Jaargang 5

nummer 6
23 maart
9(56&+,-177:((:(.(/,-.623:2(16'$*,1$//(=,(.(1+8,=(1,11('(5/$1'(123,17(51(7
2011

02 21 22 27
Gewone werkweek specialisten Mark Rutte opent Prostate Center ‘Successen van preventie’ AutoRai Amsterdam

Voeding
Zie pagina 5 t/m 7
ZieZo beurs
Special zie pagina 11 t/m 18
Jeeves
Zie pagina 24
Uitbreiding van
martkwerking in
gezondheidszorg
Ziekenhuizen worden per 2012 veel meer
beloond naar prestatie. Voor ongeveer zeven-
tig procent van de behandelingen gaat in de
ziekenhuiszorg vrije prijsvorming gelden. Nu
is dat bij 33 procent van de behandelingen het
geval. Dit schrijft minister Edtih Schippers in
een brief die zij vorige week naar de Tweede
Kamer stuurde. Op deze manier denkt de mi-
nister de ziekenhuiszorg betaalbaar te hou-
den.
De huidige grote hoeveelheid van zorgpres-
taties (DBC’s) wordt vervangen door een
veel kleiner, transparanter en minder bureau-
cratisch systeem (DOT-zorgprestaties). Op
dit moment combineert het stelsel nog het
slechtste van twee (aanbodgereguleerde en
vraaggestuurde) werelden. Dat is volgens de
minister te duur en daagt niet uit tot het leve-
ren van betere kwaliteit. De inzet van minister
Schippers is om in twee jaar (2012 en 2013)
een overgang te maken naar een eindmodel
van belonen naar prestatie, vrije prijsvorming,
keuzevrijheid en dynamiek. Schippers bouwt
waarborgen in, waarmee ze wil voorkomen
dat ziekenhuizen als gevolg van de overgang
van budget- naar prestatiebekostiging in finan-
ciële problemen komen.
Onderzoek honger
en verzadiging
Onderzoekers proberen meer inzicht te krijgen in de werking van honger en verzadiging.
De Universiteit Maastricht, Wageningen Uni-
versiteit en het Universitair Medisch Centrum
Utrecht krijgen Europees geld voor onderzoek
naar voeding, verzadiging en de hersenen. In
totaal negen miljoen euro.
Afgelopen maand zijn Europese onderzoekers
gestart met het Full4Health project. Ze probe-
ren meer inzicht te krijgen in de werking van
honger en verzadiging. De resultaten moeten
helpen om overgewicht te voorkómen. Het
project krijgt negen miljoen euro subsidie van
de Europese Unie. Het is een samenwerking
tussen wetenschappers van veertien instituten
en twee industriële partners uit zeven
EU-landen. Vanuit Nederland doen drie uni-
versitaire partners en een industriële partner
mee: de Universiteit Maastricht, Wageningen
Universiteit, het Universitair Medisch
Nationale Slaapdag in ziekenhuizen
Centrum Utrecht en Danone Research, Centre
for Specialised Nutrition (Wageningen). Full-
4Health draait om het verband tussen voeding,
darmfunctie en hersenactiviteit. De vraag is
hoe voedsel-inname wordt bestuurd. UMC
Utrecht-onderzoekers, bijvoorbeeld, gaan met
functionele MRI-scans bekijken hoe de herse-
nen reageren op voedsel en hoe verzadiging
en darmhormonen die hersenreacties beïn-
vloeden. Ze doen dit in zowel slanke als obese
proefpersonen van verschillende leeftijden.
Daarnaast gaan UMC Utrecht-onderzoekers
met behulp van een nieuwe techniek onder-
zoeken hoe hersenactiviteit eetgedrag stuurt.
Via glasvezels worden specifieke hersen-
cellen, die eetgedrag beïnvloeden, gestimu-
leerd met licht. Op deze manier hoopt men het
verband tussen hersenactiviteit en eetgedrag
te ontrafelen.
Zaterdag 26 maart is uitgeroepen tot de
Nationale Slaapdag. Diverse ziekenhuizen
grijpen dit aan om slaapproblemen onder de
aandacht te brengen. Het Wilhelmina Zieken-
huis Assen (WZA), waar de Slaapkliniek
Noord-Nederland is gevestigd, presenteert
bijvoorbeeld op deze zaterdag een bijzon-
der programma. Specialisten van het WZA
en andere deskundigen op het gebied van
slaapproblemen verzorgen een voorlichtings-
bijeenkomst en houden workshops. Aan bod
komen onder meer snurken, slaapproblemen
bij kinderen en slaaphygiëne.
Eerste Kamer kritisch
over landelijk EPD
De invoering van een landelijk elektronisch
patientendossier (EPD) stuitte vorige week op
grote bezwaren bij de Eerste Kamer. De senaat
maakt zich vooral zorgen over de privacy van
patienten. Een meerderheid wil dat het EPD
niet landelijk, maar regionaal wordt opgezet.
Niet alleen de oppositie keerde zich tegen in-
voering van een landelijk EPD, ook Heleen
Dupuis, senator namens de VVD zei geen
hoop te zien voor het wetsvoorstel. Zij noem-
de het “veel te overmoedig” en “te weinig
doordacht”. Nadat minister Edith Schippers
(VWS, VVD) de kritiek van de senaatsmeer-
derheid had aangehoord, vroeg zij om bedenk-
tijd. Ze beloofde voor 29 maart met een reac-
tie te komen. Schippers is na Els Borst, Hans
Hoogervorst en Ab Klink inmiddels de vierde
minister die zich met het EPD bemoeit.
Eiwitrijk dieet vergroot
kans op diabetes
Tien gram eiwit meer per dag verhoogt de kans op
diabetes. Eiwit zit onder meer in vlees.
Niet alleen snelle suikers vergroten de kans
op diabetes, ook een eiwitrijk dieet kan dat
effect hebben. Dat ontdekte voedingsweten-
schapper Ivonne Sluijs van het UMC Utrecht.
Zij promoveert 31 maart.
Over de rol van eiwitten bij het ontstaan van
diabetes is nog weinig bekend. Ivonne Sluijs
analyseerde daarom in haar onderzoek ge-
gevens uit het Nederlandse deel van de groot-
schalige Europese EPIC-studie. Die bevat
informatie over leefstijl en gezondheid van
ruim 38.000 mensen die gedurende tien jaar
gevolgd zijn. In die periode kregen meer dan
900 deelnemers diabetes. Sluijs concludeert
dat mensen vaker diabetes krijgen als ze meer
eiwitten eten. Tien gram meer eiwit per dag
verhoogt de kans op diabetes met zestien
procent. Dat komt voor het grootste deel door
dierlijke eiwitten, die bijvoorbeeld in melk en
vlees zitten.

kijk op: ziekenhuisstoelen.nl

onne@ting Health@are &T
Zitten met zorg
2011
5–7 april in Berlijn De facilitaire
Contact:
Nederlands-Duitse ,Ci@ial
partne
r @ountr
y 011
:
zorgondersteuner
Handelskamer Vraag gratis
Dagopname-, dialyse- en mevr. Toby Keni
tel. 070-3114153 catalogus aan via
behandelstoelen e-mail: t.keni@dnhk.org. info@scoremedi.nl www.isscureandcare.com
www.medifix.nl - tel. 013-5111111 TTT.@onhit.@om kijk op: ziekenhuisstoelen.nl Tel: 030 - 24 24 800
 Nummer 6
23 maart 2011
Grote Britse prijs voor jonge onderzoeker
Onderzoeker Sander van Kasteren, postdoc-
onderzoeker in het Nederlands Kanker Insti-
tuut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis
(NKI-AVL) in Amsterdam, zal volgend jaar
worden onderscheiden met de Early Career
Research Award 2012 van de Biochemical
Society. Hij is de eerste Nederlandse onder-
zoeker die deze Britse prijs voor jonge onder-
zoekers mag ontvangen.
De Britse Biochemical Society, die dit jaar
haar honderdjarige bestaan viert, is een van
de grootste verenigingen binnen de bioweten-
schappen. Onder de meer dan vijfduizend
leden en ereleden behoren verschillende
Nobelprijswinnaars. Met de Early Career
Research Award wil de Biochemical Society
het belang onderstrepen van onderzoek ver-
richt door jonge onderzoekers in een vroeg
stadium van hun carrière. De prijs is bedoeld
als stimulans voor onderzoekers met serieuze
ambitie, die de wil en de potentie hebben om
uit te groeien tot één van de beste onderzoe-
kers ter wereld. Een van die jonge onder-
zoekers is Sander van Kasteren, als postdoc-
onderzoeker werkzaam in het Nederlandse
NKI-AVL. De prijs wordt mede toegekend
op basis van de mogelijke praktische toepas-
sing van zijn onderzoek. In zijn onderzoek
maakt hij gebruik van de nieuwste chemische
technieken, zoals chemische modificatie van
eiwitten en metabolic labelling, om na te gaan
hoe vaccins werken op moleculair niveau. Uit-
eindelijk kan zijn onderzoek leiden tot betere
vaccins tegen onder meer malaria en wellicht
ook bepaalde vormen van kanker. Om in aan-
merking te komen voor de prijs, moeten de
onderzoeksresultaten voldoen aan de hoogste
Veel geld voor onderzoek naar reuma
Het Leids Universitair Medisch Centrum
(LUMC) en het Zweedse Karolinska Institutet
starten samen een groot Europees project
met als doel nieuwe therapieën tegen reuma
te ontwikkelen. Het project, BTCure, brengt
reumaonderzoek van universiteiten en farma-
ceutische bedrijven samen. BTCure krijgt een
subsidie van 38 miljoen euro voor vijf jaar van
het Innovative Medicines Initiative (IMI).
“In BTCure zoeken we naar het moleculaire
mechanisme achter het voortbestaan van de
ziekteprocessen bij reuma. We verwachten
verschillen te vinden tussen de verschillende
vormen van reuma”, vertelt Tom Huizinga,
t
Vacatureservice

t
CV-bank

t
&NBJM
TFSWJDF

t
1FSTPPOMJKLF
CFNJEEFMJOH


FO
MPPQCBBOBEWJFT




www.care2care.nl
Zorgen voor werk,
werken voor zorg
2 Actueel
maatstaven van wetenschappelijk onderzoek.
Van Kasteren (Roosendaal, 1978) heeft hier
ruimschoots aan voldaan. Zo werden de uit-
komsten van zijn in Oxford uitgevoerde
promotieonderzoek onder meer gepubliceerd
in het toonaangevende tijdschrift Nature. Van
Kasteren werd genomineerd door professor
Ben Davis van de University of Oxford, waar
hij zijn PhD deed, en door professor Colin
Watts (University of Dundee) en dr. Huib
Ovaa (NKI-AVL). Na zijn promotie in 2007
kreeg hij, eveneens als eerste Nederlander,
een beurs van de Britse Wellcome Trust. Voor
zijn huidige onderzoek in het NKI-AVL ont-
ving hij in 2009 een Veni-subsidie van de
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappe-
lijk Onderzoek (NWO).
Sander van Kasteren (foto NKI-AVL).
hoogleraar Reumatologie in het LUMC.
“Daarnaast willen we behandelingen ont-
wikkelen die de ziekte echt genezen. Tot nu
toe bestrijden we vooral de symptomen.”
Huizinga is een van de twee universitaire
coördinatoren van dit IMI-project waaraan
34 Europese partners deelnemen. Het IMI is
een nieuw Europees initiatief dat zich richt op
het combineren van universitair en farmaceu-
tisch onderzoek, om zowel ziekteprocessen
te leren begrijpen, als medicijnen te ontwik-
kelen. De focus van IMI ligt op ‘personalised
medicine’, medicatie afgestemd op het
individu.
Medisch specialist
wil gewone werkweek
De jonge generatie artsen wil minder uren werken dan hun voorgangers.
Ook gynaecologen, reumatologen en neuro-
logen willen niet altijd meer voltijds werken.
Man én vrouw werken liever wat minder
uren per week. Dit heeft zijn weerslag op de
aanwas in de opleidingen.
De komende vijftien jaar stopt een flink aan-
tal oudere gynaecologen, reumatologen en
neurologen met werken. Zij worden vervan-
gen door grotere aantallen medisch specia-
listen in opleiding binnen die disciplines.
NIVEL-programmaleider Ronald Batenburg:
“Medisch specialisten werken relatief veel
uren. Wat voortdurend boven deze arbeids-
markten zweeft, is dat de huidige specialisten
eigenlijk mínder willen gaan werken. En ook
de jongere generatie, man én vrouw, verwacht
minder te gaan werken dan de huidige genera-
tie. Het Capaciteitsorgaan houdt daar bij de
instroomplanning van artsen in de opleiding
voor medisch specialist rekening mee, opdat
er in de toekomst voldoende specialisten zijn
binnen de verschillende medische discipli-
nes.” Het NIVEL (Nederlands instituut voor
onderzoek van de gezondheidszorg) onder-
zocht in 2009 en 2010 voor de beroepsvereni-
gingen van gynaecologen, reumatologen en
neurologen niet alleen de werkzaamheid van
de huidige beroepsgroep, maar ook de wensen
van de aankomende generatie. Binnen deze
drie medische specialismen is het aantal vrou-
wen de afgelopen tien jaar toegenomen. Bij
de neurologen van twintig naar dertig procent
Hypertensie verhoogt risico op nierschade
Eén op de vijf mensen die kampen met een
hoge bloeddruk krijgt te maken met nier-
schade. Dit komt overeen met ruim een half
miljoen Nederlanders tussen de twintig en
65 jaar. Uit onderzoek naar de relatie tussen
hypertensie en de nierfunctie blijkt dat deze
groep een verhoogd risico loopt op achter-
uitgang van de nierfunctie of een chronische
nierziekte.
Deze uitkomsten - onlangs gepubliceerd in
de British Journal of General Practice - zijn
voor de Nierstichting aanleiding het belang
van vroegtijdige opsporing van nierschade
opnieuw onder de aandacht te brengen. Zo
drukt zij mensen met een hoge bloeddruk
op het hart hun nierfunctie elk jaar door de
huisarts te laten controleren. De Nierstichting
wil er alles aan doen om te voorkomen dat
mensen door een achteruitgang van hun nier-
functie op termijn zouden moeten dialyseren.
Als eventuele nierschade tijdig wordt ont-
dekt, kan door een juiste behandeling en een
goede leefwijze dikwijls verslechtering van de
en bij de gynaecologen en reumatologen van
een kwart naar de helft. Batenburg: “Dit zien
we terug in de omvang van de gewenste werk-
week van specialisten.”
Werkwensen
Bij alle drie de beroepsgroepen blijkt dat de
specialisten in opleiding gemiddeld minder
wensen te werken dan de huidige specialis-
ten. De specialisten in opleiding neurologie
willen 7,1 procent minder werken dan de
huidige generatie, bij gynaecologie is dat
11,1 procent, en bij reumatologie 8,9 procent.
Batenburg: “Worden deze wensen werkelijk-
heid, dan zou met de nieuwe generatie de
capaciteit sneller kunnen gaan dalen dan nu
het geval is.” Mannen en vrouwen verschil-
len nog steeds in hun gewenste werkweek.
Maar beider wens tot minder werken is over
de generaties opvallend constant. Werken de
mannelijke specialisten gemiddeld een tiende
meer dan hun vrouwelijke collega’s, bij de
gewenste werkweek is dit verschil tussen de
mannelijke en vrouwelijke specialisten in
opleiding nagenoeg even groot. Batenburg:
“Volgens het CBS bestaat sinds 2000 een al-
gemene trend in Nederland tot minder werken,
en wil zo’n tien procent van de hoger opge-
leide werknemers eigenlijk minder werken.
Wat dat betreft vallen de medisch specialisten
dus niet uit de toon en sluiten zij aan bij een
landelijke trend.”
nierfunctie worden voorkomen. In het onder-
zoek - verricht in twee gezondheidscentra in
Leiden onder 10.740 personen - staat het ver-
band tussen mensen met een hoge bloeddruk
en blijvende nierschade centraal.
Richtlijnen
“Tot nu toe was onbekend in hoeverre chroni-
sche nierschade voorkomt onder deze patiën-
ten. Wij hebben voor het eerst aangetoond dat
bij 21 procent van de patiënten met hyperten-
sie sprake is van nierfalen”, vertelt huisarts-
onderzoeker Victor van der Meer. “Een betere
naleving van de landelijke richtlijnen voor
huisartsen kan het optreden van nierschade
onder risicogroepen fors verlagen. Het is dan
ook erg belangrijk dat zowel huisartsen als
patiënten zich bewust zijn van het belang van
de jaarlijkse controle. Helaas blijft dit bij drie-
kwart van de mensen met hypertensie achter-
wege. Ik juich dan ook toe dat de Nierstichting
deze controle onder de aandacht brengt en het
belang van vroegtijdige opsporing opnieuw
op de agenda zet.”
 Nummer 6
Actueel 3 23 maart 2011

Onnodig hoge dosis Arts krijgt prijs voor inzet kinderveiligheid

chemo bij leukemie

Patiënten met de meest voorkomende vorm
van leukemie (acute myeloide leukemie)
krijgen al decennialang een tien keer hogere
dosis chemo dan noodzakelijk is. Dat heeft
een team van Nederlandse onderzoekers,
van onder meer het Erasmus MC (Rotterdam)
ontdekt. De vondst leidt naar verwachting tot
een wereldwijde aanpassing van de dosering,
waardoor patiënten veel minder last krijgen
van bijwerkingen.
Acute myeloide leukemie is een kanker van de
bloedcellen die jaarlijks bij bijna zeshonderd
mensen in Nederland voor het eerst de kop
opsteekt. Mensen van alle leeftijden kunnen
de ziekte krijgen. Vrijwel alle patiënten wor-
den behandeld met cytarabine, een middel dat
groeiende cellen doodt. Al sinds de jaren zes-
tig wordt dit middel op grote schaal gebruikt.
Sinds meer dan twintig jaar krijgen patiën-
ten wereldwijd een ruim dertig keer hogere
dosis dan in de beginperiode gebruikelijk
was. “Onderzoekers ontdekten namelijk dat
het medicijn beter werkte als de dosis hoger
was. Maar hoeveel hoger echt noodzakelijk
Koningin Beatrix opent Hubertusduin
was, is tot nu toe nooit echt goed uitgezocht”,
zegt Bob Löwenberg, hoogleraar Hematologie
bij het Erasmus MC. Onder de leiding van
Löwenberg heeft een team van onderzoekers
de dosis nu wèl goed onderzocht. Nu blijkt dat
patiënten twintig jaar lang een overbodig hoge
dosis hebben gekregen. Als patiënten een bijna
tien keer lagere tussendosering krijgen, blijft
de werking van het medicijn gelijk. Patiënten
zijn echter veel beter af, doordat de bijwer-
kingen (onder meer neurologische klachten,
ontstekingen en darmklachten) substantiëel
afnemen. Ook hoeven patiënten minder vaak
een bloedtransfusie te ondergaan en liggen ze
kortere tijd in het ziekenhuis. Deze ontdek- Een fietshelm zou de levens van zeker zestien kinderen per jaar kunnen sparen.
kingen zullen wereldwijd gevolgen hebben,
verwacht Löwenberg. “De lagere dosis zal de Dr. William Kramer, kinderchirurg-kinder- 31, dat is een hele schoolklas!”. Kramer pleit
standaard worden.” De studie is georganiseerd traumatoloog, van het Universitair Medisch er dan ook voor om al vanaf de driewieler-
vanuit het Nederlandse samenwerkingsver- Centrum Utrecht heeft de Edgar Doncker leeftijd kinderen een helm te laten dragen en
band HOVON. Bij 860 volwassen patiënten is Kindergeneeskunde Prijs gekregen. Hij krijgt vanaf het moment dat ze zelf kunnen fietsen
gekeken hoe zij reageerden op een verlaagde de prijs van 75.000 euro voor zijn grote inzet goed hen zo ook goed zichtbaar te maken.
tussendosis. De patiënten werden behandeld voor kinderveiligheid en het voorkomen van “Een helm absorbeert 85 procent van de
in Nederlandse, Belgische en Zwitserse zie- ongevallen bij kinderen. Zo pleit Kramer al impact. Zelfs de meest voorzichtige studies
kenhuizen en zijn minstens vijf jaar gevolgd. jaren voor het verplicht dragen van een helm wijzen uit dat een helm de ernst van het letsel
bij fietsen, wat volgens hem zeker zestien met vijftig procent reduceert. Dat is het ver-
doden per jaar scheelt. schil tussen een hersenbloeding of hersenk-
neuzing met soms levenslange invaliditeit, en
Kramer pleit al jaren voor het veilig ver- een hersenschudding.” De prijs is op 15 maart
voeren van kinderen in de auto en op de fiets, uitgereikt door de burgemeester van Haarlem
het leren breken van een val in de gymles op mr. B. Schneiders. Het toegekende geldbedrag
school en de noodzaak van het dragen van zal Kramer ondermeer besteden aan een groot
een helm voor kinderen op de fiets, bij skiën aantal fietshelmen die hij gratis wil uitreiken
en skaten. Een fietshelm zou de levens van aan kinderen op het symposium ‘Kinder-
zeker zestien kinderen per jaar kunnen sparen. veiligheid en Preventie van Ongevallen bij
“Dit is de helft van het aantal kinderen, dat Kinderen’ in het najaar.
jaarlijks overlijdt op de fiets in het verkeer:

Kwart Nederlanders voelt zich slaperig

Ruim een kwart van de Nederlanders voelt In de leeftijdsgroep tussen achttien en 35 jaar
zich doorgaans slaperig. Dit is het opmerke- heeft gemiddeld 25 procent last van slaperig-
lijke resultaat van een Internetonderzoek, uit- heid, in de leeftijd boven de veertig jaar is dat
gevoerd door de Nederlandse vereniging voor dertig procent. Als oorzaken voor slaperig-
Slaap- en Waak Onderzoek (NSWO). Slaperig- heid worden slaaptekort, slaapstoornissen en
heid beperkt het dagelijks functioneren in slaapmiddelengebruik genoemd. De belang-
grote mate en is een van de belangrijkste oor- rijkste slaapstoornissen zijn slapeloosheid,
Hare Majesteit de Koningin heeft woensdag 16 maart op feestelijke wijze samen met zuster Joop Dijk, oud diaco- zaken van bedrijfs- en verkeersongevallen. Dit apneu syndroom (snurken en stoppen van de
nes van Bronovo, de multidisciplinaire zorgplint Hubertusduin op het terrein van Bronovo in Den Haag geopend. onderzoek is uitgevoerd in het kader van de ademhaling tijdens de slaap), narcolepsie en
Met de onthulling van de plaquette: ‘Er is veel om dankbaar voor te zijn’, werd de officiële opening een feit. zesde Nationale Slaapdag aan het begin van RLS/rusteloze benen. Mensen met slaperig-
Hubertusduin is gebouwd op de locatie van het voormalige rusthuis voor de diaconessen verbonden aan Bronovo de zomertijd op 26 maart wanneer aandacht heid kunnen goed worden onderzocht en
en biedt onderdak aan een gezondheidscentrum, enkele poliklinieken en afdelingen van het Bronovo ziekenhuis wordt gevraagd voor de gevolgen van slaap- behandeld.
en aan Capri-Bronovo Hartrevalidatie. De diaconessen hebben aan de basis gestaan van de zorgverlening van stoornissen en slaaptekort.
het huidige Bronovo ziekenhuis. Op de foto van links naar rechts Commissaris van de Koningin Jan Franssen,
H.M. de Koningin en burgemeester Jozias van Aartsen. De enquête is ingevuld door 1350 mannen
en vrouwen van alle leeftijden met een piek
tussen de twintig tot 25 en 55 tot zestig jaar.
Drukte tijdens Open Dag van de Zorg Van deze mensen geeft 26 procent aan last
te hebben van overmatige slaperigheid. Uit
dit onderzoek blijkt verder dat negen tot tien
procent van de bevolking lijdt aan snurken en
slaapapneu en een op de 2000 lijdt aan narco-
lepsie een ziekte waarbij je niet wakker kunt
blijven en slap wordt bij emoties. Slaperigheid
betekent dat men moeite heeft om wakker te
blijven en een grote kans heeft om in slaap te
vallen. Dit is wat anders dan vermoeidheid,
dufheid, futloosheid en gebrek aan energie. Slaperigheid beperkt het dagelijks functioneren.

