KATALOGU I PROVIMIT

MATEMATIK
PROVIMI I MATURS N GJIMNAZ
VITI SHKOLLOR 2010/2011

Katalogun e provimit e prgatitn: Dr. Sinisha Stamatoviq, Fakulteti Matematiko-Natyror Vidosava Kashqellan, Enti pr Shkollim Llazo Lekoviq, Enti pr Tekste dhe Mjete Msimore Ilija Boshkoviq, Gjimnazi Sllobodan Shkeroviq Tatjana Vujosheviq, Qendra e Provimeve Prktheu: Luigj Berisha

PRMBAJTJA

1. Hyrje .....................................................................................................................................4 2. Rregullat e provimit ............................................................................................................5 3. Qllimet e prgjithshme t provimit ................................................................................6 4. Struktura e provimit ............................................................................................................7 5. Programi i provimit .............................................................................................................8 6. Shembulli i testit me skemn pr vlersim ......................................................................16 6.1 Shembulli i testit .................................................................................................16 6.2 Lista pr prgjigje ..............................................................................................21 6.3 Zgjidhjet .............................................................................................................22 7. Literatura ...27

1. HYRJE
Matura Shtetrore n sistemin arsimor t Malit t Zi fillon t futet n vitin shkollor 2010/2011 dhe paraqet vrtetimin ekstern t standardizuar t arriturave shkollore t nxnsve n fund t arsimimit katrvjear t gjimnazit. N baz t Ligjit pr gjimnazin, (Fleta zyrtare e RMZ, nr. 64/02 e 28.11.2002, 49/07 e 10.08.2007 dhe 45/10 e 04.08.2010) Provimi i Maturs jepet n mnyr eksterne (neni 38), kurse pr prgatitjen e materialit t provimit dhe zbatimit t procedurs s Maturs Shtetrore sht e ngarkuar Qendra e Provimeve . Kontrollohen njohurit, aftsit dhe shkathtsit t cilat bazohen n pjest kryesore t programit t lnds t cilat duhet ti ken nxnsit n fund t gjimnazit t prgjithshm. Katalogu i provimit hollsisht e prshkruan at se ka do t testohet n Provimin e Maturs nga Matematika n vitin shkollor 2010/11. Ky katalog u kushtohet nxnsve dhe msimdhnsve, por edhe pjesmarrsve tjer n procesin e arsimit. N katalogun e provimit jan cekur qllimet e prgjithshme t provimit, sht prshkruar struktura e provimit, dhe prmes forms s qllimeve t provimit saktsisht sht thn prmbajtja e lnds q i nnshtrohet provimit. sht dhn edhe shembulli i testit me skemn e hollsishme pr vlersim.

2. RREGULLAT
T gjith nxnsit t cilt kan zgjedhur Matematikn si lnd t detyrueshme n Matur do ti nnshtrohen provimit me shkrim t njjtn dit dhe n t njjtn koh. Materiali i provimit do t paketohet n qese t veanta dhe t sigurta, t cilat do t hapen para nxnsve para fillimit t provimit. N provim nuk lejohet: prezantimi i rrejshm shikimi i detyrave t provimit para kohs s lejuar pengimi i nxnsve tjer prshkrimi nga nxnsi tjetr shfrytzimi i mjeteve t palejuara dmtimi i shifrs n librezn e testimit mosrespektimi i sinjalit pr prfundimin e provimit Mjetet e lejuara: lapsi i thjesht dhe goma, pastaj lapsi kimik, mjetet gjeometrike t puns. Gjat provimit nuk lejohet prdorimi i llogaritsit elektronik dhe telefonave celular. Punimi i nxnsit duhet t jet i shkruar me laps kimik. Vetm figurat gjeometrike dhe grafiku mund t vizatohen me laps t thjesht. Pas provimit, testet do t paketohen dhe do t kthehen n Qendrn e Provimeve, ku do t organizohet vlersimi i tyre.

3. QLLIMET E PRGJITHSHME T PROVIMIT

Kontrollimi i njohurive dhe shkathtsive t fituara nga matematika gjat shkollimit katrvjear n gjimnazin e prgjithshm q jan prkufizuar prmes standardeve arsimore t lnds dhe me kt katalog Kontrollimi i aftsive t prgjithshme t shfrytzimit t dijes dhe shkathtsive n zgjidhjen e detyrave matematikore Kontrollimi i njohurive themelore nga matematika, shfrytzimi i drejt i gjuhs s matematiks, prdorimi i matematiks n komunikimin e prditshm Kontrollimi i njohurive pr nocionet matematikore dhe terminologjin qensore t shnimit t rregullave themelore Kontrollimi i aftsive q situatat t prezantohen n mnyr matematikore dhe pastaj ti vrtetojn implikimet dhe zgjidhjet e tyre, t nxjerrin konkluzione prfundimtare Prdorimi i njohurive nga matematika n zgjidhjen e problemeve praktike Vrejtja dhe analizimi i problemit, prkthimi n gjuhn e matematiks, zgjedhja e mnyrs adekuate t zgjidhjes Nxitja e mnyrave t ndryshme t zgjidhjes s problemeve, kreativiteti dhe fleksibiliteti i mendimit Lidhja e dijes nga fushat e ndryshme t matematiks Kontrollimi i dijes dhe aftsive t domosdoshme pr vazhdimin e shkollimit Kontrollimi i standardeve t dijes t prkufizuara me programin msimor pr matematikn Krahasimi i t arriturave t dijes dhe aftsive nga matematika n shkall shkollore, komunale dhe nacionale.

