Pse Franca i friksohet aq shum fes? .................................................................................3 Pas ligjit pr mbulesn qndron frika .....................................................................................

4 Vall do humb Iraku midis pshpritjes s dijetarve dhe heshtjes s kryetarve? ...........9 Turpi amerikan n burgun Ebu Garib ....................................................................................12 Islami trheqs pr nj numr t madh t britanezve t dalluar.........................................13 Lufta me mrzin...................................................................................................................15 Kush sht Krijuesi?..............................................................................................................16 Allahu sht ......................................................................................................................19 Ku sht ajo fuqia e duhur?..................................................................................................22 Mi garantoni gjasht gjra ju garantoj xhennetin .................................................................24 Dashuria dhe pasimi..............................................................................................................26 Pozita e dijetarve.................................................................................................................28 Vlera e tevhidit dhe rndsia e siguris................................................................................31 Akideja Kajravanije.................................................................................................................37 Citate pr tekfirin ...................................................................................................................39 Dallimi midis prarjes dhe divergjencs ..............................................................................40 Smundja e quajtur frik ....................................................................................................... 42 Dashuria bashkshortore ......................................................................................................46 Thirrja pr tek Allahu brenda shtpive tona..........................................................................49 Udhzime pr edukimin e fmive ..........................................................................................50 Pamje nga jeta nn pushtim..................................................................................................51 Ibn Ebu Zejd el-Kajravani ....................................................................................................53 Imam Tahavi ..........................................................................................................................54 Imam es-Sujuti.......................................................................................................................56 Imam Shevkani.......................................................................................................................58 Tema: Namazi i xhumas.......................................................................................................60 M i miri prej jush sht ai q e mson Kur'anin dhe ua mson ate t tjerve ...................61 10. Obligimi ndaj fqiut dhe porosia (hyjnore) ndaj tij ...........................................................62

Fjala jon

Falnderimi i takon Allahut, At e falnderojm dhe vetm prej Tij ndihm dhe falje krkojm. Tek Ai krkojm strehim prej t kqijave t veteve dhe punve tona. K udhzon Allahu nuk ka kush e humb dhe k e humb Ai, nuk ka kush e udhzon. Dshmoj se Allahu sht Nj i Vetm, pa ortak, ska zot tjetr prve Tij, si dhe dshmoj se Muhamedi sht rob dhe i Drguar i Tij. Me rastin e publikimit t numrit t shtat me radh t AlbIslam.Com, ju lajmrojm se mirpresim kritikat, sygjerimet, propozimet dhe kshillat, pr konceptin e ri t ktij publikimi q, inshaAllah, do bhet pr numrin e trembdhjet, n muajin Rexheb 1425. Allahut i mbshtetemi dhe prej Tij ndihm krkojm.

Ramadan Ramadani kryeredaktor AlbIslam.Com

edicion i botuar / viti i par / nr: 10 botues: ALBISLAM kryeredaktor: Ramadan Ramadani redaksia: Bekir Halimi, Talha Kurtishi, Alajdin Idriz redaktor teknik: Azem Zaimi 2

www.albislam.com albislam@albislam.com str: 386 no: 11 lokal: 44 1000 Shkup fax: +389 2 3290 408

Aktuale
Pse Franca i friksohet aq shum fes?
Franca dhe disa shtete t tjera jan zhytur n kontraverse kur dy nxnse jan prjashtuar nga shkolla pr shkak t mbajtjes s shamis. Franca zgjroi ndalesn dhe propozoi nj ligj q ndalon mbajtjen e veshmbathjes dhe simboleve q haptazi shfaqin identitetin fetar. Prve shamive t koks, ky ligj poashtu prfshin edhe kryqat krishter dhe kapat hebrenje. Ky ligj shkaktoi nj val t reagimeve. Shtetet muslimane, Mbretria e Bashkuar, SHBA-t dhe Gjermania kritikuan ligjin dhe theksuan se hyrja e atij ligji n fuqi do t shkaktonte tensione n Franc. Ata poashtu than se ligji ishte n kundrshtim me lirin fetare dhe t drejtat themelore t njeriut. Mirpo, deri tani, kto reagime nuk kan ndikuar q Qeveria e Francs t trheq at vendim. Nuk duhet t interpretojm at q ndodhi n Franc vetm si nj ndales pr simbolet fetare; frika e Francs ndaj fes dhe moralit fetar daton m hert. Ata q jan t vetdijshm rreth zhvillimit t kulturs shoqrore dhe mardhnieve kish-shtet n Franc e din se kto aktivitete dhe kontraverset q rezultojn nga to, jan mir t njohura n shoqrin Francze. Prve ksaj, kjo frik nuk sht e kufizuar vetm ndaj Islamit dhe Judaizmit; kujtesa e vrasjes s katolikve gjat Revolucionit francez nuk sht fshir ende. Forma aktuale e marrdhnieve kishshtet n Franc sht formuar nga konflikti, urrejtja, mllefi, dhe masakra. Kjo betej ka filluar n shekullin XVIII kundr kishs katolike me qllim t zvoglimit t ndikimit t kishs n shoqri. Mund t themi se gjat ksaj periudhe, shoqria u distancua nga vlerat shiprtrore dhe fetare dhe ra nn ndikimin e filozofis materialiste. Prandaj, pr t gjitha arsyet q i shtruam me lart, shoqria franceze duhet t shqyrtoj nj zgjidhje jo n munges t fes, por n praktikimin e moralit fetar. Zgjidhja e konflikteve, dhuna n rritje dhe jobarazia ekonomike nuk qndron n ndalimin e fes; por n t kundrt: ajo duhet t krkohet n nj prpjekje pr t shprndar moralin fetar. Kur nj popull i friksohet Zotit, vepron sipas vetdijes s tij dhe shpreh breng, mshir dhe toleranc, ather nuk mund t ket dyshim se shum leht do t rrnjos dhunn dhe degradimin n shoqrin e tij.
HARUN YAHYA 23.4.2004

Pas ligjit pr mbulesn qndron frika

Ndalesa e hixhabit n Franc jo vetm q shkaktoi nj debat n rrjedh ndrmjet sekularizmit dhe Islamit, por ndoshta q sht edhe m me rndsi, debati u reflektua brenda vet kampit sekular. Teksti n vazhdim sht prkthim i nj artikullli q provokon mendimin, i publikuar muajin e kaluar n gazetn franceze Le Monde, nga filozofi dhe aktivisti prominent francez Alain Badiou. Nj mendimtar energjik dhe prplot sarkazm, Badiou bn nj shtes t freskt dhe unike n debatin n rrjedh n Franc. 1. Disa gra dhe burra republikan nj koh nxorrn iden se duhet t propozohet nj ligj me t cilin do t hiqeshin shamit nga flokt e vajzave-nxnse. S pari, t ndalohet shamia npr shkolla. Pastaj, t ndalohet gjithkund, nse sht e mundshme. A dgjova nj ligj? Nj ligj! Presidenti i Republiks ishte aq i kufizuar si politikan sa q ishte i pafundosshm. I votuar n mnyr totalitare nga 82 pr qind t votuesve, duke prfshir edhe t gjith Socialistt, d.m.th. ata nga t cilt nj numr i madh i republikanve t mundshm regrutoheshin, Chirac theksoi: po, nj ligj. Nj ligj kundr vetm disa mijra vajzave t reja t cilat mbajn shamin e lartprmendur mbi flokt e tyre. Ata t paflokt, i ngatrrojn gjrat. Prve ksaj, muslimant! N kt mnyr, edhe njher, sikur dorzimi n Sedan, Petian, Luftn Algjeriane, ligjet e ashpra t Mitterandit kundr puntorve pa letra (dokumenta) punuese, Franca habiti botn. Pas tragjedive, farsa. 4 2. Vrtet, Franca m n fund gjeti nj problem q sht i vlefshm pr veten: shamia q mbulon kokat e disa vajzave. Thuhej se dekadenca sht ndaluar n kt shtet. Invazioni musliman, gjat koh i diagnozuar nga Le Pen dhe i konfirmuar ktyre ditve nga disa intelektual, ka gjetur ndrmjetsuesin e saj. Beteja e Poitiersit ishte nj gj fmijrore, Charles Martel vetm huazoi revole. Por, Chirac, socialistt, feministet dhe intelektualt iluminist q vuajn nga Islamofobia do ta fitojn betejn e shamis. Nga Poitiersi deri t hixhabi, pasoja sht e drejt dhe progresi sht i kosiderueshm. 3. Kauzat grandioze kan nevoj pr argumente t stilit t ri. Pr shembull: hixhabi duhet t ndalohet; ajo sht nj shenj e fuqis mashkullore (babait ose vllait m t madh) ndaj vajzave t reja ose grave. Kshtu q do ti prjashtojm grat q i mbajn ato (shamiat). E thn ndryshe: kto vajza ose gra jan t shtypura. Pr kt shkak ato do t dnohen. sht njjt sikur t thuhet: Kjo grua sht prdhunuar, hidhne n burg. Hixhabi sht aq i rndsishm sa q meriton nj sistem logjik me aksioma t riprtrira. 4. Ose n t kundrt: jan ato q n mnyr t lir duan ta mbajn at shami t mallkuar, ato rebele! Pr kt shkak ato do t dnohen. Nj moment: a e keni fjaln se n fund t fundit ajo nuk sht simbol i shtypjes s mashkullit? Babai ose vllai m i madh nuk ka asgj t bj me t? Ather prej nga erdhi nevoja pr ta ndalur shamin? Problemi i hixhabit sht qart problem fetar. Ato rebele e kan br besimin e tyre t qart.

5. Ose sht shkaku i babait dhe i vllait m t madh, dhe n mnyr feministe hixhabi duhet t rrnjoset, ose sht vet vajza q sht duke qndruar pran besimit t saj, dhe n mnyr laike hixhabi duhet t rrnjoset. Nuk ekziston shami e mir. Pa shami! do kund! Si sht thn, madje edhe jo-muslimant e kan thn, se do kund duhet t dilet pa shami. 6. Veni re mir se babai dhe vllau m i madh i vajzs s hixhabit nuk jan shoqrues tuaj prindor. Shpesh sht sugjeruar, madje edhe deklaruar se babai sht nj punonjs idiotik, nj humbs nga fshati q punon n fabrikn Renault. Nj tip arkaik, por i marr. Vllai i madh shprndan hashash. Nj tip modern por i korruptuar. Shqetsues i paralagjeve. I klasit t rrezikshm. 7. Feja islame ia shton kt gj serioze feve tjera: n Franc ajo sht fe e t varfrve. 8. Paramendoni nj drejtor t nj shkolle t mesme, t pasuar nga nj ekip i inspektorve t armatosur me libra t jurisprudencs: N dyert e shkolls, ata do t kontrollojn nse hixhabt, kippat ose kapat tjera jan t theksuara. Hixhabi, si nj pull e madhe postare e vendosur prapa qafe? Mandej kippa e madhe sa nj monedh euro? uditshm, shum uditshm. E vogla shum leht mund t jet version i theksuar i t madhes. Nj moment, ka shoh ktu? Kujdes! Nj kap koke! Ashtu pra. Kur sht pyetur rreth kapave t koks, Mallarme sht prgjigjur mir: Kushdo q vendos nj gj t tille nuk mund ta heq m. Bota do t merr fund, por jo edhe kapa. Theksimi i prjetsis. 9. Sekularizmi. Nj rregull q nuk ndryshket! Tre ose katr dekada m par, shkollat e mesme ndalonin przierjen e gjinive n nj klas. Pantallonat nuk ishin t lejuara pr vajzat. Kateizmi (form e testimit fetar)

dhe personat fetar ishin t obligueshm. Bashkimi ishte solemn, me djem q mbanin bylyzyk n krah t bardh dhe kollae nn vellot e tyre. Vello e vrtet, jo shami. Dhe do t dshironi q un t mendoj pr hixhabin si krim? At simbol t voness, trazirave, ndrlidhjeve t prkohshme? A duhet q kto zonjusha t cilat knaqshm prziejn t djeshmen me t sotmen, t prjashtohen? ... 10. Pasi jemi n kt tem, a nuk sht biznes religjioni i vrtet masiv? N krahasim me at ku muslimant duken si nj pakic e theksuar? A nuk sht simbol i theksuar i ksaj feje t degraduar q mund ta lexojm npr pantallona, kpuc sporti dhe tishorte: Nike, Chevignon, Lacoste A nuk sht m lir t jesh viktim e mods n shkoll se sa shrbyes i vrtet i Zotit? Nse do t duhej t qllohet m lart pr ta goditur syrin e kaut, do t thoja se dokush e di se ka nevojitet: nj ligj kundr emrave t firmave (markave). Filloja puns Chirac. Le ti ndalojm simbolet e theksuara t Kapitalit, pa kompromise. 11. Ju lutem sqaroni dika pr mua. ka saktsisht e karakterizon racionalitetin e Republikanve dhe feministeve pr at se ka duhet t tregohet nga trupi n vende t ndryshme dhe n kohra t ndryshme, dhe ka nuk duhet? Me sa kuptoj un, kty-re ditve, dhe jo vetm n shkoll, nuk tregohen as gjinjt, as organet seksuale femrore, e as organet mashkullore. A duhet q t mllefosem se kto pjes jan t trhequr nga vshtrimi i t tjerve? A duhet patjetr t respektoj bashkshortt, t dashurit dhe vllezrit m t mdhenj? Para pak kohe, madje edhe ditve t sotme n fshatin ton n Sicili, si dhe gjithkund n bot, t vejat mbanin shami t zeza, orape dhe veshje tjetr t zez. Nuk duhet t jesh e vej e nj terroristi islamik pr ta br at. 5

12. I uditshm sht mllefi i rezervuar nga aq shum gra feministe pr disa vajza q mbajn hixhab. Ata e kan lutur presidentin e mjer Chirac, nj sovjetik n 82 pr qind, pr ti mposhtur ato n emr t Ligjit. Ndrkoh trupi i prostitutave femra gjendet gjithkund. Pornografia m nnmuese shitet gjithkund. Kshillat pr shpalosje seksuale t trupave gjenden npr revistat pr t rinj dit e nat. 13. Nj sqarim i vetm: nj vajz duhet t tregoj se ka ka pr t shitur. Ajo duhet ti tregoj t mirat e saja. Ajo duhet t inicioj se n t ardhmen, qarkullimi i femrave t varura nga modeli gjeneralizues, nuk sht me kmbim t ndaluar. Shum keq pr baballart mjekrrosha dhe vllezrit m t mdhenj! Rroft tregu planetar! Modeli i gjeneralizuar sht modeli i mods m t lart. 14. Merreshte falas se nj e drejt jo e rndsishme e femrs sht se ajo vetm duhet t zhvishet para personit t zgjedhjes s saj. Por jo. sht vitale t sugjerohet zhveshja n do moment. Kushdo q mbulon at q e vendos n treg nuk sht tregtar lojal. 15. Ta argumentojm kt, nj pik shum e uditshme: ligji ndaj hixhabit sht nj ligj i pastr kapitalist. Ai ligj urdhron feminitetin t shpaloset. Me fjal tjera, sht obliguese t ket trup t femrs duke qarkulluar sipas paradigms s tregut. Pr adoleshentet, dmth, qendrn e paketuar t universit t tr subjektiv, ligji ndalon do kthim prapa. 16. Virtualisht dokund haset se velloja sht nj simbol i patolerueshm i kontrollit ndaj seksualitetit femror. Vrtet besoni se seksualiteti femror nuk duhet t kontrollohet n shoqrin ton ktyre ditve? Ky naivitet do ta bnte edhe Foucaultin (fizikant francez) t qesh. Asnjher nuk i sht dhn aq shum kujdes seksualitetit femror, aq shum vmendje detaleve, aq shum 6

kshilla informative, aq shum dallime ndrmjet anve t mira t saja dhe t kqija. Knaqsia sht br nj obligim i keq. Shpalosja universale e pjesve t supozuara knaqsi, sht nj obligim m rigjid se sa imperativi moral i Kantit. Nrmjet tabloidve tan Knaqu, me femrat dhe gjysheve tona t mdha realizohet diktimi Mos u knaq!. Lacan q moti themeloi izomorfizmin. Kontrolli komercial sht m konstant, m i sigurt, m masiv se sa mund t jet ndonj kontroll patriarkal. Qarkullimi i prgjithsuar i prostitucionit sht m i shpejt dhe m i besueshm se sa vijat e varfra t familjeve, kthesat e t cilave mbanin publikun duke qeshur shekuj me radh nga grekt antik deri te Molieri. 17. Nna dhe lavirja. N disa shtete, ligjet reaksionare miratohen n favor t nns dhe kundr lavires. N disa shtete tjera, ligjet progresive miratohen n favor t lavires kundr nns. Edhe m tej ajo sht nj alternativ ndrmjet t dyjave q patjetr duhet t refuzohet. 18. Megjithat, jo vetm sipas ase as, q ka prgjegjsi vetm pr baz neutrale (dmth, n qendr, si n rastin e Franois Bayrou?) por edhe at q pranon t kontestoj. As nna, e as lavirja, kjo sht mjaft patetike. Si sht as lavire, e as e nnshtruar, q thjesht sht absurd: a nuk sht nj lavire n prgjithsi e nnshtruar, dhe at jashtzakonisht shum? N t kaluarn n Franc, ato quheshin les respectueuses (t respektuarat). T nnshtruarat publike, t gjitha. Sa pr t nn (shtruarat), ato ndoshta jan vetm lavire private. 19. Nuk ka tejkalim t saj: mendime se armiku i ktyre ditve sht prona, biznesi, gjrat si jan shpirtrat, por jo besimi. Ajo q duhet t thuhet n vend t ksaj sht se besimi [politik] sht ajo q mungon m

s shumti. Ngritja e fundamentalizmit fetar nuk sht gj tjetr prve nj pasqyre q knaqi perndimort q konsideronin efektet e frikshme t shkatrrimit t mendjeve ndaj t cilav ata kishin pushtet. Dhe sidomos me shkatrrimin e mendimit politik, q perndimort jan prpjekur ta organizojn dokund, ose nn prkrahjen e demokracive t parndsishme ose me prkrahjen e kapshme t parashutistve humanitar. Nn kushte t tilla, sekularizmi, q pranon se sht n shrbim t formave t ndryshme t dituris, nuk sht gj tjetr prve nj sundimi akademik, sipas t cilit pr ta respektuar konkurencn, strvitu sipas normave perndimore dhe bhu armiqsor ndaj do besimi. Ky sht nj sistem akademik pr konsumatort e ftoht, bizneset e buta, pronsit e lira dhe votuesit cinik. 20. Nj person asnjher nuk mund t kaloj n knaqsin e mjaftueshme ndaj progresit feminist njjs. Duke filluar me lirimin e femrs, ditve t sotme feminizmi pohon se liria e fituar sht aq e obligueshme sa q krkon vajzat (dhe asnj djal!) t largohen nga posedimi i faktit t vetm t pjesve t tyre t veshmbathjes. 21. I gjith zhargoni shoqror rreth komuniteteve dhe beteja sa metafizike aq e ashpr pr nxitjen e Republiks kundr komuniteteve, e gjith ajo sht nj pakuptimsi absolute. Lejoni njerzit t jetojn ashtu si duan, ose si munden, t han at q jan msuar ta han, t mbajn fustana, hixhabe, mini-funde, ose kpuc vallzuese, n do koh [...] t fotografojn njri-tjetrin ose t flasin me zhargon prplot ngjyra. Kto lloj t ndryshimeve nuk e kan as zgjerimin m t vogl univerzal. Ato as nuk pengojn mendimin, e as nuk e inicojn at. Madje as nuk ka ndonj shkak pr ti respektuar ose mosrespektuar ato. Ajo q jetat e t tjer-

ve jan pak m t ndryshme-si admirues s teologjis modeste dhe moralitetit zhvendoss jan mosdashs t thuhen sipas Levinasit sht aq e dukshme si nj vzhgim sa q sht pa domethnie. 22. Sa pr faktin e kafshve njerzor q grupohen s bashku sipas prejardhjes s tyre, kjo sht nj pasoj natyrore dhe e pashmangshme e asaj se far jan (shpesh) kushtet me t cilat ballafaqohen emigrantt kur arrijn n Franc. Vetm kushriri ose bashk-fshatari mund tju prshndet. Nj person duhet t jet vrtet i marr pr t theksuar se kinezt duhet t shkojn atje ku jan kinezt. 23. Problemi i vetm rreth ktyre dallimeve kulturore dhe komuniteteve sinqerisht nuk sht vetm ekzistenca e tyre shoqrore, shprehit, puna, familja ose shkolla. sht fakti q emrat e tyre jan t pashpres kur ajo pr t ciln bhet fjal sht e vrteta, qoft ajo e artit, shkencs, dashuris, ose sidomos, politiks. Se jeta ime si nj kafsh njerzore sht e formuar me individualitet, sht ligji i gjrave. Se kategorit e ktij individualiteti pohojn t jen univerzale, dhe kshtu duke marr prsipr seriozitetin e tems, q sht kur gjrat rregullisht bhen shkatrruese. Ajo q sht me rndsi sht ndarja e predikateve. Mund t bj matematik me veshje t brendshme me ngjyr t verdh, ose mund t punoj si nj aktivist pr politika q rrjedhin nga demokracit elektorale. Teorema nuk sht m aq verdh sa sht sllogani nn t cilin ne mblidhemi. E as q pr at shtje sllogani prbhet nga mungesa e bistekave. 24. Thuhet se shkollimi sht rrezikshm i krcnuar nga hixhabet e disa vajzave. Kjo ndjenj hedh dyshim ndaj besimit se e vrteta ka t bj me do gj q sht duke u luajtur atje. N vend t ksaj, hasim opini7

one themelore dhe konservative. A nuk ishin politikant dhe intelektualt q deklaruan se shkollimi ekziston s pari vetm pr ti strvitur qytetart? far programi i errt. N kohrat tona, qytetari sht nj i ndijshm i idht q nga sistemi politik merr do paraqitje nga e cila e vrteta sht thjesht e prjashtuar. 25. A nuk duhet t jemi t preokupuar edhe n vende t larta dhe t ulta se numri i vajzave me prejardhje algjeriane, marokane dhe tuniziane, me paraqitjet e tyre, dhe t prcaktuara pr pun, prbn nj numr t disa kinezve, t cilt nuk jan m pak t ngjitur n univerzin familjar, klas e rrezikshme e trurit? Ditve t sotme sht e nevojshme shum (vet) rrefuzim pr ta br at. Dhe shum leht mund t del se Chirac, Ligji i Sovjetikve, t prfundoj zhurmshm duke prjashtuar nxns t shklqyeshm. 26. Knaqje pa barriera. Kjo moto e oroditur nga viti 1968 asnjher nuk e nisi motorin e dituris me nj shpejtsi t madhe. Nj doz e konsiderusehme e ashprsis vullnetare, shkaku m i thell pr t ciln ka qen e njohur q nga koha e Freudit, nuk sht e jashtme pr tokn e msimit. Nga ajo, s paku disa fragmente t s vrtets efektive jan paraqitur. Aq shum sa q shamia e koks mund t del se sht e dobishme. Kur patriotizmi, alkooli i fuqishm i paprvojs, n trsi sht duke munguar, do lloj i deajizmit, madje edhe lloji i lir, sht i mirseardhur-s paku pr ata q supozojn se objekti i shkollimit ka t bj pak me trajnimin e qytetarve konsumator. 27. N t vrtetn e faktit, Ligji i Shamis shpreh nj gj, dhe vetm nj gj: frikn. Perndimort n prgjithsi, francezt n veanti, jan duke u dridhur, shum t friksuar. ka shohin ata pr tu friksuar? Barbar, si doher. Ata nga brenda, dmth paralagjsit e rinj ata pa, dmth terrorist is8

lamik. Pse jan ata t friksuar? Pr shkak se ata jan fajtor, por pohojn se jan t pafajshm. Ata jan fajtor pr shkak t refuzimit dhe prpjekjes pr t shkatrruar prej viteve t 80-ta do lloj t politiks emancipuese, do form revolucionare t Arsyes, dhe do pohim t vrtet t ndonj sendi tjetr. Fajtor pr pushtimin e privilegjeve t tyre mizore. Fajtor q jan fmij t mdhenj duke luajtur me lojrat e tyre t ndryshme. Po, vrtet, n nj fmijri t gjat, ata jan detyruar t plaken. Pr kt shkak ata friksohen nga do gj q sht m pak plak se ata. Nj grua plak e palvizshme, pr shembull. 28. Por sidomos, perndimort n prgjithsi dhe francezt n veanti, kan frik nga vdekja. Ata m nuk kan mundsi t imagjinojn se si nj ide mund t jet nj gj pr t ciln ia vlen t rrezikohet. Vdekje zero sht dshira e tyre m e rndsishme. Ata shohin miliona njerz npr bot, t cilt, pr ata, nuk ka arsye t ekzistoj frika pr vdekjen. Dhe ndrmjet tyre, shumica vdesin n emr t ides gati do dit. Pr t civilizuarin ky sht burimi i sensit m intim t terrorit. 29-30. Por them se ky mim i tmerrshm s pari sht i paguar nga shkatrrimi i hollsishm i t gjitha formave t racionalitetit politik nga dominuesit e Perndimit. Ky veprim ka ardhur vetm nprmjet shumics s involvimit intelektual dhe popullor, sidomos n Franc. Dshirove t likuidosh ashpr iden e revolucionit sa m thell nga memoria e tij? Dshirove t rrnjosish gjith prdorimin, madje edhe at alegorik, t fjals puntor? Mos u anko pr rezultatet. Shtrngoi dhmbt dhe vraje t varfrin. Ose le ta vrasin at shokt e tu amerikan. 31. I kemi luftrat q i meritojm. N kt bot q sht nn anestezion t friks, gangstert e mdhenj pa mshir bombar-

dojn shtetet t dobsuar nga gjaku. Gangstert e mesm ushtrojn vrasjet e atyre q i shqetsojn ata. Vrtet jan kriminelt e vegjl q miratojn ligje kundr hixhabit. 32. Ata do t thon se sht m pak serioze. Pr t qen t sigurt: ajo sht m pak serioze. Para Tribunalit t fundit t Historis, ne do t marrim (fitojm) rrethana t arsyeshme: Si nj specialist i modelimit t flokve, ai luajti vetm nj rol t vogl n

skandal. Alain Badiou Le Monde, 22 shkurt, 2004 Alain Badiou sht nj nga filozoft udhheqs francez dhe kryeson Departamentin Filozofik t normales Ecole n Paris. Sferat e tij t hulumtimit filozofik prfshijn matematikn, estetikn, mendim politik dhe teori psikoanalitike.
Alain Badiou Prktheu: Xh.Aliu 23.4.2004

Vall do humb Iraku midis pshpritjes s dijetarve dhe heshtjes s kryetarve?