De Landelijke Open Dag van de Zorg, afgelopen zaterdag, heeft weer veel mensen naar de ziekenhuizen gebracht.
Ook Ziekenhuis Amstelland in Amstelveen zette die dag de deuren open. Hier werd speciale aandacht besteed aan
jongeren die eens willen kijken hoe het is om in een ziekenhuis te werken.
 Nummer 6
23 maart 2011 4 Advertentie

EASY- TO-EAT
Easy-to-Eat & Bouwsteentjes na een zware ingreep
Easy-to-E

Op 11 Februari
Feb 2011 volgde voor mijn moeder de zwaarste dag van
haar leve
leven! Een ingrijpende hartoperatie waarbij de aortaklep en
het bovenste
bove deel van de aorta vervangen moest worden. Een zes
uur durende
dure operatie volgde en keerde zij gelukkig weer terug op
“aarde”! Het herstel kon beginnen, en hoort hier natuurlijk ook
“aarde”
een war
warme maaltijd en drinken bij. Omdat ik mij hierin al verdiept
had en dus inmiddels kennis had gemaakt met de producten
Easy-to-Eat en Bouwsteentjes had ik deze alvast op voorraad
Easy-to
genom
genomen. Blijkbaar geen verkeerde zet want mijn moeder kon
na de OK niet eten en stond het warme eten haar geheel tegen.
Ze pro
probeerde op mijn verzoek Easy-to-Eat en dat ging er goed in.
Ik zag aan haar gezicht dat ze ondanks de zeer zware ingreep
even een moment van “genieten” had. Voor familie ontzettend
goed om te zien! De volgende dag dus maar de Bouwsteentjes
geprobeerd en ook dit was hetzelfde succes! Belangrijk om op
gep
dit soort momenten voldoende energie en eiwit in te nemen
en te zorgen dat ze zo snel mogelijk weer hersteld om samen
met kinderen en kleinkinderen de draad weer op te pakken! Ik
me
ben ervan overtuigd dat mijn moeder hier veel baat bij heeft
be
tijdens
tij haar herstel. Gewoon iets kleins, lekkers, voedzaams
en makkelijk te eten! Vanaf Nieuwegein wil ik de makers
va
van dit product bedanken! Helemaal Top!
vragen de andere patiënten er ook naar en voelt het als High
Inmiddels vrage
Tea op de High care! En straks als ze thuiskomt staan ze heerlijk voor haar klaar.

Easy-to-Eat
Easy-to-Eat is een frisse bavarois op basis van zuivel in de smaken
framboos en tropical, geportioneerd in kleine bakjes [55 gram]. Een portie
e
Easy-to-Eat bevat 8 gram hoogwaardige eiwitten en draagt bij tot een betere
etere
voedingstoestand. Easy-to-Eat en is zeer geschikt voor mensen, die onbedoeld
edoeld zijn
afgevallen en/of weinig eetlust hebben en vanwege de consistentie uitermate
ermate geschikt
voor mensen met
m slislikproblemen.

Het
He
Het Bo
Bouwsteentje
Een Bouwsteentje
Een Bou is een luchtig cakegebakje met een
zachte,
zachte
e, rom
romige vulling in de smaken aardbei of banaan.
Aan de gebakjes
geb
bakjes zijn eiwitten toegevoegd en bevat één
Bouwsteentje 8 g gram hoogwaardig eiwit. Een Bouwsteentje heeft de
afmeting
f van een Petit Four [58 gram] en zijn de gebakjes zeer geschikt voor
mensen, die onbedoeld zijn afgevallen en weinig eetlust hebben.

Voor meer informatie zie www.Bouwsteentjes.nl

 Nummer 6
Voeding 5 23 maart 2011

Maaltijden gebruiken Glutaminesuppletie bij prematuren

In Nederland worden jaarlijks ongeveer 2000 pasgeborenen. Glutamine is een aminozuur,

in zorginstellingen kinderen geboren na een zwangerschapsduur

Steeds meer mensen zijn korte of lange(re)
tijd aangewezen op het gebruik van maaltijden
in een zorginstelling. Deze worden doorgaans
‘in het groot’ bereid. Bij de presentatie in de
gemeenschappelijke ruimte of eigen kamer
echter wordt steeds meer rekening gehouden
met de persoonlijke voorkeur en behoefte van
de bewoner. Deze moderne ‘groepsvoeding’
houdt dus lang niet altijd meer in: ‘eten wat
de pot schaft’, ook als het je smaak niet is.
Deze ‘inspraak’ draagt in belangrijke mate
bij aan het welzijn van de bewoner of cliënt.
Aan de andere kant maakt het een helder
vocht- en voedingsbeleid extra noodzakelijk.
De voeding dient steeds te worden aangepast
aan de veranderende leefwijze, conditie en
behoefte van de bewoner.
In het vocht- en voedingsbeleid dient aan-
dacht te worden besteed aan drie grootheden:
aan het aanbieden van eten en drinken in het
algemeen. Aan het opstellen en bewaken van
een bewonersgericht aanbod van eten en drin-
ken. En de bewaking van de vocht- en voed-
selvoorziening bij ziekte en voedingsproble-
men. Gewichtsverlies en ondervoeding komen
binnen de muren van een verzorgingshuis of
verpleeghuis vaak voor. Bijvoorbeeld door
ziekte, verteringsproblemen, kauw- en/of
slikproblemen maar ook door het afweren en
weigeren van vast en vloeibaar voedsel. Ook
overgewicht en een toename van het overge-
wicht worden steeds vaker waargenomen.
Om een (verdere) gewichtstoename proberen
te voorkomen is, in overleg met de bewoner
en/of diens vertegenwoordiger, de arts en de
verzorging, een voedingsinterventie meestal
gewenst. In voorkomende gevallen kan het zo
zijn dat het streven naar een voor de bewoner
hoogst haalbare kwaliteit van leven (tijdelijk)
botst met het streven naar een passend gewicht
en goede voedingstoestand. Zeker bij ouderen
dient het afvallen geleidelijk te gaan. Een oud
gezegde luidt: ‘Een bejaarde moet niet sneller
afvallen dan een gezonde zuigeling aankomt’.
Vangstverbod voor paling
Staatssecretaris Henk Bleker van Economi-
sche Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)
heeft de wateren gemarkeerd waar een
vangstverbod gaat gelden voor paling en
wolhandkrab omdat die wateren sterk zijn
vervuild met dioxine.
In de gemarkeerde wateren bevatten de paling
en wolhandkrab teveel de voor de volks-
gezondheid schadelijke dioxine en dioxine-
achtige PCB’s. Op basis van voedselveilig-
De voeding dient steeds te worden aangepast aan de
veranderende leefwijze, conditie en behoefte van de
bewoner.
Bewaking van de vocht- en voedselvoorzie-
ning is ook noodzakelijk bij slikproblemen
en andere probleemsituaties waarbij vocht
en voeding extra aandacht vragen. Bijvoor-
beeld bij braken, diarree, decubitus, diabetes
en andere aandoeningen waarbij de voeding
een grote rol speelt. Soms is kunstmatige toe-
diening van vocht en voeding noodzakelijk.
Tijdelijk om bijvoorbeeld een bepaalde fase
in het ziek zijn te overbruggen. Of langdurig,
ook als levensondersteunende handeling. In
de laatste levensfase, tijdens het proces van
versterving, kan kunstmatige toediening van
vocht worden overwogen als betwijfeld wordt
dat de toestand onomkeerbaar is. Bij termi-
nale bewoners die dorstgevoelens hebben en
niet meer kunnen drinken is een geregelde en
goede mondverzorging van groot belang. Ook
bij bewoners bij wie de kauw- en/of slikfunc-
tie verminderd is, wegens een mechanische
of neurologische aandoening, is een goede
mondverzorging essentieel. Voedselresten
kunnen ontstekingen en andere ongemakken
veroorzaken. Naast voedingsadviezen van een
diëtist is vaak het consulteren van een logo-
pedist aan de orde. Een schone mond zonder
problemen aan (kunst)gebit, tandvlees en
slijmvliezen is nodig om goed en smakelijk te
kunnen eten en drinken.
heidsnormen mogen deze waterdieren niet in
de handel worden gebracht. Staatssecretaris
Bleker baseert zich bij de begrenzing van de te
sluiten gebieden op jarenlange monitoring en
een recent advies van IMARES en RIKILT van
Wageningen UR. De staatssecretaris streeft er
naar om het verbod op de visserij op paling
en wolhandkrab in de met dioxine vervuilde
gebieden in te laten gaan op 1 april 2011. Het
verbod geldt gedurende het hele jaar.
van 32 weken of minder. Deze prematuren
hebben een verhoogd risico op complicaties
op korte en lange termijn.
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de korte
termijn uitkomsten bij deze kinderen. Op de
lange termijn hebben deze kinderen een ver-
hoogde kans op verstandelijke en lichamelijke
handicaps, gedragsproblemen, longproblemen
en infecties. Om deze reden is het uitvoeren
van lange termijn onderzoek van essentieel
belang. Annelies van Zwol heeft gekeken naar
de langetermijneffecten van glutaminesupple-
tie in de periode na de geboorte bij premature
Prematuren hebben een verhoogd risico op complicaties.
Richtlijnen Ondervoeding Geriatrische Patiënt
Tijdens het vierde Nationale Voedingscongres
in Ede sprak André Janse, klinisch geriater
in Ziekenhuis Gelderse Vallei (Ede), over de
recent uitgekomen ‘Leidraad ondervoeding bij
de geriatrische patiënt’. Deze leidraad beoogt
ondervoeding bij ouderen terug te dringen.
Ondervoeding is een belangrijke bedreiging
van de zelfredzaamheid en kwaliteit van le-
ven van kwetsbare ouderen. Tenminste twintig
procent, maar misschien wel zestig procent
van de geriatrische patiënten is ondervoed.
Ondanks aangetoonde (kosten)effectiviteit
van vroege herkenning en behandeling is er
nog steeds sprake van onderdiagnostiek en
-behandeling. Door middel van consensus-
techniek is een plan van aanpak van ondervoe-
ding ontwikkeld, met het doel ondervoeding
bij geriatrische patiënten terug te dringen. Elf
geriaters namen deel aan een Delphi onder-
zoek. Dit is een kwalitatieve onderzoeksme-
thode die gebruik maakt van experts daar waar
volledige wetenschappelijke kennis ontbreekt.
Het doel was om consensus te meten en te
een bouwstof voor eiwitten. Van glutamine
is bekend dat het kan fungeren als brandstof
voor sneldelende cellen zoals cellen van het
maag-darmstelsel en het immuunsysteem. In
de periode na de geboorte heeft glutaminesup-
pletie een gunstig effect op het voorkomen van
ernstige infecties. Ook bij oudere kinderen
zijn gunstige effecten waargenomen na gluta-
minesuppletie in de vroege fase. Op de lange
termijn worden gunstige effecten van gluta-
minesuppletie bij prematuren waargenomen.
De onderzoekers zijn van mening dat lange
termijn onderzoek van glutaminesuppletie bij
prematuren essentieel is. (Bron: Voeding Nu,
maart 2011.)
ontwikkelen ten aanzien van de definitie van
ondervoeding, screening en assessment, be-
handeling, betrokken disciplines en hun rol-
len, transmurale samenwerking en kwaliteits-
indicatoren. In vier rondes zijn aan het panel
stellingen voorgelegd die na iedere ronde wer-
den geanalyseerd en geanonimiseerd werden
teruggekoppeld. Op alle onderdelen, behalve
de kwaliteitsindicatoren, werd consensus be-
reikt. Ondervoeding bij de geriatrische patiënt
wordt gedefinieerd als een geriatrisch syn-
droom dat zich kenmerkt door ten minste on-
gewenst gewichtsverlies en/of een disbalans
tussen inname en verbruik, en functieverlies.
Het Comprehensive Geriatric Assessment en
Mini Nutritional Assessment worden geadvi-
seerd om ondervoeding en de oorzaken daar-
van vast te stellen. Verder bestaat een integraal
en multidisciplinair behandelplan uit de voe-
dingsinterventie zelf én interventies op oorza-
ken. Ook zijn de richtlijnen voor de vorm en
duur van de voedingsinterventie, de rollen van
leden van het behandelteam en transmurale
communicatie en samenwerking gedefinieerd.

Obesitas centrum Eindhoven groeit

Bariatrisch Centrum Máxima in Eindhoven
heeft ruim een derde méér zwaarlijvigen be-
handeld dan het jaar ervoor. Vooral het aantal
mensen met zogenaamde morbide obesitas
(extreme zwaarlijvigheid) groeide fors: van
91 behandelde mensen in 2008 naar 195 in
2009 en een stijging naar bijna 300 in 2010.
“De stijging van obesitas heeft grote invloed
op de volksgezondheid”, zegt dr. Arijan
Luijten (chirurg, Bariatrisch centrum Máxi-
ma). “Obesitas is gerelateerd aan sterfte,
hart- en vaatziekten, suikerziekte en sommige
vormen van kanker. Het is dan ook belang-
rijk om deze mensen goed te kunnen helpen.”
Mensen met een extreem overgewicht kunnen
hiervoor geopereerd worden. De twee meest
voorkomende ingrepen zijn het maagbandje
en de gastric bypass. Bij het maagbandje
wordt tijdens een kijkoperatie een bandje om
het begin van de maag geplaatst. Daardoor
verkleint de maag, zodat de patiënt snel een
verzadigd gevoel krijgt. Bij de gastric bypass
operatie wordt de maag verkleind, gecombi-
neerd met het ‘omleiden’ van de dunne darm,
waardoor de voedselvertering deels wordt
onderbroken. Dr. Luijten: “Het maagbandje
geeft goede resultaten. De bypass operatie
geeft betere resultaten, maar het is een grotere
ingreep. Ook deze operatie wordt tegenwoor-
dig bij ons standaard via een kijkbuisoperatie
uitgevoerd, waardoor patiënten veel sneller
herstellen dan voorheen.”
Het vierde Nationale Voedingscongres (foto Jan Harryvan, Opus56 Fotografie).
 Nummer 6
23 maart 2011 6 Voeding

GHZ start programma tegen ondervoeding

Het eten wordt zo gepresenteerd dat het aantrekkelijk is voor patiënten.
Een goede eter voelt zich beter, onder deze
noemer presenteert het Groene Hart Zieken-
huis (GHZ) in Gouda een programma tegen
ondervoeding. In samenwerking met food-
designer Marije Vogelzang is het programma
ontwikkeld. De bedoeling ervan is eten op een
positieve manier voor ondervoede patiënten
aantrekkelijker te maken.
Hoewel de klachten van de meeste onder-
voede patiënten lichamelijk zijn, kan de per-
ceptie van eten en de stimulans om te eten,
op psychologisch vlak beïnvloed worden.
Hoe kunnen ondervoede patiënten, die veelal
weinig zin hebben om te eten, toch tot eten
worden verleid? De kern van het nieuwe pro-
gramma is terug te voeren op presentatie, por-
tionering, zintuigelijke prikkeling, afleiding,
aandacht en naamgeving. ‘Jet van het GHZ’
symboliseert dit ondervoedingsprogramma
en spreekt patiënten - op een luchtige toon
en met humor - aan over eten en drinken.
Ondervoeding kan voorkomen worden door
het achteruitgaan van de voedingstoestand zo
snel mogelijk te signaleren en te behandelen.
Hiervoor werd al iedere patiënt bij opname
onderzocht op het risico van ondervoeding.
Gemiddeld is één op de vier patiënten onder-
voed wanneer ze in het ziekenhuis opgenomen
worden. Vaak gaat de voedingstoestand
achteruit bij opname. Terwijl het juist bij
ziekte belangrijk is om alle voedingsstoffen
voldoende binnen te krijgen, ook al is de eet-
lust verminderd. Een goede voedingstoestand
en een stabiel lichaamsgewicht vergroten de
mogelijkheid om een behandeling te door-
staan en ervan te herstellen.
Maaltijdconcept MMC
beperkt verspilling
Eten is meer dan het nuttigen van een maal-
tijd. Patiënten in het Máxima Medisch Centrum
in Eindhoven en Veldhoven kunnen daarom
aan het bed beslissen waar ze zin in hebben
en hoe veel ze willen eten. Onderzoek van
Wageningen UR Food & Biobased Research
heeft aangetoond dat dit maaltijdconcept zeer
goed scoort op het gebied van voedselverspil-
ling. Voorheen belandde 42 procent van de
maaltijden in de prullenbak, tegenwoordig is
dat nog maar 2,2 procent. Het onderzoek is
in opdracht van het ministerie van EL&I uit-
gevoerd.
Het Máxima Medisch Centrum bereidt sinds
2009 zelf geen maaltijden meer. Een externe
partij levert de maaltijdelementen die door
deskundige voedingsassistenten aan de patiën-
ten worden geserveerd. Hierbij wordt gebruikt
gemaakt van speciale maaltijdwagens waarin
de elementen onafhankelijk van elkaar ver-
warmd kunnen worden. De maaltijden worden
aan het bed - en naar wens van de patiënt
- samengesteld, geportioneerd en op een
Kookworkshop voor nierpatiënten
aantrekkelijke manier opgediend. Dit alles
draagt bij aan de beleving van de maaltijden.
Gebleken is dat service aan het bed en por-
tionering van de maaltijden patiënten stimu-
leert tot eten. In plaats van 42 procent van de
maaltijden wordt nog maar 2.2 procent weg-
gegooid. Het maaltijdconcept heeft niet alleen
positieve effecten op het gebied van voedsel-
verspilling en beleving. Ook financieel zijn
er resultaten geboekt. De facilitaire kosten
zijn gedaald en er wordt op de maaltijden
bespaard. Terwijl de waardering van de maal-
tijden door de patiënten toegenomen is: ze
waarderen maaltijden nu met een ruime acht
(tegenover een zes in het verleden). In welke
mate het maaltijdconcept het herstel van
patiënten bevordert en daarmee van invloed is
op de behandelkosten, is nog niet aangetoond.
“Maar omdat het concept laat zien dat patiën-
ten binnen de periode van herstel eerder, meer
en gevarieerder eten, kan ik me voorstellen dat
daarmee op den duur ook de zorgkosten om-
laag gaan”, aldus Joost Snels, onderzoeker van
Wageningen UR Food & Biobased Research.

Transmuraal voedingsteam Gelderse Vallei

Het Transmuraal Voedingsteam (TVT) Gelder-
se Vallei is uitgebreid met een nieuwe huis-
arts, een onderzoeker van de WUR en een
nieuwe diëtist uit de eerste lijn. Dit geeft meer
mogelijkheden voor de ontwikkeling van het
zorgpad ondervoeding. Bovendien kunnen
inzichten vanuit de wetenschap direct worden
ingebed.
Het Transmuraal Voedingsteam Gelderse
Vallei is een team dat bestaat uit specialisten
vanuit de eerste en de tweede lijn in de
regio van Ziekenhuis Gelderse Vallei in
Ede. Het doel van het team is om patiënten
op voedingsgebied zo goed mogelijk te
begeleiden Bijvoorbeeld patiënten die met
drinkvoeding, sondevoeding en/of parenterale
voeding uit het ziekenhuis worden begeleid of
ontslagen. Of patiënten waarbij in de eerste
lijn sondevoeding en/of drinkvoeding wordt
opgestart. Het Transmuraal Voedingsteam be-
staat sinds 2005 en wil de samenwerking op
het gebied van ondervoeding tussen de eerste
lijn en Ziekenhuis Gelderse Vallei bevorderen.
In de toekomst komt ook de derde lijn hierbij. Op 10 maart was het World Kidney Day (wereldnierendag). Samen met de Nierpatiënten Vereniging Nederland
organiseerden de diëtisten van Ziekenhuis Gelderse Vallei (Ede) deze dag een kookworkshop voor nierpatiënten.
Zorgpad In het Restaurant van de Toekomst in Wageningen stonden Inez Jans en Marjolein Bense, diëtisten van Ziekenhuis
Door de vernieuwing kan het TVT zich in- Gelderse Vallei klaar, samen met vijf studenten Voeding en Diëtetiek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.
zetten om een transmuraal zorgpad te ont- Vijftien nierpatiënten volgden de kookworkshop. Deze stond in het teken van makkelijk en lekker koken zonder
wikkelen en in te voeren. Patiënten worden toevoeging van zout en zoue smaakmakers. World Kidney Day is een wereldwijde campagne om aandacht te
dan zowel voor, tijdens als na opname in het vragen voor het belang van de nieren. Deze campagne is ieder jaar op de tweede donderdag in maart in meer dan
ziekenhuis gescreend op ondervoeding en zo 100 landen op zes continenten. Vooral het feit dat nierziekten een belangrijke risicofactor zijn voor hartproblemen
nodig hiervoor op de juiste wijze behandeld. krijgt aandacht. Het motto van de campagne is dit jaar ‘Bescherm je Nieren, Red je Hart’.
In het zorgpad maakt men afspraken over
taken en verantwoordelijkheden van de ver-
schillende zorgverleners om ondervoeding zo Pizza’s bakken in het ziekenhuis
vroeg mogelijk te signaleren en te behandelen.