4. STRUKTURA E PROVIMIT
Provimi zgjat 150 minuta. Provimi prmban dy lloj detyrash: detyrat me zgjedhje t shumfisht Te ky lloj detyrash jan ofruar m tepr prgjigje nga t cilat vetm nj sht e sakt. Nxnsi nga prgjigjet e dhna, zgjedh t saktn. detyrat e tipit t hapur Te kto detyra zgjidhja mund t jet: prgjigjja e shkurtr - zgjidhja sht nj fjal, fjalia e thjesht apo numri deri te i cili mund t arrihet pas disa hapave t bashkuar; prgjigjja m e gjat - te rezultati prfundimtar arrihet me zgjidhjen e m tepr krkesave apo me zbatimin e ecurive t komplikuara t llogaritjes.

Te detyrat me zgjedhje t shumfisht nuk ka vlersim t pjesshm. Detyra e zgjidhur sakt sjell 3 pik. N detyrat e tipit t hapur vlersohet prcaktimi i detyrave, ecuria e zgjidhjes dhe rezultati i sakt. Detyra e cila nuk sht zgjidhur sakt ose ajo q nuk sht kryer fare nuk sjell pik negative.
Tipi i detyrave Detyrat me zgjedhje t shumfisht Detyrat e tipit t hapur Gjithsej Numri i detyrave 8 12 20 Numri i pikve 2 Maksimalisht 50 Maksimalisht 74

N prputhje me Programin arsimor, prmbajtja e lnds q i nnshtrohet provimit sht e ndar n 5 fusha (kapituj). Prfaqsimi me prqindje i fushave n test mund t shihet nga tabela:
Numri rendor i ii iii IV V Fushat Numrat; Shprehjet racionale algjebrike Funksionet; Ekuacionet dhe inekuacionet Gjeometria Elementet e analizs matematikore Kombinimi dhe probabiliteti Prqindja e prmbajtjeve
Nga numri i prgjithshm i pikve Nga numri i prgjithshm i pikve Nga numri i prgjithshm i pikve Nga numri i prgjithshm i pikve Nga numri i prgjithshm i pikve

15% - 25% 30% - 40% 20% - 25% 10% - 15% 5% - 15%

5. PROGRAMI I PROVIMIT
I
NUMRAT; SHPREHJET ALGJEBRIKE RACIONALE
Numrat

1.

Prmbajtja: Nocioni i numrit racional. Radhitja e bashksis s numrave natyror. Veprimet kryesore algjebrike me numra natyror. Rregulla e pjestimit. Krkimi i PMP dhe i SHVP. Nocioni i numrit t plot. Radhitja e bashksis s numrave t plot. Veprimet kryesore algjebrike me numra t plot. Numrat racional. Nocioni i thyess. Nocioni i numrit dhjetor. Shndrrimi i thyesave n numra dhjetor. Shndrrimi i numrit dhjetor n thyes. Zgjerimi i thyesave. Radhitja e bashksis s numrave racional. Veprimet kryesore algjebrike me numra racional. Nocioni i numrit real. Radhitja e bashksis s numrave real. Veprimet kryesore algjebrike me numra real. Drejtza reale (boshti numerik). Nocioni i intervalit, segmentit dhe gjysm segmentit n drejtzn reale (boshtin numerik). Vetia komutative e shums dhe e prodhimit, vetia asociative (shoqruese) e shums dhe e prodhimit dhe ligji distributiv (shprndars). Nocioni i prqindjes. Llogaritje me prqindje. Prpjestimi i drejt dhe prpjestimi i zhdrejt. Ngritja n fuqi dhe nxjerrja e rrnjs me eksponent gjegjsisht me tregues numr racional. Nocioni i numrit kompleks. Njshi imagjinar. Fuqia e njshit imagjinar. Shnimi algjebrik i numrit kompleks. Plani (rrafshi) kompleks dhe interpretimi gjeometrik i numrit kompleks. Veprimet algjebrike me numra kompleks n trajtn algjebrike. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 1.1. ti krahasoj numrat e plot sipas madhsis, ti zbatoj veprimet e mbledhjes, zbritjes dhe prodhimit n bashksin e numrave t plot 1.2. ta kryej veprimin e zbrthimit t numrit natyror n faktor t plot. N baz t faktorizimit nxjerr prfundimet mbi plotpjestueshmrin e numrave, prcakton PMP dhe SHVP, zbaton rregullat e plotpjestueshmris me 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10 dhe 25. 1.3. ti zbatoj veprimet kryesore algjebrike n bashksin e numrave racional, t shndrroj thyesat n numra dhjetor dhe t shndrroj numrat dhjetor n thyesa; t zgjeroj dhe t krahasoj thyesat 1.4. ta ngreh n fuqi dhe ta nxjerr rrnjn me eksponent gjegjsisht tregues racional 1.5. ti zbatoj veprimet kryesore algjebrike n bashksin e numrave real, n bashksin e numrave real ta identifikoj dhe sipas nevojs ta zbatoj vetin komutative (t ndrrimit) t shums dhe t prodhimit, vetin asociative (shoqruese) t shums dhe t prodhimit dhe ligjin distributiv (shprndars), ti krahasoj numrat real sipas madhsis 1.6. n drejtzn reale (boshtin numerik) ta paraqes intervalin, segmentin dhe gjysm segmentin 1.7. ti identifikoj dhe ti zbatoj n zgjidhje t detyrave prpjestimin e drejt dhe prpjestimin e zhdrejt dhe t bj njehsime me prqindje 1.8. ta prcaktoj pjesn reale, pjesn imagjinare dhe modulin e numrit kompleks; ta prcaktoj numrin kompleks t konjuguar dhe fuqin e njshit imagjinar; n mnyr gjeometrike ta interpretoj numrin kompleks dhe ta llogaris me numra kompleks n trajtn algjebrike