E dgjoja hutben e dits s xhuma nga Mesxhidul-Harami, t ciln hutbe e mbante Suud Shurejmi,*** i cili arriti t ma trhjek vmendjen n hutben e tij, pasi q ishte duke folur pr fatkeqsit q kishin ndodhur dhe ndodhin n Irak, para syve dhe veshve t mbar bots, kjo bot e cila nuk lviz aspak kur viktima jan muslimant. Shejh Shurejmi foli qart pr krimet amerikane kundr arabve dhe muslimanve, qoft n Palestin ose n Irak dhe arriti q ta gjen smundjen dhe ta paraqes xhihadin si shrim. Ajo q m trhoqi vmendjen n hutben e shejhut ishte biseda e qart dhe me ndikim, bised t ciln nuk e gjeja te shum dijetar, edhe prkundr vshtirsive dhe rreziqeve npr t cilat sht duke kaluar bota jon islame. N kto raste ata i gjej sikur jan dy pole t cilat nuk takohen, edhe prskaj rndsis q ka roli i tyre n kto shtje dhe popujt islam presin me padurim qndrimin e tyre. Biseda e ktij shejhut m shtyri t bhem optimist, ndoshta ky rol srish i kthehet dijetarve tan e t fillojn ta luajn rolin e tyre fuqishm, pasiq ata jan nj pjes e ksaj bote, madje pjesa m e rndsishme n te. Nj grup tjetr i dijetarve tan kan trajtuar kt ndodhi t dhimbshme dhe kan shprehur mendimin e vet, jan munduar t ngjallin ambicjet e muslimanve t bots q ta kryejn detyrn e tyre si duhet dhe ashtu si i ka urdhruar All-llahu, subhanehu ve teala. Shejh Selman el-Avde, pati sukses, sipas mendimit tim, kur i thirri muslimant e Ameriks q mos ta votojn Xhorxh Bushin, pasi q qndrimet e tija jan kundr arabve dhe muslimanve. Kjo thirrje pa mar parasysh a do ti jep frytet e veta ose jo, do t mbetet nj sinjal i fuqishm drejt asaj q duhet ta bj muslimani prball armikut, madje edhe 9

vetm me refuzimin e asaj q e beson si t kot dhe bojkoti i saj n t gjitha format, pasiq kjo sht ajo q m s paku mund ta bjm n kto raste. Nj grumbull i dijetarve n vendet islame publikuan qndrimet e tyre, n mnyr individuale ose kolektive dhe krkuan nga qeveritart q t lvizin pr ti shptuar irakient nga vrasja, shtetrethimi, shkatrrimi dhe foln pr qndrimet turpruese t amerikanve n vendet arabe dhe islame, mirpo t gjitha kto fjal t cilat i dgjuam, jan nn nivelin e krkuar, pr nj shkak shum t thjesht: nuk kan ndikuar sa duhet, aq sa ti bj qeveritart ose nj pjes t popullit arab t lviz fuqishm pr ta realizuar detyrn e vet n kto ndodhi. Ndoshta shkaku i tr ksaj sht se ata dijetar q kan folur konsiderohen pakic n mesin e atyre q e quajtn vehten dijetar n botn ton islame, sepse shumica e tyre akoma n heshtje i prcjell ndodhit, sikurse nuk kan t bjn me te. Ata q kan folur e kan thn fjaln e tyre n qetsi, ndoshta gjendja e vshtir n botn e tyre i ka shtyr q ta llogarisin do fjal q e thon, nga frika se mos ti godet ndonj e keqe e madhe, kshtu mendoj, edhe pse roli i dijetarve sht dashur t mos jet kshtu Kur okupohen tokat e muslimanve, kur okupatori i vret muslimant, ua shkatrron vendin, kur ky okupator u krcnohet edhe shteteve tjera arabe, qndrimi i dijetarve duhet t jet n nivelin e ndodhis. Kisha dshir t kisha dgjuar prej ktyre dijetarve thirrje t qart drejtuar popullit q t qndrojn me vllezrit e tyre me sa forc q kan, tu ofrojn do gj, duke i unifikuar t gjitha qndrimet. Kisha dshir t kisha dgjuar fetvat e dijetarve t qarta q ia obligojn secilit musliman q t flijoj aq sa ka mundsi, qoft nga pasuria, shpirti, ose qndrimi, n prkrahje t vllezrve t tyre 10

n Irak dhe Palestin, pa marr parasysh sa sht ky qndrim konform me sjelljet e qeveritarve. Disa qeveritar arab si duket jetojn n nj planet tjetr, sikurse kto ndodhi nuk u interesojn atyre, madje sikur tr popujt e rajonit dhe qndrimet e tyre publike nuk i shtyn t veprojn di pr kto popuj. Pr tr kt q thash popujt e rajonit nuk presin m prej tyre gj dhe ata m nuk mendojn t bjn gj. ifutt dhe amerikant u krcnohen publikisht disa vendeve arabe. Nse arrijn ti realizojn kto krcnime, shum kryetar arab nuk do t ken mundsi t vazhdojn n kt gjendje q jan tani. Njeriu mbetet n mdyshje me reagimet nga ajo q dgjon dhe pyet: a nuk i shtyn kjo ta ndryshojn qndrimin e tyre? A nuk i shtyn kjo ti afrohen popullit t tyre? Interesi sht tani q tu ndihmojm ktyre luftarve irakian, sepse vetm ata jan ata q do ti shtyjn amerikant t mendojn gjat para se ta sulmojn nj vend tjetr arab. Heshtja t ciln e zbatojn disa qeveritar nuk do tu bj dobi gjat koh. Reagimet dhe qortimet e qeshura, t cilat tani nuk i dgjojm, edhe ato nuk do t ofrojn zgjidhje pr krizat e arabve. Vetm qndrimet serioze do ti shptojn qeveritart arab dhe popujt e tyre nga kurthet q i prgaditen ktij rajoni. Amerikant pr momentin bjn akcionet kriminele t mdha n Irak, para syve dhe veshve t bots. N t kaluarn krkonim nga Amerika q t jet e drejt n qndrimet e veta kundrejt palestinezve, ta kushtzon Izraelin q t ndalet nga politika kriminale q e zbaton n Palestin, mirpo sot ne shohim se vet veprimet e Ameriks jan sikur t Izraelit dhe sht e pamundshme t bjm dallim mes ktyre veprimeve n Irak dhe atyre n Palestin. T gjitha kto buroj-

n nga nj burim. Shtatqind t vrar dhe m shum se nj mij t lnduar vetm n Feluxh. Granatimi me aeroplan ushtarak t komplekseve pr banim, synimi i civilve, burra, gra dhe fmij, shkatrrimi i shtpive mbi kokat e pronarve t vet, pengimi i arritjes s ndihmave medicinale dhe humanitare, m shum se kjo, okupimi i varrezave q mos t mund t varrosen t vdekurit, rrnimi i xhamiave mbi kokat e namazlive. A bn sionizmi dika tjetr n Palestin?! Amerikant e bjn kt n m shum se nj qytet n Irak, i prdorin bombat jokonvencionale pr t vrar civil t pafajshm, kurse edhe m tej thon se ata kan ardhur pr lirin e plot t irakienve. Ai q i dgjon deklaratat e qeveritarve amerikan, qoft n Washington ose n Irak, e kaplon t vjellurit, edhe nuk e di se si mendojn kta njerz, a mendojn vall se dikush u beson?! Ose ata e nnmojn secilin?! Ata akoma thon se rezistuesit jan nj pakic dhe sipas tyre nuk paraqesin mbar popullin irakien, por kta njerz, para se gjithash, nuk e dojn lirin, pr t ciln kan ardhur amerikant. Kta sikur nuk kan par se shumica e irakienve dhe nga t gjitha shtresat e tyre jan rezistues dhe mu ata jan ata q flijojn shpirtin e tyre pr kt rezistenc dhe se ata e refuzojn kt liri t supozuar, t ciln e pretendojn amerikant. Nuk e di si nuk u vjen turp ktyre njerzve nga vetveteja, kur i veprojn kto krime, ngulfatjeje dhe mposhtjeje n Irak?! Gazeta q i kritikon mbyllet, gazetart q i prcjellin

t vrtetat q nodhin n Irak vriten. Qytetet granatohen me aeroplana, shtpiat rrnohen mbi kokat e pronarve t tyre, demonstruesit n mnyr paqsore vriten me plumba, edhe prkundr tr ksaj amerikant insistojn se ata kan ardhur pr t sjellur lirimin e Irakut, pr ta br ate oaz t liris dhe shembull t cilin do ta pasojn arabt. Sidoqoft, le t thojn okupatort ka t dshirojn, kjo sht pun e tyre, pasiq ata e krkojn interesin e tyre, mirpo ajo q na intereson neve s pari sht ajo q e thon irakiant dhe s dyti arabt. Ajo q na gzon sht bashkimi i irakianve dhe qndrimi i tyre unanimisht kundr okupimit. Ajo q na gzon edhe m shum sht krenaria t ciln e kemi dgjuar n kushtet e banorve t Feluxhs pr ta ndalur luftn dhe insistimi i Sadrit pr t dalur okupatort nga Iraku, si kusht pr tu ndalur rezistenca. Kisha dashur q t gjith dijetart e Irakut, sunnit dhe shiit t dalin kundr okupimit dhe ti thrrasin t gjith n rezistenc, ndoshta e bjn kt, sepse okupatori nuk ua don t mirn atyre. Dijetart musliman akoma flasin me pshpritje, kurse qeveritart sikurse e kan zakon heshtin, vetm irakiant jan duke e luajtur rolin e tyre sipas mundsis q kan pr ta mbrojtur vehten e tyre. Pshpritja dhe heshtja nuk bjn dobi n planin afatgjat, e nse humb Iraku kan humbur edhe tjert, ndoshta e kuptojn kt realitet para se t skadon afati.

Muhamed Ali El-Herfi Akademik dhe publicist saudian. Prktheu: Bekir Halimi Marr nga: islammemo.cc Shnim i redaksis: ka pr qllim hutben e Suud Shurejmi publikuar m par edhe n AlbIslam.Com 30.4.2004

11

Turpi amerikan n burgun Ebu Garib

Nj pamje ka fuqin e vettims edhe n kt shekull tonin, shekullin e medias me mjete t llojllojshme dhe hapsir t gjr, t cilat na ofrojn lajme t rregullta gjat njzetekatr orve n dit. Fotografia e t burgosurit irakian n burgun Ebu Garib (n perndim t Bagdadit), i cili sht i detyruar t qndroj mbi nj sanduk, i lidhur me tela t rryms, i veshur me rroba t kju klus klanit (sekte rasiste amerikane). Kjo fotografi paraqet m shum se turprim pr administratn amerikane. Kjo pamje dhe shum pamje tjera t t burgosurve irakian t xhveshur paraqet shkelje t t drejtave dhe nnmim nga amerikant q i kan burgosur. Zgjon do dyshim t errt mbi qllimet e shteteve t bashkuara n Irak dhe paraqet mobilizuesin m aktiv n rekrutimin e forcave t rezistencs brenda dhe jasht Irakut. Nuk sht vetm nj gabim trashanik i Sh.B.A-ve, sepse ajo lajmron akumulim n nivel t plot dhe t ri t friks dhe rezikut n Irak dhe brenda shum muslimanve anemban bots. Ndodhit e burgut Ebu Garib hapin nj kapitull t turpshm t sjelljes s keqe amerikane ndaj t burgosurve, sikurse edhe shkaktoi kritika ndrkombtare. Disa fotografi t numruara q u paraqitn n ekranet televizive n Amerik, mbrmjen e t enjts, t cilat tani rishikohen n mbar botn, sjell argument detal para bots arabe dhe islame pr rnien dhe orodin seksuale n perndim. Pasi q imoraliteti n prgjithsi n Irak konsiderohet nnmim n sho12 qrit sikur Iraku, kto fotografi dhe pretendimet e prdhunimit do t veprojn prforcimin dhe personifikimin e ndikimeve t kqia t lufts dhe kolonializimit amerikan. Ajo q shtjet i keqson edhe m shum dhe tregon se kjo nuk sht nj ndodhi e rastsishme, deklarat e ushtris amerikane n muajin e kaluar pr degradimin e 17 ushtarve n mesin e tyre ka patur edhe kolonel, pr shkak t keqtrajtimit t t burgosurve. Njri prej tyre q gjindet n gjykat ushtarake, i cili quhet Ivan Fredrik, i cili sht rezervist dhe vepron si prgjegjs burgjesh n jetn e tij civile, ai n programin "60 minuta" t kanalit CBS ka deklaruar se prgaditja n burgjet irakiane sht e keqe dhe administrimi i dobt. Pasi q atje ka polic t strvitur vetm pr shtje administrative, kurse prej tyre krkohet t luajn rolin e policis ushtarake. Disa t tjer, nga sektori privat, q i ka marr me qira pentagoni, i kan angazhuar pr ti marr n pyetje, pasiq ata nuk u nnshtrohen ligjeve ushtarake ose civile. Ai tregon se edhe para se t prhapen fotografit e burgut Ebu Garib, ka patur nj anket e cila meriton t respektohet ku 71% e irakianve i konsiderojn forcat aleate si forca okupatore, kurse 60% e tyre krkojn trhjekje t menjhershme t Sh.B.A.- ve dhe aleatve t tyre nga Iraku. Deficiti q e goditi prqindjen e atyre q besonin n qllimet e mira (t pretenduara nga SHBA) nuk do t prmirsohet, pa marr parasysh sa do t jen gjithprfshirse veprimet q do ti ndrmarrin udhheqsit amerikan pr t d-

nuar gardiant e burgut Ebu Garib. Ushtria amerikane ka vendosur arm vrasse n dorn e armiqve t vet. Ai kapet pr krnden e dobt pr t larguar dyshimet duke i krahasuar kto keqtrajtime t neveritshme me ato q i ka br pushteti i Sadam Husejnit. sht shum e qlluar q t krkohet nga Sh.B.A.-t dhe Britania nivel i lart i sjelljes, sepse vetm kjo ndoshta ua arsyeton luftn

n Irak. Ndoshta pr ndodhit e Ebu Garibit dshmon edhe kndvshtrimi i Xhon Stjuart Mill (filozof dhe shkrimtar britanez i njohur, ka jetuar m 1806-1873) sipas t cilit shoqrit e civilizuara u dorzohen armiqve t shtypur m hert, kur ta humbin forcn morale. Ky ka trhjekur vrejtjen duke thn: "Nse shtja sht kshtu sa ma shpejt merr vendimin pr trhjekje aq ma mir sht pr te".

Marr nga: "The Guardian", 1, maj, 2004 Prktheu: B. H. http://guardian.co.uk/Iraq/Story/0,2763,1207484,00.html 7.5.2004

Islami trheqs pr nj numr t madh t britanezve t dalluar

Sipas gazets britanike Sunday Times mbi 14.000 britanez kan prqafuar islamin. Duke cituar studimin e par autoritativ t fenomenit, gazeta ka thn q ata kan vepruar kshtu pasi kan qen t paknaqur me vlerat perndimore. Disa britanez t dallluar si pronar tokash, njerz me fam dhe fmij t figurave m t dalluara t establishmentit kan pranuar islamin. Gjrsia e ktij konvertimi sht inkurajues pr lidert musliman t cilt jan t bindur se konvertimi i figurave t njohura do t ndihmoj pr t mbrojtur komunitetin e njollosur me etiketime t terrorizmit dhe fundamentalizmit. Zeki Badaui, kryetari i Imamve t kshillit t xhamiave, ka thn: Komuniteti ka qen i vn n shnjestr pa t drejt dhe kto zhvillime e inkurajojn at n kt koh t vshtir. Ndr t tjerash, Muslim Council of Britan i ka dhn postin e kryetarit n nj sektor t saj, Joe Ahmed Dobson, t birit t Frank Dobson, ish-sekretar e Labor-ve t shndetit. Studimi i Yahya (ish Jonathan) Birt, i biri i Lord Birt, ish-drejtor i BBC-s, sjell t dhnat m t besueshme n kt tem tepr t ndieshme; kalimin e t krishterve n Islaml. Ai pas studimit t kryer ka nxjerr prfundimin se numri i britanezve t konvertuar n islam sht tani 14.200 vet. Birt, i cili sht diplomuar n Oxford University sht n rradht e Young British Muslims. Besimi ka hyr thell n establishment. Kt jav sht publikuar se mbesa e madhe e nj kryeministri britanik sht konvertuar. Emma Clark, trashgimtare e kryeministrit liberal Herbert Asquith, q udhhoqi me Britanin n kohn e Lufts s Par 13

botrore. Clark e cila ka ndihmuar t ndrtohet nj erdhe islamike pr Princin e Uellsit n Highgrove, n shtpin e tij n Glocestreshire, tani sht duke ndihmuar t ndrtoj nj kopsht t till pr nj xhami n Uorking, Surrey n an t nj parkingu. Charles Le Gai Eaton, nj ish-diplomat i Foreign Office ka thn: un kam marr shum letra nga njerz t cilt jan vendosur t qndrojn mnjan nga standartet e bastardhuara t krishterimit bashkkohor dhe ata jan duk par nj fe e cila nuk kompromentohet shum me botn moderne. Ka t tjer q jan konvertuar nga dashuria dhe martesa. Kristiane Barker, nj ishmike e Imran Khan (lojtar i njohur i kriketit)

ka thn se islami i sht prezantuar nga ana e tij. Ajo nuk e ka br publike deri tani konvertimin n islam nga frika se kjo gj do ket efekt n punn e saj. T tjert jan edhe m shum t friksuar. Earli i Yarborough, 40 vje, i cili ka n pronsi 28.000 hektar tok n Lincolnshire ka refuzuar t tregoj ndonj gj pr fen e tij. Faktet m t freskta q kan ardhur rrishtazi dshmojn se islami edhe formalisht sht i pranueshm n zemr t establishmentit. Mbretresha ka aprovuar disa rregulla pr ti lejuar stafit musliman n Buckingham Pallace nj pushim q t mund ata t marrin pjes n t falurit t Xhumas n xhami, nj antar i stafit n departamentin e Financave sht i pari q ka prfituar prej ksaj.
Marr nga: islamweb. net Prktheu: Amar Ardit Kraja 14.5.2004

14

Artikuj
Lufta me mrzin
Mrzia sht nj fenomen kurreshtar; nga njra an shkakton kaos n shoqri, duke nxitur t kqija fizike dhe shoqrore. Shum akademik dhe shkenctar mrzin e kan lidhur, prve problemeve tjera, me krimin, bixhozin, prdorimin e drogs dhe me sistemet e dobta imune. Nga ana tjetr, shum njerz pr mrzin mendojn se sht shenj e kohve dhe thjesht nj fakt i jets q nuk sht edhe aq serioz. Mrzia shkakton t ndjehemi aq t painteresuar, aq t rrafsht dhe letargjik sa q ndjehemi se nuk bjm asgj. Dhe prderisa mrzia nuk mund t jet aq seriozisht destruktive sa disa njerz besojn nse nuk kombinohet me probleme tjera si sht depresioni, drogat, etj megjithat sht e vrtet se mrzia sht nj fenomen real dhe shum i shprndar, sidomos tek t rinjt. N fjal, ekzistojn disa studime, q tregojn se gati dokush ditve t sotme mund t prjetoj mrzin n nj moment ose n tjetr, n ndonj shkall t ndryshme. Askush, prshembull, nuk mund ta bj rutinn e njjt, duke i prsritur gjrat e njjta, me interes dhe entuziazm t pafund. Pr kt shkak, mrzia sht e tolerueshme prderisa e lejojm t vazhdoj dhe ta bartim zgjedhjen e saj, q na bn t humbim interesimin. Madje edhe nse na del nga kontrolli koh pas kohe, mrzia nuk sht e vshtir t tejkalohet n t shumtn e rasteve nse e kuptojm natyrn e saj, shkaqet kryesore t saj, dhe ia dalim t mbajm sjelljen e prshtatshme. Sjellja jon sht e rndsishme pr shkak se, n esenc, mrzia sht gjendje pasive e mendjes. Mrzia ka tendenc t ndryshoj pamjen ton t jets. Ndonjher ajo mund t na e turbulloj botn, ndrsa ndonjher e lejojm at t krijoj ambient t stagnimit, duke e humbur fokusin dhe brengn pr vet kohn. Ne nuk mund t bjm m dallimin e t kaluars, t tashmes dhe t ardhmes; dhe koha bhet nj rrjedh e vazhdueshme q nuk ka fillim e as fund. Prve ksaj, ndonjher, ne thjesht nuk e dshirojm at q e bjm dhe ndjehemi t dobt, duke mos ditur se ka t bjm. Pr fat t mir, n shum situata, mrzia mund t shihet si qarje pr ndryshim, munges e sfidave, dhe sht shenj se ne duhet t ndrprejm at gjendje dhe t kthjellemi. Nj shkak pr mrzin sht krkimi pafund i knaqsis, madje edhe pse knaqsia nuk mund t jet e pafund. Shoqria moraliste n t ciln jetojm na ikurajon t besojm se sa m shum sht aq m mir. Si rezultat i ksaj, ne vuajm nga mbi-stimulimi njjt sikur prsonat e varur q zhvillojn toleranc dhe kan nevoj pr sasi m t mdha t drogs, pr t arritur efektin e njjt edhe ne njjt kemi zhvilluar toleranc pr gjrat interesante. Si fajtor kryesor pr kt nuk sht udi se jan televizori dhe radioja. Ne jemi zn kurth n nj cikl t vazhdueshm t mrzis, risive, 15

mrzis m t madhe, argtimit m t madh, e kshtu me radh. Edhe nj shkak pr mrzin sht mungesa e prcaktimit. Pr ne sht shum vshtir t prcaktohemi trsisht pr periudha m t gjata. Ne pjesrisht prcaktohemi vetm pr disa gjra dhe, ngadal humbim motivimin dhe, si rrjedhoj, prfundojm t fokusuar n vetveten. E vrteta sht se mrzia dhe vetiakja jan intimisht t lidhura njra me tjetrn. Megjithat, nj ila i mir pr mrzin sht q ne t ri-fokusohemi dhe t dalim nga vetvetja dhe nga gjendja e vet-absorbuar e mendjes, duke u involvuar n ndihmn e t tjerve. Mrzia nuk sht pasoj e rrethanave t

kqija. Ajo sht nj problem i shpirtit, q rezulton nga mbi-stimulimi dhe nn-prcaktimi. Jeta asnjher nuk sht e mrzitshme nse i prcaktohemi dhe dedikohemi Allahut 100 pr qind, do dit. Ajo sht nj sfid shpirtrore dhe emocionale pr t mbetur i fokusuar n lutjet e prditshme dhe pr t krkuar mnyra t reja pr ta knaqur Allahun m sinqeritet t plot. Me do iniciativ pozitive ne ia dalim ta largojm mrzin nga jeta me vepra t mira, ne e vendosim veten m lart pr fitimin e kutis me ar, Ahiretin q sht vend ku mrzia nuk duhet t tejkalohet pr shkak se ajo m nuk ekziston.
Hassen Haidi Marr nga: revista Al Jummah Prktheu: Xh.A. 23.4.2004

Kush sht Krijuesi?