Maartje Cuppen (diëtist eerste lijn), Pien Lelie (diëtist ZGV), Marieke Plas (projectleider zorgpad ondervoeding),
Anja Boot (Nurse Practitioner voeding, ZGV), Cornelie van der Burg (huisarts), Ben Witteman (MDL-arts) en
Jeanne de Vries (onderzoeker WUR). Op de foto ontbreken nog: Daniëlle van den Brink (diëtist eerste lijn) en
Astrid van Laar (transferverpleegkundige Vilente) foto Ernst-Jan Brouwer.
Ziekenhuis De Tjongerschans in Heerenveen organiseerde vorige week bijzondere bijeenkomsten voor kinderen
en jongeren met diabetes die in het ziekenhuis onder controle staan. Kinderen tussen vijf en tien jaar mochten
cakejes en pizza’s bakken in de keuken van het ziekenhuis. Ze werden begeleid door de kok en een diëtiste. Terwijl
de kinderen in de keuken actief waren, kregen de ouders informatie over diabetes bij hun kind. Een groep tieners
(van vijftien tot achttien jaar) ging duiken. Deze activiteiten organiseert De Tjongerschans om kinderen met
diabetes te laten zien dat ze bijna alles kunnen doen. Als ze rekening houden met hun medicatie, voeding en het
bewaken van het insulinegehalte kunnen ze zelfs dit soort extreme activiteiten doen.

Voeding
Calcium in voeding
en darmontsteking
Calcium in voeding kan een gunstig effect
hebben op darmontstekingen. Dit is een van
de uitkomsten van het onderzoek van Marloes
Schepens bij NIZO food research als onder-
deel van het Voeding en Gezondheid Research
Programma van TI Food and Nutrition. Terwijl
de studie was gericht op chronische darmont-
steking (Inflammatory Bowel Disease, IBD)
hebben de resultaten ook hun waarde voor
het bestrijden van lichte darminfecties die ge-
woonlijk bij gezonde mensen voorkomen en
voor de ontwikkeling van dieetproducten.
Miljoenen mensen over de hele wereld lijden
aan chronische darmontsteking (IBD) maar de
kennis over de effecten van voeding op IBD is
Calcium (zit vooral in melk) heeft een gezondheidsbevorderend effect.
Bouwsteentjes en Easy-to-Eat groot succes op
Zorgtotaal* Ontlastingsonderzoek voortaan veel
patiëntvriendelijker*
Op 16 maart opende Zorgtotaal haar deuren
om stipt 10.00 uur. Direct daarna om 10.05 uur
was het al dringen bij de stand van Patisserie
Unique waar de Bouwsteentjes en Easy-to-
Eat gepresenteerd werden.
Met ondersteuning van FoodQuest kunnen we
met recht zeggen dat het een enorm succes is
geworden. Veel interesse voor dit product en
veel interesse voor het ‘winkelconcept’ dat
in elke zorginstelling uitgevoerd kan worden.
Binnenkort kan dus ook de extramurale cliënt
met ondervoeding en slikproblematiek deze
producten verkrijgen via de winkels in zorg-
instellingen en ziekenhuizen mits men met
dit concept aan de slag gaat. Het winkelcon-
cept is geheel gratis en zal door FoodQuest
ondersteund worden tijdens de opstart. Het
kost dus niets en levert uitermate veel op. Een
mooie manier van ondernemen in de zorg en
geheel nieuw binnen de zorg in Nederland.
Wie niet op de Zorgtotaal-beurs was maar
De Bouwsteentjes.
7 23 maart 2011
nog beperkt. Het promotieonderzoek ‘Nutri-
tional modulation of intestinal inflammation’
had tot doel aan te tonen dat darmontsteking
positief te beïnvloeden is met voedingsstoffen,
met de nadruk op calcium en antioxidanten.
De resultaten van dit onderzoek ondersteunen
de claim dat calcium een gezondheidsbevor-
derend effect heeft. Calcium blijkt niet alleen
een beschermend effect te hebben bij (lichte)
darminfecties maar ook een positieve bijdrage
te leveren bij het bestrijden van chronische
darmontsteking. Volgens Schepens kan dit
vervolgens leiden tot de productontwikke-
ling van calciumrijke of -verrijkte functionele
voedingsmiddelen.
toch interesse heeft en meer informatie
wil, kan vrijblijvend contact opnemen via
info@foodquest.nl. Het chocolade Bouw-
steentje was de topper van de beurs en zal
door velen ingezet gaan worden als extra luxe
nagerecht op de menucyclus bijvoorbeeld op
de zondag, heerlijk en gastvrij bij een kopje
koffie of thee. Het grote genieten kan dus nu
beginnen. Gewoon gastvrij en succes ver-
zekerd. Maar ook belangrijk: door ons slim-
me concept kost het zorginstellingen niets
meer dan de huidige verstrekking. Namens
Patisserie Unique en FoodQuest willen wij
alle bezoekers hartelijk danken voor de ge-
toonde belangstelling in deze voortreffelijke
producten. Informatie over deze innovatieve
producten en verkooppunten voor particu-
lieren vindt men op www.bouwsteentjes.nl.
Tevens zijn deze producten verkrijgbaar via
elke diepvries grossier in Nederland. Infor-
meert gerust naar de mogelijkheden bij de
eigen grossier.
Nummer 6
Voeding en dikke darmkanker
In augustus 2010 is de COLON studie gestart
in Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede. Hiervoor
wordt samengewerkt met de afdeling chirur-
gie van het ziekenhuis en de Colon Care
polikliniek. De COLON studie onderzoekt of
voeding, voedingssupplementgebruik en leef-
stijl een rol spelen tijdens het ziekteverloop
van dikke darmkanker.
Naast Ziekenhuis Gelderse Vallei is gestart
in drie andere ziekenhuizen in de regio, een
academisch ziekenhuis en twee perifere
ziekenhuizen. Een vijfde en een zesde zieken-
huis zijn reeds benaderd om deel te nemen
aan het onderzoek. Op dit moment zijn er
ZGV en NISB innoveren in Food Valley
Goede voeding en voldoende beweging
zijn de belangrijkste voorwaarden van een
gezond lichaam. Het Nederlands Instituut
voor Sport en Bewegen (NISB) en Zieken-
huis Gelderse Vallei, beide gevestigd in Ede,
hebben deze twee elementen samengebracht
in een nieuwe samenwerking. Het voedings-
ziekenhuis en het breedtesportinstituut van
Nederland willen samen innovaties in preven-
tie en zorg tot stand brengen en landelijk ver-
spreiden. Het project ‘Aan Tafel!’ voor jonge
kinderen met obesitas is het eerste concrete
project.
Het project is voor kinderen van drie tot acht
jaar oud, die via de jeugdgezondheidszorg
worden doorverwezen naar het behandelpro-
gramma ‘Aan Tafel’. In Nederland zijn er
al 12.000 kinderen aangemerkt als ‘levens-
bedreigend dik’; in de laatste Jeugdmonitor
staat dat een op de vijf jongeren in achter-
Ontlasting (faeces) vertelt veel over de ge-
zondheid van mensen. Ontlastingsonderzoek
speelt daarom een belangrijke rol in vroeg-
tijdige herkenning van ziekten, zoals darm-
kanker. Jaarlijks vinden in Nederland honderd-
duizenden ontlastingsonderzoeken plaats. De
huidige collectie van faeces is echter patiën-
tonvriendelijk en kan leiden tot onbetrouwbare
testresultaten. Met de FECOTAINER® kan dat
veel patiëntvriendelijker en hygiënischer het-
geen leidt tot verbeterde onderzoeksresul-
taten.
Achtergrond
De huidige standaardmethode van faeces-
collectie is erg patiëntonvriendelijk. De
patiënt dient de ontlasting met behulp van
een pan, emmer, po, vuilniszak of krant op
te vangen. Een deel van de ontlasting moet
daarna door de patiënt zelf in een klein plastic
potje worden geschept.
FECOTAINER®: een gepatenteerde faeces-
collector
Als oplossing is de FECOTAINER® -een
Nederlandse uitvinding- ontwikkeld; een
‘disposable’ faecescollector die eenvoudig
onder de toiletbril wordt geplaatst. Na gebruik
door een eenvoudige draaidop hygiënisch
wordt afgesloten en ingeleverd bij het labo-
ratorium. Patiënten en MDL-artsen hebben
meegewerkt aan de ontwikkeling van de
FECOTAINER® die in de praktijk reeds als
zeer positief is beoordeeld. De FECOTAI-
NER® is een unieke, gepatenteerde, faeces-
collector en zorgt voor betrouwbare resultaten
in het ontlastingsonderzoek. De opvouw-
bare FECOTAINER® (28mm hoog) kan per
brievenbuspost worden verzonden.
* Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.
52 dikkedarmkanker patiënten uit het Zieken-
huis Gelderse Vallei geworven voor de studie.
De verwachting is dat er eind 2012 of begin
2013 1.000 dikkedarmkanker patiënten mee-
doen aan de studie. Sinds februari is een
onderzoeksassistent in dienst die helpt bij de
werving van deelnemers en met de praktische
werkzaamheden. Daarnaast wordt er een inter-
net-based database ontwikkeld, gefinancierd
uit Start-Up Money van de Alliantie Voeding
Gelderse Vallei, zodat de verpleegkundige
minder tijd kwijt is aan de werving en de ge-
gevens efficiënt kunnen worden verzameld,
waarbij kwaliteit van de data hoog in het vaan-
del staat.
standswijken overgewicht heeft. Overgewicht
bij jonge kinderen is minder bekend en er
zijn ook nog geen wetenschappelijk bewezen
behandelingen voor. Ziekenhuis Gelderse
Vallei is daar in 2009 op ingesprongen met
een behandelprogramma voor gezonder eten
en meer bewegen. Het onderdeel ‘bewegen’
bleek moeilijk over te dragen aan ouders. Met
de komst van NISB is daar verandering in ge-
bracht: op basis van de jarenlange ervaring
met het eigen project Beweegkriebels is het
beweegvirus tijdens de ouder- en kindbijeen-
komsten goed aangeslagen. Het ziekenhuis en
NISB in Ede zien vele doelgroepen waarvoor
zij hun samenwerking gestalte geven. Bij-
voorbeeld ‘fitte ouderen’: hoe zorg je ervoor
dat ouderen die in het ziekenhuis in behande-
ling zijn fit binnenkomen, fit zijn tijdens een
ziekenhuisverblijf en na afloop ook fit blijven?
In 2011 willen de twee partijen op dit terrein
vernieuwingen doorvoeren.
Darmkanker-screening
De Europese Commissie heeft recent opge-
roepen tot meer preventief onderzoek naar
kanker. In het geval van darmkanker - de
tweede meest dodelijke vorm in Europa - kan
ontlasting worden onderzocht op de aanwezig-
heid van microscopische hoeveelheden bloed
dat kan wijzen op darmkanker. Vroegtijdige
herkenning door dergelijke testen kan de kans
op genezing aanzienlijk vergroten (negentig
procent; KWF Kankerbestrijding, Brochure
Dikkedarmkanker). Vanwege de patiëntvrien-
delijkheid van de FECOTAINER® zal de par-
ticipatiegraad aan een (bevolkings)onderzoek
toenemen en zodoende gezondheidswinst
opleveren. Lees meer op www.fecotainer.eu.
 Nummer 6
23 maart 2011 8 Advertentie

Ben je er
klaar voor?

Kom naar de Zorg Carrière Beurs:

14 & 15 april 2011 Jaarbeurs Utrecht
Zet de volgende stap in je zorgcarrière op de Zorg Carrière Beurs. Dé gelegenheid voor jou als zorgprofessional om je te oriënteren,
te laten informeren, geïnspireerd te raken of direct te solliciteren. Ga naar www.zorgcarrierebeurs.nl voor je gratis toegangskaart.

V E R S C H I J N T G R AT I S T W E E W E K E L I J K S O P W O E N S D A G I N A L L E Z I E K E N H U I Z E N I N N E D E R L A N D E N O P I N T E R N E T
Werken in de Zorg
Informatie over werk
in ontwikkelingsland
Een vakdeskundige namens VSO aan het werk (foto VSO).
VSO is een internationale ontwikkelingsorga-
nisatie die door duurzame kennisuitwisseling
werkt aan een rechtvaardiger wereld zonder
armoede. Op aanvraag van lokale organisa-
ties in ontwikkelingslanden zendt deze orga­
nisatie vakdeskundigen uit die hun kennis
en ervaring daar delen. Op zaterdag 14 mei
houdt de VSO een informatiemiddag.
Voor mensen die interesse hebben om hun
kennis te delen, waardoor lokale organisaties
hun werk effectiever kunnen doen, is er op
14 mei een bijeenkomst over werken in ont-
wikkelingsland. VSO heeft zo’n 900 vacatu-
res per jaar in Afrika en Azië. Naast ­algemene
Symposium ‘Prikkel Je Zorg’
Voor de tweede keer vindt het symposium
‘Prikkel Je Zorg - Integrative Care’ plaats. Dit
keer op 27 en 28 mei. Bij De Levensboom in
Wernhout worden verpleegkundigen, verzor-
genden en andere professionals in de zorg in
interactieve workshops geprikkeld op diverse
manieren naar totale zorg te kijken.
Op vrijdag 27 mei kan de deelnemer kiezen
uit het volgen van workshops in het Zorgpad
Palliatieve Zorg en het Zorgpad Oncologie.
Zo geven Paul Vogelaar, verpleegkundige met
­bijzondere expertise op het gebied van pijn,
Verpleegkundige/Verzorgende IG
Ben je gediplomeerd verpleegkundige niveau 4/5 of verzorgende IG?
En ben je op zoek naar een afwisselende baan in de zorg?
Neem dan eenseen kijkje op onze vernieuwde website:
www.care4care.nl
Wij zijn op zoek naar jou en wij bieden uitstekende arbeidsvoorwaarden!
Teken jij voor een nieuwe baan in de zorg?
9 Nummer 6
informatie over de voorwaarden voor uitzen-
ding, horen de bezoekers op een interactieve
manier specifiek voor hun vak­gebied wat de
mogelijkheden zijn.
Vakdeskundigen
Ook is er een mogelijkheid om kennis te
­maken met VSO-medewerkers en vakdeskun-
digen die in een ontwikkelingsland hebben
gewerkt. Meer informatie over het werk van
VSO of aanmelden voor de informatiebijeen-
komst kan via www.vso.nl. Na opgave ont-
vangt men een bevestiging van inschrijving en
routebeschrijving.
palliatieve sedatie en delier, en Madeleine
Knapp Hayes, complementair zorgspecialist,
een workshop met de titel ‘De weg kwijt’,
waarin het thema delier centraal staat. In het
Oncologiepad gaan zij beiden dieper in op
het thema misselijkheid. Op zaterdag 28 mei
staan het Zintuigpad en het Kinderpad cen-
traal. Zo is er een workshop door Madeleine
Knapp Hayes over de impact van geuren op
­(ernstig) zieke kinderen. Voor meer informatie
en het volledige programma kan men kijken
op www.levensboom.com/symposium.htm.
23 maart 2011
Internist Van Hulsteijn
onderscheiden
Dr. L.H. van Hulsteijn, internist, is op 3 maart
benoemd tot Officier in de Orde van Oranje
Nassau. De bijbehorende versierselen ­ontving
hij uit handen van drs. L.A.M. van Halder, direc-
teur-generaal Curatieve Zorg bij het ­ministerie
van Volksgezondheid Welzijn en Sport tijdens
een speciale vergadering van de Raad Kwali­
teit van de Orde van Medisch ­Specialisten
(OMS).
 
Naast zijn werk als internist in het Ziekenhuis
Bernhoven (Veghel) was Van Hulsteijn van
2003 tot december  2010 bestuursvoorzitter
van de Raad Wetenschap, Opleiding en Kwali­
teit van de OMS. Tijdens zijn bestuursperiode
heeft Van Hulsteijn zich sterk gemaakt om
kwaliteit en veiligheid van medische zorg te
verbeteren. Hij wist met het ontwikkelen van
diverse instrumenten tegemoet te komen aan
de politiek-maatschappelijke wensen rond
kwaliteit, transparantie en kostenbeheersing.
Van Hulsteijn combineerde dit de afgelopen
vier jaar met het vice-voorzitterschap van
de OMS. Ook op internationaal terrein heeft
Van Hulsteijn zich bijzonder verdienstelijk
gemaakt. Als voorzitter Quality Section Fede-
ration of Internal Medicine van de Europese
­Federatie van de Interne Geneeskunde heeft
hij het Nederlandse model uitgedragen. Hier-
naast zet Van Hulsteijn zich in als bestuurslid
van en vrijwilliger bij de Henry C. Dirven-
Stichting. Daarbij staat het bevorderen van
wetenschappelijk onderzoek op het gebied van
de kankerbestrijding in het algemeen en borst-
kankerbestrijding in het bijzonder ­centraal.
Dr. L.H. van Hulsteijn
SKB leidt Physician Assistants op
Twee medewerkers van het Streekziekenhuis
Koningin Beatrix in Winterswijk, Ria Elsschot
(chirurgie) en Norman Hemmink (anesthesio-
logie) ontvinen begin maart het getuigschrift
van de opleiding Master Physician Assistant.
Ze zijn hiermee de eerste studenten die de
volledige opleiding vanuit het Streekzieken-
huis Koningin Beatrix (SKB) in Winterswijk
voltooien.
De Physician Assistant is een professional
in de zorg die de routine taken van een arts
overneemt. Het is dus geen ‘super-zuster’ en
ook geen nieuw soort arts, maar een geheel
nieuwe beroepsgroep. In de recente taak­
herschikking van de wet BIG (wet Beroepen
in de Individuele Gezondheidszorg) is er een
wetsvoorstel gedaan waarin de voor artsen
voorbehouden handelingen, zoals het voor-
schrijven van ­medicatie en het uitvoeren van
puncties, ook door de Physician Assistant
gedaan mogen worden Ria Elsschot startte in
2008 de opleiding tot Physician Assistant als
IC-verpleegkundige en Norman Hemmink als
anesthesieassistent. Voortaan zal Ria Elsschot
actief betrokken zijn bij de dagelijkse zorg
Mensen in de zorg
Drs. Ad Kloet beëindigt vanwege pensio­
nering op 1 mei zijn werkzaamheden als lid
van de Raad van Bestuur van het St. Anto-
nius Ziekenhuis (Nieuwegein). Ad Kloet
is in maart 1997 begonnen als bestuurder,
aanvankelijk als parttime (vijftig procent)
interim directeur patiëntenzorg in het toen-
malige Oudenrijn Ziekenhuis. Daarnaast
was hij alsnog werkzaam als uroloog en lid
van de  Medische  Staf van het Oudenrijn
Ziekenhuis. Later (juli 1998) werd hij direc-
teur patiëntenzorg van het Mesos Medisch
Centrum, ontstaan na de fusie tussen het
Oudenrijn Ziekenhuis en het Overvecht Zie-
kenhuis. Hij bleef overigens tot begin 2001
ook nog werkzaam als uroloog. Per 2001
werd hij fulltime directeur patiëntenzorg
van Mesos Medisch Centrum. In 2002 werd
Ad Kloet lid van de Raad van Bestuur van
de AntoniusMesosGroep. Hij stond daar-
mee aan de wieg van de concernvorming
­tussen het St. Antonius Ziekenhuis en ­Mesos
­Medisch Centrum. Vanaf 1 januari 2008
is Ad Kloet lid van de Raad van Bestuur
van het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/
Nieuwe­gein. Daarmee is hij tot dusverre het
langst­zittende lid van de Raad van Bestuur.
De Raad van Toezicht heeft drs. Rinus van
Riel (1953) benoemd tot tijdelijk lid van
de Raad van Bestuur van het Catharina-­
ziekenhuis in Eindhoven. Met Piet Baten-
burg (voorzitter) vormt Rinus van Riel sinds
14 maart de Raad van Bestuur van het
­Catharina-ziekenhuis.
Eliane Thewessen, arts, is per 1 ­januari
2011 toegetreden tot de Raad van Toe-
zicht van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in
‘s-Hertogenbosch. Thewessen is lid van
de Raad van Bestuur van de stichting De
Riethorst Stromenland. Eliane Thewessen
volgt ­Armand Martens op, die per 1 januari
­statutair is afgetreden.
Het bestuur van de Stichting Katholieke
Universiteit heeft per 1 juli 2011 Cees J.H.
Buren MBA RC benoemd tot lid van de
Raad van Bestuur van het UMC St Radboud
in Nijmegen. Buren wordt binnen de vier-
hoofdige Raad van Bestuur in het bijzon-
der belast met de portefeuilles financiën en
­bedrijfsvoering.
van de chirurgische praktijk van het SKB. Dit
doet ze onder andere door het lopen van zaal-
visites, het houden van spreekuren en het uit-
voeren van spataderbehandelingen. ­Norman
Hemmink daarentegen is actief in de pre-
operatieve spreekuren en verzorgt bij diverse
ingrepen zelfstandig de regionale anesthesie
technieken.
Ria Elsschot en Norman Hemmink.