2.

Shprehjet algjebrike racionale

Prmbajtja: Shprehjet algjebrike t plota. Polinomet me nj ndryshore. Thyesat algjebrike.

Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 2.1. t mbledh, t zbres, t shumzoj shprehjet algjebrike t plota, zbaton formulat a 2 b 2 , a 3 b 3 , a 3 + b 3 , (a b) 2 , (a + b) 2 , (a b) 3 , (a + b) 3 dhe mbas faktorizimit t kryer nxjerr prfundimet mbi plotpjestueshmrin e shprehjes 2.2. t mbledh, t zbres, t shumzoj dhe t pjestoj polinomet e plota me nj ndryshore 2.3. ta prcaktoj bashksin e prcaktimit t thyess algjebrike, ti zbatoj veprimet kryesore me thyesa algjebrike, t krkoj SHVP pr emrues, ti faktorizoj, ti shkurtoj dhe ti transformoj shprehjet me thyesa algjebrike

II

FUNKSIONET ELEMENTARE; EKUACIONET DHE INEKUACIONET

Funksioni linear. Ekuacioni dhe inekuacioni linear

1.

Prmbajtja: Funksioni linear. Ekuacioni dhe inekuacioni linear. Sistem i dy ekuacioneve lineare me dy t panjohura. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 1.1. ta testoj rrjedhn dhe ta vizatoj grafikun e funksioneve lineare; q n baz t t dhnave t dhna (zerove, koeficienteve t drejtimit, pikave q i prkasin) t prcaktoj funksionin linear 1.2. ti zgjidh ekuacionet lineare 1.3. ti zgjidh inekuacionet lineare, dhe s bashku me to edhe inekuacionet e trajts

1.4. ta zgjidh sistemin me dy ekuacione lineare me dy t panjohura dhe kt dije ta zbatoj n zgjidhjen e detyrave problematike

f (x) >0, f (x) <0, f (x) 0, f ( x) 0 ku f (x) = a x + b cx + d

2.

Funksioni kuadratik. Ekuacioni dhe inekuacioni kuadratik

Prmbajtja: Funksioni kuadratik. Ekuacion dhe inekuacioni kuadratik. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 2.1. ta zgjidh ekuacionin kuadratik dhe inekuacionin i cili sillet n inekuacionin kuadratik dhe prcakton natyrn e zgjidhjeve t ekuacionit kuadratik 2.2. ti shkruaj dhe ti zbatoj rregullat e Vietos dhe n baz t dhnave t dhna (sht e dhn nj lidhje midis zgjidhjeve t ekuacionit, jan dhn disa nga koeficientet, nj ose dy zgjidhje etj) prcakton ekuacionin kuadratik 2.3. ti zgjidh inekuacionet kuadratike dhe inekuacionet e trajts f (x)>0, f ( x )<0

f ( x ) 0, f ( x) 0 ku sht f (x) =

ax + b cx2 + d x + e

ose

2 f (x) = a x + b x + c

dx +e

2.4. ta zgjidh sistemin prej nj ekuacioni linear dhe nj ekuacioni kuadratik dhe kt dije ta zbatoj n zgjidhjen e detyrave problematike
9

2.5. ta vizatoj grafikun e funksionit kuadratik (ti prcaktoj pikat e prerjes me boshtet e koordinatave dhe ti prcaktoj koordinatat e kulmit t grafikut) dhe ta testoj rrjedhn (grafikun) e funksionit 2.6. q n baz t dhnave t dhna (zerove, koordinatave t pikave npr t cilat kalon grafiku dhe koordinatave t kulmit t grafikut) ta prcaktoj funksionin kuadratik 2.7. ti zgjidh detyra problematike q sillen n zgjidhjen e ekuacioneve kuadratike dhe n krkimin e vlerave ekstreme t funksionit kuadratik

3.

