I.

Ñoä maïnh yeáu cuûa acid vaø bazô:

o Ngoaøi ñoä ñieän ly  ,haèng soá ñieän ly K (hay goïi laø haèng soá phaân ly acid- Ka , bazô -Kb),
ngöôøi ta coøn thöôøng bieåi thò ñoä maïnh yeáu cuûa acid vaø bazô baèng ñoä pH, pKa, pKb.
1/Ñoä pH:
a/Ñònh nghóa:Ñoä pH laø logarit thaäp phaân cuûa nghòch ñaûo noàng ñoä H+.

1
pH  lg   lg[ H  ]
[H  ]
b/Thang ño pH:
 Vôùi nöôùc nguyeân chaát: [ H  ]  [OH  ] =10-7 mol/l neân pHTrung tính = -lg10-7 = 7
 Vôùi dung dòch acid, [ H  ] >10-7mol/l neân pHAcid <7
 Vôùi dung dòch bazô, [ H  ] <10-7 mol/l neân pHBazo>7
0 7 14

Tính acid taêng Tính bazô taêng

Trung tính
c/Ño ñoä pH:
+/Ño chính xaùc:phaûi duøng pH-keá.Caùc pH keá coù theå ño ñöôïc caùc giaù trò pH trong khoaûng töø -2 ñeán
16.
+/Nhaän bieát töông ñoái :coù theå duøng caùc chaát chæ thò maøu hoaëc giaáy ño pH so maøu:
Chaát chæ thò maøu:
pH 5 6 7 8 10
Röôïu quyø Hoàng Tím Xanh
Phenolptalein Khoâng maøu Hoàng tím Ñoû
Giaáy ño pH so maøu: khi thöû vôùi 1 dung dòch seõ ñoåi maøu vaø xaùc ñònh ñöôïc pH nhôø so maøu vôùi
baûng chuaån maøu in saün.

II.Ñoä ñieän ly:

Baûng ñònh daïng caùc chaát ñieän li yeáu , trung bình,maïnh:

Chaát ñieän li Yeáu Trung bình Maïnh

Ñoä ñieän li  0    0, 03 0, 03    0,3 0,3    1
Söï phaân li ion Ít 1 phaàn Gaàn hoaøn
toaøn
K
Chaát ñieän li yeáu thöôøng xeùt khi  0, 01
C
*Söï ñieän ly cuûa nöôùc :
Nöôùc laø chaát ñieän ly yeáu: H 2O  H 2O  H 3O   OH 
Hay vieát ñôn giaûn hôn: H 2O  H   OH 
Tích soá noàng ñoä caùc ion H 3O  (hay vieát ñôn giaûn hôn laø H  )vaø OH  trong nöôùc nguyeân chaát vaø
trong dung dòch nöôùc (khoâng quaù ñaëc) ôû moãi nhieät ñoä laø haèng soá K H 2O ñöôïc goïi laø tích soá ion cuûa
nöôùc.
[ H 3O  ][OH  ]  K H 2O
Ô’ 22oC K H 2O = 10-14
Töø ñoù ta thaáy:
 Ôû moâi tröôøng trung tính : [ H 3O  ]  [OH  ]  107 M
 Ôû moâi tröôøng acid: [ H 3O  ]  [OH  ] vaø [ H 3O  ] >10-7M
 Ôû moâi tröôøng kieàm: [ H 3O  ]  [OH  ] vaø [ H 3O  ] <10-7M

III.Vieát phöông trình ñieän ly cuûa caùc acid vaø bazô:

1/Acid:
a/Acid maïnh:
HCl,HBr,HI(acid halogen hydric)
HNO3,H2SO4,HClO3,HClO4, HMnO4(acid pemangannic)
*Acid maïnh thì ñieän li hoaøn toaøn.
*Acid maïnh  H  + ion aâm goác acid
VD: HMnO4  H  + MnO4
b/Acid yeáu:
HF,HNO2(acid nitro),H2CO3,H2SO3…
Caùc acid höõu cô : HCOOH (acid Foocmic), CH 3COOH …
Acid lactic: CH3 CH COOH

OH

Acid taùo: Acid HOOC CH CH2 COOH

kheá: HOOC COOH
OH

*Acid yeáu ñieän li 1 phaàn trong nöôùc taïo H+

VD: HCOOH  H+ + HCOO-
2/Bazô:
a/Bazô khoâng tan:
Cu(OH)2 xanh lam,Fe(OH)2 traéng xanh, Fe(OH)3 naâu ñoû,Mg(OH)2 traéng keo,Al(OH)3 keo traéng,
Zn(OH)2 keo traéng….
* Caùc ñieän ly raát ít trong nöôùc taïo ra ion kim loaïi vaø ion OH- neân coù theå boû qua söï ñieän ly cuûa noù
xem nhö laø khoâng ñieän ly
VD: Cu(OH)2  Cu2+ + 2OH-
b/Bazô tan(bazô kieàm):
* Caùc bazô kieàm maïnh (Na Ca Ba K Li Rb Sr) ñieän ly hoaøn toaøn thaønh ion kim loaïi vaø ion OH-.
VD: LiOH  Li+ +OH-

*Caùc Bazô kieàm yeáu:

NH3+H2O  NH 4  OH 
CH3NH2 + H2O  CH 3 NH 3  OH 
Metyl Amin
Trong 1 dung dòch chaát naøo ñieän li maïnh thì ñieän li tröôùc

IV.Tính pH cuûa dung dòch bazô, acid yeáu:

