që regjistrohet (faturë që vjen nga një furnitor ose që i
adresohet një klienti, mandat pagesë, ...)

b) dokumenti mund të ketë origjinë krejt të brendshme dhe të grupojë një bashkësi
veprimesh: këto quhen dokumente përmbledhëse që kanë të bëjnë me ditaret
ndihmëse.

Ligji për kontabilitetin kërkon që çdo ndërmarrje të mbajë detyrimisht një libër ditar,
librin e madh dhe librin e inventarit. Kërkohet gjithashtu që libri ditar të mos përmbajë
asnjë boshllëk. Sikurse dokumentet justifikuese, edhe këto dokumente kontabël duhet
të mbahen të paktën 10 vjet.

29
 Parimet kryesore dhe karakteristikat e informacionit kontabël
Parimet e regjistrimit të transaksioneve dhe të paraqitjes së pasqyrave financiare në mënyrë
të plotë përshkruhen në “Standardet Kombëtare të Kontabilitetit“. Në vijim po përmëndim
shkurt disa prej tyre:
- Parimi i konstatimit të të drejtave dhe detyrimeve: sipas të cilit efektet e
transaksioneve njihen kur ato ndodhin (dhe jo kur paguhen)... Domethëne ndërmarrja
duhet të informojë e pasqyrojë jo vetëm veprimet e kryera me arkëtime e pagesa por
edhe detyrimet për t’u paguar në të ardhmen, si dhe ato që do të sjellin arkëtime në
të ardhmen...
- Parimi i njësisë ekonomike raportuese: sipas të cilit ndërmarrja mban llogari të
veçanta të aktiveve, detyrimeve dhe veprimeve ekonomike të veta nga ato të aktiveve,
detyrimeve dhe veprimeve ekonomike të aksionerëve, kreditorëve, punonjësve,
klientëve të saj dhe personave të tjerë...
- Parimi i vijimësisë: sipas të cilit veprimtaria ekonomike e ndërmarrjes duhet të ketë
vijimësi dhe ndërmarrja nuk ka në plan ose nuk do ta ketë të nevojshme të ndërpresë
aktivitetin e saj .... Nëse jo, atëherë, ajo duhet t’a reflektojë këtë fakt...
- Parimi i kompensimit: sipas të cilit aktivet dhe detyrimet si dhe të ardhurat e shpenzimet
nuk kompensohen me njëra-tjetrën, ato raportohen më vete, me përjashtim të rasteve
kur një gjë e tillë kërkohet ose lejohet....
- Parimi i kuptueshmërisë, kërkon që informacioni në pasqyrat financiare duhet të
paraqitet në mënyrë të tillë që të jetë informues dhe pa ekuivok,... për të informuar
një grup të gjerë përdoruesish (aksionerët dhe kreditorët, punonjësit, partnerët në
biznes, institucionet shtetërore ...)
- Rëndësia dhe materialiteti, kërkon që pasqyrat financiare të paraqesin të gjithë
informacionin material që ndikon në gjendjen financiare, performancën financiare dhe
fluksin e parasë së ndërmarrjes. Informacioni në këto pasqyra konsiderohet material
nëse mungesa ose pasaktësia në prezantimin e tij do të ndikonte në vendimet ekonomike
të përdoruesve të pasqyrave financiare...
- Besueshmëria, kërkon që informacioni të jetë i besueshëm,...nuk përmban gabime
materiale si dhe ... është një prezantim besnik i asaj që ky informacion përpiqet ose
pritet në mënyrë të arsyeshme të prezantojë....merret në konsideratë përmbajtja
e tyre ekonomike mbi formëm ligjore...paanshmëria ... parimi i maturisë që të
shmanget mbivlerësimi i aktiveve dhe i të ardhurave ose nënvlerësimi i detyrimeve
dhe shpenzimeve ...
- Parimi i qëndrueshmërisë dhe krahasueshmërisë, kërkon që të përdoret e njëjta
politikë kontabël, e njëjta paraqitje dhe të njëjtat formate të pasqyrave financiare...
për një krahasim objektiv të treguesve të performancës financiare të ndërmarrjes në
vite...dhe për krahasimin me ndërmarrje të tjera...

30
 Kapitulli II
Standardizimi i metodave kontabël
fillon me Planin Kontabël të
Përgjithshëm (PKP). Ndaj në ketë
kapitull përshkruhet ndërtimi i PKP
(klasat, grupet e llogaritë) dhe jepen
specifikat e grupeve kryesore të
llogarive.

Përshkruhet organizimi i sistemit

kontabël, hallkat përbërese të tij si
dhe pasqyrat financiare kryesore të
ilustruara me shembuj zbatimi.

II ORGANIZIMI I PLANIT
KONTABËL TË PËRGJITHSHËM
PJESA E PARË

1
NJ O HURI P Ë R KO NTABILITE TIN E P Ë RG J ITHS HË M
Hyrje ..............................32

2 Organizimi i Planit
të Llogarive ......................33 KAPITULLI II
3 Llogarite
e Bilancit .........................34

4 Llogaritë e Shpenzimeve
klasa 6.............................39

5 Llogarite e te ardhurave
klasa 7.............................41
Organizimi i
6 Organizimi i Sistemit
Kontabël ..........................43 planit kontabël të
7 Pasqyrat Financiare
Kryesore ..........................50 përgjithshëm
8 Ushtrim Zbatimi
nr. 2 ...............................56
II. ORGANIZIMI I PKP

1. HYRJE
Kontabiliteti përfshin: Kontabilitetin e Përgjithshëm (quhet dhe Kontabiliteti Financiar)
dhe Kontabilitetin Analitik (quhet dhe Kontabiliteti Manaxherial ose Kontabiliteti i Kosto-
Drejtimit).

Kontabiliteti i Përgjithshëm pasqyron marrëdhëniet me një numër të madh aktorësh

brenda dhe jashtë ndërmarrjes. Ai shërben si bazë dhe për Kontabilitetin Analitik.

Të dhënat e Kontabilitetit Analitik shfrytëzohen nga drejtuesit e kompanisë. Organizimi i

tij varet nga specifikat e ndërmarrjes dhe përparësitë e saj.

Ne, fillimisht, do të ndalemi në Kontabilitetin e Përgjithshëm.

32
2. ORGANIZIMI I PLANIT TË LLOGARIVE
Në Kontabilitetin e Përgjithshëm, për të thjeshtuar leximin dhe analizën e dokumenteve
kontabël, është i domosdoshëm një standardizim i metodave kontabël.

Plani Kontabël i Përgjithshëm (PKP) e mundëson këtë standardizim, duke propozuar një
klasifikim të transaksioneve, që duhet të regjistrohen nga shërbimi kontabël i ndërmarrjes.
PKP, në sajë të metodave që përdor për regjistrimin e veprimeve që prekin ndërmarrjen,
jep një pasqyrim të saktë të gjendjes së ndërmarrjes në një moment të dhënë.

i. Klasat Kryesore të PKP

Në Planin Kontabël të Përgjithshëm (PKP) dallohen shtatë klasa me numrat 1, 2, 3, 4, 5,

6 dhe 7, ku pesë klasat e para janë për llogaritë e bilancit dhe dy të fundit për llogaritë
e rezultatit të administrimit.

Në përgjithësi:
o shifra e parë tregon klasën e llogarisë;
o shifra e dytë tregon një ndarje të klasës, grupin;
o shifra e tretë tregon ndarjen e grupit, nëngrupin;
o e kështu mund të vazhdohet më tej.

Le ta ilustrojmë kuptimin e shifrave të llogarisë me një shembull.

ii. Shembull për llogarinë “Banka”

Një veprim, që tregon një lëvizje (hyre ose dalje) në llogarinë bankare të ndërmarrjes,
do të pasqyrohet me një regjistrim në llogarinë me numër 512.
5- tregon që llogaria është e klasës 5 “Mjete monetare dhe të ngjashme”.
51- tregon që llogaria është e grupit 1 të klasës 5, që përfaqëson “Banka dhe
institucione të tjera financiare”.

512- tregon që llogaria është e nëngrupit 2 të grupit 1 të klasës 5, që emërtohet

“Vlera monetare në bankë”.

Le t’i shqyrtojme klasat e llogarive më në detaje.

33
3. LLOGARITË E BILANCIT

i. Klasa 1: Kapitali, rezervat.

Një ndërmarrje, kur krijohet, ka nevojë për kapitale për të ushtruar veprimtarinë e saj.
Këto burime fillestare merren ose nga ortakët (kapitalet e veta) ose nga partnerët e jashtëm
të ndërmarrjes (hua nga bankat dhe detyrime të ngjashme).

Klasa 1 përmban bashkësinë e burimeve të quajtura “afatgjata“ (ose “të përhershme”)

të ndërmarrjes:

o Burime të brendshme:
Kapitali themeltar (aksionar);
Rezervat e fonde të tjera të vetat;
Rezultati i ushtrimit.13

o Burime të jashtme:
Subvencionet për investime;
Huatë afatgjata14 dhe të ngjashme me to.

o Provizionet15:
për rreziqe dhe detyrime të parashikuara me ligj.

ii. Klasa 2: Llogaritë e Aktiveve Afatgjata

Kapitalet i shërbejnë ndërmarrjes për të përftuar mjete afatgjata që shërbejnë për

të ushtruar veprimtarinë e saj. Në kontabilitet me “Aktive Afatgjata”(AA)16 kuptohet
bashkësia e mjeteve që do t’i shërbejnë për një kohë më shumë se një vit ndërmarrjes.

13 Rezultat i ushtrimit – quhet shkurt rezultati i vitit të ushtrimit të aktivitetit, për të cilin raportohet.
14 Hua afatgjata quhen ato me afat shlyerje mbi një vit.
15 Provizionet: Shuma të parashikuara për rreziqe e shpenzime. Koncepti i tyre do të sqarohet më poshtë.
16 Aktive Afatgjata (AA): Ky është emërtimi i përdorur në Standardet Kombëtare të Kontabilitetit (SKK) për
aktivet që janë quajtur më parë Aktive të Qëndrueshme (AQ) ; quhen edhe “aktive të paluajtshme”(Assete
Imobilare) ose Aktive Fikse (Fixed Assets).

34
Aktivet Afatgjata (AA) mund të jenë të llojeve të ndryshëm:

o AA Jomateriale17
emri i mirë (vendndodhja, emri i mirë etj. si këto që ndikojnë).
shpenzime të zhvillimit (studime, projekte, …)
konçensione, të drejta të ngjashme, liçensa, patenta,…

o AA Materiale18
troje, ndërtesa, instalime teknike, makineri, automjete, pajisje mobilimi,...

o AA në Proces
përbëhen nga aktive afatgjata materiale ose jomateriale, që janë në proces
ndërtimi apo krijimi; parapagime e pagesa pjesore të bëra...

o AA Financiare
përbëhen kryesisht nga aksionet që ka ndërmarrja për ndërmarrjet e kontrolluara
apo të lidhura me të, mbajtja e të cilave është afatgjatë; huadhënie afatgjatë
etj. si këto.

o Amortizimi dhe zhvlerësimi i aktiveve afatgjata:

aktivet afatgjata, në tërësi, janë objekt i një trajtimi specifik që i lejon
ndërmarrjes të pasqyrojë amortizimet.

iii. Klasa 3: Inventarët

Ndërmarrja duhet të blejë lëndë të para dhe të ndërmjetme që ajo do t’i transformojë
gjatë procesit të prodhimit. Meqenëse këto elemente nuk përdoren të gjitha në të njëjtin
çast, këta duhet të stokohen19 nga ndërmarrja.

Dallojmë ndër to stoqet:

o Materiale
lëndë e parë, material ndihmës, pjesë ndërrimi,….

17 Aktivet Afatgjata Jomateriale (AAJ): janë quajtur “Aktive të Qëndrueshme të Patrupëzuara” (AQP)
18 Aktivet Afatgjata Materiale(AAM): janë quajtur “Aktive të Qëndrueshme të Trupëzuara”(AQT)
19 Stokohen: dmth të magazinohen apo depozitohen në magazina ose sheshe.

35
 o Objekte inventari
ambalazh qarkullues, inventar i imët,….

o Prodhimi në proces
prodhimi, punime e shërbime në proces.

o Produkte
të gatshme, gjysmë të gatshme e nënprodukte.

o Mallra
gjendje, të pa mbërritura ose tek të tretët.

o Zhvlerësimi i inventarëve.

iv. Klasa 4: Llogaritë me të tretët

Këto llogari përfaqësojnë bashkësinë e angazhimeve financiare të kontraktuara20 ose të

akorduara nga ndërmarrja dhe që nuk janë, as marrje hua afatgjatë (llogari të klasës 1),
as dhënie hua afagjatë (llogari të klasës 2).

Në përgjithësi dallohen llogaritë:

o Detyrime tregtare (furnitorë):

përdoret për detyrimet ndaj furnitorëve. Kur furnitori nuk kërkon që pagesa
të bëhet menjëherë, ai i akordon ndërmarrjes një afat pagese. Ky afat pagese
konsiderohet si një borxh i kontraktuar me këtë furnitor dhe kontabilizohet në
pasivin e bilancit.

o Të drejta tregtare (klientë):

përdoret për detyrimet që na kanë klientet. Kur ndërmarrja nuk i kërkon
klientit ta paguajë menjëherë, por i akordon atij një afat pagese. Ky afat
pagese konsiderohet si një hua që i jepet klientit, ndaj regjistrohet në aktivin
e bilancit.

o Kolektive:

20 Të kontraktuara: Në kuptimin e gjerë të fjalës edhe fatura është një lloj kontrate.

36
 - Personeli dhe llogaritë përkatëse
- Sigurimet shoqërore dhe organizma shoqërore
- Shteti (taksa, tatime) dhe kolektivitetet lokale
- Grupe dhe ortakë.

o Debitorë e kreditorë të ndryshëm:

përdoret për qeratë financiare, huamarrje afatshkurtër, provizione, grante,
etj.

v. Klasa 5: Mjete monetare dhe të ngjashme

Disa nga veprimet e ndërmarrjes prekin pasuritë monetare të saj, qoftë të arkës (llogaria
arkë), qoftë të bankës (llogari bankare). Llogaritë financiare paraqesin sasinë e mjeteve
monetare (parave) që zotëron ndërmarrja dhe mjete të ngjashme me to.

Ndër grupet e llogarive dallojmë:

o Letra me vlerë afatshkurtra21

të pjesëmarrjes dhe të huave, të blera nga ndërmarrja për të nxjerë fitime.

o Banka
dhe institute financiare të ngjajshme.

o Arka
dhe vlera të tjera të afërta me to (bileta, pulla tatimore e postare).

o Hua,
derivativët e instrumentet financiare afatshkurtra.

vi. Pozicioni i llogarive në Bilanc

Këto pesë klasa përbëjnë llogaritë e bilancit. Bilanci është pra një dokument përmbledhës,

21 Letrat me Vlerë: Janë tituj që emetohen nga persona juridikë (shtetërorë ose privatë) që u japin
zotëruesve të tyre të drejta, si: dividente, interesa etj. Ato afatgjata trajtohen si aktive të qëndrueshme
financiare.

37
që mundëson vlerësimim e efektit të transaksioneve të ndryshme, që kontabilizohen në
llogaritë e klasave nga 1 në 5.

Në formë përmbledhëse pozicioni i këtyre klasave, grupeve apo llogarive në bilanc

paraqitet si vijon:

Përdorimet (Aktivi) Burimet (Pasivi)

Klasa 2:
Aktive afatgjata (jomateriale, materiale, Klasa 1:
financiare e në proces)
Burime të brendshme (Kapitali etj)
Klasa 3: Burime të jashtme (Hua etj afatgjata)
Stoku i mallrave, materialeve etj.

Klasa 4: Klasa 4:
Të drejta tregtare (klientë etj.) Detyrime tregtare (furnitorë etj.)

Klasa 5: Klasa 5:
Depozita në bankë ose në arkë Hua etj. afatshkurtra

38
4. LLOGARITË E SHPENZIMEVE
Në shumicën e veprimeve që kryen ndërmarrja, ajo konstaton shpenzime ose të ardhura.
Shpenzimet dhe të ardhurat (llogaritë e klasave 6 dhe 7) përmbajnë bashkësinë e veprimeve
që prekin gjendjen e ndërmarrjes duke e varfëruar atë (llogaritë e shpenzimeve) ose duke
e pasuruar atë (llogaritë e të ardhurave).

Plani kontabël i përgjithshëm i klasifikon shpenzimet dhe të ardhurat në varësi nga natyra
e tyre, domethënë në varësi të natyrës së transaksionit që i ka gjeneruar.

i. Shpërndarja e Shpenzimeve

Shpenzimet janë veprime që e varfërojnë ndërmarrjen; ato sjellin zvogëlim të pasurisë

së saj. Shpenzimet regjistrohen në klasën 6, më saktësisht në debi të këtyre llogarive; e
thënë ndryshe, rritjet e shpenzimeve regjistrohen në debi të llogarive të klasës 6.

Llogaritë e shpenzimeve klasifikohen në:

a Shpenzimet e Shfrytëzimit (llogaritë 60 ÷ 65)

o Shpenzime për blerjet (Llogaritë 60)
janë shpenzimet për blerjen e lëndëve të para, mallrave dhe furnizimeve që do
të konsumohen nga ndërmarrja gjatë procesit të prodhimit.

o Shpenzime për punime e shërbime nga të tretë (Llogaritë 61 dhe 62)

janë shpenzime për shërbime e punime të nevojshme për ndërmarrjen, që
kryhen nga të tretët, përjashto personelin e ndërmarrjes. (Shembull: pagesa e
qirave, energjisë, transportit, reklamave, telekomunikacionit, riparime etj.)

o Shpenzime për pushtetin publik (Llogaritë 63)

grupojnë shpenzimet për pushtetin publik, d.m.th. tatimet dhe taksat e paguara
nga ndërmarrja, si kundërparti të shërbimeve të sektorit publik (financimi i
rrjetit rrugor etj.).

o Shpenzime për personelin (Llogaritë 64)

grupojnë shpenzimet për personelin; për pagat; sigurimet shoqërore e
shëndetësore dhe të tjera.

39
 o Shpenzime të tjera shfrytëzimi (Llogaritë 65)
grupojnë shpenzimet e tjera të shfrytëzimit që nuk i takojnë asnjërës prej
llogarive të lartpërmendura. (Shembull: shpenzime për pritje, gjoba e
dëmshpërblime, subvencione të dhëna).

b Shpenzimet Financiare (llogaritë 66)

Përmbajnë shpenzimet për pagesën e interesave mbi huatë që ndërmarrja
ka kontraktuar tek ente të ndryshme kredie, për të financuar investimet e saj
materiale. Këtu përfshihen edhe humbjet nga shkëmbimet valutore, si dhe humbjet
e tjera nga shitblerja e letrave me vlerë, ....

c Shpenzimet e Jashtëzakonshme (llogaritë 67)

Përmbajnë veprime, që sjellin varfërimin e ndërmarrjes por, që nuk janë të
përsëritshme me kalimin e kohës dhe që janë të pavarura nga veprimet e menaxhimit22
të përditshëm të ndërmarrjes. (P.sh: ndëshkime në rastin e një procesi gjyqësor,
fatkeqësi të ndryshme natyrore, ...)

d Shpenzimet e llogaritura (llogaritë 68)

Përfaqësojnë shpenzime të llogaritura nga vetë ndërmarrja, kryesisht, për
zhvlerësime, amortizime dhe provizione. Meqenëse këto shpenzime kontabilizohen
në një llogari të klasës 6, ato do të influencojnë në llogarinë rezultat të ndërmarrjes.
Dallohen përgjithësisht:

o Shpenzime amortizimi:
janë shpenzimet që lidhen me amortizimin e elementeve të aktivit.

o Provizione:
shuma që parashikojnë shpenzime eventuale për ngjarjeve të ndryshme.

22 Menaxhim = Administrim operativ i punës së një ndërmarrjeje

40
5. LLOGARITË E TË ARDHURAVE
Si llogaritë e shpenzimeve, edhe të ardhurat e ndërmarrjes klasifikohen sipas natyrës së
tyre, domethënë në varësi të natyrës së transaksionit që i ka krijuar.

i. Klasifikimi i të ardhurave

Të ardhurat, që regjistrohen në klasën 7, pasqyrojnë veprime që sjellin pasurimin e

ndërmarrjes, pra që sjellin rritjen e likuiditeteve të saj. Këto të ardhura regjistrohen në
kreditin e këryre llogarive.

a Të ardhurat e shfrytëzimit (llogaritë 70 ÷ 75)

o Të ardhura nga shitjet (Llogaritë 70)
grupojnë të ardhurat që i vijnë ndërmarrjes nga shitja e mallrave, e produkteve,
e punimeve ose e shërbimeve. Totali i llogarive të klasës 70 përcakton shifrën
e afarizmit të realizuar nga ndërmarrja gjatë vitit ushtrimor23.
... (Llogaritë 71)24.

o Prodhimi i aktiveve afatgjata për vete (Llogaritë 72)

është pjesa e prodhimit të aktiveve afatgjata (materiale ose jomateriale) të
realizuara nga ndërmarrja që mbahet për nevojat e veta. Këtu nuk përfshihen
aktivet afatgjata financiare (AAF).
Shuma e llogarive 70, 71 dhe 72 përbën të ardhurat e funksionimit të ndërmarrjes
(që ndryshon pra nga shifra e afarizmit).

o Subvencione (Llogaria 73)

përmban grande ose subvencione të shfrytëzimit, që mund të përftojë ndërmarrja
nga pushteti publik apo kolektivitete lokale si ndihmë, për të prodhuar apo
subvencionuar çmimin. Shembull: subvencionet e disa sektorëve nga shteti.

23 Vit ushtrimor - quhet viti për të cilin raportohet. Në sistemin tonë kontabël viti ushtrimor përputhet me
vitin kalendarik (nga 1 janari deri më 31 dhjetor), por ka sisteme kontabël ku viti ushtrimor është me 13 muaj
ose nuk fillon nga 1 janari.
24 Llogaritë 71 përdoren në skemat që gjendjet e prodhimit dhe të prodhimit në proces i konsiderojnë si të
ardhura.

41
 o Të ardhura të tjera të shfrytëzimit (Llogaritë 75)
Grupojnë të ardhura të menaxhimit të përditshëm që nuk i përkasin asnjërit
prej rasteve të lartpërmendur. Në to futen edhe të ardhurat e realizuara nga
pakësimi i një elementi të aktivit të bilancit. Shembull: të ardhurat nga shitja e
një aktivi afatgjatë; të ardhurat për patenta, liçensa, marka që merr ndërmarrja
nga të tjerët, kundrejt dhënies së të drejtës për t’i përdorur ato.

b Të ardhura financiare (llogaritë 76)

Ndërmarrja mund të realizojë disa të ardhura që nuk janë rrjedhojë e veprimtarisë
së saj të përditshme, por që vijnë nga politika e saj financiare ose: nga që ajo ka
pjesë në një ndërmarrje tjetër; nga që ajo i ka dhënë hua një ndërmarrjeje tjetër;
nga përfitimet që ajo realizon nga veprimet e këmbimit të monedhave.

c Të ardhura të jashtëzakonshme (llogaritë 77)

Përfshijnë të ardhura nga veprime, që nuk supozohet të ripërsëriten në kohë dhe
që janë të pavarura nga veprimet e menaxhimit të zakonshëm të ndërmarrjes.
Ato vijnë shpesh nga të ardhura të realizuara nga rikuperime për dëmtimet e
fatkeqësitë, ndryshime të strategjisë e të tjera.

d Të ardhura të llogaritura (llogaritë 78)

Sikurse dhe për shpenzimet e llogaritura, këto të ardhura nuk vijnë nga një veprim i
ndërmarrjes me ndonjë partner të jashtëm; ato përllogariten nga vetë ndërmarrja.
Bëhet fjalë për ato veprime vlerësuese që kanë një ndikim pozitiv në llogarinë e
rezultatit të ndërmarrjes dhe që, si të ardhura, duhet të kontabilizohen në një
llogari të klasës 7. Për shembull rimarrjet mbi provizionet kur realizohen shpenzimet
e ngjarjeve që ishin provizionuar si të mundshme.

ii. Përcaktimi i Rezultatit

Rezultati i një ndërmarrjeje për një periudhë të dhënë, pëftohet duke zbritur nga të
ardhurat shpenzimet. Kur rezultati është pozitiv, thuhet se ndërmarrja është me fitim,
dhe kur rezultati është negativ, thuhet se ndërmarrja është me humbje.

42
6. ORGANIZIMI I SISTEMIT KONTABËL

Transaksionet ekonomike regjistrohen nga kontabiliteti sipas parimeve të sistemit të

organizimit kontabël, në disa etapa, sipas skemës në vijim:

Transaksioni Ditari i Libri Bilanci

(Dokumenti) Kontabilitetit i Madh Vërtetues

i. Dokumentet

Dokumentet, me të cilët justifikohen transaksionet, duhet të ruhen e të paraqiten sa herë

kërkohen për një periudhë dhjetë-vjeçare. Që të gjenden lehtë ato, shpesh, regjistrohen
në disa libra ndërmjetës sipas natyrës së tyre, si: libri i shitjes, libri i blerjes, libri i
arkës, … . Në to shënohen kryesisht të dhënat identifikuese të dokumentit (Numri, data,
përshkrimi, vlefta,…) por jo llogaritë.

Këta libra bëjnë pjesë në sistemin e administrimit të dokumentacionit, por jo në sistemin

e mirëfilltë kontabël, pasi shërbejnë thjesht për t’i gjetur dokumentet.

ii. Ditari i Kontabilitetit

Ditari është regjistri kontabël i etapës së parë. Në të regjistrohet gjithçka që prek pasurinë
e ndërmarrjes, pra të gjitha transaksionet, veprim pas veprimi dhe nga dita në ditë. Ai
përbëhet nga një bashkësi fletësh me format të caktuar, të lidhura dhe të numërtuara.

a Mënyrat e regjistrimit të veprimeve në Ditar

Një transaksion regjistrohet në Ditar duke shënuar: origjinën, përmbajtjen, vleftën si dhe
dokumentet justifikuese mbi të cilat mbështetet regjistrimi. Në veçanti, çdo regjistrim
në ditar duhet të përmbajë:
o Vleftën me të cilën ai ndikon në llogaritë përkatëse.

43
 o Llogaritë dhe përshkrimin që sqaron përmbajtjen e veprimit.
o Referencën te dokumenti justifikues25 i veprimit.
o Datën e regjistrimit të veprimit.

Fletët e ditarit, pasi mbushen, firmosen njëra pas tjetrës dhe nga përgjegjësi. Ditari nuk
duhet të përmbajë asnjë boshllëk e asnjë modifikim, të çfarëdo natyre qoftë.

b Paraqitja e Ditarit:26

Ditari i Kontabilitetit

Nr Datë Dok Justifikues Vlefta

Përshkrimi i veprimit Llogaria
Ref26 Regj Lloj Nr Datë Debi Kredi
1 01 / 03 Ortakët derdhin në llogarinë bankare të IMB; 512 100000
Derdhja është për Kapitalin e IMB 101 100000
2 05 / 03 Ortakët marrin kredi nga Banka; 512 250000
Si Hua afatgjatë 163 250000
3 10 / 03 Blerje e makinerisë (livrimi); 213 150000
Detyrimi ndaj furnitorit për shlyerjen e tij 404 150000
4 12 / 03 Pagesë nëpërmjet Bankës; 512 150000
Për shyerjen e detyrimit ndaj furnitorit. 404 150000
Shuma 650000 650000

Shënim:
1. Ditari i Kontabilitetit mund të mbahet në formate të ndryshme. Ky që paraqitet
këtu është një format i përshtatur për kontabilitetin e informatizuar te programi
“Kontabiliteti Alpha”.
2. Për ilustrim, në ditar janë regjistruar transaksionet e përshkruara te “5. Shembull
Zbatimi”.

Çdo element që identifikohet quhet “artikull” i ditarit.

25 Dokumenti justifikues: Mund të jetë dokument bazë i prodhuar nga vetë ndërmarrja, si: Faturë Shitje;
Mandat Arketimi, … ose dokument justifikues i prodhuar nga të tretë si Faturë Blerje, Fletë Doganimi,…
26 Nr Ref : = Shkurtim i fjalës Numri i Referencës. Eshtë numër rendor i Ditarit që shërben si referencë për
adresimin te domumenti përkatës që e justifikon atë.

44
Ditari është i vetëm. Shpesh, krahas tij, për regjistrimin e veprimeve, ndërtohen dhe
“Ditare të Pjesshme”27 kontabiliteti, që janë më të thjeshtë në përdorim, sepse në to
regjistrohen vetëm lloje të përcaktuara dokumentesh. Të tillë janë: ditari i blerjeve,
ditari i shitjeve, ditari i bankës, ditari i arkës dhe ditari i veprimeve të ndryshme.

Ditarët e pjesshëm të kontabilitetit nuk duhet të ngatërrohen me librat e ndërmjetëm që

janë regjistra dokumentesh.

iii. Libri i Madh

Pas regjistrimit në Ditar shumat e “artikujve” regjistrohen në një libër, që quhet “Libri
i Madh” dhe përbëhet nga bashkësia e “Kartelave të Llogarive” (një kartele për çdo
llogari). Pra “kartelat e Llogarive” mund të përfytyrohen si “faqe” të Librit të Madh.

Edhe regjistrimi i transaksioneve në Librin e Madh e ruan renditjen kronologjike, ndërsa

vleftat nuk vihen të gjitha në një kolonë si te ditari i kontabilitetit por vihen nëpër
“Kartelat e Llogarive” përkatëse.

a Paraqitja e Kartelës së Llogarisë

Kartela e Llogarise 512 “Banka”

Nr Datë Nr Lëvizjet Teprica

Përshkrimi
Rend Regj Ref Debi Kredi Debi Kredi
1 01.03. 07 Ortakët derdhin për kapitalin 1 100000 100000
2 05.03. 07 Kredi afatgjatë nga Banka 2 250000 350000
3 12.03. 07 Pagesë për shlyerjen e furnitorit 4 150000 200000
Totali 350000 150000 200000

Sqarime:
o Formati i mësipërm është ai që përdoret më shumë në kontabilitetin e infomatizuar
(programi i “Kontabilitetit Alpha”). Kartelat e Llogarive, si “faqe” të Librit të Madh,
renditen njëra pas tjetrës, sipas numrit të llogarisë.

27 Ditare të pjesshme: Quhen dhe nënditarë (subjournals).

45
 o “Nr. Referencës” (Kolona 4) është ai me të cilin ato janë regjistruar në Ditarin
e Kontabilitetit. Ky numër shërben, jo vetëm për lidhjen e tyre me Ditarin e
Kontabilitetit, që justifikon regjistrimin, por edhe për identifikimin e transaksionit,
që në këtë rast prek disa kartela llogarie (Çdo transaksion prek të paktën dy llogari,
që ndodhen në “faqe” të ndryshme të librit).

Në punën me dorë, regjistrimi i një transaksioni në disa llogari, që ndodhen në faqe të

ndryshme, nuk është komod. Për të shkurtuar numrin e faqeve përdoret një formë që ka
disa llogari28 në një faqe, të ndara me kolona. Libri bëhet me faqe me format sa më të
zgjatur, që të përmbajë sa më shumë llogari në një faqe. Ky format, që quhet formati
klasik i Librit të Madh, jepet në faqen që vijon.

28 Llogari: vetë llogaria ka dy kolona: një Debi dhe një Kredi

46
 b Paraqitja klasike e “Librit të Madh”

47
Libri i Madh
101 163 213 404 512
Nr Datë Shuma
Përshkrimi Kapitali Hua Makineri Furnitori Banka
Ref Regj
Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi
1 01.03. 07 Ortakët derdhin për kapitalin 100000 100000 100000 100000
2 05.03. 07 Kredi afatgjatë nga Banka 250000 250000 250000 250000
3 10.03. 07 Blerje e makinerisë 150000 150000 150000 150000
Pagesë për shlyerjen e
4 12.03. 07 150000 150000 150000 150000
furnitorit
Totali 650000 650000 0 100000 0 250000 150000 0 150000 150000 350000 150000
Sqarime:
o Çdo transaksion regjistrohet në një rresht, që fillon me “Nr. Ref” që shërben për ta lidhur me regjistrimin te
“Ditari i Kontabilitetit”.
o Kolona “Shuma” shërben për të kontrolluar saktësinë e regjistrimit të rreshtit. Duhet që shuma e vleftave në
kolonat Debi të atij rreshti të jetë e barabartë me shumën e vleftave të kolonave Kredi të po atij rreshti. Në
këtë rast thuhet se rreshti “kuadron”.
o Rreshti i fundit “Totali” shërben më së pari për të kontrolluar saktësinë e gjithë regjistrimeve të bëra. Meqenëse
veprimet regjistrohen sipas parimit të partisë dyfishe, totali i shumave të të gjitha Debive do të jetë
detyrimisht i barabartë me totalin e shumave të të gjitha Kredive. Në këtë rast thuhet se “kuadrimi është
i dyfishtë”. Nga ky rresht nxirren të dhënat dhe për bilancin vërtetues.
iii. Bilanci Vërtetues29

Bilanci Vërtetues është një raport, që paraqet gjendjen në vlerë të elementeve të pasurisë
së ndërmarrjes si dhe të përbërësve të llogarisë së rezultatit.

a Mënyra e përftimit:
Bilanci Vërtetues është dokumenti i parë që gjenerohet nga Libri i Madh nëpërmjet
llogaritjes së shumave sipas kolonave të tij. Në Bilancin Vërtetues regjistrohen llogaritë
dhe ndryshimet që kanë pësuar gjatë periudhës së ushtrimit. Dokumenti paraqitet në
trajtën e një tabele që përmban:

o përshkrimin e llogarive që hapen30 gjatë ushtrimit

o shumën e kolonës Debi dhe të kolonës Kredi të llogarisë

o tepricën e llogarive, qoftë ajo debitore apo kreditore.

b Paraqitja e Bilancit Vërtetues

Bilanci Vërtetues

Llogaritë Shuma Teprica

Numër Përshkrimi Debi Kredi Debitore Kreditore
101 Kapitali Themeltar 100000 100000
163 Hua bankare afatgjatë 250000 250000
213 Makineri e pajisje 150000 150000
404 Furnitorë 150000 150000 0
512 Banka 350000 150000 200000
Totali 650000 650000 350000 350000

Shënim: Për ilustrim janë regjistruar llogaritë e përshkruara si shembull në Ditarin më sipër.

29 Bilanci Vërtetues: quhet dhe “Gjendje e Llogarive”.

30 Hapen: Llogaria quhet e hapur kur në të mund të kryhen veprime.

48
Teprica e llogarisë është pra shuma e veprimeve të regjistruara gjatë një ushtrimi në një
llogari. Raporti “Bilanci Vërtetues” nevojitet për të thjeshtuar analizën dhe mundësuar
ndërtimin e bilancit dhe të llogarisë së rezultatit të ndërmarrjes. Meqenëse, edhe ky,
pasqyron veprimet e regjistruara sipas parimit të partisë dyfishe, mbajtja e saktë e
llogarive verifikohet nga barazimi:

Totali i Debive = Totali i Kredive

49
7. PASQYRAT FINANCIARE KRYESORE31
Dokumentet që përshkruam më sipër:
- Ditari i Kontabilitetit
- Libri i Madh
- Bilanci Vërtetues

janë dokumentet kryesore të sistemit kontabël, nëpërmjet të cilave gjenerohen raportet

financiare.

Pasqyrat Financiare përfundimtare më të kërkuara:

- Bilanci
- Pasqyra e të Ardhurave dhe Shpenzimeve32(PASh)

i. Bilanci

Bilanci paraqitet si një fotografi e gjendjes financiare të shoqërisë në një datë të caktuar.
Ai është i përbërë nga dy “krahë”, që quhen Aktivi (Përdorimet) dhe Pasivi (Burimet).

a Aktivi i Bilancit

Përfshin gjithçka që është pronë apo e drejtë e ndërmarrjes, që mund të jetë në forma
të ndryshme:

o Aktive Afatgjata(Klasa 2)
Jomateriale - liçencat për ushtrimin e aktivitetit, patentat etj.
Materiale - makineritë e pajisjet, mobiljet, mjetet e transportit, pajisjet
kompjuterike etj.
Në Proçes - Aktive që janë në proces ndërtimi apo krijimi; parapagime e pagesa
pjesore të bëra për to.
Financiare - tituj të pjesëmarrjes, kredidhënie afatgjata etj.

31 Pasqyrat Financiare Kryesore: quhen ndryshe “Raportet Kryesore Kontabël”.

32 Pasqyra e të Ardhurave dhe Shpenzimeve” (PASH): quhet dhe “Llogaria e Rezultatit”.

50
 o Inventarët (Klasa 3)
ku përfshihen materialet e para, ndihmëse, produktet e gatshme etj.

o Debitorë (Klasa 4 pjesërisht),

ku përfshihen të drejtat që ka firma për të arkëtuar para nga persona të tretë
(p.sh: klientë), kundrejt shitjeve të produkteve apo shërbimeve që ajo u ka
bërë atyre.

o Mjete monetare (Klasa 5)

ku futen paratë në arkë apo në bankë.

Inventarët (Klasa 3), Debitorët (klasa 4) dhe Mjetet monetare (klasa 5) përbëjnë së bashku
Aktivet Qarkulluese.

b Pasivi i Bilancit

Përfshin të gjitha elementet që kanë financuar Aktivet e ndërmarrjes. Me fjalë të tjera

Pasivi paraqet pretendimet e investitorëve mbi pasurinë e firmës. Ato grupohen në:

o Burime të veta (Klasa 1)

Pasuria në të cilën kanë kontribuar vetë pronarët, si: kapitali, rezerva, rezultati
i ushtrimit.

o Burime të jashtme (Detyrimet)

Pretendimet e të tretëve ndaj pasurisë së firmës. Këto mund të jenë:
Hua apo borxhe afatgjata (klasa 1) kreditë bankare etj.
Borxhe afatshkurtra (klasa 4 pjesërisht) ndaj personave (p.sh: furnitorëve) të
cilëve firma u detyrohet para33.

33 U detyrohet para – Këtu hyjnë dhe zbulimet e llogarive bankare (kur llogaria bankare është kreditore).

51
c Paraqitja e Bilancit

Bilanci. Gjendja më 31 /03 / 2007

Aktivi (Përdorimet) Pasivi (Burimet)

Emërtimi Vlefta Emërtimi Vlefta
Makineri e pajisje 150000 Kapitali i Vetë 100000
Llogari të arkëtueshme 34
0 Hua Bankare 250000
Banka 200000 Detyrime të pagueshme35 0

Totali Aktivit 350000 Totali Pasivit 350000

Shënim:3435
1. Formati është ilustruar sipas të dhënave të shembullit të mësipërm.
2. Përgjithësisht llogaritë në Bilanc paraqiten të grupuara në zëra e nënzëra, sipas
nevojave dhe përparësive të kërkuesit.

ii. Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve (PASH)

Kjo pasqyrë jep rezultatin (fitimin apo humbjen) e ndërmarrjes për një periudhë të caktuar
kohe. Paraqitet në dy “faqe”: të Ardhurat dhe Shpenzimet, veç e veç, që përmbajnë:

a Shpenzimet

Paraqiten të renditurara sipas klasifikimit të tyre:

o Shpenzimet e Shfrytëzimit36 (llogaritë 60 ÷ 65)

për blerjet (Llogaritë 60).
për punime e shërbime nga të tretë (Llogaritë 61 dhe 62).
për pushtetin publik (Llogaritë 63).

34 Të arkëtueshme = Të tretë (p.sh: klientë), që i kanë borxh ndërmarrjes

35 Të pagueshme = Të tretë (p.sh: furnitorë), të cilëve u ka borxh ndërmarrja
36 Shpenzimet e shfrytëzimit: quhen dhe “Shpenzime Operative”.

52
 për personelin (Llogaritë 64).
të tjera shfrytëzimi (Llogaritë 65).

o Shpenzimet Financiare (llogaritë 66).

o Shpenzimet e Jashtëzakonshme (llogaritë 67).

o Shpenzimet e Llogaritura (llogaritë 68),

për amortizimin
për provizione.

o Tatim fitimi (llogaritë 69)

o Fitimi (Teprica Kreditore)

që llogaritet si diferencë mes “Të Ardhurave” dhe “Shpenzimeve”, nëse kjo
diference është > 0.

b Të Ardhurat

Paraqiten gjithashtu të renditura sipas klasifikimit të bërë më sipër.

o Të Ardhurat e Shfrytëzimit (llogaritë 70 ÷ 75).

nga shitjet (llogaritë 70).
prodhimi i assete për vete (llogaritë 72).
subvencione për shfrytëzimin (llogaritë 74) .
të tjera të shfrytëzimit (llogaritë 75).

o Të Ardhura Financiare (llogaritë 76).

o Të ardhura të Jashtëzakonshme (llogaritë 77).

o Të ardhura të Llogaritura (llogaritë 78).

o Humbja (Teprica Debitore) nëse “Shpenzimet” > “Të ardhurat”.

53
c Paraqitja e Pasqyrës së të Ardhurave dhe Shpenzimeve

Formati 1

LLog Nr Shpenzimet Vlefta

60-65 I SHPENZIMET E SHFRYTËZIMIT
60 1 Shpenzime për blerjet
a Blerje gjatë ushtimit
b Ndryshimi i Gjendjeve (+ -)
61,62 2 Punime e shërbime nga të tretë
63 3 Tatime, taksa e të ngjashme
64 4 Shpenzime për Personelin
a Pagat
b Trajtime dhe shperblime të tjera
c Sigurime shoqërore dhe të ngjashme
65 5 Shpenzime të tjera shfrytëzimi
66 II SHPENZIME FINANCIARE
1 Interesa të Paguara dhe për t’u Paguar
2 Minusvlera nga Shitja e Letrave me Vlerë të Vendosjes
3 Diferenca Negative nga Shkëmbimi
4 Të tjera Shpenzime Financiare
67 III SHPENZIME TË JASHTËZAKONSHME
68 IV AMORTIZIME E PROVIZIONE (shpenzime të llogaritura)
1 Amortizimi i A.Q.
2 Provizione
3 Të tjera
TOTAL (I + II + III)
V FITIMI PARA TATIMIT
Tatimi mbi fitimin e të ngjashme
FITIMI NETO (ose i Bilancit)

54
 Llog Nr Të Ardhurat Vlefta
70-75 I TË ARDHURAT E SHFRYTËZIMIT
70 1 Të ardhura nga shitjet
a Produkte
b Mallra
c Shërbime
71 2 Të ardhura të tjera nga veprimtaritë e shfrytëzimit
72 3 Prodhim aktive afatgjata për vete
73 4 Produkte të pjesshme
74 5 Subvencione për shfrytëzimin
75 6 Të ardhura të tjera të shfrytëzimit
76 II TË ARDHURA FINANCIARE
1 Interesa të fituara dhe të ngjashme
2 Diferenca pozitive nga Këmbimi
3 Të tjera të ardhura financiare
77 III TË ARDHURA TË JASHTËZAKONSHME
78 IV TË ARDHURA TË LLOGARITURA (Rimarrje provizionesh...)
V HUMBJE (Rezultati i bilancit)

Shënim:
Ky është njëri nga formatet e PASH. Në standardet e reja të kontabilitetit rekomandohen formate
të reja, në të cilat vihen në fillim të ardhurat, pastaj shpenzimet njëri poshtë tjetrit në vazhdim
(në fillim ato të aktivitetit të shfrytëzimit e mbas tyre të tjerat).