Verscherpt toezicht Osira Amstelring
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)
heeft verscherpt toezicht ingesteld bij de
Stichting Osira Amstelring voor de intramu­
rale zorgsector verpleging en verzorging en
de zorgsector lichamelijk gehandicapten. De
inspectie doet dit vanwege structurele tekort­
komingen in de kwaliteit en veiligheid van
zorg.
Stichting Osira Amstelring biedt ­verpleging en
verzorging aan ouderen en lichamelijk gehan­
dicapten op 27 locaties in en rond ­Amsterdam.
De zorg voor ouderen vindt ­onder meer plaats
in het Willem Dreeshuis, Bernardus, De Bogt/
Westerbeer, Groenelaan en Sint ­Jacob. De
zorg voor bewoners met een lichamelijk han­
dicap in zorgsteunpunten zoals Park de Meer,
IJburg en Berkenstede. De inspectie heeft de
genoemde locaties in ­februari 2011 bezocht en
de kwaliteit en ­veiligheid van zorg be­oordeeld.
Aanleiding voor de inspectie­bezoeken was
een reeks van ernstige meldingen en signalen
over de kwaliteit en continuïteit van de zorg
binnen Osira Amstelring. Tijdens de bezoeken
is niet alleen met de medewerkers gesproken,
maar ook met de ondernemingsraad, cliënten­
raad en cliënten zelf. Uit de inspectie­bezoeken
Energiebesparing senioren
Onderzoek wijst uit dat senioren een hoger energieverbruik hebben.
Zuinig omgaan met energie in huis vanwege
de oplopende energiekosten. Dat is niet alleen
goed voor de beurs, maar ook voor het milieu.
Onderzoek wijst uit dat senioren een hoger
energieverbruik hebben. Ze hebben meestal
minder elektrische apparatuur in huis, maar
brengen wel meer tijd in huis door en zetten
de verwarming vaker aan. Eenvoudige vormen
van energiebesparing kunnen per huishouden
al gauw leiden tot een gemiddelde kostenre­
ductie van 150 tot 200 euro.
ANBO heeft tientallen enthousiaste energie­
voorlichters opgeleid die lokaal voor leeftijd­
genoten een gezellige en leerzame middag
gaan verzorgen. Eerst wordt naar keuze de
milieubingo of de energiequiz gespeeld. Ver­
volgens krijgen senioren -aan de hand van
een energiebox met besparingproducten- tips
aangereikt hoe zij in de eigen woning op
eenvoudige wijze energie kunnen besparen.
Pilot-voorlichtingsmiddagen zijn door ge­
middeld 45 senioren bezocht, met uitschie­
ters tot 150 deelnemers. De ervaring leert
dat senioren zich het beste laten overtuigen
door generatiegenoten. ANBO heeft speciaal
voor senioren een website gelanceerd om de
prijzen van energieleveranciers te vergelijken:
www.anbo.nl/energie.
Spreekbuis
ANBO is de grootste onafhankelijke belan­
gen- en emancipatieorganisatie voor senioren
in Nederland, ongeacht geloofsovertuiging,
levensbeschouwelijke, maatschappelijke of
kwam een zeer zorgelijk beeld naar voren. Bij
alle bezochte woonzorgcentra en bij twee van
de drie zorgsteunpunten was er sprake van
hoge en zeer hoge risico's voor de kwaliteit en
veiligheid van de zorg. Zorgplannen voor be­
woners in de woonzorgcentra waren niet actu­
eel of ontbraken, er was een structureel tekort
aan voldoende deskundig personeel, er was
sprake van een onveilige woonomgeving door
achterstallig onderhoud en er bestond een ern­
stig gebrek aan vertrouwen van medewerkers
en cliënten in de Raad van Bestuur. Dit alles
tegen de achtergrond van grote financiële pro­
blemen en reorganisaties. Uit het onderzoek
van de inspectie blijkt dat de Raad van Bestuur
nog niet voldoende stuurt op verbeteringen.
De inspectie stelt daarom verscherpt toezicht
in voor de intramurale zorgsector verpleging
& verzorging en de zorgsector lichamelijk
gehandicapten van Osira Amstelring, om hier­
mee te benadrukken dat verbeterplannen in de
gehele stichting moeten worden uitgevoerd.
Het verscherpt toezicht geldt voor een periode
van zes maanden. Heeft Osira Amstelring na
zes maanden nog steeds onvoldoende verbe­
teringen doorgevoerd, dan zal de inspectie be­
stuursrechtelijke maatregelen nemen.
politieke opvatting. De seniorenbond is
spreekbuis voor bijna 400.000 senioren en
wil de zelfstandigheid en de keuzevrijheid
van ­ouderen vergroten, onder meer op het
gebied van wonen, werken, vrije tijd, zorg en
­inkomen.
Directeur ZonMw
Henk J. Smid:
“Dit congres biedt u een
fruitmand aan ideeën en
voorbeelden voor een
betere gezondheid(szorg).”
Brilliant organiseert in samenwerking met
museum CORPUS een congres voor beslissers
in de zorg. Het wordt een congres ter inspi-
ratie; ter educatie; om te ervaren; kennis uit
te wisselen; om ‘outside the box’ te denken;
om collegae te ontmoeten uit andere takken
van sport; om aandacht te geven aan de
smeerolie en aan wat de motor in dit opzicht
nodig heeft.
De Zintuigen als
Succesfactoren
Inspiratie voor de
Beslissers in de Zorg
Maandag 11 april 2011
10.00 - 17.00 uur
te Oegstgeest.
Inschrijving en aanvullende
informatie op www.vofbrilliant.nl
Vof Brilliant
Nieuwe Teertuinen 24
1013 LV Amsterdam
tel: 020-638 7506
fax: 020-330 6183 SCHITTERENDE PROJECTEN IN DE ZORG
10
Kleinschalig wonen
niet altijd beter
De kwaliteit van leven in kleinschalige woonvormen verschilt niet van die van vergelijkbare bewoners in traditio­
nele verpleeghuizen.
In de huidige verpleeghuiszorg voor ouderen
met dementie wordt sterk ingezet op een ont­
wikkeling naar kleinschalige woonvormen. In
deze woonvormen woont een beperkt aantal
(doorgaans zes tot acht) ouderen samen in
een huiselijke en herkenbare omgeving. De
Universiteit Maastricht heeft onderzoek ge­
daan naar de effecten van kleinschalige woon­
vormen op bewoners, hun naaste familie en
betrokken zorgverleners. Uit de studie blijkt
dat de kwaliteit van leven van bewoners in
kleinschalige woonvormen niet verschilt van
die van vergelijkbare bewoners in traditionele
verpleeghuizen, met afdelingen van minimaal
twintig bewoners. Wel ervaren familieleden
van bewoners van kleinschalige woonvormen
een minder zware zorgbelasting en zijn ze te­
vredener over de zorg.
In kleinschalige woonvormen worden boven­
dien minder vrijheidsbeperkende maatregelen
en minder kalmerende medicatie gebruikt. Op
basis van de onderzoeksresultaten concludeert
de Provinciale Raad voor de Volksgezondheid
(PRV) dat het onwenselijk is om actief beleid
te voeren om uitsluitend kleinschalige zorg
aan te bieden. Het onderzoek is uitgevoerd op
verzoek van de PRV en gefinancierd door de
Provincie Limburg, de zorgaanbieders Me­
anderGroep Zuid Limburg, Sevagram, Vivre,
Orbis, de Zorggroep en onderzoeksinstituut
CAPHRI (Universiteit Maastricht). De aanlei­
ding van het onderzoek was het ontbreken van
gegevens over de effectiviteit van kleinschalig
wonen. De zorg in kleinschalige woonvormen
is een jaar lang vergeleken met die op tradi­
tionele verpleeghuisafdelingen (met minimaal
twintig bewoners). Dit onderzoek laat een
genuanceerd beeld zien van de effecten van
Toezicht verpleeghuis Houtwijk opgeheven
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)
heeft het verscherpt toezicht op Verpleeghuis
Houtwijk in Den Haag opgeheven. De kwali­
teit van de zorg is verbeterd. Houtwijk werd op
11 november 2010 onder verscherpt toezicht
gesteld vanwege structurele tekortkomingen
in de kwaliteit van de geleverde zorg.
De inspectie heeft na het instellen van ver­
scherpt toezicht de vorderingen bij verpleeg­
huis Houtwijk nauwlettend gevolgd. Er is
gesproken met de Raad van Toezicht en de
cliëntenraad. Daarnaast heeft de inspectie in
januari en februari 2011 voortgangsrapporta­
ges over de verbetermaatregelen van de Raad
van Bestuur ontvangen. Uit de gesprekken en
rapportages blijkt dat verpleeghuis Houtwijk
hard werkt om de kwaliteit van zorg te ver­
beteren. Dit beeld komt ook naar voren uit
de twee inspectiebezoeken die de inspectie
in 2011 heeft gebracht. Op 13 januari en op
Nummer 6
23 maart 2011
kleinschalig wonen. Uit de studie blijkt dat de
kwaliteit van leven van bewoners in kleinscha­
lige woonvormen niet verschilt van die van
vergelijkbare bewoners in traditionele ver­
pleeghuizen. Tussen beide groepen zijn ook
geen verschillen aangetroffen in neuropsy­
chiatrische symptomen en onrust. De arbeid­
stevredenheid en –motivatie van medewerkers
verschillen ook niet. De betrokkenheid van
familieleden van bewoners op kleinschalige
woonvormen is niet anders dan die op tradi­
tionele afdelingen. Wel ervaren familieleden
van bewoners van kleinschalige woonvormen
een minder zware zorgbelasting. Ze zijn ook
meer tevreden over de zorg dan familieleden
van bewoners op traditionele afdelingen. In
kleinschalige woonvormen worden, tot slot,
minder vrijheidsbeperkende maatregelen en
minder kalmerende medicatie gebruikt.
Diversiteit
Op basis van de onderzoeksresultaten conclu­
deert de PRV dat het onwenselijk is om actief
beleid te voeren om uitsluitend kleinschalige
zorg aan te bieden. Beleidsmakers en zorgor­
ganisaties zouden zich daarom niet moeten
richten op één specifieke woonvorm, maar
door middel van diversiteit keuzemogelijkhe­
den bieden voor mensen met dementie. Daar­
bij moet steeds centraal staan hoe de kwaliteit
van leven voor bewoners optimaal gereali­
seerd kan worden. De PRV is wel van mening
dat kleinschaligheid in bebouwing kan wor­
den voortgezet zolang dit kosteneffectief is.
Ten slotte benadrukt de Raad het belang van
verder onderzoek dat gericht is op langeter­
mijneffecten voor bewoners, financiële haal­
baarheid en competenties van medewerkers.
3 februari is verpleeghuis Houtwijk aange­
kondigd en onaangekondigd bezocht. De
Raad van Bestuur van HWW Zorg heeft ade­
quate verbetermaatregelen doorgevoerd in de
organisatie van de zorg. De zorgplannen en
dossiers zijn op orde gebracht en actueel. Ze
bieden nu voldoende houvast aan de verschil­
lende disciplines om te voldoen aan de reële
zorgbehoeften van de cliënten in verpleeghuis
Houtwijk. Daarnaast zijn nu ook de commu­
nicatie en de aansturing in Houtwijk van het
gewenste niveau. De genoemde verbeteringen
en de bewezen daadkracht van het manage­
ment zijn aanleiding voor de inspectie om het
verscherpt toezicht op te heffen. Wel blijft de
inspectie de komende periode de vorderingen
van Houtwijk volgen. De inspectie verwacht
uiterlijk 15 mei 2011 een voortgangsrappor­
tage om de effecten van de inspanningen te
toetsen.
Nummer 6
23 maart 2011 11 ZieZo
BEURS

ZieZo
BEURS

ZieZo-beurs 2011* Ina Eilander presenteert*

Op 7, 8 en 9 april vindt in Expo Houten de
ZieZo-beurs plaats. Het is al zestien jaar dé
beurs voor blinden, slechtzienden en ieder-
een die niet goed kan zien. Het is zelfs de
grootste beurs op dit gebied in Europa en
trekt jaarlijks ruim 10.000 bezoekers. Bezoe-
kers kunnen op de beurs ontdekken welke
mogelijkheden er zijn op het gebied van
wonen, werken, leren, reizen, kortom léven
met een visuele beperking.
Informatie en advies
Op de ZieZo-beurs kunnen bezoekers zich
laten informeren over verschillende oog-
aandoeningen. Ze kunnen bijvoorbeeld hun
ogen laten controleren door specialisten van
Het Oogziekenhuis Rotterdam. Ook zijn er
patiëntenverenigingen aanwezig die advies
geven. Prettig is dat dit vaak zelf ervarings-
deskundigen zijn. Verder is er veel informatie
te krijgen over het vinden en behouden van
werk.
Doel van de beurs
Mensen die met een visuele beperking ge-
confronteerd worden, vinden vaak pas laat de
weg naar passende hulpmiddelen. En dat ter-
wijl gebruik hiervan juist belangrijk is voor
hun vrijheid en zelfstandigheid. Door het
organiseren van de ZieZo-beurs wil het Oog-
fonds de weg naar hulpmiddelen inkorten.
Hulpmiddelen
Op de beurs zijn veel handige producten te
koop die ondersteuning kunnen bieden bij het
leven van alledag. Het aanbod is zeer geva-
rieerd. Voor mensen die moeite krijgen met
het lezen van kleine letters zijn er grootletter-
producten en vergrotingsapparaten. Voor
mensen met sterk verminderd of geen zicht
zijn er producten met voorleesfunctie, braille-
apparatuur en mobiliteitshulpmiddelen.
Oogfonds
De ZieZo-beurs wordt georganiseerd door
het Oogfonds. Deze stichting is al zestig jaar
landelijk fondsenwerver op het gebied van
blindheid, slechtziendheid en oogziektes. Het
fonds is geheel afhankelijk van particuliere
giften en krijgt geen subsidie van de over-
heid. De subsidies die zij verstrekken gaan
naar de aandachtsgebieden voorlichting,
belangenbehartiging, toegankelijkheid en
wetenschappelijk onderzoek.
ZieZo-beurs
7, 8 en 9 april 2011
Expo Houten
Toegang gratis
Meer informatie: (030) 261 66 88
of www.oogfonds.nl/ziezo
‘Pauze’
‘Pauze’ is een nieuw programma waarin Ina
Eilander mensen een rustpuntje wil geven in
hun dagelijkse leven. In dit programma draagt
zij gedichten en verhalen voor uit haar gedich-
ten en verhalenbundels ‘Vol van Gevoel’ en
‘Van Alles Wat’. (Het programma duurt maxi-
maal twee keer 45 minuten).
‘Over Poesiealbums’
‘Over Poesiealbums’ is een programma waar-
in het poesiealbum centraal staat, maar waarin
ook ruimte is voor andere gedichten. (Dit pro-
gramma duurt maximaal twee keer 30 minu-
ten).
‘D’r op of’
‘D’r op of ’ bestaat uit Roime en verhale in het
Westfriese dialect (duurt maximaal twee keer
45 minuten). Uiteraard kan de tijdsduur aan-
gepast worden aan de wensen. Ina Eilander
heeft verder ook (kinder)boeken geschreven
en twee luistercd’s ingesproken. Alles is eigen
werk van deze veelzijdige schrijfster, ook Ina Eilander
geeft zij alles in eigen beheer uit. Dus wie iets
speciaals zoekt... Website: www.inaeilander.nl e-mail: hetdamhek@quicknet.nl.
Audiorondleiding door Bartiméus stand
Via de website van Bartiméus is een gratis de rondleiding te downloaden, krijgt de beurs-
audiorondleiding te downloaden. De rond- bezoeker alvast een goed idee van het pro-
leiding neemt de luisteraar alvast mee naar gramma tijdens de ZieZo. Ook wil Bartiméus
de ZieZo-beurs en de Bartiméus stand. De met de audiotour de jongeren meer enthou-
audiotour geeft een sfeervoorproefje van het siasmeren voor de beurs, in het bijzonder voor
aanbod tijdens de drie beursdagen. zaterdag 9 april. Dan wordt er voor het eerst
een jongerendag georganiseerd met diverse
Van donderdag 7 tot en met zaterdag 9 april activiteiten. Meer informatie over de ZieZo-
staat Bartiméus weer op de ZieZo-beurs; de beurs is te vinden op www.ziezo.org.
beurs voor iedereen die persoonlijk of be-
roepsmatig te maken heeft met een visuele
functiebeperking. Een drukke beurs met een
actueel en groot aanbod. De centrale vraag

binnen Bartiméus was dan ook dit jaar, ‘hoe
kunnen we de bezoekers van te voren beter
voorbereiden op het aanbod en de activitei-
ten’? Het innovatieve idee werd geboren: we
ontwikkelen een sfeervolle gratis audiotour, te
downloaden via de website. Door van te voren
* Deze teksten zijn door de betreffende
organisaties en bedrijven aangeleverd.
Bezoekers krijgen uitleg tijdens de beurs.
ARTI
Praat met en luister
naar uw computer
Revolutionaire software
Met ARTI kunt u een computer volledig met spraak
bedienen. ARTI vervult uw opdrachten en beantwoordt vele
vragen. ARTI heeft circa 600 functies. Ideaal voor blinden,
slechtzienden en personen met een fysieke beperking.
Meer informatie: www.nobraille.com
en tel.: 070 - 320 6117

7ZHHOXLVWHUFG¶VYDQ,QD(LODQGHU
³$OOHVPHWJHYRHO´HHQFGYROJHGLFKWHQHQYHUKDOHQ
³'¶URSRI´URLPHHQYHUKDOHLQKHW:HVWIULHVHGLDOHFW

0DDURRNERHNHQHQNLQGHUERHNHQ7HYHQVYRRUGUDFKWHQ
LQKHW1HGHUODQGVpQKHW:HVWIULHVHGLDOHFW

,QIRZZZLQDHLODQGHUQO

RIPDLOQDDU
KHWGDPKHN#TXLFNQHWQO
 ZieZo 12 Nummer 6
23 maart 2011
BEURS

BRANDSTORY ADVERTORIAL

Rita en haar
wonderkastje!
Ik ben Rita de Puit (59 jaar). Sinds 4 jaar ben
ik slecht ziende. In het begin probeerde ik nog
zelf van alles te lezen, zonder een hulpmiddel.
Dan komt toch de tijd dat je met een beeld-
schermloep nog wel een boek kunt lezen, of
een krant, maar gemakkelijk vond ik het niet.
Je kunt dan wel een ander vragen om iets
voor te lezen, maar als het mij wel interes-
seert, maar de ander heeft er geen belang-
stelling voor, dan hoor je dat toch. Als ik bij
”IK WAS HEEL voorbeeld naar het journaal wilde kijken, dan
BOOS NA DIE RUZIE MET moest iemand anders de ondertiteling voorle-
M’N MOEDER...” zen. Zo bleef ik op veel momenten afhankelijk
van een ander. En dat is moeilijk.

De ORIONWebbox leest inderdaad de TV ondertitels voor. Geweldig toch! Wat kunt u nog meer
beluisteren met dit wonderkastje? Hier zijn een paar voorbeelden: ondertiteling van 10 tv-
zenders, actueel nieuws, regionale, nationale en internationale radiostations (zelfs de naam
van de zender wordt uitgesproken), gesproken boeken, tijdschriften van Libelle tot Reader's
Digest, de radio- en televisiegids, podcasts, uw eigen kerkdienst, hoorspelen en nog veel meer.
De ORIONWebbox is zeer eenvoudig te bedienen en wordt desnoods vergoed door uw zorgverzekeraar.
WAT HEEFT U VERDER NODIG? Alleen een internetaansluiting (kan ook draadloos), maar beslist
geen computer. En een abonnement van 5,95 per maand voor de dienst. Heeft u nog geen internet,
maar wel een kabeltelevisie aansluiting, dan zijn er mogelijkheden voor een
zeer gunstig internetabonnement. Eenmaal aangesloten werkt het meteen.
Op een gegeven moment hoorde ik over de ORIONWebbox. Ik heb er een poosje over nagedacht,
want ja, ik geef dan dus toe dat ik niet meer zelf kan lezen. Sinds eind 2008 heb ik de
ORIONWebbox. Ik ben er heel gelukkig mee. Ik kan nu weer televisie programmas volgen, de
ondertiteling wordt door de webbox voorgelezen. Ik laat me de krant voorlezen, of de bladen
die ik wil, of een boek. Er is een wereld voor mij opengegaan. Ook als radio is de webbox heel
goed te gebruiken. Ik ben blij dat ik hem heb. De moge-
lijkheden van de webbox geven mij de vrijheid die zo
belangrijk is. Lezen wanneer ik wil, televisie kijken zonder
een ander te moeten belasten. Want laten we wel zijn,
jong of oud, dat maakt niet uit, het zelf kunnen bepalen
wat je leest of op tv bekijkt, is prettig. De webbox is
voor mij onmisbaar geworden. Soms kom ik tijd te kort,
zoveel plezier en vrijheid geeft de webbox mij. Niet
meer afhankelijk of iemand mij iets wil voorlezen.
Voor mij is het een wonderkastje!

Solutions Radio BV - Motorenweg 5-k - 2623 CR DELFT - tel. 015 2625955 www.orionwebbox.org laat een filmpje zien hoe het werkt

Slechtziendheid vaak goed te behandelen*

Slechtziendheid komt op grote schaal voor bij
ouderen, maar is in veel gevallen goed te be-
handelen. Ouderen die op tijd worden behan-
deld, zullen langer zelfredzaam zijn en meer
plezier beleven aan hun dagelijkse activitei-
ten, zoals lezen, tv-kijken en boodschappen
doen.
Marc Asselbergs, directeur van Ergra Low
Vision: “De cijfers laten een duidelijk beeld
zien, namelijk dat het loont om preventieve
screening te doen. Wij zijn om die reden
gestart met het verrichten van oogheelkun-
dige onderzoeken in verpleeghuizen om oog-
aandoeningen vroegtijdig op te sporen waar-
mee we hopelijk slechtziendheid of zelfs
blindheid weten te voorkomen of te verhel-
pen.”
Bij een oogheelkundige screening door een
optometrist wordt nagegaan hoeveel een cliënt
nog kan zien. Vervolgens wordt er gekeken
naar de oogdruk en de gezondheid van het oog.
Als blijkt dat er bijvoorbeeld staar aanwezig
Slechtziend.nl bij
is, of dat de oogdruk te hoog is, wordt er altijd
verwezen naar een oogarts. visuele beperking*
Mocht blijken dat een cliënt slecht ziet, en dit Slechtziend.nl is de leverancier voor mensen handelt slechtziend.nl vanuit een uniek con-
is niet te verbeteren met een nieuwe bril, dan met een visuele beperking. cept in Nederland. slechtziend.nl beschikt
kan er een low vision onderzoek gedaan wor- over een netwerk van verkooppunten ver-
den. Dit onderzoek wordt verricht door een Het bedrijf heeft een enorme kennis en spreid door het hele land. Dankzij deze ver-
Ergra low vision specialist. Deze is gespecia- ervaring opgebouwd om blinden en slecht- kooppunten kan men in zijn eigen vertrouwde
liseerd in het onderzoek en het voorschrijven zienden zo goed mogelijk van dienst te zijn omgeving informatie inwinnen, hulpmidde-
van hulpmiddelen. Op grond van het onder- met betrekking tot de aanschaf en advisering len bekijken en aanschaffen.
zoek wordt samen met de cliënt vastgesteld rondom een specifiek hulpmiddel. Daarnaast
met welk hulpmiddel hij of zij het meest ge-
baat is. De onderzoeken vinden plaats in de * Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.
polikliniek van het ziekenhuis of thuis.
Ergra Low Vision is al meer dan vijftig jaar
de specialist op het gebied van beter zien en
is werkzaam in meer dan tweehonderd zieken-
huizen en zorgcentra in Nederland en Duits-
land.
Kijk voor meer informatie op:
www.ikwilbeterzien.nl.

