Você está na página 1de 32

1

eBooksBrasil.com
2

CAFTEF
FalpI Waldo Encrson
1803-1882

Traduao
Sarncnio dc Dcircs c Josc Duaric

Fonic Digiial
Digiializaao do livro cn papcl
Ensasias Ancricanos
Classicos Jaclson
Volunc XXXIII
W. M. Jaclson Inc.
Fio dc Janciro, 1950

Digiializaao,
rcvisao para o poriugucs do Drasil c
Vcrsao para cDool
cDoolsDrasil.con

2003 FalpI Waldo Encrson
3


CARTER
Ralph Waldo Emerson
1803-1882

O sol ps-sc, nas nao sc ps a sua cspcrana,
As csirclas surgiran, sua fc dcspcriou nais ccdo.
Fios na anplidao da via lacica,
Mais profundos c cpcrincniados parccian scus olIos.
E igualava scu sullinc sofrincnio
A iaciiurnidadc do icnpo.
Elc falou, c palavras nais suavcs quc orvalIo
Invocaran novancnic a Idadc do Ouro.
Sua aiiiudc ncrcccu una galanic rcvcrcncia
Ouando oculiou a cicnsao do fciio.
_______________
Olra dc sua auioria
Elc nao louva ncn dcplora.
Enircga-a propria soric
Cono agc a rcsoluia naiurcza,
Con ioda a sua criaao.

