Você está na página 1de 788

1

2

A DIVINA COMDIA
DANTE ALICHIEFI

Traduao
Josc Pcdro Xavicr PinIciro
1822-1882

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

Fonic Digiial
Digiializaao do livro cn acl
COMPOSTO E IMPFESSO
NAS OFICINAS DE
D. CIOSA - INDSTFIAS CFFICAS S/A
SEO. ATENA EDITOFA
FUA JAVAS, 465 - SO PAULO
MAFO - 1955

2003 Danic AligIicri
3

A DIVINA
COMDIA
Dante AIIgbIerI
4

ndIce
Noia Ediiorial 5
OrclIa do livro 9
Noicia Diografica 11
A DIVINA COMDIA 15
INFEFNO 16
PUFCATFIO 267
PAFASO 524
ndicc dos Canios 783
5

Nota EdItorIaI
Aqui csia una olra quc dcvcria figurar na
ccsia lasica" dc qualqucr csiudanic. E nao
acnas or scr a fanosa Concdia" dc Danic
AligIicri, a quc os osicros Iouvcran or lcn
acrcsccniar, or scus ncriios ianios, A Divina".
A iraduao, fciia clo lrasilciro Josc Pcdro
Xavicr PinIciro, cnolrccc a lngua oriugucsa c,
cn ariicular, as lciras airias. Mas isso o lciior
ira consiaiar or si ncsno.
Ncla, gasiou Xavicr PinIciro anos dc sua vida.
Scu filIo, J. A. Xavicr PinIciro, acrcsccniou-lIc
un Finario, ara una scgunda cdiao cdiiada
or JaciniIo Filciro dos Sanios, nos anos 10 do
scculo assado, cnriquccida con as gravuras dc
Cusiavc Dorc, cn folIas aric.
Por quc ciio iais faios? Porquc a unica
finalidadc quc novia os Xavicr PinIciro, ai c
filIo, cra coniriluir ara o cnriquccincnio
culiural dc nossa gcnic, scn sulsdios cono
condiao rcvia c scn laurcas ou ccunia cono
rciriluiao.
A rcscnic cdiao cn cDool, infclizncnic, nao
rcscrva o Finario, quc nao consia da cdiao
digiializada, cdiiada cla Aicna Ediiora, quc, con
sua Dillioicca Classica, ainda cnconirada nos
lons sclos, faniliarizou gcracs con o quc
Iavia dc nclIor nas lciras c no cnsancnio
6
univcrsais. E, nao c dcnais salicniar, scn os
ranos dc nacionalisnos csirciios,
frcqucnicncnic disfarando inicrcsscs ouiros cn
nonc da dcfcsa dos auiorcs nacionais", nas cujo
unico rcsuliado c disianciar nossa gcnic do
cnsancnio univcrsal, quc nunca icvc, ncn
janais icra ouira larrcira quc nao o da lngua.
caiancnic csia larrcira quc, no caso,
Xavicr PinIciro iranss, con sua iraduao.
Na rcscnic vcrsao ara cDool, icnianos
fazcr jusiia aos csforo do iraduior, cuidando ao
naino da rcvisao. Infclizncnic, cono qucn qucr
quc ja icnIa fciio una digiializaao salc, ao
digiializar 516 aginas, aqui c ali scnrc assara
algun gaio". Escranos quc os quc icnIan
assado nao nicn nuiio...
Aiualizanos a grafia, rcscrvando, coniudo,
as aococs c as cliscs do iraduior quc, con iais
rccursos, cvidcnicncnic visava conscrvar o salor
c a ncirica originais. Para faciliiar a lciiura,
acnas ara isso, adicionanos accnios. Por
ccnlo, quando na fonic digiial csiava cir'clo,
adicionanos o accnio crc'lo, cono aoio
lciiura.
Cono nao icnos rcocuaao con ccononia
dc acl, scaranos os icrccios dc forna nais
clara, aconanIando a cdiao digiial da
LilcrLilcr (www.lilcrlilcr.ii}. A nuncraao dos
vcrsos foi rcscrvada ara faciliiar a consulia s
noias c ara a lciiura cn dcicrninados fornaios
7
cn icla cqucna. As noias nao foran lincadas" c
csiao ao fin dc cada Canio, cono na cdiao
digiializada. Alguns, cono cu, scniirao a falia
dcsic rccurso quc so c ossvcl nas cdics
digiiais... Mas...
E acnas ilusiranos csia cdiao con as
gravuras dc Dorc. Na inicrnci, o lciior nais
inicrcssado odcra cnconirar rccursos ara
arofundar scu conIccincnio da olra cn clo
ncnos quairo ccclcnic wclsiics.
1. Dcsiaquc csccial ara o csforo individual
dc Hcldcr da FocIa con scu siic A Divina
Concdia". www.ilinci.nci/Icldcr/danic
2. O Danic Digiial da Colunlia Univcrsiiy.
Iii.//danic.ili.colunlia.cdu/
3. Danic On Linc. www.daniconlinc.ii (cn
iialiano} con dirciio a vcr na icla alguns
nanuscriios... scn icr quc fazcr download dc
ncnIun rccurso cira...
4. www.divincconcdy.org/ (ncn scnrc
disonvcl}
E iodos os nais quc o googlc odc lIc indicar.

Doa lciiura!
Una noia final (ja ia nc csqucccndo}. A rcscnic
cdiao cn cDool odc scr disiriluda voniadc,
sol una unica condiao. iodo uso concrcial c
PFOIDIDO, alcn dc olviancnic INDECENTE.
Qucn fizcr sc algucn fizcr, nclIor diria,
8
rcsiassc cn nin alguna cscrana na
Ioncsiidadc airia, caso cn quc ncn colocaria a
noia c nclIor lcr csic volunc ara ir sc
acosiunando con o ccnario.
cDoolsDrasil
9

A DIVINA COMDIA
DE
DANTE ALIGHIERI

Dcdcundo-Ic o Paraso" csccuu Duntc u
Cungundc dcu Scuu. O scntdo dcstu oIu nuo
c sncs; uo contuo cu c oscnsu, os outo
c o scntdo tcu, outo uqucc dus cosus
sgncudus.
Dccuuuu Duntc con cssus uuuus quc u
Divina Concdia" c un ocnu ucgco. Nuo
soncntc no ocnu Iu ucgous utcuucs, nus
o ocnu, nu suu ntcczu, tcn unu sgncuuo,
ou ncIo, uuus sgncuocs ucgcus.
Mutus oun us ntcctuocs quc du Divina
Concdia" sc zcun soI cssc onto dc ustu.
Aguns concntudocs uscun cn nuo cudcncu
o scu scntdo nou c tcogco; outos consdcun
o ocnu duntcsco cono unu oIu dc nsuuo
otcu c gudu ntnuncntc us ucsstudcs
cssous do octu.
Nuo suo, ocn, us ntcnocs ucgcus quc
consugun u notududc du Concdia" duntcscu,
u quu os stcos utIuun u quucuuo dc
10
dunu. A Divina Concdia" c, ncuncntc, unu
onduuc oIu dc untusu c dc ccscntuuo
octcu, tuucz un dos ontos ntcs quc u
ntcgcncu Iununu odc ucunu.
Nu cscntc cduo, o ocnu duntcsco c
ucscntudo nu tuduuo cn tccctos nudos
cono no tcxto ognu, dc Josc Pcdo Xuuc
PnIco. Nuo Iu dudu dc quc oucus oIus
ucscntun us dcududcs quc ucscntu u
Divina Concdia" uu u tuduuo cn outos
donus, csccuncntc uu qucn us outus
dcududcs qucu uuntu uqucus dccocntcs du
conscuuuo do ncto ognu c du nu. A
tuduuo dc Xuuc PnIco consttu unu oIu
dgnu dc udnuuo. Fc, Iustuntc cuu, conscguc
coduz gundc utc du ou octcu do
nuuuIoso ocnu tuuno.
Fonic. orclIa" da cdiao digiializada
11