55
8. USHTRIM ZBATIMI NR. 2

i. Shtrimi i problemit

Vazhdimi i rastit të ndërmarrjes “IMB”

Gjatë muajit, ndërmarrja “IMB” kryen veprimet që vijojnë:

i. Blen me kredi (afati i pagesës 90 ditë) lëndë të para (CD etj.) me vleftë 50000 lekë
që shërbejnë për të prodhuar produkte të gatshme.
ii. U paguan rrogën punonjësve 10000 lekë .
iii. Paguan energjinë elektrike 7500 lekë.
iv. I shet z. Arben produkt të gatshëm (Software “AlphaNet”) për një vleftë prej 60000
lekë. Meqenëse bëhet fjalë për blerje për herë të parë, klienti paguan me të marë
mallin.
v. I shet z. Petro produkt të gatshëm (Software “Kontabiliteti Alpha”) me vleftë
18500 lekë me kredi (afati i pagesës 60 ditë).

Kërkesa:
1) Bëni regjistrimet përkatëse.
2) Paraqitni bilancin dhe llogarinë e rezultatit në fund të muajit.

56
ii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 1)

Përgjigje e kërkesës 1)

1. Blerje me kredi lëndë të para për 50000 lekë.

Livrim lëndësh të para

Furnitor IMB
Pagesa

401. Furnitor 601. Blerje lëndë të para

50000 50000

2. Pagesa e rrogës prej 10000 lekë.

Punonjësi IMB
Pagesa e rrogës

641. Paga 512. Banka

10000 10000

3. Pagesë energjie elektrike 7500 lekë

57
 KESH IMB
Pagesa e energjisë

604.Blerje energji,… 512.Banka

7500 7500

4. Shitje z. Arben produkt të gatshëm software “AlphaNet” për një vleftë prej
60000 lekë. Klienti paguan sapo merr produktin.

Pagesa
Arben IMB
Livrim produkti

512.Bankë 701. shitje

60000 60000

5. Shitje Z. Petro produkt i gatshëm software “Kontabiliteti Alpha“ për një shumë
prej 18500 lekë me kredi (afati i pagesës 60 ditë).

Petro IMB
Livrim të mirash

411. Klient 701. shitje

18500 18500

58
iii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 2)

a) Regjistrimi në Ditar

Ditari i Kontabilitetit

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
1 01 / 03 Ortakët derdhin në llogarinë bankare të IMB; 512 100000
derdhja është për Kapitalin e IMB 101 100000
2 05 / 03 Ortakët marrin kredi nga Banka; 512 250000
si Hua afatgjatë 163 250000
3 10 / 03 Blerje e makinerisë (livrimi); 213 150000
detyrimi ndaj furnitorit për shlyerjen e tij 404 150000
4 12 / 03 Pagesë nëpërmjet Bankës; 512 150000
për shyerjen e detyrimit ndaj furnitorit. 404 150000
5 04 / 04 FB37 101 04.04 Blerje lëndë të para; 601 50000
me kredi nga furnitori X 401 50000
6 05 / 04 XY38 02 05.04 Shpenzuar për rrogat e punonjësve; 641 10000
paguar nga Banka 512 10000
7 06 / 04 XY 03 06.04 Shpenzuar për Energji Elektrike; 604 7500
paguar nga Banka 512 7500
8 07 / 04 FS39 01 06.04 Shitje produkt “Software AlphaNet” z. Arben; 701 60000
XK Paguar në llogarinë Bankare 512 60000
9 07 / 04 FS 02 07.04 Shitje produkt “Software Kontabiliteti Alpha”; 701 18500
klientit z.Petro me kredi afati 60 ditë 411 18500
Totali 796000 796000

Shënim:
Identifikimi i dokumentit që justifikon veprimin kontabël është kërkesë e domosdoshme. Në këtë
format realizohet me plotësimin e kolonave të “Dok Justifikues”.373839

37 FB = Faturë Blerje. Në këtë kolonë shënohet shkutim i Llojit të Dokumentit.

38 XY = Urdhër Xhirimi Ynë Bankar
39 FS = Faturë Shitje

59
b) Gjenerimi i Bilancit Vërtetues

Bilanci Vërtetues nxirret nga Libri i Madh ku për çdo llogari merren shumat e kolonave
Debi dhe Kredi

Bilanci Vërtetues

Llogaritë Shuma Teprica

Numër Përshkrimi Debi Kredi Debitore Kreditore
101 Kapitali Themeltar 100000 100000
163 Hua bankare afatgjatë 250000 250000
213 Makineri e pajisje 150000 150000
401 Furnitor lëndë të para 50000 50000
Furnitorë Aktive të
404 150000 150000 0
Qëndrueshëm
411 Klientë 18500 18500
512 Banka 410000 167500 242500
601 Blerje lëndë të para 50000 50000
604 Blerje Energji 7500 7500
641 Paga 10000 10000
Shitje produkt i gatshëm
701 78500 78500
(Software)
Totali 796000 796000 478500 478500

c) Paraqitja e Pasqyrës të Ardhurat dhe Shpenzimet (PASH)

Gjenerohet nga Bilanci Vërtetues.

Në PASH hyjnë vetëm llogaritë e shpenzimeve (Klasa 6) dhe llogaritë e të ardhurave (Klasa 7).

60
 Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve

Shpenzime Të Ardhura
Llog. Emërtimi Vlefta Llog. Emërtimi Vlefta
601 Blerje lëndësh të para 50000 701 Shitje produkt i gatshëm 78500
604 Blerje energji elektrike 10000
641 Pagat 7500
Fitimi 11000
Total 78500 Total 78500

d) Prezantimi i Bilancit:

Bilanci

Aktivi Pasivi
215 Makineri 150000 101 Kapitali 100000
411 Klientë 18500 120 Rezultati 11000
512 Bankë 242500 164 Hua 250000
401 Furnitor 50000
Total i Aktivit 411000 Total i Pasivit 411000

Shënim:
Përfshihen edhe veprimet e ushtrimit 1, për ndërmarrjen “IMB”.

61
 Kapitulli III
Ilustrohet me shembuj mënyra e
kontabilizimit të veprimeve më të
përdorshme, dokumentat mbi të cilat ato
mbështeten si dhe varësia e kontabilizimit
nga përmbajtja e këtyre dokumentave.

Për çdo lloj dokumenti trajtohen rastet

që hasen më shpesh.

III TRAJTIMI KONTABËL

I DISA VEPRIMEVE

1 Nga varet
Trajtimi Kontabël ...............64

2 Veprimet që lidhen
me Blerjen .......................67 PJESA E PARË

3
NJ O HURI P Ë R KO NTABILITE TIN E P Ë RG J ITHS HË M
Veprimet që lidhen
me Shitjen........................78

4 Veprimet
me Inventarin....................85 KAPITULLI III
5 Veprimet e Arkëtimit
dhe Pagesës ......................96

6 Veprimet
me Prodhimin.................. 107

7 Veprimet
me Listëpagesat ............... 114

8 Zhvlerësimet
(Amortizimi e Provizioni) ... 119 Trajtimi kontabël
9 Ushtrim
Amortizimi ..................... 129 i disa veprimeve
10 Dalja e Aktiveve
Afatgjata................... 136
III. TRAJTIMI KONTABËL I DISA VEPRIMEVE

1. NGA VARET TRAJTIMI KONTABËL

Pasi paraqitëm parimet kontabël të regjistrimit të transaksioneve, në këtë pjesë do
të shqyrtojmë tipe të ndryshëm veprimesh, që kontabilizohen në mënyrë specifike në
përputhje me normat e procedurave. Këto norma në radhë të parë dallohen nga mënyra
e mbajtjes së kontabilitetit.

o Mënyrat e mbajtjes së kontabilitetit

Ndodh shpesh që momenti kur kryhet shitja të mos përputhet me atë kur bëhet arkëtimi
i saj. Kështu ju mund të shisni mallra me kredi, duke u kërkuar blerësve tuaj pagesën një
muaj më pas. Po kështu, furnitori mund t’ju kërkojë që ta parapaguani mallin që do të
blini.

Kjo dukuri është shumë e pranishme në bizneset e zhvilluara. Ndërsa në bizneset e vogla,
pothuajse të gjitha veprimet kryhen me para në dorë. Për këtë arsye ekzistojnë 2 mënyra
të mbajtjes së kontabilitetit:

Kontabiliteti i Bazës Monetare

Nënkupton që çdo shpenzim regjistrohet në momentin që kryhet pagesa e tij, po kështu

çdo e ardhur regjistrohet në momentin që kryhet arkëtimi i saj.

Ky lloj kontabiliteti është i thjeshtë. Ai nuk ka llogari të detyrimeve dhe të drejtave

afatshkurtra (klasa 4). Në disa vende të zhvilluara bizneseve të vogla u kërkohet të mbajnë
kontabilitetin sipas këtij parimi.

Kontabiliteti i të Drejtave të Konstatuara

Është mënyra e mbajtjes së kontabilitetit më e përhapur, më e plotë dhe e vetmja që

pranohet zyrtarisht tek ne. Ky kontabilitet bazohet në parimin që një e ardhur (ose
shpenzim) njihet e deklarohet në momentin që lind e drejta (ose detyrimi) për të.

64
Për shembull, kur ne shesim mallra, kjo konsiderohet si e ardhur dhe duhet regjistruar
si e tillë, pavarësisht se arkëtimi mund të bëhet disa muaj më vonë. Nga ana tjetër
kur marrim paradhënie për një shërbim që do t’i kryejmë një klienti, kjo paradhënie
konsiderohet dhe regjistrohet, vetëm si detyrim ndaj tij por jo si e ardhur. Si e ardhur
ajo do të regjistrohet vetëm pasi ne të kemi kryer shërbimin dhe të kemi dërguar faturën
përkatëse.

o Varësia nga lloji i dokumentit

Ritheksojmë se çdo transaksion duhet të mbështetet në një dokument justifikues;

regjistrimi i transaksoneve nënkupton regjistrimin në ditarin e kontabilitetit të
dokumenteve justifikuese përkatëse.

Le të listojmë dokumentet kryesore që përdoren për përligjjen e transaksionit:

Dokumente Kryesore për Kontabilizim

Nr. Inicial Emri i Dokumentit Veprimi që kryhet

1 FB Faturë Blerje Blerje të ndryshme
2 FS Faturë Shitje Shitje të ndryshme
3 MA Mandat Arkëtimi Arkëtimi i parave në Arkë
4 MP Mandat Pagese Pagesat që kryhen nga Arka
5 UXY Urdhër Xhirimi Ynë Pagesa me xhirim nëpërmjet Bankës
6 UXK Urdhër Xhirim Klienti Arkëtime me xhirim nëpërmjet Bankës
7 ÇYB Çeku Ynë Bankar Tërheqje kesh nga Llogari e vetë Bankare
8 MAB Mandat Arkëtim Banke Derdhje kesh në Llogarinë e vetë Bankare
9 FHM Fletë Hyrje Magazine Hyrja e artikujve në magazinë
10 FDM Fletë Dalje Magazine Dalja e artikujve nga magazina
11 FHP Fletë Hyrje Prodhimi Futja e lëndëve ne proces Prodhimi
12 FDP Fletë Dalje Prodhimi Nxerrja e produktit nga Prodhimi
13 LP Listëpagese Punonjësve Detyrimi i Ndërmarrjes për Pagat etj.
14 FLD Fletë Doganimi Detyrimet në Doganë
15 FK Fletë Kontabël Veprime rregulluese Kontabël

Shënim:
Inicialet e dokumenteve janë sipas kodifikimit të programit “Kontabiliteti Alpha”, ku kontabilizimi
i këtyre dokumenteve është automatik.

65
Përveç llojit të dokumentit, në kontabilizim ndikon edhe përmbajta e tij. P.sh: në një
faturë blerjeje dhe “mënyra e pagesës”, “llojet e zbritjeve” dhe lloji i artikullit ndikojnë
në kontabilizim.

Varësia e kontabilizimit nga lloji i artikullit

Artikujt kur regjistrohen në kontabilitet duhet të mbahen në llogari që dallohen:

a) Sipas natyrës së përftimit në: d) Sipas qëllimit të përdorimit :

Blerje (Materiale e Mallra) Materiale të para
Prodhime Meteriale të tjera
Ndërtime Inventar i imët …
Shërbime. Prodhime në proces
Produkte
b) Sipas afatit të përdorimit në:
Mallra
Afatgjatë - Aktive Afatgjata (AA)
Gjendje të pambërritura etj.
Afatshkurtër- Aktive Qarkulluese
Ose
c) Sipas magazinimit që: Toka
nuk magazinohen Ndërtesa
magazinohen në ndërmarrje. Makineri e pajisje
magazinohet te të tretët Mobilje etj.

Në skemat dhe rregullat e kontabilizimit të transaksioneve mbahet parasysh dhe parimi

i pavarësisë së regjistrimit të një dokumenti nga regjistrimi i një dokumenti tjetër
justifikues. Se çfarë do të thotë kjo po e ilustrojmë me një shembull.

Nëse kemi faturën që justifikon një blerje, atë ne duhet ta regjistrojmë pavarësisht nëse
e kemi apo jo dokumentin e pagesës. Dhe anasjelltas, nëse kemi një dokument pagese ta
regjistrojmë pa pritur të na vijë fatura përkatëse.

Në vijim do të ndalemi në ilustrimin dhe shpjegimin e mënyrës së kontabilizimit të

transaksioneve (dokumenteve) më të përdorshme:
- Blerjet dhe Shitjet
- Pagesat dhe Arkëtimet
- Veprimet në Magazinë (Hyrjet dhe Daljet)
- Veprimet në Prodhim (Hyrje lëndë e parë, Dalje produkt)
- Listëpagesat
- Veprimet me Aktivet Afatgjata, Amortizimet dhe Provizionet

66
2. VEPRIMET QË LIDHEN ME BLERJEN

i. Cikli i dokumenteve të Blerjes

Për të prodhuar, tregtuar ose kryer një shërbim çfarëdo, ndërmarrja duhet të blejë nga
furnitorët të mira dhe shërbime që do të përdoren në aktivitetin ose veprimtarinë e saj.

Për të realizuar blerjen, kalohen disa etapa, që janë:

1. Kërkesë për ofertë – Është dokumenti që ndërmarrja i formulon dhe i dërgon fillimisht
Furnitorit kur kërkon që të blejë. Në të përshkruhen artikujt që dëshiron të blejë,
sasia e tyre, koha e livrimit, kushtet e pagesës, zbritjet etj. Ky lloj dokumenti nuk
regjistrohet në kontabilitet, sepse ai është thjesht një kërkesë. Madje në mjaft raste
kërkesa bëhet verbalisht, me një telefonatë apo s’bëhet fare kur blihet direkt në treg
të lirë.

2. Urdhër Porosia – Është dokumenti me të cilin ndërmarrja urdhëron që blerja të

kryhet. Në të përshkruhen artikujt, sasia, çmimi, kushte të pagesës e të livrimit
etj. Zakonisht ky dokument formulohet pasi është marrë oferta nga Furnitori dhe
është negociuar me të. Edhe ky dokument nuk kontabilizohet pasi ai tregon që
është bërë porosia por jo se është kryer blerja. Ka mjaft raste që, megjithëse është
bërë porosia, blerja mund të mos kryhet.

3. Fletë Shoqërimi - Kur malli merret fizikisht furnitori lëshon një dokument livrimi
– Fletë Shoqërimin, që firmoset edhe nga transportuesi apo personi, që e merr mallin
në ngarkim. Ky dokument shërben për shoqërimin e mallit gjatë transportit deri
në mbërritjen e tij në ndërmarrje, dhe si dokument i marrjes në dorëzim, pasi
firmoset nga marrësi, në destinacionin mbërritës. As ky dokument nuk regjistrohet
në kontabilitet, sepse ndërmarrja bëhet pronare e mallit vetëm nga fatura që
lëshohet për të.

4. Faturë Blerje (FB) - Është Fatura që merr ndërmarrja kur bën një blerje. Ky është
dokumenti i angazhimeve reciproke midis: furnitorit, për livrimin e porosisë dhe
ndërmarrjes, për kryerjen e pagesës përkatëse. Vetëm mbi bazën e këtij dokumenti
ndërmarrja mund të bëjë regjistrimin e veprimit të blerjes në llogaritë e saj në
kontabilitet.

67
Këto 4 veprime, që kryhen me dokumentet e mësipërme, përbëjnë Ciklin e Blerjes.

Me blerjen mund të lidhet edhe:

Pagesa e shumës së faturës, që përgjithësisht bëhet me dokument të veçantë (Mandat

Pagese, Çek, Urdhër Xhirimi, ... nga arka apo nga banka). Pagesa, si rregull, kryhet me
marrjen e faturës ose brenda një afati të miratuar nga shitësi. Ka gjithashtu fatura që
shërbejnë edhe si dokumente pagese, kur ajo likuidohet me “para në dorë“ në çastin e
marrjes së faturës (p.sh. në dyqane).

Fletë Hyrja në Magazinë (FHM) – Është dokumenti me të cilin magazinieri vërteton marrjen
në dorëzim prej tij të mallit dhe futjen në inventar. Në përgjithësi, FHM konsiderohet si
dokument i brendshëm dhe, përgjithësisht, nuk kontabilizohet. (Në kontabilitet artikujt
e blerë regjistrohen në inventar mbi bazën e Faturës së Blerjes).

Kontabilizimi i FHM varet nga skema kontabël (me ndryshim gjendje ose jo), nga metoda e
inventarizimit (periodik apo i vazhdueshëm) dhe veçanërisht nga fakti nëse lëvizja pasqyron
ndryshim në klasifikimin kontabël të artikujve që përmban.(Shih në vijim te veprimet me
magazinën.)

ii. Fatura: Baza për regjistrimin e Blerjes

Fatura përbëhet nga dy pjesë: nga “koka” dhe nga “trupi”, ku secila përmban informacione
të domosdoshme për regjistrimin e saktë të saj.

Koka: përmban informacione për furnitorin, klientin dhe natyrën e veprimit. Për furnitorin
dhe për klientin, fatura përmban emrin, adresën dhe identifikuesin e tij tregtar (NIPT apo
Kodi Fiskal). Në faturë saktësohen edhe kushtet e përgjithshme të shitjes (livrimi, afati i
pagesës etj...).

Trupi: përmban sasinë e artikujve40, çmimin për njësi pa TVSH, uljet eventuale të çmimeve,
vleftën e TVSH dhe totalin e faturës ku përfshihen të gjitha taksat.

40 Artikujve: Artikujt mund të jenë mallra ose shërbime.

68
Shembull Fature:
Shoqëria “IMB” blen materiale (CD dhe bojë printeri) te shoqëria “Infosoft Systems”.
Kjo e fundit i jep shoqërisë “IMB” faturën e mëposhtme:

iii. Vlerësimi i elementeve të Faturës

Zbritjet në faturë

Furnitori mund t’i akordojë klientit zbritje të natyrës tregtare ose financiare.

Zbritje tregtare
konsiderohen ato ulje në vleftën e faturës që furnitori i bën klientit për:

69
 i. defekte41 në cilësi, vonesa në livrim, mall i mbetur stok.
ii. sasinë42 e blerjes (blerje me shumicë) apo nga rëndësia e klientit.
iii. tërësinë43 e veprimeve që e lidhin atë me një klient të veçantë gjatë
një periudhe të caktuar. (Kjo ulje, përgjithësisht, nuk bëhet në faturë,
por në llogarinë e detyrimeve që ka klienti ndaj ndërmarrjes.)

Zbritje financiare
konsiderohen uljet në vleftë që akordohen, për shembull, për pagesën44 para afatit
ose kur paguan “cash”.
Zbritjet tregtare nuk regjistrohen në të njëjtën mënyrë me ato financiare.

Taksat në faturë

TVSH (Tatimi mbi Vlerën e Shtuar) është një tatim i tërthortë, që vendoset mbi konsumimin.
Ai përcaktohet në përqindje mbi çmimin e shitjes ose të shërbimit. Në regjistrimin e një
fature duhet dalluar çmimi i blerjes pa taksa nga çmimi i blerjes që përfshin taksat (TVSH
etj.), sepse shumat e derdhura si taksa (TVSH) i kalohen Shtetit nga ndërmarrja.

Mënyra e Pagesës

Ka disa mënyra pagese, sipas afatit dhe mënyrës së pagesës. Afati i pagesës lidhet
përgjithësisht me datën e livrimit dhe afatin e maturimit45 të faturës.

iv. Kontabilizimi i Veprimeve të Blerjes

Kontabilizimi varet nga:

- mënyra e pagesës, e menjëhershme ose me afat pagese;

41 defekte – kjo lloj ulje quhet në anglisht: rebate; në frëngjisht: rabais; në italisht:ribasso.
42 sasinë – kjo ulje quhet në anglisht: discount; në frëngjisht: remise.
43 tërësinë – kjo ulje quhet në anglisht: rebate; në frëngjisht: restourne.
44 pagesën – kjo lloj ulje në anglisht : discount; në frëngjisht: escompte; në italisht: sconto.
45 Afati i maturimit – është afati ose data kur duhet të paguhet fatura, që shënohet në disa fatura kur është i
ndryshëm nga data e faturës.

70
 - lloji i zbritjes, tregtare apo financiare;
- lloji artikullit, afatgjatë apo qarkullues, magazinohet apo jo.

a Varësia nga mënyra e pagesës

Rasti 1: Faturë direkt e pagueshme46.

Me faturën Nr ...1 (e ngjashme me atë më sipër), por pa zbritje dhe e paguar “me para nё
dorë”, IMB blen nga Infosoft Systems vetëm 1 pako me 10 CD me vleftë pa TVSH 550 lekë, TVSH
110 lekë dhe vleftë me TVSH 660 lekë. Në këtë rast, fatura dhe pagesa mund të regjistohen
bashkë (vetëm një herë) meqenëse pagesa bëhet njëkohësisht me livrimin e mallit.

Në Ditar duhet të reflektohen:

- vlefta e blerjes neto pa taksa
- vlefta e TVSH që duhet paguar
- vlefta e plotë për t’u paguar nga klienti, që i përgjigjet vleftës së paguar realisht
prej tij, për blerjen në fjalë.

Regjistrimi në ditarin e ndëmarrjes IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Date Debi Kredi
10 12 / 04 FB ...1 12 / 04 Blerje, 1 pako me 10 copë CD 601 550
Shteti TVSH e zbritshme 4456 110
Arka 531 660
Totali 660 660

Sqarime:
o Blerja e artikujve qarkullues që nuk magazinohen (materiale të para, furnitura
etj.) regjistrohet direkt në një llogari shpenzime blerje (60…). Nëngrupi i saj
varet nga lloji i artikullit.
Për artikujt: materiale të para(601); materiale të tjera(602); mallra(605) etj.
o TVSH e Faturës së Blerjes quhet “TVSH e zbritshme”, sepse i zbritet detyrimeve
ndaj shtetit për TVSH; prandaj vlefta e TVSH-së shkruhet në Debi të llogarisë

46 direkt e pagueshme: Faturë që paguhet “me para në dorë” (“cash”) me “çek bankar” apo “karta bankare”.

71
 për detyrimet ndaj shtetit. Kjo mbahet në llogari sepse ndërmarrja i shlyen
detyrimet ndaj shtetit vetëm periodikisht, jo sapo kryhet një veprim.
o Pagesa e plotë kryhet nga “Arka” e IMB, prandaj ajo shërben si kundërparti në
Kredi (dalje nga llogaria), që zvogëlon gjendjen e saj.

Rasti 2: Faturë me afat pagese:

IMB blen përsëri tek Infosoft Systems me faturën Nr …2 (2 pako CD dhe një bojë printeri)
me vleftë pa TVSH 6000 (1000 + 5000) lekë, TVSH 1200 lekë dhe vleftë me TVSH 7200 lekë
me pagesë të vonuar (shih ilustrimin e faturës nr ...3 më sipër) por pa zbritje.

Në këtë rast, regjistrimi ndahet në dy pjesë:

1) mbi bazën e faturës, për të marrë parasysh detyrimin që ka ndërmarrja për kryerjen
e pagesës
2) mbi bazën e dokumentit të pagesës kur bëhet pagesa realisht.

Në ditar duhet të evidentohet:

- çmimi i blerjes pa taksa.
- vlefta e TVSH për t’u paguar.
- vlefta e plotë që realisht duhet të paguajë klienti për këtë.
- ekzistenca e një borxhi ndaj furnitorit për vleftën e plotë.

Regjistrimi në ditarin e ndërmarrjes IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
11 15 / 04 FB …2 15 / 04 Blerje materiale të para, 2 pako CD 601 1000
Blerje material konsumi, bojë printeri 606 5000
Shteti TVSH e zbritshme 4456 1200
Furnitori Infosoft Systems 401 7200
12 17 / 06 UXY …3 17/06 Banka likuidimi i faturës Nr …2 Dt 15/ 04 512 7200
Furnitori Infosoft Systems 401 7200
Totali 14400 14400

Shpjegime:
o Blerja e artikujve regjistrohet në llogari blerje sipas nëngrupit përkatës; veç

72
 materiale të para (llogaria 601) dhe veç materiale konsumi (llogaria 606).
Regjistrimi i faturës (Ref 11) debiton po të njëjtën llogari TVSH –je si në rastin 1,
veçse tani kreditohet një llogari e të tretëve (401 Furnitori) për të pasqyruar faktin
që ndërmarrja “IMB” ka një detyrim pagese.
o Me regjistrimin e dytë (Ref 12) të Urdhër-Xhirimit Bankar (UXB) ndërmarrja “IMB”,
pasqyron pagesën me bankë për shlyerjen e borxhit Furnitorit.

b Varësia nga lloji i zbritjes

Rasti 3: Faturë me zbritje tregtare

IMB blen përsëri CD e bojë printeri tek Infosoft Systems dhe ai i akordon një zbritje
tregtare 5 %. Shih faturën Nr …3 (që paraqitëm më sipër si shembull fature). Kjo faturë
ka të njëjtat të dhëna në rastin 2, por ka edhe zbritje tregtare.

Trajtimi i zbritjes tregtare:

Në rastin e zbritjes tregtare, regjistrimi kontabël bëhet me vleftën e zbritur; dmth që

ndërmarrja nuk ve në dukje në llogaritë e saj sa ishte vlefta para zbritjes apo zbritjen, që
i ka bërë furnitori. Trajtimi bëhet si në rastin e regjistrimit të një fature pa zbritje, veçse
në vend të “totalit pa taksa” është “totali me zbritje47 pa taksa”.

Regjistrimi në ditarin e ndërmarrjes IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
13 17 / 04 FB …3 17 / 04 Blerje lëndë të parë, CD 601 950
Blerje material konsumi bojë printeri 606 4750
Shteti TVSH e zbritshme 4456 1140
Furnitori 401 6840
14 10 / 07 UXY 004 10 / 07 Banka likuidimi i faturës Nr …3 Dt 17/03 512 6840
Furnitori 401 6840
Totali 13680 13680

47 Totali me zbritje: quhet dhe Totali Neto; ndërsa totali pa zbritje quhet dhe “Totali Bruto”.

73
Shpjegime:
o Regjistrimi është i njëjtë si në rastin 2; vetëm vlefta ndryshon. Ai evidenton vleftën
me zbritje pa taksa dhe vlerën me zbritje me taksa.
o Pagesa është regjistruar e veçantë, si në rastin 2, sepse ndërmarrja e kryen atë më
vonë.

Rasti 4: Faturë me zbritje financiare:

I referohemi përsëri faturës Nr ...3, si në rastin 3, por duke e konsideruar tani zbritjen
financiare.

Trajtimi i zbritjes financiare:

Zbritja financiare nënkupton një zbritje me kusht, sepse kryhet vetëm nëse ndërmarrja
respekton pjesën e kontratës (domethënë nëse ajo paguan përpara datës së parashikuar).
Ulja, pra, nuk konsiderohet si e sigurtë por si e mundshme dhe duhet regjistruar në një
mënyrë që mundëson korrigjim në rastin e mosrespektimit të pagesës në avancë nga
klienti.

Regjistrimi në ditarin e ndërmarrjes IMB:

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
13 17 / 04 FB …3 17 / 04 Blerje, CD e bojë printeri 60… 6000
Shteti TVSH e zbritshme 4456 1140
Zbritje e përfituar 76x 300
Furnitori 401 6840
14 17 / 06 UXY 005 17/06 Banka likuidimi i faturës Nr ...1 Dt 17/03 512 6840
Furnitori 401 6840
Totali 13980 13980

Sqarime:
o Blerja e materialit regjistrohet me vleftën që i përgjigjet vleftës tregtare (pa
zbritje) dhe pa taksa.

74
 o Zbritja regjistrohet më vete si e ardhur financiare, llogaria “zbritje e përfituar“48
(në grupin 76).
o TVSH-ja e llogaritur mbi vleftën me zbritje regjistrohet si në rastin e zbritjes
tregtare.
o Veprimi regjistrohet gjithmonë në dy kohë, për të pasqyruar kohën kur merret
materiali dhe atë kur bëhet pagesa.

c Varësia nga lidhja me magazinën

Në rastet e mësipërme artikujt e blerë nuk magazinoheshin, prandaj në to blerjet

trajtohen si shpenzim (debitohet llogaria 60 “shpenzime blerje”). Ndërkaq ka mjaft raste
kur artikujt e blerë magazinohen për t’u konsumuar, gradualisht, më vonë. Në këto raste
blerja nuk trajtohet si shpenzim por si inventar (gjendje pasurie); konkretisht:

Rasti 6: Blerjet me hyrje në inventar

Kjo skemë përdoret për aktivet qarkulluese që magazinohen. Për ilustrim, le të shohim se
si do të kontabilizohej fatura e rastit 2 nëse artikulli “pako CD” do të magazinohej.

Regjistrimi në ditarin e ndërmarrjes IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
11 15 / 04 FB …2 15 / 04 Blerje materiale të para, 2 pako CD 311 1000
Blerje material konsumi, bojë printeri 606 5000
Shteti TVSH e zbritshme 4456 1200
Furnitori Infosoft Systems 401 7200
12 17 / 06 UXY 003 17/06 Banka likuidimi i faturës Nr …2 Dt 15/ 04 512 7200
Furnitori Infosoft Systems 401 7200
Totali 14400 14400

48 Llogaria zbritje e përfituar: Aktualisht nuk është e veçantë në PKP. Mund të çelet një llogari e tillë në
grupin 76 (p.sh: 766) ose të përdoret llogaria 768 “Të ardhura të tjera financiare”.

75
Shpjegime:
o Regjistrimi është i njëjtë si në rastin 2 vetëm se në vend të llogarise 601 (shpenzime\
materiale të para) debitohet llogaria 311 (inventar \ materiale të para) .
Kur artikujt që magazinohen janë: materiale të para (311); materiale të tjera (312);
inventar i imët e ambalazh (32); mallra (35);...
o Ndërsa materialet e konsumit që nuk inventarizohen kontabilizohen njësoj (si në
rastin 2) në llogarinë e shpenzimeve përkatëse 606.
o Artikujt “pako CD” dhe “bojë printeri” ndonëse janë në të njëjtin dokument (faturë
blerjeje) trajtohen në kontabilitet me skema të ndryshme, sipas llojit dhe mënyrës
së magazinimit.

Bëni kujdes !
Në këtë regjistrim artikujt në inventar hynë me çmimin e blerjes sepse nuk kanë shpenzime
të tjera. Në vijim, te “Veprimet me Inventarin” do të shohim dhe rastet kur ata kanë dhe
shpenzime të tjera blerjeje (për shembull transporti) dhe hyjnë në inventar me koston e
plotë.

Shënim: Mbi kontabilizimin “me ndryshim gjendje”.

Në kontabilizimin e blerjeve, sipas skemës “me ndryshim gjendje magazine” që zbatohej
më parë te ne, kontabilizimi i faturës ndahej në dy pjesë. Në pjesën e parë fatura e blerjes
kontabilizohej si shpenzim, sikur të ishin artikuj që nuk magazinohen, dhe në pjesën e dytë
regjistrohej hyrja në inventar (duke anuluar shpenzimin e blerjes), nëpërmjet kreditimit të
llogarisë 603 “Ndryshim gjendje në magazinë”.

Më konkretisht sipas kësaj skeme regjistrimi në ditar i këtij rasti (Rasti 6) do të ishte:

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
11 15 / 04 FB …2 15 / 04 Blerje materiale të para, 2 pako CD 611 1000

Blerje material konsumi, bojë printeri 606 5000

Shteti TVSH e zbritshme 4456 1200

Furnitori Infosoft Systems 401 7200

FHM Hyrje materiale në magazinë 311 1000

Ndryshim gjendje magazine 60311 1000

12 17 / 06 UXY 003 17/06 Banka likuidimi i faturës Nr …2 Dt 15/ 04 512 7200

Furnitori Infosoft Systems 401 7200

Totali 14400 14400

76
 Regjistrimi i hyrjes në inventar bëhej, shpesh, me regjistrimin e fletë hyrjes në magazinë.

Rasti 7: Faturë me aktive afatgjata

Nëse fatura përmban aktive afatgjata, ajo në asnjë rast nuk konsiderohet si shpenzim, por
si hyrje në inventar (në llogarinë përkatëse të aktiveve afatgjata, klasa 2).

Le të shohim rastin e faturës në vijim:

Shënim:
Mallrat do të përdoren për nevojat e vetë ndërmarrjes « IMB » për një afat mbi 1 vit.

Regjistrimi në ditarin e ndërmarrjes IMB:

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
15 17 / 03 FB ...5 19 / 03 Blerje pajisje informatike kompjuter e printer 2182 200500
Shteti TVSH e zbritshme 4456 40100
Furnitori 404 240600
Totali 240600 240600

Shpjegime:
o Regjistrimi prek llogarinë 2182 “Pajisje informatike” e klasës (2) të aktiveve
afatgjata dhe jo si në rastet e tjera që prekte llogari shpenzimesh (klasa 6) apo
llogari inventari (klasa 3).
o Në vend të llogarisë 401 "furnitorë për mallra e shërbime" është përdorur llogaria
404 “furnitorë për aktivet afatgjata”.
o Nëse pagesa e faturës do të ishte direkte, në vend të furnitorit 404, do të vihej
llogaria e bankës 512 nga bëhet pagesa.

77
3. VEPRIMET QË LIDHEN ME SHITJEN

i. Cikli i dokumenteve të Shitjes

Veprimi i shitjes kalon në etapa të ngjashme me ato të blerjes:

- Oferta
- Urdhër-Shitja
- Fletë-Shoqërimi (Dokument Livrimi)
- Faturë Shitjeje

Veprimet, që kryhen me dokumentet e mësipërme, përbëjnë Ciklin e Shitjes.

Fatura: Baza për regjistrimin e veprimeve të Shitjes

Në ciklin e shitjes përfshihen edhe:

Arkëtimi i shumës së faturës, që përgjithësisht bëhet me dokument të veçantë (nga

Banka apo nga Arka).

Fletë Dalje nga Magazina (FDM) - me të cilën magazinieri vërteton daljen e mallit nga
magazina dhe dorëzimin e tij personit marrës. FDM konsiderohet si dokument i brendshëm
dhe në përgjithësi ashtu si FHM nuk kontabilizohet.

ii. Kontabilizimi i Veprimeve të Shitjes

Regjistrimi i veprimeve të shitjes ndjek të njëjtën logjikë si te veprimet e blerjes, por në

vend që të regjistrohen veprimet në llogaritë e klasës 6, ato regjistrohen në llogaritë e
klasës 7 dhe për TVSH-në në vend të llogarisë 4456 përdoret llogaria 4457.

Le t’u rikthehemi faturave që përdorëm në veprimet e blerjes nga IMB dhe të shikojmë se
si ato regjistrohen në llogaritë e ndërmarrjes «Infosoft Systems» për të cilën ato shërbejnë
si Fatura Shitjeje.

Si në rastin e blerjes, edhe në rastin e shitjes, kontabilizimi varet nga: mënyra e pagesës,
lloji i zbritjes, lloji i artikullit.

78
a Varësia nga mënyra e pagesës

Rasti 1: Faturë direkt e pagueshme

I referohet faturës së mësipërme si te Rasti 1 i blerjes pa zbritje dhe me pagesë direkte
me marrjen e mallit. Pra, faturë shitjeje mallrash (1 pako CD) me vleftë shitjeje pa TVSH
550 lekë dhe TVSH 110 lekë); pa zbritje me pagesë direkte; të cilat janë në inventar me
një kosto blerjeje prej 460 lekë.

Në këtë rast, veprimi i shitjes (livrimi dhe pagesa) regjistrohet vetëm një herë mbi bazën e
faturës, meqenëse pagesa bëhet njëkohësisht me marrjen e faturës.

Përgjithësisht, Fatura e Shitjes (FS) është dokumenti që njëkohësisht justifikon daljen e

mallit nga inventari (shpenzimin e tij); prandaj duhet të pasqyrohet edhe kjo dalje.

Në ditar evidentohet:
- çmimi i shitjes pa taksa.
- vlefta e TVSH-së së mbledhur.
- vlefta që duhet paguar dhe që paguan klienti në dorë.
- shpenzimi i kostos së blerjes së mallit me të cilin ishte inventarizuar dhe bëhet
pakësimi i inventarit.

Regjistrimi në ditarin e “Infosoft Systems“

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
…1 12 / 04 FS …1 12 / 04 Shitje mallra, 1 pako CD me 10 copë 705 550
Shteti TVSH e pagueshme 4457 110
Arka 531 660
Inventarë, dalje malli i shitur 35 460
Shpenzime blerje malli 605 460
Totali 1120 1120

Sqarime:
o Shitja e artikujve afatshkurtër (produkte, gjysmë produkte, mallra,… ) regjistrohet
direkt në një llogari “të ardhura nga shitja” (70…). Nëngrupi i saj varet nga lloji
i artikullit.

79
 Për artikujt: produkt i gatshëm (701); produkt i ndërmjetëm (702); nënprodukte (703);
punime e shërbime (704); mall (705); …

o TVSH e Faturës së Shitjes është “TVSH e pagueshme”, prandaj shkruhet në Kredi

të llogarisë së detyrimeve ndaj shtetit.
o Pagesa e klientit kryhet direkt (“me para në dorë”), prandaj llogaria “Arka”
shërben si kundërparti në Debi (hyrje në llogari), që rrit gjendjen e saj.
o Pjesa me sfond jeshil është pjesa e daljes nga inventari si shpenzim i blerjes.
Prandaj kreditohet llogaria 35 “Mallra” për vleftën me të cilën mbahej në magazinë
artikulli (koston e blerjes që është 460 lekë) dhe debitohet si kundërparti llogaria
605 “Blerje/Shpenzime mallrash...”

Rasti 2: Faturë me afat pagese

Ky rast i referohet të njëjtës faturë Nr …2 (si te rasti 2 i blerjes më sipër); pa zbritje me
pagesë të vonuar. Faturë shitjeje mallrash (2 pako CD dhe bojë printeri) me vleftë pa
TVSH 6000 lekë dhe TVSH 1200 lekë); pa zbritje me pagesë të vonuar; që janë në inventar
me një kosto blerjeje prej 4800 lekë.

Në këtë rast, veprimi regjistrohet në dy etapa: 1) mbi bazën e faturës dhe 2) mbi bazën
e dokumentit të pagesës.

Në ditar evidentohet:
- çmimi i shitjes pa taksa.
- vlefta e TVSH-së së mbledhur.
- vlefta që duhet paguar nga klienti dhe që i korrespondon vleftës së paguar më vonë
nga ky.
- ekzistenca e një kredie dhënë klientit, me afatin e pagesës.
- shpenzimi i kostos së blerjes së mallit me të cilin bëhet pakësimi i inventarit.

80
 Regjistrimi në ditarin e «Infosoft Systems»

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
…2 15 / 04 FS …2 15 / 04 Shitje mallra, 2 pako CD dhe bojë printeri 705 6000
Shteti TVSH e mbledhur 4457 1200
Klienti IMB 411 7200
Inventarë, dalje mall i shitur 35 4800
Shpenzime blerje malli 605 4800
…3 17 / 06 UXK …3 17/06 Banka likuidimi i faturës Nr …2 Dt 15 / 04 512 7200
Klienti IMB 411 7200
Totali 14400 14400

Shpjegime:
o Regjistrimi i parë i Faturës (ref …2) ka ndryshim nga ajo e rastit 1, se në vend
të bankës, debitohet një llogari e të tretëve (Klienti) për të pasqyruar faktin që
ndërmarrja “IMB” ka një detyrim pagese.
o Njësoj si në rastin 1 (pjesa me ngjyrë jeshile), së bashku me shitjen regjistrohet edhe
dalja nga inventari si shpenzim blerjeje. Prandaj kreditohet llogaria 35 “Mallra”
për vleftën e kostos me të cilën mbaheshin në magazinë (që është 4800 lekë)
dhe debitohet me të njëjtën vlerë49 si kundërparti llogaria 605 “Blerje/Shpenzime
mallrash...”
o Regjistrimi i dytë, Urdhër Xhirim Klienti (UXK; ref …3) pasqyron veprimin e pagesës
që bën klienti “IMB” për shlyerjen e borxhit të tij ndaj ndërmarrjes “Infosoft
Systems”.

b Varësia nga lloji i zbritjes

Rasti 3: Faturë me zbritje tregtare

Le t’i referohemi të njëjtës faturë si te Rasti 3 i blerjes.

Faturë shitje mallrash (2 pako CD dhe bojë printeri) me vleftë pa TVSH 6000 lekë; me

49 Duke e konsideruar që kosto e blerjes është sa shpenzimi i blerjes.

81
zbritje tregtare 5%; vlefta me zbritje pa TVSH është 5700 lekë; vlefta e TVSH pas zbritjes
1140 lekë; me pagesë të vonuar, që janë në inventar me një kosto blerjeje prej 4800
lekë.

Regjistrimi në ditarin e ndërmarrjes «Infosoft Systems »

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
…4 17 / 04 FS …3 17 / 04 Shitje mallra, CD dhe bojë printeri 705 5700
Shteti TVSH e mbledhur 4457 1140
Klienti IMB 411 6840
Inventarë, dalje mall i shitur 35 4800
Shpenzime blerje malli 605 4800
…5 10 / 07 UXK …4 17/07 Banka likuidimi i faturës Nr …1 Dt 17/03 512 6840
Klienti IMB 411 6840
Totali 18480 18480

Shpjegime:
o Regjistrimi është i njëjtë si skemë me atë të faturës 2 në rastin e mësipërm; ndryshon
vetëm nga fakti që këtu kontabilizohen vlerat me zbritje. Si vleftë e shitjes pa
TVSH merret vlefta me zbritje (5700 lekë) dhe si vleftë e TVSH korresponduesja
e saj me zbritje (1140 lekë); me zbritje regjistrohet dhe detyrimi i klientit (6840
lekë).

Rasti 4: Faturë me zbritje financiare

I referohemi të njëjtës faturë si te Rasti 4 i blerjes. Faturë shitje mallrash (2 pako CD dhe
bojë printeri); me zbritje financiare 5%; me pagesë të vonuar; (vleftat e kostot janë po
ato të rastit 3 më sipër).

Në këtë rast, ulja do të kryhet vetëm nëse ndërmarrja (IMB) respekton pjesën e kontratës,
domethënë nëse ajo paguan para datës së parashikuar. Ulja pra nuk konsiderohet si e sigurtë
por si e mundshme dhe duhet regjistruar në një mënyrë që të lejojë korrigjim në rastin e
mosrespektimit të pagesës në avancë nga klienti.