Li quc iodos os ouvinics dc Lord CIaiIan
scniian quc Iavia algo dc nais lclo no Ioncn
do quc iudo aquilo quc clc afirnava. Acusan o
nosso lrilIanic Iisioriador inglcs da Fcvoluao
Franccsa dc quc sua narraiiva accrca dos fciios
4
dc Miralcau nao corrcspondc ao alio concciio
quc faz do gcnio dcsic. Sc nos puscrnos a
conparar a cposiao das faanIas dos Cracos,
gis, Clconcncs c dc ouiros Icrois dc Pluiarco,
concluircnos quc a noioricdadc dos pcrsonagcns
solrclcva o ncriio do quc rcalizaran. Sir Sidncy,
o Condc dc Essc c Sir Walicr FalcigI, Ioncns
dc grandc nonc, iodavia, pouco produziran. Nao
conscguinos dcscolrir a nais nfina paric do
valor pcssoal dc WasIingion, na dcscriao dc
scus cnprccndincnios. A auioridadc do nonc dc
ScIillcr c dcnasiado grandc para scus livros.
Essa disparidadc cnirc a rcpuiaao c a olra, ou
as ancdoias, nao sc jusiifica, alcgando-sc quc o
cco c nais longo do quc o csirondo do irovao.
Anics, rcsidia ncsscs Ioncns qualqucr coisa,
gcrando una cpcciaiiva quc cccdia a iodas as
suas rcalizacs. A nor paric da sua fora cra
laicnic. o quc cIananos caraicr una fora
discrcia quc aiua dirciancnic pcla prcscna c
scn inicrncdiario. Inaginano-lo una pujana
indcnonsiravcl, auinaio ou gcnio, cujos
inpulsos guian o Ioncn, nas cujos consclIos
csic nao podc rcpariir; quc lIc scrvc dc
conpanIia, pois iais Ioncns sao as nais das
vczcs soliiarios, ou, sc porvcniura sociavcis, nao
dcpcndcn da socicdadc, pois podcn nuiio lcn
cnircicr-sc a sos. O nais gcnuno ialcnio
liicrario, ora aparccc grandioso, ora nais
nodcsio, nas o caraicr c dc una grandcza
5
csiclar c irrcduivcl. Aquilo quc ouiros fazcn pclo
ialcnio ou pcla cloqucncia, csic Ioncn faz por
un ccrio nagnciisno. Mciadc da sua fora, clc
nao cnprcga." Suas viiorias sao ncnos produio
dc luia do quc una cvidcnciaao dc
supcrioridadc. Conquisia porquc sua prcscna
alicra a narcIa dos aconiccincnios.
, Iolc, cono soulcsics quc Hcrculcs cra un
dcus?" Porquc", rcspondcu Iolc, nc scnii alcgrc
no noncnio cn quc nclc pousci ncus olIos.
Ouando conicnplci Tcscu, dcscjci pudcssc vc-lo
ofcrcccndo conlaic, ou, pclo ncnos, conduzindo
scus cavalos na liga. Mas Hcrculcs csiava
scnprc disposio gucrra. Conquisiava dc pc,
caninIando, scniado ou fazcndo o quc qucr quc
scja."
O Ioncn, dc ordinario dcpcndcnic dos
aconiccincnios, so cn paric ligado ao nundo cn
quc vivc, c, ainda assin, dc nodo dcsajusiado,
parccc ncsics ccnplos pariilIar da vida das
coisas c scr sujciio s ncsnas lcis quc conirolan
narcs c o sol, os nuncros c quaniidadcs.
Mas, para usar una figura nais nodcsia, c
quc nos csia nais proina, olscrvo quc cn
nossas clcics poliicas, ondc csic clcncnio, sc c
quc aparccc, so ocorrc na sua forna ncnos
dclicada, conprccndcnos suficicnicncnic sua
inconparavcl coniriluiao. O povo scnic a
6
ncccssidadc dc scus rcprcscnianics possurcn
algo nais do quc ialcnio, isio c, a fora dc fazcr
crido o scu ialcnio. Nao saiisfaz cssc scu
proposiio sc nandar ao Congrcsso un orador
culio, pcrspicaz c cloqucnic, sc nao for un
Ioncn quc, anics dc icr sido clciio pclo povo
para rcprcscnia-lo, o icnIa sido pclo Todo
Podcroso para dcfcndcr una causa csiando
invcncivclncnic pcrsuadido da jusiia dcssa
causa dc soric quc as pcssoas nais confianics
c as nais violcnias sailan quc ali csia a
rcsisicncia conira a qual sc csloroarao a
inpudcncia, cono o icrror. Esia rcsisicncia c a fc
nuna causa. Os Ioncns quc salcn conduzir-sc
nao prccisan indagar dos scus clciiorcs o quc
dcvcn fazcr, nas sao, clcs proprios, o pas quc
rcprcscnian. En ningucn nais sao as cnocs c
opinics da naao iao insianics c vcrdadciras
cono ncsscs rcprcscnianics. En ningucn nais,
iao iscnias dc pariicipaao da individualidadc
pcssoal. Os corrcligionarios, cn casa,
rcncnoran os discursos, rccordan-sc da
coloraao da facc c, ncla, cono nun cspclIo,
conpcn a fisiononia dos proprios rosios. As
nossas asscnllcias pullicas sao una prova
fora varonil. Os nossos sinccros paircios do
Ocsic c do Sul icn prcdilcao cspccial pclo
caraicr c gosian dc salcr sc os da Nova
Inglaicrra sao Ioncns dc sulsiancia ou vazios dc
conviccs.
7
A ncsna fora noiora inicrvcn no concrcio.
Ha gcnios no concrcio, assin cono na gucrra, no
Esiado, ou nas lciras; c o noiivo por quc csic ou
aquclc Ioncn c un viiorioso nao sc rcvcla.
privilcgio dclc, cis iudo o quc sc podc adianiar a
rcspciio. OlIai-o c salcrcis facilncnic por quc clc
vcnccu, assin cono, sc vsscis Napolcao,
conprccndcrcis o scu ciio. Pclos fins, induzinos
os ncios, o cosiunc dc cnfrcniar os
aconiccincnios dirciancnic c dc nao cnirar cn
coniaio con clcs cn scgunda nao, por ncio da
pcrccpao alIcia. A naiurcza parccc aprovar o
concrcio, conclusao a quc cIcgais quando virdcs
un concrcianic inaio, o qual c ncnos un agcnic
pariicular do quc prcposio c ninisiro do concrcio
daqucla. Sua prolidadc naiural casa-sc con o
concciio quc faz da falrica da socicdadc o
suficicnic para p-lo acina dc cnlusics; a iodos