NOTCIA BIOGRFICA

Duntc AgIc nusccu cn Focnu, cn nuo dc
l2b5, dc donu Hcu c dc AdgIco AgIc. Dc
unu noIc c uIustudu, dcdcou-sc dcsdc ccdo
uos cstudos, scndo quc o cccIc Hunctto Lutn
o un dos scus ncstcs. Estudou ctus c ccncus,
nuo sc dcscudundo do dcscnIo c du nscu. Mus
tudc ucou-sc tunIcn u tcoogu.
Moo undu, Duntc utcou du udu otcu
du suu cdudc. En l2S9, os cxudos ocntnos,
untundo-sc uos outos gIcnos dc Toscunu,
tcntuun nuud u HcIcu. O cxccto ocntno
dcu-Ics IutuIu cn Cunudno no du ll dc
unIo dc l2S9, conscgundo dcotu-os. Duntc
utcou dcstus ocuocs ntucs, conIutcndo
nu cuuuuu. Pouco dcos, utcou tunIcn do
usscdo uo custco dc Cuonu.
Scndo ncccssuo, uu conscgu cugos du
HcIcu, ctcncc u unu coouuo, Duntc sc
nsccucu nu dos ncdcos c unuccutcos, quc cu
u scxtu cntc us ussn cIunudus Atcs Muocs.
Suu utuuuo nu udu Icu o IIuntc.
Cononc dz Hoccucco, cn Focnu nuo sc
tonuuu ncnIunu dcIcuuo scn quc cc dcssc u
12
suu onuo. Vuus uczcs o cnIuxudo du
HcIcu, uuus uczcs ctcnccu uo ConscIo do
Estudo, c, nuncntc, cn lJUU, oItcuc o cugo dc
oc, quc cu u sucnu nugstutuu otcu
dc Focnu.
Cononc cc ncsno dz, nunu dc suus cutus,
us suus dcsguus sc ognuun du suu ccuo
uo oudo. A cdudc dc Focnu cu duddu cn
dos utdos. os Huncos c os Pctos, quc
dctcnnuuun cqcntcs contos, dsso
csutundo quc os ocs, cntc os quus Duntc,
csoucsscn cxu uguns cntc os cuIcus,
ctcnccntcs us nus ustcs unus dc Focnu.
Os Pctos, ocn, cncontuun unu ocusuo
ocu uu oItc o nundo nu cdudc c on os
scus nngos. Aouctundo-sc du ussugcn o
Focnu dc Cuos dc Vuos, nuo do c du
Funu, cn uugcn uu Honu, conscguun
conucncc-o c conucncc uo Puu Honuco VIII, dc
quc os Huncos cun nngos du Cusu dc Funu
c du Cu Honunu. Os notuucs du cdudc
cnuuun cnIuxudocs uo Puu, c cntc ccs,
Duntc, uu dssduud-o do ntuto dc cntcgu u
cdudc u utc nus uccosu. Honuco, ocn,
tcgucsundo, nuntcuc os cnIuxudocs
ocntnos nu cxcctutuu, cnquunto Cuos dc
Vuos cnossuuu os Pctos no nundo dc Focnu,
csutundo du un codo dc uocncus c
suqucos.
13
Mudzcndo u cdu du Cu Honunu, utu
Duntc dc Honu uu uotu uu u Toscunu.
CIcgundo, ocn, nus oxndudcs dc Focnu,
souIc quc os scus nngos, ucusundo-o dc sc
gIcno, c, undu, dc tc-sc uouctudo do
dnIco Ico, o tnIun condcnudo uo cxo, c u
ugu unu csudu nutu c quc us suus
osscssocs Iuuun sdo dccdudus. Concou,
cntuo, uu Duntc, u udu duu do cxudo c do
cscgudo quc conIccc
... conc sa di salc
Lo anc alirui c conc c duro callc
Lo sccndrc c 'l salir cr l'alirui scalc.
Mudundo cqcntcncntc dc cdudc, scundo u
uuos scnIocs, uucu Duntc os tnos unos dc
suu udu. Mocu, con u dudc dc 5b unos, cn
Huucnu u l4 dc sctcnIo dc l.J2l.
A oIu octcu dc Duntc sc cndc, nu suu
nuxnu utc, uo scu uno uuncntc cstuu
o Hcutz dc Foco Potnu. Duntc conIcccu
Hcutz, quundo cc tnIu nouc unos c Hcutz oto.
Tonou u uc-u dcos dc nouc unos, c, nus tudc,
outus oucus uczcs, os Hcutz cusou-sc, c
nocu cn l29U. EnIou, tunIcn, Duntc sc
cusussc cn l29l con Gcnnu Donut c con cu
tucssc uuos Ios, o uno o Hcutz
constuntcncntc nsou u suu ocsu. A nuo
utc dus cunocs, dos sonctos c dus Iuudus quc
14
consttucn o Canzonicrc suo dcdcudos u suu
unudu; u Vida Nova c unu Istu dos scus
unocs con Hcutz; u Divina Concdia, o suInc
ocnu quc tuucz u Iunundudc nuncu ucu
sucudo, cndc-sc tunIcn uo scu uno o
Hcutz, Icn cono uo dcsco dc ungu-sc dc scus
nngos c dc cxo us suus dcus otcus.
Acn dcssus oIus, csccucu o Conviic,
concndo du osou do scu tcno, cxostu
coqcntcncntc soI u onu dc concnto u tcs dus
suus cunocs; o Dc nonarquia, tutudo otco; o
Dc vulgari cloqucniia, tutudo ogco, dcxudo
nconcto.

15

A DIVINA
COMDIA

Dante AIIgbIerI
16

-INFERNO-
17

CANTO I

Duntc, cddo nunu scuu cscuu, cu ncu todu u notc. Sundo
uo ununIccc, concu u suI o unu conu, quundo Ic
utuucssun u ussugcn unu untcu, un cuo c unu oIu, quc o
cccn uu u scuu. Auccc-Ic cntuo u nugcn dc Vgo,
quc o cunnu c sc occcc u tu-o dc u, uzcndo-o ussu co
Incno c co Puguto. Hcutz, dcos, o guuu uo Puuso.
Duntc o scguc.

DA nossa vida, cn ncio da jornada,
AcIci-nc nuna sclva icnclrosa,
3 Tcndo crdido a vcrdadcira csirada.

Dizcr qual cra c cousa iao cnosa,
Dcsia lrava cscssura a ascridadc,
6 Quc a ncnoria a rclcnlra inda cuidosa.

Na noric Ia ouco nais dc accrlidadc;
Mas ara o lcn narrar la dcarado
9 Dc ouiras cousas quc vi, dirci vcrdadc.

Coniar nao osso cono iinIa cnirado;
Tanio o sono os scniidos nc ionara,
12 Quando Ici o lon caninIo alandonado.

Dcois quc a una colina nc ccrcara,
18
Ondc ia o valc cscuro icrninando,
15 Quc avor iao rofundo nc causara.