82
 Regjistrimi në ditarin e “Infosoft Systems”50

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
…5 17 / 03 FS …4 17 / 04 Shitje mallra, CD dhe bojë printeri 705 6000
Shteti TVSH e mbledhur 4457 1140
Ulje e akorduar 50
66x 300
Klienti IMB 411 6840
Inventarë, dalje mall i shitur 35 4800
Shpenzime blerje malli 605 4800
Banka likuidimi i faturës Nr …1 Dt
…6 17 / 06 UXK …5 17/06 512 6840
17/03
Klienti IMB 411 6840
Totali 13980 13980

Shpjegime:
o Në ndryshim me rastin 3 kur zbritja ishte tregtare, këtu si vleftë shitje pa TVSH
merret ajo pa zbritje (6000 lekë); si vleftë e TVSH merret ajo me ulje dhe debitohet
një llogari shpenzimesh financiare “Zbritje e akorduar” për uljen e akorduar prej
300 lekë.
o Pjesët e tjera janë njësoj si në rastin 3.

c Varësia nga magazina

Për mallrat që magazinohen veprimi i shitjes shoqërohet me daljen nga magazina si

më sipër; sepse fatura e shitjes shërben edhe si dokument justifikues për daljen nga
magazina.

Në rastet e veçanta të shitjes së mallrave të painventarizur ose të inventarizuar me vlerë

jo të plotë bëhet pakësimi i shpenzimeve përkatëse të mallit të shitur. (Shih veprimet me
inventarin.)

50 Ulje e akorduar = Rekomandohet të jetë një llogari e veçantë 66x (dmth në klasën 6 të shpenzimeve,
grupi 6 i shpenzimeve financiare).

83
 Shënim: Mbi kontabilizimin “me ndryshim gjendje” të shitjeve.

Në kontabilizimin e shitjeve, sipas skemës “me ndryshim gjendje magazine” që zbatohej më

parë te ne, kontabilizimi i faturës së shitjes ndryshonte vetëm në pjesën e dytë (me ngjyrë
jeshile). Në këtë pjesë dalja nga inventari bëhej me kundërparti llogarinë 603 “Ndryshim
gjendje në magazinë”.

Kjo sepse, sipas kësaj skeme, të gjitha hyrjet dhe daljet nga inventari bëhen me kundërparti
llogarinë 603...”Ndryshim gjendje magazine”.
Për konkretizim, sipas kësaj skeme, regjistrimi në ditar i rastit 3 (të shitjes) do të ishte:

Regjistrimi në ditarin e ndërmarrjes ”Infosoft Systems”

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
…4 17/04 FS …3 17/04 Shitje mallra, CD dhe bojë printeri 705 5700

Shteti TVSH e mbledhur 4457 1140

Klienti IMB 411 6840

FS …1 17/04 Dalje nga magazina për shitje, CD e bojë... 351 4800

6035 4800

…5 10/07 UXK …4 17/07 Banka likuidimi i faturës Nr…1 Dt 17/03 512 6840

Klienti IMB 411 6840

Totali 18480 18480

Shpjegime:
o Siç shihet ndryshon vetëm llogaria kundërparti e llogarisë 35 “Mallra” që në vend të
llogarisë 605 “Blerje, mallra” përdoret llogaria 6035 “Ndryshim gjendje mallra…”

Shënim:
Rastet e mësipërme janë raste të shitjes së aktiveve qarkulluese. Shitja e një aktivi
afatgjatë është një rast i veçantë, që trajtohet më poshtë, mbas amortizimit.

84
4. VEPRIMET ME INVENTARIN

i. Inventari dhe Metodat e Regjistrimit

a Ç’është inventari ?

Inventaret përbëhen nga aktivet:

- e mbajtura për shitje (mallrat51, prodhimet,…); ose
- që ndodhen në procesin e prodhimit; ose
- në formë materialesh apo furnizimesh për t’u përdorur në procesin e prodhimit ose
në kryerjen e shërbimeve.

b Metodat e regjistrimit të inventarit

Për regjistrimin e veprimeve të magazinës dhe evidentimin e inventarit përdoren dy

metoda:
o Metoda e inventarit të vazhdueshëm
o Metoda e inventarit të ndërmjetëm

Metoda e inventarit të vazhdueshëm:

Sipas kësaj metode, çdo aktiv, në momentin që blihet dhe magazinohet, regjistrohet si
hyrje në inventar (kontabilitet), ndërsa kur del nga magazina regjistrohet si dalje nga
inventari.

Kjo metodë jep një gjendje faktike të inventarit në çdo çast. Kjo metodë rekomandohet
sidomos kur artikujt kanë një vlerë të konsiderueshme.

Metoda e inventarit të ndërmjetëm

Bazohet në evidentimin e gjendjes së inventarit në periudha të caktuara, në fillim të

51 Në mallrat hyjnë dhe pronat e paluajtshme (si toka, ndërtesa, …) kur ato blihen për rishitje. Në këtë rast
ato trajtohen si pjesë e inventarit.

85
periudhës dhe në fund të periudhës dhe kontabilizohet vetëm kjo gjendje dhe jo çdo
hyrje apo dalje nga magazina.

Kjo metodë e jep gjendjen e inventarit, jo në çdo çast por, periodikisht, në çastin kur
bëhet inventarizimi; zakonisht, në fund të periudhës ushtrimore. Kjo metodë përdoret
kur aktivet janë artikuj të imët e me vlerë relativisht të vogël.

c Kosto e inventarit

Në standardet e kontabilitetit, inventari (në magazinë) mbahet me kosto blerjeje apo

prodhimi dhe jo me çmimin e blerjes.

Në koston e blerjes përfshihet: çmimi i blerjes, kosto e transportit, detyrimet doganore,

siguracioni i mallit e kosto të tjera, deri në sjelljen e inventarit në vendin dhe gjendjen
që duhet.

Në koston e prodhimit përfshihen kostot direkte e ato indirekte që lidhen me atë prodhim:

b) Kosto direkte: materialet e prodhimit, pagat e punonjësve të prodhimit dhe

shpenzimet për ta (sigurimet, kompensimet, ...), humbjet teknike, firot, ...

c) Kosto indirekte: Qeraja, mirëmbajtja, ngrohja e ndriçimi, kostot inxhinierike,...

ii. Dokumentet e Magazinës

Veprimet me inventarin bazohen në dokumentet e magazinës, që janë:

1. Fletë Hyrje Magazine (FHM) – është dokumenti me të cilin ndërmarrja bën hyrje në
magazinë artikujt e blerë apo të prodhuar. Në të përshkruhen artikujt, sasia e bërë
hyrje, çmimi i magazinimit apo kostoja e prodhimit, vlefta etj. FHM plotësohet
nga magazinieri që e merr në dorëzim artikullin dhe firmoset edhe nga personi
që e sjell. Zakonisht këtij dokumenti i bashkëngjitet një kopje e dokumentit
justifikues (faturë blerjeje, fletë dalje prodhimi, …). FHM përgjithësisht nuk
kontabilizohet. Ajo kontabilizohet vetëm në rastet kur artikulli qarkullues bën
lëvizje të brendshme52duke ndryshuar klasifikimin kontabël (për shembull, nga

52 Lëvizje e brendshme quhet lëvizja nga një magazinë (vend stokim) në një tjetër pa ndryshim të gjendjes
fizike të artikullit.

86
 material konsumi që nuk magazinohet në material që magazinohet; nga gjendje te të
tretët në gjendje në magazinë; nga materiale të para në mall dhe anasjelltas; ...).

2. Fletë Dalje Magazine (FDM) – është dokumenti me të cilin ndërmarrja bën dalje nga
magazina artikujt për shitje, për prodhim, për shërbim apo për në ndonjë magazinë
tjetër. FDM ka përmbajtje të njëjtë me FHM, por për artikujt që dalin. Plotësohet
nga magazinieri dhe firmoset edhe nga personi që e merr në dorëzim artikullin.
Zakonisht këtij dokumenti i bashkëngjitet një kopje e dokumentit justifikues
(faturë shitjeje, urdhër i brendshëm, …). FDM përgjithësisht nuk kontabilizohet.
Ajo kontabilizohet vetëm në rastet kur kontabilizohet dhe FHM.

3. Fletë Inventari (Magazine) (FIM) - është dokumenti që përdoret për të kryer

inventarizimin në magazina, njësi shitje e prodhimi, periodikisht ose në rastet kur
kërkohet të verifikohet gjendja fizike (faktike). FIM përdoret edhe për kontabilizimin
e inventarit sipas “metodës së inventarit të ndërmjetëm”. Në mbyllje të ushtrimit
kjo është një kërkesë e detyrueshme e standardeve të kontabilitetit. Verifikimi i
gjendjes dhe plotësimi i FIM kryhet nga një komision i përbërë prej të paktën 3
vetësh.

4. Proces Verbal (Magazine) (PVM) - është dokumenti që përdoret për të evidentuar

dëmtimet, diferencat, vjedhjet në magazinë. PVM kontabilizohet kur këto diferenca
kanë ndikim në gjendjen e pasurisë së ndërmarrjes.

Këto janë 4 dokumentet më të përdorshme për lëvizjet e inventarit. Ka dhe dokumente

të tjera të kombinuar si:

- Fletë Hyrje Faturë53 (FHF) që luan rolin e FHM dhe të FB, në rastet kur nuk ka
faturë blerjeje.

- Fletë Dalje Faturë54 (FDF) që luan rolin e FDM dhe të FS, përdoret në rastet kur
magazina luan edhe rolin e pikës së shitjes.

Përveç këtyre, ka dokumente të tjera (jo kontabël) ndihmëse të administrimit fizik të

gjendjes së inventarit, si: Regjistri i Magazinës55, Kartela e Artikullit56, ...

53 Fletë Hyrje Faturë – quhet dhe Fletë Hyrje e Jashtme.

54 Fletë Dalje Faturë – quhet dhe Fletë Dalje e Jashtme.
55 Regjistri i Magazinës - ku regjistrohen FHM dhe FDM për evidentimin e tyre.
56 Kartela e Artikullit - ku regjistrohen të gjitha hyrjet e daljet e një artikulli.

87
a Fletë Hyrja e Magazinës (FHM)

FHM, ashtu si fatura, përbëhet nga dy pjesë: nga “koka” dhe nga “trupi” ku secila përmban
informacione të domosdoshme për regjistrimin e saktë të saj.

Koka: përmban informacione identifikuese (nr., datë, njësinë ekonomike apo magazinën,...)
për dorëzuesin dhe marrësin në dorëzim, destinacionin, referimin e dokumentit justifikues
(faturën,...).

Trupi: përmban sasinë e artikujve, koston e magazinimit për njësi, vleftën totale të
artikullit dhe totalin e të gjithë artikujve që përfshin dokumenti.

Shembull Fletë Hyrje

Shoqëria “IMB” bën hyrje në magazinë materialet (CD dhe bojë printeri) të blera me
faturën 001 te shoqëria Infosoft systems. Për këtë magazinieri i “IMB” plotëson Fletë
Hyrjen e mëposhtme:

Subjekti FLETE - HYRJE Adresa ku shkon malli

Instituti i Modelimeve në
Biznes Nr. 1 Date 18.04.2007 Magazina nr. 1
Emri mbiemri pers. te Lloji e targa
autoriz mjeti trans

Nr. Emertimi i mallit Njesia Sasia Çmimi Vlefta

1. Pako me 10 CD Pako 2 475 975

975
Emri Mbiemri e Magazinieri Marresi ne dorezim Transportuesi Llogaritari
nenshkrimi

88
b Fletë Dalja e Magazinës (FDM)

FDM është krejt e ngjashme me FHM si në formë dhe në përmbajtje. Në të shënohen

artikujt që dalin nga magazina. Madje kur ka lëvizje nga një magazinë në tjetrën FDM e
njërës shërben si FHM për tjetrën.

c Dokumente të tjera të magazinës

FHF dhe FDF janë të ngjashme në formë, përkatësisht me FB dhe FS, sepse trupin e kanë
të njëjtë; te koka ka ndonjë informacion plus me që shërbejnë dhe për magazinën.

FIM dhe PVM janë dokumente që ngjajnë me FHM me specifikat përkatëse. Qëllimi është
evidentimi i gjendjes fizike dhe kontabile të inventarit, sipas artikujve apo i ndryshimeve
që ka pësuar ai. Janë dokumente që plotësohen me komision.

iii. Kontabilizimi i Hyrjeve në Inventar

Veprimi i blerjes së një artikulli shoqërohet me veprimin e hyrjes së tij në magazinë,

përgjithësisht, me çmimin e blerjes. Mirëpo hyrja në inventar kërkohet të bëhet me
koston e blerjes ndaj kontabilizimi i hyrjes në magazinë duhet të jetë i tillë që vlefta e
artikullit në inventar të rëndohet dhe me shpenzimet e tjera përkatëse të blerjes.

Rasti 1: Vlerësimi fillestar. Hyrje e mallrave në magazinë

Shembull: Infosoft Systems blen në import (si mall) me Faturën Nr. 6 Datë 21/05, dy
printera me 90 € copa (2 x 90 = 180 euro = 22050 lekë; kursi 122,5 lekë/euro). Për
çdoganimin e tyre (me FLD Nr ...1 Dt 29/ 05) paguan Taksë dogane 3000 lekë dhe TVSH
4410 lekë, që likuidohen në vend me Çek Bankar. Përveç këtyre i detyrohet transportuesit
për transportin 2000 lekë (Faturë shërbimi Nr ...1, Datë 25/05)

Le të shohim si regjistrohet hyrja në inventar e printerave.

89
 Regjistrimi në ditarin e Infosoft Systems

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
7 29 / 05 FLD …1 29/05 Shteti TVSH e zbrit. (2 printerat në Doganë) 4456 4410
Taksa, tarifa doganore 632 3000
ÇYB …4 10/07 Banka likuidimi i FLD Nr …1 Dt 29 /05 512 7410
8 29/05 FB ...1 25/05 Shpenzim, transport malli për blerje printeri 6271 2000
Detyrim ndaj transportuesit (furnitor) 401 2000
9 29 / 05 FB …6 21 / 05 Blerje dy printera 35 22050
Furnitori 401 22050
10 29/05 FK 001 29 / 05 Transferim shpenzime doganore për printera 632 3000
Transferim shpenzime transporti printera 6271 2000
Kosto blerje dogane e transport printera 35 5000
Totali 36460 36460

Shpjegime:
o Transaksioni i parë (ref 7) bazohet në Fletëdoganimin57 (FLD) dhe në Çekun bankar
(ÇYB). Mbi bazën e FLD debitohet llogaria 632 “Shpenzime, taksa e tarifa doganore”
për vleftën e taksës doganore të paguar (3000 lekë) si dhe llogaria 4456 “Shteti,
TVSH e zbritshme” për vlerën e TVSH, sepse për mallrat e importit përllogaritet nga
Dogana. Meqë pagesa e këtyre detyrimeve bëhet e menjëhershme (me Çek bankar)
si kundërparti është kredituar llogaria “Banka” për shumën e paguar në doganë
(7410 lekë).
o Transaksioni i dytë (ref 8) pasqyrohet me regjistrimin e faturës së transportuesit
(FB), që njihet si shpenzim transporti për blerje (Debitohet llogaria 632 “Shpenzime
transporti për blerje”) dhe si detyrim pagese që ndërmarrja i ka transportuesit
(Kreditohet llogaria 401 “Furnitori”).
o Transaksioni i tretë (ref 9) bazohet në faturën e blerjes (FB) të printerave, që
fillimisht do magazinohen për shitje, ndaj debitohet llogaria 35 “Mallra” dhe
kreditohet llogaria 401 “Furnitori” për të evidentuar detyrimin që kemi për
likuidimin e kësaj fature.
o Transaksioni i katërt (ref 10) nuk bazohet drejtpërdrejt në ndonjë faturë, por në

57 Fletëdoganimi – është dokumenti që lëshon Dogana për çdoganimin e mallit, në të cilin shënohen detyrimet
që mbahen në doganë (taksa Doganore, Akcisa, TVSH).

90
 përllogaritje të brendshme. [Veprime të tilla transferimi dhe korrigjimi kryhen
formalisht me Fletë Kontabël (FK)]. Ky transaksion pasqyron transferimin e
shpenzimeve të taksës doganore dhe të transportit të printerave nga llogaritë e
tyre të shpenzimeve në llogarinë inventar, si pjesë përbërëse e kostos së blerjes.
Ndaj kreditohen llogaria 632 “Shpenzime, taksë doganore” dhe llogaria 6271
“Shpenzime transporti….” dhe debitohet llogaria 35 “Mallra” për shumën e tyre
5000 lekë. Me fjalë të tjera me këtë veprim anullohet shpenzimi i doganës dhe
shpenzimi i transportit dhe vlefta e tyre bashkohet me vleftën e printerave në
llogarinë “mallra”.
o Transaksioni tretë dhe i katërt (ref 9 e 10 me ngjyrë jeshile) i përkasin të dyja
hyrjes në magazinë të printerave dhe së bashku përbëjnë koston e plotë.

Vini re!
Taksa e doganës dhe shpenzimet e transportit të printerave mund të ishin kontabilizuar që
në fillim (ref 8 dhe ref 9) në debi të llogarisë 35 “Mallra”. Mirëpo ne preferuam skemën
e mësipërme, sepse shpërndarja e këtyre shpenzimeve dytësore të blerjes, në shumicën e
rasteve, bëhet në një fazë të dytë, mbasi shqyrtohen të gjitha shpenzimet dhe të gjithë
artikujt që përfshihen në to.

iv. Vlerësimi i Kostos së Inventarit

Në përgjithësi, për të llogaritur koston e daljes nga inventari të artikullit dhe për të
vlerësuar koston e gjendjes së inventarit, rekomandohen këto metoda:

- Mesatarja e ponderuar
- FIFO58 (“hyrje e parë, dalje e parë”)
- LIFO59 (“hyrje e fundit, dalje e parë”).

o Mesatare e ponderuar
Kosto e daljes së artikujve llogaritet si mesatare e ponderuar e gjendjes në fillim
dhe hyrjeve të tyre (të blera ose të prodhuara) gjatë periudhës. Kjo metodë është
aktualisht më e rekomanduara.

58 FIFO – Është shkurtimi i fjalëve angleze “First In, Fist Out”

59 LIFO - Është shkurtimi i fjalëve angleze “Last In, Fist Out”

91
 o FIFO (“hyrje e parë, dalje e parë”)
Sipas kësaj metode supozohet se elementet që janë blerë në fillim shiten apo dalin nga
njësia të parët. Për këtë arsye, në fund të periudhës, elementet gjendje e inventarit
janë ato që janë blerë apo prodhuar më të fundit.

o LIFO (“hyrje e fundit, dalje e parë”)

Sipas kësaj metode supozohet se elementet që janë blerë në fund shiten apo dalin
nga njësia të parët. Në fund të periudhës, gjendje janë elementet që janë blerë apo
prodhuar në fillim. Kjo metodë përdoret vetëm në raste specifike.

Shembull
Në magazinën e Infosoft Systems, gjendja e artikullit «CD» më 1 janar 2007 ishte 50 copë
me vleftë gjithsej 2000 lekë; gjatë janarit u kryen këto veprime:
5 janar Infosofti bleu 2000 copë me 35 lekë/copa ;
14 janar shiti 1600 copë ;
22 janar shiti 200 copë ;
25 janar bleu 2500 copë me 32 lekë/copa ;
28 janar shiti 1500 copë.

Le të llogarisim gjendjen e artikullit CD në magazinë duke bërë regjistrimet e lëvizjeve

(hyrje, dalje) në kartelën e këtij artikulli.

a) Sipas metodës së “Mesatares së Ponderuar”

Kartela e Artikullit “CD

Nr Hyrjet Daljet Gjendje

Data
Rend Sasi Çmim Vleftë Sasi Çmim Vleftë Sasi Çmim Vleftë
- 01.01.07 100 40 4000 100 40.0 4,000.0

1 05.01.07 2000 35 70000 2100 35.2381 74,000.0

2 14.01.07 1600 35.2381 56,381.0 500 35.2381 17,619.0

3 22.01.07 200 35.2381 7,047.6 300 35.2381 10,571.4

4 25.01.07 2500 32 80000 2800 32.3469 90,571.4

5 28.01.07 1500 32.3469 48,520.4 1300 32.3469 42,051.0

92
Sqarime:
o Në hyrje artikujt regjistrohen njësoj, në të gjitha metodat, me çmimin njësi sa
kostoja e blerjes.
o Në dalje artikujt regjistrohen me çmimin njësi, që llogaritet60 nga pjesëtimi i
«Vleftë Gjendje» me «Sasi Gjendje».
o Mund të provohet lehtë se çmimi mesatar i gjendjes nuk ndryshon, kur regjistrojmë
një dalje të artikullit; ai mund të ndryshojë vetëm kur regjistrojme një hyrje.

b) Sipas metodës “FIFO»

Kartela e Artikullit “CD” me FIFO

Nr Hyrjet Daljet Gjendje

Data
Rend Sasi Çmim Vleftë Sasi Çmim Vleftë Sasi Vleftë
- 01.01.07 100 40 4000 100 4,000
1 05.01.07 2000 35 70000 2100 74,000
2 14.01.07 100 40 4,000 2000 70,000
1500 35 52,500 500 17,500
3 22.01.07 200 35 7,000 300 10,500
4 25.01.07 2500 32 80000 2800 90,500
5 28.01.07 300 35 10,500 2500 80,000
1200 32 38,400 1300 41,600

Sqarime:
o Në dalje, me metodën FIFO, artikujt regjistrohen me çmimin njësi sa hyrja më e
parë. Prandaj sasia e daljes prej 1600 copë është ndarë në dy pjesë (100 copë me
40 lekë, me çmimim e gjendjes së datës 01.01.07 dhe 1500 copë me 35 lekë me
çmimin e hyrjes së parë).
o Në përfundim gjendja në sasi është e njëjtë, me të dyja metodat, por në vleftë ajo
ndryshon. Në rastin e metodës "FIFO" vlefta është sa çmimi i blerjes së fundit, 32
lekë/copë.

60 Llogaritet - si mesatare e ponderuar, te kolona nr. 10 e Kartelës së Artikullit.

93
v. Kontabilizimi i Daljeve nga Inventari

Nëse shitet një artikull i magazinuar, shitja duhet të shoqërohet edhe me daljen nga
inventari, sepse vetëm kur del nga inventari ai trajtohet si shpenzim. Kjo dalje bazohet
në Faturën e shitjes (FS).

Rasti 2: Dalja jashtë përdorimit

Le ta zëmë se gjatë qëndrimit në magazinë është dëmtuar një “printer”, i cili në bazë të
proces verbalit të magazinës (PVM) përkatëse (dhe FDM) bëhet dalja nga inventari.

Në rastet kur kemi disa hyrje e dalje në inventar, dalja bëhet duke e vlerësuar koston
njësi me njërën nga metodat e vlerësimit të inventarit (mestare të ponderuar, FIFO etj.)
në përputhje me udhëzimet specifike kontabile. Përgjithësisht rekomandohet “mesatarja
e ponderuar”.

Kostua e plotë e printerit me të cilin është regjistruar në inventar është 13525 lekë
[(22050 + 5000) /2].

Regjistrimi në ditarin e Infosoft Systems:

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
…11 12 / 04 FDM …1 17 / 06 Dalje jashtë përdorimit e printerit 35 13525
Shpenzim blerje malli 605 11025
Shpenzim, taksë dogane 632 1500
Shpenzim, transport për blerje 6271 1000
Totali 13525 13525

Shpjegime:
o Dalja nga inventari pasqyrohet duke kredituar llogarinë 35 “mallra”, me koston e
plotë të blerjes 13525 lekë.
o Kjo dalje përbën një shpenzim për ndërmarrjen që përbëhet nga: vlefta e blerjes
11025 (= 22050/2) lekë, taksa e doganës 1500 (= 300/2) lekë, shpenzimi i transportit
1000 ( = 2000/2) lekë; prandaj me këto vlera debitohen llogaritë përkatëse 605;
632 dhe 6271.

94
 Shënim: Mbi kontabilizimin “me ndryshim gjendje” të hyrje-daljeve nga magazina.

Kontabilizimi i hyrje-daljeve nga inventari, sipas skemës “me ndryshim gjendje magazine”
që zbatohej më parë te ne, bëhej sipas skemës:

Hyrja në magazinë e mallrave

Debi llogaria 35 “Mallra”
Kredi llogaria 6035 “Ndryshim gjendje magazine mallra”

Dalja nga magazina e mallrave

Debi llogaria 6035 “Ndryshim gjendje magazine mallra”
Kredi llogaria 35 “Mallra”
Kjo skemë në mënyrë analoge përdoret dhe për “materiale të para”, “produkte” etj.; duke
zëvendësuar llogarinë 35 “mallra” me llogarinë përkatëse të inventarit (31, 34, etj.) dhe
llogarinë 6035 me llogaritë përkatëse (6031,6034 etj.)

Po nëpërmjet llogarisë 603 “Ndryshim gjendje magazine” bëhej edhe kalimi nga llogaria e
shpenzimeve në llogarinë inventar i shpenzimeve të kostos së artikullit që magazinohej.

vi. Veprime të tjera me inventarin

a Rakordimi me gjendjen fizike

Gjendja e inventarit në kontabilitet duhet të rakordohet periodikisht me gjendjen faktike

të tij, pavarësisht nga metoda me të cilën është vlerësuar (FIFO, mesatare).

Diferencat që rezultojnë nga inventarizimi kontabilizohen në varësi të natyrës së tyre

(shkakut nga kanë ardhur).

b Rakordimi me vlerën e tregut

Në mbyllje të vitit ushtrimor, përveç rakordimit të gjendjes fizike, duhet të bëhet

ballafaqimi i vlerës së stokut me vlerën e tregut. Gjendja e inventarit duhet të rivlerësohet
me vlerën neto të realizueshme61 nga shitja e tij, nëse kjo vlerë është më e vogël se
kostua me të cilën është mbajtur në kontabilitet. (shih më poshtë, provizioni i stokut.)

61 Vlera e realizueshme e shitjes – është vlera nëse do të shitej me cmimin e tregut duke i zbritur asaj
shpenzimet e shitjes

95
5. VEPRIMET E ARKËTIMIT DHE TË PAGESËS
Ndër veprimet më të shpeshta janë ato të Arkëtimeve dhe të Pagesave që bëhen nëpërmjet
bankës ose arkës së ndërmarrjes.

Tendenca është që të gjitha veprimet e pagesave dhe të arkëtimeve të bëhen nëpërmjet

Bankës; ka madje kufizime tatimore për pagesat “në dorë“ 62 (aktualisht deri 300000
lekë).

i. Dokumentet e Bankës dhe të Arkës

a Dokumentet e Bankës

Dokumentet bazë të veprimeve me bankën janë: Çeku, Urdhër Xhirimi, Arkëtim Banke.

1. Çeku – është dokumenti që përdoret për tërheqjen e parave “në dorë“ nga llogaria
bankare. Mbi bazën e tij banka panguan personin, emri i të cilit është shënuar në
çek, me shumën që shënohet në të.

2. Urdhër Xhirimi – është dokumenti që përdoret për xhirimin e parave nga një llogari
bankare në një llogari bankare tjetër. Urdhër Xhirimi ynë (UXY) është urdhri që ne
i japin bankës për të xhiruar para (paguar) nga llogaria jonë bankare në llogarinë
bankare të një tjetri. Urdhër Xhirimi i tjetrit (UXT) është ai i bërë nga një tjetër
për të xhiruar (derdhur) para nga llogaria e tij në llogarinë tonë bankare.

3. Arkëtim Banke - është dokumenti që vërteton derdhjen e parave “cash”, në

llogarinë e ndërmarrjes në bankë, nga vetë ajo apo nga ndonjë person tjetër. Ky
dokument lëshohet nga banka në momentin e derdhjes së parave.

62 “Në dorë” = “Cash”

96
Shembull Çek Bankar

Shembull Urdhër Xhirimi

97
b Dokumentet e Arkës

Dokumentet bazë të arkës janë: Mandat Arkëtimi(MA) dhe Mandat Pagesa(MP)

Secili prej tyre mbahet në blloqe në tri kopje, me numër rendor, pa korrigjime apo mundësi
fshirjeje. Rekomandohet të mbahen blloqe me vete, jo vetëm arkëtimet nga pagesat, por
edhe sipas llojit të monedhave.

1. Mandat Arkëtimi – vërteton hyrjen e parave në Arkë. Ai duhet të nënshkruhet nga

arkëtari, që vërteton marrjen e shumës në dorëzim, dhe personi që derdh paratë.

2. Mandat Pagesa (MP) - vërteton daljen e parave nga Arka. Ai zakonisht shoqërohet
me urdhrin e pagesës që lëshohet nga administratori ose i ngarkuari i tij. MP duhet
të nënshkruhet nga arkëtari, nga personi që merr paratë dhe në raste të përcaktuara
edhe nga administratori ose i ngarkuari i tij.

Shembull Mandat Pagese

c Kërkesa specifike të likuiditetit

Veprimet me paratë (hyrje daljet në arkë e në bankë) kanë disa kërkesa specifike në
kontabilitet:

98
Një monedhë - një llogari: vleftat në dy monedha të ndryshme (USD, Euro, ALL,…) nuk
mund të mbahen në të njëjtën llogari. Ato duhet të regjistrohen në llogari të veçanta.

Një dokument - një njësi: Kalimet nga një arkë në një tjetër, xhirimet nga një bankë në një
tjetër apo nga banka në arkë e anasjellas nuk mund të bëhen me një dokument të vetëm.
Secila njësi arke apo banke duhet të ketë dokumentin e saj.

ii. Veprimet me Bankë

Disa veprime të arkëtimeve dhe pagesave ne i trajtuam së bashku me Faturat e Blerjes

dhe të Shitjes. Më poshtë po rendisimin disa veprime të tjera tipike që ndeshen më shpesh
dhe mënyrën e regjistrimit të tyre.

Rasti 1. Arkëtim fature në monedhë të huaj

“IMB” i shet një klienti të huaj programin “Kontabiliteti Alpha“ dhe, sipas marrëveshjes,
bazë për likuidimin do të merret vlefta e faturës në euro (300 Euro). Kur kryhet pagesa e
saj, pas një muaji, kursi i monedhës ka ndryshuar nga 120 lek/euro që ishte në datën e
faturës në 125 lek/euro në datën e arkëtimit.

Regjistrimi në ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
16 23 / 06 FS 007 23 / 06 Shitje program “Kontabiliteti Alpha” (300 € ) 701 36000
Detyrimi i klientit të huaj 411 36000
17 22 / 07 UXK 001 22 / 07 Arkëtim nga klienti i huaj për likuidim fature 512 37500
Likuidim detyrimi sipas faturës 411 36000
Fitim nga ndërrimi i kursit të monedhës 769 1500
Totali

Sqarime:
o Në pjesën e parë (ngjyrë gri) është regjistrimi i faturës së shitjes (FS) së cilës i
referohet arkëtimi. Të ardhurat dhe detyrimi vlerësohen me kursin në datën e
faturës; pra 300*120 = 36000 lekë.

99
 o Në këtë rast nuk ka TVSH të Shitjes (sepse eksportet përjashtohen).
o Në pjesën e dytë pasqyrohet regjistrimi i pagesës së klientit (arkëtim për shitësin)
që kryhet nëpërmjet Llogarisë Bankare. Vlefta e saj, gjithashtu, konvertohet me
vleftën në datën e kryerjes së veprimit (UXK). Si arkëtim, debitohet llogaria bankare
me vleftën 300*125 = 37500 Lekë.
o Diferenca prej 1500 lekë (midis detyrimit 36000 lekë dhe arkëtimit 37500 lekë)
është nga ndryshimi i kursit të këmbimit (klienti e ka shlyer detyrimin prej 300 €).
Kur ndryshimi i kursit e rrit gjendjen (arkëtohen më shumë), ai konsiderohet si fitim
dhe kreditohet llogaria 769 “Fitim nga shkëmbimet valutore”. Në rast të kundërt,
konsiderohet si humbje dhe debitohet llogaria 669 “Humbje nga shkëmbimet
valutore”63.

Rasti 2. Pagesë për Fatura në monedhë të huaj

Infosoft Systems shlyen detyrimin ndaj furnitorit të printerave të importuar. Fatura është
në Euro (Faturën Nr. 6, Datë 21/05, dy printera me 90 € copa (2 x 90 = 180 euro = 22050 lekë;
kursi 122,5 lekë/euro). Pagesa bëhet, pas një muaji, kur kursi i monedhës ka ndryshuar.
(Nga 122.5 lekë/euro që ishte në datën e faturës në 125 lekë/euro në datën e pagesës).

Regjistrimi në ditarin e Infosoft Systems

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
9 29 / 05 FB …6 21 / 05 Blerje dy printera 35 22050
Furnitori 401 22050
12 28 / 06 UXY 003 28 / 06 Paguar për blerje printera 180 € 512 22500
Likuidim i detyrimit të furnitorit të printerave 410 22050
Humbje nga ndërrimi i kursit të monedhës 669 450
Totali

Sqarime:
o Në pjesën e parë (ngjyrë gri) është regjistrimi i mëparshëm i faturës (FB) së cilës
i referohet pagesa. Detyrimi është vlerësuar me kursin e datës së faturës; pra

63 Llogaria 669 “Humbje nga shkëmbimet valutore” e ka pas numrin 666; ndërsa llogaria 769 “Fitim nga
shkëmbimet valutore e ka pasur numrin 766.

100
 180*122,5 = 22050 lekë.
o Vini re! Fatura është regjistruar kur është marrë dhe jo në datën e faturës (tetë ditë
më vonë). Njihen rastet kur data e regjistrimit nuk përputhet me datën e faturës.
Prandaj është e nevojshme të evidentohen të dyja datat: data e regjistrimit dhe
data e faturës (dokumentit).
o Në pjesën e dytë pasqyrohet pagesa që i bëhet furnitorit nëpërmjet Llogarisë
Bankare. Vlefta e saj 180 Euro regjistrohet në kredi të llogarinë 512 “bankë” e
konvertuar me kursin pagesës 125 lekë/ euro, pra 22500 (= 180 x 125) lekë.
o Me pagesën prej 180 Euro detyrimi ndaj furnitorit konsiderohet i shlyer; mirëpo ky
detyrim njihej mbi bazën e kursit të faturës prandaj llogaria e furnitorit duhet të
debitohet me 22050 ( = 180 x 122,5) lekë.
o Diferenca prej 450 lekë, e shkaktuar nga ndryshimi i kursit të këmbimit, e pakëson
gjendjen e parave, prandaj konsiderohet si humbje nga kursi i këmbimit dhe
debitohet llogaria 669 “Humbje nga shkëmbimet valutore”.

Rasti 3. Pagesë për shpenzime me komision bankar64

IMB, në rastin e pagesës së energjisë elektrike, përveç detyrimit (që sipas faturës së KESH
është 15000 lekë me TVSH) mbahet dhe komision bankar (200 lekë).

Regjistrimi në ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
18 20 / 07 UXY 004 20 / 07 Likuidim i KESH-it, muaji qershor me komision 512 15200
Paguar energjia elektrike muaji mars 604 12500
Shteti TVSH e zbritshme 4456 2500
Shpenzime për shërbime bankare 628 200
Totali 15200 15200

Sqarime:
o Llogaria “Banka” kreditohet për të gjithë shumën 15200 lekë (vleftë faturë +
komision bankar).

64 Komision Bankar – Është një tarifë shërbimi (shpenzim) që mban banka për disa lloj shërbimesh.

101
 o Me vleftën e detyrimit, sipas faturës së KESH (12500), debitohet direkt një llogari
shpenzimesh (604 “Blerje energji, avull, ujë”) dhe me vlerën e TVSH së faturës
(2500) llogaria përkatëse (4456 “Shteti TVSH e zbritshme”).
o Shpenzimet për shërbimet bankare evidentohen më vete. Ndaj, me vleftën e
komisionit bankar 200 lekë është debituar llogaria 628 “Shërbime Bankare”.
o Kështu veprohet dhe për ujin, telefonin, postën e mjaft shërbime të tjera, nga të
tretë, me të cilët nuk mbahet kartelë llogarie e veçantë.

Kujdes! Për “shërbimet e tjera” llogaria mund të ndryshojë sipas klasifikimit: për telefonin
e postën 626; për qiranë 613, për transport 627,…

iii. Veprimet me Arkën

Veprimet me arkën janë krejt të ngjashme me ato të bankës; mjafton të zëvendësojmë

llogarinë 512 “Banka“ me llogarinë 531 “Arka“.

Ndodh, sidomos në veprimet me arkën, që një dokument (MA ose MP) të përmbledhë disa
transaksione që prekin llogari të ndryshme. Për shembull:

Rasti 4. Pagesë për shërbime me tatim në burim

“IMB” paguan një punonjës të jashtëm për një punë të bërë prej tij dhe, sipas ligjit, i
mban tatimin në burim 10 %. Arkëtari nuk pret një MP (për pagën e punës 40000 lekë)
dhe pastaj një MA (për tatimin në burim 4000 lekë) por i përmbledh këto veprime në një
MP të vetme (36000 lekë) duke përshkruar secilin prej tyre.

Regjistrimi në ditar e IMB

Dok Justifikues Vlefta
Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
19 20 / 07 MP 002 20 / 07 Paguar Z. Alban për punën e kryer 531 36000
Shpenzuar për punonjës të jashtëm 621 40000
Shteti - Tatim në burim, punonjës i jashtëm 442 4000
Totali 40000 40000

102
Sqarime:
o Llogaria “Arka” kreditohet për 36000 (= 40000 - 4000) lekë që efektivisht kanë dalë
nga arka dhe i ka marrë punonjësi.
o Si shpenzim, firmës i njihet e gjithë shuma 40000 lekë, me të cilën debitohet
llogaria 621 “Personel nga jashtë ndërmarrjes”, sipas marrëveshjes që ka bërë me
punonjësin.
o Ndërmarrja i mban punonjësit të jashtëm “Tatimin në burim”. Ky tatim nuk është
shpenzim për ndërmarrjen; ai është një detyrim që ka punonjësi ndaj shtetit. Shteti
ka ngarkuar ndërmarrjen që t’ia mbajë këtë detyrim punonjësit; prandaj është
kredituar (me vlerën 4000 lekë) llogaria 442 “Shteti- tatime e taksa të ndaluara nga
të ardhurat e punonjësve …”.

Rasti 5. Pagesë për disa lloje shpenzimesh

“IMB” blen furnitura65 (20000 lekë) dhe paguan për transportin e tyre (5000 lekë) të
njëjtin person66, në këtë rast ajo pret një MP të vetme.

Regjistrimi në ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta
Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
20 20 / 04 MP 002 25 / 04 Paguar furnitori për furniturat e transportin… 531 25000
Shpenzuar për blerje furnitura 606 20000
Shpenzuar për transport furnituara 6271 5000
Totali 25000 25000

Sqarime:
o Llogaria 531 “Arka” kreditohet për shumën 25000 (= 20000 + 5000) lekë që është
paguar për të dyja këto shpenzime së bashku.
o Llogaria 606 “Blerje të pastokueshme, furnitura, …” debitohet me shumën 20000
lekë, duke e ndarë nga shpenzimi tjetër për transport 5000 lekë, me të cilën
debitohet llogaria 6271 “Transport për blerje”.

65 Furnitura: Materiale e pjesë të ndryshme konsumi rrjedhës me të cilat furnizohet ndërmarrja dhe që nuk
inventarizohen. Këto quhen edhe “materiale konsumi”.
66 Person – Ky mund të jetë “Person fizik” ose “Person juridik”.

103
iv. Xhirimet e Brendshme

Xhirime të brendshme kemi kur kemi lëvizje parash nga një llogari në një tjetër llogari
likuiditeti. Ja disa shembuj:
− xhirojmë para nga një bankë në një bankë tjetër,
− tërheqim para nga një arkë dhe i derdhim në një arkë tjetër
− tërheqim nga banka dhe i arkëtojmë në arkën e ndërmarrjes dhe anasjellas.
− tërheqim nga një llogari (banke ose arke) një lloj monedhe (p.sh: Euro) i konvertojmë
në një lloj monedhe tjetër (p.sh: lek) dhe i derdhim në llogarine përkatëse.

Kontabilizimi i këtyre transaksioneve nuk duhet të bëhet direkt. Psh:

Jo kështu

Llog. 512 Llog. 531

Debi Kredi Debi Kredi

90000 90000

Kontabilizimi i tyre bëhet me kundërparti llogarinë “Xhirime të brendshme” (llog 58…).

Kjo sepse:
1. regjistrimi në një llogari likuiditeti duhet të bazohet në dokumentin e vetë njësisë
(parimi “një dokument – një njësi” ose i përgjegjësisë individuale)
2. “parimi i pavarësisë në regjistrim” kërkon që veprimi i tërheqjes së parave (p.sh:
nga banka) duhet të regjistrohet më vete, pavarësisht nga veprimi pasues i derdhjes
(p.sh: në arkë).

104
Le t’i ilustrojmë këto transaksione me dy shembuj:

Rasti 5. Tërheqje nga banka dhe derdhje në arkë

“IMB” bën një tërheqje nga llogaria e saj bankare (prej 90000 lekë) për gjendje arke në
ndërmarrje, të cilat i arkëton.

Regjistrimi në ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
21 25 / 07 ÇB 003 25 / 07 Tërheqje për gjendje arke 512 90000
Xhirime të brendshme 581 90000
22 26 /07 MA 002 26 /07 Arkëtim i tërheqjes nga banka për gjendje 531 90000
Xhirime të brendshme 581 90000
Totali 180000 180000

Sqarime:
o Veprimi i parë. Llogaria 512 “Banka” kreditohet për shumën 90000 lekë që është
shuma e tërhequr bazuar në dokumentin bankar (ÇB) dhe si kundërparti e saj
debitohet llogaria 581 “Xhirime të brendshme”.
o Veprimi i dytë. Llogaria 531 “Arka” debitohet po me shumën 90000 lekë, në bazë
të dokumentit të arkës (MA) edhe kjo si kundërparti ka llogarinë 581 “Xhirime të
brendshme”.
o Këto dy veprime janë krejt të pavarur nga njëri - tjetri; madje ato mund të bëhen
në ditë të ndryshme (regjistrimi i dytë është bërë një ditë më vonë).

Rasti 6. Tërheqje nga arka Euro dhe kthim në Lekë

“IMB” i duhen lekë për të bërë një pagesë nga arka, prandaj urdhëron nxjerrjen e një
sasie Euro (100 Euro) për t’i këmbyer në tregun e lirë dhe arkëtuar në lekë. (Kursi rrjedhës
i këmbimit të Euros gjendje në llogarinë e arkës është 124 lekë/euro, ndërsa kursi i
blerjes së saj në tregun e lirë është 121 lekë/euro)

105
 Regjistrimi në ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
23 28 / 07 MP 003 28 / 07 Nxjerrë 100 Euro për konvertim në Lekë 5314... 12400
Xhirime të brendshme 581 12400
24 28 /07 MA 003 28 /07 Arkëtim nga konvertimi i 100 euro 5311... 12100
Humbje nga shkëmbimi në treg i 100 Euro 669 300
Xhirime të brendshme 581 12400
Totali 24800 24800

Sqarime:
o Veprimi i parë bazohet në MP që pret arkëtari kur nxjerr nga arka 100 Euro. Llogaria
5314 “Arka në monedhe të huaj” kreditohet me shumën 12400 (= 100 * 124) lekë,
sipas kursit me të cilin gjendet në llogarinë e saj; si llogari kundërparti është 581
“Xhirime të brendshme”.
o Veprimi i dytë bazohet në MA që pret arkëtari kur arkëton lekët. Llogaria 5311 “Arka
në Lekë” debitohet me shumën që arkëtohet pas këmbimit, 12100 (= 100*121) lekë
sipas kursit që u këmbyen realisht.
o Diferenca e vlerës, nga ndryshimi i kursit të këmbimit të Euros, është 300 lekë (=
(124 - 121) * 100). Kjo konsiderohet humbje për ndërmarrjen prandaj debitohet
llogaria 669 “humbje nga shkëmbimet valutore”.
o Edhe ky veprim ka si kundërparti llogarinë 581 “Xhirime të brendshme”, e cila
kreditohet.