iransniic a sua convicao dc quc os coniraios
nao dcvcn icr inicrprciaao privada. Adquiriu o
Ialiio ncnial dos nodclos dc inparcialidadc c dc
inicrcssc pullico. Inspira rcspciio c dcspcria o
dcscjo dc ncgociar-sc con clc, nao so pclo cspriio
dc scrcnidadc c dc Ionradcz quc o scrvc, nas
pclo passaicnpo iniclcciual quc proporciona o
cspciaculo dc iania Ialilidadc. Essc concrcio
aliancnic disscninado, lIc insiiiui scus porios
nos calos do Occano Mcridional c do Occano
Ailaniico, acIa-sc ccniralizado no scu ccrclro.
Ningucn no univcrso podc sulsiiiu-lo a
8
conicnio. Agora cn scu cscriiorio, adivinIo
clarancnic quc iralalIou nuiio pcla nanIa, isio
dcvido qucla carranca c consianic sisudcz,
indisfaravcis aic pclo grandc dcscjo dc nosirar-
sc anavcl. Vcjo niiidancnic quanias providcncias
foran ionadas; quanios naos" audazcs foran
profcridos, quando ouiros icrian ariiculado
ruinosos sins". Surprccndo-lIc a conscicncia,
jusiancnic ufanosa, dc scr agcnic c niino
conIcccdor das lcis originais do nundo, dada a
sua Ialilidadc dc consunado naicnaiico c
faculdadc dc associacs rcnoias. Tanlcn clc
crc quc ningucn podc sulsiiiu-lo c quc o
Ioncn nascc concrcianic, ou nao aprcndcra a
aric. Esia qualidadc ainda rcqucr naior csforo
ncnial nos casos dc ncnos conplcidadc. E
naior a cncrgia dcspcndida nas ncnorcs
conpanIias c nas rclacs pariicularcs. Dc
qualqucr nodo, c un agcnic ciraordinario c
incalculavcl. Ncuiraliza o cccsso dc fora fsica.
As naiurczas nais forics suljugan as nais
fracas, afciando-as con una cspccic dc sono. As
faculdadcs sao algcnadas c nao ofcrcccn
rcsisicncia. Talvcz isio scja a lci univcrsal.
Ouando o grandc nao podc fazcr vir aic si o
pcqucno, cniorpccc-o, assin cono o Ioncn
anula a rcsisicncia dos aninais infcriorcs,
cncaniando-os. Os Ioncns ccrccn cnirc si una
scnclIanic fora oculia. Ouanias vczcs a
influcncia dc un vcrdadciro ncsirc rcaliza passcs
9
dc nagica! Un rio dc conando parccia fluir dc
scus olIos, pcncirando cn iodos aquclcs quc o
conicnplavan una iorrcnic dc luz foric c irisic,
qual un OIio ou un Danulio, quc os invadiu dc
pcnsancnios c coloriu iodos os aconiccincnios
con as corcs da ncnic do Iipnoiizador.
Ouc ncios cnprcgasics vos?", foi a pcrgunia
fciia nulIcr dc Concini, solrc o iraiancnio quc
fizcra dc Maria dc Mcdici. A rcsposia foi.
Apcnas a influcncia quc ioda ncnic foric
ccrcc solrc una ncnic fraca."
Nao podcria Ccsar, cn fcrros, lilcriar-sc das
algcnas c iransfcri-las para a pcssoa dc Hipo ou
Tarso, o carccrciro? Scra una algcna dc fcrro
una ligadura iao irrcnovvcl? SuponIanos quc
un iraficanic dc cscravos da Cosia da Cuinc
conduzissc a lordo una lcva dc ncgros quc
coniivcssc pcssoas da csiaiura dc Toussaini
L'Ouvcriurc; ou inagincnos quc, sol cssas
nascaras iisnadas, clc icnIa un lando dc
WasIingions caiivos. Ouando cIcgarcn a Cula
ainda rcinara a ncsna iranquilidadc c a ncsna
ordcn no navio? Nada cisiira, alcn dc cordas c
fcrros? Nao Iavcra anor c rcspciio? Nao Iavcra
un lanpcjo dc dirciio no cspriio dc un polrc
capiiao corsario? E nao scrao csscs scniincnios
suficicnicncnic poicnics para ronpcr, frusirar,
10
ou, dc qualqucr nodo, suljugar a influcncia dc
una ou duas polcgadas dc un crculo dc fcrro?
Esia c una fora naiural, cono a luz c o calor
c con cla coopcra ioda a naiurcza. A razao por
quc scniinos a prcscna dc un Ioncn c nao nos
apcrcclcnos dc ouiro c iao sinplcs cono a lci da
gravidadc. A vcrdadc c a cupula do scr, a jusiia
aplicaao da vcrdadc na vida praiica. Os
icnpcrancnios individuais ncdcn-sc nuna
cscala, dc acordo con a purcza dcsic clcncnio
nclcs coniido. A voniadc dos puros cnana dcsics
para ouiras naiurczas cono a agua dc un vaso
nais alio para un vaso nais laio. Esia fora
naiural nao dcvcra scr nais dcsprczada do quc
qualqucr ouira. caio quc podcnos susicniar
una pcdra no ar por un noncnio, coniudo,
vcrdadc ianlcn quc iodas as pcdras cairao
scnprc. Oualqucr ccnplo dc roulo inpunc podc
scr ciiado, ou dc ncniira a quc sc dcu crcdiio,
porcn a jusiia vcnccra c c privilcgio da vcrdadc
fazcr-sc acrcdiiada. O caraicr c csia ordcn noral
visia na ncdia dc un icnpcrancnio individual.
O indivduo c un rcccpiaculo. O icnpo c o
cspao, a lilcrdadc c as ncccssidadcs, a vcrdadc
c o pcnsancnio ja nao sao dciadas a csno. Ora,
o univcrso c un ccrcado ou circunscriao. Tudo
no Ioncn rcflcic a propria alna. Con a naiurcza
dc quc c doiado, procura influcnciar iodos os
scrcs quc o rodcian; nao c inclinado a pcrdcr-sc
na vasiidao, nas por naior quc scja a curva
11
dcscriia, volvc a aicnao para os proprios
inicrcsscs, afinal. Vivifica aquilo quc podc c so vc
o quc vivifica. Alarca o nundo, assin cono o
pairioia alarca a pairia, c o considcra una lasc
naicrial para o scu caraicr c un icairo para
aao. Una alna sa csia unida ao Jusio c ao
Vcrdadciro cono o nagncio conporia-sc no polo,
dc nodo quc csia para iodos os olscrvadorcs
cono un corpo iransparcnic cnirc clcs c o sol, c