Funksioni eksponencial. Ekuacion dhe inekuacioni eksponencial

Prmbajtja: Funksioni eksponencial y = ax, a > 0, a 1. Vetit dhe grafiku i funksioneve eksponenciale. Ekuacioni dhe inekuacioni eksponencial. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 3.1. ta identifikoj dhe ta vizatoj grafikun e funksioneve elementare dhe funksioneve eksponenciale 3.2. ti zgjidh ekuacionet eksponenciale 3.3. ti zgjidh inekuacionet eksponenciale

4.

Funksioni logaritmik. Ekuacioni dhe inekuacioni logaritmik

Prmbajtja: Nocioni i logaritmit. Funksioni logaritmik y = logax, a > 0, a 1. Vetit dhe grafiku i funksionit logaritmik. Rregullat e logaritmit. Ekuacioni dhe inekuacioni logaritmik. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 4.1. ta identifikoj dhe ta vizatoj grafikun e funksionit elementar dhe funksionit logaritmik 4.2. ti identifikoj dhe ti zbatoj rregullat kryesore t logaritmit(log a (bc)

4.3. ta zgjidh ekuacionin logaritmik dhe ekuacionet t cilat sillen n kt form; ekuacionet logaritmike t cilat sillen n ekuacionin kuadratik

= log a b + log a c , 1 log c b b r log a = log a b log a c, log a b = r log a b, log a b = , log a k b = log a b) k c log c a

4.4. ti zgjidh inekuacionet e thjeshta logaritmike t trajts log c ( a x + b) > d log c (a x + b) < d , log c (a x + b) d , log c (a x + b) d , dhe inekuacionet t cilat sillen n kt trajt 4.5. ta zgjidh ekuacionin eksponencial q sillet n ekuacionin logaritmik

5.

Funksionet trigonometrike

Prmbajtja: Prkufizimi i funksioneve trigonometrike n rrethin trigonometrik. Shndrrimi i funksioneve trigonometrike t kndit t fardoshm n vlera t funksioneve trigonometrike t kndit t ngusht. Shenja, zero, vlerat ekstreme, shenja dhe monotoniteti i funksioneve trigonometrike. iftsia (t qent ift apo tek) dhe periodiciteti i funksioneve trigonometrike. Identitetet themelore trigonometrike. Formulat e adicionit.

10

Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 5.1. ti identifikoj dhe ti prkufizoj funksionet trigonometrike; ti zbatoj prkufizimet e funksioneve trigonometrike t kndit t ngusht n zgjidhje detyrash n lidhje me trekndshin (duke prdorur vlerat e funksioneve trigonometrike t kndeve 30o, 45o, 60o) 5.2. ta prdor rrethin trigonometrik (p.sh. ta paraqes kndin e fardoshm, ta prcaktoj shenjn dhe t qent monoton t funksioneve trigonometrike t kndit t fardoshm duke e shndrruar n funksionin trigonometrik t kndit t ngusht) dhe ta zbatoj lidhjen midis funksioneve trigonometrike 5.3. ti identifikoj dhe ti zbatoj identitetet kryesore trigonometrike ( sin 2 a + cos 2 a = 1,

tga =

5.4. ti zbatoj njohurit nga trigonometria gjat zgjidhjes s detyrave problematike y = A sin( a x + b) + B dhe y = A cos(a x + b) + B 5.5. ti zbatoj formulat e adicionit 5.6. ti zgjidh ekuacionet trigonometrike sin( a x + b) = c, cos(a x + b) = c , t g (a x + b) = c, ct g (a x + b) = c dhe ato q reduktohen n ekuacione kuadratike 5.7. ti zgjidh inekuacionet trigonometrike

sin a ). cos a

III GJEOMETRIA

1.

Gjeometria n rrafsh

Prmbajtja: Nocionet themelore gjeometrike: Pika, drejtza, rrafshi dhe raporti midis tyre. Segmenti, boshti i simetris s segmentit. Kndi, masa e kndit, llojet e masave, boshti i simetris s kndit. Kndet fqinj, kndet e bashkmbshtetura, dhe kndet e kundrta n kulm (kndet e kryqzuara). Kndet n transversale (t pajtueshm, t bashkrenditur the t kundrt). Kndet me krah pingul. Llojet e trekndshave: ndarja sipas kndeve (trekndshat e ngusht, trekndshat e gjer dhe trekndshat knddrejt) dhe ndarja sipas brinjve (barabrinjs, dybrinjnjshm, dhe trekndsh me brinj t ndryshme). Kndet e brendshme dhe kndet e jashtme t trekndshit. Raporti midis brinjve dhe kndeve t trekndshit. Mesoret (vijat e rendimit) e trekndshit. Lartsit e trekndshit. Pikat e rndsishme t trekndshit. Vija e mesme e trekndshit. Kongruenca e trekndshave. Teorema e Pitagors. Llojet e katrkndshave: paralelogrami (drejtkndshi, katrori dhe rombi), trapezi dhe deltoidi. Shumkndshi i rregullt. Vija rrethore dhe rrethi. Sekantja, korda, tangjentja. Kndet e lidhura me harkun rrethor (kndi qendror dhe periferik; kndi i tangjentes). Katrkndshi i tangjentve dhe katrkndshi i kordave. Prkufizimi dhe vetit e izomeris. Simetria boshtore. Simetria qendrore. Translacioni. Rotacioni. Teorema e Talesit. Ngjashmria; ngjashmria e trekndshave. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 1.1. ti identifikoj llojet dhe vetit e trekndshave, ti zbatoj ato 1.2. ti identifikoj llojet dhe vetit e katrkndshave dhe ti zbatoj ato
11

1.3. ta identifikoj dhe ta zbatoj lidhjen midis kndit qendror dhe periferik mbi harkun e njjt rrethor n zgjidhjen e detyrave 1.4. ti identifikoj dhe ti zbatoj teoremat mbi ngjashmrin dhe kongruencn e trekndshave 1.5. ti identifikoj transformimet izometrike

2.