Preventieve screening loont.

Nummer 6
23 maart 2011 13 ZieZo
BEURS

www.ikwilbeterzien.nl

KOM NAAR
ONZE STAND EN
LAAT UW OGEN
ONDER ZOEKEN

Ruim 50 jaar specialist

op het gebied van beter zien

Ergra Low Vision beschikt over 200 praktijken in ziekenhuizen en verzorgingshuizen.

Wat kunt u van onze deskundige specialisten verwachten?

• Volledig oogonderzoek
• Advies over het beste hulpmiddel of bril
• Bril en hulpmiddel controle
• Levering van alle hulpmiddelen
• Onderzoek aan huis
Bel voor het maken van een afspraak met
• Training met het hulpmiddel en een tevredenheidsonderzoek
• Hoge kwaliteit gewaarborgd door het ISO certificaat T (070) 311 40 70

Low Vision * Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.

apparatuur op maat*
In Nederland zijn er legio mogelijkheden nog kan en allemaal in het dagelijks leven
(lees opto-electronische hulpmiddelen) die doet. Volgens de firma Reinecker, die werk-
ingezet kunnen worden wanneer een per- plekken, school- en thuissituaties aanpast
soon zijn of haar gezichtsvermogen (gedeel- zijn de verschillen groot en wordt vaak ver-
telijk) verliest. Het is van groot belang dat geten wat de persoon allemaal nog kan.
deze personen weer deel kunnen nemen aan ­Reinecker Reha-Technik Nederland B.V. is
het maatschappelijke leven door de hulp­ aangesloten bij de branchevereniging Ziezo.
middelen die er zijn. Voor meer informatie kan men terecht op
www.reinecker.nl. Telefonisch kan men ons
De firma Reinecker-Reha Technik Neder- bereiken op (0345) 585 160.
land B.V. is sinds 1998 gespecialiseerd in de
verkoop en service van opto-electronische
hulpmiddelen voor slechtziende en blinde
­mensen. Vaak wordt er met een algemeen
beeld ge­keken naar deze groep mensen en
wordt gezegd dat een slechtziende met een
beeldschermloep voldoende wordt gesteund.
Het is echter van groot belang om er voor te
­zorgen dat er individueel gekeken wordt naar
de persoon in kwestie. Laat staan ­hoeveel ver-
schillende oogaandoeningen er zijn, per oog-
aandoening verschillen zijn, verschillende
leeftijden, etc. Er dient ook per persoon ge-
keken te worden wat de persoon allemaal

Slechtziend.nl is een importeur/groothandel

met een groot assortiment hulpmiddelen voor
mensen met visuele beperkingen en levert via
een dealer netwerk.

Zie voor verkoopadressen:

www.slechtziend.nl
 ZieZo 14 Nummer 6
23 maart 2011
BEURS

ZieZo
BEURS

ie
Z

Zo
beu
r s sta n d nr 7 4
0174 - 29 80 46

Toegankelijkheid
MST verbeterd*
Een bijzonder project voor TG Lining betreft l­ inoleum ondergrond die naar oogheelkunde
een verwijzingssysteem van enkele honder­ leidt. Geel naar mond- en kaakchirurgie,
den meters geleidelijn voor blinden en blauw naar orthopedische en groen naar
slechtzienden dat in overleg met Bartiméus ­algemeen chirurgie.
in het Medisch Spectrum Twente tot stand
­gekomen is. Bij de hoofdingang geeft een informatiebord
aan welke kleur naar welke afdeling leidt.
TG Lining heeft internationaal honderden
­kilometers geleidelijnen op: trottoirs, per- Door Ton Grahmbeek, TG Lining
rons, in openbare gebouwen als; ge-
meente- en ziekenhuizen, winkelcen-
tra, ministeries en musea aangebracht
eventueel gecombineerd met verwij-
zingsopschriften naast de geleide-
www.readspeaker.com lijn zodat ook de ‘ziende’ er gebruik
van kunnen maken daar die verwij-
zingsbordjes in een bewegwijzering­
systeem vaak missen.

Geef uw website een stem De geleidelijn die ook als antislip­

route fungeert als een vloer nat en
glad is vormt tevens een vluchtroute­
aanduiding bij rookontwikkeling, al
Zodat uw gebruikers kunnen of niet gecombineerd met oplichtende

luisteren
ribbels van fotoluminicent materiaal.

Door de ribbelrijen in het Medisch

naar wat u te zeggen hebt! Spectrum in bepaalde kleuren uit te
voeren kan een ieder met een mini-
mum aantal verwijzingsbordjes toch
ReadSpeaker voegt spraak toe aan uw de belangrijkste afdelingen vinden.
online content, op PC en mobiel Van de acht ribbelrijen waaruit de
enkele honderden meters lange gelei- Door de ribbelrijen in het Medisch Spectrum in bepaalde ­kleuren
delijn bestaat, is een ribbelrij in zwart uit te voeren kan een ieder met een minimum aantal verwijzings-
uitgevoerd op de licht ­gekleurde bordjes toch de belangrijkste afdelingen vinden.
ReadSpeaker
Dolderseweg 2A
3712 BP Huis ter Heide Tel: 030-692 4490 | nederland@readspeaker.com * Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.
Nummer 6
23 maart 2011 15 ZieZo
BEURS

De uiteindelijke aflevering geschiedt door ve traject voor u bij uw Zorgverzekeraar. Van-

Low Vision Totaal onze Low Vision Instructeurs/trices ook weer

bij u thuis. Bij aflevering wordt uitgebreid met
u geoefend en samen met u gekeken of het
af het eerste onderzoek tot aan de aflevering.
U heeft er geen omkijken naar. Of het hier nu
gaat om een natura verstrekking of het restitu-

bekijkt thuis wensen* geleverde hulpmiddel adequaat is en voldoet

aan uw wensen. Low Vision Totaal biedt de
totale lijn van hulpmiddelen. Wat verwacht u
tie systeem. Low Vision Totaal onderhoudt het
contact met uw Zorgverzekeraar.

Heeft u moeite om alledaagse van uw hulpmiddel? Wilt u lezen, schrijven Low Vision Totaal en uw arts
dingen te lezen zoals de krant, of handwerken? Wilt u televisie kijken of de In overleg kunnen onze onderzoeksgegevens
opschriften van medicijndoos- busnummers weer kunnen herkennen? Of gerapporteerd worden aan uw arts. Op deze
jes of kunt u slecht tv zien? Uw wilt andere hobby’s blijven beoefenen? Voor wijze blijft uw medisch dossier compleet.
arts heeft verteld, dat u een vrijwel alle taken zijn er vergrotende hulp-
oogaandoening heeft bijvoor- middelen. Low Vision Totaal kan u de ge- Aanmelden
beeld Macula Degeneratie, hele lijn hulpmiddelen bieden. Dat kan een Wanneer u slecht ziet en uw zicht medisch
Diabetische Retinopathie of simpele handloep zijn, een speciale bril of gezien niet verbeterd kan worden, kunt u ons
Glaucoom en dat zelfs de bes- zelfs een geavanceerd electronisch systeem. benaderen voor een Low Vision onderzoek bij
te bril u niet meer helpt. Low Kortom u ondervindt minder hinder van uw u thuis. Bel (0174) 298 046, of mail ons op
Vision Totaal kan nog veel voor slechtziendheid en verbetert uw kwaliteit van info@lowvisiontotaal.nl. Voor het Low Vision
u doen. leven aanzienlijk. Onderzoek worden geen kosten in rekening
gebracht. Op de ZieZo beurs vindt u ons in
Speciaal voor u zijn er vergro- Low Vision Totaal en uw Zorgverzekering hal 2, rechts achter in de zaal, stand no. 74
tende hulpmiddelen ontwik- Low Vision Totaal verzorgt het administratie-
keld.
Om te kunnen beoordelen welk
hulpmiddel voor u geschikt is, Het atelier van Low Vision Totaal. Het belang van spraakweergave van online
kunnen een aantal technische content*
metingen worden gedaan. Doorgaans gebeurt groot is uw televisie? Low Vision Totaal
dit in een meetruimte in een ziekenhuis of bij inventariseert en maakt van deze gegevens Het feit dat de meeste content
enkele opticiens. gebruik om een passend hulpmiddel te op het internet tekst is, kan
maken. voor een grote groep mensen
Low Vision Totaal gaat een stap verder! • Verlichting is erg belangrijk voor slecht- problemen opleveren. Veel
Waar anders dan op de plek waar u ze gaat zienden. Wij bekijken uw verlichtings- apparaten waarmee je het
gebruiken kan er beter worden beoordeeld situatie ter plaatse. internet op kunt (bijvoorbeeld
welke hulpmiddelen aan uw wensen voldoen? • Huisgenoten of familieleden kunnen smartphones), zijn vanwege
Dit zal in vele gevallen bij u thuis zijn. De meekijken met het meten en testen van de het kleine scherm niet opti-
speciaal opgeleide Low Vision Specialist van hulpmiddelen. maal voor het weergeven van
Low Vision Totaal komt bij u thuis. Dit heeft grote stukken tekst.
een groot aantal voordelen Het Low Vision onderzoek
• U hoeft niet te reizen. In acht stappen zal onze Low Vision Specia- Tekst op internet creëert
• U bent in uw eigen vertrouwde omgeving. list een aantal metingen doen en de actuele tevens problemen voor twintig
• Onnodig lange wachttijden worden voor- mate van uw slechtziendheid vaststellen. Een procent van de westerse be-
komen. refractie en visusmeting zijn standaard onder- volking die moeite heeft met
• In overleg kiest u zelf een geschikt tijdstip. delen. Er wordt geoefend met verschillende lezen (mensen met een visuele De ReadSpeaker voorleesfunctie biedt spraakweergave van online con-
• Uw favoriete lectuur of hobby artikelen zijn hulpmiddelen en uw wensen en mogelijkheden handicap, een forse taal- tent in meer dan dertig talen.
bij de hand om meteen uit te proberen. spelen daarbij de belangrijkste rol. In overleg achterstand of dyslectici). Een
• Waar zit u graag bij televisie kijken? Hoe zal een definitieve keuze gemaakt worden. voorleesfunctie voor online tekst kan hier uit- de drempel, die sommige mensen kunnen
komst bieden. Door de teksten voor te lezen ondervinden, om online informatie te zoeken.
wordt het de gebruikers makkelijker gemaakt De spraakweergave is direct beschikbaar,
de informatie te begrijpen en kunnen mensen zonder dat de gebruiker een programma hoeft
die moeite hebben met lezen beter functio- te downloaden, en hierdoor zeer toeganke-
neren in deze informatie maatschappij. De lijk. Niet alleen (mobiele) websites kunnen
ReadSpeaker voorleesfunctie biedt spraak- worden voorgelezen met de voorleesfunctie,
weergave van online content in meer dan maar ook online documenten en webformu-
dertig talen. Maar ook kan de voorleesfunctie lieren. Zo kan de voorleesfunctie mensen
beschikbaar worden gemaakt in een dialect. helpen bij het invullen van formulieren en het
Hiermee wordt de betrokkenheid van de doel- lezen van documenten.
groep vergroot en verlaagt het tegelijkertijd

* Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.

Interzorg Hendrik Kok

Locatie Rolde / Meppel / Emmen
Nederland telt ongeveer 60.000 oude-
ren met een visuele beperking. Daarvan
wonen 400 mensen in zeven bijzondere
huizen. Interzorg Hendrik Kok is een van
die bijzondere huizen bij wie u advies en
informatie kunt krijgen. Als dat nodig is
kunt u een indicatie-aanvraag indienen,
waarmee regelmatige begeleiding en
training mogelijk is. Dit kan de mantelzor-
gers enorm ontlasten en u als cliënt bent
hiermee geweldig geholpen.

De Ziel 86, 9451 CT Rolde

0592-242020
hendrik-kok@interzorg.nl
www.interzorg.nl

.+4*8/1151
Hendrik Kok
Voor blinde en slechtziende ouderen
ZieZo 16 Nummer 6
23 maart 2011
BEURS

KUNSTOGEN
Spreken met de
computer *
F. Ad. Müller Söhne ARTI is een revolutionaire ontwikkeling die internet pagina’s, beluisteren van radio
t Gevestigd in 1860 een blinde, slechtziende of fysiek beperkte stations, muziek en internet tv, agenda bij-
gebruiker in staat stelt rechtstreeks met een houden, tot aan complexere taken als teksten
t Sinds 1882 in NL computer interactief met spraak te communi- dicteren, treinreis plannen, opbellen en sms-
t Kunstogen van glas en ceren. Het gebruik van toetsenbord, muis en en via Skype en nog veel meer. ARTI kan ook
kunststof screenreaders wordt met de ARTI software worden bestuurd door opdrachten en vragen
t Hulpmiddelen voor grotendeels overbodig. te typen, functietoetsen in te drukken, een
muis of joystick te bewegen, een touchscreen
ophtalmologen
ARTI luistert naar vragen en opdrachten van en/of door de speciale shuttle draaiknop te
t Voor diagnoses en therapie de gebruiker (met spraakherkenning) en ant- gebruiken.
woordt ook met een spreekstem. Nagenoeg alle
Wij zijn specialisten in het functies van een computer kunnen met spraak DSH electronics
vervaardigen van kunstogen. worden geactiveerd en gebruikt. Inmiddels Koningsspil 17
De aanpassing van een kunstoog beschikt ARTI over circa 600 functies 2265 VH, Leidschendam, Nederland
is probleemloos en niet pijnlijk. variërend van het beantwoorden van alledaag- Telefoon (070) 320 6117
De beweeglijkheid van uw oog- se vragen, voorlezen van krantenartikelen, www.nobraille.com, info@dsh2000.com
prothese is in de meeste gevallen e-mails, e-boeken, teksten, documenten,
opmerkelijk goed. De gezichtsharmonie
wordt in de regel door de ocularist weer hersteld.
De kosten worden door alle ziektekostenverzekeraars vergoed.
In Nederland zijn wij werkzaam in Arnhem, Bussum, Haren (Gr.),
Maastricht en Rotterdam.
Wilt u een afspraak, of meer informatie? Bel dan
0 35 - 6 95 03 84 of 00 49 - 6 11- 52 48 64
NL@muellersoehne.com www.muellersoehne.com

Postbus 1055 · 1400 BB Bussum · K.v.K. 320117138

* Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.

• Van voelen naar kijken – van kijken naar voelen www.tactileview.com

• Voelbare afbeeldingen voor blinden en slechtzienden
www.routetactile.com
• Van basisschool tot werk, van kleurplaat tot wiskunde
• Zelf voelbare plattegronden maken van elke omgeving
telelfoon 026-3628711
Nummer 6
23 maart 2011 17 ZieZo
BEURS

KNGF Geleidehonden Babbage werkplekaanpassingen en trainingen*

Ook blinden en slechtzienden hebben het “Babbage heeft het systeem zo aangepast dat

op ZieZo-beurs* recht op een goede werkplek, maar het leve-

KNGF Geleidehonden leidt geleidehonden op
ten behoeve van blinden en zeer slechtzien-
den. Dankzij een geleidehond kunnen visueel
gehandicapten zelfstandig aan het verkeer
deelnemen zonder van familie of anderen af-
hankelijk te zijn.
De zelfstandigheid, bewegingsvrijheid en
kameraadschap die de geleidehond zijn
visueel gehandicapte baas of bazin (terug)
geeft is uniek en onvervangbaar. Geïnteres-
seerde visueel beperkten kunnen bij de stand
van KNGF Geleidehonden ervaren hoe het is
om met een hond te lopen door middel van
de DogSim. Er zijn zowel instructeurs als
geleidehondgebruikers met hun geleidehond
aanwezig om informatie te geven. KNGF
Geleidehonden staat in hal 2, standnummer
69.
Open middag
Op de ZieZo-beurs kan men zich ook inschrij-
ven voor de open middag op dinsdag 31 mei.
Gedurende de open middag is er volop gele-
genheid om vragen te stellen en krijgt men de
kans om te ervaren hoe het voelt om met een
geleidehond te lopen. Onder begeleiding van
een geleidehondeninstructeur loopt men met
de hond een bestaand stukje stratenplan.
Meer informatie
Voor meer informatie kan men terecht op
www.geleidehond.nl of bellen met (020)
496 93 33.
De geleide hond leidt de blinde langs de wegopbreking.
ren van schermleessoftware met eventueel
een brailleleesregel is slechts het begin. De
kwaliteit van het hulpmiddel staat of valt met
de implementatie.
Gert-Jan Bouma is werkzaam op de technische
helpdesk van een telecombedrijf. Voor zijn
werk maakt Gert-Jan gebruik van bedrijfs-
eigen programma’s die er niet op ingericht
zijn om te werken met schermleessoftware.
Babbage heeft zijn werkplek toegankelijk ge-
maakt voor gebruik met de HandyTech Modu-
lar Evolution braille leesregel. Het bijzondere
aan de leesregel is ATC. Door deze techniek
volgt de leesregel het gedrag van de gebruiker
en kan er sneller gewerkt worden. Gert-Jan:
Moeite met lezen?*
Dan bent u bij Iris Huys aan het juiste adres!
Wie een visuele beperking heeft is beslist niet
de enige. Nederland telt maar liefst 500.000
slechtzienden en blinden. Zij vormen de doel-
groep van Iris Huys, die veel mogelijkheden
in huis heeft om slechtzienden en blinden te
helpen bij het zelfstandig uitvoeren van de
werkzaamheden.
Iris Huys heeft een breed assortiment hulp-
middelen, van een klein zakloepje tot een
complete werkplekaanpassing. Een greep
uit ons assortiment hulpmiddelen: Een loep-
lamp of handloep voor elk gebruik. Grootlet-
ik net zo snel en efficiënt kan werken met de
programma’s als mijn ziende collega’s. Klan-
ten merken niet dat ik blind ben.”
De goede ervaringen met Gert-Jan hebben de
weg vrij gemaakt voor andere medewerkers
met een visuele beperking bij hetzelfde be-
drijf.
Babbage is aanwezig op de ZieZo beurs.
Gert-Jan Bouma en Jack van Oers delen hun
ervaringen uit eerste hand met de bezoekers.
Interviews met Gert-Jan en Jack zijn ook op
YouTube te vinden onder babbagecom.
info@babbage.com
www.babbage.com
(0165) 536 156
ter toetsenborden, op iedere computer aan te
sluiten of een grootcijfer telefoon. Maar denk
ook aan leeslinialen, vergrotende spiegels,
een bril voor tv kijken, een beeldscherm-
loep, voorleesapparaat of brailleleesregel
met bijbehorende software. Iris Huys levert
aan particulieren, bedrijven, instituten en via
verzekeringen. Bezoek onze website www.
irishuys.nl voor een compleet assortiment of
bezoek vrijblijvend onze showroom.
Iris Huys | James Wattstraat 13-b | Gouda
Tel. (0182) 525 889 | E-mail info@irishuys.nl
Met het oog op beter zien.

De schoolklas.

Loeplamp Grootcijfer telefoon

Plaatjes zien met TactileView*
Overal om u heen ziet u afbeeldingen, foto’s
en plaatjes. Ze geven u informatie, zijn mooi
of leuk om naar te kijken, verbeelden een grap
of helpen kinderen met leren. De toepassin-
gen zijn eindeloos. Het dagelijks leven zit zo
vol met afbeeldingen, dat we ons er niet eens
meer van bewust zijn hoeveel we er gebruik
van maken. Maar wat zou u doen als u blind
was geweest en al die afbeeldingen niet meer
kon zien? Zou u dan niet heel veel missen?
Met die gedachte is voor blinden en slecht-
zienden een speciaal, gemakkelijk te bedienen
tekenprogramma ontwikkeld: TactileView. Dit
programma stelt deze mensen in staat om zich
nu wél in de wereld van zienden te begeven en
de plaatjes die wij als zo vanzelfsprekend er- * Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.
varen ook te kunnen zien. Met behulp van de
software worden de afbeeldingen bewerkt of
getekend en vervolgens met een brailleprinter
of op speciaal opzwellend papier afgedrukt.
Wat wij normaal met onze ogen zien, wordt
dan voor een blinde of slechtziende zichtbaar
door middel van reliëflijnen, die zij kunnen
voelen. Dankzij TactileView is het nu dus niet '(3$6',(%/,-)79(55$66(1
langer uitsluitend voor zienden weggelegd om
te zeggen: ‘Dat ziet er goed uit!’ :DWLVGH9LVLH9RRUGHHO3DV"
'H9LVLH9RRUGHHO3DVVOXLWDDQRSKHWDDQERGYDQGH3URPR&DUGZDDUPHHUXLP
www.tactileview.com
www.routetactile.com 1HGHUODQGHUVDOMDUHQKXQYRRUGHHOGRHQ6LQGVMDQXDULLVHURRNYRRUKHQGLH
telefoon (026) 362 87 11 VOHFKWRIQLHW]LHQHHQGHUJHOLMNHSDV'H]HKHHIWDOVPHHUZDDUGHGDWHUHHQJURWHJURHS
YRRUGHHOYHUOHQHUVLVGLH]LFKGRRUGHGLHQVWYHUOHQLQJRIDQGHUV]LQVPHWKHWSURGXFWDDQ
ERGDIVWHPWRSGHGRHOJURHSYLVXHHOEHSHUNWHQ'H9LVLH9RRUGHHO3DVNHQWHHQNRUWLQJ

Wéér 1000 nieuwe boeken laten drukken!

V\VWHHPZDDUELMDIUHNHQLQJPHWHHQGHNDDUWFRQGLWLHZRUGWPHHJHQRPHQ

Alle opbrengsten gaan naar een goed doel! 'H9LVLH9RRUGHHO3DVZRUGWYHUVWUHNWGRRUGH

 1HGHUODQGVH9HUHQLJLQJYDQ%OLQGHQHQ6OHFKW]LHQGHQ
 DDQKDDUOHGHQ
Bestel snel op
www.krijgiknogeenzoenvanje.nl  5HJLRQDOH+XOSPLGGHOHQEHXUV
 DDQKDDUEH]RHNHUV

9RRUPHHULQIRNXQWXFRQWDFWRSQHPHQPHW%DV%DUHQGUHJW
(PDLOLQIR#YLVLHYRRUGHHOSDVQOWHO

ZZZYLVLHYRRUGHHOSDVQO
 Nummer 6
23 maart 2011 18 Advertentie

REGIONALE

HULPMIDDELENBEURS
De modernste hulpmiddelen voor slechtzienden en blinden gepresenteerd bij u in de buurt.

slechtziend.nl
Groothandel van hulpmiddelen voor mensen
met visuele beperkingen, is graag tot uw
dienst met 80 verkooppunten in Nederland.
Radio 509

H E L E J A A R D O O R Voor iedereen die

TactileView HE T horen wil!
Van voelen naar kijken - van
kijken naar voelen.
Saarberg
NIEUW: de Vocatex!
Van Lent Systems HD Beeldschermloep
Minder pijn + Beter die tekst voorleest.
zien + Meer controle ...
= Een beter leven!