qucn assin cncaninIa-sc para o asiro dirigc-sc
ouirossin qucla pcssoa. Elc c cniao o vcculo da
nais alia influcncia para iodos aquclcs quc nao
sc cnconiran no ncsno nvcl. Os Ioncns dc
caraicr sao, porianio, a conscicncia da socicdadc
a quc pcricnccn.
A ncdida naiural dcsia fora c a rcsisicncia s
circunsiancias. Os Ioncns inpuros julgan a
vida pcla vcrsao rcflciida nas opinics, nos
aconiccincnios c nas pcssoas. Nao sao capazcs
dc prcvcr a aao aic quc cla sc concrciizc.
Todavia, o clcncnio noral da aao prccisiia no
auior c sua qualidadc, loa ou na, cra dc facil
prcdiao. Tudo na naiurcza c lipolar, ou icn un
polo posiiivo c un polo ncgaiivo. Ha un nacIo c
una fcnca, un cspriio c un faio, un noric c un
sul. O cspriio c o posiiivo, o faio c o ncgaiivo. A
voniadc c o noric, a aao c o polo sul. O caraicr
podc scr classificado cono icndo scu naiural
lugar no noric. Disirilui as corrcnics nagnciicas
do sisicna. Os cspriios fracos sao airados para
12
o polo sul, ou polo ncgaiivo. So vccn na aao o
lucro, ou o prcjuzo quc podcn cnccrrar. Nao
podcn vislunlrar un princpio, a nao scr quc
csic sc alriguc nouira pcssoa. Nao dcscjan scr
anavcis nas anados. Os dc caraicr gosian dc
ouvir falar dc scus dcfciios; aos ouiros alorrcccn
as falias; adoran os aconiccincnios; vinculan a
csics un faio, una concao, una ccria cadcia dc
circunsiancias c da nao passan. O grandc
Ioncn salc quc os cvcnios sao scus scrvos.
csics dcvcn scgui-lo. Una dada ordcn dc
aconiccincnios nao icn podcr para garaniir-lIcs
a saiisfaao proporcional ao grau dc inaginaao
dc quc sao doiados. O cspriio da londadc
iransccndc a qualqucr scric dc circunsiancias, ao
passo quc a prospcridadc pcricncc a un
dcicrninado cspriio c iniroduz a fora c a viioria,
scus fruios naiurais, cn qualqucr ordcn dc
aconiccincnios. NcnIuna nudana dc
circunsiancias podc nudar un dcfciio dc caraicr.
Alardcanos a nossa cnancipaao dc nuiias
supcrsiics, nas sc quclranos qualqucr dolo
so o fazcnos por iroca dc idolairia. Ouc lcncfcio
rcccli, dciando dc inolar un loi a Jcova ou a
Nciuno, ou un raio a Hccaic; nao ircncndo
dianic do Eunncdcs, ou do Purgaiorio dos
Caiolicos, ou do Dia dc Juzo dos Calvinisias
sc ircno opiniao pullica, cono cIananos, ou
ancaa dc assalio, ou coniunclia, ou a naus
vizinIos, ou polrcza, ou nuiilaao, ou a
13
loaios dc rcvoluao, ou dc Ionicdio? Sc ircno,
quc inporia a causa? Nossos proprios vcios
ionan fornas divcrsas, dc acordo con o sco,
idadc, ou icnpcrancnio, c, sc icncnics,
proniancnic nos alarnanos. A colia, ou a
nalcia quc nc cnirisicccn, quando as airiluo
socicdadc, nc pcricnccn. Esiou scnprc ccrcado
dc nin ncsno. Dc ouiro lado, a rciidao c una
viioria pcrpciua, cclclrada nao por griios dc
alcgria nas con scrcnidadc, quc c a alcgria
pcrnancnic ou Ialiiual. una dcsgraa
rccorrcrnos a faios para confirnaao da nossa
palavra c dignidadc. O capiialisia nao procura o
scu corrcior a cada insianic para ionar conias
dos scus lucros, cn nocda corrcnic. Conicnia-sc
con lcr nas coiacs da Dolsa quc suas acs
suliran. O ncsno iransporic quc a ocorrcncia
dos nclIorcs aconiccincnios nc proporcionaria,
dcvo aprcndcr a cpcrincniar, ainda nais puro,
na vcrificaao dc quc a ninIa posiao nclIora a
cada passo c ja conanda os aconiccincnios quc
dcscjo. Tal culiaao so sc dcicria dianic da
prcvisao dc una ordcn dc coisas iao singular quc
vicssc a aiirar nas sonlras nais profundas iodas
as nossas conquisias.
A facc quc sc nc aprcscnia o caraicr c auio-
suficicncia. Fcvcrcncio a pcssoa quc c nuiio rica,
porquc nao posso concclc-la soliiaria, ou polrc,
ou cilada, ou infcliz, ou proicgida, nas un
cicrno proicior, lcnfciior c lcn-avcniurado. O
14
caraicr c ccniralidadc, inpossililidadc dc scr
dcslocado ou posio nargcn. Un Ioncn dcvc
dar-nos a idcia dc nassa. A socicdadc c frvola c
dividc o scu dia cn fragncnios, sua convcrsaao
cn ccrinnias c dcrivaiivos. Mas visiiando un
Ioncn ialcnioso, considcrarci pcrdido o ncu
icnpo sc sc liniiar a analilidadcs c ccrinnias;
anics, clc dcvcra salcr colocar-sc solcncncnic
cn scu lugar c dciar-nc julgar, por assin dizcr,
sua rcsisicncia; salcr quc cnconirci un valor
novo c posiiivo! grandc dclciic para nos anlos.
Ja c nuiio clc nao acciiar as opinics c usanas
convcncionais. Essc nao-confornisno scrvira dc
aguilIao c lcnlrana c qualqucr pcsquisador icra
quc ouvi-lo, cn princiro lugar. Nao cisic nada
rcal ou uiil quc nao scja un noiivo dc gucrra.
Nossas casas vilran con o riso c as palcsiras
faniliarcs, porcn isso dc pouco valc. Mais valor
cnconira-sc no Ioncn rudc, inuiil, prollcna c
ancaa socicdadc nao indifcrcnic sua
passagcn, pois quc o adora ou o odcia c ao
qual ioda cla, qucr por scus ldcrcs da opiniao,
qucr por olscuros c cccniricos, scnic-sc ligada.
Confundc a Ancrica c a Europa c dcsiroi o
cciicisno quc prcga o Ioncn c un loncco,
vanos concr c lclcr, cis nclIor quc podcnos
fazcr", iluninando os nao iniciados c