Gjeometria n hapsir

Prmbajtja: Trupat gjeometrik: prizma, piramida, piramida e cunguar, cilindri, koni, koni i cunguar, sfera dhe topi. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 2.1. me dalluar, me emruar dhe vizatuar trupat gjeometrik (prizmn, piramidn, piramidn e cunguar, cilindrin, konin, konin e cunguar, sfern dhe topin) 2.2. ta zbatoj formuln pr syprinn e siprfaqes dhe vllimin e prizmit 2.3. ta zbatoj formuln pr syprinn e siprfaqes dhe vllimin e piramids dhe piramids s cunguar 2.4. ta zbatoj formuln pr syprinn e siprfaqes dhe vllimin e cilindrit 2.5. ta zbatoj formuln pr syprinn e siprfaqes dhe vllimin e konit dhe konit t cunguar 2.6. ta zbatoj formuln pr syprinn e siprfaqes s sfers dhe vllimin e topit

3.

Vektort

Prmbajtja: Prkufizimi i vektorit, barazimi i vektorve dhe shenjat e tyre. Intensiteti i vektorit. Zero vektori, vektori i kundrt. Mbledhja e vektorve. Zbritja e vektorve. Shumzimi i vektorit me numr. Vektort kolinear dhe komplanar. Projeksioni skalar i vektorit. Prkufizimi i prodhimit skalar dhe vetit e tij. Prkufizimi i prodhimit vektorial dhe vetit e tij. Vektort n sistemin boshtor koordinativ. Metoda e vektorijale. Metoda koordinative. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 3.1. ti mbledh, ti zbres vektort dhe ta shumzoj vektorin me numr 3.2. ta njehsoj prodhimin skalar t dy vektorve; ta zbatoj prodhimin skalar t dy vektorve gjat caktimit t kndit ndrmjet dy vektorve dhe caktimit t gjatsis s vektorit 3.3. ta njehsoj prodhimin vektorial t dy vektorve (t dhn drejtprsdrejti ose me interpretimin gjeometrik) 3.4. ta caktoj kushtin e normalitetit dhe kolinearitetin e dy vektorve 3.5. ti zbatoj njohurit e vektorve n zgjidhjen e detyrave problematike nga gjeometria

4.

Zbatimi i trigonometris n gjeometri

Prmbajtja: Prkufizimi i funksioneve trigonometrike t kndit t ngusht n trekndsh knddrejt. Vlerat e funksioneve trigonometrike t disa kndeve t ngushta. Teorema e sinusit dhe e kosinusit. Formulat pr njehsimin e syprins s siprfaqes s trekndshit me ndihmn e funksioneve trigonometrike.

12

Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 4.1. ta zgjidh trekndshin knddrejt 4.2. ta caktoj madhsin e panjohur (p.sh. brinjn, kndin, lartsin...) te trupat gjeometrik me zbatim t trigonometris 4.3. ta identifikoj teoremn e sinusit dhe kosinusit; ta zgjidh trekndshin e dhn me zbatimin e teorems s sinusit dhe kosinusit

5.

Gjeometria analitike

Prmbajtja: Distanca ndrmjet dy pikave. Ndarja e segmentit n raport t dhn. Njehsimi i syprins s trekndshit n qoft se jan t njohura koordinatat e kulmeve t tij. Format e ndryshme e ekuacionit t drejtzs: forma eksplicite, implicite dhe forma segmentale dhe normale. Dy drejtza dhe kndi ndrmjet tyre. Distanca e piks nga drejtza. Ekuacioni i vijs rrethore (qarkut). Drejtza dhe vija rrethore. Dy vija rrethore. Ekuacioni i parabols. Drejtza dhe parabola. Ekuacioni i elipss. Drejtza dhe elipsa. Ekuacioni i hiperbols. Drejtza dhe hiperbola. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 5.1. ta njehsoj distancn ndrmjet dy pikave 5.2. ta ndaj segmentin n raport t dhn dhe n situata konkrete ti caktoj koordinatat e piks s ndarjes 5.3. ta zbatoj formuln pr syprinn e trekndshit n rrafsh kordinativ 5.4. ta identifikoj ekucionin e drejtzs t shkruar n form t: prgjithshme eksplicite dhe segmentale dhe ta vizatoj drejtzn n sistem koordinativ 5.5. ta caktoj ekuacionin e drejtzs n qoft se sht dhn nj pik dhe koficienti i drejtimit t drejtzs 5.6. ta caktoj raportin ndrmjet dy drejtzave (kushti i paralelitetit, normalitetit, ta caktoj prerjen dhe kndin ndrmjet dy drejtzave) 5.7. ta njehsoj distancn ndrmjet piks dhe drejtzs 5.8. ta identifikoj, ta vizatoj dhe ta prshkruaj formn e prgjithshme t ekuacioneve t lakoreve t rendit t dyt 5.9. ta formoj ekuacionin e vijs rrethore me qendr n pikn A (a, b) dhe rrezen R; Ekuacionin e vijs rrethore t forms Ax2+Ay2+Bx+Cy+D=0, ta shndrroj n form t prgjithshme, t`i lexoj koordinatat e qendrs dhe ta caktoj rrezen 5.10. ta caktoj raportin ndrmjet drejtzs dhe lakores s rendit t dyt 5.11. ta formoj ekuacionin e tangjents q kalon npr nj pik t lakores