Ao alio olIci, c ja, dc luz lanIando,
Vi-lIc csiar s csaldas o lancia,
18 Quc, ccrio, cn ioda aric vai guiando.

Eniao o assonlro un ianio sc aquicia,
Quc do ciio no lago crdurava,
21 Naqucla noiic airilulada, inquicia.

E cono qucn o ancliio csgoiava
Solrc as ondas, ja salvo, inda ncdroso
24 OlIa o nar crigoso cn quc luiava,

O ncu anino assin, quc ircnc ansioso,
Volvcu-sc a rcnirar vcncido o csao
27 Quc Ioncn vivo janais assou diioso.

Tcndo ja rcousado o coro lasso,
Scgui cla dcscria falda avanic;
30 Mais laio scndo o c firnc no asso.

Eis da sulida quasc ao ncsno insianic
Assona agil c raida anicra
33 Tcndo a clc or nalIas canlianic.

Nao sc afasiava dc anic nin a fcra;
E cn nodo ial ncu caninIar iolIia,
36 Quc airas or vczcs cu iornar quiscra.
19

No ccu a aurora ja rcslandccia,
Sulia o sol, dos asiros rodcado,
39 Scus socios, quando o Anor divino un dia

A iais rinorcs novincnio Ia dado.
Mc infundian dcsia aric alna cscrana
42 Da fcra o dorso alcgrc c nosqucado,

A Iora ancna c a quadra docc c nansa.
Dc un lcao dc rccnic surgc o asccio,
45 Quc ao ncu ciio o avor dc novo lana.

Quc nc invcsiissc cniao cuido inquicio;
Con fonc c raiva airoz fronic lcvania;
48 Trcncr arccc o ar ao scu conscio.

Eis surgc lola, quc dc nagra csania;
Dc anlics iodas arccia cIcia;
51 Foi causa a nuiios dc niscria iania!

Con iania inicnsa iorvaao nc cnlcia
Pclo icrror, quc o ccnIo scu novia,
54 Quc a ncnic aliura nao sulir rcccia.

Cono qucn lucro ancla noiic c dia,
Sc acaso o icno dc crdcr lIc cIcga,
57 Fclcnia cn ranio c irisic sc ccrucia,

A fcra assin nc fcz, quc nao sosscga;
20
Pouco a ouco nc invcsic aic lanar-nc
60 La ondc o sol sc cala c a luz nc ncga.

Quando ao valc cu ja ia laqucar-nc
Algucn fraco dc voz diviso crio,
63 Quc aos largo silcncio qucr falar-nc.

Tanio quc o vcjo ncssc grao dcscrio,
Tcn conaiao dc nin" lradci iransido
66 Qucn qucr quc scjas, sonlra ou Ioncn
ccrio!"

Honcn nao sou" iornou-nc nas Ici sido,
Pais lonlardos cu iivc; scnrc anada
69 Maniua lIcs foi; Iavian la nascido.

Nasci dc Julio cn cra rciardada,
Vivi cn Fona sol o lon Augusio,
72 Quando cn dcuscs Iavia a crcna crrada.

Pocia, dccanici fciios do jusio
FilIo dc Anquscs, quc dc Troia vcio,
75 Dcois quc lion solcrlo foi conlusio.

Mas or quc iornas da irisicza ao ncio?
Por quc nao vais ao dclciioso nonic,
78 Quc o razcr iodo cnccrra no scu scio?"

OI! Virglio, iu cs aqucla fonic
Dondc cn rio caudal lroia a cloqucncia?"
21
81 Falci, curvando vcrgonIoso a fronic.

dos ocias lusirc, Ionra, cnincncia!
ValIan-nc o longo csiudo, o anor rofundo
84 Con quc cn icu livro rocurci cicncia!

s ncu ncsirc, o nodclo scn scgundo;
Unicancnic cs iu quc Ias-nc cnsinado;
87 O lclo csiilo quc Ionra-nc no nundo.

A fcra vcs quc o asso nc Ia vcdado;
Salio fanoso, acudc ao crscguido!
90 Trcno no ulso c vcias, iransiornado!"

Fcsondcu, do ncu ranio condodo;
Tc convcn ouira roia dc ora avanic
93 Para o lugar sclvagcn scr vcncido.

A fcra, quc ic faz lradar ircnanic,
Aqui assar nao dcia inuncncnic;
96 Tanio sc oc, quc naia o caninIanic.

Tcn iao na naiurcza, c iao furcnic,
Quc os aciiics scus janais sacia,
99 E fonc, inando, nais quc dc anics scnic.

Con nuiios aninais sc consorcia,
Ha-dc a ouiros sc unir ic scr cIcgado
102 Lclrcu, quc a lcvc Iorrida agonia.

22
Por ouro ou or odcr nunca icniado
Salcr, viriudc, anor icra or noric,
105 Scndo cnirc Fcliro c Fcliro oicniado.

Scra da Iunildc Iialia anaro foric,
Por qucn Canila a virgcn dcra a vida,
108 Turno Eurialo, Niso acIaran noric.

Por clc, cn ioda aric, rcclida
Ira lanar-sc no infcrnal asscnio,
111 Dondc foi cla Invcja conduzida.

Agora, or icu rol, cu icnIo o inicnio
Dc lcvar-ic conigo; ir-ic-ci guiando
114 Pcla csiancia do cicrno sofrincnio,

Ondc, csiridcnics griios cscuiando,
Vcras alnas aniigas cn ioriura
117 Scgunda noric a lrados sulicando.

Ouiros lcdos vcras, quc, cn rova dura
Das cIanas, inda cscran icr o gozo
120 Dc Dcus no rcnio da inorial vcniura.

Sc la sulir quiscrcs, un diioso
Esriio, nclIor ic scra guia,
123 Quando cu dciar-ic, ao rcino glorioso.

Do ccu o Incrador, a rclcldia
MinIa lci casiigando, nao conscnic
23
126 Quc cu da cidadc sua Iaja a alcgria.

En ioda aric incra onioicnic,
Mas icn no Enrco sua augusia scdc.
129 Fcliz, or clc, o clciio gloria ingcnic!"

Vaic, rogo-ic" cu dissc nc conccdc,
Por cssc Dcus, quc nunca Ias conIccido,
132 Porquc csic c naior nal dc nin sc arrcdc.

Quc, aic ondc disscsic conduzido,
oria dc Sao Pcdro cu va coniigo
E vcja os naus quc Iouvcsic rcfcrido".

136 Movc-sc o Vaic cniao, aos o sigo.

1. En nco cic. Aos 35 anos. Danic iinIa 35 anos no dia 25 dc
naro dc 1300, ano no qual o aa Donifacio VIII roclanou o
rinciro Julilcu. 2. TcncIosu cic., sinlolica sclva dos vcios
Iunanos. 32. Puntcu, snlolo da luuria c da fraudc;
oliiicancnic, dc Florcna. 44. Un cuo, snlolo da solcrla
c da violcncia; oliiicancnic, da Frana. 40. LoIu, snlolo da
avarcza c da inconiincncia; oliiicancnic da Curia Fonana.
62. Agucn cic., o ocia Virglio Maro, snlolo da razao
Iunana. 105. Entc Fcto c Fcto, cnirc Monicfcliro c Fcliro.
122. Esto ncIo, Dcairiz, a nulIcr quc Danic anou.
24

CANTO II

Dcos du nuocuuo us Musus, Duntc, consdcundo u suu
uquczu, duudu dc uucntuu-sc nu uugcn. Dzcndo-Ic, ocn,
Vgo, quc cu Hcutz qucn o nunduuu, c quc Iuuu qucn sc
ntccssuuu cu suu suuuuo, dctcnnu-sc scgu-o c cntu con
o scu guu no dc cunnIo.