Vini re!
Llogaria “Xhirime të brendshme”, mbas xhirimit të parave, duhet të jetë zero; nëse jo,
kjo tregon që lëvizja e parave nga një llogari në tjetrën nuk ka përfunduar ose janë kryer
regjistrime në mënyre jo korrekte.

106
6. VEPRIMET ME PRODHIMIN

i. Mënyrat e trajtimit

Njësitë e Prodhimit67 ngjajnë me një lloj magazine, ku hyjnë materiale të para68 e

materiale ndihmëse, përpunohen dhe del produkti.

Për hyrjen e materialeve në njësinë e prodhimit përdoret Fletë Hyrje; ndërsa për daljen
e produktit përdoret Fletë Dalje. Këto, ndonëse janë të ngjashme me FH dhe FD e
magazinës, ngaqë lidhen me prodhimin kanë trajtim të veçantë.

Në mjaft raste në prodhim përdoren edhe dokumente të tjera të brendshme që varen

nga teknologjia e procesit të prodhimit dhe lëvizjet nga një repart në tjetrin. Këto
dokumenta të brendshme nuk kontabilizohen; kontabilizohen vetëm FH dhe FD që lidhen
me ndryshimin e klasifikimit të aktivit (artikullit). Lëvizja nga “materiale të para” në
“prodhim në proces” dhe pas kësaj në “produkt” lidhet me ndryshimet e klasifikimit të
artikullit në tri llogari kontabël (31 “Materiale të para..” ; 33 “prodhime në proces…” ; 34
“produkte”). Kjo lëvizje ilustrohet në skemën që vijon:

Skema e lëvizjes në Prodhim

Magazina 1 2 Procesi 3 4 Magazina

e materialeve i Prodhimit e produkteve

Sqarime:
Pika 1 – dalja e materialeve të para e ndihmëse nga magazina ku gjendeshin (dalja
nga llogaria 31…)
Pika 2 - hyrja e materialeve të para e ndihmëse në procesin e prodhimit (hyrja në
llogarinë 33…)

67 Njësitë e prodhimit - Edhe njësitë e Ndërtimit dhe të Shërbimit ngjajnë me njësitë e prodhimit, sepse
edhe në to hyjnë materiale që konsumohen; por edhe dallojnë nga fakti që produktet e tyre nuk magazinohen.
68 Materiale të para – quhen dhe “Lëndë të para”.

107
 Pika 3 - dalja e produktit nga procesi i prodhimit, që nënkupton:
a) konsumin e lëndëve të para (dalja nga llogaria 33…).
b) prodhimin e produktit (gati për t’u stokuar në magazinë).
Pika 4 – dorëzimi i produktit në magazinë (hyrja në llogarinë 34…).

Dalja nga magazina e materialeve (pika 1) dhe hyrja (dorëzimi) e produktit në magazinë
(pika 4) bazohet në dokumentet e magazinës përkatëse (domethënë FDM dhe FHM).

Vetëm pika 2 dhe pika 3, që përbëjnë përkatësisht hyrjen dhe daljen nga procesi i
prodhimit përbëjnë hyrjen e daljen e mirëfilltë nga prodhimi.

ii. Dokumentet e prodhimit

a Hyrja në prodhim (pika 2)

Fletë Analiza e materialeve është dokumenti ku shënohen të dhëna teknike apo cilësore
të lëndëve që hyjnë, sipas kërkesave të procesit teknologjik. Në bazë të saj bëhet pranimi
ose jo i materialeve. Fletë analiza nuk kontabilizohet.

Receptura e Produktit është një dokument, gjithashtu i brendshëm, ku përcaktohet sasia

dhe lloji i materialeve të para, materialeve ndihmëse, që duhen për të prodhuar një njësi të
produktit. Receptura e produktit nuk kontabilizohet. Ajo i shërben menaxherit të prodhimit
për të kontrolluar konsumin e materialeve të para.

Fletë Hyrja në Prodhim69 (FHP) është dokumenti bazë me të cilën bëhet hyrja e lëndëve
të para në prodhim. Ky dokument është krejt i ngjashëm me Fletë Hyrjen e magazinës.

FHP është dokumenti i vetëm që kontabilizohet për hyrjen në prodhim. Ajo justifikon
ndryshimin e klasifikimit kontabël të aktivit; kalimin e tij në procesin e prodhimit (hyrje
në llogarinë 33.. )

69 Fletë Hyrje në Prodhim = quhet dhe “Fletë Hyrje në Procesin e Prodhimit”.

108
b Dalja nga prodhimi (pika 3)

Fletë Dalje Lëndë (FDL) është si Fletë Dalja e magazinës, por për sasinë e materialeve të
para e ndihmëse që konsumohen gjatë procesit të prodhimit. Ky dokument përdoret kur
procesi teknologjik lejon matjen direkte të sasisë së konsumuar pas çdo partie prodhimi.

Proces Verbal Inventari është dokumenti që përpilohet nga një komision vlerësimi për
evidentimin e sasisë së materialeve gjendje në proçesin e prodhimit në momentin e
kryerjes së inventarit. Ky proces verbal mbahet periodikisht, sidomos kur nuk mund të
matet drejtpërdrejt sasia e lëndëve të konsumuara.

Fletë Dalja nga Prodhimi (FDP)70 është e ngjashme me FD e magazinës. Kjo përmban sasinë
e produktit të prodhuar (që del nga procesi i prodhimit), por nuk ka çmim.

FDP përdoret edhe për të llogaritur indirekt (nëpërmjet sasisë së produktit dhe “recepturës
së produktit”) konsumin e materialeve të para, kur mungon Fletë Dalja e Lëndëve. Ky
vlerësim vlen deri në verifikimin fizik të gjendjes me “Proces verbal inventari”

Fletë Analiza e produktit është dokumenti, ku shënohen të dhëna teknike apo cilësore
të produktit të prodhuar, sipas kërkesave të procesit teknologjik. Në bazë të tij bëhet
pranimi ose jo i produktit dhe vlerësimi i cilësisë së tij si dhe i çmimit. Ky dokument nuk
kontabilizohet.

Fletë Hyrja në Magazinë është e njëjta FHM me të njëjtin format (si për mallrat, ashtu
edhe për materialet dhe produktet), që vërteton hyrjen në magazinë. FHM përdoret në
vend të FDP sepse e përmban informacionin e saj dhe, për më tepër, ka edhe çmimin e
produktit që nuk e ka FDP.

Vini re !
Në kontabilitet kërkohet që dalja nga prodhimi të pasqyrojë:
- konsumin e materialeve
- hyrjen (prodhimin) e produktit.

Për konsumin e materialeve:

Fletë Dalja Lëndë (FDL) është dokumenti që vërteton në kontabilitet daljen e
aktivit (materialeve) nga llogaria 33.... Në mungesë të FDL, mund të përdoret FDP

70 Fletë Dalje nga Prodhimi = quhet dhe “Fletë Dalje nga Procesi i Prodhimit” ose shkurt “Fletë Prodhimi”.

109
 duke përllogaritur (nëpërmjet sasisë së produktit dhe “recepturës së produktit”)
konsumin e materialeve të para e ndihmëse. Ky vlerësim vlen deri në verifikimin
fizik të gjendjes me “Proces verbal inventari”.

Për hyrjen (prodhimin) e produktit:

Në kontabilitet produkti njihet kur magazinohet ose merret në dorëzim nga shitja
(shih pikën 4 te skema e lëvizjes në prodhim); Fletë Hyrja në magazinë e produktit
është dokumenti bazë për hyrjen e aktivit në inventar si produkt (llogaria 34…).

iii. Kontabilizimi i prodhimit

Le të ilustrojmë kontabilizimin e dokumenteve sipas pikave të skemës së mësipërme.

Pika 1. Dalja nga magazina e materialeve të para

“IMB” nxjerr nga magazina CD dhe materiale tjera, për t’i përdorur si materiale të para
për prodhimin e artikullit “Kontabiliteti Alpha”.

Regjistrimi në Ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
25 17 / 08 FDM 001 17 / 08 Dalje “Materiale” nga magazina për prodhim 311 4600
Hyrje “Materiale” në prodhim për “ Alpha” 3311 4600
Totali 4600 4600

Sqarime:
o Dalja nga magazina tregon një pakësim të llogarisë së inventarit të materialeve
të para. Si kundërparti është llogaria 3311 “prodhim në proces”, që tregon se
materialet kanë hyrë në proces prodhimi (llogaria 331) 71; ndërsa shifra e fundit e
llogarisë 3311, pra(1) tregon që është “material i parë”.

71 Për punimet llogaria në proces është 332, ndërsa për shërbimet është 333.

110
Pika 2. Hyrja në proces prodhimi e materialeve

Hyrja në procesin e prodhimit të materialeve të para është e lidhur ngushtë me daljen e

tyre nga magazina ku ishin. (Pra pika 1 dhe pika 2 janë dy anë të të njëjtit transaksion.)
Në përgjithësi, regjistrimi i hyrjes në prodhim bëhet me FHP, që përdoret në vend të FDM
që përdorëm më sipër (pika 1). Kontabilizimi bëhet njësoj sepse në fakt është i njëjti
transaksion.

Pika 1 dhe 2. Kontabilizimi sipas skemës me ndryshim gjendje magazinë.

Regjistrimi në Ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
25/1 17 / 08 FDM 001 17 / 08 Dalje (CD etj.) nga magazina për prodhim 311 4600

Ndryshim gjendje magazine 60311 4600

25/2 17 / 08 FHP 001 17 / 08 Hyrje (CD etj.) në procesin e prodhimit 331 4600

Ndryshim gjendje në procesin e prodhimit 60331 4600

Totali 9600 9600

Sqarime:
o Ref 25/1 i takon regjistrimit të daljes së lëndës së parë “CD etj.” nga magazina bazuar
në FDM (pika 1) të cilën e konsideron si shpenzim (debitohet llogaria 60311 “ndryshim
gjendje magazine materiale të para…”).
o Ref 25/2 është regjistrimi i FHP për hyrjen e lëndës së parë “CD etj.” në procesin e
prodhimit; si kundërparti është llogaria 60331. Shifra e parafundit e 60331 është (3), e
njëjtë me atë të grupit përkatës të inventarit të prodhimit në proces (llogaria 331).
o Veprimi (ref 25/2) anulon shpenzimin që paraqet veprimi i mëparshëm (ref 25/1) i daljes
së lëndës së parë nga magazina, duke kredituar një llogari shpenzimi (60331) me të
njëjtën vleftë, sepse, në tërësi, nuk kemi shpenzim por kalim të aktivit nga një gjendje
në tjetrën.

Vini re !
1. Në standardet e kontabilitetit që kishim, hyrja e lëndëve në procesin e prodhimit konsiderohej
si e ardhur, prandaj përdorej llogaria 713 (në vend të 6033…). Ndërsa sipas standardeve të
reja, prodhimi në proces dhe produkti konsiderohet si pakësim shpenzimi; prandaj është
regjistruar në debi të llogarisë së shpenzimit të ndryshimit të gjendjes (603…).
2. Nëse artikulli është Aktiv Afatgjatë (AA), ai trajtohet ndryshe së bashku me amortizimin
(Shih te “Trajtimi kontabël i amortizimeve”).

111
Pika 3. Konsumi i lëndëve

Konsumi i materialeve (CD etj.) në procesin e prodhimit, shpesh, evidentohet indirekt

nëpërmjet sasisë së prodhimit (FDP) dhe “Recepturës”. Në këtë rast si dokument justifikues
për konsumin përdoret FDP. Regjistrimi i këtij veprimi në kontabilitet është i njëjtë edhe
kur konsumi bazohet në FDL.

Regjistrimi në Ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
25 17 / 08 FDM 001 17 / 08 Dalje (CD etj.) nga magazina për prodhim 311 4600
Hyrje (CD etj.) në procesin e prodhimit 3311 4600
26 18 / 08 FDP 001 18 / 03 Konsumi i lëndëve (CD etj.) 3311 4600
Shpenzime blerje materialesh të para 601 4600
Totali 13800 13800

Sqarime:
o Me ngjyrë gri janë shënuar regjistrimet e mëparshme (Ref 25) të daljes së materialeve
nga magazina dhe hyrjes së tyre në procesin e prodhimit të bërë me FDM.
o Veprimi (ref 26) paraqet efektin e konsumit të materialeve (daljen nga inventari
të CD etj.) duke kredituar llogarinë 331 dhe nga ana tjetër (meqë kjo dalje është
shpenzim) duke debituar llogarinë 601 “Shpenzime blerje materialesh të para”.

Pika 4. Dorëzimi i prodhimit

Nga prodhimi del produkti i gatshëm (një paketë “Programi Alpha 7.0”) që pasi
kontrollohet, paketohet (CD dhe manuali) dhe vlerësohet kostua e prodhimit (12000 lekë/
paketë), dorëzohet në magazinë e cila e bën hyrje me FHM. Në koston e prodhimit, përveç
materialeve të para (CD etj.) = 4600 lekë, bën pjesë kostua e punës së specialistëve të
“IMB”, që vlerësohet me 7400 lekë.

112
 Regjistrimi në Ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Date Debi Kredi
25 17 / 08 FDM 001 17 / 08 Dalje “CD etj.” nga magazina për prodhim 311 4600
Hyrje “CD etj.” në proces prodhimi 3311 4600
26 18 / 08 FDP 001 18 / 08 Konsumi i lëndëve (CD etj.) 3311 4600
Shpenzim, blerje materialesh të para 601 4600
27 18 / 08 FHM 002 18 / 08 Hyrje produkti “Software Alpha” në magazinë 34 12000
Kosto produkti , Materiale të para 601 4600
Kosto produkti, page dhe shpërblime 641 7400
Totali

Sqarime:
o Me ngjyrë gri janë shënuar regjistrimet e mëparshme në pikat 1, 2 e 3 të skemës së
prodhimit.
o Dorëzimi i prodhimit (magazinimi) pasqyrohet (ref 4) si hyrje në magazinë duke
debituar inventarin (llogarinë 34) dhe kredituar si kundërparti llogaritë e shpenzimeve
(kostos) përkatëse të prodhimit: llogarinë 601 “Blerje materiale të para” për vlerën
e konsumit të tyre 4600 lekë dhe llogarinë 641 “Pagat e personelit…” për vlerën e
pagës dhe shpërblimeve (7400 lekë) të punonjësve të shpenzuar për atë produkt72.
Me fjalë të tjera prodhimi konsiderohet si pakësim shpenzimesh (dhe jo si e ardhur
që trajtohej më parë).
o Vini re! Vlefta me të cilën produkti hyn në inventar (12000 lekë) nuk është aspak
e njëjtë me vleftën e konsumit të materialeve të para (4600 lekë). Në koston, me
të cilën prodhimi hyn në inventar, përfshihen dhe shpenzime të tjera direkte dhe
indirekte (shih më sipër te “Kosto e inventarit”).

72 Llogaritja e kostos të pagës së punonjësve për produkte të tilla (software) është në fakt shumë më
komplekse sepse varet shumë nga sasia e kopjeve të shitura.

11 3
7. VEPRIMET ME LISTËPAGESAT

i. Listëpagesa e Punonjësve (LP)

LP është dokumenti me anën e të cilit evidentohen detyrimet e ndërmarrjes ndaj

punonjësve dhe ato ndaj shtetit (sigurimet shoqërore e shëndetësore, tatim mbi të
ardhurat, ...) që lidhen me pagat e punonjësve.

Si dokument i brendshëm plotësohet nga personi i ngarkuar nga ndërmarrja, në bazë të

kontratës së punës, pranisë në punë (kohëshënuesit), normës (kur ka normë) etj.

Përbërësit e Listëpagesës

LP, në përgjithësi, përmban këto pjesë:

a) paga për punën e kryer në fakt (paga bazë sipas pranisë dhe normës)

b) shtesat mbi pagë (për vjetërsi, shtesë funksioni, paaftësi të përkohshme, vështirësi
pune,...)

c) ndalesat nga paga (tatimi mbi të ardhurat, sigurimi shoqëror e shëndetësor,

detyrime ...)

d) paga neto si diferencë e “pagës me shtesat”73 me “ndalesat nga paga”.

Listëpagesa është dokumenti që autorizon pagesën e punonjësve. Ajo përdoret dhe si

dokument justifikues për detyrimet e ndërmarrjes që lidhen me pagën e punonjësve.

Gjithnjë e më shpesh, punonjësit paguhen me Urdhër Xhirime (UX) nëpërmjet bankës

ose duke firmosur individualisht në mandat pagesa (MP) të veçanta. Këto UX dhe MP
janë dokumentet që justifikojnë shlyerjen e detyrimeve të ndërmarrjes për pagën ndaj
punonjësve. Me UX shlyhen dhe detyrimet ndaj shtetit.

73 “Paga me shtesat” – quhet dhe “paga bruto”.

114
Shembull Listëpagese

11 5
Ndërmarrja: IMB Sektori:1
LISTË PAGESE
Periudha: 1- 31 Gusht 2007
Punonjësi Paga me shtesat Ndalesat
Paga
Nr Rend Emër Mbiemër Pag.Pune Pag.Raport Të tjera Shuma Tatime Sigurime Te tjera Shuma Neto
1 2 3 4 5 6 7 =4+5+6 8 9 10 11 = 8+9+10 12 = 7 -11
1
2
3
v
Totali 400000 25000 15000 440000 42500 39000 20000 101500 33800
Financieri Administratori
Sqarime:
a) “Pag. Pune” përmban: ”Pagën e punës” dhe shtesat për vjetërsi, shtesë funksioni, vështirësi pune, që zakonisht
llogariten së bashku (mund të mbahen edhe veç e veç).
b) “Pag. Raport” përmban: Pagën për paaftësinë e përkohshme në punë, që evidentohet nga raporti mjekësor.
c) “Shtesa \Të tjera”: Në të shënohen shtesa të tjera në pagë, nëse ka, që nuk përfshihen në pikën a) dhe b)
d) “Tatime”: Tatimi mbi të ardhurat, që ndërmarrja detyrohet t’ja mbajë punonjësit për llogari të shtetit.
e) “Sigurime” përmban: Sigurimet shoqërore e shëndetësore, vetëm pjesa që detyrohet t’i paguajë punonjësi
shtetit.
f) “Ndalesa \Të tjera”: Në të shënohen ndalesa të tjera në pagë, detyrime të punonjësit, nëse ka.
ii. Kontabilizimi i Listëpagesës

Nga listëpagesa, në kontabilitet duhet të evidentohen këto komponente kryesore:

1. “Paga me shtesat“ (“Pag. Pune“ + “Pag.Raport“ + “Të Tjera“), është shpenzim dhe
detyrim i ndërmarrjes ndaj punonjësve për punën e bërë. Kjo vleftë kontabilizohet:
Debi llog 641… “Shpenzime - Paga e personelit”
Kredi llog 421…”Personeli paga e shpërblime…”

2. “Kontributi i ndërmarrjes për sigurimet shoqërore...“, që llogaritet në bazë të

“Pagës me Shtesa“ minus “Pag. Raporti“ sipas udhëzimit përkatës, është shpenzimi
dhe detyrimi i ndërmarrjes për sigurimin e punonjësve. Kontributi i ndërmarrjes
për sigurimet kontabilizohet:
Debi llog 644… “Shpenzime - Kuota të sigurimeve shoqërore…”
Kredi llog 431…”Sigurime shoqërore…”

3. “Tatimi (i punonjësve) mbi të ardhurat“, që llogaritet po mbi bazë të “Pagës me

Shtesa“ minus “Pag. Raporti“ sipas udhëzimit përkatës, është detyrim tatimor i
punonjësve ndaj shtetit. Tatimi mbi të ardhurat kontabilizohet:
Debi llog 421… ”Personeli paga e shpërblime…”
Kredi llog 442…”Shteti, tatime mbi të ardhurat …”

4. “Kontributi i punonjësve për sigurimet shoqërore...“, që llogaritet njësoj

si “Kontributi i ndërmarrjes për sigurimet ... “, ndryshon vetëm përqindja e
kontributit. Ky kontribut është detyrimi i punonjësve ndaj organizatave të sigurimit
(shoqëror e shëndetësor) dhe kontabilizohet:
Debi llog 421… ”Personeli paga e shpërblime…”
Kredi llog 431… ”Sigurime shoqërore…”

5. “Detyrime të tjera të punonjësve“, që evidentohen më vete në listëpagesë te

“Ndalesa të tjera“ (si psh shlyerje kredie, huaje, dëmshpërblimi). Këto detyrime
pagese të punonjësve ndaj të tretëve (që kryhen nëpërmjet ndërmarrjes) ose
detyrimet ndaj vetë ndërmarrjes kontabilizohen:
Debi llog 421… ”Personeli paga e shpërblime…”
Kredi llog 427… ”Detyrime të kërkuara ....”

Përveç këtyre, mund të evidentohen edhe komponente të tjera. ( Për shembull, veç e
veç, shtesa për punë jashtë orari, për kompensime, ... ).

116
Shembull

Listëpagesa e muajit gusht, për sektorin I të IMB (që paraqitet më sipër) përmban në
total:
1) Paga me shtesat = 440’000;
2) Kontributi i ndërmarrjes për sigurimet … = 119’090;
3) Kontributi i punonjësve për sigurimet = 39’000;
4) Tatimi i punonjësve mbi të ardhurat = 42’500;
5) Ndalesa të tjera punonjësve = 20’000 lekë.

Regjistrimi në Ditarin e IMB

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
28 3 / 09 LP 001 1 / 09 Shpenzim; paga me shtesat, muaji Maj 641 440000
Personeli paga e shpërblime për t’u marrë 421 101500 440000
Shpenzim; sigurimet e punonjësve ndërmarrja 644 119090
Sigurimet Shoqerore e shëndetësore 431 158090
Tatimi punonjësve mbi të ardhurat 442 42500
Detyrime të tjera të punonjësve 427 20000
Totali 660590 660590

Sqarime:
o Detyrimi (shpenzimi) i ndërmarrjes për pagën e punonjësve është 440000 lekë sa
paga me shtesat (paga bruto); ndaj me këtë vleftë debitohet llogaria 641 “Shpenzime
- Paga e personelit …” dhe kreditohet po me atë vlerë llogaria 421 ”Personeli - paga
e shpërblime për t’u marrë”.
o Kontributi (shpenzimi) i ndërmarrjes për sigurimin e punonjësve është 119 090
lekë dhe regjistrohen në debi të llogarisë 644 “Shpenzime - Kuota të sigurimeve
shoqërore…”.
o Kontributi (detyrimi) i punonjësve për sigurimet e tyre është 39000 lekë. Detyrimi
gjithsej (ndërmarrje + punonjës) për sigurimin e punonjësve është 158090 lekë
(119090 + 39000) ndaj me këtë vlerë kreditohet llogaria 431 ”Sigurime shoqërore…”,
sepse këto konsiderohen si borxh që ndërmarrja i ka organizatës përkatëse të
sigurimeve.
o Detyrimi i punonjësve për tatimin mbi të ardhurat është 42500 lekë prandaj me

11 7
 këtë vleftë është kredituar llogaria 442 ”Shteti – Tatime e taksa…”, sepse këto
ndërmarrja ia ka borxh shtetit.
o Detyrimi që i kanë punonjësit të tretëve është 20000 lekë. Me këtë vleftë kreditohet
llogaria 427 ”Detyrime të kërkuara ....”, sepse me këtë veprim punonjësit i paguajnë
detyrimin ndërmarrjes dhe tani është ndërmarrja që u ka këtë borxh të tretëve.
o Detyrimi (ndalesat në pagë) gjithsej i punonjësve është 101500 lekë (39000 sigurimet
+ 42500 tatimi + 20000 detyrime të tjera) ndaj me këtë vlerë është debituar llogaria
421 ”Personeli - paga e shpërblime për t’u marrë” sepse kjo u mbahet nga paga.
o Paga neto që marrin punonjësit është 338500 lekë (440000 – 101500), sa teprica e
llogarisë 421 “Personeli - paga për t’u marrë”.

118
8. ZHVLERËSIMET (AMORTIZIMET DHE PROVIZIONET)

i. Ç′janë zhvlerësimet ?

Kontabiliteti duhet të japë një paraqitje besnike të gjendjes së pasurisë së një ndërmarrje.
Për këtë qëllim ai merr në konsideratë edhe zhvlerësimin që mund të pësojnë disa elemente
aktive të ndërmarrjes me qëllim që të respektojë parimin e sinqeritetit të llogarisë.

Shembull zhvlerësimi
1) Një makineri, me kalimin e viteve, konsumohet74, nuk ka më vlerën që kishte kur e blemë
dhe e regjistruam në kontabilitet.
2) Në treg ka dalë një makineri me teknologji të re75, më e lirë dhe më e mirë se makineria
jonë. Ne nuk mund ta mbajmë në bilanc makinerinë tonë me vleftën e dikurshme, kur mund
të blihet një e re shumë më lirë.

Zhvlerësimi kontabilizohet atëherë kur ndërmarrja e konstaton atë, pra kur konstaton
nevojën e shpenzimeve suplementare që ajo vetë duhet të përllogarisë për ripërtëritjen
(apo zëvendësimin) e elementeve të aktivit të zhvlerësuar (me kusht që të mos jenë si
kundërparti e ndonjë transaksioni material apo monetar të kryer).

Në kontabilitet dallohen dy tipa zhvlerësimi: Amortizimi dhe Provizioni. Zhvlerësimi

konsiderohet:

a) Amortizim nëse jemi të sigurtë për masën dhe momentin e kryerjes së

shpenzimit.

b) Provizion nëse nuk jemi të sigurtë, të paktën për njërin nga të dyja: masën ose
momentin.

74 Ky quhet “konsum fizik” ose “zhvlerësim fizik”.

75 Ky quhet “konsum moral”.

11 9
ii. Shpenzimet për Amortizimin

a Përcaktimi i amortizimit

Amortizimi përkufizohet si:

“Konstatim kontabël i zvogëlimit të vlerës së një elementi të aktivit që rrjedh nga
përdorimi, koha, ndryshimi i teknikës apo i teknologjisë dhe çdo arsye tjetër, efektet
e të cilave janë të pakthyeshme“.

Nga ky përkufizim del se:

- Llogaritja e amortizimit mbështetet mbi një konstatim dhe jo mbi një veprim apo
ngjarje; ky përcaktohet pra nga vetë ndërmarrja.
- Amortizimi ka kuptim vetëm për elementet e Aktivit Afatgjatë (AA).
- Zhvlerësimi i konstatuar si amortizim është i pakthyeshëm, në të kundërt ai do të
kontabilizohet si provizion.
- Meqenëse amortizimi përfaqëson një zvogëlim të vlerës, ai duhet konsideruar si
një shpenzim për ndërmarrjen, gjë që do ta zvogëlojë rezultatin e saj.
- Amortizimi rrjedh nga arsye normale, pra jo të jashtëzakonshme.

b Paraqitja e amortizimit në llogaritë kontabël

o Elementet që preken nga amortizimi:

Në kontabilitet, jo të gjitha elementet e aktivit preken nga amortizimi. Së pari, koncepti
i amortizimit zbatohet vetëm në disa elemente të aktivit afatgjatë (llogari të klasës
2). Edhe midis aktiveve afatgjata, vetëm disa janë të prekshme nga amortizimi; e
pikërisht aktivet afatgjata materiale (AAM) dhe jomateriale (AAJ) (përjashto trojet).

o Koncepti i vlerës kontabël neto

Nga momenti kur ndërmarrja regjistron humbjen e vlerës së një elementi të aktivit të
prekur nga amortizimi, ky nuk do të figurojë në llogaritë e bilancit të saj vetëm me
vlerën e blerjes, por së bashku me disa përbërës:
- Vlerën fillestare të AA: që regjistrohet, sikurse e kemi parë, me vlerën e blerjes

120
 së tij pa taksa.
- Amortizimin vjetor, që është vlera e zhvlerësimit të AA, e konstatuar gjatë
periudhës së ushtrimit.
- Vleftën kontabël neto të AA: që është diferenca midis vlerës fillestare të AA dhe
shumës së amortizimeve vjetore që aplikohen për këtë aktiv.

o Vlerësimi i Amortizimit
Megjithëse vlefta e amortizimit përcaktohet nga ndërmarrja, që ky vlerësim të jetë
i besueshëm dhe i njëjtë për ndërmarrje të ndryshme, llogaritja e amortizimeve
rregullohet me ligje fiskale ku përcaktohen:
- jetëgjatësia normale e përdorimit (ose normat e amortizimit)
- mënyra e llogaritjes së amortizimit.

Ndërmarrja duhet gjithashtu të ketë, në një dokument të veçantë aneks, planet e saj
të amortizimit.

c Llogaritja e amortizimit

Për të përcaktuar vleftën e amortizimit të AA, ndërmarrja mbështetet mbi dy

parametra:

o Jetëgjatësia e përdorimit të AA
Amortizimi i një AA varet nga jetëgjatësia e përdorimit e parashikuar për këtë AA. Mbi
bazën e jetëgjatësisë llogaritet përqindja e normës së amortizimit.

o Përqindja e amortizimit të AA
Norma e amortizimit është përqindja vjetore e zhvlerësimit që do zbatohet për AA.
Përqindjet e amortizimit varen nga kohëzgjatja e përdorimit të AA.

Për t’i kontrolluar dhe unifikuar këto norma, administrata fiskale përcakton normat e
amortizimit vjetor të AA sipas kategorive, që jepen në tabelën e mëposhme.

121
 Normat fiskale të amortizimit

Nr Emërtimi i kategorisë Norma

1 Toka, trualli, vepra arti, metale e gurë të çmuar,… 0%

2 Ndërtesa tregtare, industriale, zyra 5%
3 Aktivet afatgjata jomateriale 15 %
4 Pajisje informatike, software 25 %
5 Automjete, impiante, makineri etj. 20 %
6 Mobilje e pajisje zyre 20 %
7 Investim i hoteleve 40 %

o Plani i amortizimit

Duke u mbështetur në kohëzgjatjen dhe normën e amortizimit, ndërmarrja harton

planin e amortizimit, për një parashikim të shpenzimit vjetor të çdo AA që i nënshtrohet
amortizimit.

Plani i amortizimit ka pamjen e mëposhtme:

Shuma e Vlera neto

Vlera në fillim Amortizimi
Viti Amortizimeve në fund të
të ushtrimit Vjetor
Vjetore ushtrimit
2001
2002
…
200n

iii. Përcaktimi i Shpenzimit të Amortizimit Vjetor

Për të përcaktuar vleftën e amortizimit vjetor, ndërmarrja mund të përdorë dy metoda76:

76 Metoda : Këtu përmenden metodat që rekomandohen nga zyra e tatimeve, por ka edhe të tjera.

122
 - Metoda e amortizimit linear
- Metoda e amortizimit me vlerë të mbetur.

Meqenëse metoda e llogaritjes së amortizimit ndikon në vlerën e amortizimit vjetor, ajo,

gjithashtu, caktohet nga legjislacioni fiskal, në varësi të llojit të AA.

a Metoda e amortizimit linear

Kjo metodë, që quhet dhe metodë e amortizimit konstant, e cakton vleftën e amortizimit
vjetor të njëjtë për çdo vit, deri në fund të jetës së parashikuar të AA që amortizohet.
Aktualisht, përdorimi i saj njihet nga legjislacioni fiskal në aktivet afatgjata jomateriale
(AAJ) dhe në godinat (administrative e industriale) apo ndërtimet e tjera me jetëgjatësi
relativisht të madhe.

o Llogaritja e amortizimit linear

Fiksohet paraprakisht kohëzgjatja n (vjet) e përdorimit të AA të amortizueshëm dhe
llogaritet vlefta e amortizimit vjetor duke pjesëtuar vleftën e blerjes të AA me n. Pra:

Vleftë Amort. Vjetor = (Vleftë Fillestare) / (n vjet)

Përqindje Amort. = 100% / (n vjet)

Shembull:
Vlefta fillestare (kosto e blerjes) = 20’000 lekë; jetëgjatësia 10 vjet.
Vleftë amortizimi vjetor = 20000 /10 = 2000 lekë
Përqindje amortizimi = 100% /10 = 10%

o Llogaritja e amortizimit për vitin e parë

Ndërmarrja nuk e blen AA që ditën e parë të vitit ushtrimor; në amortizimin e vitit të parë
merret parasysh kohëzgjatja reale e përdorimit77 dhe jo i gjithë viti. Mënyra e llogaritjes
së ditëve përcaktohet me udhëzim nga autoritetet fiskale.

Përgjithësisht, amortizimi i vitit të parë llogaritet proporcionalisht me ditët e përdorimit.

77 Marrja në konsideratë e numrit të ditëve të përdorimit njihet si parimi i “prorata temporis”

123
 Për këtë, llogaritet koeficienti e përdorimit të vitit të parë:

Koef. = (ditë përdorimi) / (ditë gjithsej viti)

Amort. Viti i parë = (Amort. vjetor) x (Koef.)

b Metoda e amortizimit me vlerë të mbetur

Ndryshe nga metoda e amortizimit linear, në të cilën përqindja aplikohet mbi vleftën
fillestare, në metodën e amortizimit me vlerë të mbetur përqindja e amortizimit aplikohet
mbi vlerën neto të mbetur të AA.

Pra, llogaritja e amortizimit me vlerë të mbetur bëhet:

Vleftë Amort.Vjetor = (Vlefta e Mbetur) x (Përqindje Amort.)

Vleftë e Mbetur = (Vleftë fillest.) - ∑ (Vleftë Amort.)

Shënim: Vitin e parë si vleftë e mbetur është vlefta e blerjes.

Kjo metodë, krahasuar me metodën e amortizimit linear, ka si rrjedhojë uljen e

shpenzimeve të amortizimit të ndërmarrjes gjatë viteve të mëvonshme.

Shembull:
Vlefta e blerjes = 20’000 lekë; jetëgjatësia 10 vjet.
Përqindje amortizimi = 100% /10 = 10%
Viti I Vleftë amort. = 10% * 20000 = 2000 lekë;
Vleftë e mbetur = 20000 – 2000 = 18000 lekë
Vleftë amort. viti II = 10% * 18000 = 1800 lekë
Vleftë e mbetur = 20000 – 2000 – 1800 = 16200 lekë
Vleftë amort. viti III = 10% * 16200 = 1620 lekë

Edhe në këtë metodë aplikohet parimi i kohëzgjatjes reale të përdorimit në llogaritjen e

përdorimit në vitin e parë si në rastin e metodës lineare.

Legjislacioni fiskal aktual e rekomandon këtë metodë pothuajse për të gjitha AAM e tjera
përveç atyre që evidentuam më sipër te metoda lineare. Pra metoda e amortizimit me
vlerë të mbetur përdoret për:

124
 - Instalime teknike, makineri, pajisje, instrumente e vegla pune
- Mjete transporti
- Mobilje e orendi
- Godinat industriale me konstruksion të lehtë etj.

iv. Trajtimi Kontabël i Amortizimeve

Sikurse e kemi parë, regjistrimi i një amortizimi pasqyron një varfërim të ndërmarrjes
dhe konstatimin në llogaritë e saj të një shpenzimi shtesë që e ul rezultatin e ushtrimit.

Regjistrimi i amortizimit do prekë pra një llogari të klasës 2 (sepse zvogëlimi i një elementi
të aktivit ka të bëjë me AA) dhe një llogari të klasës 6 (llogari shpenzimesh). Skematikisht,
amortizimet do të regjistrohen:

Debi llog. 681: “Shpenzime amortizimi të aktiveve afatgjata”

për të pasqyruar shpenzimin e lidhur me këtë amortizim.

Kredi llog. 28...: “Amortizimi i aktiveve afatgjata”

që ndahet në të njëjtën mënyrë si llogaritë përkatëse të klasës
2. (Për shembull, po të amortizojmë një AAM të regjistruar në
llogarinë 213 do të përdorim llogarinë 2813.)

Shënim:
Përllogaritjet dhe veprimet që lidhen me amortizimin ilustrohen te pika 9 “Ushtrim
Amortizimi”.

v. Trajtimi Kontabël i Provizioneve

Provizioni është një detyrim aktual, për të cilin koha e shlyerjes ose shuma janë të
pasigurta. Njësia ekonomike do të njohë një provizion në bilanc kur:
a) ka një detyrim ligjor ose konstruktiv78 si rezultat i ngjarjeve që kanë ndodhur para
bilancit;
b) për shlyerjen e detyrimit do të nevojitet një dalje (pakësim) e burimeve;

78 Detyrim konstruktiv = Nuk është detyrim ligjor por, në një farë kuptimi, detyrim moral, që vetë ndërmarrja
ka marrë në veprimtarinë e saj nëpërmjet deklaratave specifike dhe nuk ka gjasa që ajo të mos e mbajë atë.

125
 c) mund të bëhet një vlerësim relativisht i saktë i shumës së detyrimit.

Shembuj provizionesh:
a) Provizione që rrjedhin nga detyrime ligjore:
- Shkelja e një kontrate noteriale në bazë të së cilës duhet të paguajë një
dëmshpërblim.
- Mosrespektimi i ligjit për taksat bën që Drejtoria e Tatimeve dhe Doganave të kërkojë
pagesat e tatimeve shtesë ose gjobave (pavarësisht nëse kjo mund të jetë në proces
ankimor).
- Hyrja në fuqi e një ligji për mjedisin, sipas të cilit kërkohet që ndërmarrja të likuidojë
ose kompensojë për ndotje të caktuara.
b) Provizione që rrjedhin nga detyrime konstruktive (morale)
- Ndërmarrja ka deklaruar se do të riblejë produktet e saj të shitura brenda dy muajsh,
nëse klienti nuk është i kënaqur me to ndonëse nuk ka detyrim ligjor për ta bërë
këtë. (Për këtë ndërmarrja krijon një provizion në bilanc për kostot e parashikuara,
në lidhje me riblerjen e mallrave.)

Në ndryshim nga amortizimet, provizionet nuk aplikohen vetëm për aktivet afatgjata por
edhe për aktive të tjera, prandaj edhe trajtimi kontabël i provizioneve do të ndryshojë
sipas tipit të aktivit.

Rasti 1. Provizion i Aktiveve Afatgjata (AA)

Regjistrimi i provizionit të AA (psh Tituj Financiarë) duhet të pasqyrojë rëndimin e

shpenzimeve financiare të ndërmarrjes dhe duhet të zvogëlojë vleftën e AA (Financiare).
Skematikisht, regjistrimi bëhet si vijon:

Debi llog 686: “Provizione për zhvlerësimin e AAF”,

për të pasqyruar shpenzimin e lidhur me këtë provizion dhe faktin
që ky është i lidhur me një aktiv financiar të bilancit.

Kredi llog 296: “Shuma të parashikuara për zhvlerësimin e AAF”,

që ndahet në nënllogari në të njëjtën mënyrë si dhe llogaritë
përkatëse të klasës 2. (në analogji me amortizimet 28… )

Shembull:

Provizioni i një Titulli Financiar vlerësohet 10000 lekë.

126
 Regjistrimi në ditar:

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
X+1 FA Shpenzime për provizione të titujve financiare 686… 10000
Provizione për titujt e pjesëmarrjes 296… 10000
Totali 10000 10000

Rasti 2. Provizion i stoqeve79

Regjistrimi i provizionit për inventarët (p.sh: materiale të para) është ekzaktësisht i

njëjtë me atë të AA, veçse në këtë rast, elementet e aktivit të provizionuara të bilancit
janë llogari të klasës 3 (Inventarët).

Më saktë, provizionet në këtë rast regjistrohen sipas skemës:

Debi llog. 683 ”Shuma ... për zhvlerësimin e aktiveve qarkulluese”,

për të pasqyruar shpenzimin e lidhur me këtë provizion.

Kredi llog. 39...: “Shuma të parashikuara për zhvlerësime të inventarëve”

që ndahet në të njëjtën mënyrë si llogaritë përkatëse të klasës
3. (Shembull: për stoqet e lëndëve të para të regjistruara në
llogarinë 31 përdoret llogaria 391).

Rasti 3. Provizione të kredive të klientëve

Këtu veprohet në dy etapa:

- fillimisht konstatohet statusi i kredisë përkatëse klient (që në kontabilitet quhet

kredi e dyshimtë ose në proces gjyqësor)

- më tej regjistrohet provizioni që i përgjigjet humbjes së mundshme të vlerës së

kredisë.

79 Stoqe = Gjendje inventari qarkullues dhe prodhimi në proces.

127
Shembull:

Provizioni i një kredie klienti: 800 lekë

Regjistrimi në ditar:

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
X+3 FA Kredi e dyshimtë ose në proces gjyqësor 416 800
Klienti (kalim si klient i dyshimtë ) 411 800
X+ 4 FA Shuma parashikuar zhvlerësim për klientët 491 800
Provizione të parashikuara për klientët 684 800
Totali 1600 1600

Sqarim:
o Veprimi i parë (ref x+3) pasqyron ndryshimin e statusit të kredisë, nga llogaria 411
“klientë” në llogarinë 416 “Kredi të dyshimta /në proces gjyqësor”.
o Në veprimin e dytë (ref 16) regjistrohet provizioni që rrjedh nga vlefta e kredisë së
dyshimtë, njësoj si për provizionet e tjera.

Vetëm provizioni regjistrohet në:

Debi llog. 68480: “Shuma ... për provizione të klientëve”,

për të pasqyruar shpenzimin e lidhur me këtë provizion dhe faktin
që ky është i lidhur me aktivin financiar të bilancit.

Kredi llog. 491: “Provizione për zhvlerësim të llogarive klientë”.

80 Kjo llogari duhet shtuar në PKP.

128
9. USHTRIM AMORTIZIMI
i. Paraqitja e Ushtrimit të Amortizimit

Në momentin e krijimit, ndërmarrja “IMB” regjistroi disa transaksione që pasqyrohen në

bilanc dhe në llogarinë e rezultatit si vijon:

Bilanci

Aktivi Pasivi
213 Makineri 150000 101 Kapitali 100000

411 Klient 18500 120 Rezultati 11000

512 Bankë 242500 164 Hua 250000

401 Furnitor 50000

Total i Aktivit 411000 Total i Pasivit 411000

Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve

Shpenzime Të Ardhura
Llog. Emërtimi Vlefta Llog. Emërtimi Vlefta
601 Blerje lëndësh të para 50000 701 Shitje produkt i gatshëm 78500

604 Blerje energji elektrike 10000

641 Pagat 7500

Fitimi 11000

Total 78500 Total 78500

Ndërmarrja konstaton se disponon një aktiv afatgjatë (AA), të regjistruar në llogarinë

213, që mund t’ia nënshtrojë amortizimit.

Drejtuesi ju kërkon të paraqitni tabelat e ndryshme të amortizimit të këtij AA sipas

metodave të ndryshme që propozon plani kontabël. Ndërmarrja e ka përftuar AA më 1
korrik dhe e përdor këtë deri sot, në procesin e prodhimit.