Bartiméus
Refrisk
Ziet mogelijkheden.
Begeleiding voor
iedereen die werken wil.
Koninklijke Visio
Expertisecentrum
voor slechtziende
Babbage ...
en blinde mensen.
Zichtbaar beter.

Toegang
Low Vision Totaal
Test de gehele lijn van
GRATIS
Open tussen 10
Solutions Radio :00 en 16:00 uu
r
TV ondertiteling en de dagelijkse hulpmiddelen op de plaats voor meer infform
atie:
www.regionaleh
krant ... laat ze voorlezen! waar ze gebruikt gaan worden. ulpmid
info@hulpmidde delenbeurs.nl
l nbeurs
le
06 - 177 22 888 .nl

3 februari Rotterdam Wijkgebouw “De Larenkamp” Slinge 303 010 4804044

BEURSKALENDER 10 februari Leeuwarden Eden “Oranje Hotel” Stationsweg 4 058 2126241
- www.ivagroep.nl

17 februari Almere “Openbare Bibliotheek Almere Stad” Schrijverstraat 1 036 5486000

10 maart Winterswijk Partycentrum “Nijenhuis” Houtladingstraat 6 0543 512354
Openingstijden 17 maart Arnhem Best Western Hotel “Haarhuis” Stationsplein 1 026 4427441
10.00 - 16.00 uur 24 maart Roermond Theaterhotel “De Oranjerie” Kloosterwandplein 12-16 0475 391491
BV

31 maart Groningen Café Bar “Vinkhuizen” Siersteenlaan 28/6 050 5791679

Deze Poster is ontworpen, gedrukt en gesponsord door IVA GROEP

Toegang Gratis 28 april Nijkerk Vergader en congrescentrum “De Schakel” Oranjelaan 10 033 2460804
15 september Capelle a/d IJssel Wijkcentrum “de Trefterp” Damsterdiep 58 010 4517732
22 september Roosendaal Best Western City hotel “the Goderië” Stationsplein 5/A 0165 555400
29 september Gouda Agnietenkapel Nieuwe Markt 100 0182 588482
6 oktober Leiden Het Leids Volkshuis Apothekersdijk 33 A 0900 2323000
13 oktober Gorinchem Wijkgebouw “de Heul” Nieuwe Hoven 141 0183 623674
3 november Apeldoorn Bibliotheek CODA Vosselmanstraat 299 055 5268400
10 november Eindhoven Regardz “Gele Kegels” Kennedyplein 1-5 040 2026000
17 november Venlo Hotel Wilhelmina Kaldenkerkerweg 1 077-3516251
24 november Driebergen Parochiecentrum Pieterburen Rijsenburgselaan 4 0343 514708
www.visievoordeelpas.nl 1 december Delft Zalencentrum Delftstede Phoenixstraat 66 015 2135571

vanLent
W ]W X I Q W
GROEP

Patiëntenzorg
Minder motorische
handicaps baby's
Het aantal en de ernst van motorische handi-
caps bij te vroeg geboren kinderen neemt af.
Onderzoekers van het UMC Utrecht conclu-
deren dat op basis van ruim 3000 geboortes
tussen 1990 en 2005. Volgens de artsen is het
een teken dat de perinatale en neonatale zorg
is verbeterd. Ze beschrijven hun resultaten in
het tijdschrift Journal of Pediatrics.
Orthopedagoog Inge-Lot van Haastert en
collega’s van de Neonatale Intensive Care
Unit van het UMC Utrecht analyseerden ge-
gevens van ruim 3000 baby’s tussen 1990 en
2005 waarbij de zwangerschap korter duurde
dan 34 weken. In die periode daalde het aantal
kinderen dat ‘cerebrale parese’ of spasticiteit
ontwikkelde van 6,5 procent naar 2,2 pro-
cent. Bovendien verminderde de ernst van de
spasticiteit bij de kinderen die nog wel een
cerebrale parese ontwikkelden. Spasticiteit
kan ontstaan als gevolg van een hersenbescha-
diging rondom of kort na de geboorte. Minder
Kikaberen voor kinderen Meander
De Kinderafdeling van Meander Medisch Centrum (Amersfoort) deelt sinds woensdag 9 maart Kikaberen uit
aan jonge kinderen na een onderzoek of behandeling. Dinsdag 8 maart werden tweehonderd Kikaberen voor dat
doel geschonken door Servex, een retailbedrijf van de Nederlandse Spoorwegen. KiKa (Kinderen Kankervrij)
is een organisatie die fondsen werft en ook beren verkoopt, waarvan de opbrengst ten goede komt aan de zeven
kinderkankercentra in Nederland. Servex kocht de beren van de opbrengst van de decembercadeaus die werden
geveild onder medewerkers. Anjo Korenhof (rechts), pedagogisch medewerker, nam de Kikaberen in ontvangst
voor de Kinderafdeling.
Loopkans na dwarslaesie voorspellen
Onderzoeker Joost van Middendorp en andere
artsen van het UMC St Radboud (Nijmegen)
ontwikkelden een betrouwbare formule die
voorspelt of iemand weer zelfstandig kan
lopen na een dwarslaesie.
Vier eenvoudige lichamelijke testen, waar-
onder krachtmeting in de kuitspier en het
bovenbeen, én de leeftijd van een patiënt
vormen de basis voor een betrouwbare
en snelle voorspelling. De onderzoekers
kwamen tot hun formule na analyse van 492
dwarslaesiepatiënten uit negentien Europese
landen. Het onderzoek is online in The Lancet
gepubliceerd. ‘Hoe groot is de kans dat ik
weer zelfstandig kan lopen?’ Het is een van de
eerste vragen die een patiënt stelt na een acute
dwarslaesie. Tot op heden was deze kans niet
betrouwbaar te voorspellen. Onderzoekers van
het UMC St Radboud analyseerden gegevens
van 492 dwarslaesiepatiënten uit negentien
Europese dwarslaesiecentra, in een periode
van 2001 tot 2008. Hierbij onderzochten ze
welke factoren van belang zijn voor het doen
van een betrouwbare en snelle voorspelling.
19
kinderen ontwikkelen dus spasticiteit, maar
de ernst ervan neemt ook af. Het betekent dat
spastische kinderen twintig jaar geleden vaker
in een rolstoel terecht kwamen, verstandelijk
achterbleven en daarom van speciaal onder-
wijs afhankelijk waren. Tegenwoordig kunnen
de meeste kinderen met een motorische han-
dicap zelfstandig lopen en deelnemen aan het
reguliere onderwijs.
Kwaliteit
De afname van sterfte en cerebrale parese bij
te vroeg geboren kinderen zijn belangrijke
aspecten van de kwaliteit van de perinatale
zorg. Volgens hoogleraar neonatale neuro-
logie prof. dr. Linda de Vries van het UMC
Utrecht doet Nederland het met ruim twee
procent goed ten opzichte van bijvoorbeeld de
Verenigde Staten. Daar ontwikkelt zo’n zeven
tot tien procent van de te vroeg geboren kinde-
ren cerebrale parese.
Dit is belangrijk om snelle revalidatie en
traumacounseling in te kunnen zetten.
Fysieke testen
Orthopedisch chirurg Allard Hosman: “Vier
fysieke testen en de leeftijd van een patiënt
blijken doorslaggevend voor de voorspel-
ling. Het gaat om metingen van de kracht in
bovenbeen en kuitspier en van het gevoel in
knie en buitenkant van de enkel. We hebben
aan elke testuitslag een score toegekend. Ook
de leeftijd is belangrijk. Is een patiënt 65 jaar
of ouder, dan is de herstelkans kleiner. Alle
scores bij elkaar opgeteld voorspellen met
96 procent zekerheid of iemand weer zelf-
standig (al dan niet met hulpmiddelen) gaat
lopen.” De voorspelling kan worden gedaan
binnen vijftien dagen na het ontstaan van de
dwarslaesie. Een snelle prognose kan een
belangrijke bijdrage leveren aan het herstel-
proces, ook al verandert de uitkomst niet. Naar
schatting lopen zo’n 150 mensen in Nederland
per jaar een acute dwarslaesie op, vaak na een
auto- of sportongeluk.
Nummer 6
23 maart 2011
Elkerliek neemt map Downpoli in gebruik
Voor kinderen met down was hij er al langer:
de voorbereidingsmap voor de Downpoli
van het Elkerliek ziekenhuis (Helmond).
Maar nu is hij er ook voor volwassenen met
het syndroom van Down. De map is, net als
het spreekuur, uniek in Nederland. Tonnie
Coppus, arts verstandelijk gehandicapten
van ORO, overhandigde begin deze maand
de eerste map aan Marjo. Zij is één van de
patiënten van het spreekuur en heeft model
gestaan voor de map.
De Downpoli van het Elkerliek ziekenhuis
wordt bezocht door zo’n zeventig mensen. Zij
worden minimaal één keer per anderhalf jaar
verwacht voor een controle door diverse spe-
cialisten. Mensen bezoeken op één ochtend
alle behandelaars. Hierdoor krijgen de team-
leden een goed beeld van de gezondheid van
Tonnie Coppus, arts verstandelijk gehandicapten van ORO, overhandigde begin deze maand de eerste map aan
Marjo. Zij is één van de patiënten van het spreekuur en heeft model gestaan voor de map (foto Hein van Bakel).
Geschiedenis van de gezondheidszorg
Doctors lady
Het duurde erg lang voordat medici zich met
de specifieke aandoeningen van de vrouw
gingen bezighouden. Met betrekking tot
gynaecologische kwalen waren en zijn religie
en cultuur van grote invloed op de houding
van artsen. Op dit terrein zijn er dan ook legio
bakerpraatjes. Zo beschouwde men vroeger
de menstruatie als een boetedoening voor
allerlei kwaad dat de vrouw had aangericht,
zoals de verleiding van de man. Volgens een
ander bakerpraatje werd de borstvoeding
gezien als een omzetting van menstruatie-
bloed in melk. Lang geleden gold het als
onbetamelijk als een dokter een ontklede
vrouw zag, daarom vond het onderzoek van
de vrouw onder een laken plaats. Tegenwoor-
dig is soms de religie nog van invloed bij
het lichamelijk onderzoek. Ook in het oude
China was het onderzoek van een vrouw een
probleem. De dokter besteedde daarom veel
aandacht aan de anamnese en aan de pols-
kwaliteiten. Volgens de oude Chinese weten-
schap gaf de pols voldoende aanwijzing voor
De doctors lady.
de persoon. Aan het einde van het spreekuur
wordt de gezondheidssituatie van iedereen
geëvalueerd. Met behulp van deze evaluatie
kan een patiënt doorgestuurd worden naar een
andere specialist of kan gestart worden met
een behandeling. Door het jaarlijks bezoeken
van het spreekuur wordt de gezondheid langer
behouden dan wel verbeterd. Om patiënten
goed voor te bereiden en te informeren over
wat hen te wachten staat tijdens de verschil-
lende afspraken op de poli is de voorberei-
dingsmap gemaakt. In de voorbereidingsmap
wordt met behulp van foto’s, pictogrammen en
korte zinnen uitgelegd uit welke onderdelen
het bezoek aan de Down poli bestaat. Op deze
manier kunnen ook mensen die niet kunnen
lezen de inhoud begrijpen. Daarnaast bevat de
map teksten waarmee begeleiders/ouders de
patiënten kunnen voorbereiden op het bezoek.
een ziekte. Dit onderzoek was dan ook een
tijdrovende bezigheid. Afwisselend voelde hij
de linker en de rechter pols, die hij nauwkeu-
rig vergeleek met zijn eigen pols. Hij kon aan
de pols diverse zones onderscheiden die ieder
met een bepaald orgaan correspondeerden.
De verschillen in polskwaliteit vertelde hem
iets over de toestand van het zieke orgaan.
Voorts gebruikte de Chinese arts een ivoren
model van een ontklede vrouw waarop zij de
plaats van haar klachten kon aanwijzen. De
doctors lady, een sieraad op zich, toont een
op haar rug liggende naakte vrouw met een
hand onder het hoofd en geschoeide voeten.
Dit beeldje, met een losse armband en versie-
ringen in het haar, is bijzonder fraai gesneden
en de oorspronkelijke vorm van de olifants-
tand is duidelijk zichtbaar. Tegenwoordig
zijn ook in China vrouwelijke artsen en heeft
men geen probleem meer bij het lichamelijk
onderzoek door een mannelijke arts.
Door Bob K.P. Griffioen
Medisch Farmaceutisch Museum Delft
Nummer 6
23 maart 2011 20 Advertentie