Kush sht Krijuesi? A mund t jet materia? All-llahu nuk ka marr pr veten kurrfar fmij (as nga engjjt, e as nga njerzit), nuk ka me T ndonj zot tjetr, pse (sikur t kishte zot tjetr), ather secili zot do t veohej me at q ka krijuar, dhe do t dominonte njri mbi tjetrin! (Muminun: 91) ---Nj pyetje shum e njohur e ateistve sht: Pasi ekzistimi i gjrave t prkohshme krkon ekzistimin e shkakut t prhershm, ather pse ai shkak t jet Zoti i fes? Pse nuk mund q materia t jet e prhershme dhe pr kt shkak t mos ket 16 nevoj pr krijues t jashtm? N baz t Islamit por n t njjtn koh n baza racionale, do t argumentoja se atributi i t prhershmes nxjerr atribute tjera, q materia nuk i ka dhe nuk mund ti ket, dhe sipas ksaj nuk mund t luaj rolin e shkakut t prhershm dhe final t gjrave t prkohshme. Teologt musliman, thon se prhershmria e ekzistencs logjikisht nnkupton prjetsin. Kjo sht e vrtet pr shkak se, nse dika sht e prhershme, ather ekzistimi nuk varet nga asgj jasht tij. Nse kjo sht ashtu, ather asnjher nuk mund t vdes, pr shkak se vetm gjrat

q vdesin humbin disa kushte t jashtme nga t cilat mvaren ata dhe ekzistenca e tyre. Nse shkaku i prhershm i gjrave t prkohshme sht e prhershmja dhe e prjetshmja, ather p shkak t nevojs duhet t jet i vet-varur, Kajjum dhe Gani (qayyoom dhe ghanee) A mund t ket m shum se nj krijues t till? Kurani na tregon se ajo sht e pamundur: All-llahu nuk ka marr pr veten kurrfar fmij (as nga engjjt, e as nga njerzit), nuk ka me T ndonj zot tjetr, pse (sikur t kishte zot tjetr), ather secili zot do t veohej me at q ka krijuar, dhe do t dominonte njri mbi tjetrin! (Muminun: 91) Ky argument Kuranor nga disa teolog musliman sht parafrazuar n nj mnyr prafrsisht t ktill: Supozimi se ekzistojn disa zotra prve nj Zoti t vrtet, on n pasoja t gabuara, dhe pr kt shkak ajo sht e gabuar. Nse ekziston m shum se nj zot, ather: (a) nse do detaj i do gjje n bot sht rezultat i veprimit t njrit prej atyre zotrave, ajo n t njjtn koh nuk mund t jet rezultat i veprimit t nj zoti tjetr. Por nse (b) disa gjra n bot jan krijuar nga disa zotra, dhe disa t tjera nga disa zotra tjer, ather secili zot do t kishte pushtet t pavarur mbi gjn q e ka krijuar, q do t thot se asgj n botn e tij nuk mund, t ndikohet nga do gj jasht saj. Por kjo bie n kundrshtim me unitetin dhe pavarsin n bot. Dhe nse kjo sht e pamundur, ather (c) disa zotra do t tejkalojn t tjert, dhe nse kjo ndodh ather ata t cilt jan t mposhtur, nuk mund t jen zotra t vrtet. Pr kt shkak nuk mund t ket m shum se nj krijues. Si mund t krijoj ky krijues? Pasi ai sht i vet-varur, nuk mund t thuhet se Ai varet

nga ndonj gj tjetr jasht Tij n fardo veprimi, dhe nuk mund t thuhet se Ai prodhon efektet e Tij n mnyr t njjt si shkaqet natyrore. Por nse Ai nuk sht shkak natyror, ather Ai patjetr sht agjent prcaktues. [vendim-marrs]. Dhe pasi qllimi prfshin dituri, dhe se dituria dhe qllimi prfshijn jet, ai patjetr sht qenie e gjall. Pasi ai sht qenie e prhershme dhe e prjetshme, t gjitha atributet e tij duhet t reflektojn kt cilsi dhe pr kt shkak ai nuk duhet t jet vetm i dijshm, por i gjithdijshm, jo vetm i fuqishm, por i gjithfuqishm, etj. Pasi q asnj materie n asnj form nuk mund t jep prgjigjn e ktyre atributeve, dhe pasiq t gjitha kto atribute jan t prfshira nga dy atributet e t prhershmes dhe prjetshmes, asnj form e materies nuk mund t jet e prhershme ose e prjetshme, kshtu q asnj materie n asnj form nuk mund t luaj rolin e shkakut t prhershm. Kjo sasi e atributeve q krijuesi i prhershm dhe i prjetshm duhet ti ket mjafton, ma merr mendja, pr t treguar se ajo nuk mund t jet materia. Por, ky prfundim mund t konfirmohet edhe m tutje me pohimet e shkencs moderne rreth natyrs s materies. Pse Ai duhet t jet Zoti i Islamit? Disa mund t thon, Pasi q ky zot sht Zot personal dhe i gjall, dhe se Ai i ka atributet q ju i prmendt, pse Ai duhet t jet Zoti i Islamit dhe pse jo, t themi, Zoti krishter ose hebre? Zoti i Islamit sht Zoti i t gjith profetve t vrtet nga Ademi, alejhis-selam, Musa, alejhis-selam, Isa, alejhisselam, dhe Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Por sht pohim themelor i fes me t ciln Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sellem, erdhi, q fet tjera paraprake (duke prfshir edhe krishterizmin dhe judaizmin) 17

nuk e mbajtn n formn e vrtet [pastr] sipas t cils kta pejgamber flisnin, por e kan ndryshuar dhe turbulluar at. Feja e vetme, libri i t cils ka marr prsipr t ruhet nga rregullime [ndryshime] t tilla sht feja e pejgamberit t fundit t Zotit, me emrin Muhammed, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Kjo nuk do t thot se do gj n kto fe sht e gabuar ose e keqe. Jo! Ka shum gjra n to q jan t mira dhe t vrteta; jan vetm ato elemente q bijn n kundrshtim me Islamin q jan t gabuara ose t kqija. Por edhe nse ato pastrohen nga t gjitha gjrat q nuk jan n prputhje me Islamin, ato edhe m tej do t ishin m pak t prsosura se Islami, sidomos n konceptet e tyre pr Zotin, dhe pr kt shkak nuk jan t prshtatshme pr t qen religjione univerzale. Pasi e thash kt, me lejoni t jap nj shembull t nj besimi jo-islamik, t ciln Kurani e konsideron blasfemi t marr kundrejt Zotit; pohimi se Ai ka fmij. N kohn e Muhammedit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, disa prej arabve kan besuar se melaiket ishin vajzat e Zotit, ndrsa disa krishter kan besuar se Isa, alejhis-selam, ishte djali i Zotit, ndrsa disa hebrenj kan besuar se Ezra ishte djali i Zotit. Kurani, si ka dhn argumente se sht e pamundur ekzistimi i zotrave tjer prve nj Zoti t vrtet, ai poashtu ka dhn argumente elaboruese pr t treguar se sht e pamundur q Ai t ket fmij, qoft mashkull, ose femr. Nse Krijuesi sht nj dhe i vet-varur, ather Ai poashtu sht unik, ahad, Asnj send nuk sht si Ai (Shura: 11), mirpo nse sht ashtu ather, As s'ka lindur k, as nuk sht i lindur.(Ihlas: 3), e si do t ket Ai fmij kur nuk pati bashkshorte? do send e krijoi Ai. (Enam: 101) Kurani ktu thot q pohimi se Zoti ka 18

fmij bie n kundshtim me faktet (e njohura nga ata q e bjn kt pohim) se Ai sht Krijuesi i do gjje, se Ai sht i vetvarur, dhe se Ai nuk ka bashkshorte. Tani, pasi q ai sht Krijuesi i do gjje, kjo nevoj prfshin edhe at pr t cilin thuhet se sht fmija i Tij. Por, nse ky sht i krijuar nga Ai, ather ky nuk mund t jet fmija i Tij; ky sht nj nga krijesat e Tij. Nj person nuk mund t krijoj nj fmij; ai e lind at. Nse thuhet dhe insistohet q fmija lindet dhe nuk krijohet nga Zoti, kjo i sjell kto pasoja t gabuara: 1. Fmija i krijuar duhet t jet i natyrs s njjt me babain e tij, e n kt rast Zoti nuk do t ishte unik dhe nj. 2. Zoti nuk do t ishte krijuesi i do gjje. 3. Zoti do duhej t kishte bashkshorte, e cila kuptohet, duhej t jet e natyrs s njjt si sht Ai, ndryshe ata nuk mund t lindin asgj. 4. N kt rast numri i qenieve t cilat jan t natyrs s njjt me Zotin do t rriteshte n tre. 5. Nse fmija lindet, ather ai nuk mund t jet i prhershm, domethn ai nuk mund t jet i natyrs s njjt me babain e tij. 6. Pr kt shkak ai patjetr sht i prkohshm; por n kt rast, ai duhet t ket krijues. Por nse Zoti, q sht babai i tij, nuk mund n t njjtn koh t jet krijuesi i tij, ather patjetr duhet t jet krijuesi i tij, ather patjetr duhet t ket edhe nj krijues tjetr pran Zotit babait; por n at rast, ky krijues tjetr, do t ishte krijuesi nj dhe i vrtet pr shkak se vetm nprmjet fuqis s tij, i pari kishte mundsi ta lind djalin e tij. Kjo do ta rriste numrin e zotrave n katr. Nuk ka dyshim n at q e thot Kurani pr ata q thon se Allahu ka fmij, Ju (jo-

besimtar) vrtet sollt nj fjal shum t shmtuar. Aq t shmtuar sa gati u coptuan qiejt, gati plciti toka dhe gati u shembn

kodra nga ajo (fjal). Pr at se t Gjithmshirshmit i prshkruan fmij. (Merjem: 8991)

dr. Xhafer Shejh Idris Menarus-Sebil 7, fq. 6 Rajab 1413 H. - Janar 1993 Prktheu: Xh.A. 30.4.2004

Allahu sht
-Besimi n nj Zot sht aksioma m e rndsishme n Islam. Zoti i Vetm, Allahu (n gjuhn arabe), sht Krijuesi i do sendi q ka ekzistuar ndonjher, ekziston apo do t vjen n jet me Dshirn e Tij. Allahu sht Zoti, I Gjall, Krijuesi, Rregulluesi, Zhvilluesi, m I Larti, Madhshtori dhe Perfekti. Asgj nuk sht sikur Ai. Ai nuk ka fillim e as mbarim. Pejgambert si Ibrahimi, Musa, Isa dhe Muhamedi u ishin dhn mrekulli me miratimin e Allahut. Paqja dhe bekimi i Allahut qoft mbi t gjith Pejgambert e Tij. Ai sht Allahu q e krijoi Ademin pa prindr, dhe Isaun pa bab. sht Zoti i Plotfuqishm q nuk ka nevoj pr djem dhe vajza. Ai nuk sht i lindur e as nuk lind. Ai sht Allahu i cili e drgoi Muhamedin t Drguarin e Tij t fundit, 14 shekuj m par, si mshir pr mbar botrat. -Kurani i shenjt prmban nj numr t madh t ajeteve, pr t na ndimuar ta kuptojm se kush sht Zoti. N vazhdim sjellim nj przgjedhje t ajeteve t cilat fillojn ose prmbajn shprehjen Ai (Allahu) i Cili. . Disa ajete plotsuese jan dhn ktu q t ruhet konteksti. Kto ajete Kuranore do t na shrbejn mir pr ta njohur m mir At. Ata t cilt dijn gjuhn arabe mund t knaqen n leximin e ktyre ajeteve, shum m mir se n cilin do prkthim q u bhet. Kjo nuk sht vetm ngase teksti origjinal i Kuranit sht n gjuhn arabe, por gjithashtu se ajetet n gjuhn arabe jan fjalt e Allahut t zbritura Muhamedit me an t melekut Xhibril. Allahu i Madhruar n Kuran thot: Ai (All-llahu) sht q pr juve krijoi gjithka ka n tok, pastaj vullnetin e vet ia drejtoi qiellit dhe i prsosi ata shtat qiej. Ai sht i gjithdijshmi pr do gj. (02-29, Kuran) Ai ta zbret ty (Muhammed) librin me argument q sht vrtetues i librave t mparshme. Ai e zbriti m par Tevratin dhe Inxhilin. Udhrrfim pr njerz, e zbriti edhe Furkanin (dalluesin e s vrtets nga gnjeshtra). S'ka dyshim se ata q mohojn argumentet e All-llahut i pret ndshkimi i rrept. All-llahu sht ngadhnjyes, shpagimtar. (03-03, 04, Kuran). Ai sht q ju v n gjum natn dhe e di ka vepruat ditn, pastaj ju ngjall-zgjon n t (ditn) pr deri n afatin e caktuar (vdekje). Pastaj do t ktheheni e do t'ju njohtoj me at q keni pas vepruar. (06-60, Kuran). 19

E Ai sht q krijoi qiejt dhe tokn me qllim t caktuar, e (ruajuni dnimit) ditn kur thot: "Bhu"! Ajo bhet. Fjala e Tij sht e njmendt dhe Atij i takon sundimi ditn kur i fryhet "Surit" (kjo sht hera e dyt). Ai e di t fshehtn dhe konkretn, sht m i urti q di pr do gj n hollsi. (06-, Kuran). Ai sht, q krijoi yjet pr ju q me ta t orientoheni n errsira kur jeni n tok ose n det. Vrtet Ne i shpjeguam argumentet tona pr nj popull q di t mendoj. (0697, Kuran). Ai sht q ju krijoi (filloi) prej nj njeriu; aty (mbi tok) jetoni (qndroni) dhe nn te do t pushoni. Ne i sqaruam argumentet nj populli q di t kuptoj. (06-98, Kuran) Ai sht q lshoi nga lart shiun e me t nxori bimn e do sendi dhe prej bims gjelbrim dhe prej tij (prej gjelbrimit) kokrra t dendura n kallinj. E nga hurmet, nga sythat e tyre kalavesh t afrt (pr t'i vjel). Edhe kopshtie me hardhi, ullinj e sheg t ngjajshme (n dukje) e t llojllojshme (n shije). Shikoni pra frutat e tyre kur i formojn dhe kur piqen (t gjitha kto nga shiu). Edhe n kto ka fakte pr njerzit q besojn. (0699, Kuran). Ai (All-llahu) sht q krijoi kopshte (bimt e t cilave) t ngritura lart (n shtylla) dhe t rrafshta (t shtrira n tok), edhe hurmet dhe drithrat me frute (shije) t ndryshme; (krijoi) ullinjt dhe shegt e ngjashme (nga shija). Hani frutat e tyre kur t piqen dhe ditn e korrjes (t vjeljes) s frutave jepne at pjes q sht obligim (t varfrve e nevojlive) dhe (hani-jepni) mos teproni, pse Ai nuk i do shkaprderdhsit, (06-141, Kuran) Ai sht q ju bri sundues (zvendsues) n tok (pas shkatrrimit t atyre q ishin m par) dhe lartsoi n nj shkall m t 20

lart disa nga ju mbi t tjert, pr t'ju sprovuar n at q ju dha. All-llahu sht ndshkues i shpejt, sht q fal e Mshirues. (06-165, Kuran). Ai sht q i lshon errat si myzhde pran mshirs (shiut) s Tij. E kur ato (errat) bartin re t mdha mbi, ne i sjellim mbi nj tok t vdekur dhe lshojm n t ujin (shiun), dhe me t (me ujin) nxjerrim t gjith frutat. Kshtu i nxjerrim (i ngjallim) t vdekurit, ashtu q t prkujtoni (fuqin e Zotit). (0757, Kuran). Ai (All-llahu) sht q e drgoi t drgarin e Tij me udhzim t drejt e fe t vrtet, e pr ta br q t dominoj mbi t gjitha fet, edhe pse e urrejtn idhujtart. (09-33, Kuran). Ai e bri diellin shndrits, e hnn drit dhe asaj (hnn) ia caktoi fazat, q ta dini numrin e viteve dhe llogarin. All-llahu nuk krijoi kt pr tjetr, pos me qllim t caktuar. Ai ia sqaron argumentet nj populli q kupton. (10-05, Kuran). Ai jep jet dhe vdekje, dhe vetm te Ai do t ktheheni. (10-56, Kuran). All-llahu ju nxorri nga barqet e nnave tuaja (si foshnje) q nuk dinit asgj. Ju pajisi me (shqisa pr) t dgjuar, me t par dhe me zemr, ashtu q t jeni falnderues. (16-78, Kuran). Ai sht q krijoi natn e ditn, diellin e hnn dhe secili prej tyre noton n orbit. (21-33, Kuran). Ai u dha jetn, u bn t vdisni, e pastaj ju ringjall. Vrtet, njeriu sht prbuzs. (2266, Kuran). Ai sht q ua krijoi t dgjuarit, t parit dhe t kuptuarit e juaj; sa pak jeni mirnjohs. (23-78, Kuran). Ai la t lir t bashkohen dy dete, ky (njri) i pijshm e i shijshm, e ky (tjetri) i njelmt e

i idht, mes tyre bri si t jet ndonj pend, prit q t mos przihen. Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun, dhe e bri at t ket fis dhe t ket miqsi. Zoti yt ka mundsi t jashtzakonshme. (25-53, 54, Kuran). Ai krijon t gjallin prej t vdekurit dhe t vdekurin prej t gjallit, Ai e ngjall tokn pas vdekjes s saj, e po ashtu edhe ju do t nxirreni (t gjall prej varrezave). (30-19, Kuran). Dhe Ai sht q e shpik jetn dhe pastaj e prsrit at, e ajo (prsritja) sht edhe m e leht pr Te (sipas mendimit tuaj). Shemblltyra m e lart sht vetm e Tij n qiej e tok dhe Ai sht mbizotruesi, i urti. (30-27, Kuran). Ai (All-llahu) sht q ju krijoi juve (t parin tuaj) prej dheu, pastaj prej nj pike uji, pastaj prej gjakut t ngjizur, mandej ju bn t lindeni si foshnj e m von t arrini pjekurin, e pastaj t plakeni, e ka prej jush q vdes m hert, e q t gjith t arrini afatin e caktuar dhe ashtu t kuptoni realitetin. Ai sht q jep jet dhe sjell vdekje, e kur dshiron nj gj, Ai vetm thot: "bhu", e ajo menjher bhet. (40-67, 68, Kuran). Ai sht q n qiell sht All-llah dhe n tok All-llah, Ai sht i urti, i dijshmi. (43-84, Kuran). Nuk ka Zot tjetr, vetm Ai q jep jet e vdekje, Zoti juaj dhe Zoti i prindrve tuaj t lasht. (44-08, Kuran). Ai sht q e drgoi t drguarin e Vet me udhzim t plot dhe me fen e vrtet, q t triumfoj mbi do fe, e mjafton All-llahu dshmitar. (48-28, Kuran). Muhammedi sht i drguar i All-llahut, e ata q jan me t (sahabt) jan t ashpr

kundr jobesimtarve, jan t mshirshm ndrmjet vete, ti i sheh kah prulen (n ruku), duke rn me fytyr n tok (n sexhde), e krkojn pre All-llahut q t ket mshir dhe knaqsin e Tij ndaj tyre. N fytyrat e tyre shihen shenjat e gjurms s sexhdes. Prshkrimi i cilsive t tyre sht n Tevrat dhe po ky prshkrim sht edhe n Inxhil. Ata jan si nj far e mbjell ku mbin filizi i vet, e ai trashet, prforcohet dhe qndron n trungun e vet, ajo e mahnit mbjellsin. (All-llahu i shumoi). Pr t'ua shtuar me ta mllefin jobesimtarve. All-llahu atyre q besuan dhe bn vepra t mira u premtoi falje t mkateve dhe shprblim t madh. (48-29, Kuran). Ai (All-llahu) sht q e drgoi t drguarin e vet me udhzim t qart e f t vrtet pr ta br mbizotrues mbi t gjitha fet, edhe pse idhujtart e urrejn. (61-09, Kuran). Ai sht q arabve t pashkolluar u drgoi Pejgamberin nga mesi i tyre q t'ju lexoj ajetet e Tij, t'i pastroj ata, t'ua msoj librin dhe sheriatin, edhe pse m par ata ishin n nj humbje t dukshme. (62-02, Kuran). U drgoi edhe t tjerve q nuk i arritn ata, Ai sht ngadhnjyesi, i urti. Kjo sht mirsi e All-llahut, q ia jep atij q do, e Allllahu sht i zoti i dhuntis s prsosur. (62-03, 04, Kuran). Ai sht q u krijoi juve, e nga ju ka mohues dhe ka besimtar. All-llahu e sheh shum mir at q e punoni. (64-02, Kuran). Ai sht q juve tokn ua bri t prshtatshme, andaj, ecni npr pjes t saj dhe shfrytzoni begatit e Tij, meq vetm te Ai sht e ardhmja. (67-15, Kuran).
islam101 .com Prktheu: Arlind Gusinja 7.5.2004

21

Ku sht ajo fuqia e duhur?

Kush vjen me nj (pun) t mir, ai (n Ditn e Gjykimit) shprblehet dhjetfish, e kush vjen me (vepr) t keqe, ai ndshkohet vetm pr t. Atyre nuk u bhet e padrejt. (El Enam: 160) Allahu i Plotfuqishm, e ka furnizuar njeriun me fuqi mahnitse. Fuqia sht prezente dhe mund t lirohet vetm duke e ditur at, besuar at, dhe duke vepruar n baz t saj. Por, veprimi i par sht mendimi. Edhe vetm t menduarit pozitiv mund t bj udira si rezultat prfundimtar. Ndoshta dika sht duke peshuar n mendjen tnde ose ekziston ndonj penges e madhe n rrugn drejt suksesit ose lumturis tnde. T gjith ne kemi procese dhe rregullime koh pas kohe nuk di cila sht e jotja. Por e di se nuk sht e nevojshme q ky problem t t mposht. Ekziston fuqi e madhe n qenien njerzore, q mund t realizohet, thjesht duke menduar pozitivisht q n nj fjal do t thot besim n Allahun. Edhe m tej nse edhe vetm mendohet nj mendim i gabueshm, dhe ajo nuk bhet, llogaritet sikur sht br ndonj pun e mir. Kjo pr shkak se ti n fjal ke br dika; ti me vetdij ke prmbajtur veten. Tani ajo sht fuqia. Allahu i vendos rregullat dhe na jep mjetet (intelektin), dhe ne kemi fuqi t prdorim mjetet pozitivisht ose negativisht. Kuptohet, sht m e menur nse ajo prdoret pozitivisht. do person i mir sht br ashtu q t refuzoj t jet person mendjevogl. Ata refuzojn q pengesat ti mposhtin ata. 22 Kto njerz e shohin negativen por nuk hyjn n t dhe nuk lejojn q ajo t dominoj me mendjet e tyre. Ata e mbajn negativen t vogl dhe e rrisin pozitiven n t madhe. Besimi n kt fuqi q Allahu na jep nuk do t thot se do t kemi dit t mira doher. Disa njerz thon: U mundova t besoj dhe mendoj pozitivisht por ajo nuk funksionoi pr mua. Ndoshta at q e ke shpresuar nuk ka qen gjja m e mir pr ty. Ndoshta ajo nuk ka qen n harmoni me prcaktimin e Allahut. Kur prpiqemi t jetojm n harmoni me vullnetin e Allahut, dhe nuk kmbngulim t ojm mnyrn ton, ather gjrat kthehen n mnyr t duhur. Jo doher ndodh ashtu si duam ne, por megjithat ato jan t drejta. Nj nga gabimet m t mdha q disa njerz i bjn sht kur ata mundohen t jetojn jetat e tyre dhe merren me pengesat pa ndonj vzhgim dhe udhzim t Allahut nprmjet Fjals s Tij. Nse prpiqesh t jetosh jetn t bazuar kryesisht n njohurit tuaja, ti je i gjykuar pr vshtirsi pas vshtirsie dhe dshtim pas dshtimi. Ti vazhdimisht do t mendosh, do t hartosh, do t planifikosh dhe do t habitesh pse nuk je i suksesshm n at q e planifikon. Kjo sht ashtu pr shkak se ti e ke ln anash prbrsin m t rndsishm besimin dhe t besuarit n Allahun e Plotfuqishm. Them m t rndsishmin, pr shkak se ti mund t kesh planifikuar planet m t mira,

prgatitjen m t mir, dhe mund t kesh harxhuar energjin m t madhe fizike. Por, nse Allahu nuk dshiron q ajo t jet ashtu, e gjith ajo sht kot. Ngjashm, mund t t duket se asgj nuk shkon n favorin tnddhe Allahu i sheh veprat e mira q je duke i br duke menduar ti pr At, Ai do t ndihmoj q t arrish at q e dshiron.

Pra, asnjher t mos harrojm t mendojm pun t mira. Rrethi yt do t jet m i qet, prparimi yt do t jet me i qndrueshm, prfitimi pr shoqrin do t jet m pozitiv dhe Allahu do t shprblej dhjetfish pr t mirat q i ke br duke e siguruar vendin tnd n Xhennet. Ku sht kjo fuqi? Ajo sht n duart tuaja; Allahu e ka vendosur aty.
Imam Abdullah El-Amin (The Muslim Observer) 14.5.2004

23

Hutbe
Mi garantoni gjasht gjra ju garantoj xhennetin
sht e ditur te t gjith se gjuha e garancs ka rndsi t madhe n mesin e njerzve, sidomos gjat shitblerjeve dhe n prgjithsi n tregtit e tyre. Kshtu q malli i garantuar, mallrat q kan garanc kan pozita m t larta se mallrat q nuk kan garanc. Kjo tregon rndsin e madhe q i japin njerzit gjrave t garantuara m shum se gjrave tjera. Nse njeriu q jep garancn sht i njohur me vrtetsi, i pasuruar me besnikri dhe prmbushje t premtimeve, ai me gjra shum t vogla mund ta jep garancn, nuk e kan vshtir njerzit t marrin garanc ose ta japin garancn nse jan n kt gjendje. Si do t jet puna kur garancn do ta jep Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i vrteti dhe i besueshmi, i cili nuk flet nga hiri i Tij, ajo sht vetm shpallje q i shpallet. Si do t jet situata kur malli q garantohet sht xhenneti, gjrsia e t cilit sht sa qiejt dhe toka, aty ka at q se ka par syri, se ka dgjuar veshi dhe nuk e ka fantazuar zemra e njeriut. Si do t jet situata kur pr tu arritur kto gjra t garantuara duhet pun t lehta dhe t vogla, t cilat nuk krkojn mund t madh dhe lodhje t madhe. Mendoni, All-llahu ju ruajt, tekstin e ksaj garance t madhe. Transmeton Imam Ahmedi n Musnedin e tij dhe t tjert nga Ubade ibn Samit, radijall-llahu anhu, nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i cili ka thn: "Mi garantoni gjasht gjra nga vetja juaj, ua garantoj xhennetin: kur t flitni, flitni drejt, prmbushni premtimet, ruani emanetet, kujdes pr 24 nderin tuaj, ulne shikimin tuaj dhe ndalne dorn tuaj". (Shiko: "Vargun e haditheve t vrteta", nr. 1470 t shejh Albanit, rahimehull-llah. sht garanc me garanc besnike: " Mi garantoni gjasht gjra nga vetja juaj, ua garantoj xhennetin". Gjasht vepra t lehta, vepra t mira t cilat leht zbatohen. Ai q i zbaton n jetn e vet, ai q kujdeset pr to deri n vdekje, e ka t garantuar xhennetin, rruga pr n xhennet sht e sigurt dhe e garantuar: "Ndrsa besimtarve t ruajtur xhenneti u afrohet krejt afr. Kjo sht ajo q u premtohej pr secilin q pendohet dhe q e ruan besn e dhn. Pr secilin q i sht friksuar Zotit pa e par dhe ka qen i kthyer te Ai me zemr t sinqert. (U thuhet) Hyni n t t shptuar, se kjo sht dita e prjetshme. Ata aty kan ka t dshirojn, e te Ne ka edhe m shum". (Kaf: 31- 35). Vepra e par prej ktyre veprave sht: t flasim drejt. Besimtari kur flet flet fjal t vrtet, ai nuk di t gnjen. Ai kujdeset pr vrtetsin n jetn e tij derisa kjo vrtetsi ta drgoj n xhennet. N hadithin tjetr qndron: "Jeni t vrteta, sepse vrtetsia udhzon n bamirsi, kurse bamirsia n xhennet. Vazhdon njeriu t jet i vrtet dhe t kujdeset pr vrtetsin gjersa t shkruhet te Allllahu i vrtet". Transmeton Muslimi. Vepra e dyt sht: prmbushja e premtimeve dhe prmbajtja pr marrveshjen. Kjo sht cilsi e besimtarit dhe shenj e

t devotshmive. Ata nuk njohin thyerje t premtimit e as thyerje t marrveshjes. Besnikria sht cilsi esenciale n infrastrukturn e shoqris muslimane, pasiq i kaplon t gjitha rraportet, t gjitha bashkveprimet, raportet shoqrore, premtimet dhe marrveshjet kan t bjn me besnikrin, nse mungon besnikria, mungon besimi reciprok, sillemi keq me njri tjetrin dhe zotron urrejtja. Vepra e tret: sht ruajtja e emanetit. Kjo sht prej cilsive m t mdha morale, pronart e s cils i ka lavdruar All-llahu, subhanehu ve teala. kjo cilsi sht prej plotsimit t besimit dhe nga islami i mir i tij. Me emanetin ruhet feja, nderi, pasuria, trupi, shpirti, dijet, etj. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thot: "Besimtar sht ai nga i cili jan t qet besimtart". Sahih, Ahmedi. Nse zotron emaneti n nj shoqri, ata solidarizohen mes vehte, forcohen lidhjet mes tyre dhe i kaplon e mira dhe bereqeti. Vepra e katrt: kujdesi pr nderin. Kjo nnkupton ruajtjen e organeve nga brja e veprave t ndaluara ose t bijn n gjra t kota. "dhe ata t cilt e ruajn nderin e vet (sa i prket jets intime), me prjashtim ndaj grave t veta (me kuror) dhe ndaj atyre (robreshave) q i kan n pronsin e vet, pr t cilat nuk jan t qortuar, e kush krkon prtej tyre (dfrim nga t ndaluarat), t tillt jan ata q kan shkel normat e caktuara,..". (El-Muminun: 5- 7). N ruajtjen e organeve qndron edhe ruajtja e pasardhsve, kujdesi pr lozn, pastrtia e shoqris dhe mbrojtja nga defektet dhe smundjet. Vepra e pest: Ulja e shikimit. Domethn mosshikimi n gjra t ndalu-

ara. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "Thuaju besimtarve t ndalin shikimet (prej haramit), t'i ruajn pjest e turpshme t trupit t tyre se kjo sht m e pastr pr ta. All-llahu sht i njohur hollsisht pr at q bjn ata. Thuaju edhe besimtareve t ndalin shikimet e tyre, t'i ruajn pjest e turpshme t trupit t tyre, ". (En-Nur: 30- 31). Ulja e shikimit sjell shum dobi, i sjell njeriut mblsin e besimit, dritn e zemrs, forcn e saj, pastrimin e shpirtit dhe prmirsimin e tij. N te ka mbrojtje nga synimi i haramit dhe lakmia e t kots. Vepra e gjasht: ndale dorn. Domethn nga dmtimi i njerzve, sulmimi i tyre, brja t kqija. Njeriu q i dmton robrit e Zotit, e urren All-llahu dhe njerzit, e refuzon shoqria dhe sht shenj e edukats s keqe dhe moralit t ulur. Nse njeriu e largon dmin e tij prej njerzve, kjo tregon se ai njeri ka edukat fisnike, moral t prkryer dhe sjellje korrekte. Ky njeri fiton premtimet e mdhaja t Zotit. E nse ngritet edhe m shum edukata e tij dhe lartsohet pa dyshim se edhe shprblimi i tij rritet edhe ma shum gjersa ti largoj dmtimet nga rruga e besimtarve. Transmeton Muslimi n sahihun e tij nga Ebu Hurejre, radijall-llahu anhu, se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Kaloi nj njeri pran nj dege pemeje n rrug e tha: vall-llahi do ta largoj kt nga rruga e muslimanve, q mos ti dmton. E hyri n xhennet". Ja, kto jan dyert e hapura t xhennetit, sinjalet e dukshme, mjetet e lehta. T'i shfrytzojm kto gjra para se t na kalojn, tia shtojm vetvetes t mirat para se t vdesim. All-llahu na ndihmoft t gjithve q ti zbatojm kto gjra dhe na dhasht sukses n do t mir.
Abdurrezak ibn Abdul-Muhsin el-Bedr Prktheu: Bekir Halimi 23.4.2004