dcsconIccidos. Conplaccncia con o csialclccido
c apclo ao pullico indican falia dc fc, calcas
dcsoricniadas quc prccisan vcr a casa consiruda
15
para podcrcn cnicndcr a rcspcciiva plania. O
salio nao cogiia ncn das nuliidcs ncn dos
grupos. Origcns, origcns, os quc sc novincnian
por si, os alsorvidos, os conandanics, pois clc c
conandado, os asscgurados, os prinarios sao
lons, pois proclanan a prcscna pcrnancnic da
suprcna fora.
As nossas acs dcvian vazar-sc
naicnaiicancnic na nossa sulsiancia. Nao Ia
na naiurcza csiinaiivas falsas. Una lilra d'agua
na icnpcsiadc occanica nao icn naior fora dc
gravidadc do quc nuna poa do solsicio csiival.
Todas as coisas funcionan caiancnic dc acordo
con a qualidadc c quaniidadc. cccao do
Ioncn, nada icnian quc nao podcn fazcr.
Aquclc icn prcicnsao. dcscja c icnia coisas alcn
dc suas foras. Li nun livro dc ncnorias
inglcsas. Mr. Fo (nais iardc Lord Hollandi dissc
quc dcvcria possuir o Tcsouro; Iavia-o scrvido a
conicnio c qucria possu-lo." Xcnofonic c scus
dcz nil cran lcn iguais, no quc icniaran; iao
iguais quc nao sc suspciiou scr o scu fciio iao
grandc c ininiiavcl. Coniudo, nunca foi rcpciido c
consiiiui un clcvado narco na Iisioria niliiar.
Muiios icniaran fazc-lo, nas nao o igualaran. So
na rcalidadc podc scr lascada qualqucr fora dc
aao. NcnIuna insiiiuiao scra nclIor do quc
scu insiiiuidor. ConIcci una pcssoa anavcl c
culia quc cnprccndcu una rcforna praiica,
coniudo nunca cnircnosirou o fundo dc anor dc
16
quc cra poriadora. Adoiara-a dc ouvido c pcla
conprccnsao dos livros quc lcra. Toda a sua
aiividadc cra por icniaiiva, un pcdao dc cidadc
projciado nos canpos, c ainda cra cidadc, c
ncnIun novo faio, c nao podia inspirar
cniusiasno. Sc Iouvcssc alguna coisa laicnic no
Ioncn, un icrrvcl gcnio indcnonsiravcl,
agiiando c cnlaraando sua aao, logo o
olscrvaranos. Nao lasia quc o iniclccio vcja os
nalcs c scu rcncdio. Nao icrcnos cisicncia
digna dcssc nonc, ncn nos idcniificarcnos con
o nosso ncio, cnquanio iivcrnos por csinulo o
pcnsancnio c nao o cspriio. Ainda nao
rcalizanos cssc idcal conplciancnic.
Esias sao as propricdadcs da vida c ouira
nanifcsiaao c o sinal do inccssanic crcscincnio.
Os Ioncns dcvcn scr inicligcnics c gravcs.
Dcvcn, ianlcn, fazcr-nos scniir quc dirigcn un
fuiuro fcliz, quc sc alrc sua frcnic c quc
dcrrana un csplcndor na Iora prcscnic. O Icroi
c nal conprccndido c nal inicrprciado; nao sc
dcvc dcicr, porianio, para csclarcccr os
dcsaccrios dc qualqucr un. csia novancnic a
caninIo, ajuniando novas rcscrvas c Ionras ao
sc donnio c inspirando novas rcivindicacs cn
vosso coraao quc vos arruinara sc dissipasics
vclIos pcricnccs c nao naniivcsics vossas
rclacs con clc, auncniando a vossa riqucza. As
novas acs sao as unicas apologias c cplicacs
das vclIas acs as quais os nolrcs podcn
17
ofcrcccr ou rccclcr. Sc vosso anigo vos
dcsagradar, nao vos dcvcis scniar para ncdiiar
solrc o faio, pois clc ja pcrdcu a lcnlrana do
cpisodio c duplicou suas foras para vos scrvir c,
anics quc possais crgucr-vos novancnic, vos
cncIcra dc lcnaos.
Nao scniinos prazcr cn pcnsar nuna
lcncvolcncia quc sc nca soncnic pclo scu
ccrccio. O anor c incsgoiavcl c sc scu rcino
csiivcr ciinio, scus dcposiios vazios, ainda assin
cncoraja c cnriquccc c o Ioncn, ncsno
adornccido, parccc purificar o ar c sua casa para
adornar a paisagcn c forialcccr as lcis. Scnprc
rcconIcccnos csia difcrcna. Idcniificanos os
lcncvolcnics por ncios ouiros quc nao pcla
quaniia quc sulscrcvcn para fins filaniropicos.
So os laios ncriios podcn scr cnuncrados.
Tcnci, quando vossos anigos vos disscrcn o quc
fizcsics lcn c narrarcn iudo; nas quando
pcrnancccrcn con olIarcs inccrios c inidos dc
rcspciio c ccrio dcsconicniancnio c silcnciarcn
por nuiios anos sua opiniao, podcis concar a
icr confiana. Os quc vivcn para o fuiuro dcvcn
scnprc parcccr cgosias aos quc vivcn para o
prcscnic. Porianio, foi divcriido quc o lon
Ficncr, quc cscrcvcu as ncnorias dc CociIc,
iivcssc fciio una lisia dc suas lilcralidadcs c
loas acs, cono ianias ccnicnas dc ialcrcs
dados a Siilling, a Hcgcl, a TiscIlcin, un lugar
lucraiivo arranjado para o profcssor Voss, un
18
posio junio ao Crao-Duquc para Hcrdcr, una
pcnsao para Mcycr, dois profcssorcs
rcconcndados para univcrsidadcs csirangciras,
cic., cic. A nais conprida lisia dc cspccificacs
dc lcncfcios parcccria pcqucna. Un Ioncn c
una polrc criaiura sc for ncdido assin. Pois,
iodos csics, cn vcrdadc, sao ccccs. a rcgra c a
vida Iodicrna dc un lon Ioncn c fazcr o lcn.
A vcrdadcira caridadc dc CociIc dcvc scr infcrida
da cplicaao quc dcu ao Dr. Eclcrnann, do
nodo cono iinIa gasio sua foriuna. Cada
prcdicado quc possuo cusiou-nc una lolsa dc
ouro. Mcio nilIao do ncu proprio dinIciro, a
foriuna quc Icrdci, o ncu salario c a grandc
rcnda provcnicnic das ninIas olras dc
cinqucnia anos foran gasios para insiruir-nc
naquilo quc agora sci. Alcn disso, vi" cic.
Confcsso quc nao passa dc una ncsquinIa