FOFA-sc o dia; c o ar, sc cncvoando,
Aos aninais, quc vivcn solrc a icrra,
3 As fadigas iolIia; cu so, vclando,

Mc aarclIava a susicniar a gucrra
Da jornada, assin cono da icdadc,
6 Quc vai iniar ncnoria, quc nao crra.

Musas! do gcnio oicsiadc!
Valci-nc! Aqui, o ncnic, quc guardasic
9 Quanio vi, nosira a cgrcgia qualidadc.

Pocia", assin falci, quc concasic
A guiar-nc, vc lcn sc cn nin crsisic
12 Calor quc, cnrcsa quc nc fias, lasic.

Quc o ai do Slvio fora, rcfcrisic,
Corruivcl ainda, aic o infcrno
15 Scn crdcr o quc cn coro Iunano cisic.
25

Sc do nal assin quis o inigo cicrno,
Origcn vcndo nclc do alio cfciio,
18 O quc c o qual, scgundo o quc disccrno,

Pcla razao lcn odc scr acciio;
Quc ara Fona c o incrio sc fundarcn
21 Fora no ccu or gcniior clciio;

qual c ao qual calia aarclIarcn,
Dizcndo-sc a vcrdadc, o lugar sanio
24 Aos quc do naior Pcdro o solio Icrdaran.

Ncssa cnrcsa, cn quc o Ias louvado ianio,
Cousas ouviu, dc quc surgiu noiivo
27 Ao scu iriunfo c ao oniifcio nanio.

La foi o Vaso Elciio ainda vivo.
Conforio ia luscar, fc, quc csirada
30 Da salvaao rincio c dccisivo.

Por quc irci? Qucn crniic csia jornada?
Encias, Paulo sou? Essa vcniura
33 Ncn cu, ncn ouircn crc scr-nc adaiada.

Fcccio, ois scja aio dc loucura,
Sc cu nc rcsigno a concicr a cnrcsa.
36 Surc, cs salio, o quc digo cn frasc cscura".

Cono qucn ora qucr, ora dcsrcza,
26
Sua alna a idcias novas icn disosia,
39 Mosirando aos scus dcsgnios csiranIcza,

Assin fiz cu na icnclrosa cncosia,
Porquc, cnsando, alandonava o inicnio,
42 Fornado rcssa, quc ora nc dcsgosia.

Do icu dizcr sc aiinjo o cnicndincnio"
Do nagnanino a sonlra nc iornava,
45 Eivado csias dc ignolil scniincnio,

Quc do Ioncn nuiia vcz faz alna ignava,
Das Ionrosas acs o dcsviando,
48 Qual sonlra, quc o corccl ao ncdo irava.

Dcssc icnor livrar-ic dcscjando,
Por quc vin ic dirci c quanio ouvido
51 Hci logo ao vcr-ic nscro luiando.

No Linlo cra suscnso. cis rcqucrido
Por Dana fui iao lcla, iao donosa,
54 Quc as ordcns suas rcsio lIc Ici cdido.

DrilIavan nais quc a csircla radiosa
Os scus olIos; suavc assin dizia
57 Dc anjo con voz, falando-nc icdosa.

Dc Maniua alna corics, quc inda Iojc cn dia
No nundo gozas fana iao sonora,
60 Quc, cnquanio cisiir nundo, nais sc anlia,
27

Anigo ncu, quc a soric dcsadora,
Pcla dcscria falda indo, incdido
63 Dc ncdo, airas os assos volia agora.

Tcno quc csicja ianio ja crdido,
Quc iardc cu icnIa vindo a socorrc-lo,
66 Pclo quc la no ccu dclc Ici salido.

Paric, ois, c con icu discurso lclo
E quanio o salvar ossa do crigo
69 LIc acodc; c nc consolc o icu dcsvclo.

Sou Dcairiz, quc cnvia-ic ao quc digo,
Dc lugar vcnIo a quc voliar dcscjo.
72 Anor conduz-nc c faz-nc insiar coniigo.

Voliando ao ncu ScnIor, cn iodo o cnscjo
Fcciirci louvor, quc Ias ncrccido".
75 Tornci-lIc, quando ja calar-sc a vcjo.

ScnIora da viriudc, a qucn icn sido
Dado so quc roccda a csccic Iunana
78 Quanio c no nundo sullunar coniido,

Tanio raz-nc a ordcn quc dc ii dinana,
Quc, ja cunrida, Iouvcra inda dcnora.
81 En nc alrir icu qucrcr nao nais ic afana.

Diz-nc, orcn, or quc razao, ScnIora,
28
Daiar a csic ccniro Ias rcsolvido
84 Do ccu, a quc ardcs or voliar agora".

Sc qucrcs ianio scr csclarccido
Eu ic dirci" iornou-nc frasc lrcvc
87 Por quc scn ncdo s ircvas Ici dcscido.

Soncnic as cousas rcccar sc dcvc
Quc a ouircn odcn scr causa dc dano
90 Nao das nais. a icnor a causa c lcvc.

Dc Dcus favor criou-nc solcrano
Tal, quc a vossa niscria nao nc cnccc
93 Ncn dcsic inccndio assalia o fogo insano.

Nolrc Dana Ia no ccu, quc conadccc
O nal, a quc ic cnvio; c ianio inlora,
96 Quc la dccrcio ausicro sc cnicrnccc.

Volvcndo-sc a Luzia, assin a cora.
O icu scrvo ficl ianio criga,
99 Quc ao icu anaro o rcconcndo agora".

Luzia, scnrc do quc c nau iniga
Erguc-sc c ao lugar foi, cn quc cu scniada
102 Ao lado csiava dc Faqucl aniiga.

Dc Dcus vcro louvor!" diz-nc arcssada
Por quc nao socorrcr qucn ic anou ianio,
105 Quc so or ii dciou do vulgo a csirada?
29

Nao lIc ouvcs, Dcairiz, o anargo ranio?
Nao vcs quc junio ao rio c conlaiido,
108 Quc ao nar nao corrc, or norial csanio?"

Os danos, iao vcloz, nao icn fugido
Ningucn, ncn rocurado o quc dcscja,
111 Cono cu, cn icndo vozcs iais ouvido;

O irono ncu dcici, or quc ic vcja,
Fiada cn icus discursos cloqucnics,
114 Honra iua c dc qucn ic ouvindo csicja".

Assin falava c os olIos fulgcnics
Con lagrinas a nin cla volvia,
117 Para arcssar-nc a vir assaz oicnics.

A ii vin, ois, cono cla rcqucria;
Da fcra ic livrci, quc da colina
120 Tao crio ja, icus assos incdia.

Quc fazcs, ois? Por quc, or quc donina
Tania fraqucza o ciio csavorido?
123 Por quc ao valor iua alna nao sc inclina,

Quando cs clas ircs sanias roicgido,
Quc na coric do ccu or ii sc csncran,
126 E gozar ianio lcn lIc c ronciido?"

Quais florcs, quc, fccIadas, sc alaicran
30
Da noiic ao frio, c, quando o sol aquccc,
129 Ergucn-sc alcrias na Iasica, iais cono cran,

Tal ncu valor rcnova c forialccc.
Tanio ardincnio o coraao nc aviva,
132 Quc cclanci, cono qucn janais icncssc.

