∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ

2000 ΚΛΑ∆ΟΣ ΠΕ 03
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ
Πρώτη Θεµατική Ενότητα Γνωστικό
αντικείµενο - Λύσεις

Θέµα 1ο
∆ίνονται οι µιγαδικοί αριθµοί z1 , z2 . Να δείξετε ότι :

|z1 + z2 |2 + |z1 − z2 |2 = 2|z1 |2 + 2|z2 |2 .

Να ερµηνεύσετε γεωµετρικά την παραπάνω σχέση.

Λυση

|z1 + z2 |2 + |z1 − z2 |2 = (z1 + z2 )(z1 + z2 ) + (z1 − z2 )(z1 − z2 )

= z1 z1 + z1 z2 + z2 z1 + z2 z2 + z1 z1 − z1 z2 −
−z2 z1 + z2 z2
= 2z1 z1 + 2z2 z2
= 2|z1 |2 + 2|z2 |2 .

Θέµα 2ο
∆ίνονται οι n × n πίνακες A, B µε A 6= O, όπου O ο n × n µηδενικός πίνακας
και AB = O. Με τις παραπάνω υποθέσεις µπορείτε να συµπεράνετε αν ο B
είναι µη αντιστρέψιµος ; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

σελίδα 1 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

Λυση

Γνωρίζουµε ότι στην περίπτωση που ισχύει AB = 0 και ο B είναι αντιστρέψι-

µος, τότε ο A είναι ο µηδενικός. Πράγµατι,

AB = O
ABB −1 = OB −1
AI = O
A = O.

Εποµένως στην περίπτωση που ισχύει AB = 0 και ο A είναι µη µηδενικός

τότε ο B είναι µη αντιστρέψιµος.

Θέµα 3ο
Να ϐρεθεί ο λ έτσι, ώστε η εξίσωση

x4 − (3λ + 2)x2 + λ2 = 0

να έχει τέσσερις πραγµατικές ϱίζες που αποτελούν διαδοχικούς όρους αριθ-

µητικής προόδου.

Λυση

Οι τέσσερις ϱίζες της εξίσωσης είναι οι :

r
3λ 1 √
x1 = 1+ + 4 + 12λ + 5λ2
r 2 2
3λ 1 √
x2 = 1+ − 4 + 12λ + 5λ2
r 2 2
3λ 1 √
x3 = − 1+ + 4 + 12λ + 5λ2
r 2 2
3λ 1 √
x4 = − 1+ − 4 + 12λ + 5λ2 .
2 2
Για να είναι η ακολουθία (x3 , x4 , x2 , x1 ) = (−x1 , −x2 , x2 , x1 ) αριθµητική πρό-
οδος ϑα πρέπει να ισχύει x2 6= 0 και x1 = x2 + 2x2 = 3x2 , αφού η πρόοδος

σελίδα 2 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

έχει διαφορά 2x2 . ΄Αρα ϑα πρέπει να ισχύει
r r
3λ 1 √ 3λ 1 √
1+ + 4 + 12λ + 5λ2 = 3 1+ − 4 + 12λ + 5λ2
2 2 2 2
3λ 1 √ 3λ 1 √
1+ + 4 + 12λ + 5λ2 = 9(1 + − 4 + 12λ + 5λ2 )
2 2 2 2
3λ 1 √ 27λ 9 √
1+ + 4 + 12λ + 5λ2 = 9+ − 4 + 12λ + 5λ2
2 2 √ 2 2
8 + 12λ = 5 4 + 12λ + 5λ2
(8 + 12λ)2 = 25(4 + 12λ + 5λ2 )
64 + 144λ2 + 192λ = 100 + 300λ + 125λ
19λ2 − 108λ − 36 = 0
6
Λύνουµε την εξίσωση και ϐρίσκουµε λ1 = 6 και λ2 = − . Και στις δύο
19
περιπτώσεις οι λύσεις της x4 − (3λ + 2)x2 + λ2 = 0 αποτελούν διαδοχι-
κούς όρους αριθµητικής προόδου. Για λ = 6 η αριθµητική πρόοδος είναι
√ √ √ √
r r r
6 2 2 2
η (−3 2, − 2, 2, 3 2) και για λ = − είναι η (−3 ,− , ,
r 19 19 19 19
2
3 ).
19

Θέµα 4ο
΄Εστω ABΓ τρίγωνο εγγεγραµένο σε κύκλο (O, ρ) µε BΓ = α, AΓ = β και
AB 2 = α2 + β 2 − αβ . Να εκφράσετε τα εµβαδά των κυκλικών τµηµάτων στα
οποία χωρίζει η AB τον κύκλο, συναρτήσει των α, β .