IV ELEMENTET E ANALIZS MATEMATIKORE

1.

Vargjet

Prmbajtja: Kuptimi dhe vetit e progresionit aritmetik dhe gjeometrik. Shuma e n antarve t par t progresionit aritmetik dhe gjeometrik Vlera kufitare e vargut (vargjet e pafundme; konvergjenca; vetit e vargjeve konvergjente)

13

Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 1.1. ta identifikoj vargun aritmetik; ta caktoj antarin e prgjithshm t vargut dhe shumn e n antarve t par 1.2. ta identifikoj vargun gjeometrik; ta caktoj antarin e prgjithshm t vargut dhe shumn e n antarve t par 1.3. ta njehsoj vlern kufitare t vargut n rastet elementare, p.sh.
2n

n 2 + 3n + 1 + 0,3n n 2 3n lim lim n 2n 2 + 0,1n , n n 2 .

2.

Njehsimi diferencial

Prmbajtja: Kuptimi i derivatit. Derivati i shums, prodhimit dhe hersit. Derivatet e funksioneve elementare. Derivati i funksioneve t prbra. Derivatet e rendit t lart. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 2.1. ti njehsoj derivatet duke shfrytzuar tabeln dhe rregullat 2.2. ti zgjidh detyrat elementare dhe detyrat m t ndrlikuara duke zbatuar njehsimin diferencial

3.

Funksionet

Prmbajtja: Kuptimi i funksionit. Mnyra e dhnies s funksionit. Kuptimi i bijeksionit. Funksioni invers. Domeni, kodomeni i funksionit. Funksionet ift dhe tek. Funksionet periodike. Shenja e funksionit. Kuptimi i vazhdueshmris s funksionit. Kuptimi i vlers kufitare t funksionit. Vetit themelore t vlers kufitare t funksionit. Vlera kufitare e majt dhe e djatht e funksionit. Asimptotat. Zbatimi i derivatit me rastin e shqyrtimit t funksionit (monotoniteti i funksionit, vlerat ekstreme t funksionit, konveksiteti i funksionit dhe pikat infleksive). Grafiku i funksionit. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 3.1. ta caktoj vlern e funksionit i cili sht dhn me: tabel, grafik ose n form analitike 3.2. ti caktoj kushtet e ekzistencs s funksionit invers; ta caktoj dhe ta paraqes funksionin invers n shembull praktik 3.3. ta caktoj domenin, ta shqyrtoj monotonitetin ose konveksitetin e funksionit arbitrar; ti caktoj vlerat ekstreme ose pikat infleksive t funksionit arbitrar. 3.4. ta shqyrtoj kahen dhe ta vizatoj grafikun e funksionit n shembujt praktik (funksionet polinomiale m s teprmi t shkalls s tret, funksionet racionale m s teprmi t shkalls s dyt n numrues dhe emrues)

4.

Njehsimi integral

Prmbajtja: Kuptimi i funksionit primitiv dhe integralit t pacaktuar. Vetit e integraleve t pacaktuara. Tabela e integraleve themelore. Metoda e zvendsimit. Metoda e integrimit parcial.

1

 Interpretimi gjeometrik i integralit t caktuar. Vetit e integralit t caktuar. Formula e Njutnit-Lajbnicit. Njehsimi i syprins s disa figurave t thjeshta n rrafsh me zbatim t integralit t caktuar. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 4.1. ta zbatoj vetin ( af ( x) + bg ( x)) dx = a f ( x) dx + b g ( x ) dx dhe ta shfrytzoj tabeln e integraleve pr njehsimin e integraleve t pacaktuara elementare 4.2. ta zbatoj metodn e zvendsimit 4.3. ta zbatoj metodn e integrimit parcial 4.4. ta zbatoj formuln e Njutnit-Lajbnicit 4.5. ta njehsoj syprinn e figurave t thjeshta n rrafsh me zbatimin e integraleve t caktuara

V KOMBINATORIKA DHE PROBABILITETI

Prmbajtja: Rregullat themelore t numrimit: rregulla e bijeksijonit, shums dhe prodhimit. Kuptimi i variacioneve, permutacioneve dhe kombinimeve pa prsritje dhe zgjidhja e tyre. Kuptimi dhe zgjidhja e variacioneve me prsritje. Prkufizimi klasik i probabilitetit. Qllimet e provimit Nxnsi tregon se di 5.1. q n detyrat elementare ti zbatoj rregullat e bijeksijonit, shums dhe prodhimit 5.2. q n detyrat elementare ta identifikoj variacionin me prsritje dhe pa prsritje, permutacionin dhe kombinimin pa prsritje dhe kryen numrimin e krkuar 5.3. q t zgjidh detyrat e thjeshta n t cilat paraqitet prkufizimi klasik i probabilitetit