25

Dashuria dhe pasimi

Jemi n muajin RebiulEvvel. N kt muaj ka lindur Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Andaj an e mban bots islame kremtohet dita e lindjes s Pejgamberit, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, me shum poezi dhe kndime, t cilat ose nuk jan t vrteta ose jan krejtsisht n kundrshtim me parimet baz t besimit islam. Andaj shohim t arsyeshme q tu drejtohemi me disa fjal, t cilat ndoshta do t na ndihmojn q t kuptojm realitetin e dashuris dhe pasimit t Pejgamberit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem. Nj: t gjith ne duhet ta kemi t qart sikur dielli se All-llahu, subhanehu ve teala, na e ka plotsuar kt fe, e ka kopmletuar shpalljen e tij: " Sot prsosa pr ju fen tuaj, plotsova ndaj jush dhuntin Time, zgjodha pr ju islamin fe". (El-Maide: 3). Dy: All-llahu, subhanehu ve teala, ka vulosur ligjet me drgimin e Pejgamberit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, i cili do gj t mir na e ka treguar dhe do t keqe na ka larguar nga ajo. Na ka urdhruar ta respektojm dhe ta pasojm udhzimin e tij: "Thuaj: "Nse e doni All-llahun, ather ejani pas meje q All-llahu t'ju doj, t'ju fal mkatet tuaja, se All-llahu sht q fal shum, mshiron shum". (Ali Imran: 31). "Dhe se kjo sht rruga (feja) Ime e drejt (q e caktova pr ju), pra prmbajuni ksaj, e mos ndiqni rrug t tjera e t'ju ndajn nga rruga e Tij. Kto jan porosit e Tij pr ju, ashtu q t ruheni". (El-Enam: 153). Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve 26 sel-lem, ka thn: "Kush shpik n kt shtjen ton, gjra q nuk jan t saja, ato jan t refuzuara". (Buhariu dhe Muslimi), kurse n transmetimin e Muslimit qndron: "Kush bn ndonj vepr e cila nuk sht sipas shtjes ton, ajo sht e refuzuar". Tre: dije se All-llahu, tebareke ve teala, na e ka br obligim dashurin ndaj Pejgamberit, alejhisselam. Andaj nuk qndron besimi i nj besimtari derisa nuk e do Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ma shum se vetveten, pasurin, fmijt dhe mbar njerzit. Enesi radijall-llahu anhu, thot: Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Pasha Ate n Dor t t Cilit sht shpirti im, askush prej jush nuk beson deri sa t jem m i dashur se prindrit, fmijt dhe njerzit n prgjithsi". (Buhariu). Prej gjrave q jan t lidhura ngusht me dashurin sht respekti, pasimi i udhzimit t tij dhe mos dalja nga ligji i tij. Katr: Dijetart e mhershm edhe ata t mvonshmit kan sqaruar se kremtimi i lindjes s Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, n kto forma, sht shpikje n fe, q nuk sht nga sunneti i Pejgamberit, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, e as nga sunneti i katr halifeve t drejt. Ai q bn vepr pr tiu afruar All-llahut, t ciln nuk e ka br Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e as q ka urdhruar t kryhet e njjta, veprimi i ksaj prmban akuz ndaj Pejgamberit, alejhisselam, se nuk e ka sqaruar sa duhet fen dhe prmban prgnjeshtrim t fjals s Zotit: " Sot prsosa pr ju fen tuaj, plot-

sova ndaj jush dhuntin Time, zgjodha pr ju islamin fe". (El-Maide: 3). Pes: Nse njerzit kan mendime t kundrta pr kt shtje, ather sipas rregullit fetar, krkohet q gjrat pr t cilat kemi divergjenca ti referojm Kur'anit dhe Sunnetit t Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, si na ka msuar All-llahu, subhanehu ve teala: "O ju q besuat, bindjuni All-llahut, respektoni t drguarin dhe prgjegjsit nga ju. Nse nuk pajtoheni pr ndonj shtje, ather parashtrojeni at te All-llahu (te libri i Tij) dhe te i drguari, po qe se i besoni All-llahut dhe dits s fundit. Kjo sht m e dobishmja dhe prfundimi m i mir". (En-Nisa: 59). All-llahu, subhanehu ve teala, gjithashtu thot: "Pr do send q nuk pajtoheni, gjykimi pr t sht te All-llahu. ". (Esh-Shura: 10). Kur tia referojm kt eshtje Kur'anit vrrejm se na urdhron q ta pasojm Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, n at q na urdhron dhe t largohemi nga gjrat q ai na ndalon prej tyre. Kur'ani na tregon se All-llahu e ka plotsuar kt fe, kurse ky festim nuk sht pjes e asaj q na e ka sjellur Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, andaj nuk sht pjes e fes, t ciln e ka plotsuar All-llahu. Vlla musliman! Gjasht: Prkujtimi i Pejgamberit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, duhet t jet i pranishm n do koh te muslimani. Lidhet me te do her q prmendet emri i tij n ezan, ikamet, hutbe. do her q e prmend muslimani shehadetin pas abdestit dhe gjat namazeve. do her q vepron muslimani vepr t mir, ndonj vaxhib ose vepr t plqyeshme, ai me to e prkujton Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Pra, kshtu

muslimani vazhdimisht e ngjall prkujtimin e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe lidhet me te ditn dhe natn dhe gjat tr jets s tij, e jo vetm n ditn e mevludit e as me gjra t shpikura dhe q jan n kundrshtim me Sunnetin e tij. Vllau im musliman dije se bidati vetm t largon nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Shtat: Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, nuk ka nevoj pr kt manifestim dhe prkujtim t shpikur, sepse All-llahu e ka madhruar dhe lartsuar, si prmendet n Kur'an: "Dhe Ne, ta ngritm lart famn tnde?". (El-Inshirah: 4). Andaj do her q prmendet emri i Allllahut, subhanehu ve teala, s bashku me te, prmendet edhe emri i Pejgamberit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem. Pa dyshim se mjafton ky madhrim, dashuri dhe riprtrirje e prkujtimit t tij. Tet: disa fjal t selefit Abdull-llah ibn Mesudi thot: "Njeriu mos ta pyet askend pr vehten e tij prpos Kur'anit, nse e do Kur'anin, ai e do All-llahun, dhe Pejgamberin". Sufjani, rahimehull-llah, thot: "Dashuri sht pasimi i Pejgamberit, sallall-llahu alejhi ve sel-lem". Sehl Tusteriu, rahimehull-llah, thot: "Nuk i beson Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ai q nuk i nderon shokt e tij dhe nuk i madhron urdhrat e tij". All-llahu yn na b pasues t fes tnde, All-llahu yn e bn dashurin Tnde dhe t Pejgamberit Tnd ma t madhe se dashuria pr do gj tjetr. All-llahu im na furnizo pasimin e udhzimit t Pejgamberit Tnd dhe na b nga trashguesit e xhennetit.
Prgatiti: Bekir Halimi 30.4.2004

27

Pozita e dijetarve
Transmeton imam Buhariu n sahihun e tij nga Ibn Abbasi, radijall-llahu anhu, i cili tha: "Omeri, radijall-llahu anhu, m fuste me pleqt bedrian, sikurse dikujt prej tyre nuk i plqente kjo gj e tha: pse e ke futur edhe kt me ne, edhe ne kemi fmij si ky. Omeri, radijall-llahu anhu, ju e dini se nga sht ky. Nj dit e thirri dhe e futi n mesin e tyre. Un e kuptova se m ka thirrur n kt tubim vetm q tua tregoj pozitn time. Tha: ka thoni pr fjaln e All-llahut: "Kur erdhi ndihma e All-llahut dhe lirimi (ngadhnjimi), Dhe i pe njerzit q po hyjn turma-turma n fen e All-llahut. Ti, pra, lartsoje Zotin tnd duke falnderuar dhe krko nga Ai falje. Ai vrtet pranon shum pendimin, sht mshirues i madh". (En-Nasr). Disa than: na ka urdhruar ta falnderojm dhe t krkojm falje prej Tij kur t fitojm dhe t lirojm. Kurse disa t tjer heshtn e nuk than asgj. M tha mua: kshtu thua edhe ti, o Ibn Abbas? Thash: jo. Tha: thuaj ather. Thash: ky sht exheli i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, t cilin ia ka treguar. Tha: Kur t vjen ndihma e Zotit dhe fitorja, kjo sht shenj e ardhjes s exhelit tnd, andaj falndero dhe lavdro Zotin tnd dhe krko falje prej Tij, sepse Ai e pranon pendimin. Omeri tha: kshtu si ti e di edhe un". Ky hadith na e tregon tregimin e ktij djaloshi nga shokt e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e ky ishte Abdullah ibn Abbasi, radijall-llahu anhu, djali i axhs s Pejgamberit, alejhisselam,. Omeri, radijallllahu anhu, i cili ishte halifeja i muslimanve 28 e shtynte bashk me sahabet e mdhenj pr konsultime, pr t marr mendimin e tij edhe pse ishte i vogl. Kurse ata t tjert ishin bedrian, domethn pjesmarrs n betejn e bedrit. Bedriant kishin pozit t veant, sepse pr ta Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Ndoshta All-llahu i ka shikuar pjesmarsit e Bedrit e u ka thn: veproni ka t doni, sepse e keni merituar xhennetin, ose u sht falur". (Muslimi). Andaj sahabet, radijall-llahu anhum, t gjith ata i madhronin bedriant. Mirpo kur pan kta njerz se Omeri, radijall-llahu anhu, me ta e fuste edhe kt djalosh than: edhe ne kemi djelmosha si ky djalosh, pse edhe ata nuk i shtyn me ne?! Omeri, radijall-llahu anhu, dshiroi tua bn t qart pse e shtin edhe kt me ta. Andaj e thirri nj dit, kur ishin tubuar edhe ata. U ul dhe filloi ti pyes pr komentin e sures En-Nasr. Kur t tjert ose heshtn ose dhan komente q ishin shum leht t nnkuptohen, ai dha komentin e rrall, me t cilin koment trsisht u pajtua edhe Omeri, radijall-llahu anhu. Me kt rast doli n shesh pozita q kishte Ibn Abbasi, radijall-llahu anhu, dhe heshtn ata. Domethn dija ishte ajo q e aftsoi Ibn Abbasin, radijall-llahu anhu, q t merr pjes n kto tubime t sahabeve t mdhenj. Musliman t nderuar! Ky hadith e sqaron vlern e dijes fetare, nderin, pozitn e dijetarve dhe vlern e tyre.

Pra, dija fetare paska pozit shum t madhe dhe grad shum t lart n kt fe. Kjo dije sht trashgmia pejgamberike, sepse Pejgambert nuk kan ln n trashgim dinar e dirhem, por kan ln dijen, ai q e merr kt dije, ai ka marr hisen m t madhe. Po mos t ishte dija fetare, njerzit do t bheshin sikur kafsht, mirpo Allllahu, tebareke ve teala, u drgoi pejgamber me dije fetare, i nderoi dhe i ngriti mbi krijesat tjera: "Ne vrtet nderuam pasardhsit e Ademit (njerzit), u mundsuam t udhtojn hipur n tok e n det, i begatuam me ushqime t mira, i vlersuam ata (i lartsuam) ndaj shumics s krijesave q Ne i krijuam". (El-Isra: 70). Dijetart jan trashgimtart e pejgamberve, andaj edhe ata kan kt pozit kaq t lart n shpirtrat e besimtarve dhe pozita t larta n jetn e ksaj bote. Dijetart jan udhzuesit e njerzimit, ata i orientojn drejt t mirave t ksaj bote dhe t ahiretit. Dijetart jan m t dobishm se baballart dhe nnat. Dobia e prindrve sht e kufizuar n fmijt e tyre, kurse nga dijetart kan dobi mbar ummeti, madje mbar bota. Disa mund ta konsiderojn kt bised si t uditshme, mirpo sht realitet. Sepse prindrit i edukojn vetm fmijt e tyre, kurse dijetart mbar botn. Robr t All-llahut! All-llahu, subhanehu ve teala, ka ndar n Librin e Tij mes dijetarve dhe tjerve dhe ka sqaruar se ata nuk jan t barabart. "Thuaj: "A jan t barabart ata q din dhe ata q nuk din?" Po, vetm t zott e mendjes marrin msim". (Ez-Zumer: 9). Po, pa dyshim nuk jan t barabart ai q di dhe ai q nuk di, nuk barazohet i gjalli me

t vdekurin, ai q dgjon me at q sht shurdh, ai q sheh me at q sht i verbr. A nuk ka dallim mes ktyre kategorive?! Dija sht drit me t ciln udhzohet njeriu dhe del nga errsirat n drit. Me te Allllahu i ngrit njerzit. Dija sht shkaku me t cilin njeriu e adhuron Zotin ashtu si duhet dhe rrug pr ta fituar knaqsin e Zotit t vet. do gj q fiton njeriu n kt bot prfundon, kurse dija mbetet deri sa t ekziston bota. Analizo gjendjen e Ebu Hurejres, radijallllahu anhu, i cili ishte i varfr, i uritur, saq edhe alivanosej nga uria, sa e prmendin sot muslimant? Sa njerz e tregojn biografin e tij, sa njerz luten pr te? All-llahu qoft i knaqur me te. Tr kjo ka ndodhur pr shkak se e ka ruajtur hadithin e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e kjo sht dija fetare. All-llahu, subhanehu ve teala, i ka marr si dshmitar pr ekzistimin e Tij pas melaqeve edhe dijetart: "All-llahu vrtetoi se nuk ka zot tjetr prve Tij, e dshmuan edhe engjjt e dijetart, dhe se Ai sht Zbatues i drejtsis. Nuk ka zot prve Tij, Fuqiplotit e t Urtit". (Ali Imran: 18). Nuk ka thn: pasanikt! As njerzit me grad! As pushtetart! Por tha: dijetart. Atij q All-llahu ia do t mirn, ia jep kt dije. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thot: "Atij q All-llahu ia do t mirn ia mson fen". (Buhariu dhe Muslimi). Dija sht kriter pr ate t cilin e do Allllahu, e jo dynjaja, pasuria dhe fmijt. All-llahu t mirat e ksaj bote ia jep atij q e do edhe atij q nuk e do, mirpo fen ja jep vetm atij q e do. 29

Askujt si lejohet t'ia ket lakmi dikujt prve atij q ka dije dhe vepron sipas saj. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thot: "Nuk lejohet lakmia prve s n dy raste: ndaj njeriut q ka pasuri dhe e harxhon pr t vrtet dhe njeriut, t cilit All-llahu i ka dhn dije, vepron sipas saj dhe ua mson tjerve". (Buhariu dhe Muslimi). Dija fetare sht rruga e sigurt pr n xhennet. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thot: "Ai q ec rrugs pr t krkuar dije, atij All-llahu ia lehtson rrugn e xhennetit". (Muslimi). Pr tr kt q tham, dijetart kan patur pozit shum t lart tek muslimant, dhe si e till duhet t mbetet nse dshirojm fitoren, krenarin, ngritjen n dynja dhe ahiret. Muslimant e par, selefus-salihu, i madhroni dijetart dhe i nderonin. Hyri halifeja Abdul-Melik ibn Mervani n Mesxhidul-Haram, pr t br tavaf, s bashku me dy djemt e tij, pastaj erdhi ta pyet dijetarin e Meks, e ai ishte Ata ibn Ebi Rebah. U ul para tij dhe filloi ta pyes, kurse ai prgjigjej. Pasi e kreu dhe doli iu drejtua fmijve t vet e u tha: bijt e mij, msoni dijen, sepse vall-llahi asnjher nuk do ta haroj uljen para Ata ibn Ebi Rebahut. Atau, rahimehull-llah, ishte skllav i zi dhe me pamje t rnd, edhe babi i tij kishte qen skllav, mirpo All-llahu e ngriti me kt dije, saq edhe vet halifeja vinte tek ai dhe ulej para tij pr t marr fetva prej tij. Kshtu dija e ngrit njeriun e i ul t tjert. Besimtar t nderuar! Prej ummetit, sot, ma shum se kurr krkohet q ti kthehen dijetarve t sinqert dhe t vrtet, ti pyesin, t marrin dije prej tyre, t ndalen n fjalt e tyre, mos ti kun30

drshtojn, prderisa jan t mbshtetura n argumente nga Kur'ani dhe sunneti. T gjith ne, duhet ti referohemi dijetarve tan dhe ti pyesim pr gjrat q na paraqesin problem n shtjet e ksaj bote dhe t ahiretit, t ndriohemi me mendimet e tyre n shtjet tona t ksaj bote, sepse ata shikojn me drit t Zotit, andaj nuk sht pr tu habitur nse fjalt e tyre jan t sakta n shtjet e dynjas ku mund t deprtojn. Ne duhet tu japim prparsi aty ku u ka dhn All-llahu dhe ti ngrisim aty ku i ka ngritur All-llahu. Ne e kemi obligim q mos ti akuzojm, mos ti prgojojm, mos ti prqeshim, si bjn disa mendjeleht. Ne e kemi obligim q tua mbrojm nderin, ti mbrojm ata dhe tu prgjigjemi atyre q i nnmojn ose i prgojojn, sepse prgojimi i tyre sht m i madh se prgojimi i njerzve t thjesht. - II All-llahun e falnderojm me falnderime q nuk prfundojn, m s miri q meriton ta falnderojm. Paqa dhe bekimi qofshin mbi Pejgamberin m t ndershm, Muhammedin, familjen, shokt dhe ata q adhurojn Zotin. Vllezr t nderuar! Vllezr pr nga besimi! Ibn Xhevziu, rahimehull-llah, thot: "Ai q dshiron ta dij gradn e dijetarve kundrejt asketve, le t shikon n gradn e Xhibrailit, Mikailit dhe melaqet q kan marr prsipr shtjet e krijesave kundrejt melaqeve tjera, t cilat adhurojn Zotin si veprojn murgjrit n manastire. Ata kan fituar t drejtn ti afrohen All-llahut, proporcionalisht me dijen e tyre mbi Zotin. Nse ndonjri prej tyre kalon pran tyre me shpalljen e Zotit, trishtohen banort e qiellit, gjersa ta marrin lajmin e duhur:

" e kur hiqet frika nga zemrat e tyre, ata thon: "ka tha Zoti juaj!". Ata (engjjt e lart) thon: "T vrtetn!" (u dha leje). Ai sht m i larti, m i madhi". (ES-Sebe: 23). Ashtu sikur trishtohet asketi kur dgjon ndonj hadith e i kthehet dijetarve pr ti pyetur pr vrtetsin dhe domethnien e tyre. I lartsuar qoft Ai q i dallon disa me veori, me t cilat dallohen nga gjina e tyre, kurse ska veori m t ndershme se dija. Me shtesn e dijes Ademit i ran n sexhde krijesat, kurse me mangsin e dijes, melaqet bn sexhde. Njerzit m t afrt me All-llahun jan dijetart. Nuk sht vetm pamja e dijes e dobishme, por domethnia. E fiton domethnien ai q e ka msuar pr t vepruar me te. Dije do her q e udhzon n ndopnj vler, ai prpiqet q ta arrij ate dhe do her q e ndalon nga ndonj mangsi, insiston n largimin prej saj. Ather dija ia zbulon sekretet e veta, ia lhetson rrugn, bhet sikur i trhjekuri q e nxit trhjeksin, lvizja e tij sht e shpejt n kt drejtim. Kurse ai q nuk punon sipas dijes s tij, dija nuk ia

shpalos mburrjen e tij e as q ia shpalos sekretet e veta". Robr t All-llahut! Kjo sht pozita e dijetarve tek Zoti i tyre, andaj duhet t'ua japim hakun n madhrim dhe nderim. Ti shndrrojm n imam q na udhheqin n t sigurt me lejen e All-llahut. T sillemi rreth tyre, t jemi unik n nderimin e tyre, t veprojm sipas mendimeve t tyre dhe t veprojm pas konsultimit t tyre. Besimtar t nderuar! Duhet ta dini se kto fjal tona jan t prkufizuara me respekt ndaj All-llahut, sepse nuk respektohet krijesa n brje mkat ndaj Krijuesit. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "O ju q besuat, bindjuni All-llahut, respektoni t drguarin dhe prgjegjsit nga ju". (En-Nisa: 59). Komentatort thon: "Prgjegjsit jan: kryetart dhe dijetart". Sipas ksaj respektimi i tyre sht respektim ndaj All-llahut dhe afrim tek Ai. E lusim All-llahun q t na furnizoj me dijetar q punojn me dijen e tyre dhe q kshillojn.
Seid Abdul-Bari ibn Aved Prshtati: Bekir Halimi Marr nga: alminbar.net 7.5.2004

Vlera e tevhidit dhe rndsia e siguris

-IO ju musliman, e porosis vehten dhe juve q t keni devotshmri, sepse kjo sht shkaku i siguris dhe stabilitetit, lumturis dhe komoditetit. Musliman t nderuar! Shpirtat synojn gjrat q ua zgjrojn gjoksin dhe ua qetsojne ate, zemrat mallngjehen pr gjra q i rehatojn dhe relaksojn, trupi synon veprat q i sjellin lumturi dhe hare. Mendimtart kan folur n t kaluarn dhe sot pr shkaqet e prmirsi31

mit t ktyre krkesave dhe si ti realizojm t njjtat. Ummeti islam sot, n rrafshin individual dhe n at kolektiv jeton nj jetes konfuze, me strese, paqetsi, pastabilitet, ku ka nevoj pr realizimin e asaj q sjell jetes t kndshme dhe prfundim t lumtur. Ka shum nevoj pr nj jetes me zemrgjrsi, me shpirtqetsi, ku do t rehatohet mendja dhe do t pushon trupi. Madje tr njerzimi sot ka nevoj pr t njohur urtsin e ekzisitmit t tij, ta dij se sadoq i sht dhn prej shkaqeve t prparimit dhe komponenteve t zhvillimit, nuk do t gjej shkall pr te lumturia dhe pr jetes t kndshme, prve atyre gjrave q ua ka zgjedhur Krijuesi njerzimit dhe n ate q e ka sjellur shpallja e fundit mbi vuln e pejgamberve dhe zotriun e t drguarve, Pejgamberit ton, Muhammedit. Musliman t nderuar! Besimi i plot n All-llahun, subhanehu ve teala, si Zot tonin, n Islamin si fe tonn, n Muhammedin, si Pejgamber tonin, sht themeli i arritjes s miqsis s All-llahut e q n fakt sht shkalla e shptimit dhe siguris n dynja dhe ahiret, si na ka thn All-llahu, subhanehu ve teala: "E, s'ka dyshim se ata q than: "All-llahu sht Zoti yn", dhe ishin t paluhatshm, atyre u vijn engjjt (n prag t vdekjes dhe u thon): t mos u friksoheni, t mos piklloheni, keni myzhde xhennetin q u premtohej". (Fussilet: 30). Gjithashtu thot: "Ta keni t ditur se t dashurit e All-llahut (evliat) nuk kan frik (n botn tjetr) e as kurrfar brengosje? (Ata jan ata) T cilt besuan dhe ishin t ruajtur". (junus: 6263). Andaj, ai q e realizon kt, All-llahu ate e merr n mbrojtjen e Tij, e nxjer nga ersira, duke e larguar ate prej saj, ose ate prej tij: 32