palcsira proccdcr cnuncraao dc faccias dcsia
fora sinplcs c rapida c csianos a piniar o
rclanpago con carvao, nas ncsias noiics longas
c dc vilcgiaiura gosio dc consolar-nc assin. Nada
o sulsiiiuira. Una palavra aquccida do coraao
cnriquccc-nc. Fcndo-nc discriao. Cono c
gclido o ialcnio liicrario anic csic fogo da vida!
Esics sao os coniaios quc rcaninan ninIa alna
pcsada c lIc dao olIos para pcncirar a cscuridao
da naiurcza. Ondc nc julgava polrc, surprccndi-
nc nuiio rico. Da advcn una nova caliaao
iniclcciual para scr novancnic rcplicada por
19
alguna nova ciliao dc caraicr. EsiranIa
alicrnaao dc cocsao c rcpulsao! O caraicr
rcpudia o iniclccio c o cciia, iodavia; c o caraicr
iransiia cn pcnsancnio, c pullicado ncssa forna
c dcpois cnvcrgonIa-sc dianic dc novas
nanifcsiacs dc dignidadc noral!
O caraicr c a naiurcza na sua nais alia
cprcssao. inuiil iniia-lo ou conlaic-lo. un
ianio passvcl dc rcsisicncia c dc pcrsisicncia c
dc criaao dcssa fora quc frusirara ioda
cnulaao.
Esia olra-prina c nclIor ondc ncnIunas
ouiras naos iralalIaran, cccio as da naiurcza.
Cuidados icn sido ionados para quc os
prcdcsiinados icnIan sido dados luz nas
sonlras, fora dos nil olIos dc Aicnas, quc
vigian c cclclran cada novo pcnsancnio, cada
cnoao foric do gcnio cn fornaao. Duas
pcssoas uliinancnic filIos nuiio jovcns do
Alissino Dcus dcran-nc cnsancIas para
pcnsar. Ouando cu pcsquisci a origcn da sua
saniidadc c cncanios para a inaginaao, parccia
quc cada una rcspondia. Dcvido ao ncu nao-
confornisno. Eu nunca cuidci das lcis do vosso
povo, ou ao quc cIanan scu cvangclIo, c
ccononizci ncu icnpo. Fui conicnic con a
ninIa propria polrcza dc canponcs; da, cssa
cuforia. ninIa ocupaao nunca vos sugcrc isso;
csia iscnia disso." E a naiurcza nc rcvcla cn iais
20
pcssoas quc, na Ancrica dcnocraiica, nunca sc
dcnocraiizara. Ouao cnclausurada c
consiiiucionalncnic scqucsirada do ncrcado c do
cscandalo! Ainda csia nanIa dcspacIci algunas
florcs silvcsircs dcsics saiiros. Esscs iragos
frcscos das fonics do pcnsancnio c do
scniincnio quc lcnos, cujas princiras linIas da
prosa cscriia c dos vcrsos dc una naao, sao un
rcfugio para a liicraiura nuna cpoca dc clcgancia
c dc criica. Ouao caiivanic c a sua dcvoao aos
scus livros favoriios, scja squilo, Danic,
SIalcspcarc, ou Scoii, cono quc scniindo quc
icn u'a anarra ncsscs livros. quc os iocar, ioca-
os; c cspccialncnic a solidao dos criicos, os
Painos do pcnsancnio, quc lIcs da naicria para
cscrcvcr, ignorando quais scjan os olIos quc un
dia sc dciiarao solrc a pagina. Podcrian clcs
coniinuar sonIando, quais anjos, c nao
dcspcriarcn para conparacs c para scrcn
lisonjcados! Todavia, algunas pcrsonalidadcs nao
sc dcian csiragar pclo louvor facil c quando a
vcia do pcnsancnio sc prccipiia no fundo nao Ia
o pcrigo da vaidadc. Anigos solcncs os advcriirao
do pcrigo dc virarcn a calca con os ioqucs dc
ironlcias, o quc nao os inpcdc dc csloar un
sorriso dc aprovaao. Fccordo-nc da indignaao
dc cloqucnic nciodisia a una lcvc rcprccnsao dc
un douior cn icologia. Mcu anigo, un
Ioncn ncn podc scr louvado, ncn insuliado."
Mas pcrdoai os consclIos; sao nuiio naiurais.
21
Lcnlro-nc dc quc o pcnsancnio quc nc ocorrcu
quando alguns csirangciros ialcniosos c
cspiriiuosos vicran Ancrica foi. Sois viinas
por icrdcs vindo aic aqui?", ou, anics quc cssc,
rcspondci-nc a csic. Sos utnuucs?".
Cono ja afirnci, a naiurcza nanicn csias
solcranias nas proprias naos c conquanio
inpcriincnics, os nossos scrncs c disciplinas
dividcn algun quinIao dc crcdiio c cnsinan quc
as lcis noldan os cidadaos, caninIa
inalicravclncnic c corrigc, quanio podc, o crrado.
Ela nao faz caso dc cvangclIos c dc profcias,
cono qucn icn nuiio nais quc fazcr c ncnIuna
solra dc icnpo para pcrdcr con qualqucr coisa.
Ha una classc dc Ioncns, indivduos quc
surgcn dc longc cn longc, iao cnincnicncnic
doiados dc inirospccao c dc viriudcs quc sao
unanincncnic rccclidos cono divinos c quc
parcccn scr a polarizaao daqucla fora quc
csianos considcrando. Pcssoas divinas sao o
caraicr nascido, ou, para usar una cprcssao dc
Napolcao, sao a viioria organizada. Sao
usualncnic rccclidas dc na voniadc, porquc
dcsconIccidas c porquc opcn rcsisicncia ao
cagcro fciio cn iorno da pcrsonalidadc da uliina
pcssoa divina. A naiurcza janais louva sua
criaao, ncn faz dois Ioncns iguais.
Ouando vcnos un grandc Ioncn,
inaginanos una scnclIana con alguna
22
pcrsonalidadc Iisiorica c profciizanos a
scqucncia do scu caraicr c do scu dcsiino,
dcduao quc ncccssariancnic falIara. Ningucn
janais rcsolvcra o prollcna dc scu caraicr, dc
acordo con os nossos prognosiicos, nas dc
acordo con a propria oricniaao, pcrsonalssina
c scn prcccdcnic. O caraicr aspira largucza;
nao sc dcvc nisiurar con as pcssoas, ncn scr
julgado por cpisodios colIidos na vclocidadc da
vida quoiidiana ou cn poucas ocasics. Cono un
grandc cdifcio, ncccssiia dc pcrspcciiva. Nao