Dana cn socorrcr-nc conassiva!
E iu, quc a voz lIc ouvindo, olcdcccsic,
135 Corics ao rogo c con voniadc aiiva,

Por icu dizcr no ciio nc accndcsic
Dcscjo ial dc vir, quc sou iornado
138 Ao roosiio, a quc anics nc iroucsic.

Vai, ois nosso qucrcr 'sia conlinado.
Scras ncu guia, ncu scnIor, ncu ncsirc!"
Dissc-lIc assin. Movcu-sc clc; ao scu lado

142 Pclo caninIo cnirci alio c silvcsirc.

13. O u dc Suo, Encias. 28. O Vuso Sao Paulo quc nos
Aios dos Aosiolos c cIanado o Vaso dc clciao. 76. ScnIou
du utudc, Dcairiz sinloliza a icologia. 94. NoIc Dunu,
Maria, nac dc Jcsus, snlolo da niscricordia divina. 97.
Luzu, nariir c sania, snlolo da graa iluninanic. Huquc,
filIa dc Lalao c nulIcr do airiarca Jaco, sinloliza a vida
conicnlaiiva.
31

CANTO III

CIcgun os Poctus u otu do Incno, nu quu cstuo csctus
tcucs uuuus. Entun c no ucstIuo cncontun us unus dos
gnuuos, quc nuo oun cs u Dcus, ncn cIcdcs. Scgundo o
cunnIo, cIcgun uo Aqucontc, ondc cstu o Iuquco ncnu,
Cuon, quc ussu us unus dos dunudos u outu nugcn, uu o
suco. Tcnc u tcu, uncu unu uz c Duntc cu scn
scntdos.

POF nin sc vai das dorcs norada,
Por nin sc vai ao adcccr cicrno,
3 Por nin sc vai gcnic condcnada.

Movcu Jusiia o Auior ncu scniicrno,
Fornado fui or divinal ossana,
6 Salcdoria suna c anor surcno.

No cisiir, scr ncnIun a nin sc avana,
Nao scndo cicrno, c cu cicrnal crduro.
9 Dciai, o vos quc cnirais, ioda a cscrana!"

Esias alavras, cn lcirciro cscuro,
Eu vi, or cina dc una oria cscriio.
12 Scu scniido" dissc cu Mcsirc nc c duro"

Tornou Virglio, no lugar criio.
32
Aqui dciar convcn ioda susciia;
15 Todo ignolil scniir scja roscriio.

Eis a csiancia, quc cu dissc, s dorcs fciia,
Ondc Ias dc vcr aiorncniada gcnic,
18 Quc da razao crda csia sujciia".

Pcla nao nc iravando diligcnic,
Con lcdo gcsio c coraao nc crguia,
21 E aos nisicrios guiou-nc inconiincnii.

Por cssc ar scn csirclas irronia
Soar dc ranio, dc ais, dc alios gcnidos.
24 Tanlcn ncu ranio, dc os ouvir, corria.

Lnguas varias, discursos insofridos,
Lancnios, vozcs roucas, dc ira os lrados,
27 Funor dc naos, dc unIos csiorcidos,

Ncsscs arcs, ra scnrc cncvoados,
Fciunlavan girando c scnilIando
30 Arcais or iufao aiorncniados.

A ncnic aquclc Iorror nc criurlando,
Dissc a Virglio. Mcsirc, quc ouo agora?
33 Qucn sao csscs, quc a dor csia rosirando?"


Dcsic nscro nodo" iornou cIora
Qucn vivcu scn janais icr ncrccido
33
36 Ncn louvor, ncn ccnsura infanadora.

Dc anjos ncsquinIos coro c-lIcs unido,
Quc rclcldcs a Dcus nao sc nosiraran,
39 Ncn ficis, or si sos Iavcndo sido".

Dcsdouro aos ccus, os ccus os dcsicrraran;
Ncn o rofundo infcrno os rccclcra,
42 Dc os icr consigo os naus sc gloriaran".

Quc dor iao viva dclcs sc aodcra,
Quc aos caridos noiivo da iao foric?"
45 Scrci lrcvc cn dizcr-io" nc asscvcra.

Nao lIcs c dado nunca cscrar noric;
iao vil scu vivcr ncssa dcsgraa,
48 Quc invcjan dc ouiros ioda c qualqucr soric.

No nundo o nonc scu nao dciou iraa;
A Clcncncia, a Jusiia os dcsdcnIaran.
51 Mais dclcs nao falcnos. olIa c assa".

Dandcira cniao ncus olIos divisaran,
Quc, a ircnular, iao raida corria,
54 Quc avcssa a ioda ausa a inaginaran.

E aos, iao lasia nuliidao scguia,
Quc, dcsirudo Iouvcssc iania gcnic
57 A noric, acrcdiiado cu nao icria.

34
Alguns ja disiinguira. cis, dc rccnic,
OlIando, a sonlra conIcci daquclc
60 Quc a gra rcnuncia fcz ignolilncnic.

Soulc logo, o quc ao ccrio nc rcvclc,
Quc cra a sciia das alnas aviliadas,
63 Quc os naus odcian c quc Dcus rcclc.

Nunca iivcran vida as dcsgraadas;
Scnrc, nuas csiando, as ioriuravan
66 Dc vcsas c iavcs as fcrroadas.

Os rosios scus as lagrinas rcgavan,
Misiuradas dc sanguc. aos cs caindo,
69 A inundos vcrncs o rcasio davan.

Dc un largo rio nargcn dirigindo
A visia, dc alnas divisci cardunc.
72 Mcsirc, dcclara, aos rogos nc anuindo,

Quc iurla c cssa" cu dissc c qual cosiunc
Tanio a assar a iorna rcssurosa,
75 Sc lcn discirno ao duvidoso lunc?"

Tornou-nc. Elicaao ninuciosa
Darci, quando iivcrnos aiingido
78 Do Aqucronic a rilcira icncrosa".

Eniao, laios os olIos c corrido
Fui, dc inoriuno a cula rcccando,
35
81 Tc o rio, cn silcncio rccolIido.

Eis vcjo a nos cn larca sc accrcando,
Dc cas colcrio un vclIo condcnados,
84 Ai dc vos! alia griia lcvaniando.

O ccu nunca vcrcis, dcscscrados.
Por nin ircva cicrna, na ouira riva,
87 Scrcis ao fogo, ao gclo iransoriados.

E iu quc csias aqui, o alna viva,
Dc cnirc csics quc sao norios, ja ic auscnia!"
90 Cono nao lIc olcdco voz csquiva,

Por ouira via iras" clc acrcsccnia
Ao orio, ondc acIaras facil iransoric;
93 La assaras scn larca ncnos lcnia".

Nao ic agasics, Caronic! Dcsia soric
Sc qucr la ondc" dissc-lIc o ncu Cuia
96 Qucn odc ordcna. E nada nais ic inoric".

Scrcno, ouvido, o gcsio sc fazia
Da lvida lagoa ao nauia idoso,
99 Qucn cn crculos dc fogo olIos volvia.

As dcsnudadas alnas doloroso
O gcsio dcscorou; dcnics rangcran
102 Logo cn lIc ouvindo o vozcar raivoso.

36
Dlasfcnaran dc Dcus c naldisscran
A csccic Iunana, a airia, o icno, a origcn
105 Da origcn sua, os ais dc qucn nasccran.