"All-llahu sht mbikqyrs i atyre q besuan, i nxjerr ata prej errsirave n drit. E kujdestar t atyre q nuk besuan jan djajt q i nxjerrin ata prej drite e i hudhin n errsira. Ata jan banor t zjarrit, ku do t qndrojn prgjithmon". (El-Bekare: 257). Ersirat jan ersirat e kufrit dhe shkaqet e tij, kurse drit sht drita e besimit, shkaqet dhe krkesat e tij, si e ka prmendur kt Raziu n form t konsesusit mes dijetarve t tefsirit. Musliman t nderuar! Realizimi i tevhidit dhe synimi i All-llahut me adhurim, strehimi vetm te Ai, lidhshmria e zemrs vetm me Te, tevekuli i plot mbi Te, mosdrejtimi kah askush prve Tij, demoralizimi nga t gjitha krijesat, moslakmia e fitimit t t mirave ose largimit t pengesave prej tyre, tr kjo realizohet n tre forma: - Ia ruan All-llahu interesin e ksaj bote, ia ruan trupin, fmijt, familjen, pasurin, shoqrin dhe pronat; - Ia ruan fen, besimin, duke e ruajtur nga dyshimet devijuese, epshet e ndaluara. Ia ruan fen gjat vdekjes, ashtuq All-llahu ia merr shpirtin me besim. - E ruan All-llahu pas vdekjes, duke e prforcuar gjat dhnies s prgjigjeve, e mbron nda dnimi i varrit, e siguron gjat trishtimit t madh, n Ditn e Kijametit , e shtin n xhennet dhe e shpton nga zjarri. Tr kt Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e ka thn n kt hadith: "Djalosh, do t'i msoj disa fjal: ruaje Zotin q t ruaj Ai ty, ruaje Zotin do ta gjesh prpara, kur t lypish lyp prej Zotit, kur t krkosh krko nga Zoti, dije se nse tr ummeti bashkohen pr t br dobi me ndonj gj, nuk kan mundsi prpos asaj q ta shkruan Zoti, dhe nse bashkohen tr njerzit pr t dmtuar di nuk mund t

dmtojn asgj prpos asaj q ta ka shkruar Zoti. Jan ngritur lapsat dhe jan thar letrat". (Tirmidhiu, sahih). Ummeti islam! Humbja e tevhidit dhe mosarritja e t vrtetave t besimit shpien njeriun n shkallt e padrejtsis, mdyshjes, t kqijave dhe e largon nga miqsia e All-llahut, prkujdesi i Tij dhe ndihmesa nga Ai. "pra largohuni nga ndytsit e idhujve dhe largohuni fjals shpifse. Duke qen t sinqert n besimin ndaj All-llahut, dhe duke mos i prshkruar Atij shok, e kush i prshkruan shok All-llahut, ai sht sikur t bie nga qielli e ta rrmbej shpendi, ose si ai t cilin e gjuan era e stuhishme n ndonj vend t humbur". (El-Haxhxh: 30- 31). Vllezr besimtar! Pronarit t besimit t vrtet, akides s shndosh dhe tevhidit t pastr nga shirku dhe bidatet All-llahu i jep rrugdalje, domethn shptim nga vshtirsit dhe telashet e sprovat n t cilat ka rn ose do t bie. Andaj ia lehtson rrugn e shptimit, e furnizon nga nuk e llogarit, ia cakton at q ka nevoj dhe q ia prmirson eshtjen e tij, n ato forma q nuk i paramendon njeriu. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "e kush u prmbahet dispozitave t Allllahut, atij Ai i hap rrug dhe e furnizon at prej nga nuk e kujton fare. Kush i mbshtetet All-llahut, Ai i mjafton atij, ". (Et-Talak: 2- 3). Me realizimin e tevhidit dhe krkesave t tija, plotsohen shkaqet, me t cilat ngriten t kqijat nga ummeti, me to largohen dmet q vijn nga shejtanat njerz dhe xhin. Nga natyra e t keqes sht se sht prpjeks i armatosur, shkel dhe nuk i vjen rnd, godet dhe nuk ka mshir, mund t posedoj shkaqet e fitnes me t cilat largon nga e vrteta, mund t posedon edhe forc

materiale, joshje, me t cilat mund ti dridh zemrat e njerzve, ua stimulon epshin dhe ua devijon natyrn. Andaj pronart e tevhidit t kulluar, besimit t shndosh dhe respektit t vrtet ndaj All-llahut dhe Pejgamberit, fitojn mbrotjen e All-llahut. "All-llahu largon dmet e idhujtarve ndaj atyre q besuan, se All-llahu nuk e do asnj tradhtar e bukprmbyst". (El-Haxhxh: 38). Musliman t nderuar! Kur'ani sqaron t vrtetn e cila u mungon shum njerzve. Nuk ka rrug deri te qetsia, lumturia, knaqsia dhe galdimi prpos se me prmendjen e All-llahut, subhanehu ve teala. " ta dini se me t prmendur All-llahun zemrat stabilizohen". (ER-Ra'd: 28). Po, qetsohet me kontaktin q e krijon me All-llahun, me knaqjen e qndrimit pran Tij, ndihet i sigurt n xhennetin e Tij. Duke e kuptuar urtsin n krijim, fillim dhe prfundim, me kt qetsohet njeriu nga mdyshjet e rrugs, sht i qet sepse e ndien vehten t mbrojtur nga do sulmim, nga do e keqe, nga do dm, prve asaj q e do Zoti. Normalisht se ky gjithashtu sht i knaqur edhe kur i vin sprovat, duron gjat telasheve. Ibn Kajimi, rahimehull-llah, thot: "Zemra ka nj pluhurosje, t ciln nuk e largon asgj tjetr prpos drejtimit kah Zoti, ka nj vetmim, t ciln nuk e largon asgj tjetr prpos shoqrimit me Te n mosprani t askujt, ka nj mrzi t ciln nuk e largon asgj prpos njohja e Tij, xhel-le ve a'la, dhe vrtetsia e raportit me Te, ka nj stres t cilin nuk e largon asgj prpos koncentrimit n Te dhe ikja prej Tij te Ai, ka nj zjarr t keqardhjes, t ciln nuk e fik asgj prpos knaqjes me urdhrin, ndalesn dhe caktimin e Tij dhe prqafimi i durimit n kt rast deri n kohn e takimit t Tij, ka nj krkes 33

t madhe, nuk ndalet n kt drejtim derisa t bhet All-llahu, i krkuari i vetm i tij, ka nj nevoj, t ciln nuk e mbush asgj prpos dashuris ndaj Zotit, kthimi te Ai, prmendja e vazhdueshme e Tij dhe vrtetsia e sinqeritetit pr Te. Po ti ipej dynjaja dhe ka ka mbi te nuk do ti mbushej ajo nevoj asnjher". (Medarixhus-Salikin, 3/164). Andaj, musliman t nderuar, ai q largohet nga tevhidi dhe t vrtetat e besimit, ai q ik nga respekti i t Mshirshmit, nga prqendrimi n sunnet dhe Kur'an, padyshim se jeta dhe jetesa e tij do t jen t ngushtuara dhe do t prjeton vuajtje n te. Brengat dhe mrzit, streset dhe ngushticat jan denime t shpejta, zjarr dynjevik, xhehenem i pranishm pr ate q sillet keq me Zotin e vet, prdallim nga ai q sht muvehid, q e respekton All-llahun dhe Pejgamberin, ai fiton shprblime t hershme, si sht gzimi, lumturia, knaqsia, zemrgjrsia. Knaqsia e sjelljes s tij me Zotin e vet, me rerspektin e Tij, prmendja e Tij dhe begatia e shpirtit me dashurin dhe prmendjen e Tij, gzimi me Zotin e vet sht m i madh se sa gzohet ai q qndron afr sulltanit, i cili sht bujar n pushtetin e vet. Ai sht n nj jetes t kndshme si prmendi Ibn Kajimi, rahimehull-llah. "At q All-llahu dshiron ta udhzoj, ia zgjeron zemrn pr (t pranuar) Islamin. At q dshiron ta lr t humbur, zemrn e tij ia bn shum t ngusht sikur t ngjitej n qiell. Kshtu All-llahu lshon dnimin mbi ata q nuk besojn". (El-Enam: 125). "E kush ia kthen shpinn udhzimit Tim, do t ket jet t vshtir dhe n ditn e kijametit do ta ringjall t verbr". (Taha: 124). Musliman t nderuar! Kur flasim ne pr t vrtetat e tevhidit dhe besimit dhe se ato jan shkaqet e vrteta 34

pr t realizuar lumturin dhe sigurin, pa dyshim se siguria sht krkesa m e nevojshme e jets, sht e domosdoshme pr secilin kontribut njerzor, pr t realizuar interesin e individit dhe shoqris, synimet dhe aspiratat. Nuk prosperon jeta dhe nuk lumturohet shpirti prve se me siguri dhe stabilitet, kurse kjo u realizohet, me leje t Allllahut, ithtarve t tevhidit, imanit, respektit dhe prqndrimit. "Ata q besuan dhe besimin e tyre nuk e ngatrruan me besim t kot, atyre u takon t jen t sigurt dhe ata jan n rrug t drejt". (El-Enam: 82). Nga ktu u nisn vrejtjet e prera t sherijatit dhe rregullat e tij t prgjithshme me ndalesa t qarta dhe t rrepta pr do armiqsi, prishje dhe destabilizim. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "Mos bni rregullime n tok pas rregullimit t saj (me t ardhur t pejgamberve)". (El-A'raf: 56). "All-llahu nuk i do ngatrrestart". (ElMaide: 64). Prej rregullave precize t sherijatit dhe synimeve globale sht ruajtja e pes gjrave t domosdoshme: fes, shpirtit, mendjes, nderit dhe pasuris. Andaj n sherijat ka dispozita preventive dhe mbrojtse pr ta mbrojtur pastrtin e ktyre synimeve, n kontekstin do t jen ose jo, n at form saq jan t pa rivalta n tr historin njerzore. Madje udhzimet fetare kan insistuar me t madhe n ruajtjen e siguris dhe mosdestabilizimin me shum udhzime dhe urdhra: "Nuk i lejohet muslimanit ta trishton muslimanin". (Sahih, Ahmedi). Ka ndaluar tia drejtojm armn muslimanve. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thot:

"Mos i drejtoni armt kah njri tjetri, sepse nuk e di asakush prej jush q mund shejtani t gjuan n dor tuaj e t bie n gropn e zjarrit". (Buhariu dhe Muslimi). Siguria n Islam buron nga principet pr realizimin e t cilave ka ardhur Islami. Ky princip nuk vlen vetm pr muslimant por pr mbar njerzit. Feja islame sht fe prplot me principe ideale, mirsi t mdha dhe moral t vlefshm. Nuk sht fe q udhzimet e saja prkufizohen vetm n realizimin e siguris vetm n tokat e muslimanve dhe vetm pr muslimant, por Islami i ka detyraur muslimant q t realizojn sigurin edhe pr jomuslimant, qofshin ata n marveshje ose me garanc (muahid dhe mustemin). Ai q jeton n vendet e muslimanve dhe shoqrit e besimtarve qoft muahid ( n marveshje) ose me garanc (mustemin), dispozitat Islame i garantojn sigurin pr vehten, pasurin, nderin dhe pronat, si sht deklaruar e sqaruar detajisht n dispozitat e fikhut islam. Kto jan dispozita, t cilat i praktikon muslimani jo nga principi i interesit reciprok ose dobive t shpresuara, por sht prej aspekteve t sherijatit islam, t cilat shteti islam, si individ ose shoqri, duhet t kujdeset me plot prgjegjsi dhe ti zbatoj, pasiq sht obligim fetar, para se t jet interes politik ose detyrim ndrkombtar. Islami, feja me t ciln erdhi Muhammedi, alejhisselam, Pejgamberi i mshirs dhe bamirsis, ngrit nj shoqri humane t lart, t ciln e gjykon sherijati hyjnor mbi principe t fuqishme t drejtsis, bamirsis dhe mshirs, nuk i dshiron njerzimit shkatrrim dhe rrnim, por ia dshiron udhzimin, prmirsimin dhe t mirn. Andaj islami i rregullon mardhniet me jomuslimant me sistem moral t dalluar me toleranc, lehtsi,

ruajte t shpirtrave dhe t drejtave, largim t padrejtsis dhe armiqsis. Pra, sherijati islam garanton jetes t sigurt edhe pr jomuslimant q gjinden n shoqrit muslimane. Andaj shoqrit muslimane duhet t mbrojn nga sulmet e ndryshme ata q jan n marveshje ose me garanc, ata q gjinden n tokat muslimane pr pun, ose ndonj shtje t lejuar, ose n interes t prgjithshm t muslimanve, me lejen e udhheqsit. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thot: "Ai q vret nj muahid (jo musliman q jeton n tokat islame me marrveshje) nuk do ta nuhat aromn e xhennetit edhe pse aroma e tij nuhatet nga nj largsi katrdhjet vitesh". (Buhariu). Rifaa ibn Shedad, radijall-llahu anhu, thot: Isha te koka e Muhtar ibn Ebi Ubejd, i cili kishte shpallur vehten si profet, kur mora vesh gnjeshtrn e tij, dshirova tia kpus kokn me shpatn time, mirpo mu kujtua nj hadith, t cilin ma kishte treguar Amr ibn El-Humki, i cili tha: kam dgjuar Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, duke thn: "Kush i jep garanc dikujt dhe e vret, atij i jepet flamuri i tradhtarit n ditn e Kijametit". (Sahih, Ahmedi). Kurse n transmetimin tjetr qndron: "Kush i jep garanc dikujt pr gjakun e tij dhe e vret, un distancohem prej tij edhe nse i vrari sht jobesimtar". (Sahih, Ahmedi). N transmetimin e Abdurrezakut qndron: "Kush do q i jep garanc dikujt pr gjakun e tij dhe e vret, ky vrass nuk ka garancn e Zotit, edhe nse i vrari sht jobesimtar". Andaj u drejtohemi njerzve t menur q t shikojn kto hadithe me sy t hapur dhe t drejt q t shohin drejtsin, mshirn 35

dhe bamirsin e islamit . Kurtubiu n tefsirin e ajetit Kur'anor: "All-llahu largon dmet e idhujtarve ndaj atyre q besuan, se All-llahu nuk e do asnj tradhtar e bukprmbyst". (El-Haxhxh: 38) thot: "Transmetohet se ka zbritur pr shkak t besimtarve, pasiq u shtuan n Mek dhe i torturonin idhujtart, u shprngul kush u shprngul n Etiopi, kurse disa besimtar q gjindeshin n Mek dshironin ta vrisnin secilin idhujtar q do t mundnin, tu bnin atentate, ti tradhtonin, andaj zbriti ky ajet. All-llahu u premtoi se do ti mbroj, e kjo ishte ndalesa m e qart pr tradhti ose mashtrim". (Tefsir Kurtubi, 12/ 68). Keni frik o ju robr t All-llahut dhe jeni n shtjet e vrteta dhe t shndosha t fes tuaj. Kujdes, kujdes nga largimi i njerzve prej fes pa vetdije ose nga brja keq fes duke mos e ditur. Pejgamberi, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Prgzoni dhe mos largoni, lehtsoni dhe mos vshtirsoni". (Buhariu dhe Muslimi). Na bekoft All-llahu n dy shpalljet, na bft dobi me udhzimin dhe sqarimin q gjinden n to. E them kt q dgjuat dhe krkoj falje pr mua dhe pr ju nga All-llahu pr do mkat, krkoni falje prej Tij, sepse Ai sht Fals dhe i Mshirshm. -IIAll-llahun e falnderojm pr bamirsin eTij, jemi mirnjohs ndaj Tij pr suksesin dhe dhuntit. Dshmoj se ska hyjni tjetr prpos All-llahut, i cili sht Nj dhe pa ortak, pr ta madhruar. Dshmoj se zotriu

dhe pejgamberi yn, Muhammedi sht rob dhe i drguar i All-llahut, i cili ka thirur drejt knaqsis s Tij. All-llahu im beko dhe drgo selame mbi te, familjen, shokt dhe vllezrit e tij. O ju musliman, ju porosis q t keni frik All-llahun, sepse kjo sht porosia e All-llahut pr t part dhe t fundit. Musliman t nderuar, nuk do t ket kndje jeta e muslimanve nse nuk prqendrohet n fen e All-llahut, nuk do t ngritet vshtirsia e t vjen komoditeti nse nuk i prgjigjemi urdhrit t All-llahut, xhel-le xhelaluhu dhe urdhrit t Pejgamberit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, n t gjitha shtjet e jets, sipas udhzimit dhe metods s selefit t ktij ummeti. "O ju q besuat, prgjigjjuni (thirrjes s) All-llahut dhe t t drguarit kur ai (i drguari) ju fton pr at q ju jep jet, ". (ElEnfal: 24). Prej gjrave n t cilat ka thirrur All-llahu dhe Pejgamberi i Tij sht edhe realizimi i siguris n jet. Realizimi i siguris n shoqri sht prgjegjsi e madhe dhe emanet, t cilin duhet ta bart secili individ q jeton n kt ruzull toksor. Prej rregullave t mdha t Islamit, t cilat duhet ti aktivizojm n jetn ton sht porosia e All-llahut: " Ndihmohuni mes vete me t mira dhe n t mbara, e mosni n mkate e armiqsi". (El-Maide: 2). Pastaj All-llahu i Lartsuar na ka urdhruar me nj gj t madhe, e ajo sht drgimi i salavateve dhe selameve mbi Pejgamberin fisnik.
Husejn Alu Shejh Hatib dhe imam i xhamis s Pejgamberit n Medin Hutbeja e mabjtur m: 22/3/1424 Prktheu: B.H. 14.5.2004

36

Tema
Akideja Kajravanije
Ebu Muhamed, Abdull-llah ibn Ebi Zejd el-Kajravani, i cili njihej si Maliku i vogl, rahimehull-llah, ka thn: Kapitulli: gjrat e domosdoshme t besimit, t cilat i shpreh gjuha dhe i beson zemra: - Besimi me zemr dhe shprehja me gjuh se All-llahu sht nj Hyjni (Ilah), prve t cilit nuk ka hyjni tjetr, Atij nuk i ngjan askush, Atij nuk i sht rival askush, Ai nuk ka fmij, as q ka prind, nuk ka shoqe, nuk ka ortak, sht i Pari pa fillim dhe i fundit pa mbarim, nuk mund ta arrijn realitetin e Tij prshkrimet e prshkruesve, nuk mund ta kaplojn shtjen e Tij mendimtart, mendimtart mendojn pr argumentet e Tija e jo pr realitetin e Qenies s Tij, nuk kaplojn asgj nga dija e tij, prve asaj q dshiron All-llahu, kursiju i tij kaplon qiejt dhe tokn, nuk e lodhin kujdesi pr to, sht i Larti dhe i Madhi, i Dituri dhe i Informuari me hollsi, Rregulluesi dhe i Mundshmi, Dgjuesi dhe Shikuesi, i Larti dhe i Madhi. - sht mbi Arshin e Tij krenar me Qenien e Tij, kurse sht n do vend me dijen e Tij. - E ka krijuar njeriun dhe e din se ka i pshprit vetvetja e tij, sht m afr tij se sa damari i qafs, do gjeth q bjer Ai e di, do kokr n ersirat e toks, e njom ose e that, sht e evidentuar n Librin e qart. - Mbi Arsh sht ngritur, mbretrin e pushton, i ka Emrat e bukur dhe Cilsit e larta, do her ka qen me cilsit dhe emrat e Tij, i lartsuar qoft nga nevoja q cilsit e Tija t jen t krijuara ose emrat e Tij t shpikura. I ka folur Musait, alejhis-selam, me fjaln q sht cilsi e Qenies s Tij, e jo krijes prej krijesave t Tija, iu shfaq kodrs, e ai u shkri nga Madhria e Tij. - Kur'ani sht fjal e All-llahut, nuk sht i krijuar e t prfundon e as cilsi e krijess e t harxhohet. - Besojm n Kaderin e Zotit pr t mir dhe pr t keq. T gjitha kto gjra i ka caktuar All-llahu, Zoti yn dhe n Dor t Tij jan prcaktimet pr gjrat. Burimi i vendimeve t Tija sht dija pr do gj para se t ndodhin, e ato ndodhin sipas caktimeve t Zotit. do fjal dhe vepr q e bn njeriu All-llahu e ka caktuar, Dija e All-llahut e ka parakaluar, a nuk di ai q ka Krijuar, i cili sht hollsisht i informuar. E devijon cilin dshiron, dhe e tradhton me drejtsi, e udhzon cilin dshiron e i jep sukses nga dhuntia e Tij. Secilit i lehtsohet me lehtsimet e Tija pr gjrat q All-llahu m hert i din dhe i ka caktuar, a do t jet fatkeq ose fatlum. I lartsuar qoft Zoti q t ndodh n mbretrin e Tij ajo q nuk dshiron, ose t jet ndokush i pamvarur prej Tij. Ai sht krijues i do gjje, Ai sht Zoti i njerzve, Zoti i veprave t tyre dhe prcaktues i lvizjeve dhe ymrit t tyre. - All-llahu i ka drguar pejgambert te ata q tu ngrit argumentin, ka prfunduar shpalljen, vrejtjen dhe pejgamberllkun me Muhammedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, t cilin e ka br Pejgamberin e fundit, prgzues dhe vrejtje trhjeks, thirrs n fe37

n e All-llahut, llamb ndriuese dhe shndrrits, atij ia ka zbritur Librin e Tij t Urt, ia ka ligjsuar fen e drejt dhe e ka udhzuar n rrugn e drejt. -asti i Kijametit do t vjen pa dyshim, Allllahu do ti ringjall ata q kan vdekur, ashtu sikur i ka filluar do t kthehen. - All-llahu, subhanehu ve teala, ia shumfishon t mirat robrve t Vet, ua fal me pendim mkatet e mdha, ua fal t voglat, nse u largohen mkateve t mdha. Ai q nuk pendohet nga mkatet e mdha vazhdon t jetoj sipas dshirs s Zotit. All-llahu nuk fal nse dikush i bn ortak, e ia fal mkatet q jan m t vogla se kjo. Ate q All-llahu e denon me zjarrin e Tij e nxjer prej tij me besimin e vet dhe e shtin n xhennet. Ai q vepron sa nj grimc atomi t mira do ti sheh dhe do t del nga zjari me shefatin e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i cili ndrmjetson pr mkatart e mdhenj t ummetit t vet. - All-llahu, subhanehu ve teala, e ka krijuar xhennetin dhe e ka prgaditur si shtpi t prhershme pr miqt e Tij, i ka nderuar n te duke u mundsuar ta shikojn fytyrn e ndershme t Tij. sht xhenneti, nga i cili zbriti Ademi, alejhis-selam, Pejgamberi dhe Mkmbsi i Tij n ruzullin toksor, me gjra t cilat gjindeshin n Diturin Tij t prhershme. E ka krijuar zjarrin dhe e ka prgatitur si shpi t prhershme pr ate q ka refuzuar besimin, i ka mohuar argumentet e Tija, librat dhe pejgambert. U ka caktuar perde nga shikimi i Tij. All-llahu, subhanehu ve teala, do t vjen n Ditn e Kijametit dhe melaqet t renditura rreshta rreshta pr t prezentuar n prezentimin e popujve dhe llogarin e tyre. Vendosen peshojat pr t peshuar veprat e njerzve, atyre q i rndohet peshoja, ata do t jen shptimtar, do ti marrin fletoret e veprave t tyre, ai q merr 38

fletorn nga e djathta, do t ket llogari t leht, kurse ata q e marrin librin pas shpinde, ata do t digjen n zjarr. - Ura e Siratit sht e vrtet, do ta kalojn njerzit sipas veprave t tyre. T shptuarit dallojn n shpejtsin e shptimit nga zjarri i xhehenemit, kurse disa t tjer veprat e tyre i fundosin n te. - Besojm n Haudin (pishinn) e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, n t cilin do t vijn ummeti i tij, ai q pin nga ky uj nuk do t etsohet asnjher, do t refuzohen nga kjo pishin ata q kan ndryshuar dhe deformuar. - Besimi sht fjal me gjuh, sinqeritet me zemr, vepr me gjymtyr, shtohet me shtimin e veprave dhe mangsohet me mangsimin e veprave. Pra, mund t ket mangsi dhe shtes. Fjala e besimit nuk mund t plotoshet pa vepr, kurse fjala dhe vepra pa nijet, kurse fjala, vepra dhe nijeti pa prputhje me sunnet. Asnj ithtar i kibles nuk futet n kufr pr shkak t mkatit q ka br. - Shehidat jan t gjall te Zoti i tyre furnizohen. Shpirtat e njerzve t lumtur mbeten n begati deri n ditn e ringjalljes, kurse shpirtrat e njerzve t vuajtur denohen deri n ditn e Llogaris. - Besimtart sprovohen n varr dhe irren n pyetje. All-llahu i prforcon besimtart me fjal t fort n jetn e ksaj jete dhe n ahiret. - Robrit kan kujdestar (melaqe) q i regjistrojn veprat e tyre, asgj prej ksaj nuk humbet nga Dija e Zotit t tyre, kurse meleku i vdekjes mer shpirtin e njerzve me lejen e Zotit t tyre. - Gjenerata m e mir jan ata q kan par Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, dhe i kan besuar atij, pastaj ata q vijn pas. Sahabt m t mir jan katr halift e drejt dhe udhzues: Ebu Bekri, Omeri,

Othmani, Aliu, radijall-llahu anhum exhemin. Secilin sahab t Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, duhet ta prmendim vetm me t mira, duhet abstenuar nga ajo q ka ndodhur mes tyre, sepse ata jan njerzit q m s shumti e meritojn t krkojm pr ta arsyetime dhe t kemi mendimet m t mira pr ta. - T respektojm parin e muslimanve,

qoft kryetar ose dijetar. - T pasojm selefus-salihin (paraardhsit tan t devotshm), t ecim hapave t tyre, t krkojm falje pr ta, ta lm polemikn n fe dhe do gj t ciln e kan shpikur shpiksit. Paqa dhe bekimi qofshin mbi zotrin ton, Muhammedin, Pejgamberin e Tij, familjen, grat, pasardhsit dhe drgo shum selame mbi te. Ibn Ebi Zejd el-Kajravani

Prktheu: Bekir Halimi (sh.p. kjo sht nj traktat mbi besimin i shkruar n shekullin e katrt sipas hixhrit dhe ate n magribin e bots arabe, i cili e spikat n vija t prgjithshme besimin e ehli sunnetit) 23.4.2004