129
ii. Zgjidhje Ushtrim Amortizimi

1. Rasti i amortizimit linear

a) Përcaktimi i tabelës së amortizimit

Duhen marrë parasysh elementet e mëposhtme:

- Vlefta kontabël: 150000
- Përqindja e amortizimit: 10 %

Sqarime:
1. Përqindja e amortizimit 10% jepet, sipas klasifikimit, nga Administrata Fiskale.
2. Kësaj përqindje i korrespondon kohëzgjatja 10 vjet sepse (100 %) / (10%) = 10

Vlera e amortizimit vjetor normal llogaritet sipas formulës:

Amortizimi Vjetor normal = “Vlera kontabël” x “Përqindje

amortiz” = = 150000 x 10 % = 15000 lekë (në vit)

Me këtë vlerë mund të ndërtojmë planin e amortizimit të makinerisë çdo vit, nëse nuk do
të merrnim në konsideratë faktin që ndërmarrja “IMB” fillon ta përdorë makinerinë më 1
korrik të vitit rrjedhës.

Mirëpo IMB e përdor makinerinë vetëm për 6 muaj, korrik - dhjetor të vitit të parë, pra
afërsisht gjysmë viti (181 / 365 ≈ 0.5) 81, kështu që amortizimi vjetor për vitin e parë
rezulton:

Amortizimi vjetor (viti Irë) = 15000 x 0.5 = 7500 lekë.

Nga kjo rrjedh që amortizimi i makinerisë nuk do të zbatohet më për 10 vjet por për
një periudhë prej 11 vjetësh, meqenëse vitin e parë u mor vetëm gjysma e vlerës së
amortizimit vjetor normal.

81 Për mënyrën e llogaritjes së këtij koeficienti, administrata fiskale ka nxjerrë udhëzim të veçantë.

130
 Plani i Amortizimit Linear

Vlera në fillim Amortizimi Amortizimi i Vlera në fund

Viti
të ushtrimit Vjetor Akumuluar të ushtrimit
1 150000 7500 7500 142500
2 142500 15000 22500 127500
3 127500 15000 37500 112500
4 112500 15000 52500 97500
5 97500 15000 67500 82500
6 82500 15000 82500 67500
7 67500 15000 97500 52500
8 52500 15000 112500 37500
9 37500 15000 127500 22500
10 22500 15000 142500 7500
11 7500 7500 150000 0

Sqarime:
o Vlera kontabël në fillim të ushtrimit është e barabartë me vlerën e regjistrimit të
AA, pra 150000;
o Amortizimi Vjetor është i njëjtë çdo vit, me përjashtim të vitit të parë dhe të
fundit.
o Tabela e planit të amortizimit përmban 11 vjet dhe jo 10, sa është jetëgjatësia, nga
fakti i fillimit të amortizimit në mes të vitit dhe jo që në fillim të tij.
o Amortizimi vjetor në vitin e fundit është i barabartë me vlerën e amortizimit vjetor
normal minus amortizimin vjetor të vitit të parë; në rastin tonë 15000 – 7500 =
7500.
o Në fund të periudhës të përdorimit, AA amortizohet gjithsej me një vlerë të
barabartë me vlerën e regjistrimit (150000).
o Vlera kontabël neto në fund të viteve të përdorimit, gjatë të cilave ndërmarrja
aplikon amortizimin, është zero.

b) Regjistrimi i amortizimit vitin e parë

Në fund të vitit të parë ushtrimor “IMB”, sipas planit të amortizimit të makinerisë, duhet
të regjistrojë në llogaritë e saj shkrimin që vijon:

131
 Regjistrimi në ditar:

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
X+ 5 FA Shpenzim për amortizim makinerie 6813 7500
Amortizim i akumuluar për makinerinë 2813 7500
Totali 7500 7500

Sqarime:
o Vlera e amortizimit sipas planit për vitin e parë rezulton 7500 lekë, prandaj me
këtë vlerë është debituar llogaria e shpenzimeve 6813 “Shpenzim amortizimi për
AAM” dhe është kredituar kundërpartia e saj llogaria 2813 “Amortizim i akumuluar
për makineri...”
o Në të njëjtën mënyrë82, si amortizimi në vitin e parë, kontabilizohen edhe
amortizimet në vitet e tjera, vetëm se vlera mund të jetë e ndryshme.

c) Efekti mbi situatën pasurore të ndërmarrjes

Regjistrimi i këtij veprimi do të ketë efekte mbi:

a) llogarinë e rezultatit, sepse ka lëvizje në një llogari të klasës 6;

b) bilancin e ndërmarrjes, sepse ndryshon rezultati i ushtrimit (llog. 121) si dhe

amortizimi i akumuluar i aktivit afatgjatë (llog. 28).

Llogaria e Rezultatit

Shpenzime Të Ardhura
Llog. Emërtimi Vlefta Llog. Emërtimi Vlefta
601 Blerje lëndësh të para 50000 701 Shitje produkt i gatshëm 78500
604 Blerje energji elektrike 10000
641 Pagat 7500
6811 Shpenzim për amortizim 7500
Fitimi 3500
Total 78500 Total 78500

82 Në të njëjtën mënyrë: Dmth sipas të njëjtës skemë (debi llog. 681 – kredi llog. 28...).

132
 Bilanci

Aktivi Pasivi
213 Makineri 150000 101 Kapitali 100000

2813 Amortizim makinerie (-) (7500) 120 Rezultati 3500

411 Klient 18500 164 Hua 250000

512 Bankë 242500 401 Furnitor 50000

Total i Aktivit 403500 Total i Pasivit 403500

Konstatime:
o Regjistrimi i një shpenzimi shtesë në llogaritë e ndërmarrjes sjell zvogëlimin e
fitimit nga 11000 lekë, që ishte para regjistrimit të amortizimit, në 3500 lekë.
o Amortizimi i paraqitur në kredi të llogarisë 2813 paraqitet në anën e aktivit në kllapa
(7500) që do të thotë se duhet zbritur (marrë me minus). Paraqitja e bilancit nxjerr
në pah tani zhvlerësimin e aktivit afatgjatë meqenëse vlera neto e makinerisë del
me 142500 (= 150000 – 7500).
o Totali i bilancit83 të ndërmarrjes del i ulur me një vleftë të njëjtë me vleftën
amortizimit vjetor të regjistruar për makinerinë (pra 7500 lekë).
o Totali i pasivit të bilancit është i barabartë me totalin e aktivit neto të bilancit (pra
403500).

Përveç paraqitjes së mësipërme përdoret edhe një formë tjetër e paraqitjes së bilancit:

Bilanci

Aktivi Pasivi
Llogaria Vlera Vlera Llogaria
Amort. Vlefta
Nr Emërtim Bruto Neto Nr Emërtimi
213 Makineri 150000 7500 142500 101 Kapital 100000
411 Klient 18500 0 18500 120 Rezultat 3500
512 Banka 242500 0 242500 164 Hua 250000
401 furnitor 50000
Total Aktiv 411000 7500 403500 Total Pasiv 403500

83 Tatali i bilancit: “Totali i Aktivit” të bilancit është gjithnjë i barabartë me “Totalin e Pasivit” të bilancit.
Këto quhen me një emër të përbashkët “Totali i bilancit”.

133
2. Rasti i amortizimit me vlerë të mbetur

a) Përcaktimi i tabelës së amortizimit

Le të llogarisim tani amortizimin e së njëjtës makineri, me metodën e vlerës së mbetur,
me të njëjtat vlera të parametrave:

- Vlefta kontabël: 150000

- Përqindja e amortizimit: 10 %

Thelbi i ndryshimit të kësaj metode konsiston në faktin se, përqindja e amortizimit nuk
aplikohet mbi vlerën fillestare të blerjes së AA, por mbi vlerën e mbetur të saj në fillim
të periudhës ushtrimore (vitit ushtrimor).

Me këtë metodë, teorikisht, AA mund të përdoret për një pafundësi vitesh, ndërsa,
praktikisht, amortizimi ndalon se përllogarituri kur AA del (jashtë përdorimit ose shitet).

Edhe me këtë metodë, vitin e parë, merret në konsideratë koha e përdorimit. (në
rastin tonë vitin e parë AA përdoret vetëm gjysmë viti); kështu që amortizimi vjetor për
vitin e parë rezulton i njëjtë me të dyja metodat. Ndryshimi fillon pas vitit të parë e
konkretisht:

Plani i Amortizimit me Vlerë të Mbetur

Vlera në fillim % Amortizimi Amortizimi i Vlera në fund

Viti
të ushtrimit Amort. Vjetor Akumuluar të ushtrimit
1 150000.0 10% /2 7500 7500 142500.0
2 142500.0 10% 14250.0 21750.0 128250.0
3 128250.0 10% 12825.0 34575.0 115425.0
4 115425.0 10% 11542.5 46117.5 103882.5
5 103882.5 10% 10388.3 56505.8 93494.3
6 93494.3 10% 9349.4 65855.2 84144.8
7 84144.8 10% 8414.5 74269.7 75730.3
8 75730.3 10% 7573.0 81842.7 68157.3
9 68157.3 10% 6815.7 88658.4 61341.6
10 61341.6 10% 6134.2 94792.6 55207.4
11 55207.4 10% 5520.7 100313.3 49686.7
12 49686.7 10% 4968.7 105282.0 44718.0
13 44718.0 10% 4471.8 109753.8 40246.2
14 40246.2 10% 4024.6 113778.4 36221.6
15 36221.6 10% 3622.2 117400.6 32599.4
16 32599.4 10% 3259.9 120660.5 29339.5
17 29339.5 10% 2933.9 123594.5 26405.5

134
Sqarime:
o Përqindja e amortizimit linear është e njëjtë 10% për çdo vit, por vlera e amortizimit
vjetor nuk është e njëjtë sepse ajo aplikohet mbi vlerën e mbetur që zvogëlohet
nga viti në vit.
o Vitin e parë amortizimi është i njëjtë si te metoda lineare. Edhe këtu merret në
konsideratë koha e përdorimit. (Pra: 150000 x 10% x 0.5 = 7500)
o Në shembullin e mësipërm amortizimi është ndërprerë sepse është supozuar se
AA del jashtë përdorimit në vitin 17. Kështu që, në vitin e fundit të përdorimit,
AA amorizohet gjithsej me një vleftë (123594.5) që nuk është e barabartë me
vlerën e regjistrimit (150000) dhe vlera kontabël neto nuk është zero si në rastin e
amortizimit linear.

Shënim:

Regjistrimi i amortizimit për vitin e parë dhe ndikimi mbi gjendjen pasurore të ndërmarrjes
janë të njëjta si në rastin e amortizimit linear; ndërsa në vitet që pasojnë amortizimi
vjetor me vlerë të mbetur bëhet gjithnjë e më i vogël në krahasim me amortizimin vjetor
linear, deri para daljes jashtë përdorimit.

135
10. DALJA E AKTIVEVE AFATGJATA
Gjatë veprimtarisë së saj ndodh që ndërmarrja në përgjithësi të humbasë zotërimin mbi
një element të pasurisë së saj. Ajo mund ta shesë një AA, ta nxjerrë atë jashtë përdorimit
për ta zëvendësuar ose nëse nuk i duhet më, për vetë ecurinë normale të ndërmarrjes.

Në aspektin kontabël, këto veprime dalje, meqenëse sjellin ndryshime në pasurinë e

ndërmarrjes, duhen konstatuar. Duhet evidentuar, gjithashtu, ndikimi e këtyre veprimeve
të veçanta në llogarinë e rezultatit.

i. Parimet e Regjistrimit të Daljeve të AA

Regjistrimi i daljeve të aktiveve afatgjata (AA) përmban:

- daljen (fizike) nga inventari i pasurisë së ndërmarrjes;

- të ardhurat eventuale të shitjes;
- efektin e kësaj dalje mbi llogarinë e rezultatit;
- përfshirjen e amortizimeve eventuale në vlerën e AA të dalë.

Në aspektin kontabël, daljet e AA që i janë nënshtruar amortizimit dallohen nga daljet e

atyre që nuk i janë nënshtruar amortizimit.

Në regjistrimin e veprimeve të daljeve duhen marrë parasysh tri elemente:

- Çmimi i daljes së AA pa taksa

- TVSH-ja
- Vlera kontabël e AA së bërë dalje (vlera pa taksa e blerjes).

Veprimi i daljes së AA, në aspektin kontabël, nuk është i ngjashëm me një veprim të
zakonshëm të daljes nga magazina të mallrave apo produkteve të ndërmarrjes, që ndodh
shpesh. Dalja e AA nga inventari sjell zvogëlim të pasurisë (klasa 2); ndërsa të ardhurat
nga shitja (nëse ka) paraqiten në një llogari të grupit 75 “Të ardhura të tjera “.

ii. Regjistrimi në Ditar

Veprimi në ditar ndahet në dy pjesë:

a) regjistrohet e ardhura nga shitja e AA.

136
 b) regjistrohet dalja e AA nga pasuria e ndërmarrjes84.

a Regjistrimi i të ardhurës nga shitja e AA

Veprimi i parë i regjistrimit të të ardhurës kryhet vetëm nëse kemi shitje (dmth të ardhura
nga dalja e AA); gjë që përgjithësisht i referohet faturës së shitjes.

Ky veprim trajtohet në mënyrë të ngjashme me Shitjet. Për ilustrim është supozuar që

AA shitet 168000 lekë me TVSH me arkëtim direkt.

Regjistrimi në Ditar

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
X+6 FS Të Ardhura nga shitja e AA 752 140000
TVSH e mbledhshme 4457 28000
Llogaria Bankare derdhur nga Klienti X 512 168000
Totali 168000 168000

Sqarim:
o Regjistrimi i të ardhurave nga shitja e AA ngjan me shitjen e mallit, vetëm se
ndryshon llogaria e të ardhurave nga 705 në 752.

b Regjistrimi i daljes së AA nga inventari

Veprimi i dytë paraqet daljen (heqjen) e vlerës së AA nga inventari. Kjo heqje, në aspektin
kontabël, konsiderohet si një shpenzim i ndërmarrjes. Regjistrimi zakonisht i referohet
Fletë Daljes nga magazina apo Proces Verbalit përkatës të daljes jashtë përdorimit.

Dalja duhet të marrë parasysh faktin që ndërmarrja ka aplikuar amortizime mbi AA që del;
gjë që do të thotë se kontabilizimi në pasurinë e ndërmarrjes të AA duhet bërë, jo me
vlerën e blerjes, por me vlerën e saj kontabël neto.

Ndërmarrja duhet ta llogarisë amortizimin deri ditën e fundit kur AA është pjesë e pasurisë

84 Dmth dalja nga inventari i ndërmarrjes.

137
së saj. Pra është e nevojshme të bëhet regjistrimi për amortizim shtesë, midis datës së
amortizimit të kryer dhe datës së daljes së AA nga pasuria e ndërmarrjes.

Duke ia shtuar këtë amortizim shtesë, amortizimit të akumuluar ekzistues dhe duke ja
zbritur këtë vlerës së blerjes, përcaktohet vlera kontabël neto e AA në ditën e daljes së
saj nga pasuria e ndërmarrjes.

Në hapin tjetër regjistrohet vetë dalja e AA nga inventari. Në regjistrimin, e kësaj

dalje ndërmarrja merr parasysh tërësinë e amortizimeve të kaluara të AA (dmth gjithë
amortizimin e akumuluar që i përket atij AA). Veprimi prek këto tri llogari:
1) Inventari i AA (llogaritë e grupit 20 - 26)
2) Amortizimi i akumuluar i AA (llogaritë e grupit 28)
3) Vlera kontabël e AA (llogaritë 652, 662).

Le të supozojmë se makinerinë e shitëm në mes të vitit të dytë (1 korrik 2007). Në vitin

e parë e kemi amortizuar (ref 1) me 7500 lekë (gjysmë viti). Meqë ai del në mes të vitit
të dytë duhet të llogarisim amortizimin shtesë deri në datën e daljes të AA që është 7125
lekë ( =14250/2) sipas planit të amortizimit me vlerë të mbetur.

Regjistrimi në Ditar

Dok Justifikues Vlefta

Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
2 FS Të Ardhura nga shitja e AA 752 140000
TVSH e mbledhshme 4457 28000
Llogaria Bankare derdhur nga Klienti X 512 168000
3 FA Kompletim i Amortizimit deri në dalje së AA 2815 7125
Shpenzim amortizimi 6811 7125
4 FD Çregjistrimi nga inventari i AA 215 150000
Amortizimi i akumuluar i AA 2815 14625
Vlera kontabël e AA të shitura 652 135375
Totali 325125 325125

Sqarime:
o Në regjistrimin e mësipërm me ngjyrë gri (ref 2) është paraqitur veprimi i parë,
regjistrimi i shitjes që bazohet në faturën e shitjes.

138
 o Në regjistrimin e dytë (ref 3) është paraqitur amortizimi shtesë deri në dalje të AAM
7125 lekë (që bazohet me Fletë Amortizimi).
o Në regjistrimin e tretë (ref 4) bëhet dalja (heqja) nga inventari, duke debituar
llogarinë e inventarit 215 me vlerën fillestare 150000 (kosto e blerjes); kredituar
llogarinë 2815 me vlerën e amotizimit të akumuluar gjithsej deri në datën e daljes
14625 (= 7500 + 7125) lekë.
o Diferenca mes vlerës fillestare dhe amortizimit të akumuluar 135375 (= 150000
– 14625) lekë, që përbën vlerën kontabël të makinerisë dhe përfaqëson shpenzimin
nga dalja, regjistrohet në debi të llogarisë 652.

c Ndikimi në Pasurinë e Ndërmarrjes

Nga këto regjistrime rrjedh se nga dalja e AA, efektet janë edhe në llogaritë e Bilancit
edhe në llogaritë e rezultatit.

Përsa i takon bilancit:

Dalja e AA pasqyrohet si zvogëlim me vlerë sa diferenca e vlerës së hyrjes minus vlerën
e amortizimit të tij (që të dyja janë llogari e klasës 2) dhe nga rritja e llogarisë së
likuiditeteve me vlerën e shitjes së tij (llogari e klasës 5).

Përsa i takon llogarisë rezultat:

Veprimi i daljes do të varet nga vleftat e regjistruara në llogaritë 752 (të ardhurat nga
shitja e AA) dhe 652 (vlefta kontabël e AA të dala). Nëse të ardhurat pa taksa (në llogarinë
752) janë më të mëdha se vlera kontabël neto e AA (në llogarinë 652), atëherë ndërmarrja
do të ketë fitim nga shitja e tij. Në të kundërt, nëse të ardhurat e daljes së AA pa taksat
janë më të vogla se vlefta kontabël neto e regjistrimit të AA, atëherë ndërmarrja do ketë
humbje nga kjo shitje (apo dalje).

139
 PJESA E DYTË
N J O H U R I PËR ANAL I Z ËN F I NANCI ARE
I. HYRJE
Analiza financiare ka për qëllim të studiojë pikat e forta dhe të dobëta të një ndërmarrjeje
duke u mbështetur në elemente të ndryshme të natyrës kontabël dhe financiare.

Studimi ndjek tri etapa të njëpasnjëshme:

i. Analiza e elementeve përfaqësues të ndërmarrjes;

ii. Përcaktimi i një diagnostike1 të gjendjes së tanishme të ndërmarrjes;
iii. Përpunimi i masave që duhen marrë për të përmirësuar gjendjen e ndërmarrjes në
të ardhmen.

Pra, analiza financiare mbështetet në analizën e gjendjes së kaluar të një ndërmarrjeje,

për të përcaktuar masat, që përmirësojnë gjendjen e saj në të ardhmen.

Analiza mbështetet mbi disa kritere të pranuara si të afta për të gjykuar për gjendjen
financiare të ndërmarrjes. Kjo përqasje bëhet në dy këndvështrime:

- Vlerësohet mundësia e ndërmarrjes për të shlyer borxhet në afat

- Matet kapacieteti i ndërmarjes për të realizuar fitime në varësi të burimeve
njerëzore dhe financiare që përdoren në operacionet e biznesit.

Për të ardhmen, analiza financiare synon, gjithashtu, të vlerësojë prirjen e veprimtarisë,

duke vlerësuar nevojat për financime të reja që lindin nga një strategji zgjerimi.

Për rrjedhim, analiza financiare mbështetet në tri elemente:

o Vlerësimi i situatës aktuale të një ndërmarrjeje duke u nisur nga studimi i bilancit
të saj, si fotografi e pasurisë së ndërmarrjes në një çast të dhënë.

o Analiza e llogarisë së rezultatit2 të ndërmarrjes, për të matur kapacitetin e saj,

për të gjeneruar burime financiare nga veprimtaria e saj.

o Analiza dinamike, duke u nisur nga përpunimi i dokumenteve të ndryshme,

që mundëson vlerësimin paraprak të nevojave për financim në të ardhmen të
ndërmarrjes (bilanci dhe llogaritë e rezultatit parashikues dhe plani i financimit
të investimeve në të ardhmen).

1 Diagnostike – term i huajtur nga mjekësia; përdoret në kuptimin e analizimit të gjendjes për të njohur saktë
“shëndetin” e ndërmarrjes.
2 Llogaria e rezultatit – quhet dhe “llogaria e fitim/humbje” ose llogaria e të ardhurave dhe shpenzimeve, që
paraqitet në formën e “Pasqyrës së të Ardhurave dhe Shpenzimeve (PASH)”.

142
 Kapitulli I
Analizohet “Llogaria e Rezultatit”,
evidentohen prej saj treguesit kryesorë
të menaxhimit, për të cilët jepet kuptimi
dhe mënyra e llogaritjes së tyre.

Tregohet ç’është rentabiliteti, treguesit

e tij, llogaritja dhe interpretimi i tyre.

I ANALIZA E LLOGARISË
SË REZULTATIT
PJESA E DYTË

1
Treguesit e Ndërmjetem NJOHURI PËR ANALIZËN FINANCIARE

të Menaxhimit ............... 144

2
Produkti
i Ndërmarrjes ................ 149 KAPITULLI I
3
Koncepti i Vlerës
së Shtuar ...................... 152

4
Teprica Bruto
e Shfrytëzimit................ 154

5
Fitimi
i Shfrytëzimit ................ 156
Analiza e llogarisë
6
Fitimi
i Ushtrimit .................... 158
së rezultatit
7
Matja
e Rentabilitetit .............. 161
I. ANALIZA E LLOGARISË SË REZULTATIT
Llogaria e rezultatit mundëson matjen e kapacitetit të një ndërmarrjeje për të
realizuar fitime gjatë një intervali të caktuar kohe. Ajo llogarit tërësinë e të ardhurave
dhe shpenzimeve të regjistruara nga ndërmarrja gjatë kësaj periudhe dhe nëpërmjet
diferencës së tyre përcakton rezultatin e ndërmarrjes:

“Rezultat ndërmarrje” = “Total të ardhura” – “Total shpenzime”

Analiza e thjeshtë e llogarisë së rezultatit nuk mundëson përcaktimin e një diagnostike

të saktë të gjendjes së ndërmarrjes sepse ajo nuk mjafton për identifikimin, analizën e
elementeve që kanë ndikuar në arritjen e këtij rezultati.

Për të bërë një diagnostikë të përshtatshme, duhen analizuar faktorët që janë në origjinë
të përcaktimit të llogarisë së rezultatit, duke i ndarë ata sipas aktiviteteve:

a) Aktiviteti i shfrytëzimit përmban të ardhura dhe shpenzime që janë

drejtpërdrejt të lidhur me funksionin e aktivitetit të ndërmarrjes.

b) Aktiviteti financiar përmban të ardhura dhe shpenzime që janë të lidhur me

politikën e investimeve apo me politikën e financimit të ndërmarrjes.

c) Aktiviteti i jashtëzakonshëm përmban të ardhura dhe shpenzime të lidhura

me elemente të pavarura nga ndërmarrja dhe që shkaktohen nga situata të
jashtëzakonshme (jo të vazhdueshme apo të paparashikuara).

Kjo analizë e llogarisë së rezultatit fillon me “Treguesit e Ndërmjetëm të Menaxhimit”3

(TNM) që do të analizojmë në vijim.

3 Treguesit e Ndërmjetëm të Menaxhimit – quhen dhe Treguesit e Ndërmjetëm të Drejtimit.

144
1. TREGUESIT E NDËRMJETËM TË MENAXHIMIT (TNM)
Treguesit e Ndërmjetëm të Menaxhimit (TNM) përbëjnë shkallën e parë të zbërthimit të
llogarisë së rezultatit të ndërmarrjes drejt një diagnostikimi financiar analitik.

Le ti rendisim TNM të shprehur në mënyre skematike dhe pas kësaj, t’i komentojmë ata.

i. Marzhi Tregtar (MT)

Marzhi Tregtar (MT) është treguesi që mat efektin tregtar të menaxhimit të ndërmarrjes;
llogaritet nga diferenca midis “Të ardhurave nga shitjet e mallrave“ me “Koston e blerjes
së tyre“.

(i) MT = AMS – KM

Ku: MT = Marzhi Tregtar

AMS = të Ardhurat nga Mallrat e Shitura
KM = Kosto e blerjes së Mallrave të shitura

ii. Prodhimi i Ushtrimit4 (PU)

Është treguesi që evidenton nivelin e prodhimit të ndërmarrjes; llogaritet si shumë e “Prodhimit

të shitur“ me “Prodhimin e magazinuar“ dhe me “Prodhimin e aktiveve afatgjata“ (dmth,
prodhimin e mbajtur nga ndërmarrja për ta përdorur për nevojat e veta, si aktiv afatgjatë).

(ii) PU = APS ± APM + APA

Ku: PU = Prodhim i Ushtrimit

APS = të Ardhura nga Prodhimi i Shitur

4 Prodhimi i Ushtrimit – është shkurtim i emërtimit “Prodhimi i ndërmarrjes gjatë vitit ushtrimor”; sqarohet
në vijim (2. Prodhimi i Ndërmarrjes.)

145
 APM = (të Ardhura)5 nga Prodhimi i Magazinuar
APA = (të Ardhura) nga Prodhimi i Aktiveve Afatgjata

iii. Vlera e Shtuar (VS)

VS shpreh kontributin e ndërmarrjes në shtimin e produktit shoqëror nëpërmjet prodhimit

apo fitimit. Ajo llogaritet si diferencë ndërmjet “Prodhimit të ushtrimit“ me “Konsumin e
prodhimit“ (blerjet për lëndë, materiale, shërbime e të tjera të bëra gjatë ushtrimit me
prejardhje nga të tretët, për nevoja të prodhimit), si dhe duke i shtuar kësaj diference
“Marzhit tregtar“ (si përfaqësues i “prodhimit“ të veprimtarisë tregtare).

(iii) VS = MT + PU – KP

Ku: VS = Vlera e Shtuar e Ndërmarrjes

MT = Marzhi Tregtar
KP = Konsumi i Prodhimit e të tjera me prejadhje nga të Tretët

iv. Teprica Bruto6 (TB)

Teprica bruto e aktivitetit të shfrytëzimit (TB) llogaritet si shumë e “Vlerës së Shtuar“

me “Grandet dhe subvencionet për Shrytëzim“ nga e cila zbriten: “Tatimet, taksat dhe të
ngjashme“ si dhe “Shpenzimet për personelin“:

(iv) TB = VS + AG – SST - SP

Ku: TB = Teprica Bruto e shfrytëzimit

AG = Të Ardhura nga Grandet dhe Subvencione të Shfrytëzimit
SST = Shpenzime, Shteti për Tatime, taksa e të ngjashme
SP = Shpenzime për Personelin

5 (të Ardhura) – është vënë në kllapa sepse në fakt është ndryshimi i gjendjes në magazinë të prodhimit,
gjendje që, nëse shitet, do të sillte të ardhura.
6 Teprica Bruto – quhet dhe “Marzhi Bruto” ose “Rezultati i veprimtarisë kryesore” por nuk duhet ngatëruar
me “Rezultatin e Shfrytëzimit”

146
v. Rezultati i Shfrytëzimit (FSh)

Rezultati i aktivitetit të shfrytëzimit quhet dhe “Fitimi i Shfrytëzimit“ (FSh) dhe llogaritet
si shumë e “Tepricës bruto të shfrytëzimit me “Rimarrjet mbi provizionet e shfrytëzimit“
dhe me “të Ardhura të tjera të shfrytëzimit“, si dhe duke i zbritur kësaj shume “Shpenzimet
për amortizimet dhe provizionet“, si dhe “Shpenzimet e tjera të shfrytëzimit“ :

(v) FSh = TB + ARP + AT – SAS – STS

Ku: FSh = Rezultati (Fitimi) i Shfrytëzimit

ARP = Të Ardhura nga Rimarrje mbi Provizionet e shfrytëzimit
AT = të Ardhura të Tjera të Shfrytëzimit
SAS = Shpenzime për Amortizimet dhe Provizionet e Shfrytëzimit
STS = Shpenzime të Tjera (të ndryshme) të Shfrytëzimit

vi. Rezultati Përpara Tatimit (FpT)

Rezultati para tatimit quhet dhe “Fitimi para Tatimit“ (FpT); llogaritet si shumë e “Fitimit
të shfrytëzimit“ me “Rezultatin financiar“7, ku vetë rezultati financiar llogaritet si
diferencë e “të ardhurave financiare“ me “shpenzimet financiare“:

(vi) FpT = FSh + FF

Ku: FpT = Rezultati (Fitimi) përpara Tatimit

FF = Rezultati (Fitimi) Financiar = të Ardhura Financiare – Shpenzime Financiare
(FF = AF – SF)

vii. Rezultati i Ushtrimit (FU)

Rezultati i ushtrimit quhet dhe “Fitimi i Ushtrimit“ (FU) dhe llogaritet si shumë e “Rezultatit
përpara tatimeve“ me “Rezultatin e jashtëzakonshëm“ (të ardhurat e jashtëzakonshme
– shpenzimet e jashtëzakonshme) duke i zbritur kësaj shume “Tatimin mbi fitimin“:

7 Rezultati Financiar quhet rëndomtë “Fitimi Financiar” (FF).

147
 (vii) FU = FpT + FJ - TF

Ku: FU = Rezultati (Fitimi) i Ushtrimit

FpT = Rezultati (Fitimi) përpara Tatimit
FJ = Rezultati (Fitimi) i Jashtëzakonshëm = të Ardhura të Jashtëzakonshme
– Shpenzime të Jashtëzakonshme (FJ = AJ – SJ)
TF = Tatimi mbi Fitimin e tjera si këto

Treguesit e ndërmjetëm të menaxhimit (TNM) mundësojnë zbërthimin e llogarisë së

rezultatit, duke veçuar: faktorët që lidhen drejtpërdrejt me shfrytëzimin e aktivitetit
të ndërmarrjes; faktorët që lidhen me politikën financiare të ndërmarrjes (rezultati
financiar), si dhe nga faktorët që nuk varen nga menaxhimi i ndërmarrjes e që shkaktohen
nga situata të jashtëzakonshme (rezultat i jashtëzakonshëm).

Le të ndalemi më tej në komentimin e tyre.

148
2. PRODUKTI8 I NDËRMARRJES

Llogaria e rezultatit analizohet në varësi të llojit të veprimtarisë së ndërmarrjes.

Veprimtaritë e ndërmarrjeve dhe produktet e tyre janë të shumëllojta; në kontabilitet
ato grupohen në:

a) Prodhuese – që kanë veprimtari transformimi ose përpunimi të mirash ose

shërbimesh (prodhim, ndërtim, shërbim);

b) Tregtare – që nuk kanë veprimtari transformimi (tregti).

i. Prodhimi i Ushtrimit (PU)

Koncepti i Prodhimit rezervohet për ndërmarrjet prodhuese (prodhim, ndërtim dhe

shërbim).

Prodhimi i ushtrimit si Tregues i Ndërmjetëm i Menaxhimit (TNM) llogaritet nga formula :

(ii) PU = APS ± APM + APA

Komponentët e tij vlerësohen si vijon:

APS = (Prodhimi i shitur) = (Sasia e shitur) x (çmimi i shitjes).
Ky komponent pasqyrohet në llogaritë 70, por pa llogarinë 705.
APM = Prodhimi i magazinuar (domethënë i pashitur); vlerësohet me koston e
prodhimit. Ky komponent me standardet e reja9 duhet të pasqyrohet në llogarinë
60 me minus (në Kredi) si pakësim i shpenzimit.
Ky komponent pasqyrohet në llogarinë 72.

Nëse i referohemi planit të llogarive, “Prodhimi i Ushtrimit“ është sa shuma e llogarive

70 (pa 705); 71 dhe 72.

8 Produkti – përdoret në kuptimin e gjerë të tij “produkt shoqëror/ekonomik”.

9 Në standardet e mëparshme prodhimi konsiderohej e ardhur dhe pasqyrohej në llogarinë 71 “Ndryshim i
gjendjes së prodhimit”.

149
ii. Marzhi Tregtar (MT)

Në ndërmarrjet tregtare, veprimtaria vlerësohet nisur nga marzhi tregtar10 i realizuar. Ky

tregues llogaritet dhe për ndërmarrjet që kanë aktivitet të përzier prodhim e tregti.

Ku: Marzhi Tregtar (i) MT = AMS – KM

Komponentët e tij vlerësohen si vijon:

AMS = Të ardhurat nga mallrat e shitura = (Sasi) x (çmimi i shitjes).
Ky komponent pasqyrohet në llogaritë 705.
KM = Kostua e blerjes së mallrave të shitura = (Blerje e mallrave) + (Shpenzimet
dytësore të blerjes).
Ose KM = SBM + SDM
Ku :
SBM = Shpenzime për Blerjen e Mallrave (sipas çmimit të blerjes së mallrave).
Këto shpenzime pasqyrohen në llogarinë 605.
SDM = Shpenzimet Dytësore të blerjes së Mallrave (transport, siguracion malli etj.)
Këto shpenzime pasqyrohen në disa nga llogaritë e grupit 61 e 62 (për shembull 627
“Transport...“; 616 “Sigurim malli“; ...)

Me këtë detajim: MT = AMS – (SBM + SDM)

Marzhi tregtar është treguesi më i përshtatshëm në rastin e ndërmarrjeve tregtare.

iii. Analiza e Marzhit Tregtar

Për të gjykuar mbi vlerën e Marzhit Tregtar llogariten dy raporte të rëndësishme:

i ) Raporti i Marzhit = (Marzh Tregtar) / (Çmim blerje pa taksa)

ii) Raporti i Markës = (Marzh Tregtar) / (Çmim shitje pa taksa)

Këta treguesa matin kapacitetin e ndërmarrjes tregtare, për të realizuar fitim nga
rishitja e mallrave. Sa më të mëdhenj të jenë këto dy raporte, aq më fuqi negociuese ka
ndërmarrja me furnitorët ose klientët e saj.

10 “Marzhi Tregtar” është “Prodhimi” për aktivitetin tregtar të ndërmarrjes.

150
“Raporti i Marzhit“ dhe “Raporti i Markës“ janë treguesa relativë, për krahasimin midis
ndërmarrjeve të të njëjtit sektor veprimtarie. Kështu, një ndërmarrje që ka një raport
marzhi më të lartë se konkurrentët e vet mund të fillojë një betejë çmimesh sepse
konkurrentët nuk mund ta ndjekin këtë strategji pa pësuar humbje.

Prodhimi i Ushtrimit (PU) dhe Marzhi Tregtar (MT) përbëjnë nivelin e parë të TNM.

151
3. KONCEPTI I VLERËS SË SHTUAR (VS)
Vlera e Shtuar (VS) përbën një nivel të dytë të treguesve ndërmjetës të menaxhimit
(TNM).

i. Llogaritja e Vlerës së Shtuar

Vlera e shtuar llogaritet duke hequr nga të ardhurat e funksionimit totalin e konsumimeve
të ndërmjetme të furnizuara nga të tretët.

Nëse do t’i gruponim të gjitha të ardhurat së bashku si “Të Ardhura të Funksionimit“ (AF)
dhe nëse do të bashkonim dhe shpenzimet e blerjeve (SB) të mallrave me ato të lëndëve
të para, materiale, shërbimeve etj. si dhe të bashkonim shpenzimet dytësore (SD) të
mallrave dhe të prodhimit atëherë:

Vlera e Shtuar llogaritet : VS = AF – SB - SD

Ku komponentët e VS vlerësohen si vijon:

AF = Të Ardhurat e Funksionimit.
Pasqyrohen në llogaritë 70; 71; 72.
SB = Shpenzimet për blerjet e mallrave, furnizimeve, të studimeve, punimeve
dhe shërbimeve (vlefta neto pas uljes, kthimit etj.).
Pasqyrohen në llogaritë 60.
SD = Shpenzimet dytësore të tjera.
Pasqyrohen në llogaritë 61; 62.

Si përfundim, në kontabilitet, Vlera e Shtuar është e barabartë me diferencën midis

llogarive të të ardhurave 70; 71; 72 dhe llogarive të shpenzimeve 60; 61 dhe 62.

ii. Interpretimi Ekonomik

Prodhimi i shitur nuk përfaqëson të gjithë prodhimin e ndërmarjes, pasi një pjesë e tij lidhet
me hyrjet /daljet nga magazina ose me prodhimin për vete; për këtë shërben treguesi i
“Prodhimit të Ushtrimit (PU), i dhënë më sipër. Mirëpo PU nuk përfshin shpenzimet e bëra
për prodhimin (lëndë të para, materiale ndihmëse etj.) që i nevojiten ndërmarrjes për të

152
realizuar produktin fundor; ndaj për këtë shërben treguesi i “Vlerës së Shtuar“ (VS).

Veprimtaria e ndërmarrjes konsiston në krijimin e vlerës së shtuar, që ajo gjeneron kur

prodhon produktin fundor. Pikërisht kjo është arsyeja e ekzistencës së vetë veprimtarisë
shfrytëzuese të ndërmarrjes.

Në këtë kuptim, Vlera e Shtuar është tregues më real për ndërmarrjen se sa prodhimi
i ushtrimit, meqenëse ajo mat pasurinë reale të krijuar nga ndërmarrja në sajë të
veprimtarisë së saj prodhuese. Pikërisht në sajë të kësaj vlere të shtuar ndërmarrja do
të jetë në gjendje të paguajë aktorët e ndryshëm që kontribuojnë në prodhim.

Në fakt ndërmarrja është një strukturë e organizuar që ka si synim fundor prodhimin dhe
shitjen e të mirave ose shërbimeve duke përdorur disa faktorë prodhimi (faktorin punë
dhe faktorin kapital) dhe një numër partnerësh të jashtëm (prurësit e kapitaleve etj.).

Pagesa e këtyre partnerëve bëhet në sajë të vlerës së shtuar që krijon ndërmarrja. Në këtë
kuptim, TNM mundësojnë, në fund të fundit, të shikohet se si kjo VS u shpërndahet
partnerëve të ndryshëm të ndërmarrjes.

153
4. TEPRICA BRUTO E SHFRYTËZIMIT (TB)

i. Ndarja e Vlerës së Shtuar

Vlera e Shtuar, e krijuar nga ndërmarrja, e lejon këtë të fundit të paguajë partnerët e
ndërmarrjes.

Të tillë janë katër:

o Personeli i ndërmarrjes, që është faktor i domosdoshëm i produktit11 të

saj.

o Shteti, i cili nuk ndërhyn direkt por ndikon në mënyra të ndryshme në

produktin e ndërmarrjes (me ndërtimin e rrugëve, mbrojtjen e pronës private
dhe sigurimin nëpërmjet policisë, gjykatës, ...)

o Kontribuesit e jashtëm në kapital (Huadhënësit: Bankat …) që japin mjetet

financiare të nevojshme (huatë afatgjata) për zhvillimin e saj.

o Kontribuesit e brendshëm në kapital (Pronarët apo Aksionerët), që

zotërojnë pjesë të ndërmarrjes (aksionet) dhe të cilëve ajo u jep pjesë fitimi
proporcionale me kapitalin e tyre.

Ndërmarrja e ruan, gjithashtu, një pjesë të Vlerës së Shtuar për të rritur mjetet e veta
financiare.

Secili prej këtyre partnerëve shpërblehet në një mënyrë të veçantë.

- Personeli : merr direkt një pagë, por përfiton gjithashtu nga ndërmarrja edhe
një pjesë të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore, që i shoqërohet pagës.

- Shteti merr tatimet dhe taksat, me të cilat ai kryen shpenzimet publike.

- Huadhënësit: paguhen me interesat që marrin nga huatë e tyre.

- Pronarët (Aksionerët) marin pjesën e tyre të dividentit në funksion të sasisë

së aksioneve që kanë.

11 Produkti – Prodhimi, ndërtimi, tregtia apo shërbimi janë produktet e aktivitetit shfrytëzues të ndërmarrjes.

154
ii. Teprica Bruto (TB)

Quhet Tepricë Bruto e shfrytëzimit (TB) ajo që i mbetet ndërmarrjes (nga VS) pas shlyerjes
së detyrimeve të saj ndaj punonjësve dhe ndaj shtetit. Me fjalë të tjera, TB është ajo që
i mbetet ndërmarrjes për të paguar kontribuesit në kapital (Huadhënësit dhe Aksionerët)
dhe për t’u vetëfinancuar.

Pra, TB nuk varet, as nga politika financiare e ndërmarrjes (dhënie huaje apo rritje
kapitali), as nga elementet e jashtëzakonshme që mund të ndikojnë në rezultatin e
ndërmarrjes, as nga politika e amortizimit që ndjek ndërmarrja.

TB është një tregues i mirë i performancës industriale dhe tregtare të ndërmarrjes.

iii. Përkufizimi i Tepricës Bruto

Teprica Bruto : TB = VS + AG – SST - SP

Ku komponentët e TB vlerësohen si vijon:

VS = Vlera e Shtuar
AG = Të ardhurat nga grandet dhe subvencione të shfrytëzimit që jepen nga
shteti.
Pasqyrohen në llogaritë 73; 7412.
SST = Shpenzime shteti: taksa, tatime etj. të ngjashme
Pasqyrohen në llogaritë 63.
SP = Shpenzimet për personelin
Pasqyrohen në llogaritë 64.

Pra, në kontabilitet, TB është diferenca (saldua) totale e llogarive të të ardhurave 70; 71;
72; 73; 74 dhe llogarive të shpenzimeve 60; 61; 62; 63; 64.

TB është një tregues që përdoret në krahasimin ndërmjet ndërmarrjeve dhe në llogaritjen

e treguesve të tjerë të ecurisë së veprimtarisë shfrytëzuese (kryesore) të ndërmarrjes.

12 Llogaria 74 – aktualisht është lënë bosh.

155
5. FITIMI I SHFRYTËZIMIT (FSH)
i. Koncepti i FSh

Fitimi i Shfrytëzimit13 (FSh) mat performancën industriale dhe tregtare të ndërmarrjes

pavarësisht nga mënyra e përfitimit të të ardhurave të shfrytëzimit.

Me fjalë të tjera, ky rezultat merr parasysh edhe të ardhurat nga faktorë të tjerë të
shrytëzimit, si dhe shpenzimet e tjera që lidhen me shfrytëzimin, si:

- Kostoja e punëve të kontabilizuara më parë (pagesat e shpenzimet sociale);

- Konsumi i kapitalit, që vlerësohet nga amortizimet dhe provizionet.

Përftohet në këtë mënyrë një tregues menaxhimi që mat kapacitetin që ndërmarrja të

nxjerrë burime neto nga veprimtaria e saj dhe kjo pavarësisht nga kombinimi i faktorëve
të aktivitetit të saj.

ii. Përcaktimi i FSh

FSh përcaktohet duke u nisur nga Teprica Bruto e Shfrytëzimit (TB)

Në formulën (v) për FSh, që jepet më sipër, kemi:

FSh = TB + ARP + AT – SAS – STS

Ku komponentët e FSh vlerësohen si vijon:

TB = Teprica Bruto
ARP = (Të Ardhura) Rimarrje nga Provizionet e shfrytëzimit
Pasqyrohen në llogaritë ... (781).
AT = Të Ardhura të Tjera të Shfrytëzimit
Pasqyrohen në llogaritë 75.
SAS = Shpenzime për Amortizime dhe provizione (të Shfrytëzimit)
Pasqyrohen në llogaritë 681.
STS = Shpenzime të Tjera të Shfrytëzimit
Pasqyrohen në llogaritë 65.