Todas no ranio accrlo, cn quc sc afligcn,
Sc acolIcn junias ao lugar ircncndo,
108 Dos naus dcsiinos, quc sc nao corrigcn.

Caronic, os gncos olIos rcvolvcndo,
LIcs accnava c a iodos rccclia.
111 Fcno cn unIo, as iardias vai laicndo.

Cono no ouiono a rana rinciia
As florcs a crdcr ic scr dcsida,
114 Dando icrra o quc icrra cricncia,

Assin dc Adan a rolc crvcriida,
Da raia un aos ouiro sc cnviavan,
117 Qual avc dos rcclanos airada.

Solrc as iurlidas aguas navcgavan;
E ojado nao iinIan no ouiro lado,
120 Mais iurlas ja no oosio sc ainIavan.

Aqui ncu filIo" dissc o Mcsirc anado
concorrcn quanios Ia colIido a noric,
123 Dc ioda a icrra, icndo a Dcus irado.

O rio ronios luscan dcsia soric,
Dc Dcus ianio a jusiia os ungc c cciia,
37
126 Tornando-sc o icnor anclo foric!

Alna inoccnic aqui janais iransiia,
E, sc Caronic conira ii sc assanIa,
129 Paicnic a causa csia, quc ianio o irriia".

Assin falava; a lurida cananIa
Trcncu c foi iao foric o novincnio,
132 Quc do ncdo o suor ainda nc lanIa.

Da icrra lacrinosa roncu vcnio,
Quc un clarao rcsirou avcrnclIado;
TolIido cniao dc iodo o scniincnio,

l36 Ca, qual Ioncn quc c do sono cnirado.

37. Dc unos cic., quc nao ionaran osiao na luia cnirc os
ficis c os rclcldcs a Dcus. 59-60. Duqucc cic., Cclcsiino V
quc rcnunciou ao aado, icndo or succssor Donifacio VIII,
ininigo dc Danic c do scu ariido. 136. Cu cic. Danic
crdcndo os scniidos, airavcssa o Aqucronic, scn salcr dc quc
nodo.
38

CANTO IV

Duntc c dcsctudo o un touuo c ucIu-sc nu ou do nco
ccuo. Entu dcos no LnIo, ondc cstuo os quc nuo oun
Iutzudos, cunus c udutos. Mus uduntc, nun ccnto
unnoso, uc os suIos du untgdudc, quc, cnIou nuo cstuos,
uucun utuosuncntc. Os dos octus dcsccn dcos uo
scgundo ccuo.

DESSE rofundo sono fui iirado
Por Iorrido csianido, csircncccndo
3 Cono qucn c or fora dcscriado.

Ergui-nc, c, os olIos quicios ja volvcndo,
Pcrscruio or salcr ondc nc acIava,
6 E a iudo no lugar sinisiro aicndo.

A vcrdadc c quc cniao na lorda csiava
Do valc dcssc alisno doloroso,
9 Dondc lrado dc infindos ais iroava.

Tao cscuro, rofundo c ncluloso
Era, quc a visia lIc inquirindo o fundo,
12 Nao disiinguia no aniro icncroso.

Eia! Daicnos, ois, da ircva ao nundo!"
O Pocia cniao dissc-nc cnfiando
39
15 Eu dcsccrci rinciro, iu scgundo".

Tornci-lIc, a alidcz sua noiando.
Cono Ici-dc ir, sc cs dc csanio doninado,
18 Quando conforio csiou dc ii scrando?"

Dos quc la sao o angusiioso csiado
Causa a quc vcs no rosio ncu inrcssa,
21 Picdadc, ncdo nao, cono Ias cuidado.

Vanos. longa a jornada cigc rcssa".
Enirou, c cu logo, o crculo rinciro
24 En quc o alisno a csirciiar-sc ja conca,

Escuici. nao nais ranio lasiinciro
Ouvi; susiros so, quc nurnuravan,
27 Vilrando do ar cicrno o csao iniciro.

Pcsarcs scn naririo os noiivavan
Dc varcs c dc infanics, dc nulIcrcs
30 Nas nuliidcs, quc ali sc ainIoavan.

ConIcccr" ncu lon Mcsirc diz nao qucrcs
Quais sao os quc assin vcs ora sofrcndo?
33 Anics dc avanic andar convcn salcrcs

Quc nao ccaran. loas olras icndo
AcIan-sc aqui; faliou-lIcs o laiisno,
36 Porial da fc, cn quc cs diioso crcndo.

40
Na vida anicccdcndo o Crisiianisno,
Dcvido culio a Dcus nunca rcsiaran.
39 Tanlcn sou dos quc cnan ncsic alisno.

Por ial dcfciio os nais nos nao nancIaran
Pcrdcno-nos. a cna c dcscs'rana,
42 Dcscjos, quc ara scnrc sc frusiaran".

Ouvi-lo, cn dor o coraao nc lana,
Pois nuiios conIcci dc alia valia,
45 A qucn do Linlo a suscnao alcana.

Mcsirc! ncu ScnIor! diz-nc inquiria,
Para icr da ccricza o firnc csicio
48 fc, quc os crros iodos dcsafia,

Por scu ncrccincnio ou clo alIcio
Daqui algucn ao ccu ja icn sulido?"
51 Da ncnic ninIa ao alvo o Mcsirc vcio,

E falou-nc. Dcs'ouco aqui irazido,
Dcsccr suliio vi foric gucrrciro;
54 Dc iriunfal coroa cra cingido.

Alnas lcvou do nosso ai rinciro,
Alcl, Noc, Moiscs, quc lcgislara,
57 Alraan, na fc, na olcdicncia iniciro,

Davi, quc solrc o ovo Iclrcu rcinara,
Isracl con scu ai c a rolc lasia,
41
60 E Faqucl, or qucn ianio sc afanara.

Para a gloria ouiros nuiios nais afasia
Do Linlo; c salc iu quc anics nao fora
63 Salvo qucn cricnccra Iunana casia".

Andavanos, cnquanio isio ncnora,
Scn arar, cla sclva cncirando,
66 Sclva dc alnas, quc auncnia dc Iora cn Iora,

E da cnirada nao longc ainda csiando,
Eis un clarao lrilIanic divisanos
69 Das ircvas o Icnisfcrio aluniando.

Dali disianics ainda nos acIanos
Nao ianio, quc cu nao disccrnissc cn aric
72 Quc scdc dc alnas nolrcs caninIanos.

iu, quc cs Ionra da cicncia c da aric,
Qucn sao" dissc os quc, aos ouiros
rcfcridos,
75 Privilcgio iananIo assin disaric?"

Falou Virglio. Assin sao disiinguidos
Do ccu, quc aicndc fana alia c rcclara,
78 Con quc foran na icrra cngrandccidos".

Eis voz cscuio sonorosa c clara.
Honrai iodos o alissino ocia!
81A sonlra sua iorna, quc auscniara".
42

Quairo sonlras noici, quando aquicia
O runor, quc a nos vinIan. nos scnllanics
84 Ncn razcr, ncn irisicza sc inicrrcia.

E dissc o Mcsirc, aos alguns insianics.
Aquclc vc, quc, qual nonarca ufano,
87 EnunIa csada c os ircs dcia disianics.

Honcro, o ocia solcrano;
O sairico Horacio c o ouiro, c ao lado
90 Ovdio, cn lugar uliino Lucano.

Cono lIcs calc o nonc assinalado
Quc soou ncssa voz Ia ouco ouvida,
93 Mc Ionrando, Ionrosa aao icn raiicado".