15

6. SHEMBULLI I TESTIT ME SKEM PR PIKZIM

N detyra q vijojn qarko (rretho) shkronjn para prgjigjes s sakt. 1. Kur futen n funksion tre gypa (tuba) pishina mbushet me uj pr 15 or. Ndrsa kur futen n funksion 5 tuba, pishina mbushet pr: A. B. C. D. 8 or 8 or e 30 minuta 9 or 9 or e 30 minuta

2. Sa sht vlera e shprehjes A. B. C. D.

3 2 2?

1 3 1 2 2 1 3 1

3. Me ciln shifr prfundon numri 20082008? A. B. C. D. 2  6 8

4. Pr t ciln vler m t vogl pozitive x, funksioni

y = sin 2 x arrin maksimumin?

p 4 p B. 2 3p C. 4 3p D. 2
A.

16

5. N t ciln figur sht vizatuar grafiku i funksionit A.

y

f ( x) = l o g 3 ( x 1) 1?

x
-1
2

B.

x
1 11 3

C.

x
1

17

6. Vektort jo zero A. B. C.

a dhe b jan reciprokisht normal nse dhe vetm nse sht:

a xb = 0 a b = 0 a = l b , l 0

D. | a | = | b | = 1

7.

cos

xdx sht sin 2 x + C cos3 x +C 3 x sin 2 x + +C 2 4 x cos 2 x + +C 2 4

A. B. C. D.

8. Kubi hedhet 3 her. Sa sht probabiliteti t bien 3 numra t ndryshm?

5 9 5 B. 8 5 C. 36 1 D. 9
A.

18

N detyrat e mposhtme nga ti krkohet q t shkruash tr ecurin e zgjidhjes. 9. Thjeshto shprehjen

( a 3 + a 2b ab 2 b 3 ) 2 (a + ab + b 2 ) . 3 3 ( a + b) ( a b )
Zgjidhja:

3 pik

10. Nse nj zgjidhje e ekuacionit

4 x 2 2 (m + 1) x + m 2 3m + 2 = 0
sht e barabart me 1, cakto vlern e parametrit m. Zgjidhja:

3 pik

11. Zgjidhe inekuacionin.

2x 1 . x +1
2

Zgjidhja:

3 pik

12. Njehso Zgjidhja:

2 x + 2 x , nse sht 4 x + 4 x = 2 3 .

4 pik

13. N qoft se a, b, c, d jan numra real pozitiv t ndryshm nga numri 1, cakto vlern e shprehjes l o g b a l o g c b l o g d c l o g a d . Zgjidhja:

2 pik

19

14. Njehso t ga n qoft se Zgjidhja:

9 si na 3co sa = 2 , a sht knd i ngusht. 2 si na + co sa

3 pik

15. Jan dhn pikat A(8,1), B(6,5) dhe C(-1,4). a) cakto ekuacionin e drejtzs AB b) cakto ekuacionin e vijs rrethore t jashtshkruar rreth trekndshit ABC. Zgjidhja:
2 pik 5 pik

16. Trekndshi knddrejt me hipotenuz 5, me nj katet 4, rrotullohet rreth drejtzs normale n hipotenuz e cila kalon npr kulmin e kndit m t vogl. Cakto syprinn e trupit rrotullues t fituar.

Mzk= (R+r)l Mk= rl

Zgjidhja:
5 pik

17. N nj furr pas hapjes s saj, javn e par, jan prodhuara nga 60 kg buk n dit . Pr shkak t shitjes s mir sht vendosur q sasia e prodhimit ditor t buks s pjekur t rritet pr do jav q vjen pr 6kg n raport me prodhimin ditor t javs s mparshme. Sa do t prodhohet buk n dit pas nj viti (52 javsh)? Zgjidhja:

2 pik

18. Njehso Zgjidhja:

lim n
n

( n + 4 n ).
2

2 pik

19. Sa numra pesshifror ift ka shifrat e t cilve jan nga bashksia Zgjidhja:

A = { 2,3, 4,5, 7}? 1,

2 pik

20

FLETA PR PRGJIGJE
Me test do t merrni edhe fletn pr shkrim t prgjigjeve n detyrat me zgjedhje t shumfisht. sht e domosdoshme q n vendin e caktuar me kujdes t prshkruani prgjigjet tuaja pr 8 detyrat e para.