Citate pr tekfirin
Sa i prket thnies s ne anatemosim (tekfir) n prgjithsi, kjo sht nj shpifje e armiqve, me t ciln shprehje mundohen ti largojn njerzit nga feja dhe themi: i lartsuar qofsh o Zot, kjo sht nj shpifje e madhe. (Er-Resailush-Shahsije, 15/ 101). Kurse n librin Ed-Durer, 1/ 80 duke iu prgjigjur Ibn Sijahut, kur krkoi prej tij tia sqaroj qndrimin e tij rreth ktyre gjrave q ia kishin mveshur, thot: Prej fjalve q thuhen pr mua: sht prhapja e shpifjeve, t cilat turprohet njeriu i menur ti thot, e mos t flasim q ti shpif. Prej ktyre fjalve sht edhe kjo q keni prmendur: se un i anatemosi t gjith njerzit, prve atyre q m pasojn dhe se kinse un pretendoj se martesat e tyre nuk jan valide. Pr habi si ka mundsi t hyj kjo n mendjen e njeriut t menur?! A e thot kt muslimani. Un distancohem nga kjo fjal, e cila nuk mund t buron prve se nga njeriu i mendur ose q nuk percepton. All-llahu i vraft njerzit q kan interese t kota. Arsyetimi me injoranc te Muhamed ibn Abdul-Vehabi, rahimehull-llah. Nse nuk i anatemosim ata q adhurojn idhujt, si jan te varri i Abdul-Kadrit, ose idhulli q sht te varri i Ahmed Bedeviut, e t ngjajshmet, pr shkak t injorancs s tyre dhe mosprania e atyre q ua trhjekin vrejtjen, si ka mundsi ti anatemosim ata q nuk i kan br ortak All-llahut?! Vetm nga shkaku se nuk jan shprngulur te ne?!. (Ed-Durer es-Sunije, 1/ 104). Muhamed ibn Abdul-Vehab Kto jan disa citate nga Muhamed ibn Abdul-Vehab, rahimehull-llah, si prgjigje atyre q pretendojn se ai i bn tekfir, anatemos n prgjithsi muslimant. Cilin e anatemos Imam, Muhamed ibn Abdul-Vehabi, rahimehull-llah? Sa i prket tekfirit (anatemosjes): un e anatemos ate 39

q e njeh fen e Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e pastaj pasi q e ka njohtur e shan, i ndalon njerzit prej ksaj feje dhe i armiqson ata q e zbatojn fen. Ky

sht njeriu t cilin e anatemosim, kurse shumica e ummetit, elhamdulilah, nuk jan t ktill. (Ed-Durer es-Sunije, 1/ 82, 73).
Muhamed ibn Abdul-Vehab Marr nga: almoslim.net Prktheu: Bekir Halimi 30.4.2004

Dallimi midis prarjes dhe divergjencs

Dallimi midis prarjes dhe divergjencave sht nj shtje shum e rndsishme. sht esenciale q pr t tilla shtje ti referohemi njerzve t dijes prderisa pjesa m e madhe e njerzve, veanrisht disa thirrsa dhe disa nxns t dijes (talibul ilm) nuk jan pjekur plotsisht n t kuptuarit e tyre t fes sa q nuk mund t bjn nj dallim midis shtjeve t prarjes dhe shtjeve t divergjencave. Pr shkak t ksaj disa prej tyre ia aplikojn gjykimin e prarjes shtjeve t divergjencave dhe kjo sht nj gabim i madh. Origjina e ktij problemi sht injoranca mbi principet themelore q qeverisin shtjet e prarjes, kur dhe si ndodhin, dhe kush vendos, nse dhe kur, sht e lejuar pr tu ndar nga nj individ ose grup i veant. sht themelore t prmendim dallimet midis prarjes dhe divergjencave. Pes t tilla dallime do t prmenden si shembuj, jo pse ato jan pikat e vetme t dallimit: - Dallimi i par: Prarja sht nj form shum e ashpr divergjencs (ihtilafi), ndrsa sht rrjedhoj e dallimit sepse ndryshimi n opinione mund ose nuk mund t oj n kufijt e prarjes. Megjithat, prarja sh40 t aktualisht dallimi plus m tepr megjithse jo do dallim n mendim sht edhe prarje nj pik e cila formon bazat pr nj dallim t dyt. - Dallimi i dyt: Jo do shtje divergjente sht nj shtje e prarjes, megjithse do prarje sht dallim. Me t vrtet shum shtje rreth t cilave muslimant dallojn n mendimet e tyre jan aktualisht shtje divergjente. Si rezultat nuk sht e lejuar t aplikohet shtja e mosbesimit mbi ato shtje divergjente e as gjykimi i prarjes mbi ato divergjente, e as gjykimi i prjashtimit t tyre nga mbuloja e sunnetit. - Dallimi i tret: Prarja (iftirak) ndodh vetm n themelet e mdha (usul kubra): ato themele t fes n t cilat nuk ka arsye pr t patur divergjenca, mendime t ndryshme mbi nj tekst prfundimtar (kati) ose mbi nj konsensus (ixhma) t dijetarve ose pr ate pr t ciln dijetart e Ehli Sunnetit kan ndrmarr vlersimin dhe nuk kan patur dallime rreth prfundimit t saj. Kshtu fardo q sht e njllojt me kt sht e konsideruar t jet nj parim themelor (asl) dhe ai i cili kundrshton kt sht i konsideruar se sht ndar nga xhemati.fardo

tjetr q sht n krah t saj ather hyn n shtjet e ihtilafit (divergjencave). Kshtu divergjenca (ihtilafi) ndodh n shtjet jo-themelore; shtje q jan t hapura para nj numri opinionesh, t hapura pr ixhtihad, t hapura n mundsin e t aplikuarit t do opinioni; pr t cilat dikush q mban nj pikpamje ka disa justifikime pr t vepruar kshtu ose pr shkak t mundsis t nj mungese dijeje ose nj interpretimi t gabuar. Kshtu t gjitha kto jan n shtjet e ixhtihadit dhe shtje dytsore (furu). Dallimi mundet gjithashtu t ndodh n disa shtje dytsore (furu) q jan t lidhura aktualisht me vet themelet pr t cilat mbajtsi i t tilla pikpamjeve mund t shfajsohet si sht prkufizuar nga dijetart e besueshm t fes. Kto shtje dytsore mund edhe t jen n shtjet e besimit (akide-s) rreth t cilave ka nj marrveshje mbi themelet e saja por q ka nj ndryshim n opinion n disa nga detajet e saja, t tilla si konsensusi i dijetarve prsa i prket rrjedhojs s Isras dhe Miraxhit, e ndryshimi tjetr rreth asaj q a e pa Pejgamberi, sallallahu alejhi ve selem, Zotin e tij me syt e tij apo me zemrn e tij? - Dallimi i katrt: Ihtilafi (divergjenca) mundet q n disa koh t jet rezultat i ixhtihadit dhe qllimit t mir dhe duke sje-

llur n mendje se ai sht duke u prpjekur pr t gjetur t vrtetn. Nj person i till sht i shprblyer edhe nse ka gabuar. Megjithse ai i cili ia qllon merr m shum shprblim, por edhe ai q gabon sht i shprblyer pr ixhtihadin e tij. Megjithat nse shtja arrin nivelin e divergjencave ather bhet totalisht fajtor. Prarja nuk sht kurr pr shkak t ixhtihadit dhe qllimit t mir dhe ky gjykim i tij nuk sht i shprblyer ndrsa ai sht i censuruar dhe gjynahqar n t gjitha rastet. Si rezultat prarja nuk ndodh prve pr shkak t bidateve ose ndjekjes s dshirave ose pr shkak t imitimit t qortuar (taklid madhmum). - Dallimi i pest: Prarja sht e lidhur me krcnimin hyjnor (veid) dhe t gjitha format e saj ojn n devijim dhe shkatrrim. Por kjo nuk sht rasti pr ihtilafin, prderisa ihtilafi lejohet dhe tolerohet aq gjat n sfern e ixhtihadit t lejuar. Pr sa i prket atij q mban nj pikpamje t ndryshme ndoshta sht q ai ka disa justifikime pr qndrimin e tij, mund t jet pr shkak se nuk i ka ditur mir faktet ose pr shkak t detyrimit dhe askush tjetr nuk di pr kt detyrim ose pr shkak t nj gabimi t nj interpretimi i cili nuk bhet i qart derisa faktet ti paraqiten atij.

Nasir el-Akl Marr nga: Iftirak, mafhumehu, esbabuhu ve subulul vikajati (faqe 8-10) Prktheu: Ammar Ardit Kraja 7.5.2004

41

Smundja e quajtur frik

Ekzistojn shum lloj frike q jan ekstreme dhe q madje mund t quhen smundje. Ktu nuk po flasim pr frikn ndaj Allahut por, reth friks si ndjenj dhe emocion, kur ajo bhet e pakontrollueshme. N kt artikull do t prqndrohemi ne dy lloj frikash nevrotike; ndrojtja dhe ankthi. (Frika negative, nga gjrat dhe n situata ku sduhet. sh.p.) Ndrojtja Ndrojtja sht rezultat i mungess s besimit n vetvete. Ajo shfaqet si ndjenj konfuzioni dhe gjendje nervoze kur dikush prballet me njerz t ngritur ose jo t familjes. Kur nj person vuan nga kjo ndjenj, atij i mbahet goja dhe gjuha i lidhet. Kur dshiron t thot dika, ai thot gjra t tjera q si ka pr qllim. Dhehebiu, n veprn e tij madhshtore t titulluar Sijer Ealami en-Nubela (Biografit e personaliteteve fisnike), prmend historin e famshme t nj personi q u takua me nj kryeminstr. Nj dit Ibn Xhasasi shkoi t vizitonte kryeminstrin Ibn Furat, me vete kishte marr nj sasi kamfuri. (Lnd kimike q nxirret nga nj lloj druri si dafin, prdoret kryesisht n mjeksi si nxits i sistemit nervor. sh.p.) N momentin q iu afrua kryeminstrit i erdhi pr t pshtyr, dhe mendoi q ti jap atij kamfurin e pastaj t pshtyj n lumin Tigr. Por, kur u ndodh prball i pshtyu atij n fytyr ndrsa kamfurin e hodhi n lum. Kryeministri mbeti i befasuar ndrsa Ibn Xhasasi shum i friksuar dhe i hutuar tha pa dashje: Betohem pr Allahun e Ma42 dhruar se gabova pa dashje. Un pata pr qllim tju pshtyj ju n fytyr dhe t hedh kamfurin n lum. Kryeministri iu prgjigj: Po pikrisht kt bre, injorant!. Pr shkak t ndrojtjes Ibn Xhasasi u ngatrua si n veprimet ashtu dhe n fjalt e tij. Nj situat e till nuk ndodh shpesh ndoshta por, megjithat ka shum probleme t prgjithshme q mund ti ndodhin dokujt pr shkak t ndrojtjes. Ndrojtja mund t jet shkak q nj nxns mos t marr pjes n msim. Megjithse e di prgjigjen e nj pyetjeje br nga profesori, ai nuk mund t marr guximin q ta thot at me z t lart. Kur ky nxns ka problem me dika dhe nuk e kupton, ai nuk arrin t pyes msuesin pr shkak t ndrojtjes s madhe q ka. E njjta gj e pengon nj person q t flas n xhami, t jap msime ose t drejtoi namazin. Ai shqetsohet jasht mase se po t bj nj gj t till do t bj ndonj gabim. Kur provon t kryej dika dhe bn gabimin m t vogl prpara njerzve, ky gabim e vret at trsisht. Ai kurr nuk e harron at dhe sa her q duhet t prballet n publik ai gabim i shfaqet para syve, kshtu ky gabim i vogl i varros atij ndrat dhe talentin e tij. Ndrojtja bhet shkak q nj person t mos i kshilloj dot t tjert ose ti udhzoj ata. Nj person i ndrojtur mund t shoh dik duke br nj gabim prpara syve t tij, por ai nuk ka kurajon q ti flas, megjithse mund ti ket t gjitha argumentet e nevojshme pr t vrtetuar se vepra q ai po kryen sht gabim. Ai nuk mund t bj dobi

me dijen q ka. Mungesa e besimit n vetvete e bn at shum t ndrojtur saq smund t kshilloj edhe dik q e ka n moshn e tij ose ate q sht m i vogl. Ndrojtja nuk e lejon nj person q t bj pazar kur duhet t blej ose t shes, kshtu ai smund t arrij nj mim me leverdi. Ndrojtja e bn t pamundur q nj prind t refuzoj ndonj krkes t fmijve t tij, edhe nse ata krkojn dika q ai e di se nuk sht e mir ose sht jo islame. Kshtu ai ua jep at, thjesht sepse smund t thoj dot jo. Njerzit mund t prfitojn nga nj person i ndrojtur dhe t prdorin at. Mund t flasin dhe t veprojn kundrejt tij far t duan prderisa ai nuk merr guximin t kundrshtoj dhe t vetmbrohet. Nj person i ndrojtur ndjen se e gjith vmendja sht prqndruar tek ai dhe se dokush po e shikon at. Kur dikush i buzqesh ai mendon se po qesh me t. Kur shikon dy persona duke folur, mendon se ai sht n qndr t biseds s tyre. Ai sht tepr i ndjeshm dhe e ka t pamundur q t kryej dika t vshtir apo serioze. Kto jan vetm disa shembuj t problemeve q shkakton ndrojtja. Fatmirsisht gjenden mnyra me an t t cilave ndrojtja mund t kalohet; 1. Praktikimi Nse nj person e vendos veten vazhdimisht n situata t ndryshme, ai mund t kaloj frikn q ka t bj me to. P.sh. nse i friksohet fjalimit n publik ai mund t msohet duke mbajtur nj fjal t shkurtr n shtpi. Shum shpejt ai do t mund t mbaj nj ligjrat t shkurtr n rrethin e shokve t shkolls, m pas mund t jap msime n xhamin e lagjes. Kshtu ai do ta humb turpin e t folurit n publik. Nse do t pyesni prezantuesit ose orato-

rt m t famshm n bot, njerz q t tjert dynden pr ti dgjuar kur flasin, se si kan filluar, do shikoni se n m t shumtn e rasteve fillimisht ata kan pasur shum turp t flasin. Megjithat ata nuk kan lejuar q kjo gjendje frike ti ndaloj, por kan gjetur forcn q t flasin hern e par dhe t dyt. Nuk kan lejuar q gabimet e tyre t vogla t pengojn talentin e tyre. Madje disa prej tyre, m von kan folur rreth friks q kan pasur, kshtu q kjo t jet nj shembull pozitiv pr t tjert. 2. Veprimi n mnyr graduale Njeriu duhet ti marr gjrat gradualisht. Kur dikush duhet t flas n publik p.sh., si fillim ai mund t lexoj nga nj libr. Shum njerzve leximi nga libri ua ka larguar komplet frikn. Hapi tjetr sht q t prgatis vet nj ligjrat dhe ta shkruaj at komplet. Leximi i nj materiali t prgatitur vet sht nj hap prpara nga leximi i fjalve t dikujt nga nj libr. S shpejti ktij personi do ti duhet vetm t hedh n nj letr idet kryesore n disa pika me detaje t vogla. Kjo do t jet e mjaftueshme q ai t dal prpara t tjerve dhe t mbaj nj fjalim. Prfundimisht, ai do t mund t qndroj prpara publikut dhe t mbaj nj ligjrat t tr prmendsh, duke ju referuar vetm memories s tij. N t njjtn mnyr, gradualisht, nj person mund t ris seriozitetin e tems q trajton dhe numrin e audiencs. 3. Msimi nga t tjert dhe nga gabimet e tyre Shikimi tek t tjert mund ti tregoj njeriut si t veproj ai vet. P.sh. nj student vshtron shokun e tij duke mbajtur nj tem para klass, shoku i tij bn nj gabim dhe t gjith qeshin me t. Po edhe ai vet qesh 43

me t tjert, pastaj ulet n bank sikur t mos kishte ndodhur gj. T nesrmen ai sht plotsisht i gatshm t flas prsri. Studenti q e vshtron kt sjellje mund t pyes veten: Pse t mos bj dhe un si ai? Duke par t tjert dhe gabimet e tyre, njeriu mund t fitoj vetbesimin q i duhet pr t kaluar vshtirsit. 4. Lnia e disa gjrave n perspektiv Nj person i ndrojtur mendon se t tjert e shohin at n nj mnyr t veant, kjo mund t jet edhe shkaku i ndrojtjes s tij. Nse ai ndrgjegjsohet se njerzit sjan aspak t prqndruar tek ai, kjo do tia lehtsoj atij gjrat. Kur ai bn ndonj gabim, t tjert pa dyshim, do t flasin reth tij, megjithat po aq shpejt ata do ta harrojn gabimin e tij, kshtu shtja do t mbyllet prgjithmon dhe askush sdo t flas m pr t. Brenda nj jave ai mund t ngrihet e t flas prsri pa problem. N shum raste ndodh q ligjruesi mund t bj lapsuse t vogla gjat fjalimit ose t ngatrrohet pak, por ato kalojn pa u vn re nga audienca, dhe ky mund t jet nj rast ku shum prej tyre mendojn se fjalimi sht mbajtur n mnyr perfekte. Kjo sht dika mse e vrtet nga ajo q e ka treguar eksperienca. Njerzit n audience nuk arrijn t deportojn n mendimet dhe ndjenjat e brendshme t folsit. Jo do her ata mund t kuptojn nervozizmin e tij. Megjithat, nse folsi e ndjen se audienca e ka kuptuar q ai sht nervoz, kjo e nervozon edhe m shum dhe si rezultat bhet fols m i dobt. Ankthi Ankthi sht nj smundje q shfaqet kur frika dhe shqetsimi i dikujt shndrohet dhe bhet tepr i ekzagjeruar. Ankthi vjen si rezultat i friks dhe parashikimit se dika e keqe do t ndodh. Ai paraqitet n shum 44

mnyra; A. Ankthi prej vdekjes Frika prej vdekjes, n vetvete nuk sht smundje, bile nse ajo e shtyn dik q t shtoj veprat e mira dhe t nxitoj n punt e vlefshme, ather ajo mund t jet dika vrtet e lavdruar. Megjithat nse frika prej vdekjes e pushton nj person gjat gjith kohs, kur sht duke ngrne ose duke pir, kur punon, kur shkon pr t fjetur etj. ather ajo kthehet n smundje. Ne duhet t kemi parasysh se frika prej vdekjes, marr veant, nuk sht dika e lavdruar. Ibn Kajjimi e prmend kt pik n librin e tij, Zadul Mead (Prgatitja pr Rikthimin): I Drguari i Allahut, paqa dhe bekimi i Allahut qoft mbi t, n predikimet e tij, nuk prqendrohej n faktin se vdekja sht e pashmangshme, as n argumentet q kan t bjn me t. Ai nuk ndalej shum mbi jetn e trupit n varr, as n tema t ngjashme me t. Prkundrazi, ai prqndrohej n shtje m t mdha, si inkurajimi pr t marr dije t vlefshme, kryerja e veprave t mira, udhzimi i njerzve dhe msimi i fes s vrtet. M pas Ibn Kajjimi e kthen vmndjen tek oratort dhe predikuesit e kohve t mvonshme, t cilt msojn prmendsh disa formula duke harruar kuptimin e vrtet t tyre. Prmend se si shum prej tyre fillojn direkt t flasin pr vdekjen dhe prqendrohen n shtje t tilla, si do han krimbat trupat tan pasi t vdesim. Kjo krijon n zemrat e dgjuesve nj frik t dmshme, jo frik pozitive q inkurajon virtytet e larta dhe i shtyn njerzit t bjn vepra t mira. Vdekja sht dika q besimtari disa her mezi e pret. Pejgamberi, paqa dhe bekimi i Allahut qoft mbi t, ka thn: Kush dshiron ta takoj Allahun, Allahu dshiron ta ta-

koj at, dhe kush urren ta takoj Allahun, Allahu urren ta takoj at. B. Ankthi prej smundjes Disa njerz pikllohen nga frika e madhe se mos smuren. Nse ata kan nj dhimbje koke t leht friksohen se mos sht hemoragji n tru. Ata imagjinojn se do dhimbje barku sht nj lloj dshtimi. Vazhdimisht ata jan t shqetsuar se mos marrin ndonj smundje serioze. Nj frik e till prej smundjes sht vet smundje, dhe n t vrtet mund t jt shum m serioze se smundjet q shkaktojn dhimbje trupore. Ka pasur raste kur sht menduar se dikush vdiq prej mortajs por, kur i kan br autopsin sht br e qart se trupi ska pasur asnj lloj infeksioni. Ka qen frika e fort prej mortajs q ka shkaktuar tek ai simptoma t ngjashme me t sajat dhe prfundimisht vdekjen. C. Ankthi prej dshtimit Shum njerz nuk jan n gjndje t merren me studime, me tregti ose biznes, ose t thrasin t tjert n Islam pr shkak t friks nga dshtimi. Nj frik e leht prej dshtimit mund ta shtyj dik q t studjoj dhe ta programoj mir punn e tij, kshtu ai mund ti arrij qllimet me sukses. Ajo bn q nj person t konsultohet kur sht e nevojshme e mos t ngutet ku sduhet. Mirpo, kur kjo frik rritet deri n at

shkall sa q kalon n smundje, ather ajo bhet penges dhe nuk e l njeriun t eci prpara. Nj frik e till, pa dyshim, sht smundje q duhet kuruar. D. Ankthi prej prgjegjsis Ka njerz q e urrejn prgjegjsin, t tillt e vonojn martesn pr shkak se nuk duan t ken n prgjegjsi nj familje. Ata nuk duan t ken nj pun t vazhdueshme, nuk pranojn t merren me nxns pr t cilt duhet t mbajn prgjegjsi, kshtu heqin dor prej msimdhnies. T till nuk duan t mbajn prgjegjsi pr asknd. E. Ankthi i t menduarit vet Shum njerz kan frik t mendojn vet rreth shtjeve q i rrethojn. Ata kan frik ti zgjidhin vet problemet. Gjithmon i shohin gjrat vetm n siprfaqe, pa ju futur ndonj hulumtimi n thellsi. Nse nj person i till lexon nj libr, ai kurr nuk logjikon mbi t, nuk mendon mbi argumentet apo informacionet e paraqitura n t. Ky person nuk arrin t prcaktoj nse prfundimet jan t sakta dhe nse argumentet e dhna kan baza apo jo. Ai nuk preokupohet t zbuloj se deklarimet e bra n t jan t vrteta apo thjesht spekulime, as nuk i kushton rndsi faktit se autori e ka trajtuar temn n detaje t mjaftueshme apo jo. Ai knaqet duke pranuar n mnyr pasive at q lexon. Personi i till pranon pa br kritik ka i thot nj njeri fardo, nj pjestar i familjes, nj grup apo shkoll pa e gjykuar vet shtjen.
Selman el-Avdee Marr nga: islamtoday.com Prktheu: Altin Braka 14.5.2004

45

Gruaja dhe familja

Dashuria bashkshortore
Ai i ngjiti shkallt me kaq energji sa q e kisha t vshtir t besoja q ktu ishte nj njeri n nj mosh m tepr se 80-vjeare. Ai kishte gjallrin e nj t riu. Pastaj un msova pse-n: Megjithse ai ishte martuar q n vitin 1947 kur ai ishte rreth 30 vje ai ishte i aft t m thoshte mua: Un nuk jam zemruar asnjher me gruan time ose q ajo madje t mrzitej nga un. Dhe nse un do t kisha dhimbje koke do t ishte e pamundur pr t ta zj gjumi derisa mua t m zinte gjumi t parin. Pastaj ai tha me ndjenj: Un kurr nuk mendoj t shkoj n ndonj vend, madje edhe pr t br pazarin e nevojave shtpiake pa e marr at me mua dhe pr t mbajtur dorn e saj. sht sikur kur ishim t sapomartuar. Kur pr shkak t nj operacioni mjeksor, ajo u b e paaft pr t pasur fmij, ai i tha asaj: Ti je m e mueshme pr mua se sa fmijt. Ai m tha mua: Sa do gjat t jetoja un kurr nuk mund t imagjinoj t martoja diknd tjetr. Ai burr sht nj shembull i mir sesi devotshmria mund t zgjas edhe n pleqri. Fatkeqsisht kur ne shikojm gjendjen e shumics s njerzve t do moshe ne mund t themi q kjo marrdhnie e tij sht me t vrtet e rrall, nj lloj marrdhnie ideale. Martesa sht dashuri dhe harmoni. Allahu 46 ka thn: Dhe nga faktet (e madhris) e Tij sht q pr t mirn tuaj, Ai krijoi nga vet lloji juaj paln (grat), ashtu q t gjeni prehje tek ato dhe n mes jush krijoi dashuri dhe mshir. N kt ka argumente pr njerzit q mendojn. [Sureja el-Rum: 21] Kur gruaja e nj juristi t famshm Ebu Rabia vdiq ai e varrosi ate vet dhe fshiu dheun nga duart e tij. Megjithat, kur ai u kthye n shtpi, ai ishte mbushur me dhimbje dhe rnkime tek Zoti tij, syt e tij t mbushur me lot duke ju drejtuar vetes tha: Tani edhe shtpia jote ka vdekur o Eba Halid Shtpia gjallron vetm kur nj shpirt gruaje n te lviz. Dashuria martesore krkon prpjekje t jashtzakonshme nga t dyja palt nse dshirohet q ajo t zgjas dhe t qndroj e gjall. Vshtirsia e dashuris martesore nuk mbshtetet n ato mosmarrveshje t vogla q jan nj pjes normale e jets s prditshme dhe q t gjitha iftet duhet ti prballojn. Me t vrtet probleme t tilla ngandonjher i rigjallrojn marrdhniet, si specat djegs n nj pjat shtrmeni. Problemi i vrtet qndron n tre gjra: 1. Paaftsia e njrit person pr t kuptuar tjetrin. Ngandonjher nj person mund t ket vshtirsi pr t kuptuar bile veten e tij. 2. Paaftsia e nj personi pr tu adaptuar me participimin q sjell martesa dhe paaftsia pr t ecur me ndryshimet e jets q sjell ajo. Shum njerz supozojn q gjrat do t qndrojn ashtu si kan qen m

prpara. 3. Problemi m i rndsishm sht mungesa e prkushtimit n kto marrdhnie dhe t prpjekjes pr ta br at t zgjas si dhe t largimit t gjith asaj q e njolllos ate. Dhjet mnyrat pr t arritur nj dashuri t vazhdueshme: Prderisa dashuria martesore sht e prir pr tu smurur dhe madje edhe t vdes, sht e rndsishme pr iftet t punojn vazhdimisht pr ta rigjallruar dhe ruajtur at: 1. Ata duhet ta bjn zakon ti thon njri-tjetrit gjra pozitive, si brja e komplimenteve dhe brja dua pr njri-tjetrin. Nj burr mund ti thot gruas s tij: Nse un do t kthehesha n ditt e rinis sime, un nuk do t zgjedhja asknd tjetr prve teje. Sigurisht gruaja mund leht ti thot dika t njjt burrit t saj. Fjalt e przemrta kan nj efekt t veant posarisht tek grat. Ato me t vrtet kan qen arm e prdorur nga burra t paskrupullt pr t prfituar nga dika q nuk ishte e tyre. Fjalt e mbla e ndezin zemrn e nj gruaje. Burri duhet q tia thot ato gruas s tij prpara se ajo ti ndgjoj nga dikush tjetr. 2. Burrat dhe grat duhet t prpiqen ti bjn zakon kryerjen e atyre gjrave t vogla q jan aq shum t rndsishme. Nse nj burr vjen n shtpi dhe e gjen gruan e tij n gjum, ai mund ta mbuloj at apo ta mbshtjell at. Burri mund ti telefonoj gruas s tij nga puna e ti thot vetm nj prshndetje dhe pr ta ln at t kuptoj q sht duke menduar pr t. Nse nj grua e gjen burrin e saj n gjum, ajo mund ti jap atij nj t puthur t vogl mbi ball madje edhe nse ajo mendon