13 Fitimi i shfytëzimit – quhet dhe “rezultati i shfytëzimit”.

156
Pra, në aspektin kontabël Fitimi i Shfrytëzimit (FSh) është teprica totale e:

o llogarive të të ardhurave 70; 71; 72; 73; 74; 75; 781

dhe
o llogarive të shpenzimeve 60; 61; 62; 63; 64; 65; 681

Ky rezultat është një tregues i mirë i mbarëvajtjes së produktivitetit të një ndërmarrjeje

dhe është më domethënës sesa vetë treguesi i fitimit të ushtrimit, që merr parasysh edhe
elemente që lidhen me faktorë të tjerë të politikës së financimit që ndjek ndërmarrja apo
të jashtëzakonshëm.

157
6. FITIMI I USHTRIMIT (FU)
i. Zbërthimi i Llogarisë së Rezultatit

Plani kontabël i përgjithshëm propozon zbërthimin e llogarisë rezultat në tre përbërës, që

mundësojnë matjen e rezultatit të ndërmarrjes nga:

a) aktiviteti i shfrytëzimit (menaxhimi rrjedhës);

b) aktiviteti financiar (politika financiare);
c) aktiviteti i jashtëzakonshëm.

a) Aktiviteti i Shfrytëzimit

Ky grup të ardhurash e shpenzimesh është më i rëndësishmi, sepse ai përbëhet nga

veprimet që lidhen drejtpërdrejt me veprimtarinë produktive të ndërmarrjes (blerje
mallra, materiale, shërbime, lëndë të para, shitje produkte, mallra, shërbime ...).

Fitimi i Shfrytëzimit (RS) është i barabartë me diferencën midis të ardhurave të

shfrytëzimit (vlefta e shitjeve) dhe shpenzimeve të shfrytëzimit (blerje mallrash, lëndësh
të para, shpenzime personeli,..).

Ky përbën një tregues shumë të rëndësishëm sepse tregon aftësinë e ndërmarrjes për të
siguruar fitime nga veprimtaria e saj e shfrytëzimit.

Një tepricë14 negative provon që ndërmarrja nuk ka një mënyrë menaxhimi të mirë
sepse kostot e produktit të saj janë më të larta se të ardhurat e saj nga shitja e këtyre
produkteve fundore.

b) Aktiviteti Financiar

Në përgjithësi, nëse një ndërmarrje nuk disponon burime të brendshme të mjaftueshme,

për të financuar nevojat e saj për kapitale, ajo duhet t’u drejtohet burimeve të jashtme
(bankave, tregjeve të kapitalit) për kapitale, për të financuar, për shembull, investimet.
Kjo sjellje kapitalesh nuk bëhet falas dhe sjell shpenzime për ndërmarrjen (pagesa
interesash mbi huatë).

14 Tepricë = Gjendja e llogarisë = Diferenca: Kredi - Debi = Saldo.

158
Për pasojë, sa më shumë një ndërmarrje merr hua, aq më të mëdha janë shpenzimet
financiare.

Rezultati financiar (FF) përftohet nga diferenca midis të ardhurave financiare(AF),

(zbritjet financiare të mara nga furnitorët,..) dhe shpenzimet financiare (SF), (pagesat e
interesave mbi huatë, zbritjet e akorduara,..).

FF = AF - SF

Rezultati (Fitimi) financiar tregon efektin e politikës së saj të financimit, mbi

llogaritë e një ndërmarrjeje.

Ky rezultat është në përgjithësi negativ, pra e ul rezultatin e ndërmarrjes. Por një tepricë
negative dëshmon, gjithashtu, përpjekjet për investime që bën ndërmarrja, në një moment
të dhënë, gjë që, më tej, duhet të sjellë përmirësimin e llogarive të ndërmarrjes. Një
tepricë negative nuk është pra gjë e keqe në vetvete për ndërmarrjen, përkundrazi.

Rezultati financiar i ndërmarrjes përftohet duke bërë diferencën midis shumës së llogarive
të të ardhurave të grupit 76 me shumën e llogarive të shpenzimeve të grupit 66.

Zbërthimi i llogarisë së rezultatit sipas metodës së Treguesve të Ndërmjetëm të Menaxhimit

e përcakton Fitimin Përpara Tatimeve (FpT) si shumën e Fitimit të Shfrytëzimit (FSh)
me Rezultatin (Fitimin) Financiar (RF).

Pra:

FpT = FSh + FF

c) Aktiviteti i Jashtëzakonshëm15

Rezultati i jashtëzakonshëm përfshin veprimet, që prekin llogarinë e rezultatit të

ndërmarrjes por, që nuk varen drejtpërdrejt nga veprimtaria e saj prodhuese dhe
që nuk përsëriten periodikisht në kohë (p.sh.: shitja e një godine, dëmshpërblimi nga
përmbytjet,..).

15 Në paraqitjen e pasqyrave financiare sipas formateve anglo-saksone quhen “Të Ardhura/Shpenzime nga
operacione jo të vazhdueshme”.

159
Ai mund të jetë pozitiv ose negativ dhe mund të prekë fort rezultatin neto të ndërmarrjes
por pasoja e tij kufizohet, nga vetë natyra e tij, në një ushtrim të vetëm.

Rezultati (Fitimi) i jashtëzakonshëm (FJ) përftohet duke bërë diferencën midis të ardhurave
të jashtëzakonshme (AJ) (llogarive të grupit 77) me shpenzimet e jashtëzakonshme (SJ)
( llogaritë e grupit 67).

FJ = AJ - SJ

d) Rezultati i Ndërmarrjes

Rezultati i ndërmarrjes, që në kontabilitet quhet Fitim/Humbja e Ushtrimit (FU),

përftohet nga mbledhja e rezultatit të shfrytëzimit (FSh) me rezultatin financiar (FF)
dhe me rezultatin e jashtëzakonshëm (FJ) si dhe zbritjen prej kësaj shume të tatimit mbi
fitimin (TF).

FU = FSh + FF + FJ – STF

Për të përcaktuar pra origjinën e rezultatit të ndërmarrjes, duhet fillimisht ta zbërthejmë

atë në tre përbërës. Ky zbërthim na mundëson analizimin e aftësisë së ndërmarrjes për të
realizuar fitime rregullisht (pavarësisht nga elementet e jashtëzakonshme), duke u nisur
nga veprimtaria e shfrytëzimit (fitimi i shfrytëzimit).

Zbërthimi i llogarisë së rezultatit mund të përmblidhet:

Llogaria e Rezultatit

Të Ardhura (A) Shpenzime (S) Teprica (A–S)

1 A. Shfrytëzimi Rezultat Shfrytëzimi ASh – SSh = FSh
2 A. Financiare S. Financiare Rezultat Financiar AF – SF = FF
3 = (1 + 2) = (1 + 2) Rezultat para Tatimit FSh + FF = FpT
4 A. Jashtëzakon. S. Jashtëzakon. Rezultat i Jashtëzak. AJ – SJ = FJ
5 S. Tatim Fitimi - = STF
6 Totali A Totali S Rezultat Ushtrimi FpT + FJ - STF = FU

160
7. MATJA E RENTABILITETIT (KTHIMIT)
Analiza e llogarisë së rezultatit mundëson matjen madhësisë së fitimit apo të humbjes,
që është në gjendje të sjellë ndërmarrja nga veprimtaria e saj. Mirëpo vetëm madhësia
e fitimit (apo humbjes) nuk mjafton nëse duan të krahasojmë ecurinë e një ndërmarrjeje
me ecurinë e një ndërmarrjeje tjetër.

Shembull:
Ndërmarrja A merr borxh 10 mln lekë, blen mjete pune dhe nxjerr një fitim prej 10 mln lekë;
ndërmarrja B merr borxh 110 mln lekë, blen mjete pune dhe nxjerr një fitim 11 mln lekë.
Cila nga këto ndërmarrje e ka ecurinë më të mirë? Ndërmarrja B që e ka fitimin 1 mln lekë
më shumë, por ka përdorur 11 herë më tepër mjete apo ndërmarrja A ? Pikërisht për një
gjykim të tillë shërben Rentabiliteti.

i. Koncepti i Rentabilitetit16

Rentabiliteti i ndërmarrjes është raporti midis (a) rezultatit që jep ndërmarrja (nga njëra
anë) dhe (b) mjeteve që ajo përdor për të arritur këtë rezultat (nga ana tjetër).

a) Rezultati i ndërmarrjes mund të vlerësohet duke u nisur nga disa nivele:

o Fitimi i Ushtrimit (FU): që mat aftësinë e ndërmarrjes për të dhënë rezultat

pozitiv duke marë parasysh tërësinë e të ardhurave dhe shpenzimeve.

o Fitimi i Shfrytëzimit (FSh): që mat aftësinë e ndërmarrjes për të përftuar rezultat

vetëm nga veprimtaria e saj prodhuese17.

o Vlera e Shtuar (VS): që mat pasurinë reale që krijon ndërmarrja nga veprimtaria
e saj.

b) Mjetet që vë në përdorim ndërmarrja mund të maten në disa nivele:

o Totali i Aktivit18 (TA): përfaqëson totalin e aktivit të bilancit; mat pasurinë totale
të ndërmarrjes (bashkësinë e të mirave dhe të drejtave që përdor ndërmarrja për
të prodhuar).

16 Rentabiliteti – quhet edhe “Kthim” (“Return”) sepse tregon se sa është kthimi i mjeteve të përdorura.
17 Prodhuese – Këtu përdoret në kuptimin e gjerë të fjalës (prodhim, ndërtim, tregti, shërbim).
18 Totali i Aktivit quhet dhe “Totali i Bilancit”.

161
 o Kapitali i Përhershëm (KP): mat bashkësinë e gjithë aktiveve afatgjata (investimet
kapitale) të kryera nga ndërmarrja.

o Kapitali i Vetë (KV): mat bashkësinë e burimeve të veta të kapitalit, që përbëhet

nga kapitali themeltar, rezervat, pjesa e rezultatit të ushtrimit që nuk ndahet
si dividend, subvencionet e investimit, të cilat përdoren nga ndërmarrja për të
zhvilluar aktivitetin e saj.

o Kapitali Themeltar19 (KT): përfaqëson tërësinë e kontributeve në para ose në

natyrë që japin në avancë aksionerët (pronarët) e ndërmarrjes për të ushtruar
veprimtarinë e saj. Kontribut që përcaktohet në aktin e themelimit të ndërmarrjes
dhe në rritjen e mëvonshme të tij (me shtimin e aksioneve).

Vlerësimi i rentabilitetit të ndërmarrjes është pra një tregues për të matur mbarëvajtjen
e ndërmarrjes në kuadrin e funksionit të saj prodhues.

Llogaritja e rentabilitetit duhet të shoqërohet, me kahasimin e tij me rentabilitetin e

ndërmarrjeve konkurrente kryesore të saj. Një ndërmarrje mund të jetë rentabël, por ajo
mund të mos përballojë garën me ndërmarrjet e tjera të sektorit, pra me konkurrentët e saj.

ii. Matja e Rentabilitetit

Ka disa madhësi të ndryshme që përdoren për llogaritjen e rentabilitetit të një

ndërmarrjeje:

a Rentabiliteti i Investimit (ROI)20

ROI është raporti i fitimit të realizuar ndaj investimit përkatës të bërë, për ta realizuar atë.

Ka dy interpretime të këtij treguesi:

o ROI Global21: në llogaritjen e tij si fitim merret fitimi i gjithë ushtrimit dhe si investim
gjithë pasuria e ndërmarrjes (totali i aktivit). Pra, ky tregues mat rentabilitetin e

19 Kapitali Themeltar quhet dhe “Kapitali i Shoqërisë” ose “Kapitali Social”.

20 Rentabiliteti i investimit - në terminologjinë anglo-saksone quhet “Return of Investiment” (ROI).
21 ROI Global quhet dhe “Rentabiliteti Global” ose “Rentabiliteti Ekonomik”.

162
 tërësisë së aktiveve që përdor ndërmarrja dhe shprehet me raportin e Fitimit të
Ushtrimit (FU) me Totalin e Aktivit (TA)

ROIG = FU * 100 / TA

Shënim: FU shumëzohet me 100 sepse rentabiliteti shprehet në përqindje.

Rentabiliteti global është një tregues mjaft i përgjithshëm; ai plotësohet nga disa
vlerësime më shprehëse, si:

o ROI Financiar22: në llogaritjen e këtij si fitim merret Fitimi i Shfrytëzimit (FSh),

ndërsa si investim merret Kapitali i Përhershëm (KP) që përdor ndërmarrja; ndaj
dhe shprehet me raportin e tyre:

ROIF = FSh * 100 / KP

Ky raport shpreh më mirë efikasitetin e kapitalit të investuar në aktivitetin kryesor

(që është aktiviteti shfrytëzues) sepse:

- nuk ndikohet nga shpenzimet financiare të ndërmarrjes;

(si për shembull interesat e huave që merr ndërmarrja).
- nuk ndikohet nga transaksionet e jashtëzakonshme;
(fitimet dhe humbjet me origjinë jo normale, të jashtëzakonshme).
- nuk ndikohet nga sistemi fiskal
(për shembull, tatimit mbi rezultatin ushtrimor për pjesën e mbulimit të
humbjeve të vitit të mëparshëm).

Vini re!
Vlera e këtij treguesi nuk duhet të jetë më e ulët sesa interesi i huasë që jep banka.

Shembull:
Nëse një ndërmarrje merr para borxh me interes 15% , të cilat të investuara në veprimtarinë
e ndërmarrjes do të japin një ROI financiar 13% kjo do të thotë që diferenca prej 2% (15%
- 13%) do të paguahet nga vetë ndërmarrja (nga kapitali i vetë). Pra një hua e tillë nuk është
me leverdi.

22 ROI Financiar - quhet dhe “Rentabiliteti Financiar” ose “Rentabiliteti i Kapitalit të investuar”.

163
b Rentabiliteti i Kapitalit të Vetë23 (ROE)

ROE merr parasysh kapitalet e investuara në ndërmarrje. Ai përcaktohet nga raporti i

Fitimit të Ushtrimit me Kapitalin e Vetë:

ROE = FU * 100 / KV

Shenim:
Kur rentabiliteti i kapitalit të vetë është më i madh se rentabiliteti i investimit (ROE > ROI),
thuhet që ndërmarrja përfiton nga “efekti i levës”24.

c Rentabiliteti Tregtar (ROS)25

ROS merr parasysh vëllimin e veprimtarisë (Xhiron). Ai përcaktohet nga raporti i Fitimit
të Ushtrimit (FU) me Xhiron Totale (XT)26:

RT = FU * 100 / XT

Në këtë mënyrë përcaktohet dhe raporti i marzhit të ndërmarrjes që lejon të vlerësohet

rezultati i ardhshëm i ndërmarrjes në funksion të ndryshimit të vëllimit të veprimtarisë,
e matur kjo e fundit me xhiron totale.

Koment:
Ekziston një zbërthim i ROI = (FU/XT) x (XT/TA), ku (FU/XT) = ROS , dhe XT/TA = Qarkullimi
i aktiveve, dmth sa herë xhirohen aktivet në vit.
Nga kjo del se ROI mund të rritet ose duke rritur ROS (duke rritur çmimet) ose duke rritur
qarkullimin (duke rritur sasinë e shitjeve).

Sikurse shihet, koncepti i rentabilitetit ndryshon sipas këndvështrimit që analizojmë. Për

këtë arsye, është e dobishme të llogariten disa nga këto raporte për të pasur një pamje
më të saktë të rentabilitetit të ndërmarrjes.

23 Rentabiliteti i Kapitalit = Rentabiliteti i kapitalit vetiak quhet dhe Rentabiliteti Financiar. Në anglisht quhet
ROE (Return on Equity)
24 Efekti i levës – është një strategji investimi, që konsiston në faktin që merr para borxh për të investuar.
25 Rentabiliteti Tregtar - në terminologjinë anglo-saksone njihet si ROS (Return on Sales- Kthimi nga Shitjet).
26 Xhiro Totale = Shifra e Afarizmës.

164
 Kapitulli II
Analizohet “Bilanci”, evidentohen prej
tij treguesit më të përdorur, nevojat
për financime, fondi i zhvillimit, mjetet
monetare, etj.

Sqarohet bilanci funksional, kuptimi i

tij dhe jepen mënyrat për reduktimin e
nevojave për fonde.

II ANALIZA
E BILANCIT
PJESA E DYTË

1
Leximi i Thjeshtë NJOHURI PËR ANALIZËN FINANCIARE

i Bilancit ...................... 167

2
Nevojat
për Financime ............... 171 KAPITULLI II
3
Bilanci
Funksional .................... 174

4
Fondi
i Zhvillimit .................... 179

5
Nevojat për
Fondin e Zhvillimit .......... 182

6
Reduktimi i Nevojave
për Fond Zhvillimi........... 185
Analiza e bilancit
7
Mjetet
Monetare ...................... 188
II. ANALIZA E BILANCIT
Kjo pjesë shtjellon bashkësinë e elementeve për analizën e bilancit të ndërmarrjes.

Bilanci i ndërmarrjes paraqitet në formën e një tabele përmbledhëse, në dy pjesë, që

përshkruan gjendjen e pasurisë së ndërmarrjes në një moment të dhënë. Ai përmban: nga
njëra anë Përdorimet (Aktivin), nga ana tjetër Burimet (Pasivin).

o Pasivi i bilancit (ana e djathtë) paraqet bashkësinë e burimeve financiare të

ndërmarrjes, që në fakt përbëhet nga bashkësia e borxheve dhe e detyrimeve
që ka kontraktuar ndërmarrja me kreditorët e jashtëm (aksionerët, institucionet
financiare, furnitorët, ..). Përmbajtja e pasivit të ndërmarrjes renditet sipas
kriterit të detyrimit në rritje27.

o Aktivi i bilancit (pjesa majtas) paraqet bashkësinë e të mirave (aktive afatgjata,

inventarët, ...) dhe të drejtave (kredi klienti...) që zotëron ndërmarrja dhe që
janë të nevojshme për veprimtarinë e saj. Elementet që përmbahen në aktivin e
bilancit janë të renditura sipas kriterit të likuiditetit28 në rritje.

Paraqitja e bilancit, sikurse do ta shikojmë më poshtë, mundëson ndër të tjera matjen

e kredibilitetit të ndërmarrjes (dmth aftësinë e ndërmarrjes, në një moment të dhënë,
për të paguar borxhet). Bilanci lejon gjithashtu edhe analiza të tjera të gjendjes së
ndërmarrjes, të cilat do t’i shqyrtojmë në vijim.

27 Detyrimet në rritje: kapitalet e veta, huatë afatgjata, huatë afatshkurtra. Dmth në fillim vendosen
detyrimet me afat më të gjatë shlyerje, kapitali i vet teorikisht shlyhet vetëm kur mbyllet ndermarrja.
28 Likuiditeti i një aktivi = Aftësia e tij për t’u kthyer në para. Likuiditet në rritje, dmth në fillim ato që
kthehen më me vështirësi në para (më pak likuide) dhe në fund ato plotësisht likuide (vetë paratë në arkën e
ndërmarrjes).

166
1. LEXIMI I THJESHTË I BILANCIT
Para se të kalojmë në analizën financiare, po rikujtojmë strukturën e thjeshtë të bilancit.
Në fakt, Bilanci është një dokument që mund të lexohet në mënyra të ndryshme.

Bilanci përkufizohet si pasqyrim, në një moment të dhënë, i gjendjes pasurore të

ndërmarrjes. Në këtë aspekt, bilanci jep një pasqyrë të strukturuar të pasurive dhe
borxheve të një ndërmarrjeje; pra ai vendos përballë Pasivin me Aktivin e ndërmarrjes.

Por, nëse ju jeni kreditor i kësaj ndërmarrje, ajo që juve ju intereson para së gjithash të
lexoni në bilanc, është aftësia që ka ndërmarrja për t’ju paguar, në afatet e duhura, ato
që ju detyrohet. Nëse ndërmarrja nuk është në gjendje ti bëjë këto shlyerje, atëherë ajo
vihet në falimentim29.

Megjithëse bilanci është pasqyrim i gjendjes pasurore të ndërmarrjes në një çast të

dhënë, duhet pasur parasysh që borxhet e ndërmarrjes nuk kanë të njëjtin afat shlyerje.

i. Pasivi i Bilancit

Pasivi i bilancit grupon tërësinë e angazhimeve që ka ndërmarrja ndaj partnerëve të

ndryshëm.

Ajo që ka rëndësi këtu është të vlerësohet kur këto borxhe arrijnë afatin e shlyerjes.
Kështu që, krahas vleftave, edhe momenti kur borxhi bëhet i kërkueshëm (kur plotësohet
afati) është një element i rëndësishëm i çdo analize të bilancit të një ndërmarrje.

Kuptohet që shqetësimi parësor i një sipërmarrësi është të njohë vleftën dhe borxhet
afatshkurtra (më pak se një vit) që duhen paguar si dhe përparësinë e tyre.

Le të përmendim borxhet më kryesore të një ndërmarrjeje:

o Llogaria rrjedhëse kreditore: në qoftë se llogaria 512 është kreditore, kjo do të

thotë që ju keni një gjendje negative pranë entit tuaj të kredisë (bankës). Kjo
situatë i korrespondon në fakt një kredie afatshkurtër që ju ka akorduar enti i

29 Falimentim - Likuidimi është i ndryshëm nga falimentimi. Likuidimi është vullnetar, falimentimi i detyruar
dhe kërkohet nga të tretët.

167
 kredisë. Ky duhet mbuluar sa më shpejt të jetë e mundur30.

o Borxhi ndaj furnitorit: gjendja kreditore e llogarisë 40 të një ndërmarrjeje

përfaqëson tërësinë e borxheve që ndërmarrja u ka furnitorëve të vetë (të
zakonshëm llog. 401 dhe të aktiveve afatgjata llog. 404). Është normale që një
furnitor t’ju akordojë një afat pagese. Në përgjithësi ky afat është 30 deri në 90
ditë.

o Huatë pranë enteve të kredive: (llogaria 16) janë me afate të ndryshme që

përcaktohen nga kontratat përkatëse, në çdo rast, afati është mbi 1 vit.

o Kapitalet e ndërmarrjes: (llogaria 10). Ndërmarrja në momentin e krijimit ose

të rritjes së kapitalit përfton, në këmbim të një pjese të kapitalit (aksionet),
mjete financiare nga aksionerët. Por, aksionerët, për shembull me shkrirjen e
ndërmarrjes, kanë të drejtë të kërkojnë rikthimin e pjesës së tyre të kapitalit. Ja
përse kapitali i një ndërmarrjeje është në fakt një borxh që kjo ka kontraktuar tek
aksionerët e vet. Ky borxh ka veçorinë që është shumë afatgjatë sepse supozon
ndërprerjen e veprimtarisë së ndërmarrjes. Mungesa e një afati të përcaktuar
justifikon faktin që ndërmarrja nuk i konsideron këto prurje kapitali si borxhe,
por si kapital. Për pasojë, pasivi i bilancit të ndërmarrjes renditet sipas kriterit
të kërkesës në rritje, nga lart poshtë.
- Në krye të pasivit janë borxhet me afatin më të gjatë;
- Në fund të pasivit ndodhen borxhet me kërkesë më të parë.

Në trajtë të përmbledhur kjo do të paraqitej :

Pasivi i bilancit
Kapitali 101
Borxhe afatgjata e afatmesme 16
Borxhe afatshkurtra 4… 31
Llogari rrjedhëse kreditore 512

30 Zakonisht marrëveshja me bankën përcakton kushtet e kësaj lloj kredie, gjithsesi nuk është në interes të
firmës ta lerë zbuluar llogarinë bankare për një kohë të gjatë, për shkak të interesave relativisht të larta.

168
ii. Aktivi i Bilancit31

Për të shlyer borxhet, ndërmarrja disponon mjete pak a shumë likuide që grupohen në
pjesën aktive të bilancit.

Aktivet mund të jenë të natyrave të ndryshme. Disa aktive përbëhen nga pasuri likuide
(monedha, kartëmonedha, fonde të depozituara në llogari bankare), pra aktive që janë
në çast të përdorshme nga ndërmarrja. Ka gjithashtu pasuri shumë pak likuide (troje,
godina, ..) që kanë sigurisht një vlerë, por që nuk mund të konvertohen në çast në likuide
(shitja e tyre mund të kërkojë deri në disa muaj për shembull).

Për t’u bërë ballë borxheve afatshkurtra, ndërmarrja duhet të disponojë aktive likuide, për
këte arsye, aktivi i bilancit është i renditur nga lart poshtë sipas likuiditetit në rritje.

o Arka: (llogaria 531) është elementi më likuid.

o Teprica debitore në bankë: (llogaria 512) i përgjigjen pasurive të depozituara

nga ndërmarrja në llogaritë bankare. Këto pasuri janë thuajse likuide. Sepse
ato u korrespondojnë gjendjeve në llogarinë bankare dhe se këto para, banka
menjëherë duhet t’ja kthejë pronarit të tyre (në këtë rast ndërmarrjes, nëse kjo
i kërkon).

o Letrat me vlerë32 të vendosjes: (llogaria 50) transformohen mjaft lehtë në likuide

duke i shitur në tregjet financiare.

o Të arkëtueshmet nga klientët: (llogaria 411) kur ndërmarrja i akordon klientit të

saj një afat pagese33, që përgjithësisht është 30 deri në 90 ditë. Ato janë shuma
që ndërmarrja mund t’i përdorë relativisht shpejt.

o Inventarët34 gjendje dhe në proces pune: (llogaritë e klasës 3) janë elemente të

aktivit që nuk kthehen lehtësisht në likuide nga ndërmarrja.

31 Këtu futen boxhet ndaj furnitorëve, shtetit, sigurimeve, punonjësve, ortakëve,...

32 Letrat me vlerë janë: obligacionet, bono thesari, aksionet te të tretët...
33 P.sh, i ka dhënë mallin dhe nuk ka marrë paratë, sepse i ka dhënë afat për t’a paguar.
34 Inventarët = Artikujt e ndryshëm (mallra, produkte, lëndë të para etj.) që ka gjendje në magazinë dhe në
proces prodhimi.

169
 o Aktivet Afatgjata: (llogaritë e klasës 2) përbëjnë aktivet më pak likuide të
ndërmarrjes, sepse ndër të tjera, ato janë të domosdoshme për veprimtarinë
e ndërmarrjes. Për më tepër, transformimi i tyre në likuiditete kërkon shpesh
procedura të gjata dhe komplekse.

Si përfundim, aktivi i ndërmarrjes renditet sipas likuiditetit rritës nga lart poshtë;

- Në krye të aktivit vendosen elementet që transformohen më me vështirësi

në likuiditete.

- Në fund të aktivit vendosen aktivet likuide lehtësisht të lëvizshme.

Në trajtë të përmbledhur:

Aktivi i bilancit
Aktivet Afatgjata 2..
Inventarë dhe në proces 3..
Kredi klinetëve etj. 41, …
Likuide (Arka, Banka…) 50 /512 /531

iii. Krahasimi Aktiv / Pasiv

Tani mund të vendosim përbri Aktivin me Pasivin e një ndërmarrje:

Aktivi i bilancit Pasivi i bilancit

Aktive Afatgjata 2… Kapitali 101
Inventari gjendje e …. 3… Borxh afatgjatë, afatmesëm 16
Kredi klientëve 41 Borxhe furnitorëve 40
Likuiditet aktiv 531/512/50 Likuiditet pasiv 512

Një lexim i shpejtë i bilancit na mundëson një pamje të parë të situatës financiare të
ndërmarrjes. Vendosja e elementeve të pasivit përbri elementeve të aktivit na jep një ide
të aftësisë së ndërmarrjes për të shlyer borxhet. Në qoftë se likuiditetet e ndërmarrjes
nuk duken të mjaftueshme për të përballuar borxhet me afat më të shkurtër, ndërmarrja
ka rrezik të gjendet në situatë të pamundësisë së pagesave.

170
2. NEVOJAT PËR FINANCIME
Për kryerjen e aktivitetit të saj, ndërmarrja mund të përballet me nevojën për financime.
Ato janë disa llojesh:

i. Financimet afatgjata

Për të ushtruar veprimtarinë e saj, ndërmarrja duhet të ketë së pari një sasi aktivesh
që do t’i nevojiten për një periudhë të gjatë kohe, si: truall për të ndërtuar një uzinë,
godinat ku do të vendosen makineritë etj. Në kontabilitet këto quhen Aktive Afatgjata35
(AA) dhe kontabilizohen në aktiv, në pjesën e sipërme të bilancit, në llogaritë e klasës 2.

Financimi i AA, natyrshëm, duhet të bëhet nga burime që ndërmarrja do t’i mbajë për një
kohë të gjatë. Nuk mund të blihet për shembull godina me hua me afat fare të shkurtër;
për godinën mund të kontraktohen hua afatgjata.

Pra ndërmarrja, për të blerë AA, duhet të ketë burime afatgjata që quhen Burime të
Përhershme36.

ii. Financimet afatshkurtra

Pasi të ketë blerë AA që i ka të domosdoshme, ndërmarrjes i duhet të financojë veprimtarinë

e saj të përditshme. Ajo duhet të ketë një gjendje mallrash apo lëndësh të para që do të
përdoren për një periudhë të caktuar në procesin e punës.

Gjatë vitit ndërmarrja mund t’u akordojë afate pagesash klientëve të saj. Këto kredi të
klientëve, në aspektin kontabël, trajtohen si një lloj huaje që u jep ndërmarrja klientëve
të saj. Kjo kërkon që ndërmarrja të jetë në gjendje të vazhdojë procesin e prodhimit pa
arkëtuar menjëherë shumat përkatëse.

Këto lloj aktivesh, që kontabilizohen në llogari të klasës 3 (për inventarët) dhe në llogari

35 Aktivet Afatgjata - quhen dhe Aktive të Qëndrueshme (AQ) ose Aktive Imobilare.
36 Burime të përhershme - quhen dhe burime “stabël“ dhe (nga këndvështrimi i kapitalit) “Kapitale të
Përhershme“

171
të klasës 4 (për kreditë e klientëve), në kontabilitet quhen aktive qarkulluese të mirëfillta
(jo likuiditete).

Vini re !
Në aktivet qarkulluese, në përgjithësi, hyjnë edhe likuiditetet. Këtu likuiditetet veçohen
nga aktivet qarkulluese, për t’u trajtuar te “Financimet e menjëhershme“.

Përgjithësisht, kohëzgjatja e mbajtjes të këtij tipi aktivesh nga ndërmarrja nuk i kapërcen
disa javë. Ndërmarrja duhet pra të gjejë financime afatshkurtra për të plotësuar këto
nevoja financimesh afatshkurtra.

Si rrjedhim, financimi i aktivit qarkullues supozon që ndërmarrja disponon burime financiare

të mjaftueshme për të siguruar financimin për një periudhë relativisht të shkurtër.

Aktivet afatshkurtra, natyrshëm, duhet të financohen nga pasivet afatshkurtra (p.sh:

detyrimet ndaj furnitorëve, punonjësve, shtetit etj.)

iii. Financimet e menjëhershme

Sikundër ju, si individ, dispononi përgjithësisht një shumë parash për të financuar
shpenzimet e përditshme, edhe ndërmarrja duhet të disponojë, në çdo moment, burime
financiare që mund t’i përdorë menjëherë, për të përballuar shpenzimet e funksionimit të
përditshëm. Këto nevoja financimi afatshkurtra përfaqësojnë për ndërmarrjen nevojat për
likuiditete. Në këtë kuptim, likuiditetet37 i korrespondojnë pjesës së burimeve financiare,
që disponon ndërmarrja, që nuk janë përdorur as për të blerë aktive afatgjata, as për të
financuar aktive qarkulluese të mirëfillta.

Si rrjedhim, për të përballuar shpenzimet e saj të përditshme, ndërmarrja duhet të

disponojë një shumë financiare të mobilizueshme menjëherë. Kjo kontabilizohet në
aktivin e bilancit në llogaritë e likuiditeteve (klasa 5).

Si përfundim, ndërmarrja ka nevojë për financime që mund të klasifikohen sipas kohëzgjatjes:

1. Të menjëhershme për të papriturat e përditshme;

2. Afatshkurtra për të financuar aktivin qarkullues;
3. Afatgjata për të financuar AA ose rifreskimin e tyre.

37 Likuiditetet = Aktivet plotësisht likuide (paratë në arkë e bankë,...)

172
Një nga kërkesat e analizës financiare është që: për çdo financim që bën, ndërmarrja
duhet të sigurojë burime që qëndrojnë në pasivin e ndërmarrjes për një periudhë jo më
të shkurtër se koha e qëndrimit të aktivit në ndërmarrje.

Për këtë arsye, për të bërë një analizë financiare të përshtatshme, është e nevojshme
të bëhen disa përpunime kontabël që mundësojnë përftimin e një bilanci që pasqyron
elementet e aktivit dhe pasivit, sipas shkallës së tyre të kërkueshmërisë (për elementet
e pasivit) dhe të likuiditetit (për elementet e aktivit).

Nisur nga një bilanc kontabël, analisti financiar përcakton Bilancin funksional të
ndërmarrjes, që të mund të gjykojë për ekuilibrin financiar.

173
3. BILANCI FUNKSIONAL
Duke vazhduar me analizën financiare të bilancit të një ndërmarrjeje, del e nevojshme
të rishqyrtohet bilanci kontabël, në mënyrë që të paraqiten elementet e ndryshme të
bilancit, edhe në funksion të shkallës së likuiditetit të tyre.

Një trajtim i tillë mundëson, ndër të tjera, evidentimin e grupeve të aktivit dhe të pasivit
që do të shërbejnë si bazë për të analizuar ekuilibrin financiar të ndërmarrjes.

i. Pasivi i Bilancit Funksional

Pasivi i bilancit funksional zbërthehet në tri pjesë që renditen sipas rendit rritës së
shkallës së kërkueshmërisë. Shkalla e kërkueshmërisë mat kohën e nevojshme të një
borxhi për t’u bërë i kthyeshëm. Për shembull, një zbulim bankar duhet të rimbursohet e
shumta brenda disa javësh, një borxh furnitori brenda disa muajsh dhe një hua afatgjatë
për disa vjet.

a) Kapitalet e përhershme:

Kapitalet e përhershme përbëhen nga elementet e pasivit që e kanë rimbursimin më të

largët në kohë (mbi një vit); më hollësisht detajohen në:

o Kapitalet e veta të ndërmarrjes: Domethënë bashkësia e burimeve që nuk janë

marrë hua, që disponon ndërmarrja për të kryer veprimtarinë e saj (kapitali,
rezervat, subvencionet e investimit, provizionet e detyrueshme,...)38.

o Amortizimet dhe provizionet: Ato, që i ka krijuar ndërmarrja, për të bërë

rifreskimin e elementeve të saj të aktivit afatgjatë.

o Borxhet financiare afatgjata: Ato, që ka kontraktuar ndërmarrja, pranë enteve

të kredisë dhe që janë me afat të gjatë.

38 Kapitalet e veta - Përkufizohen edhe si pretendimet apo kërkesat e pronarëve (aksionerëve) ndaj aktiveve
të ndërmarrjes.

174
b) Pasivi qarkullues:

Më pas, grupohen elementet e pasivit që kanë një shkallë kërkueshmërie më të afërt dhe
që lidhen drejtpërdrejt me veprimtarinë rrjedhëse të ndërmarrjes. Elementet e këtij
pasivi qarkullues (ku nuk përfshihen likuiditetet) rifreskohen periodikisht. Më hollësisht:

o Borxhet furnitorëve Ndërmarrja nuk i paguan detyrimisht furnitorët sapo ata

bëjnë livrimin; ajo, shpesh, bie dakord (kontrakton) me furnitorët t’i kosiderojë
detyrimet si borxh, me afat shlyerje deri në disa muaj.

o Borxhet fiskale dhe sociale Ndërmarrja nuk i paguan tatimet, taksat dhe detyrimet
e tjera sociale çdo ditë (për shembull TVSH-në); ajo ka një afat të caktuar pagese;
deri atëherë konsiderohet se ajo i ka borxh shtetit apo organizmave shoqërore.

o Borxhet e tjera të shfrytëzimit, që kontrakton ndërmarrja për të ushtruar

veprimtarinë e saj.

c) Likuiditeti pasiv:

Përbëhet nga elemente të pasivit që i përkasin llogarive plotësisht likuide ose shumë
likuide e që grupohen në:

o Kreditë afatshurtra bankare që merr nga një ent financiar, për të financuar
veprimtarinë e përditshme të ndërmarrjes.

o Zbulimet bankare kreditore Nëqoftëse llogaria bankare e ndërmarrjes është

negative, ndërmarrja duhet ta plotësojë zbulimin sa më shpejt të jetë e mundur.

ii. Aktivi i Bilancit Funksional

Aktivi i bilancit funksional zbërthehet në tri pjesë që renditen në rendin rritës të likuiditetit.
Me likuiditet kuptojmë aftësinë e një aktivi për t’u bërë i disponueshëm për të financuar
një shpenzim ose për të paguar një borxh. Një kartëmonedhë, për shembull, është një
likuiditet perfekt, në kuptimin që ajo mundëson shlyerjen në çast; kurse një godinë është
thuajse jolikuide në kuptimin që transformimi i saj, për ta bërë të disponueshme, kërkon
kohë relativisht të gjatë.

175
a) Aktivet Afatgjata (AA)

Aktivi afatgjatë përbëhet nga elemente që qëndrojnë për një periudhë të gjatë (më
shumë se një vit) në ndërmarrje, pra që nuk konsumohen që me përdorimin e tyre të
parë. Këto elemente të aktivit vlerësohen me koston e tyre (pa amortizimin), për të
vlerësuar realisht koston e zëvendësimit të mundshëm. Në koston e tyre përfshihet:

Kosto e blerjes (që përfshin edhe taksat e doganës dhe taksa të tjera të
parimbursueshme).

Kosto të tjera të drejtpërdrejta, që lidhen me sjelljen e aktivit në vendndodhje

dhe kushtet e nevojshme për funksionimin e tij (përfshin koston e montimit të
tyre, nëse ka të tilla kosto).

AA detajohen më tej në:

o Aktivet Afatgjata Jomateriale39 (AAJ): Janë të mira (aktive) të identifikueshme,

jomateriale, jomonetare, të mbajtura për më shumë se një vit nga ndërmarrja
për të ushtruar veprimtarinë e vet dhe që, përgjithësisht, përfaqësojnë shpenzime
të bëra nga ndërmarrja (shpenzime të vendosjes, shpenzime për studime dhe
zhvillim, fonde tregtare, patenta, licenca, ...).

o Aktivet Afatgjata Materiale (AAM)40 Janë të mira (aktive) materiale që përdoren

nga ndërmarrja për të ushtruar veprimtarinë e saj (troje, ndërtesa, makineri,
pajisje, ...) dhe që shërbejnë për disa cikle veprimtarie.

o Aktivet Afatgjata Financiare (AAF): Bashkësia e shumave të angazhuara nga

ndërmarrja për të pasur pjesëmarrje në ndërmarrje të tjera ose për të bërë
depozita me interes, kuotacione41 ose për të akorduar hua.

b) Aktivet Qarkulluese

Më tej grupohen elementet e aktivit qarkullues që janë më likuide se AA (por pa likuiditetet

e mirëfillta) dhe që lidhen drejtpërdrejt me veprimtarinë rrjedhëse të ndërmarrjes. Këto

39 Aktivet Afatgjata Jomateriale (AAJ) – quhen dhe Aktive të Qëndrueshme të Patrupëzuara (AQP)
40 Aktivet Afatgjata Materiale (AAM) – quhen dhe Aktive të Qëndrueshme të Trupëzuara (AQT)
41 Kuotacione – Kuota pjesëmarrjeje në një ndërmarrje tjetër.

176
detajohen sipas nëndarjeve që janë:

o Inventarët dhe produktet42 në proces: Për të prodhuar, ndërmarrja blen lëndë

të para dhe furnizime të tjera, që nuk konsumohen tërësisht menjëherë; këto
magazinohen nga ndërmarrja.

o Të arkëtueshme nga klientë43 Ndërmarrjes mund t’i duhet t’u akordojë afate
pagese klientëve të saj. Në këtë kuptim, ajo u jep kredi që do t’ja shlyejnë
brenda një afati relativisht të shkurtër (në përgjithësi disa javë).

o Të arkëtueshme (kredi) të tjera shfrytëzimi Bashkësia e kredive të tjera të

shfrytëzimit që kontrakton ndërmarrja gjatë veprimtarisë së saj (p.sh. paradhënia
e punonjësve etj).

c) Likuiditetet aktive

Përbëhet nga bashkësia e elementeve të aktivit që janë plotësisht likuide ose shumë
likuide. Likuiditetet aktive quhen dhe “Mjete monetare”. Me to kuptohen paratë (gjendje
në arkë apo në bankë) dhe vlera të ngjashme me to, që mund të shndërrohen menjëherë
në para. Likuiditetet aktive grupohen në :

o Letrat me vlerë të vendosjes: Janë tituj financiarë (aksione, oblikacione,

bono thesari e tituj të tjerë, të tregtueshëm në tregje financiare) të blerë nga
ndërmarrja, me qëllim që të realizojë fitime për një afat të shkurtër. Këto, në
ndryshim nga aktivet afatgjata finaciare, nuk kanë vlerë strategjike44.

o Gjendjet e llogarive bankare debitore45: Bashkësia e parave që disponon

ndërmarrja në llogaritë e saj bankare.

o Arka: Paratë (monedha e kartëmonedha) që ka ndërmarrja (në arkat e saj).

42 Produktet në proces – Janë prodhime, punime, shërbime në proces pune, që s’kanë përfunduar akoma.
43 Të arkëtueshme nga klientë – quhen dhe të drejta tregtare.
44 Strategjike – që nuk kanë qëllim të sigurojnë kontroll apo ndikim mbi ndërmarrjen emetuese. Ato mbahen
thjesht kur ka likuiditet të tepërt për të fituar në periudhën afatshkurtër.
45 Llogaria është Debitore – kur ka gjendje parash në Bankë.

177
iii. Paraqitja e Bilancit Funksional

Nisur nga elementet e ndryshme që sapo përkufizuam, mund të ndërtojmë bilancin

funksional:

Bilanci Funksional

Ak t i v i
Aktive Afatgjata (AA)
(vlera bruto) nga të cilat:
- AA Materile
- AA Jomateriale
- AA Financiare
Aktive qarkulluese nga të cilët:
- stoqe
- kredi klientëve
Likuiditete Aktive nga të cilët:
- Disponibilitete (Arka)
- Gjendje në bankë
Pa s i v i
Kapitale të përhershme nga të cilat:
- Kapitale të veta
- Amortizime e provizione46
- Borxhe fianciare afatgjata
Pasive qarkulluese nga të cilët:
- borxhe furnitorëve
- borxhe fiskale dhe sociale
- borxhe të tjera shfrytëzimi
Likuiditete Pasive nga të cilët:
- Kontribute bankare47
- Mbulime bankare

Një riorganizim i tillë i bilancit kontabël mundëson analizën e ekuilibrit financiar të

ndërmarrjes duke vënë në dukje nga njëra anë Fondin e Zhvillimit dhe nga ana tjetër
nevojën për këtë Fond Zhvillimi.4647

46 Amortizimi e provizionet në fakt paraqiten me minus në anën e aktiveve. Këtu janë vënë në pasiv për
qëllime demonstrimi.
47 Kredi afatshurtra dhe mjete të tjera të Bankës.