A lcla cscola assin vi rcunida
Do Mcsirc cgrcgio do sullinc canio,
96 guia cn scu vo alcn dos nais crguida.

Discursado cnirc si icndo algun ianio,
A nin volvcran gracioso o gcsio.
99 Sorriu Virglio, dcssa nosira ao cncanio.

Mais foi-nc alio concciio nanifcsio,
Quando acolIcr-nc ao grcnio scu quiscran,
102 Enirc clcs nc calcndo o lugar scio.

Tc o clarao conigo sc novcran,
43
Praiica Iavcndo, quc oniiir c lclo,
105 Sullinc no lugar, ondc a icccran.

CIcganos junio a un fulgido casiclo
Scic vczcs dc nuro alio ccrcado.
108 Cingc-o rilciro lindo, nas singclo.

Passci-o a c cnuio; aconanIado
Enirci or scic orias, caninIando
111 Dc frcsca rclva aic ancno rado.

Cravcs, ausados olIos ncncando
Siavan sonlras dc asccio najcsioso,
114 Con voz suavc rara vcz falando.

A un lado, solrc viso luninoso
Sulino-nos. dc la sc divisava
117 Dcssas alnas o lando nuncroso.

No vcrdc csnalic o Mcsirc nc indicava
Egrcgias sonlras. inda nc ciasia
120 O razcr con quc vc-los culiava.

Elcira vi dc Icrois na conanIia,
Encias con Hciior c guarnccido
123 CrifanIos olIos Ccsar nos volvia.

Pcnicsilcia vi c o rosio ardido
Dc Canila, c scniado o rci Laiino
126 Junio a Lavinia csiava cnicrnccido.
44

Noici Marcia, Lucrccia c o quc Tarquino
Lanou, Cornclia c Julia; rciirado
129 Dc iodos dcnorava Saladino.

Alando os olIos, dc rcsciio cnirado,
O Mcsirc vcjo dos quc nais sc acinan
132 En salcr, dc filosofos ccrcado.

Todos con Ionra c acaiancnio o csiinan.
Aqui Plaiao c Socraics csiavan,
135 Quc na grandcza nais sc lIc aroinan.

Dcnocriio, o aionisia, aconanIavan
Talcs, Zcno, Hcracliio c Anaagora.
138 Encdoclc c Diogcncs falavan,

Dioscoris, o quc a naiura ouirora
Salio csiudara, Orfcu, Tulio cloqucnic,
141 Scncca, o douio, quc a noral clora,

Lvio, Euclidcs, Hiocraics ingcnic,
Pioloncu, Calcno c o Aviccna;
144 Avcrrois, nos concnios saicnic.

FcscnIa nao nc c dado fazcr lcna
Dc iodos; longo o assunio csia-nc urgindo,
147 E a scr onisso nuiia vcz condcna.

A conanIia cniao sc dividindo,
45
Conigo o Mcsirc ouira vcrcda irilIa,
Do ar scrcno ao ar, quc ircnc, vindo.

151 CIcgados sonos ondc luz nao lrilIa.

95. Mcstc cgcgo cic., Honcro, rncic da ocsia cica.
121. Ectu, nac dc Dardano, fundador dc Troia. 122. Encus,
rncic iroiano, filIo dc Anquisc c dc Vcnus. Hcto, filIo dc
Prano, rci dc Troia. 124. Pcntcscu, rainIa das Anazonas,
noria or Aquilcs. 125. Cunu, filIa dc Mcialo, rci laiino.
O c Lutno, rci dos alorgcncs, ai dc Lavnia, quc foi nulIcr
dc Encias. 127. Mucu, nulIcr dc Caiao Uiiccnsc.
Lucccu, nulIcr dc Colaiino quc, ao scr violada or Scsio
Tarqunio, sc naiou. 128. Concu, nac dos Cracos.
Ju, filIa dc Ccsar c nulIcr dc Poncu. 129. Suudno,
suliao do Egiio c da Sria, quc conquisiou Jcrusalcn. 131. O
ncstc cic., Arisioiclcs. 140. Ocu dc Tracia, ocia c
nusico. To, cloqucnic, Marco Tulio Cccro. 143.
Ptooncu, o auior do sisicna do nundo quc sc cIanou sisicna
iolcnaico. Gucno c Auccnu, fanosos ncdicos, o rinciro dc
Pcrgano, no Ponio, o scgundo aralc.
46

CANTO V

No ngcsso do scgundo ccuo cstu Mnos, quc ugu us unus c
dcsgnu-Ics u cnu. No ccno dcssc ccuo cstuo os
uxuosos, quc suo contnuuncntc ucIutudos c utoncntudos
o un Iouc tuIIuo. Aqu Duntc cncontu Funccscu dc
Hnn, quc Ic nuu u Istu do scu uno ncz.

DESCI dcsia aric ao crculo scgundo,
Quc o csao ncnos largo conrccndia,
3 Ondc o ungir da dor c nais rofundo.

La siava Minos c fcroz rangia.
Eaninava as culas dcsdc a cnirada,
6 Dava a scnicna cono ilIais cingia.

Anic clc quando una alna dcsdiiada
Vcn, scus crincs confcssa-lIc cn cIcgando,
9 Con crcia cn ccados consunada.

Lugar no infcrno, Minos, lIc adaiando,
Do alisno o crc'lo arliira, a quc cricna,
12 Pclas volias da cauda graduando.

Scnrc nuiias sc lIc acIan na rcscna;
Cada qual icn sua vcz dc scr julgada,
15 Diz, ouvc, cai, sc sonc scn dcicna.
47

Minos, logo nc vcndo, iroso lrada,
Do gravc ofcio no aio solrcsiando.
18 iu, quc vcns das dorcs norada;

OlIa cono cniras c cn qucn sias fiando.
Nao ic cnganc do cnirar iania largucza!"
21 Por quc falar" ncu guia diz griiando?"

Vcdar nao icnics a faial cnrcsa.
Assin sc qucr la ondc o quc sc ordcna
24 Sc cunrc. Assaz ic scja csia ccricza!"

Eis ja conco da infcrnal gccna
A ouvir os lancnios. sou cIcgado
27 Ondc inicnso carir nc aviva a cna.

En lugar dc luz nudo icnIo cnirado.
Fugia, cono faz nar conlaiido
30 Dos vcnios, clo ncio cnconirado.

Da iorncnia o furor, nunca alaiido,
Pcrciuancnic as alnas iorcc, agiia,
33 Molcsia, cn scus cnlaics rccrcscido.

Quando lorda do alisno as rcciiia,
Ais, soluos, lancnios vao roncndo.
36 Dlasfcna a Dcus a nuliidao naldiia.

Ouvi quc csiao no adcccr Iorrcndo
48
Os quc aos vcios da carnc sc cnircgavan,
39 Fazao aos aciiics sulncicndo.

Quais csiorninIos, quc a voar sc iravan
En dcnsos landos na csiaao ja fria,
42 En rodoio as alnas volicavan,

Ao caricIo do vcnio, quc as irazia.
Dc ausa nao, dc ncnos dor a cs'rana
45 Conforio lIcs nao da ncssa agonia.

Cono nos arcs longa scric avana
Dc grous, quc vao caniado o scu grasnido,
48 Assin no gcncr scu, quc nao dcscansa,

Traz o iufao as sonlras dcsalrido.
Mcsirc" dissc cu quais alnas sao
aquclas
51 Quc o vcndaval fusiiga dcncgrido?"