se sht n gjum dhe sht i pavetdijshm. Me t vrtet n nj far niveli senset e tij jan duke punuar madje edhe nse ai sht duke fjetur dhe ai mund t jet i vetdijshm pr at. Pejgamberi, salallahu alejhis ve sel-lem, e ka theksuar vlern e ktyre gjrave t vogla: ... madje edhe nj kafshat q ju vendosni n gojn e gruas tuaj... [Sahih el-Buhari dhe Sahih Muslimi] Mund t jet q, Pejgamberi, salallahu alejhis ve sel-lem, ka patur pr qllim plotsimin nga burri t nevojave t gruas s tij. Megjithse, Pejgamberi, salallahu alejhis ve sel-lem, zgjodhi pr ta shprehur at n mnyrn q ai bri pr nj arsye. Nj person i cili nuk sht i msuar me t tilla gjra mund t ndjehet i turpruar vetm t dgjoj rreth tyre dhe mund t preferoj pr ti ln gjrat ashtu si jan n vend q t prpiqet pr t ndryshuar qndrimin e tij dhe t bj disa gjra q ai i shikon si qesharake. Ende ne duhet t fusim zakone t reja n jett tona nse ne nuk duam q problemet tona t vazhdojn prgjithmon. 3. Burri dhe gruaja duhet t ln pak koh t flasin me njri-tjetrin. Ata duhet t flasin pr t kaluarn; kujtimin e kohrave t bukura q i kan kaluar. T folurit pr to i mban ato t gjalla dhe t freskta n mendjet tona sikur ato t ken ndodhur dje. Ata duhet t flasin pr t ardhmen dhe t ndajn shpresat e tyre dhe planet e tyre. Ata duhet gjithashtu t flasin rreth t tashmes, t dyja t mirave dhe t kqijave dhe t diskutojn mnyrat e ndryshme pr ti zgjidhur problemet e tyre. 4. Mbajtja e kontakteve fizike sht mir pr harmozimin e marrdhnieve. Kjo nuk sht vetm pr koht e intimitetit, por pr t gjitha koht, si kur t ulen apo kur ato 47

shtisin. Kjo pa marr parasysh faktin q ka ende burra n shoqrin ton t cilt jan t turpruar nga fakti q njerzit i shohin ata duke shtitur me grat e tyre anash apo edhe pas. 5. Mbshtetja emocionale duhet ti garantohet kurdo q do t nevojitet. Kur nj grua sht shtatzne ose n periudhat e saja mujore, asaj do ti duhet nga burri i saj nj far mbshtetjeje t vogl morale. Ai duhet t ket parasysh gjendjen e saj mentale. Ekspertt mjeksor thon q kur grat kalojn prmes shtatzanis, menstruacionit ose gjakderdhjes pas lindjes ato vuajn nga stresi psikologjik q mund t ket efekt n sjelljen e tyre. sht n koh t tilla q nj grua ka nevoj pr mbshtetjen e burrit. Ajo ka nevoj pr t q ai ti thot sesa shum ajo do t thot pr t dhe sesa shum ai ka nevoj pr at n jetn e tij. Ngjashm me kte, burri mund t smuret ose t bie n lloje vshtirsish. Gruaja duhet ti marr kto gjra n konsiderat. Nse njerzit dshirojn q marrdhniet e tyre t zgjasin ata duhet ta ln njri tjetrin ta ndjejn at mbshtetje. 6. Midis ifteve duhet t ket shprehje t shpeshta t dashuris pr njri-tjetrin. Dhurata duhet t bhen, ngandonjher pa asnj lloj rasti prderisa nj surpriz e kndshme sht gjithmon e mirpritur. Nj dhurat e mir sht nj shprehje e ndjenjave t przemrta. Nuk duhet medoemos t jet e shtrenjt por duhet t jet sipas shijes ose personalitetit t tjetrit. 7. Burri dhe gruaja duhet t msojn t jen tolerant ndaj njri-tjetrit dhe t mos i shikojn hollsisht gabimet e njri-tjetrit. Duhet t bhet zakon pr t harruar gabimet e vogla t jets s prditshme dhe madje as t flitet pr ta. Heshtja n kto gabime sht nj shenj e karakterit t ndershm. 48

Nj grua i ka thn Aisha-s, radiallahu anha: Kur burri im vjen n shtpi ai bhet si nj miz. Kur ai del jasht ai bhet si nj luan. Ai nuk pyet se far mund t ket ndodhur. [Buhari dhe Muslim] Ibn Haxheri ka shpjeguar fjalt e saja si m posht: Ata mund t nnkuptojn q ai sht shum bujar dhe tolerant. Ai nuk bn ndonj shamat pr dika q ka humbur nga pasuria e tij. Nse ai sjell dika pr shtpin ai nuk krkon m von llogari pr t. Ai nuk i bn si shtje dite gabimet q ai mund ti shoh n shtpi por n vend t ksaj ai sht i sjellshm dhe tolerant. sht gabim pr ti tejkaluar masat n konsiderimin e gabimeve t t tjerve e kur vjen puna pr ne mbajn nj llogari t t gjitha cilsive t mira q kemi. sht nj thnie: Nj prej jush shikon thrmin n syrin e vllaut t tij dhe harron traun n t vetin. 8. Burri dhe gruaja sht e nevojshme pr t br disa gjra q gjallrojn marrdhniet e tyre. do njri prej tyre mund t lexoj nj libr apo mund t dgjoj nj kaset q mund ti jap atyre disa ide sesi ti rigjallrojn jetn e tyre martesore dhe pr t sjellur m tepr kuptim n t. Ata mund t ndryshojn zakonet e tyre kur jan duke darkuar, duke pushuar s bashku, kur zbukurojn shtpit e tyre dhe n marrdhnie me njri tjetrin si hapur ashtu edhe n intimitet. Kto jan gjra q mbajn t gjall knaqsin dhe interesin n nj marrdhnie. 10. Marrdhniet duhet t mbrohen nga influenca negative q mund ta dmtoj at. Nj nga m t kqijat sht zakon i krahasimit t bashkshortes s tij me ato t t tjerve. Shum njerz i krahasojn grat e tyre me ato t burrave t tjer. Disa madje i krahasojn ato me fytyrat q ata shohin n re-

vista dhe n televizion. Grat gjithashtu i krahasojn burrat e tyre me burrat e grave t tjera n gjra si pasuria, pamja dhe sesa her ai e merr at pr t shtitur. E gjith kjo i bn njerzit t ndjehen keq dhe t paaft dhe kjo mund t shkatrroj marrdhniet martesore. Nse ne duhet ti krahasojm vett tona me t tjert ne duhet t veprojm kshtu me ata t cilt dalin m pak sesa ne. I drguari i Allahut, salallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Shiko drejt atyre q jan posht jush dhe mos shiko drejt atyre q jan sipr jush. Kjo sht m mir sesa ti prbuzni bekimet e Allahut. [Sahih el-Buhari dhe Sahih Musli-

mi] Ne duhet ta bjm zakon t jetojm me botn reale dhe t gjejm knaqsi n far Allahu ka prcaktuar pr ne. Ne duhet t mos shikojm gjat se far t tjerve iu sht dhn. Sado pak q t kemi do t jet e shumt nse e prdorim mir. sht gati e mundshme q shum nga ata q flasin rreth jets s tyre martesore dhe shkojn duke lavdruar burrat dhe grat e tyre mund t jen gnjeshtar n far ata thon... Bari shpesh nuk duket i gjelbrt n ann tjetr por vetm pr shkak se ne nuk e shohim nga afr.
Shejh Selman bin Fahd el-Avdee Prktheu: Ammar Ardit Kraja 23.4.2004

Thirrja pr tek Allahu brenda shtpive tona

Islami e ka zbukuruar shtpin me nj nder t veant dhe dallues. E ka br t obligueshme mbi ne ti thrrasim njerzit e shtpive tona pr tek Allahu. Nse ne do mund vetm ti bindnim njerzit pr tu kujdesur pr punt e tyre n shtpi dhe t drejtonin thirrjen e tyre islame drejt shtpive t tyre ne do shihnim udira. Nse edhe kombi m i fort dhe m i pasur n tok do krkonte t mobilizon nj ushtri misionarsh pr t promovuar nje ide apo princip, do t mund t drejtonte pr te jo m shum sesa disa mijra njerz. Nse nga ana tjetr ne do jemi t aft pr t bindur do musliman fetar pr t kryer detyrn e thirrjes n islam brenda shtpis s tij imagjinoni far rezultati do t kishte. Do t ishte nj shtje pr t ciln do t ngriheshin miliona njerz, t mobilizoheshin pr thirrjen islame pa asnj shpenzim financiar. far ka m ju keni mobilizuar nj forc t aft q t penetroj n shtpia. Nj dai (thirrs) musliman mund normalisht t flas n nj xhami, qendr islame ose shesh publik. Ai zakonisht nuk ka qasje direkte tek njerzit, n shtpit e tyre. Madje nse ai do mund t arrij kt, ai rrall do t ket n t, t njjtin ndikim q nj antar i asaj familje mund t ket. Lexues i dashur, ju jeni njri nga pjestart q prbni familjen tuaj krahas babait, nns, vllezrve dhe motrave tuaja dhe je nj burr, nj grua ose fmij. Ka njerz me t cilt ju keni lidhjet m t forta dhe marr49

dhnie m t afrta. Kjo ngase ju jeni t aft t influenconi tek kta njerz m shum se askush tjetr. Mos prisni q t tjert prreth

t vijn n shtpit tuaja dhe t fillojn t njihen me familjen tuaj kshtu q ata t mund ti thrrasin ata tek Allahu

Marr nga broshura me titull: Thirrja brenda shtpive myslimane Selman bin Fahd el-Avde Prktheu: Ammar Ardit Kraja 30.4.2004

Udhzime pr edukimin e fmive

1- Msoje fmin q ta prdor dorn e djatht gjat marrjes dhe dhnies, gjat ngrnies dhe pirjes, gjat shkrimit dhe shrbimit, msoja besmelen n fillimin e do pune, sidomos gjat ushqimit dhe pijes dhe t jet i ulur, kurse n fund t thot: elhamdulilah. 2- Msoja fmis pastrtin, shkurtimin e thonjve, larjen e duarve para dhe pas ushqimit, msoja pastrimin gjat kryerjes s nevojs, q ta ket namazin e sakt dhe q mos ti ndyt rrobat. 3- T jemi t but gjat kshillimit t tyre edhe ate n sekret, mos ti turprojm para tjerve nse gabojn, nse insistojn n inatin e tyre nuk flasim me ta tre dit, e jo ma shum. 4- Urdhroi fmijt t heshtin gjat ezanit dhe ta prsritin at q thot muezini, q n fund t drgojn salavate mbi Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e ta bjn duan e ezanit: "All-llahu yn, Zoti i ksaj lutjeje t plot dhe namazit q do t falet, jepja Muhammedit, Vesilen dhe vlern dhe drgoje n pozitn e lavdruar, t ciln ia ke premtuar". (Buhari). 5- Secilit fmij ti bjm shtrat t veant nse kemi mundsi, prndryshe, secilit mbu50 les t veant. M mir sht t ken vajzat dhom t veant dhe djemt dhom t veant, me qllim q tua ruajm edukatn dhe shndetin e tyre. 6- Ta msojm q mos ti hedh mbeturinat n rrug dhe t largoj pengesat q i pengojn njerzit. 7- T'ia trhjekim vrejtjen nga shokt e kqinj, kontrollimi i tyre dhe mostolerimi t qndrimit t tyre rrugve. 8- Ti prshndetim fmijt n shtpi, n rrug dhe n klas me: esselamu alejkum ve rahmetull-llahi ve berekatuhu". 9- Ta porosisim fmiun q t sillet mir me fqinjt dhe t mos i dmton. 10- Ta msojm fmiun t nderon musafirin dhe ti ofron kujdes. 11- Ta edukojm fmiun n trimri, n urdhrim n t mir dhe ndalim nga e keqja, mos t frikohen nga askush prve Zotit. Nuk duhet friksuar me gnjeshtra, iluzione dhe errsir. 12- sht e plqyeshme t prcaktohet nj takim familjar dhe me nxnsit, ku msuesi, ose kryefamiljari do tu lexon di nga jeta e Pejgamberit, alejhisselam, nga jeta e shokve t tij, q t msojn se ai ka qen lideri i guximshm dhe se shokt e tij sikur

Ebu Bekri, Omeri, Othman, Aliu, Muavija, radijall-llahu anhum, i kan liruar vendet muslimane dhe kan qen shkak pr udhzimin ton dhe se ata kan fituar pr shkak t be-

simit, lufts dhe zbatimit t Kur'anit dhe Sunnetit dhe moralit t tyre shum t lart. 13- Tu blejm tregime islame t dobishme dhe edukative.
Prktheu: Bekir Halimi Marr nga: al-eman. com 7.5.2004

Pamje nga jeta nn pushtim

N nj fshat n Palestin, midis qytetit t Kudsit (Jeruzalemit) dhe Detit t vdekur, jeta kalon me ngadal, nj dit n nj koh. Nuk ka vende dfrimi, nuk ka librari, nuk ka parqe zbavitjeje, as nuk ka nj klinik shndetsore. Por pa e par kt vend ju mund t humbni far ju kurr nuk e keni par. Rrugt pr tek nj qytet aty afr, tregu kryesor pr banort e fshatit jan shpesh t mbyllura. Kur rrugt jan t hapura ato jan t vshtira dhe t lodhshme vende vende t dmtuara dhe t shkatrruara. Kamiont hyjn n fshat pr t ofruar nj asortiment t kufizuar frutash dhe perimesh. Pjesa m e madhe e asaj me far banort mbahen vjen nga puna e fermave t disa familjeve t vogla. Kjo sht jeta nn pushtim; nj segment i pushtimit q rrall her sht par; lufta e dit pr ditshme pr t mbijetuara. sht frika konstante e ushtarve q hyn n shtpit e fshtarve kurse nj shqetsim m i madh n kt fshat sht sigurimi i ushqimit pr t ngrn. Grat veanrisht vuajn shum prderisa ato kalojn prmes shtatzanis dhe ushqimit t foshnjs me gji. Ato gjithashtu friksohen rreth fmijve t vegjl nn kujdesin e tyre. Fmijt duken t ushqyer keq, me fytyra t verdha dhe me shtate nn mesataren e zhvillimit. Dikush mund t filloj t mendoj sesi kta njerz mbijetojn. Q nga fillimi i Intifads disa vite m prpara jeta sht br shum e vshtir. Kufijt veanrisht n Palestinn e para-1948 jan mbyllur (literalisht t mbyllur m nj mur me proporcione shum t mdha) duke ln mijra vet t papun. Prpara Intifads kta njerz mbshteteshin mbi punn q bnin duke ndrtuar banesat e ifutve. Ishte nj pun poshtruese por ishte zgjidhja e tyre e vetme pr t mbajtur familjet e tyre. Tani maxhoranca sht e papun ose punon n zeje t vjetra ose si shofer pr disa qindra shekel n dit (rreth 50 dollar). Amnesty International nj grup i njohur pr t drejtat e njeriut raporton t mposhtmen: Asnj palestinez q jeton n territoret e pushtuara nuk i ka ikur impaktit t lvizjeve t kufizuara t imponuara nga ushtria izraelite q kur filloj Intifada tre vjet m par. Impakti i t drejtave t tyre pr t punuar dhe pr t fituar nj standart t rregullt jetese, edukimi dhe kujdesi shndetsor jan 51

shkatrruar. Papunsia ka arritur tek 50% dhe humbja e t ardhurave nga puna si pasoj ka shkaktuar nj ngritje t varfris, kequshqimin dhe nj rritje n smundje t tjera. Nj raport i Banks Botrore i dal n Maj 2003 tregon q rreth 60% e popullsis palestineze sht duke jetuar posht limiteve t varfris 2.1 dollar pr dit dhe konsumimi i ushqimit ka zbritur deri n 30% n tre vitet e kaluara . . . Kufizimet e lvizjeve gjithashtu kan penguar t paturin e kujdesit shndetsor. Si rezultat i mbylljes s disa rrugve dhe bllokadave shum gra n rrugn e tyre pr n spital jan detyruar t lindin npr ndalim kalime n rrug ose n shtpi. T paktn 10 fmij kan vdekur si pasoj e ksaj. [http: // amnesty. org] Gjja e mrekullueshme ktu sht q kta njerz vazhdojn t prpiqen n jett e tyre. Stresi i pushtimit n proces sht gjithkund prezent por ata qeshin, ata vizitojn dhe ata luajn. Grat e familjes punojn shum pr t br bukn, pr t ushqyer kafsht dhe pr t mjelur bagtin. Ato jan nj burim fuqie pr burrat e tyre, fmijet e tyre dhe antart e tjer t familjes. Dhe jeta e tyre e prditshme sht nj element qetsie, lehtsimi dhe rehatie. Paradoksi sht ktu q n pushtim ata e kan lirin q shum njerz nuk e imagjinojn ta ken n jetn e tyre. Shum larg nga jeta moderne, kan liri pr t gzuar thjeshtsit e t jetuarit dhe freskin e natyrs. Ata jan t lir nga kurthat e materializmit dhe egoizmit q zotron kt botn tjetr.

Kan koh pr t shikuar perndimin e diellit me pluhurin e tij t kuq, t mrekullon vshtrimi i mahnitshm i Kubat es-Sahras si dominon n linjn e qiellit afr Kudsit. Kan nj mundsi pr t medituar do fjal t Ezanit q buqet nga nj xhami aty afr dhe t humben n fjalt e Kuranit q ata ndjekin m pastaj (n namaz). Kan rast pr t vizituar njerzit e dashur t tyre dhe t marrin knaqsi n lojrat dhe t qeshurat e fmijve n rrug. Kshtu ndrsa ata luftojn dit pr dit ata kan gjetur nj thesar. Ata kan gjetur nj qllim n luftn e tyre. Ata jan duke mbrojtur Vendin e shenjt pr muslimant dhe jane duke e br kt t vetm. Gjenden tek ata shum ndjenja krenarie dhe vendosmrie. Grat nuk jan m pak aktive se burrat. Ato jan t gatshme t sakrifikojn do gj pr shtjen e tyre dhe t mos dorzohen leht. Megjithse si rezultat i ksaj ata kan zbuluar t kuptuarit e jets dhe t qenurit musliman. Kshtu ndrsa jeta e ksaj bote sht shkatrruar dhe i sht marr nga pushtuesit, ata kan prvetsuar pasurit e jets s pasme. Fitorja me siguri do t vij kur askush nuk mund t fshihet pas veprave t tij ose t saj. Allahu, subhanehu ve teala ka thn: E kush e ka pr qllim botn tjetr, duke qen ai besimtar, prpiqet pr t ashtu si i takon asaj, angazhimi i tyre do t jet i pranishm (t Zoti). [Isra: 19] Liria e vrtet mund t gjendet n kto pak fjal.
Dr. Aisha Hamdan Marr nga: el-Xhumua vol 15 nr 12 Prktheu: Ammar Ardit Kraja 14.5.2004

52

Dijetart dhe mendimtart

Ibn Ebu Zejd el-Kajravani
Quhet Abdullah ibn Ebi Zejd, AbdurRahman en-Nefzi, el-Kajrevani, el-Maliki, Ebu Muhamed. (310- 386/9/ 922- 996). I thuhet Maliku i vogl. Ka qen i dalluar n dituri dhe vepr. Kadi Ijadi, rahimehull-llah, pr te ka thn: Ka arritur imamllkun n dynja dhe n fe, kan udhtuar deri te ai nga shum rajone dhe t dalluar kan qen nxnsit e tij... sht i njohur si fekih, mufesir, pjesmarrs n disa shkenca. Ka lindur n Kajrevan, kurse ka vdekur n muajin shaban. Edhe pse ishte i madh n dije dhe veprimtari, ai ishte bamirs, altruist dhe shpenzonte pr nxnsit. Imam Dhehebiu thot: N bazat e fes ka qen sipas medhhebit t selefit, nuk e ka ditur ilmu kelamin (apologjetikn) dhe nuk bante tevil. Librin e tij kryesor Er-Risale e ka shkruar kur i kishte 17 vjet. Veprat e tija: 1- En-Nevadir ve zijadat, n njqind pjes (shtes librit t Imam Malikut El-Mudevene. 2- Muhtesar Mudevene (N kto dy libra mbshteten dijetart maliki n magribit pr t dhn fetva). 3- El-Utejbije, e ka reduktuar dhe rnditur n kapituj. 4- El-Iktida bimedhheb Malik. 5- Eth-Thika bil-lah ve tevekul alAll-llah. 6- Er-Risale (n fikhun maliki, sht botuar i prkthyer n gjuhn angleze n vitin 1906 dhe gjuhn franceze n vitin 1914. Aq shum e kan vlersuar kt libr, saq sht i shkruar me ar). 7- Ixhazul-Kuran 8- El-Marife vet-Tefsir. 9- En-Nehju anil-Xhidali. 10- Risaletun fir-Redi alel-Kaderijeti. 11- Men tehareke indel-Kiraeti. 12- Risaletun fit-Tevhidi, (q sht kjo nj pjes e saj) Etj. Shiko pr m gjr: Sijeru Alamun-Nubela, vllimi 17, fq. 10-13; Muxhemu Muelifin, vllimi i gjasht, fq. 73. etj.
Bekir Halimi, 23.4.2004

53

Imam Tahavi
Emri dhe prejardhja e tij: Ai ishte Imami, Muhadithi, Fekihe, Hafizi, dijetari i nderuar, Ebu Xhafer Ahmed ibn Muhammed ibn Selame ibn Seleme ibn Abdul Melik El Ezdi Et Tahavi. El-Ezdi sht emr fisi t mirnjohur nga Kahtani. Nofkn Et Tahavi e ka fituar nga fshati Et Taha n krahinn Said t Egjiptit. Ai ishte i lindur n 239 H. N moshn e re ai u shprngul n Egjipt. N krkim t dijs: Prejardhja e dijes s tij sht e lidhur me familjen e tij dhe dajallart e tij. Babai i tij ishte nj nga dijetart prej t cilve prfitoi. Msuesi i dyt ishte daja i tij Imam Ismail ibn Jahja El Muzeni.(vdiq n vitin 264). El Muzeni ishte nj nga dijetart m t ditur prej shokve t Imam Muhammed ibn Idris Esh Shafiut. Edhe nna e tij ishte nga dijetaret e fikhut dhe hadithit. Msuesit e tij numri i t cilve kalon treqindshin ishin kryesisht nga Egjipti dhe dijetart q vizitonin Egjiptin. Me zgjrimin e dijapazonit t dijs ai e gjente veten n konfuzion midis nj seri shtjesh fikhu pr t cilat ai nuk gjente prgjigje t mjaftueshme nga daja i tij q do tia qartsojn shtjen n fjal. Filloi t hulumtoi se far bn daja i tij n situata t ngjajshme t paqartsis dhe kuptoi se ai shum po i konsulton librat e shokve t Imam Ebu Hanifs (Hanefive). Shum nga mendimet e hanefitv i kishte prmendur n librin e tij Muhtesar El Muzeni. Kjo gj e nxiti q ti konsulton librat e medhhebit hanefij dhe t shqyrton bazat e 54 tij dhe degzimin e shtjeve prej tyre. Kur njohurit e tij mbi medhhebin hanefij u plotsuan ai u b nj nga prfaqsuesit e ksaj shkolle juridike, gj kjo e cila nuk don t thot se ishte br pasues i verbr i saj. N librat e tij shpeshher do t gjejm vende ku Imam Et Tahaviu si m t sakt e ka shpallur mendimin e ndonj imami q nuk sht i medhhebit hanefij. E vetmja gj e cila Imam Tahaviun e prcaktonte si hanefi ishte mbshteja e tij q ia bnte metodologjis s shkolls hanefite n nxjerren e dispozitave. N librin e tij Meani El Athar do t gjeni gjykime q Imam Ebu Hanifeja nuk i ka patur. Ky fakt e mbshtet at t ciln e tha Ibn Zulak: Kam dgjuar Ebul Hasan Ali ibn Ebi Xhafer Et Tahaviun t thot: Kam dgjuar babain tim t thot: (i prmendi virtytet e Ebu Ubejde Harbavejnit dhe fikhun e tij dhe tha) Ai do t m pyeste mua rreth disa shtje fikhu. Kshtu nj dit un i dhash prgjigjen time pr nj shtje kshtu ai m tha mua:Kjo nuk sht opinioni i Ebu Hanifs. Et Tahaviu i tha: O gjykats (Kadi) a duhet t mbaj t njjtin opinion pr do opinion q Ebu Hanifeja ka mbajtur! Ai tha: Un pr ty isha i mendimit se je mukal-ld (pasues i verbr). Et Tahaviu tha: A nuk e din se mukal-lid bhet vetm njeri fanatik ose i trash nga mendja. Kjo fjal u prhap n Egjipt dhe u b fjal e urt q njerzit e memorizuan. (Lisanul Mizan tek biografia e Et Tahaviut) Lavdrimet e dijetarve pr t: Ibn Junuzi ka thn:Et Tahaviu ishte i

besueshm, besnik, fekih, pas vete nuk ka ardhur njeri si ai. Imam Edh Dhehebiu n librin e tij Et Tarih El Kebir ka thn: Fekihu, Muhadithi, Hafidhi, nj nga njerzit m me reputacion, i besueshmi, i dituri n fikh dhe i menuri. Ibn Kethiri n El Bidaje ven Nihaje ka thn: Ishte i besueshm, besnik, Hafidh me njohuri t thella. Me njohuri t gjra n gjitha lmit e fes me dije t veant t akid, fikhut dhe hadithit. Librat e tij: Prsa i prket shkrimeve t tij ato jan dshmi pr hulumtimin e tij, verifikimet q i bn dhe prpunim t mir t tems q e shqyrton.Midis shkrimeve t tij sht El Akide Et Tahavije pr t ciln jemi duke shkruar hyrjen pr tani gjithashtu pr komentin e tij nga (Ibn Ebi El Izz). Madje megjithse madhsia e librit sht e vogl dobit e tij jan t shumta dhe metodologjia e tij sht ajo e selefve.Dhe ju do t gjeni q prmban do gj q mulimani ka nevoj prsa i prket besimit t tij.sht gjithashtu libri i tij Meani El Athar i cili sht nj libr n t

cilin ai prezanton kapituj t fikhut, mendimet e dijetarve dhe argumentet e tyre dhe i prmend analizn e argumenteve t tyre.. Ai la mbrapa shum libra t mdhenj, prafrsisht 40 libra t ndryshm midis t cilve jan: Sunan Esh Shafiij, Mushkil El Athar, Ahkamul Kuran, El-Muhtesar, Sherh El Xhamiil Kebir, Sherh El Xhamiis Sagir, Esh Shurut, Nevadir El Fikhije, Er Redd ala Ebi Ubejd, Er Redd ala Isa ibn Eban dhe vepra tjera t dobishme. Imam Tahavi ishte i mirnjohur dhe i famshm pr urdhrimin pr t mir dhe ndalimin e t keqes pr deklarimin e s vrtets dhe t kthyerit tek ajo q ai mbajti se ishte e vrtet pa u ndikuar nga asnj mendim dijetarsh, pushtetarsh apo shoksh. sht e mjaftueshme pr ne q shumica e dijetarve e kan pranuar kt libr (El Akide Et Tahavije) si: Nj shpjegim i Besimit t Ehlu Sunne vel Xhemaah. Vdekja e tij: Imam Tahavi ka vdekur t martn n fillim t Dhul Kades n vitin 321 H dhe sht varrosur n varrezat Karafe n Egjipt. Allahu e mshiroft me mshirn e tij t gjr.