σελίδα 3 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

 Απαιτουµενη Θεωρια

Θεώρηµα (γενίκευση πυθαγορείου ϑεωρήµατος). Σε κάθε τρί-

γωνο ABΓ ισχύει η σχέση

γ 2 = α2 + β 2 − 2αβ cos Γ.

Θεώρηµα. Κάθε εγγεγραµένη γωνία ισούται µε το µισό της επί-

κεντρης γωνίας που ϐαίνει στο ίδιο τόξο.

Θεώρηµα. Σε κάθε τρίγωνο ABΓ εγγεγραµένο σε κύκλο ακτίνας

ρ ισχύουν οι παρακάτω τύποι για τον υπολογισµό του εµβαδού
E.
αβγ
E =
4ρ
1 1 1
E = αβ sin Γ = βγ sin A = γα sin B
2 2 2

Λυση

Από την γενίκευση του πυθαγορείου ϑεωρήµατος γνωρίζουµε ότι :

AB 2 = α2 + β 2 − 2αβ cos Γ.
b

Επίσης,
AB 2 = α2 + β 2 − αβ.
΄Αρα,

α2 + β 2 − 2αβ cos Γ
b = α2 + β 2 − αβ ⇒
b = 1⇒
cos Γ
2
Γ = 60˚.
b

σελίδα 4 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

 ˆ που ϐαίνει στο τόξο AB είναι 120˚. Υπο-
Εποµένως η επίκεντρη γωνία AOB
_
λογίζουµε το εµβαδόν του κυκλικού τοµέα OAB .
_ 120 2 πρ2
(OAB) = πρ =
360 3
Το εµβαδόν του ενός κυκλικού τµήµατος που χωρίζεται από την χορδή AB
είναι :
πρ2 4
− (OAB)
3
µε
4 1 2
(OAB) = ρ sin(120˚)
2 √ √
1 2 3 3 2
= ρ = ρ.
2 2 4
√ √
πρ2 3 2 2 π 3
΄Αρα το Ϲητούµενο εµβαδόν είναι E1 = − ρ =ρ( − ). Αρκεί
3 4 3 4
να εκφράσουµε το ρ συναρτήσει των α και β . Συνδυάζουµε τους παρακάτω
τύπους :
p
4 αβγ αβ α2 + β 2 − αβ
(OAB) = = (1)
4ρ 4ρ
√ √
4 1 1 3 3
(OAB) = αβ sin Γ = αβ
b = αβ (2)
2 2 2 4
και έχουµε :
√ p
3 αβ α2 + β 2 − αβ
αβ = ⇒
4 4ρ
p r
α2 + β 2 − αβ α2 + β 2 − αβ
ρ = √ = .
3 3
√
α2 + β 2 − αβ π 3
΄Αρα E1 = ( − ). Τέλος το δεύτερο κυκλικό τµήµα έχει
3 3 4
εµβαδόν :

E2 = πρ2 − E1
√
α2 + β 2 − αβ α2 + β 2 − αβ π 3
= π − ( − )
3 3
√ 3 4
α2 + β 2 − αβ π 3
= (π − + )
3 3√ 4
α2 + β 2 − αβ 2π 3
= ( + ).
3 3 4

σελίδα 5 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

Θέµα 5ο
Σε ορθογώνιο καρτεσιανό σύστηµα Oxy , δίνεται η καµπύλη 4x2 + y 2 = 4 και
το σηµείο της M (x0 , y0 ) µε x0 ∈ (0, 1) και y0 ∈ (0, 2). Αν η εφαπτόµενη της
καµπύλης στο σηµείο M τέµνει τον άξονα xx0 στο σηµείο K και τον άξονα
yy 0 στο σηµείο Λ, να ϐρεθεί η ϑέση του σηµείο M έτσι ώστε το εµβαδόν του
τριγώνου OKΛ να είναι ελάχιστο.

Λυση

Η παραµετρική µορφή της καµπύλης 4x2 + y 2 = 4 είναι (cos ϕ, 2 sin ϕ) µε

ϕ ∈ [0, 2π). Επιπλέον το σηµείο M (x0 , y0 ) ϐρίσκεται στο πρώτο τεταρτηµόριο,
άρα γράφεται στην µορφή (cos ϕ0 , 2 sin ϕ0 ) µε ϕ0 ∈ (0, π2 ). Η καµπύλη 4x2 +
y2
y 2 = 4 είναι µια έλλειψη, αφού γράφεται στην µορφή x2 + = 1. Εποµένως
22
η εφαπτοµένη στο σηµείο (cos ϕ0 , 2 sin ϕ0 ) έχει εξίσωση :
2y sin ϕ0
x cos ϕ0 + =1⇔
22
⇔ 2x cos ϕ0 + y sin ϕ0 = 2. (1)
Θα ϐρούµε τις συντεταγµένες των σηµείων K και Λ. Για x = 0 από την
2 1
(1) έχουµε y = και για y = 0 έχουµε x = . εποµένως το K
sin ϕ0 cos ϕ0