Nieuwbouw / ICT
Mark Rutte opent
Prostate MR Center
Mark Rutte (midden) bezoekt in verband met de opening van het Prostate MR Center of Excellence het UMC St
Radboud.
Minister-president Mark Rutte verrichtte op
16 maart de officiële opening van het Pros-
tate MR Center of Excellence in het UMC St
Radboud (Nijmegen) en van de allernieuwste
MRI-scanner.
Het Prostate MR Center of Excellence van
het UMC St Radboud biedt patiënten de
nieuwste en meest toonaangevende diagnos-
tiek van prostaatkanker. Het centrum com-
bineert state-of-the-art scanapparatuur,
contrastmiddelen en protocollen met jaren-
lange expertise. Radiologen, urologen en
oncologisch specialisten werken nauw samen
om patiënten de beste zorg te bieden. Het
Nijmeegse centrum behandelt patiënten vanuit
de hele wereld. Met de officiële opening van
het Prostate Center of Excellence wordt ook
de Skyra 3T in gebruik genomen: het nieuwste
type MRI-scanner van Siemens. Deze scanner
geeft een zeer nauwkeurig driedimensionaal
kleurenbeeld tot op moleculair niveau. Er is
direct zichtbaar of er sprake is van kanker;
waar de tumor in de prostaat precies zit; hoe
agressief de kanker is en of er uitzaaiingen
zijn. De patiënt heeft meteen uitsluitsel. Bij
Nieuwe apotheek Albert Schweitzer ziekenhuis
In de centrale hal bevinden zich de gekleurde zit- en stabalies (foto Rob van der Pas, ASz).
De apotheek in het Albert Schweitzer zieken-
huis, locatie Dordwijk (Dordrecht), heeft
een geheel nieuw onderkomen in gebruik
genomen in de centrale hal. Hier bevinden
zich negen gekleurde zit- en stabalies, naar
een ontwerp van Gerben van der Molen van
Stars Design.
De balies fungeren als ‘cabines’ voor optimale
privacy van de cliënten. Ze zijn met stof be-
kleed voor de demping van het stemgeluid.
De nieuwe, publieksvriendelijke apotheek
vervangt de tijdelijke vestiging, die in 2009
werd geopend in de oude centrale hal. Het
Albert Schweitzer ziekenhuis heeft ook op de
* Deze teksten zijn door de betreffende organisaties en bedrijven aangeleverd.
21
prostaatklachten wordt vaak een PSA-test
(Prostaat Specifiek Antigeen) gedaan. Een
verhoogd PSA in het bloed is een aanwijzing
voor prostaatkanker. Echter, in tweederde van
de gevallen is een verhoogde PSA-waarde niet
het gevolg van prostaatkanker, maar van een
ontsteking of goedaardige vergroting. Ook
de andere diagnostische onderzoeken hebben
hun beperkingen. De tumor wordt regelmatig
gemist en de agressiviteit ervan wordt nogal
eens onderschat. Prof. dr. Jelle Barentsz,
onderzoeksleider MRI-diagnostiek bij pros-
taatkanker: “MRI-diagnostiek is vele malen
nauwkeuriger en sneller dan de standaard
diagnostiek. Je weet meteen of er sprake is
van prostaatkanker of niet. Als we tijdens de
scan een tumor zien, voeren we een geleide
bioptie uit. Dat wil zeggen: terwijl de patiënt
in de MRI ligt nemen we van het meest
kwaadaardige deel van de tumor een stukje
weg. We kunnen zo in zeer korte tijd alle ken-
merken van de kanker in kaart brengen en een
gericht behandelplan inzetten. Door de snelle
diagnose is bovendien de kans op uitzaaiingen
kleiner en voorkom je overbodige operaties.”
locatie Zwijndrecht een apotheek in de cen-
trale hal. Beide apotheken bieden extra gemak
voor patiënten die een bezoek aan de poli-
kliniek hebben gebracht, of uit het ziekenhuis
ontslagen zijn: zij kunnen de voorgeschre-
ven medicijnen onmiddellijk mee naar huis
nemen. Per keer kunnen zij beslissen of ze
van deze mogelijkheid gebruik maken, of toch
de eigen apotheek bezoeken. In beide apothe-
ken zorgt een volautomatische robot ervoor
dat het juiste geneesmiddel snel aan de balie
wordt bezorgd. Dit bespaart tijd en verhoogt
de nauwkeurigheid. De apothekersassistente
of apotheker heeft intussen ruim de tijd om
vragen van de cliënt te beantwoorden.
Nummer 6
23 maart 2011
Nieuwe E-SSOM geeft eindgebruikers
razendsnel toegang tot applicaties*
Tools4ever introduceert een nieuwe versie
van Enterprise Single Sign On Manager
(E-SSOM). De belangrijkste nieuwe functio-
naliteiten in deze versie zijn Fast User Swit-
ching en Follow Me. Met Fast User Switching
hebben eindgebruikers zeer snel toegang tot
hun applicaties door het trage inlogproces
van Windows te omzeilen.
Een gebruiker is binnen enkele seconden
ingelogd in plaats van enkele minuten zoals
gangbaar is bij een standaard Windows
omgeving. E-SSOM neemt zowel de login,
AMC opent apotheek
Amsterdam is een apotheek rijker die 24 uur
per dag, zeven dagen per week open is. Deze
week begint de Poliklinische Apotheek van
het Academisch Medisch Centrum (AMC)
officieel met de verstrekking van medicijnen.
De fraai ingerichte apotheek betekent behal-
ve een vooruitgang voor Amsterdam ook een
aanvulling op de zorg aan de patiënten van het
ziekenhuis.
Nu moeten de Amsterdammers in de nachte-
lijke uren naar het Sint Lucas Andreas zie-
kenhuis als ze snel medicijnen nodig hebben.
Dat kan nu ook in het AMC. Vooral voor het
oostelijke deel van de stad betekent de nieuwe
voorziening dat de inwoners nu dichterbij een
apotheek hebben waar ze dag en nacht terecht
kunnen.
Uitbreiding
Voor het AMC is de nieuwe poliklinische
apotheek een uitbreiding voor de zorg aan de
patiënt. De patiënten die de polikliniek be-
zoeken kunnen meteen na hun afspraak met
de arts hun recept ophalen en direct beginnen
met de behandeling. De apotheek is met haar
MCA kiest voor nieuwbouw in Heerhugowaard
Medisch Centrum Alkmaar heeft de knoop
doorgehakt: op de zuidpunt van kantorenpark
Beveland - Westpoort - wil MCA zijn zogehe-
ten Regionaal Topklinisch Interventie Centrum
bouwen. De huidige locatie in de Alkmaarder-
hout wordt aangepast en waar nodig gereno-
veerd tot een centrum voor hoogwaardige
diagnostiek met voornamelijk poliklinische
en een aantal behandelfuncties, waaronder
radiotherapie en nucleaire geneeskunde,
inclusief de cyclotron.
De voorkeur voor nieuwbouw in Heerhugo-
waard is gebaseerd op een nauwgezette ana-
lyse van de selectiecriteria proces/doorloop-
tijd, bereikbaarheid, kwaliteit van de locatie
en financiën. Daarnaast was een goede,
strategische positionering in het verzorgings-
gebied van belang. Tot voor kort was ook de
Schermer in beeld als mogelijke vestigings-
plaats, maar deze locatie viel op het laatst af
vanwege de twijfel die bestaat over tijdige
besluitvorming van de politiek, alsmede een
het opstarten en afsluiten van applicaties over.
Dit is vooral handig op locaties waar meerde-
re eindgebruikers met een eigen user account
wisselend van één pc gebruik maken, bijvoor-
beeld bij verpleegafdelingen in ziekenhuizen.
Indien een organisatie de beschikking heeft
over Citrix en/of Terminal Services (TS) is het
mogelijk om Follow Me toe te passen in plaats
van Fast User Switching. In geval van Follow
Me wordt een openstaande sessie automatisch
gekoppeld aan een gebruiker zodra deze zich
bekend maakt op een werkstation.
www.tools4ever.com.
zestien balies uniek in farmaceutisch Neder-
land en is zo ingericht dat de apothekersassis-
tentes maximale tijd hebben voor de patiënten
en de bijbehorende medicatiebegeleiding. De
Poliklinische Apotheek AMC beschikt over
een geavanceerde robot die de benodigde
medicatie met etiket aanlevert bij de assis-
tente.
Wetenschappelijk onderzoek
De apotheek is onderdeel van een univer-
sitair medisch centrum, dus er vindt ook
wetenschappelijk onderzoek plaats. Momen-
teel loopt er een studie van een farmaceutisch
consulente in opleiding die onderzoekt of de
medicatie van dialyse-patiënten kan worden
verbeterd. Deze patiëntengroep komt een aan-
tal keren per week naar het ziekenhuis voor
dialyse. Apothekersassistentes benutten die
bezoeken om met de patiënten te gaan praten
over hun medicatie in overleg met de behan-
delend arts wordt zo nodig de medicatie bij-
gesteld. De verwachting is dat het medicatie-
gebruik verbetert en daardoor de kwaliteit van
leven.
aantal risico’s met betrekking tot de kosten en
mogelijkheden van de ontsluiting, de prijs en
de onderliggende grondkwaliteit. MCA moet
in 2015 klaar zijn met de nieuwbouw. De oude
gebouwen, met name de installaties daarin,
zijn bijna ‘versleten’. Hierdoor kon de loca-
tiekeuze niet langer worden uitgesteld.
Interventie Centrum
Op de nieuwe locatie komt een deel van
MCA onder de noemer Regionaal Topklinisch
Interventie Centrum. Hierin worden de OK’s,
intensive care, het cardiologisch interventie-
centrum inclusief coronary care, de spoed-
zorg, verloskunde en de klinieken (‘bedden-
huizen’), gevestigd. Binnenkort starten de
onderhandelingen met de gemeente Heerhugo-
waard over tal van zaken die nodig zijn om de
nieuwbouw tijdig gereed te hebben. Medisch
Centrum Alkmaar is onderdeel van de MCA
Gemini groep met vestigingen in Den Helder,
Schagen, Alkmaar en Heerhugowaard.
 Nummer 6
23 maart 2011
Landelijk hartzorg congres
Op vrijdag 15 april wordt een nationaal con-
gres genaamd ‘The Dutch Offsite Revascu-
larisation Summit’ georganiseerd. Het con-
gres is ontstaan uit een behoefte bij enkele
medische centra om een platform te creëren
voor transparantie en kwaliteitsbewaking om
te komen tot een excellente zorgverlening. Op
dit platform is er een mogelijkheid om inzicht
te verkrijgen in het primaire proces langs de
gehele zorgketen van hartklachten tot en met
de nazorg.
Zogenaamde offsite PCI (percutane coronaire
interventie) centra, zijn dottercentra zonder
hartchirurgie op locatie. Deze manier van zorg-
verlening bestond internationaal al langere
tijd, zoals in de Verenigde Staten en elders in
Europa. De enige reden om offsite centra op
te zetten is om optimale hartinfarctzorg te ver-
lenen. Bij patiënten met een acuut hartinfarct
moet het afgesloten bloedvat en doorbloeding
van de hartspier zo snel mogelijk hersteld
worden om de schade te beperken en pomp-
falen te voorkomen. De PCI behandeling is
in Nederland nog steeds vergunningsplichtig
en daardoor in principe goed controleerbaar.
Maar het ligt bij de behandelaars zelf en de
Gordon opent WEC BovenIJ
Zanger Gordon opende tijdens de Open Dag
van de Zorg op zaterdag 19 maart het Wond
Expertise Centrum (WEC) BovenIJ.
Het BovenIJ ziekenhuis biedt nu ongeveer een
jaar wondzorg. Een dergelijk gespecialiseerd
centrum brengt volgens het BovenIJ struc-
tuur en eenduidigheid in de behandeling van
wonden. Het wondcentrum is gebaseerd op
de afspraak die huisartsen, wijkverpleging en
poliklinieken met elkaar maken over wanneer
ze patiënten met (chronische) wonden door-
en terugverwijzen. In de tussentijd houden
de professionals elkaar op de hoogte van
alles wat er aan behandeling wordt gedaan.
Nu na een jaar zijn de resultaten zichtbaar.
Huisartsen verwijzen sneller door, bellen om
22
wetenschappelijke beroepsvereniging om een
goede zorgkwaliteit te garanderen. De partici-
perende centra - waarvan enkele ieder meer
dan 1000 ingrepen per jaar verrichten, zoals
Medisch Centrum Alkmaar, Maasstadzieken-
huis Rotterdam, Ziekenhuis Rijnstate Arn-
hem, Hartcentrum Gorinchem-Dordrecht en
Invasieve Hartzorg Drenthe/ Scheperzieken-
huis Emmen - zijn overtuigd van het belang
van het volume criterium. Daarom biedt het
totale aantal behandelingen van deze centra
een ruime mogelijkheid om - door middel van
samenwerking - wetenschappelijk onderzoek
en ‘best clinical practices’ met elkaar te delen.
Congres
Op 15 april zal het eendagscongres over de
opzet, werkwijze en resultaten voor een breed
platform van geinteresseerden en professio-
nals zoals beleidsmakers, vertegenwoordigers
van patientenverenigingen, huisartsen, hart-
functielaboranten, verpleegkundigen, ambu-
lancediensten, cardiologen, intensivisten,
radiologen en hartchirurgen betrokken bij
de invasieve hartzorg in Nederland toe-
gankelijk zijn. Voor meer informatie zie
www.congrespagina.nl/DORS.
advies te vragen of afgesproken wondbeleid
te evalueren. In het BovenIJ WEC kan een
patiënt binnen 48 uur na verwijzing van de
huisarts terecht. Omdat de patiënt snel door
een gespecialiseerd wonddeskundige gezien
wordt, kan er vaak een lange lijdensweg voor-
komen worden. Zodra de behandeling het
toestaat gaat de patiënt terug naar de huisarts
voor de nabehandeling van de wond. Een goed
voorbeeld hiervan zijn de patiënten met eta-
lagebenen en open beenwond (ulcus crusis).
Daarbij past het BovenIJ WEC vaatdiagnos-
tiek toe en daarna kan de patiënt voor verdere
behandeling onder controle van de huisarts
blijven. Is er aanvullend specialistische be-
handeling nodig dan wordt dit afgestemd met
de huisarts.
Preventie ongemerkt
heel succesvol
Prof. dr. Johan Mackenbach (links) overhandigt het eerste exemplaar van ‘Successen van preventie’ aan Peter
Huijts van VWS (foto Erasmus MC).
Preventieve maatregelen hebben in Neder-
land duizenden sterfte- en ziektegevallen
voorkomen. In de top drie van de afgelopen
veertig jaar staan, volgens onderzoek van het
Erasmus MC in Rotterdam, de bestrijding van
roken, de opsporing en behandeling van hoge
bloeddruk en de verwijdering van transvet-
zuren uit voeding.
De Rotterdamse Cruise Terminal fungeerde
als locatie voor het symposium van de afdeling
Maatschappelijke Gezondheidszorg van het
Erasmus MC. Deze afdeling vierde 11 maart
haar veertigjarig bestaan met de successen
van preventie van 1970 tot 2010. Meer dan
300 gasten, onder wie wetenschappers van
alle leeftijden en beleidsmakers uit de zorg
en overheid, bezochten het uitverkochte sym-
posium. Stefan Wijers trad op als gastheer en
wist door interactie met het publiek de bijeen-
komst zeer levendig te houden.
Analyse
Prof. dr. Johan Mackenbach is hoofd van de
afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg
en analyseerde 22 verzamelde successen van
preventie van de afgelopen veertig jaar. De
schatting is dat er jaarlijks minstens 16000
sterfgevallen en enkele honderdduizenden
ziektegevallen zijn voorkómen door preven-
tieve maatregelen. Deze zogeheten ‘silent
victories’ moeten onder de aandacht blijven
worden gebracht. Immers, er zijn geen dank-
bare patiënten, zoals bij de curatieve gezond-
heidszorg, want niemand weet precies of hij
gespaard is gebleven van een ernstige ziekte
of een voortijdige dood. Daarnaast vindt
Mackenbach het van groot belang om te leren
van de successen uit het verleden en daar toe-
komstig beleid voor de volksgezondheid op
te maken. Ook durfde hij de mislukkingen uit
het verleden aan te geven zoals het te weinig
promoten van gezonde leefwijzen. Hierbij
gaat het bijvoorbeeld om het ontmoedigen van
overmatig alcoholgebruik en het bevorderen
van lichaamsbeweging.
Documentaire
Hierna werden enkele fragmenten getoond
uit de speciaal voor dit symposium samen-
gestelde documentaire. Deze film belicht de
preventie van wiegendood, de verwijdering
van transvetzuren uit voeding, verkeersveilig-
heid en het bevolkingsonderzoek naar borst-
kanker. In het fragment over onderzoek naar
wiegendood werd getoond hoe prof. De Jonge
door ‘out of the box’ denken de relatie legde
tussen wiegendood en buikligging, destijds
een gangbaar slaapadvies voor baby’s. Hierna
Kliniek
is er grootschaliger onderzoek gedaan en werd
buikligging landelijk afgeraden waarmee er
jaarlijks 170 kinderen werden behoed voor
wiegendood.
Hitlijst
Bovenaan de hitlijst van de afgelopen veertig
jaar staan de bestrijding van roken, de opspo-
ring en behandeling van hoge bloeddruk en de
verwijdering van transvetzuren uit voeding.
Deze top drie heeft het aantal sterfgevallen
van hartziekten en longkanker aanzienlijk
verminderd. Mooie aanleiding om in de pauze
prof. Mackenbach alvast wat vragen te stellen.
Kunt u een voorspelling doen van de belang-
rijkste successen van preventie voor de
komende veertig jaar?
Mackenbach: “Een hele belangrijke ont-
wikkeling voor de nabije toekomst is dat het
bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker
wordt ingevoerd. Dat staat nu nog in de
wachtkamer maar daarvan is aangetoond dat
het effectief is, ook afgezet tegen de kosten.
Het is nog niet ingevoerd omdat we daar de
financiële middelen nog voor moeten vrij-
maken in Nederland. Dat gaat vast een keer
gebeuren in de komende jaren en dat is ook
hard nodig. Want met dit programma is een
heel grote gezondheidswinst mogelijk. Groter
dan bijvoorbeeld het bevolkingsonderzoek
voor borstkanker, dat we al langer kennen. De
Gezondheidsraad heeft vooronderzoek gedaan
naar screening van darmkanker. Conclusie is
dat tweejaarlijks bevolkingsonderzoek bij
mannen en vrouwen tussen de 55 en 75 jaar,
bij een opkomst van zestig procent jaarlijks
1400 sterfgevallen door darmkanker voor-
komt.”
Kunt u nog een ander te verwachten succes
noemen?
“Als het gaat om gezond eten, is er veel te ver-
wachten van het terugdringen van zout in de
voeding. Daar is tot nu toe betrekkelijk weinig
aan gebeurd. Er is nu overeenstemming met
de voedingsindustrie om het zout uit brood,
soep en allerlei andere kant-en-klaarmaal-
tijden terug te dringen. Het zou heel goed zijn
als dat in een flink tempo doorging. Dat is zo
belangrijk omdat te hoog zoutgebruik verant-
woordelijk is voor een groot aantal gevallen
van hoge bloeddruk, en daarmee van ziekte en
sterfte door hart- en vaatziekten.”
Hoe kunnen de professionals uit de zieken-
huizen hierop inspelen?
“Artsen, verpleegkundigen, andere professio-
nals in de gezondheidszorg zien ieder jaar
Kliniek 23 Nummer 6
23 maart 2011

een groot deel van de Nederlandse bevolking.
Daardoor zijn zij heel goed in de gelegen­
heid om mensen te wijzen op ongezonde leef­
omstandigheden en ongezond gedrag. Die
gelegenheden worden nog maar mondjesmaat
gebruikt. Huisartsen, specialisten, verpleeg-
kundigen zijn daar tot nu toe terughoudend in.
Er zou een geweldige gezondheidswinst denk-
baar zijn als dat meer zou gebeuren. Daarvoor
is het belangrijk dat in de richtlijnen voor bij-
voorbeeld artsen en andere professionals, ook
aandacht wordt besteed aan gezond gedrag.
Daarbij is het van belang dat er mogelijkheden
komen daar waar dat nodig is de activiteiten
van professionals te vergoeden. Mensen ver-
tellen dat zij moeten stoppen met roken kost
misschien geen tijd en geld. Maar vervolgens
drie keer een ondersteunend gesprek voeren
om ze daarbij te helpen, dat kost wel tijd. Daar
moet dan een vergoeding tegenover staan, dat
lijkt mij redelijk.”
Is alleen de zorgprofessional verantwoorde-
lijk?
“Het zou goed zijn als professionals en patiën-
ten vaker samen een doel zouden stellen wat
betreft de gezondheid van de patiënt. Dat is
nu vaak niet het geval. Er wordt vanuit gegaan
dat we het daar wel over eens zijn. Maar op het
moment dat je dat expliciet maakt, zoals “We
gaan er samen naar streven dat u over vijf jaar
een heel stuk gezonder bent dan nu”, dan is het
niet alleen nodig dat de arts die ­operatie goed
uitvoert, maar ook dat de patiënt meer gaat be-
wegen of stopt met roken. Dat is een hulpmid-
del om preventie vast onderdeel te maken van
de gezondheidszorg. Die ­patiënt mag meer op
zijn verantwoordelijkheid ­worden aangespro-
ken.”
Toekomst
De voorzitter van de Gezondheidsraad, prof.
dr. Louise Gunning-Schepers, poneerde vijf
thema’s voor de toekomst van preventie. Als
eerste de preventie van eenzaamheid onder
ouderen met de aanbeveling vooral door te
werken ná het pensioen. Verveling, zo stelde
zij, is een groot gezondheidsrisico. Vervol-
gens pleitte zij voor vaccinatie tegen kanker
en ­infectieziekten. Ook het instellen van non-
food zones in het straatbeeld zou ongezond
eten en overgewicht tegengaan. De intensieve
veeteelt verhuizen naar de krimpregio’s geeft
ook een gezonder leefmilieu. Individuele
screening op ziekte zoals darmkanker noemde
zij als vierde punt. Als laatste gaf Gunning-
Schepers aan dat preventie begint bij het kind,
dat met de juiste voeding en beweging zoals
sport een goede start verdient.
De middag werd afgesloten met de overhan-
diging van het boek ‘Successen van preven-
tie’ door Johan Mackenbach aan Paul Huijts,
directeur-generaal Volksgezondheid van het
ministerie van VWS.
Door Patricia Buvelot
Oprichting ‘Nederlandse Ziekenhuis Sociëteit’
Diverse betrokken bedrijven bij de Ziekenhuiskrant hebben de uitgever Gouda Media
Groep voorgesteld het initiatief te nemen om een netwerk te organiseren voor de
Nederlandse ziekenhuizen.
Dat initiatief is opgepakt en in mei wordt gestart met bijeenkomsten onder de naam
‘Nederlandse Ziekenhuis Sociëteit’.
Doelstelling van deze nieuwe sociëteit is onder meer:
Het bieden van een ontmoetingsmogelijkheid voor ziekenhuizen, leveranciers en
afnemers van producten en diensten in de Nederlandse ziekenhuizen.
Inmiddels heeft zich een groep van enthousiaste bedrijven gevormd om de Nederlandse
Ziekenhuis Sociëteit mee vorm te geven. De bedoeling is om onder andere:
• Drie á vier keer per jaar een bijeenkomst met een toonaangevende spreker te
organiseren, afwisselend in een ziekenhuis, bij een bedrijf of een van de leden
of op een andere locatie.
• In het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen kunnen leden
desgewenst activiteiten bezoeken (zoals sportwedstrijden) waarbij ook
verpleegkundigen welkom zijn.
• Leden stellen zich afwisselend voor in de Ziekenhuiskrant
Het lidmaatschap voor bedrijven bedraagt 500 euro ex btw per jaar en voor
ziekenhuizen 250 euro ex btw per jaar. Per lidmaatschap kan men maximaal vijf
personen aanmelden die naar bijeenkomsten komen.
Aanmelden kan via: ziekenhuiskrant@goudamediagroep.nl onder vermelding van
‘Ziekenhuis Sociëteit’.
Meer informatie via mevr. Anneke de Pater, 0182 - 322 456
Nederlandse
Ziekenhuis Sociëteit

Almere krijgt centrum voor bewegen

Het Flevoziekenhuis (Almere), SMC Almere
en Novum Zorgconsulting gaan hun krachten
bundelen in een nieuw orthopedisch behan-
delcentrum: het centrum voor bewegen. Het
centrum legt zich toe op het behandelen van
botten, gewrichten en spieren. In het centrum
werken (sport)fysiotherapeuten nauw samen
met orthopedisch chirurgen. Daardoor kan
een patiënt snel geholpen worden en weer
deelnemen aan het arbeidsproces.
In het centrum worden de poliklinische
Prof. dr. Johan Mackenbach ­onderzoeken en behandelingen uitge-
voerd. ­Chirurgische ingrepen vinden in het
­Flevoziekenhuis plaats. Het centrum is vol-
gens de nieuwste inzichten ingericht en legt
zich toe op het behandelen van klachten aan
botten, gewrichten en spieren. Het centrum is
ook in de avonduren geopend en werkt zon-
der wachtlijsten. Doordat alle onderzoeken
zo veel ­mogelijk ­achter elkaar gepland wor-
den gepland weet een ­patiënt na één bezoek
wat er met hem of haar aan de hand is. De
nieuwe kliniek is een initiatief van Novum
Zorgconsulting. Het bedrijf uit Almere is ge-
specialiseerd in het opzetten van klinieken in
Nederland.

Moeder opent zelf verloskamer

Delirium door lactulose
Het herkennen, voorkomen en behandelen
van een delier is een hot item in de kliniek.
Het veiligheidsmanagement programma van
de overheid (VMS), onderdeel Kwetsbare
­ouderen, is een extra trigger om er zieken-
huisbreed aandacht aan te besteden. Daar-
door wordt bij alle patiënten van zeventig jaar
en ouder die opgenomen worden het risico
op een delier gemeten en bij verhoogd risico
­dagelijks opnieuw beoordeeld.
Gelukkig was in ons ziekenhuis al langer een
urgentiebesef met betrekking tot het delier
en daaruit is ook een structurele samenwer-
king ontstaan tussen de chirurgie en geriatrie.
Hierbij worden oudere patiënten die voor een
chirurgische behandeling worden opgenomen
en een verhoogd risico hebben op het ontstaan
van een delier opgenomen in het chirurgisch-
geriatrisch zorgpad. Dit houdt ondermeer in
Zelf de officiële opening verrichten van de verloskamer waarin je meteen daarna gaat bevallen: dat deed Maaike dat de geriater samen met de chirurg dagelijks
Vermoen-Nijhuis op 10 maart in het Albert Schweitzer ziekenhuis, locatie Zwijndrecht. In de kamer waarvan ze visite meeloopt en adviseert over de behande-
‘s ochtends zelf het lint had doorgeknipt, beviel ze om 14.27 uur van een gezonde zoon met de naam Lennon ling bij die kwetsbare ouderen op de afdeling
Dean. De korte ludieke ‘plechtigheid’ was op touw gezet door de verpleegkundigen van afdeling A (Gynaecologie/ chirurgie. De geriatrie denkt ook in een vroeg
Verloskunde). Deze afdeling wordt heringericht om ruimte te creëren voor de nieuwbouw van het OK-complex stadium mee over de ontslagplanning en advi-
in Zwijndrecht. Twee voormalige vierpersoonskamers van Gynaecologie worden de komende tijd gebruikt als seert daarin. Dit levert een ­duidelijke kwali-
verloskamers. De eerste is daarvan nu officieel geopend én ingewijd. teitsverbetering op voor deze patiëntengroep
en verbetert de kennis van de geriatrie bij
medewerkers. Het aanbod en de zorgvragen
zijn wisselend maar leveren vaak boeiende en
leuke situa­ties. Zoals die vriendelijke 86-ja-
rige ­mevrouw met een gevorderde dementie.
Zij is opgenomen voor een heupoperatie na
een val. Vanwege haar hoge leeftijd en om-
dat het risico op een delier groot is wordt zij
ook dagelijks gezien door de geriater. Van-
morgen liep het behandelteam, bestaande uit
chirurgisch assistent, geriater, coassistent en
verpleegkundige de visite en kwamen bij me-
vrouw net op het ­moment dat ze haar medicij-
nen aan het innemen was. “Wacht u even, dit
is belangrijk” zei ze, en ging rustig door met
de medicijnen. Als laatste staat er nog een
cupje lactulose. Nadat mevrouw er een slokje
van genomen heeft zegt
ze: “Een mens zou er een
delirium van krijgen…..”.
Riette Oudenaarden, nurse
practitioner Geriatrie Groene
Hart Ziekenhuis Gouda,
e-mail:
riette.oudenaarden@ghz.nl
 Nummer 6
23 maart 2011 24 Advertentie

WORDEN UW PATIËNTEN GASTEN?

De zorg wordt steeds competitiever. Om patiënten loyaal aan onder hun eigen vlag aangeboden, zonder dat het ziekenhuis
uw ziekenhuis te laten zijn, moet u hun verwachtingen overtref- er omkijken naar heeft. Wilt u weten wat Jeeves voor uw zieken-
fen. Jeeves is met haar unieke diensten reeds dertien zieken- huis kan betekenen? Ga naar Jeeves.nl of neem contact met
huizen dagelijks van dienst. Deze diensten worden geheel ons op: 010-4333921.