Marr nga parathnia e librit SHERHUL AKIDETI TAHAVIJE me redaktur t Ahmed Shakirit Prktheu: Ammar Ardit Kraja Redaktor: Talha Kurtishi 30.4.2004

55

Imam es-Sujuti
Imam Es-Sujuti, dijetar i dalluar me veprimtarin e tij t frytshme. Nuk ka lmi nga shkencat e Islamit n t ciln ai nuk ka shkruar vepr. Veprat e tij q sipas disa dijetarve kalojn gjashtqindshin, konsiderohen baz n shum lmi. Kujdes t veant i kushtoi hadithit dhe shkencave t tij. Me t drejt e fitoi titullin e hafidhit dhe muhadithit m t njohur t kohs s tij. Quhet Ebul Fadl Xhelaluddin Abdur Rahman ibn Kemaluddin Ebi Bekr ibn Muhammed ibn Sabikuddin ibn Fahruddin ibn Nasiruddin El Hudajri El Misri Es Sujuti Et Tuluni Esh Shafii. Ka lindur n Kairo n vitin 849 H/1445 G. sipas disa autorve i ati i tij, si foshnj, e ka sjellur ate n Kairo nga qyteti i Asjutit n t cilin ka lindur. N moshn pesvjeare mbeti pa prindr. N at koh ai gati se e kishte msuar Kuranin prmendsh. Hafidh i tr Kuranit u b n moshn tetvjeare. Pas msimit t Kuranit vazhdoi msimin prmendsh t librave t ndryshme si ishin "El Umde", "El Minhaxhul Fikhij", "El Minhaxhul Usulij" dhe "Elfijjen e Ibn Malikut. Prej moshs rinore ai shoqrohej me dijetar eminent q patn ndikim n t. Shoqrimi me Siraxhuddin El-Belkinin, nj jurist i njohur, shihet qart n veprimtarin e EsSujutit. Ndikim t dukshm tek ai patn edhe Sherefuddin El Munavi, Tekijjuddin El Hanefi dhe Muhjuddin El Kafexhi. Potenciali i tij intelektual u paraqit n moshn tetmbdhjet vjeare kur ai u b profesor i gjuhs arabe. N moshn njzetvjeare filloi t ligjron n shum lmi shkencore dhe filloi t jap fetva 56 (decizione) pr shtje t ndryshme. N krkim e sipr t dituris udhtoi n Sham, Hixhaz, Jemen Indi, Mgrib dhe vende t ndryshme. Thuhet se gjat pierjes s ujit t Zemzemit, n haxh, ka br lutje q All-llahu tia mundson t arrin gradn e El Belkinit n lmin e fikhut dhe gradn e El Askelanit n lmin e hadithit. Udhtimet e shumta q i bri ishin shkak q Es-Sujutiu t takohet me shum dijetar. Nxnsi i tij Esh Sharani tregon se Es-Sujuti ka prfituar prej gjashtqind msuesve prej t cilve ai me emr ka numruar njqindepesdhjet. Si m t dalluar ndr to do prmendim: - Siraxhuddin El Belkini tek i cili msonte fikhun - Tekijjuddin El Shibli El Hanefi tek i cili msonte hadith, tefsir dhe gjuhn arabe. - Muhjuddin El Kafexhi - Ibn Haxher El Askelani tek i cili msoi n moshn rinore - Jahja Sherefuddin El Munavi tek i cili msoi deri n fund t jets dhe prfitoi shum n lmin e fikhut. - Abdul Kadir El Ensari El Mekki tek i cili i zgjroi njohurit n lmin e fikhut dhe bazat e fikhut, tefsirit, hadithit dhe gjuhn arabe. - Shemsuddin Muhammed ibn Musa Es Sirami Nxnsit e tij: Edhe pse ai n mosh t hershme u trhoq nga jeta publike duke iu prkushtuar shkrimit, arriti q pas vete t l nj numr t konsiderueshm t nxnsve q bartn diturin e tij tek gjeneratat e pastajme. Nga do veojm:

- Hafidh Shemsuddin Ed Davudi. - Hafidh Muhammed ibn Abdur Rahman Es Sehavi, dijetar i njohur i hadithit dhe autor i shum veprave. - Ali ibn Muhammed El Eshmuni El Kahiri. - Muhammed ibn Ali ibn Ali ibn Ahmed ibn Tulun Ed Dimeshki komentues i disa veprave t Es Sujutiut dhe dijetar i njohur i medhhebit hanefi. - Ebu Muhammed Ahmed ibn Ijas. - Hafidh Shemsuddin Muhammed ibn Jusuf Ed Dimeshki. - Muhammed ibn Abdur Rahman El Alkami, i cili gjithashtu komentoi disa libra t Es Sujutiut. Duke e prshkruar msuesin e tij Ed Davudi thot: Vet isha prezent kur msuesi pr nj dit shkroi dhe kontrolloi tre fletore, mbante ligjerat dhe jepte prgjigje pyetjeve t parashtruara. Veprat e tij: Sipas Xhemaluddin El Kasimi Es Sujutiu ka shkruar 450 libra kurse sipas Ez Ziriklut sht autor i 600 librave. Shkaku i mendimeve t ndryshm sht fakti se nj libr njihet me m tepr se nj emr dhe kjo shkaton n disa raste q nj libr t numrohet dy her. Sipas Ahmed Esh Sherkavit t botuara jan 234 tituj t Es Sujutiut. Nga librat e tij do ti prmendim: N lmin e tefsirit: - Ed Durrul Menthur fit tefsiri bil methur - Tefsirul Xhelalejn t cilin e shkroi s bashku me msuesin e tij Xhelaluddin El Mehal-li - Hashijetu ala tefsir El Bejdavi - El Itkan fi ulumil Kuran - Lubabun nukul fi esbabin nuzul - Hamailuz zuher fi fedaili suver N lmin e fikhut: - El Eshbah ven Nedhair - El Kafi

- Muhtesar El Ahkam Es Sulltanije lil Maverdi - Sherhur Rehbijje fil Feraid N lmin e historis: - Tarihul Hulefa - Tarihul Misr - Tarihus Sujut - Er Rihletu El Fejjumijje - Er Rihletu El Mekkijje N lmin e biografive: - Menakibu Ebi Hanife - Menakibu Malik - Tabekatul Mufessirin - Tabekatul Huffadh - Tabekatun Nuhat N lmin e gjuhs arabe: - Durru Taxh fi irabi mushkili El Minhaxh - El Mesaidu El Alijje fi El Kavaid En Nahvijje - Sherhu Kafijeti ibn Malik Veprimtaria e tij kryesore dhe m e frytshme ishte n shkencat e hadithit n t cilat shkroi shum libra: - Xhemul Xhevamii. Me kt vepr Es Sujutiu synoi tubimin e t gjitha haditheve profetike n nj libr. Pr kt gj ai iu referua shtatdhjet e nj librave nga librat e hadithit. Autori kt libr e ndau n dy pjes: Pjesa e par n t ciln ai ka tubuar hadithet gojore (el-kavlijje) t rradhitura sipas alfabetit dhe pjesa e dyt n t ciln i ka tubuar hadithet q i prkasin natyrs praktike (el-Filijje) t rradhitura sipas transmetuesve t tyre prej ashabve, radijall-llahu anhum. Kjo vepr nuk u prfundua sepse vdekja e Es Sujutiut ndrpreu kompletimin e saj. Shejh Muhammed Nasiruddin El Albani thot se n bibliotekn "Edh Dhahirijje" n Damask ka par dorshkrim mbi t cilin me shkrim q dallon nga shkrimi i kopjuesit t librit sht shkruar: Numri i haditheve q i ka tubuar n pjesn e par sht njzet e 57

gjasht mij e pesqind e gjashthdhjet e tet hadithe (26568) kurse numri i haditheve n pjesn e dyt sht afro shtatmbdhjet mij hadithe (17000). Sipas ksaj numri i prgjithshm i haditheve t ktij libri sht dyzet e dy mij hadithe (42000). - El Xhamius Sagir Shejh Muhammed Nasiruddin El Albani pr kt libr thot: Ky libr i Hafidh Es Sujutiut sht nga librat m t kompletuar pr nga lnda e hadithit, plot dobi me rradhitje t leht q mundson prfitimin nga ky libr - Tenvirul Havalik sherh Muvet-ta Malik - Isaful Mubetta fi rixhal El Muvet-ta - Ed Dibaxh ala Sahih Mulim ibn Haxhxhaxh

- Mirkatus Suud ila Sunen Ebi Davud - Kutul Muktedhi ala Xhamii Tirmidhi - Misbahuz Zuxhaxhe fi sherhi Ibn Maxhe - Ukudu Zeberxhed ala Musned Imam Ahmed - Tedribur Ravi fi sherhi Tekrib En Nevevi - Esbabu vurudil hadith - El Leali El Mesnuaa fi ehadith el Meudua - El Fevaidu El Mutekasire fi ahbar El Mutevatire - Et Tibbu En Nebevij dhe shum tjer. Jeta e tij n kt bot prfundoi n vitin 911 H/1505 G n Kairo. All-llahu e mshiroft me mshirn e tij t gjr.
Prktheu: Talha Kurtishi 7.5.2004

Imam Shevkani
Imam Muhammed ibn Ali esh-Sheukani: Imami, Al-lameja, Muftiu i Ummetit, deti i dijs, kalorsi i fjalve dhe kuptimeve t tyre, unik i kohs s tij, zbrthyesi i kuptimeve t Kuranit dhe Sunnetit, mufes-siri dhe muhadithi, asketi i njohur, krenaria e Jemenit. Quhet Muhammed ibn Ali ibn Muhammed ibn Abdull-llah ibn El Hasen El Hajsheni Esh Sheukani Es Sanani El Jemeni. Ka lindur ditn e hn, e njzet e teta i muajit Dhul Kade n vitin 1172 H n fshatin Sheukan n afrsi t qytetit Aden n Jemenin e lasht. Fmijrin e kaloi n qytetin e Sanas, ku nga i ati i tij i msoi m dalluese morale, iltrsin dhe nderin. N moshn e hershme filloi krkimin e dituris. Fillimisht msoi shkrim-leximin dhe lexoi Kuranin para dije58 tarve t kohs s tij. Msimet e Kuranit dhe texhvidin i prfundoi para fekihut Hasen ibn Abdull-llah El Habl. Para se t zhytet n lmit e shkencs msoi prmendsh shum nga traktatt e shkurt nga lmit e ndryshme si ishin: El Ezhar n lmin e fikhut, Muhtesarul feraid n lmin e trashgimis, Muhtesarul munteha n lmin e bazave t fikhut, Et Telhis n lmin e belagas (retorika), Mendhumetul Xhezeri n mnyrat e leximit t Kuranit (kiraat) dhe tjer. Nga msuesit e tij do ti prmendim: Abdur Rahman ibn Kasim El Medaini, Ahmed ibn Amir El Hudai, Ahmed ibn Muhammed El Harazi tek i cili msoi plot 13 vjet dhe nga i cili prfitoi shum n lmin e fikhut, El Kasim ibn Jahja e Haulani, El Hasen ibn Ismail El Magribi, Abdull-llah

ibn Ismail En Nehmi, Hadi ibn Husejn El Kareni, Ali ibn Ibrahim ibn Amir para t cilit e lexoi Sahihun e Buhariut, Abdul Kadir ibn Ahmed para t cilit lexoi Sahihun e Muslimit dhe disa libra tjer t Sunnetit dhe t tjer. Si nxns t tij m t dalluar prmenden: Djali tij Ali ibn Muhammed Esh Sheukani, Husein ibn Muhsin Es Sebij El Ensari El Jemani, Muhammed ibn Hasen Esh Shexhni, Abdul Hakk ibn Fadl El Hindi, Muhammed ibn Nasir El Hazimi dhe t tjer. Shqyrtim rreth medhhebit dhe akides s tij: Msimet e para t fikhut Esh Sheukaniu i msoi nga dijetart e medhhebit Zejdij, i cili ishte i prhapur n vendlindjen e tij. Kjo gj nuk e prkufizoi ate dhe ai vazhdoi hulumtimet e tij duke dhn mendimin e tij rreth shtjeve t fikhut. Libri i tij Sejlul Xher-rar sht argument i mjaftueshm. N t ai jep ixhtihadt e tij rreth shtjeve duke prkrahur mendimet q kan argument t sakt dhe ku mohon qndrimet e medhhebit t paargumentuar. Ky qndrim shkaktoi armiqsin e ithtarve t taklidit n kohn e tij me t cilt vazhdimisht ishte n konflikt. Pr t zbrthyer dispozitat mbi taklidin (pasimit t verbr t ndonj mendimit) e shkroi librn e tij t njohur El Kavlul Mufid fi hukmi Teklid i cili ndezi zjarrin e armiqsis tek ithtart e medhhebit t cilt e akuzuan se dshiron rrnimin e medhhebit Zejdij. N shtjet e besimit pasonte drejtimin e paraardhsve t mir (selefit) duke pohuar gjitha cilsit e All-llahut pa mohim dhe pa shtrembrim t kuptimit. Kt e shohim qart n librin e tij Et Tuhaf bi medhhebi Selef Veprat e tij: Ka shkruar shum vepra t dobishme nga shum lmi:

- Edebu Talib - Munteha El Ereb - Tuhfetudh Dhakirin - Irshaduth Thikat ila itifaki Esh Sherai ala Teuhid, vel Miad ven Nubuvvat - Shifaul Alel fi zijadeti Themen li muxherred El Exhel - Risaletul Bugje fi meseleti Ruje (n t ciln vrteton se besimtart do t shohin All-llahun n ditn e gjykimit, gj kjo t ciln e mohojn disa grupacione t devijuara) - Nejlul Evtar sherh Munteka el Ahbar (n t ciln komentoi hadithet q konsiderohen baz e dispozitave t sheriatit q i tuboi Mexhduddin ibn Tejmijje gjyshi i Shehul Islam ibn Tejmijje) -Sejlul Xher-rar el mutedef-fik ala Hadaikil Ezhar (libr ky n t cilin del n shesh dija e tij e gjr dhe aftsit pr ixhtihad dhe libr i cili i shkaktoi shum probleme nga mukal-lidt e medhhebit Zejdij) - Fethul Kadir el xhami bejne fennej Er Rivaje ved Diraje min ilmi tefsir (komentim i Kuranit n t cilin ka bashkuar komentimin klasik t Kuranit me Sunnet dhe komentimin racional.) - Irshadul Gabijj ila medhhebi Ehlil Bejti fi Sahbin Nebijj (n t cilin shqyrton qndrimin e familjs s Pejgamberit ndaj ashabve dhe mohon prentendimet e shmtuara q i bjn shiitt duke akuzuar shumicn e ashabve me padrejtsi ndaj familjs s Resulullahit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem) - Et Tuhaf fi irshadi ila medhhebi Selef dhe shum libra dhe traktate numri i t cilve sht shum i madh. Vdekja e tij: Jeta e tij n kt bot prfundoi me 27 Xhumadel Ahire t vitit 1250 H. All-llahu e mshiroft me mshirn e Tij t gjr.
Prgatiti: Talha Kurtishi 14.5.2004

59

Pyetje dhe prgjigje

Tema: Namazi i xhumas
Numri: 658 Data: 10.03.2001 Pyetje: A ka argument pr 4 rekat synet para xhumas dhe pr ato pas xhumas dhe si sht m mir q synetet t falen dy nga dy apo katr rekate s bashku Prgjigje: Falnderojm All-llahun, kurse paqa dhe bekimi qofshin mbi Muhammedin, sallall-llahu alejhi ve sel-lem. Xhumaja nuk ka sunnete para saj, mund t falish sa t duash, mirpo ato jan namaz vullnetar, nuk kan t bjn me xhuman. Kurse pas i ka katr sunnete, dhe m mir sht t falen dy nga dy. All-llahu e di m s miri.
Bekir Halimi 13.03.2001

Numri: 40 Data: 21.10.2000 Pyetje: A duhet t falen katr sunetet e fundit t xhumas n xhami apo m mir n shtpi dhe a sht m mir q edhe sunetet e t gjitha namazeve t falen dy nga dy Prgjigje: Falnderojm All-llahun, kurse paqa dhe bekimi qofshin mbi Muhammedin, sallall-llahu alejhi ve sel-lem. Vlla i nderuar! Falja e sunneteve sht m mir t bhet n shtpi, sepse Pejgamberi, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Namazi ma i mir sht falja e sunneteve n shtpi, prve farzit". (Muslim) N kto sunnete hyjn edhe katr sunnetet e namazit t xhumas. Kurse sa i prket faljes s sunneteve, ajo duhet br nga dy rekate nga dy rekate, sepse kjo sht n prputhje me hadithin e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ku thot: "Namazi i nats dhe dits sht nga dy rekate nga dy rekate". (Buhari) All-llahu e di m s miri.
Bekir Halimi 02.02.2001

60

Albani
M i miri prej jush sht ai q e mson Kur'anin dhe ua mson ate t tjerve
Imami, muhadithi, shejhu Muhammed Nasiruddin Albani, rahimehull-llah, duke komentuar hadithin q e transmeton Ebu Abdur-Rahman Es-Sulemiu nga Uthman ibn Affani, merfuan: M i miri prej jush sht ai q e mson Kur'anin dhe ua mson t tjerve, thot: Ky hadith aludon n: - msimin e Kur'anit; - msuesi m i mir sht msuesi i Kur'anit; - gjja m e mir q e mson njeriu sht Kur'ani. Andaj sikur ta dinin kt gj krkuesit e dijes, sepse n te ka shum dobi. Prej gjrave q jan prhapur me t madhe n kohn ton sht se gjen shum thirrs ose fillestar n krkimin e dijes, t cilt marrin prsipr davetin, dhnien e fetvave dhe u prgjigjen pyetjeve t njerzve, edhe pse nuk din ta lexoj mir suren Fatiha, duke i shqiptuar shkronjat ashtu si duhet, ashtu q sinin e shqipton si dad, kurse tan, si ta, dhalin si za, than si sin, etj. Bn gabime t mdha, e pr t voglat mos t flasim. Krkohet, fillimisht q ta lexojm Kur'anin mir, para se ta msojm prmendsh, nse dshirojm q ti sjellim ajetet dhe argumentimet me to n kshillat, derset dhe thirrjen ton. E sheh njeriun duke u marr me tashih dhe tadif (cilsim t haditheve si t vrteta ose t dobta), me replik dijetarve, vlersim t mendimeve t tyre, shpesh her dgjon prej tyre fjali q jan m t larta se grada e tyre, andaj shpesh i sheh duke thn: mendoj, kam thn, fjala ime n kt eshtje sht, mendimi m i mir tek un sht Prej gjrave t uditshme me kta njerz sht se ata nuk flasin pr shtjet pr t cilat jan t pajtuar dijetart, por do her flasin, prve atij q e ka mshiruar Zoti, pr shtje ku ka divergjenca (ihtilaf), q edhe ai ta jap kontributin e tij n kte. E nse i vjen rnd kjo detyr, ather mundohet t vlerson mendimet e dijetarve. All-llahu na ruajt nga rijaja, dshira pr t br emr dhe publicitet. E kshilloj spari vetveten e pastaj ata se gjja m e mir me t ciln e fillojn rrugn e krkimit t dijes sht msimi prmendsh i Kur'anit, sepse All-llahu, subhanehu ve teala, thot: ti kshilloje me kt Kur'an at q i ka frik krcnimit Tim. (Kaf: 45).

Muhammed Nasiruddin Albani Marr nga: Silsiletul ehadithi es-sahiha (Vargu i haditheve t vrteta), hadithi nr. 1173 Prktheu: Bekir Halimi

61

Libri - Katrdhjet hadithe mbi moralin

10. Obligimi ndaj fqiut dhe porosia (hyjnore) ndaj tij
Transmeton Aishja, radijall-llahu anha, nga Pejgamberi, alejhis-selam, e cili tha: "Xhibrili vazhdimisht m porosiste pr fqiun derisa mendova se do ta bn trashgimtar timin." (Buhariu dhe Muslimi) Allahu, subhanehu ve teala, thot: "Adhuroni All-llahun e mos i shoqroni Atij asnj send, sillnu mir ndaj prindrve, ndaj t afrmve, ndaj jetimve, ndaj t varfrve, ndaj fqiut t afrt, ndaj fqiut t largt, ndaj shokut pran vetes, ndaj udhtarit t largt dhe ndaj robrve. Allllahu nuk e do at q sht kryelart dhe at q lavdrohet." (Nisa 36) Dijetart jan ndar n mendime rreth kuptimit t fjals s Muhamedit, alejhis-selam, "trashgimtar timin". Disa prej tyre e komentuan si "pjesmarrs n pasurin e tij duke ia dhn nj pjes t caktuar ashtu si iu jipet antarve tjer t familjes. T tjert menduan se kjo shprehje ka pr qllim q fqiu t trajtohet sikur trashgimtar n raportet me t. Mendimi i par sht m i qlluar sepse kuptimi i dyt ka mbetur kurse i pari nuk ka ndodhur si mund t kuptojm nga hadithi. Nocioni "fqi" prfshin muslimanin dhe kafirin, ibadetxhiun (adhuruesin) dhe mkatarin, ardhacakun dhe vendasin, t afrmin (e familjes) dhe t largtin, ai q sht afr me shtpi dhe ai q sht larg. T gjith kto jan n grad, m e larta sht ajo q i plotson atributet e para, pastaj ai q vjen me radh derisa t mbetet nj atribut, dhe e kundrta - grada m e ult sht ajo n t ciln mbeldhen cilsit e fundit. Obligimi ndaj fqiut sht aq m i madh varsisht prej grads s tij. Porosia mbi fqiun prmbushet duke drejtuar kah ai llojet e bamirsis sipas mundsis, sikur: dhurata, selami, buzqeshja gjat takimit me t, interesimi pr gjendjen e tij, ofrimi i ndihms kur ka nevoj dhe t tjera. Pejgamberi, alejhis-selam, iu drejtua Ebu Dherrit: "O Ebu Dherr, kur t prgatisish salc me lng mishi shtoi m tepr uj dhe gostiti fqinjt." (Muslimi) Pejgamberi, alejhis-selam, na ka urdhruar q t mos pengojm fqiun, ai na ka porositur: "Kush beson Allahun dhe Ditn e Ahiretit le t mos pengoj fqiun e tij." (Buhariu). Ai e mohoi imanin nga njeriu i cili fqiu i tij nuk sht i qet "Pasha Allahun nuk ka besuar, pasha Allahun nuk ka besuar, pasha Allahun nuk ka besuar! E pyetn: cili o i drguar i Allahut? Ai q fqiu i tij nuk sht i qet nga pengesat e tij, u prgjigj ai." (Buhariu) Bamirsin ndaj fqiut e bri kusht pr t qenurit i mir me at, ai , alejhis-selam, tha: "shok m i mir tek Allahu sht ai i cili sht m i mir pr shokun e vet, kurse fqiu m i mir ai i cili sht m i mir pr fqiun e vet." (Tirmidhiu i cili kt hadith vlerson si: hasen garib) Rreth ksaj teme transmetohet se Ahnef ibn Kajsi kishte hypur mbi shtpin e tij dhe kishte par fqiun nga lart, kjo e shtyri t brit: turp m qoft, turp m qoft, hyra n shtpin e 62

fqiut pa lejen e tij, mos hypsha mbi shtpin time asnjher! Ebu Hanife, rahimehullah, kisht nj fqi kpuctar i cili punont shum gjat nats dhe doher recitonte disa vargje ku shprehte pikllimin e tij ndaj njerzve dhe thoshte se e kishin ln pas dore dhe gjra tjera. Ebu Hanifeja, rahimehullah, kur zgjohej pr t faluar namaz nate dgjonte zrin e tij duke rrecituar vargje mallngjyese. Dy net me rradh m nuk e dgjoi dhe filloi t interesohej pr kpuctarin. Pasi q pyeti fqinjt pr t dhe kuptoi se sulltani kishte burgosur menjher shkoi tek valiu pr t ndrmjetsuar. Ai iu drejtua valiut: patrulla juaj ka burgosur fqiun tim kurse un kam obligim ndaj tij. Valiu pyeti: si quhet ai? Ebu Hanifeja u prgjigj: nuk e di emrin e tij mirpo e dij se sht kpuctar. Valiu urdhroi q t lirohen t gjith q ishin burgosur at nat pr t gjetur Ebu Hanifeja fqiun e tij. Pasi q e takoi, kpuctari iu drejtua Ebu Hanifes me falenderime t przemrta kurse ai i tha: "O djalosh! Nuk t kemi ln pas dore. Ahmed Muadh Hakkij

Prktheu: Agim Bekiri (pjes nga libri: katrdhjet hadithe mbi moralin)

63