178
4. FONDI I ZHVILLIMIT48
Bilanci funksional mundëson një vlerësim më të mirë të situatës financiare të
ndërmarrjes.

Analiza financiare mundëson vlerësimin e aftësisë së ndërmarrjes për të përballuar

nevojat e saj për financime. Për këtë ajo ka burimet e veta, që i japin një farë mundësie
manovrimi, për të plotësuar nevojat e saj financiare afatgjata dhe afatshkurtra.

Etapa e parë e analizës së situatës financiare të ndërmarrjes është përcaktimi i fondit të

zhvillimit të ndërmarrjes.

i. Koncepti i Fondit të Zhvillimit

Nevojat dhe burimet financiare afatgjata të ndërmarrjes:

Kur krijohet një ndërmarrje, ajo duhet të fillojë me investimet themelore për të siguruar
aktivet afatgjata të domosdoshme për veprimtarinë e saj.

Këto investime angazhojnë burime financiare për një periudhë të gjatë dhe kërkojnë
aftësi financuese afatgjata (bazuar kjo në “rregullin e kujdesit” i cili rekomandon që një
nevojë financimi afatgjatë duhet të plotësohet me burime me të nëjtin afat).

Për ta bërë këtë, ndërmarrja siguron burime financiare afatgjata: së pari në sajë të
aksionerëve që i sjellin kapitale ndërmarrjes, e së dyti edhe nga ente financiare që i
akordojnë ndërmarrjes kredi (hua) afatgjata.

Kuptohet që nuk ka barazim të plotë midis burimeve dhe nevojave afatgjata; një pjesë e
burimeve afatgjata mundësojnë financimin edhe të nevojave për financime afatshkurtra.

Fondi i Zhvillimit përfaqëson pra tepricën e burimeve që rezulton pas zbritjes nga
totali i burimeve afatgjata të totalit të shpenzimeve të investimeve të ndërmarrjes.

48 Fondi i Zhvillimit quhet dhe “Fondi i Ecurisë”.

179
ii. Përcaktimi i Fondit të Zhvillimit

Përpunimi i bilancit funksional mundëson rigrupimin e bashkësisë së burimeve afatgjata

dhe të shpenzimeve të ndërmarrjes, si vijon:

a) Në pasivin e bilancit:

- kapitalet e veta;
- amortizimet dhe provizionet (e përllogaritura nga ndërmarrja për të
rinovuar aktivet afatgjata);
- provizionet për rreziqe dhe shpenzime;
- financimet afatgjata.

b) Në aktivin e bilancit:

- aktivet afatgjata (materiale, jomateriale dhe financiare) që vlerësohen

me koston e plotë të blerjes dhe të vendosjes, pa amortizimin e kryer nga
ndërmarrja.

Nga këto del që :

Fond zhvillimi = Burime afatgjata – Përdorime afatgjata

ose në aspektin kontabël:

Fond zhvillimi = Kapitale të përhershme – Aktive afatgjata

ose në gjuhën e bilancit funksional:

Ak t i v i Pa s i v i
Aktive Afatgjata (AA) (vlera bruto) nga të cilat:
Aktive Afatgjata Materiale (AAM) Kapitale të përhershme nga të cilat:
Aktive Afatgjata Jomateriale (AAJ) Kapitalet e veta
Aktive Afatgjata Financiare (AAF) Amortizimet dhe provizionet
Hua financiare afatgjata
Fondi i Zhvillimit

180
iii. Interpretimi Ekonomik

Tri raste mund të paraqiten:

1. Fondi i zhvillimit është pozitiv:

Si rregull fondi i zhvillimit duhet të jetë gjithnjë pozitiv. Në këtë rast, burimet
afatgjata të ndërmarrjes janë më të mëdha se aktivi afatgjatë i realizuar, dmth që
burimet afatgjata mbulojnë nevojat afatgjata të ndërmarrjes.
Ekuilibri financiar respektohet dhe ndërmarrja disponon, si fond zhvillimi, një
tepricë të burimeve afatgjata që i mundëson të financojë nevojat e tjera të finacimit
afatshkurtër.

2. Fondi i zhvillimit është zero:

Në këtë rast, burimet afatgjata të ndërmarrjes janë të barabarta me aktivin afatgjatë
të realizuar, dmth që burimet afatgjata mbulojnë nevojat afatgjata të ndërmarrjes.
Por, kur kemi ekuilibër, ndërmarrja nuk disponon asnjë burim afatgjatë për të financuar
ciklin e saj të shfrytëzimit, gjë që e bën ekuilibrin financiar jo të qëndrueshëm.

3. Fondi i zhvillimit është negativ:

Në këtë rast, burimet afatgjata të ndërmarrjes janë më të vogla se aktivi afatgjatë,
domethënë që burimet afatgjata nuk mbulojnë nevojat afatgjata të ndërmarrjes.
“Rregulla e kujdesit” të ekuilibrit financiar nuk respektohet. Ndërmarrja është e
detyruar të mbulojë disa nga përdorimet afatgjata me anën e burimeve afatshkurtra,
gjë që e ve para riskut të madh të pazgjidhshmërisë. Një situatë e tillë kërkon, në
përgjithësi, një veprim të shpejtë nga ndërmarrja, për të rritur burimet afatgjata dhe
për të krijuar një fond zhvillimi pozitiv.

181
5. NEVOJA PËR FONDIN E ZHVILLIMIT

Fondi i zhvillimit është teprica e burimeve afatgjata që mund të përdoret për financimin
e një pjese të nevojave afatshkurtra të ndërmarrjes. Këto nevoja afatshkurtra quhen
nevoja për fond zhvillimi.

i. Koncepti i Nevojës për Fond Zhvillimi

Nevojat dhe burimet financiare afatshkurtra të ndërmarrjes:

Pasi ndërmarrja i ka siguruar aktivet afatgjata të domosdoshme për veprimtarinë e saj

prodhuese, asaj i duhet të financojë nevojat për ciklin e shfrytëzimit.

Ekziston një shmangie kohore midis shpenzimeve që bën ndërmarrja për të prodhuar dhe
të ardhurave nga shitjet e të mirave ose shërbimeve.

Ndërmarrja ka nevojë për lëndë të para dhe të tjera të ndërmjetme që konsumohen sipas
ritmit të prodhimit.

Ndërmarrja mund të përftojë nga furnitorët e saj, në disa raste, mallra apo shërbime me
afate pagese të mëvonta, gjë që i bën të mundur asaj t’i kryejë pagesat jo menjëherë.

Ndërmarrja mundet gjithashtu të pranojë nga klientët e vet pagimin e faturave pas një afati,
të cilat vonojnë arkëtimin nga ndërmarrja të shitjeve tashmë të realizuara.

Nevoja për fonde zhvillimi vjen, pra, nga shmangiet kohore midis pagesave dhe
arkëtimeve të transaksioneve, që lidhen me veprimtarinë prodhuese të ndërmarrjes.

ii. Përcaktimi i Nevojës për Fonde Zhvillimi

Bilanci funksional, sikurse e kemi sqaruar, shfaq elementet e aktivit dhe pasivit që
lidhen me veprimtarinë e ndërmarrjes dhe në të cilin përcaktohen nevojat e financimit
afatshkurtër.

182
 a Elementet kryesore përbërëse të aktivit qarkullues:
- Inventarët dhe në proces: që janë funksion i ciklit të shfrytëzimit të
ndërmarrjes, qoftë për lëndët e para, produktet apo mallrat.
- Të arkëtueshmet nga klientët dhe llogari të ngjashme: që janë funksion
i afateve të pagesave të akorduara nga ndërmarrja klientëve të saj dhe i
vëllimit të veprimtarisë së ndërmarrjes.

b Elementet përbërëse të pasivit qarkullues:

- Parapagimet e marra për punë me porosi.
- Borxhet ndaj furnitorëve dhe llogaritë përkatëse: që janë funksion i
afateve të pagesave të akorduara ndërmarrjes nga furnitorët si dhe nga
vëllimi i veprimtarisë së ndërmarrjes.
- Borxhet fiskale dhe sociale që ndërmarrja i detyrohet administratës
publike dhe organizmave socialë.
- Bashkësia e borxheve të tjera të konstatuara gjatë ciklit të shfrytëzimit.

Nga këto, Nevoja për Fond Zhvillimi (NFZ) përcaktohet:

NFZ = “Përdorime shfrytëzimi” – “Burime shfrytëzimi”

ose në aspektin kontabël:

NFZ = Aktivi qarkullues – Pasivi qarkullues

që e shprehur përmes bilancit funksional:

Ak t i v i Pasivi
Pasivi qarkullues: nga i cili:
- parapagimet e klientëve
Aktivi qarkullues nga i cili: - borxhe furnitorëve
- inventarët dhe në proces - borxhe fiskale dhe sociale
- të arkëtueshme nga klientë - borxhe të tjera shfrytëzimi
Nevoja për fonde zhvillimi

183
iii. Interpretimi Ekonomik

Nevoja për fond zhvillimi (NFZ) lidhet me fondin e zhvillimit (FZ). Në përgjithësi kur FZ
> 0 dhe NFZ > 0.

Tri rastet që mund të paraqiten janë:

1. Nevoja për fonde zhvillimi është pozitive:

Në këtë rast, përdorimet e shfrytëzimit janë më të mëdha se burimet e shfrytëzimit.
Ndërmarrja duhet pra të financojë nevojat e saj afatshkurtra me anën e tepricës së burimeve
afatshkurtra (hua bankare afatshkurtra).

2. Nevoja për fonde zhvillimi është zero:

Në këtë rast, përdorimet e shfrytëzimit të ndërmarrjes janë të barabarta me mbulimet e
shfrytëzimit; ndërmarrja nuk ka pra nevojë të financojë shfrytëzimin sepse pasivi qarkullues
mjafton për të financuar aktivin qarkullues.

3. Nevoja për fonde zhvillimi është negative:

Në këtë rast, përdorimet e shfrytëzimit janë më të mëdha se burimet e shfrytëzimit;
ndërmarrja nuk ka pra nevojë për të financuar shfrytëzimin sepse pasivi qarkullues i kapërcen
nevojat e financimit të aktivit të shfrytëzimit.

184
6. REDUKTIMI I NEVOJAVE PËR FOND ZHVILLIMI
Reduktimi i nevojave për fond zhvillimi shërben shpesh për të realizuar ekuilibrin financiar,
duke kufizuar nevojat për financime afatshkurtra.

Për ta bërë këtë, ndërmarrja disponon dy leva të rëndësishme veprimi:

i. Reduktimi i Inventarëve

Një nga masat që merr ndërmarrja, për të ulur nevojat për financim të ciklit të saj të
shfrytëzimit, është të tentojë drejt një menaxhimi, që synon reduktimin e inventarëve të saj,
duke iu afruar sa më shumë situatës “gjendje zero”. Kjo i mundëson asaj kufizimin e nevojave
të shfrytëzimit dhe sjell uljen e aktivit të shfrytëzimit.

Ilustrim:

o Situata fillestare:

Aktiv qarkullues Pasiv qarkullues

Inventarët Borxhe furnitorëve
Kredi klientëve Borxhe fiskale dhe sociale
Borxhe të tjera shfrytëzimi
Nevoja për Fond Zhvillimi

o Rrjedhim i politikës të reduktimit të stoqeve:

Aktiv qarkullues Pasiv qarkullues

Borxhe furnitorëve
Kredi klientëve
Borxhe fiskale dhe sociale
Nevoja për Fond Zhvillimi Borxhe të tjera shfrytëzimi

Zhdukja e gjendjes së inventarëve, mundëson kalimin nga gjendja pozitive e Nevojës për
Fonde Zhvillimi (aktivi qarkullues > pasivi qarkullues) në atë negative (aktivi qarkullues <
pasivi qarkullues). Dmth që ndërmarrja nxjerr teprica financiare afatshkurtra gjatë ciklit
të saj të shfrytëzimit.

185
Megjithatë, ndërmarrjet mbajnë, në përgjithësi, një gjendje minimale inventari për të
shmangur ndërprerjen e prodhimit (p.sh: mungesë lëndësh të para).

Kjo strategji i mundëson ndërmarrjes reduktimin e aktivit qarkullues për të njëjtin pasiv
qarkullues.

ii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Furnitorët

Në këtë rast, ndërmarrja zbaton me furnitorët një politikë negocimi, që synon të arrijë afate
pagesash më të gjata.

Duke e ndryshuar afatin e pagesës 0 në 60 ditë ose nga 60 ditë në 90 ditë, për shembull,
ndërmarrja rrit njëkohësisht borxhet që u ka furnitorëve. Kjo gjë sjell rritjen e pasivit
qarkullues. Si rrjedhim, edhe me aktiv qarkullues të njëjtë, nevoja për fonde zhvillimi
ulet aq sa rritet borxhi ndaj furnitorëve.

Kjo strategji i mundëson ndërmarrjes të rrisë pasivin qarkullues pa prekur nivelin e aktivit
qarkullues.

iii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Klientët

Ndërmarrja, ashtu si duhet të përpiqet të rrisë afatin e pagesave ndaj furnitorëve, ashtu
duhet të përpiqet edhe për të shkurtuar afatin e pagesave që duhet t’i bëjnë klientët, që
të mund të ndryshojë në favorin e saj nevojën për fonde zhvillimi.

Për t’i minimizuar kreditë akorduar klientëve (me afate pagesash), shpesh, ndërmarrja
është e interesuar të privilegjojë pagesat “Cash”49 të klientëve.

Duke negociuar me klientët afrimin e afateve të pagesës, ndërmarrja ul vleftën e kredive

të klientëve, gjë që sjell ulje të aktivit të saj qarkullues. Si rrjedhim, po aq ulet dhe
nevoja për Fonde Zhvillimi.

49 Pagesat “Cash” – pagesat e menjëhershme (p.sh: kur paguhet me para ose çek bankar në dorë ose me
dorëzimin e faturës në bankë).

186
Kjo strategji i mundëson ndërmarrjes të rritë aktivin e saj qarkullues duke mbajtur të
njëjtin nivel të pasivit qarkullues.

Si përfundim, ndërmarrja mund të kufizojë nevojat e saj për Fonde Zhvillimi ose
duke ulur totalin e aktivit të saj qarkullues (ulje e gjendjes së inventarëve ose ulje e
kredive klientëve) ose duke rritur vleftën e pasivit të saj qarkullues (zgjatja e afateve
të pagesave furnitorëve).

Këto masa varen kryesisht nga fuqia negociuese e ndërmarrjes, si me klientët, ashtu dhe
me furnitorët e saj.

187
7. MJETET MONETARE
Në analizën financiare, mjetet monetare të një ndërmarrjeje paraqiten si gjendja e të
gjitha tepricave financiare. Ato mund të llogariten ose duke u nisur nga bilanci funksional
ose duke u nisur nga fondi i zhvillimit dhe nga nevoja për fonde të zhvillimit që përkufizuam
më parë.

i. Koncepti i Mjeteve Monetare

Mjetet monetare të një ndërmarrjeje mund të vlerësohen në dy mënyra:

Nga njëra anë, mjetet monetare të një ndërmarrjeje janë diferenca midis nevojave
dhe burimeve të financimit. Në qoftë se nevojat kapërcejnë burimet, atëherë mjetet
monetare të ndërmarrjes janë negative (në pasivin e bilancit), ndërsa kur burimet janë
më të mëdha se nevojat, mjetet monetare janë pozitive (në aktivin e bilancit).

Nga ana tjetër, mjetet monetare të një ndërmarrjeje janë bashkësia e disponibiliteteve
që i mundësojnë ndërmarrjes të financojë shpenzimet afatshkurtra. Në këtë rast,
mjetet monetare llogariten si diferencë midis likuiditetit aktiv dhe likuiditetit pasiv.
Pra, praktikisht, Mjetet Monetare janë tepricat likuide të ndërmarrjes (paratë në arkë
apo bankë, çeqet, letrat e kreditit,...).

ii. Përcaktimi i Mjeteve Monetare të Ndërmarrjes

Sikurse thamë, ka dy mënyra për të llogaritur mjetet monetare të ndërmarrjes:

a Llogaritja nga “pjesa e sipërme e bilancit“:

Mjetet monetare janë të barabarta me diferencën midis burimeve neto dhe nevojave për
financim ose me diferencën midis tepricës së burimeve afatgjata (fondi i Zhvillimit) dhe nevojës
për financim afatshkurtër të ndërmarrjes (Nevojat për Fonde Zhvillimi).

188
Që nga:
Mjete monetare = Burime financiare – Nevoja financiare

në aspektin kontabël:
Mjete monetare = Fond zhvillimi – Nevojat për Fonde Zhvillimi

Ilustrim:

o Rasti i likuiditetit neto negativ:

Aktiv Pasiv
Fond Zhvillimi
Nevoja për Fond Zhvillimi
Likuiditete Neto

o Rasti i likuiditetit neto pozitiv:

Ak t i v Pasiv
Nevoja për Fond Zhvillimi
Likuiditete Neto

b Llogaritja nga “pjesa e poshtme e bilancit“:

Në këtë rast, mjetet monetare janë të barabarta me diferencën midis aktiveve të

likuiditetit (letrat me vlerë të vendosjes, tepricat në arkë, tepricat në llogaritë bankare
debitore50...) dhe elementeve të pasivit të likuiditetit (hua afatshkurtra bankare, teprica
kreditore të bankave...).

Që nga:
Mjete monetare = Likuiditet aktiv – Likuiditet pasiv

50 Paratë gjendje në arkë dhe në bankë quhen dhe “disponibilitete”

189
 Koment:
Likuiditetet aktive – Likuiditetet pasive = Likuiditete. Më tej, likuiditeti pasiv është
përgjithësisht zero, që nga, “Mjetet monetare” quhen dhe “Likuiditete aktive”.
Likuiditete = para ose ekuivalente me to (që kthehen për disa ditë në para dhe pa kosto
shtesë të ndjeshme).

Ilustrim:

o Rasti i mjeteve monetare negative

Aktiv
Likuiditeti i aktivit: nga të cilat:
- letrat me vlerë të vendosjes
- gjendjet në arkë e në bankë.
Pasiv
Likuiditeti i pasivit: nga të cilat:
- hua afatshkurtër bankare.
- tepricat kreditore të bankare.
Mjete monetare

o Rasti i mjeteve monetare pozitive:

Ak t i v
Likuiditeti i aktivit: nga të cilat:
- letrat me vlerë të vendosjes
- gjendjet në arkë e në bankë.
Mjete monetare
Pasiv
Likuiditeti i pasivit: nga të cilat:
- hua afatshkurtër bankare.
- tepricat kreditore të bankave

iii. Interpretimi Ekonomik

Analiza e mjeteve monetare jep një ide për gjendjen financiare të ndërmarrjes.
Tri raste janë të mundshme:

1. Mjetet monetare pozitive:

Në këtë rast, burimet financiare të ndërmarrjes janë të mjaftueshme për të mbuluar
nevojat (Fondi i zhvillimit > Nevojat për Fondin e Zhvillimit), që do të thotë se gjendja
financiare e ndërmarrjes është e shëndoshë dhe se ajo është në gjendje të financojë
një shtesë shpenzimesh, pa pasur nevojë për hua.

190
2. Mjetet monetare zero:
Në këtë rast, burimet financiare mjaftojnë sa për të plotësuar nevojat (Fondi i
Zhvillimit = Nevojat për Fond Zhvillimi). Gjendja financiare e ndërmarrjes është e
ekuilibruar, por kjo nuk disponon asnjë rezervë për të financuar shtesa shpenzimesh,
qoftë për investime e qoftë për shfrytëzim.

3. Mjetet monetare negative:

Në këtë rast, ndërmarrja nuk disponon burime të mjaftueshme financiare për të
plotësuar nevojat e saj. Ajo duhet të përdorë financime shtesë afatshkurtra (zbulime
bankare...) për të përballuar nevojat e financimit të shfrytëzimit. Ekziston pra
një rrezik financiar afatshkurtër nëse ndërmarrja nuk arrin të rrisë shpejt burimet
financiare afatgjata ose të kufizojë nevojat e shfrytëzimit afatshkurtra.

191
 Kapitulli III
Jepen rekomandimet për mënyrat e
financimit të blerjeve, investimeve dhe
ciklit të zhvillimit të ndërmarrjes.

Sqarohet kuptimi i fluksit të parasë,

huamarrja, emetimi i aksioneve, etj. dhe
evidentohen anët pozitive e negative të
formave të ndryshme të financimit.

PJESA E DYTË

III MËNYRAT E NJOHURI PËR ANALIZËN FINANCIARE

FINANCIMIT
TË NDËRMARRJES
KAPITULLI III
1
Blerja e Aktiveve
Afatgjata ...................... 194

2
Financimi
i Investimeve ................. 198

3
Fluksi
i Parasë ........................ 201
Mënyrat e financimit
4
Financimi i Ciklit
të Shfrytëzimit .............. 208
të ndërmarrjes
5 Përmbledhje ................. 211
III. MËNYRAT E FINANCIMIT TË NDËRMARRJES
Ndërmarrja disponon disa mjete për t’iu përgjigjur nevojave të saj për financim. Natyrisht,
mënyra e financimit do të varet nga karakteristikat e nevojës konkrete, qoftë për nevojat
afatgjata, qoftë për ato afatshkurtra. Para se të studiojmë tipat e ndryshëm të financimit
në dispozicion të ndërmarrjes, le të shikojmë më me hollësi nevojat e financimeve
afatgjata të ndërmarrjes.

1. BLERJA E AKTIVEVE AFATGJATA

Nevoja kryesore e një ndërmarrjeje për financime afatgjata është përftimi i aktiveve
afatgjata. Le ta saktësojmë kuptimin e aktiveve afatgjata në kontabilitet dhe të
shqyrtojmë nevojat për investime që mund t’i lindin një ndërmarrjeje.

i. Koncepti i Investimit

a Përkufizimi i investimit:

Për të prodhuar, ndërmarrja duhet të ketë “të mira51“ që t’i përdorë për të transformuar
lëndët e para dhe materialet e tjera të ndërmjetme në produktin final.

Investimi në kuptimin e gjerë është “vlera e të mirave që përftohen nga ndërmarrja

për t’u përdorur, në procesin e prodhimit“. Në këtë kuptim investimi është pasuria e
ndërmarrjes, është aktivi i bilancit të saj.

Në praktikë me investim nënkuptohet rëndomtë investimi kapital (afatgjatë) që

përkufizohet si “vlera e të mirave që përftohen nga ndërmarrja për t’u përdorur, gjatë të
paktën një viti, në procesin e prodhimit“. Në këtë kuptim, investimi është Aktivi Afatgjatë;
pra është “çdo e mirë e luajtshme ose e paluajtshme, materiale apo jomateriale, e blerë
ose e prodhuar nga ndërmarrja, që do të qëndrojë në të njëjtën formë në ndërmarrje për
jo më pak se një vit“.

51 Të mira - Term i përgjithshëm që përmban: tokën, ndërtesën, vlerën tregtare (vendin dhe emrin e mirë)
makineritë, pajisjet, mallrat, materialet e të tjera të mira që ka dhe shfrytëzon ndërmarrja.

194
b Tipat e ndryshëm të investimeve

Dallohen tri tipa investimesh që përcaktohen nga natyra e aktivit të përftuar:

o Investimet Jomateriale dallohet nga investimi material nga fakti që ai nuk e rrit
stokun e të mirave afatgjata të ndërmarrjes.

Investimet kryesore jomateriale janë:

- Shpenzimet për studime dhe zhvillim,

- Përftimi i “software”-ve,
- Përftimi i patentave dhe licencave të shfrytëzimit,
- ...

Vini re!
Sipas SNK dhe SKK disa shpenzime si:
- shpenzimet e nisjes,
- shpenzimet kërkimore,
- shpenzimet e trainimit,
- shpenzimet për reklamë,
- ...
nuk do të njihen më si AAJ, por si shpenzime gjatë periudhës kontabël kur ato ndodhin.

o Investimet Materiale kryesore janë:

- Ndërtimi i ambienteve për kryerjen e aktivitetit,
- Shpenzimet për makineri dhe pajisje të punës dhe instalimi i tyre,
- Blerje e mjeteve të transportit,
- Shpenzimet për mobilje orendi, pajisje zyrash,...
- ...

o Investimet Financiare janë:

- Blerja e aksioneve dhe letrave me vlerë të ndërmarrjeve të tjera për qëllim
përfitimi afatgjatë.

195
ii. Përcaktuesit e Investimeve

Pse investojnë ndërmarrjet?

o Për t’iu përgjigjur kërkesës: kur një ndërmarrje vlerëson se kërkesa që i drejtohet
asaj do të rritet, ajo do t’i rritë aftësitë e saj prodhuese.

o Për të realizuar fitime: ndërmarrja e bën investimin nëse ky mundëson rritjen e

fitimit.

o Sepse përqindjet e interesit janë të ulëta: Shpesh ndërmarrja duhet të marrë

hua për të investuar. Këto hua sjellin kosto (pagesa interesash). Sa më të ulëta të
jenë interesat, aq më e interesuar është ndërmarrja për të investuar.

o Sepse ka subvencione nga administrata publike: subvencionet nxitin ndërmarrjen

për të investuar sepse ato ulin kostot për ndërmarrjen.

Një tregues që tregon ecurinë e investimit është përqindja e përdorimit të kapaciteteve

të prodhimit. Ai përcaktohet nga raporti midis kapaciteteve të prodhimit që përdoren
mbi kapacitetet totale të prodhimit. Në qoftë se ky raport është i lartë, kjo tregon se
ndërmarrja përdor në maksimum kapacitetet e veta të prodhimit. Në këtë rast, nëse ajo
do të dëshironte të prodhonte më tepër, asaj do t’i duhej detyrimisht të investonte për të
rritur kapacitetet e saj prodhuese (një raport prej 85% tregon në përgjithësi një ngopje
të mundësisë prodhuese).

Cilat janë synimet e investimit?

Tipat e investimeve që kryen një ndërmarrje mund të klasifikohen sipas shkallës së rritjes
së kapaciteteve prodhuese të ndërmarrjes ose sipas shkallës së rritjes së efikasitetit të
procesit prodhues.

Shpesh bëhet dallimi midis:

o investimit për zëvendësim: që është zëvendësimi i një makinerie me një tjetër,

pa rritur vëllimin global të prodhimit të ndërmarrjes.

o investimit për kapacitet: që është zëvendësimi i një makinerie me një tjetër që

mundëson vëllim më të madh prodhimi.

196
 o investimit për prodhimtari: që është zëvendësimi i një makinerie me një tjetër
më të efektshme, domethënë që mundëson prodhimin e të njëjtit vëllim me kosto
më të ulët.

Në fakt, një dallim i tillë është shpesh teorik, sepse një investim mbulon shpesh dy a më
shumë aspekte. Psh, bëhet investimi i zëvendësimit të një makinerie me një makineri
tjetër më moderne, që është më produktive se e mëparshmja.

197
2. FINANCIMI I INVESTIMEVE
Sikurse e kemi theksuar edhe më parë, parimi i kujdesit në analizën financiare kërkon që,
plotësimi i një nevoje financimi mund të realizohet vetëm me burime që e kanë shtrirjen
në kohë të paktën po aq të gjatë sa shtrirja e nevojës për t’u financuar.

Aktivet afatgjata të përftuara nga ndërmarrja zgjatin disa vite ushtrimore, pra duhen
financuar me burime afatgjata.

Këto nevoja financimi mund të plotësohen në mënyra të ndryshme: ose me rritje të

kapitalit ose duke marrë hua.

i. Financimi i Investimeve

Financimi i investimeve bëhet me: a) rritjen e kapitalit ose me b) hua.

a) Rritja e Kapitalit

Ndërmarrja, nëse dëshiron të financojë politikën e saj të investimeve, mund të rritë

kapitalin e saj duke emetuar aksione të reja ose duke rritur numrin e pjesëmarrësve.

Kjo metodë financimi mund të kryhet në forma të ndryshme:

1. Rritje e kapitalit të rezervuar për aksionerët e vjetër:

Në këtë rast, ndërmarrja emeton aksione të reja në formën e rritjes së kapitalit të
rezervuar për aksionerët ekzistues. Kjo formë ka përparësinë që nuk u drejtohet
aksionerëve të rinj dhe nuk modifikon përqindjet e shpërndarjes së kapitalit midis
aksionerëve. Kjo ndodh, për shembull, në rastin e ndërmarrjeve familjare që duan ta
ruajnë kontrollin mbi ndërmarrjen e tyre. Aksionerët e vjetër nënshkruajnë rritjen
e kapitalit, proporcionalisht me pjesët që ata zotërojnë tashmë në kapitalin e
ndërmarrjes.

2. Rritje e kapitalit duke iu drejtuar aksionerëve të rinj:

Në disa raste, rritja e kapitalit nuk mund të përballohet nga aksionerët e vjetër.

198
 Ndërmarrja emeton aksione të reja që të përftohen nga partnerë të rinj. Kjo strategji
ka si pasojë hyrjen në kapitalin e ndërmarrjes të aksionerëve të rinj, gjë që mund të
çojë edhe në ndryshimin e shumicës në kapitalin e ndërmarrjes. Kjo teknikë zbatohet
kur një ndërmarrje futet në tregun financiar ose në bursë për të financuar zhvillimin
e saj.

3. Rritja e kapitalit me kontribut në natyrë:

Ndodh që një ndërmarrje të rritë kapitalin, jo për të përftuar burime të reja financiare,
por si kundërparti kontributesh të mirash reale të dhënë nga një partner i jashtëm,
si aktive afatgjata materiale ose jomateriale. Në këtë rast, rritja e kapitalit është
kundërpartia e një kontributi në natyrë. Kjo metodë mund të realizohet në ndërmarrje
nga një ndërmarrje tjetër. Kjo metodë ka përparësinë të mos u drejtohet aksionerëve
të rinj për të përftuar fondet e nevojshme për blerjen e një ndërmarrjeje tjetër dhe
shmang financimin e nevojave të veta duke shtuar borxhet.

4. Rritja e kapitalit nga konvertimi i kredive:

Kjo teknikë, e përdorur më pak se paraardhëset, i mundëson ndërmarrjes modifikimin
e ekuilibrit financiar duke e shndërruar një borxh në pjesë kapitali. Kjo teknikë është
detyrimisht me mundësi të kufizuara sepse rritja e kapitalit nuk mund të jetë më e
lartë se vlefta e borxhit fillestar.

Një tjetër metodë në dispozicion të ndërmarrjes, për të plotësuar nevojat e saj për
investime, është ajo e marrjes hua tek entet e kreditimit.

ii. Marrja Hua

Në qoftë se ndërmarrja nuk dëshiron të rritë kapitalin e vet, ajo mund të përftojë kapitale
duke iu drejtuar institucioneve financiare. Për këtë ajo mund të veprojë në dy mënyra:

1. Huatë nga tregu financiar (me obligacione)

Në këtë rast, ndërmarrja vendos të kërkojë burime financiare në tregun financiar,
duke emetuar një hua afatgjatë (për shembull në formë obligacionesh) të copëzuar
në pjesë, që të mund të ofrohen një numër i madh huadhënësish. Këta bëhen përftues
të titujve të negociueshëm të emetuar nga ndërmarrja në kuadrin e emetimit të

199
 huasë. Këta bëhen zotërues obligacionesh, të cilat shoqërohen me një kupon, që
përmban përqindjen e interesit të huasë së emetuar nga ndërmarrja. Me mbushjen e
afatit, huadhënësve u rimbursohet kapitali, i barabartë me vleftën e obligacionit së
bashku me interesin e përftuar.

Hyrja në tregun financiar ka disa rregulla të cilat u jepin akses vetëm ndërmarrjeve
të mëdha52, që dëshirojnë të kryejnë huamarrje me vlefta të mëdha. Këto ndërmarrje
regjistrohen nga disa organizma të posaçme, sipas shkallës së besueshmërisë që kanë,
dmth në bazë të rrezikut që paraqesin për të mos qenë në gjendje të paguajnë huatë
së bashku me interesat, me plotësimin e afateve.

2. Huatë nga ente kredituese:

Në këtë rast, ndërmarrja i drejtohet një enti kreditues të vetëm ose një grupi bankash,
për të përftuar financimin që i nevojitet. Në këtë rast përqindja e interesit është,
përgjithësisht, më e lartë se në kuadrin e tregut financiar.

Këto hua mund të akordohen për një periudhë, që shkon nga 7 vjet (huamarrje
afatmesme) deri në mbi 15 vjet (huamarrje afatgjatë). Huadhënësi kërkon, në
përgjithësi, disa garanci për t’u mbrojtur nga rreziku i mospagimit nga ndërmarrja
(psh të një hipoteke).

Sikurse shihet, mënyra me të cilën ndërmarrja vendos ta financojë politikën e saj të

investimeve, (rritje e kapitalit nëpërmjet huamarrjes) ka disa rrjedhoja në strukturën e
“bilancit”, që mund të kenë pasoja në ekuilibrin e saj financiar global.

52 Edhe ndërmarrje jo shumë të mëdha mund të hyjnë në tregun financiar, por risku i tyre është shumë më i
lartë dhe për pasojë kreditorët e mundshëm do të kërkonin norma të larta interesi.

200
3. FLUKSI I PARASË
Fluksi i Parasë, më shumë njihet me emërtimin anglisht “Cash Flow” (CF) (lexohet kesh
fllou), është bashkësia e mjeteve monetare53 që gjeneron ndërmarrja gjatë një ushtrimi
nga veprimet e saj menaxhuese. Në këtë kuptim, CF i jep ndërmarrjes një marzh manovrimi
financiar, për të përballuar nevojat e saj për financime, ndaj quhet dhe “Kapaciteti i
Vetëfinancimit”.

i. Koncepti i “Fluksit të parasë” (Cash Flow)

Përkufizimi

Gjatë një viti ushtrimor, në mjetet monetare të ndërmarjes ka lëvizje (hyrje e dalje), që
u përgjigjen veprimeve të kryera prej saj: nga njëra anë ajo paguan për shpenzimet që
kryen (blerje lëndësh të para, pagat e punonjësve, ...) ndërkohë që ajo arkëton, ndër të
tjera, të ardhurat nga shitjet që bën.

Diferenca midis arkëtimeve dhe pagesave jep një tepricë që quhet “Cash Flow” (CF) apo
“Fluksi i parasë”.

CF paraqet pra bashkësinë e mjeteve monetare të gjeneruara gjatë ushtrimit, në

sajë të veprimeve të menaxhimit të ndërmarrjes. Ai përcakton shumën e burimeve që
ndërmarrja mund t’i përdorte për vetëfinancim.

Pra:

CF = LA - LP
Ku:
CF = Kapacitet vetëfinancimi (Cash Flow)
LA = Likuiditete (mjete monetare) të Arkëtuara (të Hyra)
LP = Likuiditete (mjete monetare) të Paguara (të Dala)

Vetëfinancimi (VF) është pjesa që mbetet nga CF, pasi të jetë hequr vlefta e dividendeve
që u shpërndahen aksionerëve

53 Mjete monetare – parà ose ekuivalentë të saj.

201
 VF = CF - DV

Ku: VF = Vetëfinacimi; DV = Dividendet

“Cash Flow” (CF) ndryshon nga Fitimi i Ushtrimit (FU) nga fakti që CF nuk merr parasysh
të ardhurat e llogaritura dhe shpenzimet e llogaritura. E thënë ndryshe, transaksionet
jomonetare, të cilat kryhen pa përdorimin e parasë ose ekuivalentëve të saj, nuk
përfshihen në “Cash Flow”

Fluksi i parasë në monedhë të huaj konvertohet në monedhën raportuese (lekë) me kursin

e këmbimit në datën e kryerjes së transaksionit; pra me kursin me të cilin regjistrohet dhe
në llogarinë përkatëse.

Përcaktimi i Fluksit të Parasë

Për të përcaktuar CF, duhen marë parasysh vetëm shpenzimet e paguara dhe të ardhurat
e arkëtuara.

CF mund të përftohet nga Fitimi i Ushtrimit (FU), duke mënjanuar prej tij efektin e
“shpenzimeve të llogaritura“ dhe të “të ardhurave të llogaritura“.54

Shpenzimet e llogaritura (SL) (ose shpenzime të paguara) janë:

- shpenzimet për amortizim apo provizion, që pasqyrojnë zhvlerësim të elementeve

të aktivit por që nuk kanë sjellë pagesë nga ana e ndërmarrjes;
Këto “shpenzime“ të bëra për çdo lloj AA ( qoftë material, jomaterial, finaciar) janë
regjistruar në llogaritë 68 “Zhvlerësime dhe Amortizim“.

- llogaritë e pagueshme (shpenzimet për detyrimet e papaguara), sepse shpenzimi

në këtë rast nuk është kryer ende;
Janë “detyrime“ për blerje (mallrash apo shërbimesh) të papaguara, të regjistruara në
llogari shpenzimesh sipas natyrës, ndonëse për to nuk është bërë akoma pagesa. (Duhet
kujdes për t’i evindentuar.)

- pakësimi i inventarit kur kreditohet llogaria e inventarit (Klasa 3 e 2) në debi të një

54 Ky është CF nga aktiviteti operativ, të cilit i duhet shtuar edhe ndikimi nga aktiviteti financues si dhe ai nga
aktiviteti investues për llogaritjen e fluksit neto të parasë.

202
 llogarie shpenzimi (Klasa 6)55 sepse kjo tregon konsumimin e inventarit (ose daljen)
por jo pagesën për blerjen e tij.

Të ardhurat e llogaritura (AL) (ose të ardhura të paarkëtuara) që janë:

- rimarrjet mbi amortizimet dhe provizionet që nuk përbëjnë një të ardhur reale
për ndërmarrjen por, thjesht, anulojnë një amortizim ose një provizion të
mëparshëm;
Këto pasqyrohen në llogaritë 78....

- llogaritë e arkëtueshme (të ardhurat nga faturat e papaguara që na kanë klientët),

sepse këto të ardhura nuk janë arkëtuar;

- shtimi i inventarit (kur kreditohet llogari shpenzimesh (klasa 6) sepse kjo tregon
rritjen e inventarit por jo hyrje apo dalje parash.

- të ardhura nga rivlerësimi i një elementi të aktivit (llogaria 775) apo gabime të
lejuara në ushtrimet paraardhëse (llogaria 777).
Llogaritja e “Cash Flow“ (CF) të një ndërmarrje mund të bëhet pra në dy mënyra:

a) Llogaritja e CF nisur nga Teprica Bruto e Shfrytëzimit (TB).

Konsiston në shtimin e TB, që është një farë “CF-je shfrytëzimi”, me të ardhura të tjera të
arkëtueshme dhe (me heqjen prej saj) të shpenzimeve të tjera të pagueshme.

b) Llogaritja e CF nisur nga Fitimi i Ushtrimit (FU).

Qëndron në heqjen nga FU të të ardhurave të llogaritura dhe (shtimin në të) të shpenzimeve

të llogaritura.

ii. Paraqitja e Fluksit të Parasë

Fluksi i Parasë përbën një tregues të rëndësishëm sepse ai përfaqëson kapacitetin e

vetëfinancimit të ndërmarrjes. Standardet e kontabilitetit kërkojnë (krahas Bilancit e PASH)
edhe paraqitjen e “Pasqyrës së Fluksit të Parasë”, sipas formateve të përcaktuara.

Pasqyra e fluksit të parasë i paraqet hyrjet dhe daljet e parasë dhe të ekuivalentëve të

55 Përfshihet dhe llogaria 652 “vlera kontabël e AA” në rastin e daljeve të AA.

203
saj56, gjatë periudhës kontabël, të ndara sipas qëllimit (për shembull fluksi i parasë nga
veprimtari shfrytëzimi, nga investimi ose nga financimi).

Në vijim jepen pasqyrat e fluksit të parasë sipas dy metodave direkte dhe indirekte.

Pasqyra e Fluksit të Parasë (Metoda direkte)

Nr Emërtimi
I Fluksi i parave nga veprimtaria e shfrytëzimit
1 Paratë e arkëtuara nga klientët (+)
2 Paratë e paguara ndaj furnitorëve dhe punonjësve (-)
3 Paratë e ardhura nga veprimtaritë (+)
4 Interesi i paguar (-)
5 Tatim fitimi i paguar (-)
A Shuma (Para neto nga veprimtari e shfrytëzimit)
II Fluksi i parave nga veprimtaritë investuese
1 Blerja e kompanisë së kontrolluar X (-)
2 Blerja e aktiveve afatgjata materiale (-)
3 Të ardhurat nga shitjet e pajisjeve (+)
4 Interesi i arkëtuar (+)
5 Dividendë të arkëtuar (+)
B Shuma (Para neto në veprimtari investuese)
III Fluksi i parave nga aktivitetet financiare
1 Të ardhura nga emetimi i kapitalit aksioner (+)
2 Të ardhura nga huamarrje afatgjata (+)
3 Pagesat e detyrimeve të qirasë financiare (-)
4 Dividendë të paguar (-)
C Shuma (Paraja neto në veprimtari financiare)
IV Rritja/rënia neto e mjeteve monetare ( = A + B + C)
V Mjetet monetare në fillim të periudhës
VI Mjetet monetare në fund të periudhës ( = IV + V)

Sqarime:
1. Fluksi i parasë ndahet sipas qëllimit të përdorimit në tri pjesë të veprimtarisë: (I)
shfrytëzuese, (II) investuese dhe (III) financiare.
2. Rreshti IV “Rritja/rënia neto e mjeteve monetare” është e barabartë me shumën e

56 Ekuivalentët e parasë janë investime afatshkurtra (zakonisht deri në 3 muaj), shumë likuide, të cilat janë
të konvertueshme menjëherë në para dhe që janë nën një rrezik minimal, përsa i përket ndryshimit të vlerës
(për shembull depozitat afatshkurtra).

204
 rreshtave A, B dhe C dhe përfaqëson shumën neto gjithsej të mjeteve monetare të
gjeneruara gjatë periudhës
3. “Mjetet monetare në fillim të periudhës” (rreshti IV) plus “Rritja/rënia neto e
mjeteve monetare gjatë periudhës (rreshti V) duhet të jenë të barabarta me
“Mjetet monetare në fund të periudhës” (rreshti VI).