FLETA PR PRGJIGJE Matematik

Shno kshtu
Shifra e nxnsit

PROVIMI I MATURS

21

FLETA PR PRGJIGJE Matematik

Shno kshtu
Shifra e nxnsit

PROVIMI I MATURS

22

Zgjidhjet 9. Gjithsej 3 pik Zbrthimi

1 pik 1 pik

a 3 b 3 = (a b) (a 2 + ab + b 2 ) dhe thjeshtsimi. a 3 b 3 + a b ( a b ) = ( a b ) ( a 2 + a b + b 2 + a b ). ( a b) ( a + b) 2 = a + b. ( a + b) ( a b)

Redukimi

shndrrimi n
1 pik

1 pik 1 pik 1 pik

10. Gjithsej 3 pik Vlera e caktuar saktsisht p za x=1, 4

- 2 (m + 1) + m2 - 3m + 2 = 0. 5m + 4 = 0.

Saktsisht ekuacioni i rregulluar me m, m2 -

Saktsisht i zgjidhur ekuacioni kuadratik me m, m1=4 i m2=1.

11. Gjithsej 3 pik Transformimi

1 pik 1 pik 1 pik

2x 2 1 2 x ( x + 1) . x +1
2

x 2 + 2 x + 1 0 ( x + 1) 2 0

Prfundimi x R .

12. Gjithsej 4 pik Kushti

1 pik 2 pik 1 pik

x 2 x 2 4 x + 4 x = 2 3 i shkruar n formn (2 ) + (2 ) = 2 3.

(2 x ) 2 + (2 x ) 2 = (2 x + 2 x ) 2 2
x x (2 x + 2 x ) 2 = 25 sht nxjerrur prfundimi se 2 + 2 = 5.

Nga ekuacioni

13. Gjithsej 2 pik Kalimi i t gjith logaritmave n baz t njjt, p.sh.

1 pik

l g a l gb l gc l g d . l gb l gc l g d l g a

Zgjidhja prfundimtare e sakt, 1.

1 pik

23

14. Gjithsej 3 pik Shprehja fillestare e shkruar n formn

1 pik

9t ga 3 = 2. 2t ga + 1

1 pik 1 pik

9t ga 3 = 4t ga + 2 t ga = 1

15. a) Gjithsej 2 pik

y 1 =
1 pik

5 1 ( x 8) 68 y = 2 x + 17 .

Ekuacioni i drejtzs i shkruar sakt, p.sh.

1 pik

b) Gjithsej 5 pik Sistemi i paraqitur sakt

(8 p ) 2 + (1 q ) 2 = r 2 (6 p) 2 + (5 q) 2 = r 2
1 pik

(1 p) 2 + (4 q) 2 = r 2 .

P.sh. me barazimin e ekuacioneve t par me t dytin dhe t dytit me t tretin sht fituar sistemi

p 2q 1 = 0 7 p + q 22 = 0.
Vlerat e njehsuar sakt
1+1+1 pik 1 pik

p = 3 , q = 1, r = 5.

Ekuacioni i krkuar

( x 3) 2 + ( y 1) 2 = 25.

2

16. Gjithsej 5 pik Figura e vizatuar sakt

1 pik

hc 5=R

Njehsimi i lartsis mbi hipotenuz

1 pik

3 4 hc 5 12 = hc = . 2 2 5 16 . 5

Njehsimi i rrezes s bazs s vogl

1 pik 1 pik

r 2 = b 2 hc2 , r =

Prfundimi se sht

P = B + M zk + M k.

P = R 2p + ( R + r )p 3 + rp 4.
Rezultati i sakt P =
1 pik

312 . 5

17. Gjithsej 2 pik Vargu aritmetik i paraqitur, a1 = 60, d = 6.

1 pik 1 pik

an = a1+(n - 1)d, a52 = 366

25

18. Gjithsej 2 pik

2

( n + 4 + n )= lim 4n = lim n) ( n + 4 + n) ( n + 4 + n)
2

( n + 4 + n )= lim 4n = lim lim n ( n + 4 n )= lim n ( n + 4 n ) ( n + 4 + n) ( n + 4 + n)

2 2 n n 2 n 2 2 n

1 pik
n

4 =2 4 1+ 2 +1 n

4 =2 4 1+ 2 +1 n

1 pik

19. Gjithsej 2 pik N baz t rregullave t shumzimit fitojm se numri i krkuar 2 6 6 6 6 = 2592, domethn se shifrat e njsheve mund t formohen n dy mnyra kurse t tjerat n 6 mnyra.

do zgjidhje e sakt e detyrs sjell numrin maksimal t pikve. Me tekst t disa detyrave nxnsi mund t fitoj edhe formuln e cila sht e nevojshme pr zgjidhje, si sht dhn n detyrn 16.

26

7. Literatura
Literatura themelore 1. Libri dhe prmbledhja e detyrave pr vitin e par t gjimnazit (Radoje Shqepanoviq, Dragoje Kasalica)

2. Libri dhe prmbledhja e detyrave pr vitin e dyt t gjimnazit (Radoje Shqepanoviq, Snezhana Deliq) 3. Libri dhe prmbledhja e detyrave pr vitin e tret t gjimnazit (Radoje Shqepanoviq, Snezhana Deliq) 4. Libri dhe prmbledhja e detyrave pr vitin e katrt t gjimnazit (Radoje Shqepanoviq, Sinisha Stamatoviq, Snezhana Deliq)

27

Vaka urovia bb, 81 000 Podgorica ic@iccg.edu.me, www.iccg.edu.me