podc fornar, c provavclncnic nao forna, rclacs
rapidancnic; c nao dcvcnos dcscjar cplicacs
prccipiiadas, scja na ciica popular ou na nossa
propria, da sua aao.
Vcjo na csculiura a propria Iisioria. Nao
considcro Apolo c Jcova inpossvcis cn carnc c
osso. Todos os coniornos quc o ariisia pcrpciuou
na pcdra clc os vira aninados c nclIorcs do quc
a copia quc produziu. Tcnos visio nuiias
falsificacs nas ja nasccnos crcnics nos
grandcs Ioncns. Cono lanos con facilidadc nos
livros classicos, quando cran poucos os Ioncns,
as ncnorcs acs dos pairiarcas. Eiginos quc
un Ioncn dcva scr iao grandc c colunar no
panorana gcral, para quc ncrca scr ialIado,
quc clc rcuniu iodas as suas foras c pariiu para
ial lugar. As ccnas nais fidcdignas sao as dc
Ioncns nolrcs, quc vcnccran ao cnirar c
convcnccran os scniidos, cono aconicccu ao
23
nagico oricnial, quc foi nandado cpcrincniar os
ncriios dc Zaraiusira ou Zoroasiro. Ouando o
salio Yunani cIcgou aos Dalcas, conian-nos os
Pcrsas, CusIiasp dcsignou un dia para a
rcalizaao dc una grandc asscnllcia do povo dc
iodo o pas c nandou colocar una cadcira dc
ouro para o salio Yunani. Eniao o idolairado dc
Yczdan, o profcia Zaraiusira, aprcscniou-sc no
ncio da asscnllcia. O salio Yunani, ao vcr
aquclc cIcfc, cclanou. Esic corpo c csic andar
nao ncnicn c nada, cccio a vcrdadc, podc dclcs
cnanar." Plaiao afirnou quc cra inpossvcl nao
acrcdiiar nos filIos dos dcuscs cnlora falcn
scn arguncnios provavcis ou ncccssarios".
Scniir-nc-ia infclicssino sc nao pudcssc dar
crcdiio s nclIorcs coisas da Iisioria. JoIn
DradsIaw", diz Milion, nais parccc un cnsul,
dc qucn o fasccs nao sc scparara con os anos.
Tanio assin quc, nao soncnic no irilunal, nas
por ioda a sua vida, o conicnplarcis cono quc
na sua nissao dc julgar rcis."
AcIo nais digna dc crcdiio, por scr infornaao
nais rcnoia, quc un Ioncn dcva conIcccr o
ccu", cono afirnan os cIincscs, do quc ianios
Ioncns dcvan conIcccr o nundo. O prncipc
viriuoso cnfrcnia os dcuscs scn qualqucr
prcvcnao. Elc cspcra ccnicnas dc gcracs pclo
advcnio dc un salio c nao duvida. Aquclc quc
cnfrcnia os dcuscs, scn qualqucr prcvcnao,
conIccc o ccu; aquclc quc cspcra ccnicnas dc
24
gcracs, scn duvidar, pclo advcnio dc un salio,
conIccc os Ioncns. Eniao o prncipc viriuoso
conovc c, duranic gcracs, govcrna o inpcrio."
Mas nao Ia nisicr procurarnos ccnplos
rcnoios. olscrvador oliuso aquclc cuja
cpcricncia nao lIc cnsinou a rcalidadc c a fora
da nagica, iao lcn cono a da qunica. O nais
frio puriiano nao podc sair scn cnconirar
influcncias incplicavcis. Un Ioncn crava-lIc os
olIos c os iunulos da ncnoria cnircgan os scus
norios; os scgrcdos quc o fazcn dcsgraado, qucr
guardando-os, qucr rcvclando-os, dcvcn scr
confcssados; ouiro olIar c clc nao podcra falar,
c os ossos do scu corpo parcccrao pcrdcr a
cariilagcn; a cnirada dc un anigo proporciona-
lIc graa, audacia c cloqucncia; c Ia pcssoas
clc nao podc dciar dc lcnlrar-sc quc dcran
una iransccndcnic cpansao ao scu pcnsancnio
c cnlalaran una nova vida cn scu pciio.
Ouc sc iguala cn ccclcncia s pcrfciias
rclacs dc anizadc, quando lroian dc raiz iao
profunda? A rcsposia suficicnic aos cciicos, quc
zonlan da fora c dos ornancnios do Ioncn,
csia na possililidadc dc inicrcanlio jovial cnirc
as pcssoas, quc cria a fc c os Ialiios dc iodos os
Ioncns razoavcis. Dcnirc as dadivas quc a vida
podc proporcionar, nada conIco iao agradavcl
cono una loa c profunda conprccnsao, quc
podc sulsisiir ao calo dc nuiias irocas dc lons
25
ofcios, cnirc dois Ioncns viriuosos, cada qual
csiando ccrio dc si c ccrio do anigo. una
fclicidadc quc infcrioriza iodos os ouiros prazcrcs
c dcsloca a poliica, o concrcio c as rcligics para
plano sccundario, pois, quando os Ioncns sc
cnconirarcn, cono dcvcn, cada qual scndo un
lcnfciior, un indicador dc csirclas, adornado dc
pcnsancnios, dc acs c dc rcalizacs, scria o
fcsiival da naiurcza proclanado por iodas as
coisas. Dc ial anizadc, o anor nos scos c o
princiro snlolo, cono iodas as ouiras coisas
sao snlolos do anor. Aquclas rclacs dos
nclIorcs Ioncns quc, nouiros icnpos,
considcravanos novclas da nocidadc, iornan-sc,
no dcscnvolvincnio do caraicr, o nais solido
cnircicnincnio.
Sc fossc possvcl vivcr cn loas rclacs con os
Ioncns! Sc nos pudcsscnos alsicr dc lIcs pcdir
qualqucr coisa, dc lIcs pcdir scu louvor, ou sua
ajuda, ou coniscraao, c nos conicniasscnos cn
olriga-los praiica da viriudc das lcis nais
aniigas! Nao podcranos iraiar con poucas
pcssoas con una pcssoa scgundo as
nornas da lci nao cscriia c fazcr una cpcricncia
da sua cficacia? Nao podcranos proporcionar ao
nosso anigo o rcgalo da vcrdadc, do silcncio c da
iolcrancia? Ncccssiianos procura-lo afoiiancnic?
Sc fornos afins, cnconirar-nos-cnos. Era una
iradiao no nundo aniigo quc ncnIuna
26
ncianorfosc podcria oculiar un dcus dc ouiro
dcus; c Ia un vcrso grcgo, assin.
Os dcuscs nao sc dcsconIcccn."