Parkeerservice
Golfkarservice
Thuisbrengservice
Gastheren / vrouwen
Ontslagbegeleiding
met mantelzorg
Genomineerde

A RS
YE
,5
12
t Jeeves BV t T 010 43 33 921
rotterdam
ondernemersprijs
2010

t Steupelstraat 40 t I www.jeeves.nl
t 3065 JE Rotterdam t E info@jeeves.nl

Patiëntenzorg
Revalidatie bij
hoofd-hals kanker
Het is het Nederlands Kanker Instituut - Antoni
van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in
Amsterdam gelukt om als eerste ziekenhuis
in Nederland een geïntegreerd revalidatie-
programma voor patiënten met hoofd-hals-
kanker te ontwikkelen en dit direct erkend
te krijgen door de zorgverzekeraars Agis
en Achmea. Dit programma is door artsen
en paramedici van het NKI-AVL ontwikkeld
in nauwe samenwerking met revalidatieart-
sen van Reade, centrum voor revalidatie en
reumatologie in Amsterdam, in het kader van
een door de zorgverzekeraars bekostigd zorg-
vernieuwingsproject.
Door verbeterde behandelmethoden overwin-
nen steeds meer mensen de ziekte kanker. Dit
geldt zeker ook voor patiënten met kanker
in het hoofd-halsgebied. Doordat de hoog-
complexe zorg voor deze categorie kanker-
patiënten is geconcentreerd in de acht hoofd-
halswerkgroepen van de kankerinstituten
en de academische centra, verenigd in de
Nederlandse Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren
(NWHHT), loopt Nederland als het gaat om
behandelingsresultaten hierbij zelfs voorop in
Europa. Voor patiënten met hoofd-halskanker
zijn de functionele en cosmetische gevolgen
van hun ziekte vaak nog directer zichtbaar en
staat hun kwaliteit van leven niet zelden nog
meer onder druk dan voor andere kanker-
patiënten het geval is. Tumoren in het hoofd-
Aanmeldzuilen in nieuw Jeroen Bosch
In april en mei verhuizen de locaties Carolus en Groot Ziekengasthuis van het Jeroen Bosch Ziekenhuis naar
het nieuwe gebouw aan de rand van de stad ’s-Hertogenbosch. Geheel nieuw is dat patiënten zich in het nieuwe
ziekenhuis kunnen aanmelden bij aanmeldzuilen. Daarvoor ontvangen alle patiënten in het JBZ een patiëntenpas.
Deze pas vervangt het traditionele ponsplaatje. Vervolgens kunnen patiënten met deze patiëntenpas zichzelf aan-
melden bij de zuilen, die in alle poliklinieken, functieafdelingen, op de Afdeling Radiologie en de bloedprikdienst
te vinden zijn.
St Jansdal start Productive Ward
Meer tijd voor de verzorging van patiënten,
rust op de afdeling en tevreden personeel
en patiënten. Met het verbeterprogramma
Productive Ward hoopt het St Jansdal (Harder-
wijk) de werkprocessen in het ziekenhuis te
verbeteren, waardoor er daadwerkelijk meer
tijd vrijkomt voor de patiënt. Het St Jansdal is
het tweede ziekenhuis in Nederland dat deze
methode zal gaan gebruiken.
De Productive Ward is een programma dat
in Engeland door de National Health Service
ontwikkeld is. Het geeft de verpleegkundigen
en hun leidinggevenden methodieken en hand-
reikingen om zelf aan de slag te gaan met de
verbeteringen op de eigen afdeling. Het stimu-
leert medewerkers en wijst hen de weg om het
25
halsgebied, waaronder alle tumoren vallen
boven het sleutelbeen behalve hersentumoren,
zijn immers gelegen in gebieden die essentieel
zijn voor de ademhaling, de communicatie en
de voedselopname. Patiënten hebben daarom
vaak moeite met praten, eten en drinken, en
niet zelden zeer zichtbare cosmetische klach-
ten. Dit komt niet alleen door de tumorgroei
zelf, maar ook door de noodzakelijke behan-
delingen. Door deze klachten ondervinden de
patiënten belemmeringen in hun functioneren
op verschillende gebieden van het dagelijks
leven. Door het ontbreken van een erkend
multidisciplinair revalidatieprogramma is een
gestructureerde aanpak van deze nadelige ge-
volgen in Nederland echter nooit goed van de
grond gekomen. Dit, terwijl er in het NKI-
AVL en ook in andere Nederlandse hoofd-
halscentra wel veel wetenschappelijk bewijs
verkregen is voor de effectiviteit van een aan-
tal essentiële revalidatiemethoden. De erken-
ning van het revalidatieprogramma is mede
een gevolg van het feit dat de beroepsgroepen
binnen de NWHHT en de patiëntenvereniging
NSvG (Patiëntenvereniging Nederlands
Stichting voor Gelaryngectomeerden) dit
programma mede hebben onderschreven.
Het revalidatieprogramma is niet alleen be-
schikbaar voor patiënten van het NKI-AVL,
maar ook voor alle andere hoofd-halskanker-
patiënten die behandeld worden in één van de
NWHHT centra.
eigen werk te herstructureren, zodat het werk
efficiënter ingericht wordt en de zorg voor
de patiënt verbetert. Verpleegkundigen leren
om op een andere manier naar hun dagelijkse
werk te kijken. Het is de bedoeling dat hier-
door de directe patiëntgebonden tijd van ver-
pleegkundigen groeit van nu 25 naar ongeveer
vijftig procent. Het programma gaat er vanuit
dat verbeteringen op de verpleegafdeling het
beste door de verpleegkundigen zelf kunnen
worden geïnventariseerd en gerealiseerd.
Het schrijft niet de oplossingen voor, maar
laat verpleegkundigen zelf met oplossingen
komen die het beste bij hun afdeling passen.
De Productive Ward helpt hen bij dit proces.
De verandering komt hierdoor van binnenuit.
Nummer 6
23 maart 2011
Groepsconsult erfelijkheid hartfalenpatienten
Op de locatie Lucas van de Ommelander voorkomen en dat de ziekte kan overerven.
Ziekenhuis Groep (OZG) vond op 1 maart
een bijzonder spreekuur plaats. De afdeling
Klinische Genetica van het UMCG gaf name-
Een groepsconsult heeft nagenoeg dezelfde
inhoud als een individueel consult. Patiënten
krijgen voorlichting over de erfelijkheid van
lijk aan acht hartfalenpatiënten van de OZG de ziekte, maar er wordt ook ingegaan op
een groepsconsult. Het was voor het eerst dat hun persoonlijke situatie. Een voordeel voor
dit bij de klinische genetica gebeurt. de patiënten is dat er in een groep vaak meer
informatie loskomt. Ze horen elkaars verhaal,
Het groepsconsult was bestemd voor patiën- meer mensen stellen vragen, dat roept vaak
ten die lijden aan hartfalen als gevolg van een nieuwe vragen op en zo krijgen alle betrokke-
hartspierziekte (cardiomyopathie). Mensen nen meer informatie dan ze zouden hebben in
met deze hartspierziekte hebben vaak klach- een individueel consult. Het doel daarbij is om
ten als kortademigheid, vermoeidheid, hart- patiënten zó goed te informeren dat ze wel-
kloppingen en duizelingen. De oorzaak van de overwogen een keuze kunnen maken om wel
hartspierziekte is vaak onbekend, maar blijkt of niet deel te nemen aan het erfelijkheids-
soms erfelijk bepaald te zijn. Dat betekent dat onderzoek.
de ziekte bij meer personen in de familie kan
Prins Nilles III bezoekt Lievensberg
Mevrouw A. Tramper uit Hoogerheide was blij verrast met een tulp, aangeboden door de Nar van Prins Nilles III.
De prins en zijn gezelschap bezoeken tijdens Vastenavend traditiegetrouw het Lievensberg ziekenhuis in Bergen
op Zoom. Prins Nilles III werd op maandag 7 maart rond half twaalf in de ochtend opgewacht door de zeven-
jarige Mirthe Kuijlen, dochter van een verpleegkundige, die namens Lievensberg een bos tulpen overhandigde.
Na de door het ziekenhuis aangeboden lunch, was er een kwartiertje dweiltijd in de overdekte Binnentuin van het
ziekenhuis.
Groeihormoon HGH
Groeihormoon (HGH, human growth- techniek. Het product is identiek aan HGH
hormone); de naam spreekt voor zichzelf: het uit de hypophyse. Net als andere hormonen
bevordert de productie van cellen. Het is een oefent HGH zijn werking uit door zich te
eiwit dat uit één polypeptideketen bestaat, die hechten aan een voor het hormoon specifiek
uit slechts 191 aminozuren is opgebouwd. receptoreiwit. Zo’n receptoreiwit zit gebon-
Pas 55 jaar geleden werd het ontdekt. Het den in een celmembraan en steekt aan beide
wordt in de hersenen geproduceerd door de zijden van het membraan een stukje uit. Het
hypophyse na een stimulans van de hypotha- hormoon bindt aan het externe deel met als
lamus. Via de bloedbaan verspreidt HGH zich gevolg een signaal dat door het receptoreiwit
in het lichaam. Tezamen met een ander hor- wordt doorgegeven naar het interne deel in
moon (Insulin-likeGrowth Factor-1 (IGF-1) de cel. Daarop reageert de cel door het ge-
bevordert het de groei van de beenderen. wenste proces uit te voeren. HGH hecht zich
Daarnaast versterkt het de spieren en beïn- aan levercellen en het proces dat deze cellen
vloedt het verschillende functies die het wel- uitvoeren bestaat uit de vorming van een aan-
bevinden van het individu raken. Een tekort tal andere eiwit hormonen die op hun beurt
aan HGH kan worden aangevuld met mate- de groei van cellen in het lichaam stimuleren.
riaal geproduceerd met recombinant DNA Door Jan Drenth
Een beeld van de hersenen met daarin de hypofyse De figuur illustreert de opvouwing van de polypep-
en de hypothalamus. Met dank aan de Nederlandse tideketen van HGH (blauw) en van het externe deel
Vereniging voor Groeihormoondeficiëntie en Groei- van het receptoreiwit (groen). Bron: proteopedia.
hormoonbehandeling.
 Nummer 6
23 maart 2011 26 Agenda

Wijzer in de Zorg
Congressen, seminars, cursussen

Autorai AGENDA Typeservice Kruger

2011 Donderdag 24 maart Het bureau voor uw medische
13-23 april
KetengovernanceDag met als thema ‘De ontwikkeling van ketengovernance, secretariële ondersteuning
toezicht op interorganisatorische samenwerking’
• Bestemd voor: toezichthouders en bestuurders die functioneren in voor o.a. ‘medisch’ typewerk of
(tijdelijk) een medisch secretaresse op locatie
gezondheidszorginstellingen maar ook stakeholders uit andere sectoren
• Sprekers: Michel van Schaik (Rabobank), Anton Zuure (Espria/WZN), Corrie Ketelaars
Referenties van ziekenhuizen aanwezig
(IGZ Ketenzorg), Hans Maarse (Universiteit Maastricht) en Jan van Dalen
(Zuidelijke Rekenkamer/bestuur NPCF) Mevr. D. Kruger 070-2202860
• Locatie: Amsterdam, Sofitel Legend Hotel The Grand Amsterdam, Schenkkade 259 info@typeservice.nl
www.autorai.nl van 14.00 tot 20.00 uur 2595 AW Den Haag www.typeservice.nl
• Informatie en inschrijven: www.ketengovernance.nl

DE GOUDSE SCHOUWBURG
REGIONALE

HULPMIDDELENBEURS
De modernste hulpmiddelen voor slechtzienden en blinden gepresenteerd bij u in de buurt.
Maandag 4 april
Symposium Nurses & Nerds
• Locatie: Maastricht, Theater aan het Vrijthof in het Groene hart van Nederland
• Organisatie: TEDxMaastricht, een initiatief van het UMC St Radboud
• Informatie: www.tedxmaastricht.com Dé ideale locatie voor o.a.
congressen, bedrijfsfeesten
Donderdag 7 tot en met zaterdag 9 april en seminars
ZieZo-beurs, nationale beurs voor aangepast zien
Makkelijk bereikbaar met openbaar
• Locatie: Expo Houten, donderdag en vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur; vervoer en meer dan 1000
zondag van 10.00 tot 16.00 uur parkeervoorzieningen binnen een
• Meer informatie: www.ziezobeurs.nl loopafstand van 5 minuten.
www.hulpmiddelenbeurs.nl
Maandag 11 april Voor meer informatie kijk op
Brilliantcongres ‘De zintuigen als succesfactoren!’ www.goudseschouwburg.nl
• Organisatie: Brilliant in samenwerking met museum CORPUS of bel: 0182-513353
Congres voor beslissers in de zorg
Tot ziens in
• Locatie: Oegstgeest, CORPUS, Reis door de Mens, van 10.00 tot 17.00 uur
De Goudse Schouwburg!
• Kosten: 395 euro
• Meer informatie en inschrijven: www.vofbrilliant.nl

Vrijdag 15 april
Nationaal congres ‘The Dutch Offsite Revascularisation Summit’
• Locatie: Arnhem, Burgers’ Zoo, van 8.30 tot 16.00 uur
• Bedoeld voor: huisartsen, hartfunctielaboranten, verpleegkundigen, ambulancediensten,
cardiologen, intensivisten, radiologen en hartchirurgen betrokken bij de
invasieve hartzorg
• Inschrijven en meer informatie: www.congrespagina.nl/DORS

Dinsdag 19 april
Openingscongres Prostaatcentrum zuidwest Nederland Connecting
foto: Martin Droog Healthcare IT
• Locatie: Rotterdam, Laurenskerk
Uw advertentie in De Ziekenhuiskrant? • Organisatie: Sint Franciscus Gasthuis en Erasmus MC

Laura Fuykschot (0182) 322 456 Vrijdag 27 en zaterdag 28 mei 2011

Anneke de Pater (0182) 322 451 Symposium ‘Prikkel Je Zorg - Intergrative Care’ 5–7 april in Berlijn
Verpleegkundigen, verzorgenden en andere professionals in de zorg worden in interactieve
:
try 2011
workshops geprikkeld op diverse manieren naar totale zorg te kijken Contact:
Nederlands-Duitse Official
partne
r coun

Handelskamer
mevr. Toby Keni
• Locatie: Wernhout, De Levensboom
V E R S C H I J N T G R AT I S T W E E W E K E L I J K S O P W O E N S D A G I N A L L E Z I E K E N H U I Z E N I N N E D E R L A N D E N O P I N T E R N E T
tel. 070-3114153
VERSCHIJNT GRATIS TWEEWEKELIJKS OP WOENSDAG IN• Extra: ook genieten
ALLE ZIEKENHUIZEN van de grote
IN NEDERLAND EN OPmedicinale
INTERNET plantentuin en een overheerlijke lunch e-mail: t.keni@dnhk.org.
www.deziekenhuiskrant.nl • Meer informatie en het volledige programma: www.levensboom.com/symposium.htm www.conhit.com

ICT_Stopper_conhIT_63x57.indd 1 18.03.2011 11:04:20

Ben je er
klaar voor?
Kom naar de Zorg Carrière Beurs:
14 & 15 april 2011
Jaarbeurs Utrecht
Zet de volgende stap in je zorgcarrière op de Zorg Carrière Beurs.
Ga naar www.zorgcarrierebeurs.nl voor je gratis toegangskaart.

Service
AutoRai Amsterdam
Het is weer bijna tijd voor AutoRAI, het groot-
ste autofeest van Nederland. Van 13 tot en
met 23 april 2011 Amsterdam RAI omgeto-
verd tot één groot autoparadijs. Dit jaar wordt
het weer een wervelende show vol primeurs,
live demo’s en heel veel automerken. Boven-
dien barst AutoRAI letterlijk uit zijn voegen
met het gloednieuwe Buitenpark: een avon-
tuurlijk terrein met testbanen, demonstraties,
een 4x4-trail en proefritten met onder andere
elektrische auto’s.
Binnen is ook zeker voldoende actie te
vinden. Bleekemolens Race Planet zal bij het
Demo Circuit spectaculaire stunts uitvoeren
met zijn exotische renstal. De bezoeker mag
toekijken, maar zeker ook deelnemen om het
Start de vistrip op Visma
Van 31 maart tot en met 3 april wordt Visma
gehouden in Ahoy Rotterdam. Vis jij standaard
in het buitengebied, of ben je ook in de stad te
vinden om de vangst van je leven aan de haak
te slaan? Wat je favoriete stek ook is, Visma is
dé start van elke vistrip.
De grootste hengelsportbeurs van Europa
biedt ruim 17.000 m2 hengelsportplezier voor
jong en oud, voor zowel fervente vissers als
recreatieve hengelsporters die zo nu en dan
een hengel uitgooien. Nieuw op de beurs is
de Wall of Fame, waar je op de hoogte wordt
gebracht van de ontwikkelingen binnen de
hengelsport. De ‘Wall of Fame’ bied je de
kans om snel te zien welke nieuwe producten
op de beurs worden verkocht door de expo-
santen, zodat je weet op welke stand je deze
producten kunt testen en aanschaffen. Dit jaar
heeft de beurs ook weer het bekende Beet-
Theater, waar interessante lezingen worden
gehouden en natuurlijk is het Jeugdplein van
Sportvisserij Nederland ook weer aanwezig.
Kinderen tot en met dertien jaar hebben gratis
27
adrenalineniveau naar ongekende
hoogtes te jagen. Wie liever naar
stilstaande pk’s kijkt, is ook dit jaar
weer welkom in de Supercar Paddock
van Autovisie. In de paddock is een
combinatie van moderne en vintage
supercars te zien. Voor de liefheb-
ber van oldtimers is er het Klassie-
ker Paviljoen, waar onder andere
een aantal door het publiek gekozen
klassiekers gepresenteerd worden.
Helemaal uniek is het Hobbyplein. Hier zijn
door hobbyisten zelfgebouwde auto’s te vin-
den, zoals replica’s van beroemde model-
len of filmauto’s. In het hypermoderne RAI
Elicium presenteert het Platform Elektrische
Mobiliteit, in samenwerking met het Minis-
toegang tot de beurs.
Openingstijden
Donderdag 31 maart 10.00 tot 22.00 uur
Vrijdag 1 april 10.00 tot 22.00 uur
Zaterdag 2 april 10.00 tot 17.00 uur
Zondag 3 april 10.00 tot 17.00 uur
Voor meer informatie en kaartverkoop kijk je
op www.visma.nl.
Nummer 6
23 maart 2011
terie van Economische Zaken, Landbouw en
Innovatie, de stand van zaken op het gebied
van elektrisch vervoer. Voor kinderen is er
genoeg te doen in het Telekids Paviljoen, waar
de jonge bezoekers genieten van activiteiten
en entertainment verzorgd door het populaire
televisieprogramma RTL Telekids.
Ook aan de motorliefhebbers is gedacht. Na
de enthousiaste reacties op de spectaculaire
eerste editie van GoMotor in 2009, zet de
beurs ook dit jaar weer een uitgebreid, uit-
nodigend en uitdagend overzicht neer. Of het
nu een toermotor, een sportmotor, een chop-
per of een offroader is, in één oogopslag ziet
u wat de afzonderlijke merken binnen de ver-
schillende marktsegmenten in huis hebben.
Scooters vormen eveneens een belangrijk
onderdeel van GoMotor en hebben daarom
een eigen platform in de GoMotor-hal.
Koop nu online een kaartje voor AutoRAI
2011 met 2,50 euro korting. Kinderen tot en
met veertien jaar kunnen onder begeleiding
van een volwassene gratis naar binnen.
Ga voor meer informatie over AutoRAI 2011
naar www.autorai.nl.
‘Pharmakon’
Het Nationaal Farmaceutisch Museum in
Gouda heeft op dit moment de expositie
‘Pharmakon’ van beeldend kunstenaar
Kaisu Koski in huis. In de tentoonstelling
Pharmakon - Grieks voor medicijn èn gif -
neemt de kunstenaar de bezoeker mee in de
wereld van het geneesmiddel en levert een
kritisch en humoristisch perspectief over de
rol tussen lichaam en medicijn, van rituelen
tot het geloof in medicijngebruik.
In de expositie ziet de bezoeker wetenschap-
pelijke vraagstukken terugkomen in beelden-
de kunst. De serie local/global anaesthetics
laat zien hoe medicijnen circuleren - via water
- van lichaam tot lichaam. Door zeer analoge
methoden visualiseert Koski op foto en video
de fenomenen die normaal onzichtbaar zijn,
zoals het in elkaar overgaan van pil en huid.
Dit resulteert in ‘farmaceutische’ zelfportret-
ten op het landschap van haar eigen lichaam
en visies over de toekomstige samensmelting
van de geneesmiddelen met de natuur. Kaisu
Koski (1975) geboren te Finland woont en
Colofon
Uitgever, tevens redactie-adres:
Gouda Media Groep B.V.
Crabethstraat 38 D, 2801 AN Gouda
T (0182) 322456
F (0182) 322466
E redactie@ziekenhuiskrant.nl
Eindredactie:
Marja den Otter
Opmaak en fotografie:
Gouda Media Groep B.V.
Advertentieverkoop:
Gouda Media Groep B.V.
T (0182) 322 451
E info@ziekenhuiskrant.nl
Mw. Anneke de Pater
Mw. Laura Fuykschot
Alhoewel deze krant met de grootst mogelijke zorg is
samengesteld, kan geen van betrokken partijen aansprake-
lijk worden gesteld voor eventueel voorkomende fouten.
Algemene servicevragen:
Maandag tot en met vrijdag van 9.00-16.00 uur; telefoon
(0182) 322 456 of mail naar: info@ziekenhuiskrant.nl
Abonnementen
Adres: Crabethstraat 38-D, 2801 AN Gouda
T (0182) 322 456
E info@ziekenhuiskrant.nl
Prijzen: per jaar 74,20 euro
Redactie/tips:
Tips, een tekst of een persbericht kunt u mailen naar
redactie@ziekenhuiskrant.nl
De redactie houdt zich het recht voor om artikelen niet te
plaatsen of in te korten.
Verspreiding:
De krant wordt tweewekelijks beschikbaar gesteld in het
personeelrestaurant van alle ziekenhuizen in Nederland.
Daarnaast wordt de krant toegestuurd aan leidinggeven-
den onder wie de hoofden inkoop in de ziekenhuizen.
De oplage bedraagt 25.000 exemplaren.
Webkrant:
De krant kan ook geraadpleegd worden via
www.ziekenhuiskrant.nl. Hierop staat dagelijks actueel
medisch nieuws.
Komende verschijningsdata 2011:
Tweewekelijks. Klik op:
www.ziekenhuiskrant.nl/verschijning
Bezorging:
Bezorgklachten kunt u mailen naar
info@ziekenhuiskrant.nl of bel (0182) 322456
Gratis naar AutoRai
Lezers van de Ziekenhuiskrant maken
kans op een gratis bezoek aan de Auto-
Rai. Stuur voor 30 maart een e-mail met
naam en adres naar info@ziekenhuis-
krant.nl en wie weet ontvangt u twee gra-
tis toegangskaartjes thuis.
Win
kaartjes
voor de
Visma
De Ziekenhuiskrant verloot kaartjes
voor de Visma 2011. Mail voor maandag
28 maart naam en adres naar
info@ziekenhuiskrant.nl en wellicht bent
u een van de gelukkigen.
werkt in Utrecht. In haar beeldtaal toont ze haar
perspectieven op biomedische situaties en be-
vraagt de rol van geneesmiddelen. Ze creëert
dialogen tussen kunst en biowetenschappen
en stelt daarbij het lichaam centraal. Koski
promoveerde in 2007 aan de Faculty of Arts
and Design van de Universiteit van Lapland
en geeft onder andere lezingen voor medische
studenten van het UMC. Op dit moment is
ze werkzaam als post-doctoral researcher
in samenwerking met The Arts & Genomics
Centre van de Rijksuniversiteit Leiden. De
expositie is mede mogelijk gemaakt door dr.
R.H.A. Sorel en gedurende de openingsuren
van het museum te bezoeken. Voor meer infor-
matie www.farmaceutischmuseum.nl.
 Nummer 6
23 maart 2011 28

Wij zijn
2 januari
GEOPEND
11.00 - 17.00 uur

GREEPLOOS | LANDELIJK | MODERN | DESIGN | HANDGEMAAKT

Landelijke keuken Moderne keuken

Vanaf 5.999,-* Vanaf 6.999,-*

Moderne keuken Handgemaakte keuken

Vanaf 8.999,-* Vanaf 13.999,-*

Zoetermeer | Coppeliaschouw 8 (Woonhart) | Tel 079 - 33 00 900

Den Haag | Theresiastraat 168 - 178 | Tel 070 - 38 35 010
info@wimvanderhamkeukens.nl | www.wimvanderham.nl
* Vraag naar de actievoorwaarden. Aanbiedingen zijn geldig tot 2 weken na verspreiding, gelden alleen op volledige
keukens, niet voor lopende orders en niet in combinatie met andere aanbiedingen.