Xeùt dung dòch acid yeáu HA coù noàng ñoä ban ñaàu laø C(mol/l),ñoä ñieän ly  , haèng soá phaân ly acid
laø Ka:
Böùôc 1:Vieát caùc caân baèng hoaù hoïc :
Phöông trình ñieän ly
Ghi noàng ñoä caùc chaát ôû traïng thaùi caân baèng.Kyù hieäu laø[ ]
H A  H   A 
Noàng ñoä luùc ñaàu: C 0 0 mol/l
Noàng ñoä ñieän ly: C C C
[] : C- C  C C
Böôùc 2: Söû duïng ñònh luaät taùc duïng khoái löôïng
[H  ][A ] [H  ]2
Ka =   [H  ]2  K a [HA]  (C ) 2 =K a C (1   )
[HA] [HA]
*Ta coù theå giaûi theo phöông trình baäc 2 aån C hoaëc 
Neáu laø chaát ñieän ly yeáu thì:  <<1  1    1 neân:
1
[H  ]2  K a C   lg[H  ]2   lg K a C  pH  ( pK a  lg C )
2
Böôùc 3: Suy ra ñoä pH cuûa dung dòch:pH=-lg[H+]
1 1 1
 pH  ( pK a  lg C ) vaø  pOH  ( pK b  lg C )  pH  14  ( pK b  lg C )
2 2 2

V.Caùc ñònh luaät thöôøng söû duïng khi giaûi 1 baøi toaùn pH:
1.Ñònh luaät taùc duïng khoái löôïng :
Haèng soá phaân ly baèng tích noàng ñoä caùc chaát saûn phaåm ôû traïng thaùi caân baèng chia cho tích noàng
ñoä caùc chaát tham gia phaûn öùng ôû traïng thaùi caân baèng
**Chuù yù:neáu heä soá caân baèng khaùc 1 thì phaûi bình phöông heä soá cuûa noàng ñoä chaát ñoù ôû traïng thaùi
caân baèng.
VD: Ca(OH)2  Ca2+ + 2OH- Kb
2 - 2
[Ca ][OH ]
Kb =
[Ca(OH) 2 ]
 [OH - ]2 laø do töø 1Ca(OH)2 taïo ra 2OH-
2.Ñònh luaät baûo toaøn noàng ñoä ban ñaàu :
Noàng ñoä ban ñaàu cuûa 1 chaát baèng toång noàng ñoä cuûa chaát ñoù trong dung dòch.
**Chuù yù:neáu heä soá caân baèng khaùc 1 thì phaûi nhaân heä soá cuûa noàng ñoä chaát ñoù ôû traïng thaùi caân
baèng.

VD:
Ag  
NH 3   Ag ( NH 3 )  , Ag ( NH 3 ) 2

C Ag   [ Ag  ]  [ Ag ( NH 3 )  ]  [ Ag ( NH 3 ) 2 ]

CNH3  [ NH 3 ]  [ Ag ( NH 3 )  ]  2 [ Ag ( NH 3 ) 2 ]

 2 ôû ñaây laø do [ Ag ( NH 3 ) 2 ] coù 2 goác NH 3 .
3. ñònh luaät baûo toaøn ñieän tích trong dung dòch chaát ñieän ly:
Trong dung dòch chaát ñieän ly toång soá mol ñieän tích döông baèng toång soá mol ñieän tích aâm.
**Chuù yù:neáu heä soá caân baèng khaùc 1 thì phaûi nhaân heä soá cuûa noàng ñoä chaát ñoù ôû traïng thaùi caân
baèng.
VD:Dung dòch H3PO4: H 3 PO4  H 2 PO4  1H 
H 3 PO4  HPO42  2 H 
H 3 PO4  PO43  3 H 
[ H  ]  1[ H 2 PO4 ]  2[ HPO42 ]  3[ PO43 ]  [OH  ]
 1,2,3 laø do töø 1 H 3 PO4 tao ra laàn löôït 1,2,3 H 
Dung dòch H2SO4 [ H  ]  [ HSO4 ]  2[ SO42 ]  [OH  ]
Coi nhö H2SO4 ñieän ly hoaøn toaøn: [ H  ]  2[ SO42 ]  [OH  ]
Ñeà 1
1. Aspirin laø axit yeáu ñôn chöùc pKa = 3,49. Ñoä tan trong nöôùc ôû nhieät ñoä phoøng laø 3,55 g/lít. Muoái
natri cuûa noù tan raát toát.
a. Tính pH cuûa dung dòch aspirin baõo hoaø ôû nhieät ñoä phoøng.
b. Xaùc ñònh löôïng toái thieåu (gam) NaOH caàn ñeå hoaø tan 0,10 mol aspirin vaøo nöôùc thaønh 1 lít
dung dòch. Tính pH cuûa dung dòch naøy.
2. Photpho taïo thaønh hai clua PCl3 vaø PCl5 nhôø phaûn öùng tröïc tieáp giöõa caùc nguyeân toá.
a. Haõy moâ taû daïng hình hoïc (caáu taïo khoâng gain) cuûa caùc phaân töû P4, PCl3 vaø PCl5.
b. Tính pH cuûa dung dòch taïo thaønh khi hoaø tan 0,1 mol PCl3 vaøo 1 lít nöôùc.
c. Tính pH cuûa dung dòch taïo thaønh khi hoaø tan 0,1 mol PCl3 vaøo 450 ml NaOH 1M.
Cho H3PO3 coù: Ka1 = 1,6.10-2; Ka2 = 7.10-3