MARCELO MELLO Apostila de violo e guitarra - Vol 1 (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.
net/
40 IMPROVISAO
Inrovisaao nusical c a aiividadc criaiiva dc conosiao nusical insianianca ("dc
noncnio"} quc conlina a conuncc con a conunicaao dc cnocs c iccnicas insiruncniais, assin cono a rcsosia csonianca dc ara ouiros nusicos. Ao longo dos crodos da Iisioria da nusica crudiia, a inrovisaao foi una Ialilidadc aliancnic avaliada. Franccsco Landini, Adrian Willacri, Luis dc Milan, Frcscolaldi, J.S. DacI, Handcl, Mozari, DcciIovcn, CIoin, Liszi, c nuiios ouiros conosiiorcs fanosos cran conIccidos or sua Ialilidadc cn inrovisar. Porcn, foi soncnic a ariir do scc. XV quc icoricos nusicais concaran a fazcr una disiinao naior cnirc nusica inrovisada c cscriia. Muiias fornas classicas coniivcran sccs ara inrovisaao, cono a cadcncia cn conccrios, ou os rcludios dc algunas suics insiruncniais. Inrovisaao c un dos clcncnios lasicos quc difcrcncia o jazz dc ouiros iios dc nusica. Mcsno quc a inrovisaao nusical ianlcn scja cnconirada fora do jazz, ialvcz ncnIuna ouiro csiilo nusical confic ianio na aric dc "conor no noncnio". A ariir da dccada dc 1960, as raiicas inrovisaiorias do jazz ianlcn sc roagaran no nundo do o rocl, no iralalIo dc gruos cono Pinl Floyd, Lcd Zcclin, Allnan DroiIcrs Dand, Craicful Dcad, TIc Doors, Vclvci Undcrground c Jini Hcndri Ecricncc.
Improvisao musical e harmonia
No caiulo anicrior da rcscnic ApostIIa, a Iarnonia foi arcscniada cono o rincio fundancnial dc organizaao da nusica iradicional, isio c , da nusica inicirancnic ou ncsno arcialncnic lascada nos noldcs da nusica dc origcn curocia (cscala naior, noias do rc ni fa sol la si, ion c scniion cic.} Mais quc isso, a Iarnonia cono rincio fundancnial odc scr ianlcn cncarado cono un roccsso auionaiico, naiural, dcniro da cccuao c da crccao dcsia nusica. Isio c, os onios dc icnsao c rcsoluao Iarnnicos scro rcconIccvcis or qualqucr ouvinic inicgrado a csic iio dc nusica. Por isso, nas ninIas raiicas dc cccuao c cnsino dc inrovisaao, o clcncnio fundancnial icn sido scnrc a rcsoluao Iarnnica funcional. Isio c, quando, ondc c cono rcsolvcr ou rclaar" Iarnonicancnic a nclodia. Vcjo csic rincio cono o nais inorianic c fundancnial na raiica dc inrovisaao, ara alcn dc quais noias (ou dcdos no insiruncnio} iocar, ou ianlcn ara alcn dc una sonoridadc csccfica (inrovisar cono jazz", 'cono llucs" cic.} .
Cono o rinciro concciio inorianic cn Iarnonia funcional c o concciio dc cscala, memorIzar as escaIas a scrcn usadas nos inrovisos c o rinciro asso scguro ara a raiica da inrovisaao. Con a cccuao corrcia da cscala, as rclacs dc icnsao c rcsoluao da nclodia icndcn a sc fornar auionaiicancnic. E una MARCELO MELLO Apostila de violo e guitarra - Vol 1 (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/ Princpios de improvisao
41 nudana involuniaria ou nal lancjada dc alguna das noias da cscala, ncsno quc dc forna lcn assagcira, icndc a scr cscuiada cono una disiorao ou inironissao no sisicna Iarnnico quc a cscala csialclccc cn ouiras alavras, noias fora da cscala icndcn a soar dcsafinadas" ou crradas" ioda vcz quc sao iocadas fora do conicio adcquado. Na ncnorizaao c cccuao da cscala, o nais inorianic c csiar scnrc aicnio a ondc csia a nota tnIca, ois csia c a rincial noia a iransniiir a scnsaao Iarnnica dc rcsoluao ou rclaancnio. A ariir da, c ossvcl lancjar c ficar aicnio a varios clcncnios ara o inroviso, ianio anics dc conca-lo quanio duranic sua cccuao. a nota de comeo do inroviso, c a tessItura da escaIa cn quc clc vai sc dcscnvolvcr (no gravc, no agudo cic.}; a veIocIdade do inroviso cn gcral, c as mudanas de rItmo ; a variaao dc inicnsidadcs (dInmIca musIcaI} c as fornas dc cccuao (or11ou1oes} dc cada noia, ou dc noias csccficas, nais inorianics dcniro do inroviso; a rclaao cnirc as noias dc cada irccIo do inroviso c as notas do acorde quc aconanIa o irccIo. Esic icn sido o clcncnio nais inorianic na inrovisaao do jazz.