σελίδα 6 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

 1 2
έχει συντεταγµένες ( , 0) και το Λ (0, ). Υπολογίζουµε το εµβαδόν
cos ϕ0 sin ϕ0
(OKΛ).
1 2 1 2
(OKΛ) = =
2 sin ϕ0 cos ϕ0 sin(2ϕ0 )
Το εµβαδόν (OKΛ) είναι ελάχιστο όταν το sin(2ϕ0 ) παίρνει την µέγιστη τιµή,
π π π
⇒ ϕ = . Εποµένως x0 = cos =
δηλαδή όταν sin(2ϕ0 ) = 1. ΄Αρα 2ϕ0 =
√ 2 4 √ 4
2 π √ 2 √
και y0 = 2 sin = 2. ∆ηλαδή το Ϲητούµενο σηµείο είναι το ( , 2).
2 4 2

Θέµα 6ο
Αν e είναι η ϐάση των Νεπέρειων λογαρίθµων και π ο λόγος της περιµέτρου
προς τη διάµετρο ενός κύκλου, να ϐρεθεί ο µεγαλύτερος από τους αριθµούς
eπ και π e . Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Λυση

Θεωρούµε τις συναρτήσεις f (x) = ex και g(x) = xe . Επίσης ϑεωρούµε την

συνάρτηση (f − g)(x) = ex − xe . Μία ϱίζα της f − g είναι η x = e. Επίσης :

(ex − xe )0 = ex − exe−1 > 0 για x > e.

Εποµένως η f − g είναι αύξουσα για x > e και άρα δεν έχει ϱίζες. Παρατη-
ϱούµε ότι για τυχαίο x > e (για παράδειγµα x = 1000) έχουµε f > g , άρα
και για x = π έχουµε f > g , αφού π > e. ∆ηλαδή :

eπ > π e .

Θέµα 7ο
∆ίνεται ορθός κυκλικός κώνος µε ακτίνα ϐάσης 3 και ύψος 4. Να ϐρεθεί η
ακτίνα της εγγεγραµµένης στον κώνο σφαίρας.

Λυση

Παρατηρούµε στο παρακάτω σχήµα ότι τα δύο τρίγωνα µε το έντονο περί-

γραµµα είναι όµοια. Πράγµατι και τα δύο τρίγωνα είναι ορθογώνια και οι
γωνίες στην κορυφή του κώνου είναι ίσες αφού το ύψος του κώνου διχοτοµεί
την αντίστοιχη γωνία. ΄Εστω υ το ύψος του κώνου, ρ η ακτίνα της ϐάσης και
R η ακτίνα της σφαίρας.

σελίδα 7 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

 Σχήµα 1: Εγγεγραµένη σφαίρα σε κώνο

Τότε από τα όµοια τρίγωνα έχουµε :

p
ρ ρ2 + υ 2
=
R υ−R
ρυ − ρR
R = p
ρ2 + υ 2
ρR ρυ
R+ p = p
ρ2 + υ 2 ρ2 + υ 2
ρ ρυ
R(1 + p ) = p
ρ + υ2
2 ρ2 + υ 2
p
ρυ = R( ρ2 + υ 2 + ρ)
ρυ
R = p
ρ2 + υ 2 + ρ

Από ατόν τον γενικό τύπο για ρ = 3 και υ = 4 έχουµε R = 23 .

Θέµα 8ο
Να αποδείξετε ότι για κάθε ολοκληρώσιµη συνάρτηση f : R → R όπου R
το σύνολο των πραγµατικών αριθµών, και για κάθε Ϲευγάρι πραγµατικών
αριθµών α, β ισχύει ότι :
Z β
f (x) − f (α + β − x)dx = 0.
α

σελίδα 8 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος

 Απαιτουµενη Θεωρια

Θεώρηµα.
Z β Z u2
0
f (g(x))g (x)dx = f (u)du
α u1

όπου f, g 0 είναι συνεχής συναρτήσεις, u = g(x), du = g 0 (x)dx

και u1 = g(α), u2 = g(β)

Λυση

Z β Z β Z β
(f (x) − f (α + β − x))dx = f (x)dx − f (α + β − x)dx
α α α
Z β Z β
= f (x)dx + f (g(x))g 0 (x)dx
α α

όπου g(x) = α + β − x. ΄Εστω u1 = g(α) και u2 = g(β). Τότε :

Z β Z β Z β Z α
0
f (x)dx + f (g(x))g (x)dx = f (x)dx + f (u)du
α α α β
= F (β) − F (α) + F (α) − F (β)
= 0

όπου F µία αντιπαράγωγος της f .

σελίδα 9 από 9 Ξενιτιδης Κλεανθης Μαθηµατικος