Pasqyra e Fluksit të Parasë (Metoda indirekte)

Nr Emërtimi
I Fluksi i parave nga veprimtaria e shfrytëzimit
1 Fitimi para tatimit (+)
2 Rregullime për:
a Amortizimin (+)
b Humbje nga këmbime valutore (-)
c Të ardhura nga investimet (+)
ç Shpenzime për interesa (-)
3 Rritje/rënie në tepricën e kërkesave të arkëtueshme nga aktiviteti, etj...
a Rritje/rënie në inventar (+)
b Rritje/rënie në detyrimet për t’u paguar nga aktiviteti (+)
c Paratë e përftuara nga aktivitetet (+)
ç Interesi i paguar (-)
d Tatimfitimi i paguar (-)
A Shuma (Para neto nga veprimtari e shfrytëzimit)

II Fluksi i parave nga veprimtaritë investuese

1 Blerja e kompanisë së kontrolluar X (-)
2 Blerja e aktiveve afatgjata materiale (-)
3 Të ardhurat nga shitjet e pajisjeve (+)
4 Interesi i arkëtuar (+)
5 Dividendë të arkëtuar (+)
B Shuma (Para neto në veprimtari investuese)

III Fluksi i parave nga aktivitetet financiare

1 Të ardhura nga emetimi i kapitalit aksioner (+)
2 Të ardhura nga huamarrje afatgjata (+)
3 Pagesat e detyrimeve të qirasë financiare (-)
4 Dividendë të paguar (-)
C Shuma (Paraja neto në veprimtari financiare)

IV Rritja/rënia neto e mjeteve monetare ( = A + B + C)

V Mjetet monetare në fillim të periudhës
VI Mjetet monetare në fund të periudhës ( = IV + V)

205
Sqarime:
1. Tabela e fluksit të parasë sipas metodës indirekte ndryshon nga ajo e metodës
direkte vetëm në zërat e pjesës së parë “Fluksi nga verimtaria shfrytëzuese”; pjesa
e dytë dhe e tretë kanë të njejtat zëra.
2. Rreshti IV, V e VI llogariten njësoj si te metoda direkte.

iii. Disa tregues interesantë që lidhen me CF

Krahas interesit që paraqet vetë vlefta e CF si kapacitet vetëfinancimi, paraqet interes

edhe llogaritja e disa koeficienteve, që shprehin lidhjen midis burimeve të brendshme të
gjeneruara nga ndërmarrja dhe nevojave të saj për financim.

a) Koeficienti i Shpërndarjes së Vlerës së Shtuar (KShVS)

Ky koeficient tregon se ç’pjesë të Vlerës së Shtuar (VS) do t’i kushtojë ndërmarrja

plotësimit të nevojave të saj për financime. Ai llogaritet si vijon:

KSHVS = (VF * 100) / VS

Ku:
KShVS = Koeficienti i Shpërndarjes së Vlerës së Shtuar
VF = VetëFinancimi
VS = Vlera e Shtuar

Ky koeficient, që përcaktohet nisur nga Vetëfinancimi, mundëson marrjen parasysh edhe

të shpërndarjes së dividendit. Ja pse preferohet me shumë ky koeficient që merr parasysh
Vetëfinancimin dhe jo “Cash Flow“-n (CF).

b) Kapaciteti i Mbulimit të Borxhit (CMbB)

Ky tregues shpreh masën në të cilën “Cash Flow” (CF) i ndërmarrjes i mbulon detyrimet
financiare të saj. Ai llogaritet si vijon:

206
 CMBB = BF / CF
Ku:
CMB = Kapaciteti i Mbulimit të Detyrimeve
CF = Cash Flow (Kapaciteti i Vetëfinancimit)
BF = Borxhet Financiare që ka ndërmarrja.

207
4. FINANCIMI I CIKLIT TË SHFRYTËZIMIT
Krahas gjetjes së mjeteve për të plotësuar nevojat e financimeve afatgjata, ndërmarrja
duhet të plotësojë nevojat e saj për financime afatshkurtra.

Për këtë, ajo mund të shfrytëzojë disa mjete që i mundësojnë: ose të ulë nevojën e saj
për fonde zhvillimi ose të përftojë kredi afatshkurtra.

i. Konvertimi i Elementeve të Aktivit Qarkullues

Në këtë optikë, ndërmarrja ndjek një strategji që i lejon të ulë nevojat për fonde zhvillimi
të shfrytëzimit duke rritur njëkohësisht likuiditetin e saj aktiv.

a) Zbritje Financiare57

Teknika e zbritjeve financiare i mundëson ndërmarrjes marrjen e likuiditeteve shpejt,

duke praktikuar një strategji aktive të menaxhimit të kredive dhënë klientëve58 të saj.

Zbritja financiare është një teknikë me të cilën ndërmarrja përfituese e një efekti tregtar59
e negocion atë para mbarimit të afatit, me një ent kredie, për të marrë likuiditete me
vleftë sa ajo e efektit tregtar minus komisionet (interesat) që merr banka për shërbimin
e bërë.

Kjo metodë financimi është me interes dyfish: nga njëra anë ul gjendjen e kredive
dhënë klientëve në aktivin e bilancit (pra ul Nevojën për Fonde Zhvillimi) dhe nga ana
tjetër i mundëson ndërmarrjes rritjen e mjeteve monetare duke i dhënë likuiditete të
disponueshme në çast, dhe këtë për një kosto relativisht të ulët.

b) Strategjia e faktoringut

Faktoringu është një teknikë financimi me të cilën një ndërmarrje ia kalon faturat e

57 Zbritje Financiare – njihet dhe me emërtimin “Skontim”

58 Kredive dhënë klienteve = afatpagesat e klientëve (për t’a paguar faturën më vonë).
59 Efekti tregtar – Psh kredia dhënë klientëve nga një ndërmarrje.

208
arkëtueshme të klientëve një shoqërie tjetër (“faktorit”), në këmbim të likuiditeteve
të menjëhershme. “Faktori” bëhet në këtë mënyrë pronar i këtyre faturave dhe siguron
mbulimin e tyre. Në këmbim të këtij shërbimi, “faktori” blen me zbritje nga vlefta e
faturave që bën kompania faturuese60.

Ndërmarrja, që përdor këtë mënyrë financimi, lirohet nga menaxhimi i llogarive klientë
që lidhen me këto të ardhura të arkëtueshme dhe nuk ka nevojë të marrë masa kundër
rrezikut të mospagimit sepse ajo nuk është më pronare e tyre.

Ndërkaq, kjo metodë i kushton ndërmarrjes më shtrenjtë se përdorimi i zbritjes; ndërmarrja

humbet gjithashtu lidhjen me klientët, sepse ia delegon të tretëve menaxhimin e kredive.
Faktoringu është mënyra më e shtrenjtë e financimit afatshkurtër.

Në të gjitha rastet, këto teknika shoqërohen me konvertimin e të arkëtueshmeve nga

klientët, përmes emetimit të një efekti tregtar, në likuiditete të mobilizueshme menjëherë
për të përballuar shpenzimet rrjedhëse.

Ndërmarrjet disponojnë edhe metoda të tjera të financimit të ciklit të shfrytëzimit.

ii. Metoda të Tjera të Financimit të Shfrytëzimit

a) Kreditë e furnitorëve:

Ashtu si ndërmarrja u akordon afate pagese klientëve të saj, ajo ka të drejtë të negociojë
me furnitorët e saj për të përftuar kredi prej tyre (afat pagese), që do kontabilizohen
në pasivin e bilancit. Në këtë mënyrë, zhvendosja në kohë e pagesës të borxheve ndaj
furnitorëve kontribuon në uljen e nevojës për fonde zhvillimi të ndërmarrjes.

Kredia furnitore mund të konsiderohet si kredi që i akordohet ndërmarrjes nga furnitori,

përmes afatit të pagesës.

Menaxhimi optimal i bilancit të ndërmarrjes kërkon që të kompensohen nevojat për fonde

zhvillimi të të arkëtueshmeve nga klientët me kreditë e furnitorëve me vleftë ekuivalente.

60 Jo gjithmone firma faktoring i “blen” llogaritë e arkëtueshme, mundet që thjesht të ndihmojë kompaninë ti
mbledhë, sigurisht duke u shpërblyer me një komision, por në këtë rast ajo nuk merr përsipër risk (normalisht
komisioni < zbritja).

209
Kjo strategji mbështetet në fuqinë negociuese të ndërmarrjes kundrejt klientëve dhe
kundrejt furnitorëve. Ky rast ndeshet veçanërisht në shpërndarësit e mëdhenj që gjenerojnë
teprica të mëdha burimesh shfrytëzimi, duke u imponuar furnitorëve të tyre afate pagese
të konsiderueshme, ndërkohë që paguhen përgjithësisht “cash” nga klientët.

Me po këtë ide, ndërmarrjet mund të përftojnë kredi fushate ose kredi stokimi për të
financuar prodhimin dhe stokimin e prodhimit të tyre, në rastet kur ka një zhvendosje
kohore të ndjeshme midis fazës së prodhimit dhe fazës së tregtimit të një të mire (për
shembull ndërmarrjet sezonale) dhe këtë me kosto më të ulët se një zbulim bankar.

b) Financimi i likuiditetit

Së fundi, ndërmarrja mund të marrë kredi likuiditeti nga banka e saj, qoftë në trajtë
zbulimi bankar të autorizuar, qoftë si lehtësi arke61. Në të dy rastet ndërmarrja përfton
kredi afatshkurtra disa ditore (lehtësi arke) ose disa javore (zbulim bankar). Vlefta e tyre
negociohet paraprakisht me entin huadhënës.

Ky tip financimi afatshkurtër mundëson përballimin e zhvendosjeve, përgjithësisht të

parashikueshme, midis arkëtimeve dhe pagesave në një periudhë të caktuar, por kostoja
e saj është relativisht më e lartë se ajo në kuadrin e një financimi përmes një huamarrje
klasike.

61 banka pranon që klienti ta vonojë pagesën megjithëse llogaria e tij nuk ka gjendje pozitive.

210
5. PËRMBLEDHJE
Ndërmarrja disponon disa mjete për të përballuar nevojat e saj për financime afatgjata.
Zgjedhja e një metode të përshtatshme varet nga analiza e përparësive dhe të metave të
metodave të financimit të propozuara.
Për të marrë vendimin e saj, ndërmarrja mund të mbështetet në disa koeficientë që
ndihmojnë në përcaktimin e strategjisë të financimit që është më e përshtatshmja për të
garantuar ekuilibrin e saj financiar.

i. Përparësitë e të metat e financimeve të ndryshme

Përparësitë dhe të metat e metodave të ndryshme së financimit që disponon ndërmarrja,

mund ti përmbledhim në tabelat e mëposhtme:

Financime Përparësi Të meta

- Nuk krijon detyrime, siç ndodh kur ndërmarrja - Vetëfinancimi ul dividendet, gjë që nuk u pëlqen
merr hua. aksionerëve, sidomos kur janë të kuotuar në
- Nuk sjell shpenzime financiare, sepse janë bursë.
Vetëfinancimi
burime të veta. - Aksionerët presin të marrin kthim mbi fondet e
- Kapaciteti i hyrjes në boxh të ndërmarrjes nuk vendosura, qoftë dhe kur ky financim bëhet nga
ulet. vetë ndërmarrja.

- Nuk sjell rritje të borxhit të ndërmarrjes, sepse
fondet sillen nga aksionerët.
- Kapaciteti i hyrjes në boxh të ndërmarrjes nuk
Rritje e kapitalit preket; kjo ruan aftësinë financuese të saj.
- Ndërmarrja mund të ndryshojë politikën e
shpërndarjes së dividendeve, në funksion të
situatës së re financiare.
- Rritja e kapitalit, kur nuk kryhet nga vetë
aksionerët, sjell aksionerë të rinj, që mund të mos
jenë mbështetës të ekipit drejtues, madje mund të
ndryshojë edhe kontrollin e ndërmarrjes.
- Shpërblimi i pritur për investimet nga aksionerët
do të jetë më i lartë se përqindja e interesit të
huamarrjes; pra kosto më të lartë se huamarrja.

- Kostoja e këtij financimi njihet paraprakisht e nuk
ndryshon në kohë.
Huamarrja - Nuk sjell ndryshim të shpërndarjes së kapitalit
midis aksionerëve. Ka interes për ata që nuk
dëshirojnë aksionerë të rinj.
- Rritja e borxhit mund të krijojë disekuilibër
financiar të ndërmarrjes, gjë që mund të dëmtojë
kredibilitetin e saj.
- Huamarrja sjell rritje të shpenzimeve financiare
të ndërmarrjes me koston e interesit të huasë.

Secila nga mënyrat e financimit ka pra përparësitë dhe të metat e veta. Strategjia që do
të ndiqet nga ndërmarrja do të jetë funksion i krahasimit midis mundësive të ndryshme,
duke marrë parasysh ndonjëherë edhe interesa të veçanta (kundërshtim për aksionerë të
rinj, pamundësi për treg financiar për ndërmarrjet e vogla etj.).

2 11
ii. Disa koeficientë ndihmës për marrjen e vendimeve

Në strategjinë e financimit, ndërmarrja mund ta mbështetë vendim-marrjen mbi shqyrtimin

e disa koeficientëve për të vlerësuar efektin e përzgjedhjes së mënyrës së financimit.

a) Kapaciteti i mbulimit të borxhit (CMbB)

Ky raport tregon deri në ç’masë Kapaciteti i Vetëfinancimit të ndërmarrjes (Cash Flow)

është i mjaftueshëm për të mbuluar borxhet financiare.

Ky koeficient llogaritet si: CMbB = BF / CF

Ku: CF = “Cash Flow“ (Kapaciteti i Vetëfinancimit)

BF = Borxhet Financiare që ka ndërmarrja

Sa më i madh të jetë ky koeficient, aq më të vogël e ka ndërmarrja marzhin e manovrimit

për të përballuar shlyerjen e huave.

Banka preferon që ky koeficient të jetë më i vogël se 3. Nëse do të ishte 2, për shembull,

kjo tregon se kapaciteti i ndërmarrjes për mbulimin e borxhit është ekuivalenti i dy viteve
të CF (Cash Flow).

CF është një tregues shumë i rëndësishëm që mundëson gjykim më të mirë të ekuilibrit

financiar të ndërmarrjes.

Sa më i madh të jetë CF, aq më tepër ndërmarrja është në gjendje të përballojë nevojat

e saj për financime. Është e arsyeshme të përcaktohen, duke u nisur nga vlefta e CF, disa
koeficientë që mundësojnë krijimin e një ideje më të saktë për kapacitetin e ndërmarrjes
për të përballuar, në sajë të burimeve të gjeneruara gjatë veprimeve të menaxhimit,
nevojat e saj për financime.

Në qoftë se CF nuk mjafton për të mbuluar bashkësinë e nevojave për financime të

ndërmarrjes, kjo duhet të përdorë mënyra të tjera financimi.

212
b) Koeficienti i strukturës financiare (KStF)62

Ky koeficient shpreh raportin midis borxheve financiare (BF) dhe kapitaleve të veta (KV).
Ai llogaritet si vijon:

KSTF = BF / KV
Ku:
KStF = Koeficienti i Strukturës Financiare
BF = Borxhet Financiare që ka ndërmarrja
KV = Kapitali Vetiak

c) Koeficienti i autonomisë financiare (KAuF)

Koeficienti i autonomisë financiare bën të mundur verifikimin që borxhet e ndërmarrjes

të mos jenë tepër të mëdha në raport me vleftën e kapitaleve të veta. Po qe se raporti
është më i madh se 1, atëherë ndërmarrja nuk ka më marzh manovrimi për financime të
jashtme.

Ky koeficient llogaritet si vijon:

KAUF = BT / KV
Ku:
KAuF = Koeficienti i Autonomisë Financiare
BT = Borxhet Totale (gjithë boxhet pavarësisht nga afati i shlyerjes)
KV = Kapitali Vetiak

Ky koeficient lejon të merret parasysh bashkësia e borxheve të kontraktuara nga

ndërmarrja, pavarësisht afateve.

Përzgjedhja e koeficientit varet nga ajo çfarë ndërmarrja kërkon të përcaktojë; nëse
dëshiron të vlerësojë ekuilibrin e saj financiar, ajo duhet të përdorë koeficientin e
autonomisë financiare; nëse dëshiron të matë mundësinë e huamarrjes, ajo duhet të
përdorë kapacitetin e mbulimit të borxhit.

62 Njihet dhe me emërtimin “Raporti Borxh/Kapital”.

213
PJESA E TRETË
F J AL O R I T ERM AVE KRYESO RË
AFAT MATURIMI:
Afati i maturimit është afati ose data kur duhet të paguhet fatura. Shënohet në faturë,
kur shitësi pranon që blerësi ta kryejë pagesën në një datë të ndryshme nga data e
faturës.

AKSION:
Titull pronësie mbi një pjesë të kapitalit të një ndërmarrjeje (shoqërie tregtare)
që jep të drejtën për të marrë dividendin përkatës. Aksioni bën pjesë në titujt e
negociueshëm.

AKTIV (ANA E MAJTË E BILANCIT):

Tërësia e të mirave1 dhe e të drejtave2 që zotëron një ndërmarrje për të ushtruar
veprimtarinë e saj.
Sipas shkallës së likuiditetit dallohen disa grupe aktivesh:
- Aktiv afatgjatë
- Aktiv qarkullues të mirëfilltë
- Aktiv likuid.

AKTIV AFATGJATË (AA) OSE (AKTIV I QËNDRUESHËM):

E mirë e nevojshme për funksionimin e ndërmarrjes që nuk zhduket me përdorimin e
parë, por përdoret për një periudhë jo më pak se një vit.

Në kontabilitet dallohen këto tipa aktivesh afatgjata:

o Aktive afatgjata jomateriale (AAJ) ose aktiv i qëndrueshëm i patrupëzuar

(AQP). Të tilla janë: vlera tregtare (emri apo vendi i mirë); studimet; projektet;
koncensionet; licencat; patentat; shpenzimet për fillimin e aktivitetit e të tjera.

o Aktive afatgjata materiale (AAM) ose aktiv i qëndrueshëm i trupëzuar (AQT), si:
troje, ndërtesa, instalime teknike, makineri, automjete, pajisje mobilimi,...

o Aktive afatgjata financiare (AAF) ose aktiv i qëndrueshëm financiar (AQF);

janë kryesisht: aksionet e ndërmarrjeve të tjera, mbajtja e të cilave është

afatgjatë; huatë e dhëna me interes për një periudhe mbi një vit e të tjera si
këto.

1 Të mirat - term që sqarohet më poshtë.

2 Të drejtat – Licencat, patentat etj.

216
 o Aktive afatgjata në proces ose aktiv i qëndrueshëm në proces: përbëhen nga
aktive afatgjata materiale ose jomateriale, që janë në proces ndërtimi apo krijimi;
parapagime e pagesa pjesore të bëra për to.

AKTIV LIKUID:
- shih Mjete Monetare

AKTIV QARKULLUES:
Aktive qarkulluese, në kuptimin e përgjithshëm, quhen të gjitha aktivet e ndërmarrjes
që nuk janë aktive afatgjata (pra nga këndvështrimi i lëvizshmërisë qarkullojnë brënda
vitit ushtrimor). Aktivet qarkulluese përbëhen nga: Inventarët (klasa 3), debitorët
(klasa 4) dhe mjetet monetare (klasa 5).

o Aktiv qarkullues i mirëfilltë quhet aktivi qarkullues që nuk është mjet monetar
(para); domethënë inventarët (klasa 3) dhe debitorët (klasa 4).

AMORTIZIM:
Shpenzim i llogaritur (si konstatim kontabël) që përfaqëson zvogëlimin e vlerës së një
elementi të aktivit që vjen nga përdorimi, koha, ndryshimi i teknikës apo i teknologjisë
dhe çdo arsye tjetër, efektet e të cilave janë të pakthyeshme.

BILANC:
Dokument kontabël i një ndërmarrjeje në trajtën e një tabele përmbledhëse në dy
seksione3, ku në njërën (në Aktiv) paraqiten elementet e pasurisë (përdorimet) dhe në
tjetrën (në Pasiv) kapitali i vetë dhe huatë (burimet).

BONO THESARI:
Titull afatshkurtër i negociueshëm (letër me vlerë) i emetuar nga Thesari i Shtetit
(Banka e Shqipërisë) për një kohëzgjatje disa mujore deri në një vit i cili jepet në
këmbim të likuiditeteve (parave). Në afatin e pjekurisë së kësaj bonoje, Banka e
Shqipërisë paguan financuesin me vleftën nominale të bonos së thesarit, plus interesin
e fiksuar.

“CASH FLOW“:
(lexohet “kesh fllou“) - shih “Fluksi i Parasë“.

3 Kolona = Anë ose “Krahë”

217
DEBI (ANA E MAJTË E LLOGARISË):
Gjendja e llogarive ndryshon nga lëvizjet (hyrjet e daljet), që pasqyrojnë veprimet
e kryera nga ndërmarrja. Për këtë çdo llogari ndahet në dy pjesë: Debi (majtas) dhe
Kredi (djathtas).

Në Debi regjistrohen:

- Hyrjet fizike (psh mallrat e blera).

- Arkëtimet monetare (psh paratë e marra).
- Borxhet që i kanë ndërmarrjes debitorët (p.sh: klientët për faturat e palikuiduara)
si dhe
- Shpenzimet e kryera (që interpretohen dhe si borxhe që i kanë ndërmarrjes
pronarët/aksionerët)

DEBITOR:
Quhet një person (fizik ose juridik) që na ka një detyrim (borxh) për të shlyer. Për
shembull, huamarrësi është debitor për huadhënësin.

Llogaria quhet debitore kur shuma e vlerave në debi është më e madhe se shuma e
vlerave në kredi të saj (debiti > krediti). Një “i tretë” (furnitor) llogaria e të cilit është
debitore quhet debitor.

DIVIDEND:
Pjesa e fitimit që u ndan ndërmarrja çdo vit aksionerëve në përpjestim me sasinë e
aksioneve, sipas vendimit të asamblesë së përgjithshme për ndarjen e fitimit.

EFEKT TREGTAR (DËFTESË TREGTARE):

Instrument kredie afatshkurtër, i negociueshëm, që lëshohet kur ka një spostim kohor
midis realizimit të një veprimi (faturës) dhe ekzekutimit të tij (pagesës). Për efektin
tregtar nuk paguhet interesa; ata që përmbajnë interesa quhen kambiale. Efekti
tregtar përmban emrin e debitorit (klientit përftues), emrin e kreditorit (furnitorit
dhënës), afatin dhe vleftën e kredisë.

FAKTORING:
Faktoringu është një teknikë financimi me të cilën një ndërmarrje ia kalon faturat e
arkëtueshme të klientëve një shoqërie tjetër (“faktorit”), në këmbim të likuiditeteve
të menjëhershme. “Faktori” bëhet në këtë mënyrë pronar i këtyre faturave dhe siguron
mbulimin e tyre. Në këmbim të këtij shërbimi, “faktori” blen me zbritje nga vlefta e

218
 faturave që bën kompania faturuese4.

FITIM (FITIM I USHTRIMIT):

Fitimi i një ndërmarrjeje është teprica e të ardhurave ndaj shpenzimeve të
kontabilizuara në llogarinë e rezultatit gjatë vitit ushtrimor fiskal.

Përveç fitimit të ushtrimit përdoren dhe:

o Fitimi i Shfrytëzimit që është teprica e të ardhurave të shfrytëzimit nga shpenzimet

e shfrytëzimit.

o Fitimi para Tatimit që është fitimi i ushtrimit i llogaritur pa e përfshirë shpenzimin

për tatimin e fitimit.

FLUKSI I PARASË (CASH FLOW):

Tërësia e mjeteve monetare të gjeneruara nga ndërmarrja gjatë vitit ushtrimor, në sajë
të veprimeve të menaxhimit të ndërmarrjes. Ai përftohet nga diferenca mes hyrjeve
dhe daljeve të parave ose ekuivalenteve të saj, të konstatuara gjatë ushtrimit. Fluksi
i parasë quhet edhe “kapaciteti i vetëfinancimit”.

FOND ZHVILLIMI (FOND ECURIE):

Fondi i Zhvillimit përfaqëson tepricën e burimeve që rezulton pas zbritjes nga totali i
burimeve afatgjata, të totalit të shpenzimeve të investimeve (aktiveve afatgjata) të
ndërmarrjes. Ai përbën pra atë pjesë të burimeve afatgjata që ndërmarrja mund ta
përdorë për financimin e nevojave të saj për zhvillim.

KAMBIAL:
Është dokumenti që përdoret në transaksionet e shitblerjes me afat, nëpërmjet të cilit
blerësi shpreh zotimin për të kryer pagesën e shumës së shënuar, plus një përqindje
interesi në një datë të caktuar.

KAPACITETI I VETËFINANCIMIT:
- shih “Fluksi i parasë”.

4 Jo gjithmonë firma faktoring i “blen” llogaritë e arkëtueshme, mundet që thjesht të ndihmojë kompaninë t’i
mbledhë, sigurisht duke u shpërblyer me një komision, por në këtë rast ajo nuk merr përsipër risk (normalisht
komisioni < zbritja).

219
KAPITAL THEMELTAR (KAPITAL I SHOQËRISË):
Tërësia e kontributeve në para ose në natyrë që japin paraprakisht pronarët apo
aksionerët e ndërmarrjes për të ushtruar veprimtarinë e saj. Kapitali themeltar
përbëhet nga pjesët e kontributit të ortakëve (në shoqëritë e personave5) ose nga
aksionet (në shoqëritë e kapitaleve6).

KAPITAL I VETË (KAPITAL NETO):

Bashkësia e burimeve të veta të kapitalit që përbëhet nga kapitali themeltar, rezervat,
pjesa e rezultatit të ushtrimit që nuk ndahet si dividend, subvencionet e investimit dhe
provizionet e detyrimeve, të cilat përdoren nga ndërmarrja për të zhvilluar aktivitetin
e saj7.

KAPITAL I PËRHERSHËM:
Tërësia e kapitaleve të veta dhe e huave financiare afatgjata (mbi një vit) të regjistruara
në pasivin e bilancit, të cilat përbëjnë burimet afatgjata të ndërmarrjes.

Kapitali i përhershëm detajohet në: a) kapitalet e veta, b) huatë financiare afatgjata

dhe c) amortizimet e provizionet, që i ka krijuar ndërmarrja, për të bërë rifreskimin e
elementeve të saj të aktivit afatgjatë.

KAPITALI QARKULLUES (NEVOJA PËR FONDE ZHVILLIMI):

Llogaritet duke zbritur pasivin qarkullues (borxhet ndaj furnitorëve,...) nga aktivi
qarkullues i ndërmarrjes (stoqet, detyrimet e klientëve,...). Kapitali qarkullues
përfaqëson nevojat e ndërmarrjes për financim afatshkurtër, që vijnë nga diferenca
kohore midis pagesave dhe arkëtimeve të flukseve që lidhen me ciklin e shfrytëzimit
të ndërmarrjes.

KREDI (ANA E DJATHTË E LLOGARISË):

Çdo llogari ndahet në dy pjesë: Debi (majtas) dhe Kredi (djathtas).

Në Kredi (djathtas) regjistrohen:

- Daljet fizike (p.sh: mallrat e shitura)

- Pagesat monetare (p.sh: paratë që paguan).
- Kreditë që ndërmarrja merr nga të tjerët (p.sh: detyrimi që ndërmarrja i ka

5 Shoqëri personash janë shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar (sh.p.k).

6 Shoqëri kapitalesh janë shoqëritë aksionere (sh.a.).
7 Kapitalet e veta - Përkufizohen edhe si pretendimet apo kërkesat e pronarëve (aksionerëve) ndaj aktiveve të
ndërmarrjes.

220
 furnitorit për faturën e papaguar) si dhe
- Të ardhurat e realizuara (që interpretohen edhe si detyrim që ndërmarrja i ka
pronarëve/aksionerëve, pra si kredi e pronarëve).

KREDITOR:
Quhet një person (fizik ose juridik) të cilit i kemi ne një detyrim (borxh) për t’i shlyer.
Për shembull, huadhënësi është kreditor për huamarrësin.

Llogaria quhet kreditore kur shuma e vlerave në kredi është më e madhe se shuma e
vlerave në debi të saj (krediti > debiti). Një “i tretë” (për shembull klient) llogaria e
të cilit është kreditore quhet kreditor.

LIKUIDITET:
Aftësia e një të mire për t‘u kthyer në para. Bilanci i klasifikon elementet e aktivit nga
ato më pak likuide (afatgjata) në ato më likuidet (paratë).

LIKUIDITETE (MJETE MONETARE):

Para ose ekuivalentë me to (që kthehen në para për disa ditë dhe pa kosto të
ndjeshme8).
Praktikisht, likuiditetet (mjetet monetare) janë: paratë në arkë apo bankë, çeqet, letrat e
kreditit etj. që i mundësojnë ndërmarrjes të financojë shpenzimet afatshkurtra.
Mjete monetare = Likuiditetet aktive – Likuiditetet pasive = Likuiditete. Më tej, likuiditeti
pasiv është përgjithësisht zero, që nga, “Mjetet monetare” quhen dhe “Likuiditete aktive”.

LLOGARI:
Tabelë (kartelë) që përmban veprimet (transaksionet) e regjistruara të të njëjtit
element (kategori) të pasurisë së ndërmarrjes. Çdo llogari (tabelë) ndahet në dy pjesë
që quhen Debi (majtas) dhe Kredi (djathtas).
Në Debi regjistrohen:
- hyrjet fizike (reale) që bëhen në ndërmarrje (për shembull, mallrat që blihen).
- arkëtimet që bën ndërmarrja (për shembull, paratë nga shitjet).
- borxhet që i kanë ndërmarrjes të tretët (për shembull klientët për faturat e
palikuiduara) si dhe shpenzimet e kryera.

8 Në para mund të kthehet për disa ditë edhe e gjithë pasuria nëse e shet “për 5 lek“ prandaj është vënë
kushti “pa kosto të ndjeshme“. (Domethënë pa kosto ose me kosto fare të vogël të pa ndjeshme. Kosto të tilla
përballohen edhe gjatë këmbimit të monedhave).

221
 Në Kredi regjistrohen:
- daljet fizike (reale) që bëhen nga ndërmarrja (për shembull, mallrat e shitura që
dalin).
- pagesat që bën ndërmarrja (për shembull, paratë që paguan për blerjet e bëra).
- huatë financiare (kreditë) që ka marrë ndërmarrja nga të tretë (për shembull
borxhi që i kemi furnitorit për faturën e papaguar) si dhe të ardhurat.
Diferenca midis totalit të debisë dhe totalit të kredisë jep “Tepricën” (pozitive ose
negative) e llogarisë.
Dallohen:
- llogaritë e rezultatit ku regjistrohen shpenzimet dhe të ardhurat dhe që shërbejnë
për të llogaritur rezultatin (llogaritë e klasave 6 dhe 7)
- llogaritë e bilancit që shërbejnë për të pasqyruar gjendjen pasurore të ndërmarrjes
(llogaritë e klasave 1, 2, 3, 4 dhe 5).

LLOGARIA E REZULTATIT (LLOGARIA FITIM/HUMBJE):

Quhet llogaria në të cilën grupohen veprimet që lidhen me llogaritë e shpenzimeve
(klasa 6) dhe me llogaritë e të ardhurave (klasa 7). Ato paraqiten në formën e një
pasqyre që quhet “Pasqyra e të Ardhurave dhe Shpenzimeve“.

MARXHI BRUTO:
- shih “Teprica Bruto“.

MARZHI TREGTAR (MT):

MT është treguesi që mat efektin tregtar të menaxhimit të ndërmarrjes; llogaritet nga
diferenca midis “Të ardhurave nga shitjet e mallrave“ me “Koston e blerjes së tyre“.

Për të gjykuar mbi vlerën e Marzhit Tregtar llogariten dy raporte të rëndësishme:

o Raporti i Marzhit = (Marzh Tregtar) / (Çmim blerje pa taksa)
o Raporti i Markës = (Marzh Tregtar) / (Çmim shitje pa taksa)

MJETET MONETARE (LIKUIDITETE, AKTIVET LIKUIDE):

Mjetet Monetare paraqiten si gjendja e të gjitha tepricave financiare të një ndërmarrjeje.
Ato përfaqësojnë, pra, pjesën e burimeve të ndërmarrjes që nuk është përdorur as për
të financuar aktivet afatgjata, as për të financuar nevojat për shfrytëzim.

Praktikisht, Mjetet Monetare janë tepricat likuide të ndërmarrjes (paratë në arkë

apo bankë, çeqet, letrat e kreditit,...) që i mundësojnë ndërmarrjes të financojë
shpenzimet afatshkurtra.

222
NEVOJA PËR FONDE ZHVILLIMI:
Është nevoja e ndërmarrjes për financim afatshkurtër, që vjen nga diferenca kohore
midis pagesave dhe arkëtimeve të flukseve që lidhen me ciklin e shfrytëzimit të
ndërmarrjes. Ajo llogaritet duke zbritur pasivin qarkullues (borxhet ndaj furnitorëve...)
nga aktivi qarkullues i ndërmarrjes (stoqet, detyrimet e klientëve,...).

OBLIGACION (HUA NGA TREGU FINANCIAR):

Një lloj letre me vlerë (biletë) e negociueshme, që emeton një ndërmarrje në tregun
financiar, në kërkim të një huaje afatgjatë të copëtuar në pjesë, që të mund të
ofrohen një numër i madh huadhënësish. Obligacioni përfaqëson pjesën e huasë që i
ke dhënë ndërmarrjes që e emeton dhe të jep të drejtën e marrjes së një interesi fiks
të përcaktuar paraprakisht dhe të rimbursueshëm në afat së bashku me vleftën e saj
fillestare.

PASIV: (PJESA E DJATHTË E NJË BILANCI):

Bashkësia e burimeve (kapitalit) të veta dhe detyrimeve (huave) të një ndërmarrjeje
të përftuara në kuadrin e financimit të veprimtarisë së saj.

PASQYRA E REZULTATIT:
shih “Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve“.

PASQYRA E TË ARDHURAVE DHE SHPENZIMEVE (PASH) 9:

Pasqyrë financiare që paraqet tërësinë e shpenzimeve dhe të ardhurave për një
periudhë të caktuar (vit ushtrimor).

Diferenca midis totalit të të ardhurave dhe të shpenzimeve përcakton rezultatin e

ushtrimit, që quhet “fitim i ushtrimit“ nëse të ardhurat janë më të mëdha se shpenzimet
dhe “humbje e ushtrimit“ nëse të ardhurat janë më të vogla se shpenzimet.

Përgjithësisht dallohen:
o rezultati i shfrytëzimit: vjen nga veprimtaria rrjedhëse e ndërmarrjes (të ardhurat
e shfrytëzimit – shpenzimet e shfrytëzimit).
o rezultati financiar: vjen nga politika e financimit që zbaton ndërmarrja dhe
llogaritet si diferencë e “të ardhurave financiare“ me “shpenzimet financiare“.
o rezultati i jashtëzakonshëm: është pasqyrim i veprimeve të jashtëzakonëshme (të
pavarura nga veprimtaritë e zakonshme të ndërmarrjes) dhe llogaritet si diferencë

9 PASH quhet edhe “Llogaria e Rezultatit” ose “Pasqyra e rezultatit”.

223
 e “të ardhurave të jashtëzakonshme“ me “shpenzime të jashtëzakonshme“10.

PLAN KONTABËL I PËRGJITHSHËM (PKP):

Bashkësia e rregullave që synojnë: klasifikimin e transaksioneve të ndryshme (renditjen
e llogarive), normalizimin e metodave të regjistrimit të veprimeve kontabël, paraqitjen
dhe përmbajtjen e pasqyrave financiare (pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve;
bilanci;...)

PRODHIMI I USHTRIMIT (PU):

Është treguesi që evidenton nivelin e prodhimit të ndërmarrjes; llogaritet si shumë
e “Prodhimit të shitur“ me “Prodhimin e magazinuar“ dhe me “Prodhimin e aktiveve
afatgjata“ (dmth, prodhimin e mbajtur nga ndërmarrja për ta përdorur për nevojat e
veta, si aktiv afatgjatë).

PROVIZION:
Regjistrimi kontabël i zhvlerësimit të një të mire, të një rreziku ose të një shpenzimi
që nuk ka ndodhur por që mund të ndodhi thuajse me siguri.

Provizioni është një detyrim aktual, për të cilin koha e shlyerjes ose shuma janë të
pasigurta. Ndërmarrja duhet ta njohi një provizion në bilanc kur:
a) ka një detyrim ligjor ose konstruktiv11 si rezultat i ngjarjeve që kanë ndodhur para
bilancit;
b) për shlyerjen e detyrimit do të nevojitet një dalje (pakësim) e burimeve;
c) mund të bëhet një vlerësim relativisht i saktë i shumës së detyrimit.

SALDO E LLOGARISË:
shih Tepricë e llogarisë.

SUBVENCION:
Para që i jep shteti gjatë një periudhe një dege të ekonomisë, një ndërmarrjeje, një
institucioni etj. për ta ndihmuar e për t’i lehtësuar veprimtarinë.

10 Sipas standardeve të reja të kontabilitetit, ndërmarrja mund dhe duhet ta shmang efektin ngjarjeve
të jashtëzakonshme, duke e siguruar pasurinë e saj. Në këto kushte nuk duhet të ketë më të ardhura dhe
shpenzime të jashtëzakonshme.
11 Detyrim konstruktiv = Nuk është detyrim ligjor por në një farë kuptimi detyrim moral, që vetë ndërmarrja
ka marrë në veprimtarinë e saj nëpërmjet deklaratave specifike dhe nuk ka gjasa që ajo të mos e mbajë atë.

224
TEPRICA BRUTO E SHFRYTËZIMIT (MARXHI BRUTO):
Quhet Tepricë Bruto e Shfrytëzimit (Marxhi Bruto) ajo që i mbetet ndërmarrjes (nga
Vlera e Shtuar) pas shlyerjes së detyrimeve të saj ndaj punonjësve dhe ndaj shtetit.
Teprica Bruto llogaritet si shumë e “Vlerës së Shtuar“ me “Grantet dhe subvencionet për
Shfrytëzim“ nga e cila zbriten: “Tatimet, taksat dhe të ngjashme“ si dhe “Shpenzimet
për personelin“.

Me fjalë të tjera Teprica Bruto është ajo që i mbetet ndërmarrjes për të paguar
kontribuesit në kapital (Huadhënësit dhe Aksionerët) dhe për t’u vetëfinancuar.

TEPRICË E LLOGARISË (GJENDJA E LLOGARISË; SALDO E LLOGARISË):

Teprica e llogarisë është diferenca midis shumës së Debitit të llogarisë (totali i vleftave
të regjistruara në debi) dhe shumës së Kreditit të po asaj llogarie (totali i vleftave të
regjistruara në kredi). Kur debiti > krediti, llogaria quhet debitore dhe kur krediti >
debiti, llogaria quhet kreditore.

TË MIRAT:
Term i përgjithshëm që përmban: tokën, ndërtesën, vlerën tregtare (vendin dhe emrin
e mirë), makineritë, pajisjet, mallrat, materialet, paratë e të tjera të mira që ka dhe
shfrytëzon ndërmarrja.

TË TRETËT:
Të tretë në kontabilitet quhen: klientët, furnitorët, punëtorët, ortakët, entitete apo
persona të tjerë, që kanë marrëdhënie ekonomike me ndërmarrjen.

TRANSAKSION (FLUKS; NGJARJE KONTABËL):

quhet një marrëdhënie, një veprim ekonomik apo lëvizje (fluks), që sjell ndryshim në
vlerën e një variabli ekonomik, në një periudhë të caktuar kohe.

Dallojmë:
o transaksionet fizike (reale) që shprehin lëvizjet e të mirave dhe shërbimeve (livrim
malli, kryerje e një shërbimi, prodhim produkti).
o transaksionet monetare që shprehin lëvizjet e parave, në përgjigje të
transaksioneve fizike (pagesat për blerje, arkëtimet për shitje).
o transaksionet financiare që paraqesin kreditë dhe borxhet e ndërmarrjes.

Në raport me ndërmarrjen, transaksionet janë të dy tipave:

o transaksione të brendshme: kur transaksioni përfaqëson një marëdhënie midis dy
pjesëve të ndërmarrjes, pa praninë e faktorëve jashtë ndërmarrjes.

225
 o transaksione të jashtme: kur transaksioni përfaqëson një marrëdhënie midis
ndërmarrjes dhe njërit prej partnerëve të jashtëm.

TREGUESIT E NDËRMJETËM TË MENAXHIMIT (TNM):

Janë treguesit që mundësojnë analizën e llogarisë së rezultatit duke veçuar elementet
e ndryshme që kanë ndikuar në fitimin e ushtrimit.

TNM janë:
- Marzhi Tregtar (MT)
- Prodhimi i Ushtrimit (PU)
- Vlera e Shtuar (VS)
- Teprica Bruto e Shfrytëzimit (TB)
- Rezultati i Shfrytëzimit (Fitimi i Shfrytëzimit (FSh))
- Fitimi para tatimit (FpT)
- Rezultati (Fitimi) financiar (FF)
- Rezultati (Fitimi) i jashtëzakonshëm (FJ)
- Rezultati (Fitimi) i ushtrimit

TITULLIZIM:
Fenomen relativisht i ri që konsiston në zgjerimin e mundësive të financimit të
ndërmarrjeve duke emetuar tituj financiarë (obligacione,...) në tregun financiar.
Ky fenomen shpreh rritjen e pavarësisë së agjentëve ekonomikë ndaj ndërmjetësve
financiarë.

VETËFINANCIM:
Financim me mjetet e veta financiare. Vetëfinancimi është “Fluksi i parasë“ (“Cash
Flow“ apo “Kapaciteti i vetëfinancimit“) që mbetet pasi të jetë hequr prej tij vlefta e
dividendeve, që u shpërndahen aksionerëve.

VIT USHTRIMOR:
Vit ushtrimor quhet viti i ushtrimit të aktivitetit të ndërmarrjes, për të cilin raportohet.
Në sistemin tonë kontabël viti ushtrimor përputhet me vitin kalendarik (nga 1 janari
deri më 31 dhjetor), por ka sisteme të tjera kontabël ku viti ushtrimor është me 13
muaj ose nuk fillon nga 1 janari.

VLERË E SHTUAR:
Është pasuria reale e krijuar nga ndërmarrja si rezultat i veprimtarisë së saj produktive
(prodhimit apo fitimit). Vlera e shtuar është diferenca midis “Prodhimit të ushtrimit“

226
 me “Konsumin e prodhimit“ (blerjet për lëndë, materiale, shërbime e të tjera të bëra
gjatë ushtrimit me prejardhje nga të tretët, për nevoja të prodhimit) si dhe duke i
shtuar kësaj diference “Marzhit tregtar“ (si përfaqësues i “prodhimit“ të veprimtarisë
tregtare).

ZBRITJE FINANCIARE (SKONTO; DISCOUNT):

Pagesë që i bëhet debitorit që shlyen borxhin para afatit. Teknika me të cilën përfituesi
i një efekti komercial e negocion, para afatit të skadimit, pranë një enti kredidhënës,
për të përftuar likuiditete me vleftë sa ajo e kredisë minus komisionin dhe interesat
e marra nga banka.

ZBRITJE TREGTARE
Zbritje tregtare konsiderohen ato ulje në vleftën e faturës që furnitori i bën klientit
për:
- defekte12 në cilësi, vonesa në livrim, mall i mbetur stok.
- sasinë13 e blerjes apo nga rëndësia e klientit.
- tërësinë14 e veprimeve që e lidhin atë me një klient të veçantë gjatë një periudhe
të caktuar. (Kjo ulje nuk bëhet në faturë, por në llogarinë e detyrimeve që ka
klienti ndaj ndërmarrjes).

12 defekte – kjo lloj ulje quhet në anglisht: rebate; në frëngjisht: rabais; në italisht:ribasso.
13 sasinë – kjo ulje quhet në anglisht: discount; në frëngjisht: remise.
14 tërësinë – kjo ulje quhet në anglisht: rebate; në frëngjisht: restourne.

227
LITERATURA

1. Plan du cours de compabilite – www. geronim.free.fr\compta

2. Le Memento Comptable 1998 – P. Dufils; C. Lopater; F. Arfaoui

3. Plani Kontabël i Përgjithshëm – Ministria e Financave

4. Standardet Kombëtare të Kontabilitetit – Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit

5. Kontabiliteti Financiar – Prof. As. Dr. Sotiraq Dhamo

6. Analiza Financiare – Hidajet Shehu

7. Kontabiliteti – Prof. As. Dr. Agim Binaj; Prof As. Dr. Flutura Kalemi

8. Analiza Financiare – Prof. As. Dr. Vjollca Karapici

9. Llogaria 1 - Ira Roço

10. Llogaria 2 - Ira Roço; Prof.Dr. Jorgji Bollano; Dr. Drini Salko

228