Repetio musical
O scgundo rincio fundancnial quc nc aicnIo ara a fornaao dc nclodias c inrovisos nusicais c a aicnao a clcncnios dc repetIo. Sao varias as fornas cn quc a rcciiao odc scr considcrada inorianic cn nusica. na crccao c disccrnincnio dos clcncnios nusicas, nas rclacs naicnaiicas cnirc os clcncnios rcciidos, na cnfasc cn dcicrninada crcssao cic. O onio inorianic c quc a naioria dos clcncnios nusicais icndcn sc rcciir cn una nusica. as noias da cscala or ccnlo, csqucnas rinicos cic. E, ao invcs dc scr un roccsso ncgaiivo, cssa icndcncia rcciiao faz con quc a nusica (c a inrovisaao} icnda scr un controIe entre o que se repete e o que no se repete. O rinciro clcncnio olvio a scr rcciidos sao as noias. Ja a cscala c una liniiaao da quaniidadc c da ordcn das noias quc scrao cnrcgadas na nusica; csias noias, cniao, scrao rcciidas, ara criar cnirc si as rclaao Iarnnicas quc lIc sao rorias. Assin, nun sinlcs inroviso dc llucs cono o indicado alaio, Iavcrao rcciics dc noias c dc gruos dc noias, assin cono ianlcn dc csqucnas rinicos.
MARCELO MELLO Apostila de violo e guitarra - Vol 1 (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/ Princpios de improvisao
42
Tanlcn odcn scr rcciidas rclacs csccficas cnirc noias difcrcnics, nun roccsso quc na conosiao nusical c cIanada dc seqncIa. No ccnlo alaio, Ia ccnlos dc rcciics dc noias c rc rcciiao dc scqucncias nclodicas dc ircs cn ircs noias.
MetaIIIca - Fode 1o B1ooK (soIo IInaI - trecbo)
Por isso, varios csiudos iccnicos iradicionais solrc cscalas nusicais sc lascian cn gruos (ou scqucncias} dc noias con as ncsnas rclacs cnirc si, cono os sclccionados cnirc os do violonisia Isaas Savio, no Apndice dcsia aosiila . Esics csiudos icndcn a scr iao inorianics ara a raiica do inroviso quanio o csiudo da roria cscala cn si, or crniiircn una alicaao auionaiica dc rincios dc rcciiao ara a criaao dc una nclodia. Varias fornas dc sc conlinar o quc sc rccic c o quc nao sc rccic cn una nusica scrao visias con nais dcialIcs na Apostila de Violo 2, nas o rincio dc varicdadc dc un clcncnio con ouiro consianic odc scr scnrc valido. odcnos iocar as ncsnas noias con riinos difcrcnics, ou irocar una unica noia dc un conjunio dc varias, ou iocar una ncsna noia con varias inicnsidadcs difcrcnics cic. Dc nodo gcral, o clclcnino quc varia icndc a rovocar tenso barmnIca.
Linha meldica
Na ncdida cn quc fica sulordinada Iarnonia, ncsno quc nc linIas gcrais, a nclodia icndc a scr considcrada un caninIo cnirc a icnsao c a rcsoluao Iarnnicas. E clcncnios quc rovocan icnsao ou rclaancnio icndcn a sc conlinar ara roduzir o fluo da linIa nclodica, MARCELO MELLO Apostila de violo e guitarra - Vol 1 (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/ Princpios de improvisao
43 runo sua rcsoluao final. A nclodia icndc a caninIar aic un clina naiural dc icnsao, ara dcois rcsolvcr logo a scguir; o quc odc scr indicado cn graficos cono o alaio, dc auioria dc Jancy Aclcrsold.
Na ncdida cn quc fica sulordinada Iarnonia, ncsno quc nc linIas gcrais, a nclodia icndc Finalncnic, as ccciaiivas c rcsolucrs do quc c cscrado cn una nusica odc ir nuiio alcn dc una qucsiao da icoria nuslca. Na ncdida cn quc c una aric, a anrovisao (c a roria nusica} sao un rcflco c una fcrrancnia dos scrcs Iunanos quc a ccrcan, c rcsondcra a inosics, dcscjos, rcconcciios c rcvolucs dc ioda ordcn. A inrovisaao caia, idcal (assin cono a nusica} dccndcra nao so das ariicularidadcs dc cada csiilo ou gcncro nusical, nas ianlcn da ocasiao, do anlicnic, da Iisioria dc cada un. E c rcciso cscuiar c sc dcdicar a cad acsiilo, anlicnic, ocasiao cic. Para odcr alsorvcr as ncccssidadcs dc cada un. E, nais do quc a rcciiao dc csqucnas naicnaiicos ou iradicionais, a inrovisao (asin cono a roria nusica} dcvc scr o aio inrcvisio, ainda nao classifcado, quc da raiica nusical o valor dc scu aconiccincnio Iisiorico.