Os anigos ianlcn scgucn as lcis da
infalililidadc divina. graviian cnirc si c nao
podcn proccdcr dc ouiro nodo.
Ouando un for olrigado ao ouiro fugir
Cada un pclo ouiro nais aprcciado scra."
Suas rclacs nao sao fciias, nas pcrniiidas.
Os dcuscs dcvcn scniar-sc scn scncscais cn
nosso Olinpo, quando pudcrcn insialar-sc por
prioridadc divina. A socicdadc c cspoliada sc
Iouvcr fadiga, sc scus ncnlros andan u'a nilIa
para cnconirarcn-sc. E sc nao for socicdadc c
una sclva npia, ignolil c dcgradanic, cnlora
fornada do nclIor. Toda a grandcza dc cada un
c rciida c ioda a fraqucza c naniida cn dolorosa
aiividadc, cono sc os Onpcos dcvcsscn
cnconirar-sc para pcrnuiar caias dc rapc.
A vida caninIa prccipiiadancnic. Pcrscguinos
alguns csqucnas fluiuanics ou sonos
pcrscguidos por algun ncdo ou auioridadc airas
dc nos. Mas, sc, dc rcpcnic, cnconiranos un
anigo, paranos; nosso calor c nossa prcssa
iornan-sc ridculos. Ora a pausa, ora o donnio
sao ncccssarios c ianlcn a fora para cncIcr o
noncnio dos cfluvios do coraao. O noncnio c
iudo, cn iodas as rclacs nolrcs.
27
Una pcssoa divina c a profccia do cspriio; un
anigo c a cspcrana do coraao. Nossa vcniura
cspcra pcla concrciizaao dcsias duas cn una.
Os scculos csiao dilaiando cssa fora noral. Toda
fora c a sonlra ou o snlolo daqucla. A pocsia c
alcgrc c foric quando cirai ncssa fonic sua
inspiraao. Os Ioncns so inscrcvcn scus noncs
no nundo quando csiao cIcios dcsic. A Iisioria
icn sido ignolil; nossas nacs icn sido a
gcnialIa; nunca vinos un Ioncn. cssa forna
divina quc ainda nao conIcccnos, nas apcnas o
sonIo c a profccia dc ial; nao conIcccnos os
nodos najcsiosos quc lIc sao pcculiarcs c quc
acalnan c calian o olscrvador. Un dia
vcrcnos quc a cncrgia nais pariicular c a nais
pullica, quc a qualidadc afina con a quaniidadc
c a grandcza dc caraicr aiua na sonlra c socorrc
aos quc nunca a viran. O quc dc grandcza ja
aparcccu sao os princpios c csinulos para quc
prossiganos ncssc scniido. A Iisioria daquclcs
dcuscs c sanios quc o nundo icn cscriio, c
dcpois adorado, sao provas dc caraicr. Ccracs
culiaran con a aiiiudc dc un jovcn quc nada
dcvia soric c quc foi cnforcado no TIu)no do
scu pas c quc, pcla sinplcs qualidadc da sua
naiurcza, dcrranou un csplcndor cpico cn iorno
da sua noric, quc iransfigurou iodas as
pariicularidadcs cn snlolos univcrsais aos
olIos da Iunanidadc. Esia grandc dcccpao c,
aic Iojc, a nossa naior culpa. Mas o cspriio
28
cigc una viioria para os scniidos, una fora do
caraicr quc convcricra os juizcs, os irilunais, os
soldados c os rcis; quc rcgcra as viriudcs aninais
c nincrais c confundira os cursos da
quinicsscncia, dos rios, dos vcnios, dos asiros c
dos agcnics norais.
Sc nao pudcrnos aiingir os liniics dc
scnclIanics grandczas, rcndano-lIcs, pclo
ncnos, Ioncnagcn. Na socicdadc, alias
vaniagcns sao confcridas aos scus possuidorcs,
assin cono dcsvaniagcns. Fcqucrcn a naior
cauicla nas nossas rclacs pariicularcs. Nao
pcrdo aos ncus anigos o dcfciio dc nao
conIcccrcn un lclo caraicr c nao cnircic-lo con
una Iospiialidadc graciosa. Ouando, por fin,
aquilo por quc scnprc suspiranos nos c
conccdido c nos ciniila con o radianic csplcndor
da longnqua icrra cclcsiial, scr cniao grossciro,
scr cniao criico c iraiar scnclIanic visiianic con
o jargao c a dcsconfiana das ruas, dcnonsira
una vulgaridadc quc parccc fccIar as porias do
ccu. Tcnos a confusao c a vcrdadcira loucura
quando a alna sc dcsconIccc a si propria c
ignora a qucn sua fidclidadc c rcligiao sao
dcvidas. Havcra alguna rcligiao alcn dcsia, a
salcr quc cn alguna paric do vasio dcscrio da
cisicncia o scniincnio sanio quc acalcnianos
dcsalrocIou cn flor, quc viccja para nin? Sc
ningucn o vc, cu o vcjo. Esiou ccrio, quc inporia
sc sozinIo, da grandcza do faio. Enquanio
29
florcsccr, guardarci as salaiinas ou dias sanios c
suspcndcrci a ninIa nclancolia c ninIas
pcrvcrsidadcs c ncus graccjos. A naiurcza c
csquccida con a prcscna dcsic Iospcdc. Ha
nuiios olIos quc podcn dcscolrir c Ionrar as
prudcnics viriudcs doncsiicas; Ia nuiios quc
podcn disccrnir o gcnio na sua irilIa csiclar,
cnlora scja incapaz a plclc; nas quando cssc
anor quc c iodo sofrincnio, iodo alsicnao, iodo
aspiraao, por voios quc fcz a si proprio, dc scr
un dcsgraado c ianlcn un idioia ncsic
nundo, anics dc poluir suas alvas naos con
qualqucr conplaccncia cnirar cn nossas ruas
c cn nossas casas soncnic os puros c os
aspiranics podcn rcconIcccr sua fisiononia c o
unico cunprincnio quc podcn ofcrcccr-lIc c
rcconIccc-lo.
* * *
30


ialIcrcs" na fonic digiializada. Equvoco
cvidcnic dc iraduao ou inprcssao. Sulsiiiunos
por ialcrcs", plural dc ialcr" (do alcnao TIalcri,
aniiga nocda alcna.
31


Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc pagou por cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con
32


2003 FalpI Waldo Encrson

Vcrsao para cDool
cDoolsDrasil.con

__________________
JulIo 2003

Você também pode gostar