A rincira" iornou Virglio cnirc clas
Dc qucn noicias icr dcscjarias,
54 Fcgcu nacs, divcrsas nas loquclas.

Dc luuria fcz ianias dcnasias
Quc cn lci diss scr lciio c agradavcl
57 Para dcscula s iorcs faniasias.

Scnranis cIanou-sc. o irono csiavcl
Hcrdou dc Nino c foi a sua csosa.
49
60 Do Soldao icvc a icrra ncnoravcl.

A noric dcu-sc a ouira, dc anorosa,
s cinzas dc Siqucu iraidora c infida;
63 Clcoaira aos vcn luuriosa".

Hclcna vi, a causa fcncniida
Dc ianio nal, c Aquilcs cclclrado
66 Quc icvc or anor a circna lida.

Paris, Trisiao c un lando assinalado
Dc sonlras nc indicou, noncs dizcndo,
69 Quc sculiura anor iinIa arrojado.

A conaiao nc csiava confrangcndo,
Dcssas danas c aniigos cavalciros
72 Noncs ouvindo c nagoas conIcccndo.

Eniao dissc cu. Pocia, aos conanIciros
Dois, quc ali vcn, falar nuiio dcscjo.
75 Ao vcnio scr arcccn iao ligciros!"

Has dc icr" nc iornou asado cnscjo,
Quando forcn nais crio; cniao lIcs cdc
78 Pclo anor quc os uniu. virao scn cjo".

Quando accrcar-sc o vcnio lIcs conccdc
A voz alcci. ! vindc, alnas afliias,
81 Falar-nos, sc alia lci nao vo-lo incdc".

50
Quais onlas, quc saudosas dc asas fiias,
Ao docc ninIo, cn vo dcscdido,
84 Vao clo ar, aos dcscjos scus adsiriias.

Tais saran da iurla, cn quc cra Dido,
A nos as duas sonlras sc inclinando,
87 Tanio as novcu da voz o ion scniido!

Enirc lcni'no, conassivo c lrando,
Quc nos vcn visiiar or csic ar crso,
90 Tcndo nos dado o sanguc ao nundo infando,

Sc anigo o ScnIor fossc do univcrso,
Da az aos rogos nossos, gozarias,
93 Pois ic cnicrnccc o nosso nal crvcrso.

Enquanio o vcnio c qucdo, o quc dirias
Havcnos nos dc ouvir aicniancnic;
96 Dircnos quanio ouvir dcscjarias.

Ondc, a az dcscjando, o Pado ingcnic
Con scus vassalos ara o nar dcsccndc,
99 A icrra, cn quc Ici nascido, csia jaccnic.

Anor, quc os coracs suliio rcndc,
Esic inflanou or ninIa fornosura,
102 Quc roularan-nc. o nodo inda nc ofcndc.

Anor, cn aga cigc igual icrnura,
Tonou or clc cn ial razcr ncu ciio,
51
105 Quc, lcn o vcs, cicrno nc crdura.

Anor nos igualou da noric o cfciio.
A qucn no-la causou, Cana, cscras".
108 Aos iais vozcs foi silcncio fciio.

Daquclas alnas as angusiias fcras
En ncdiiar anargo a fronic inclino
111 Tc quc o Mcsirc cclanou. Quc considcras?"

Quando udc, falci. Crucl dcsiino!
Quc docc cogiiar! Quc ncigo cncanio,
114 Prcccdcran do ar o fin naligno!"

Aos dois volici-nc c dissc-lIcs, cnianio.
Tcus naririos, Franccsca, nc angusiian,
117 Movcn-nc o irisic, conassivo ranio.

Quando os doccs susiros so sc ouvian,
Cono, cn quc Anor nosirar-vos Ia qucrido
120 Os dcscjos, quc ainda sc cscondian?"

Nao Ia" dissc iorncnio nais dorido
Quc rccordar o icno vcniuroso
123 Na dcsgraa. Tcu Mcsirc o icn scniido.

Mas orquc dc salcr cs dcscjoso,
Cono nasccu a flor do nosso afcio,
126 Dirci cIorando o lancc lasiinoso.

52
Por assaicno cu lia c o ncu dilcio
Dc Lanccloio circnos nanorados;
129 ranos sos, dc coraao quicio.

Nossos olIos, or vczcs cnconirados,
Ccssan dc lcr; ao gcsio a cor nudara.
132 Un onio so dcu causa aos nossos fados.

Ao lcrnos quc nos lalios osculara
O dcscjado riso, o Icroico ananic,
135 Esic, quc nais dc nin sc nao scara,

A loca nc lcijou iodo ircnanic,
Dc Calcoiio fcz o auior c o cscriio.
138 En lcr nao fonos ncssc dia avanic".

Enquanio a Iisioria irisic un iinIa diio,
Tanio caria o ouiro, quc cu, alsorio
En icdadc, scnii lcial confliio,

142 E ionlci, cono ionla coro norio.

4. Mnos, rci dc Crcia c quc na niiologia aga cra juiz do
Infcrno. 58. Scnuns, rainIa dc Dalilnia, viuva do rci
Nino. 61. Ddo, rainIa dc Cariago, quc anou a Encias. 63.
Ccutu, rainIa do Egiio. 64. Hccnu, nulIcr dc Mcnclau,
rci dc Esaria quc causou a gucrra dc Troia. 67. Pus c
Tstuo, cavalciros dos ronanccs ncdicvais. 73.
ConunIcos dos, Franccsca dc Finini c Paulo Malaicsia, quc
foran norios or Ciancioiio Malaicsia, narido dc Franccsca c
53
irnao dc Paulo, or clcs icrcn ficado aaionados un clo
ouiro.
54

CANTO VI

No tccco ccuo cstuo os guosos, cuu cnu consstc cn
cucn ostudos dcIuxo dc unu otc cIuuu dc gunzo, uguu
c ncuc, c sc duccudos cus unIus c dcntcs dc CcIco. Entc
os condcnudos Duntc cncontu Cucco, ocntno, quc uu con
Duntc ucccu dus dscdus du utu conun.

DO soolro iornando a afliia ncnic,
Quc da coia infclicc conirisiado
3 Havia ianio o adcccr ungcnic,

AcIci-nc novancnic circundado
Dc ouiros nscros, dc ouiras anarguras,
6 Quc via cn ioda aric, ao longc c ao lado.

Sou no icrcciro crculo, ondc cscuras,
Eicrnas cIuvas, gclidas caan,
9 Pcsadas, scnrc as ncsnas, scnrc inuras.

Saraiva grossa, ncvc, agua dcscian
Dcssc ar clas aliuras icnclrosas.
12 No cIao caindo infcio odor fazian.

Laiia con ircs fauccs icncrosas,
Ccrlcro, o cao nulifacc c furcnic,
15 Conira as iurlas sulncrsas, crininosas.
55

Sanguncos olIos icn, o vcnirc ingcnic,
Darla csqualida, as naos dc unIas arnadas;
18 Fasga, csfola, aiassalIa a irisic gcnic.

Uivan cIuva, quais lclrcus, coiiados!
Mudan dc lado scn ccssar, luscando
21 Dcfcnsa c alvio, as alnas condcnadas.

Ccrlcro, o grao rciil, nos divisando
Os dcnics nosira, as locas cscancara,
24 Dc sanIa os ncnlros iodos convulsando.

Mcu Cuia, as naos alrindo, sc rcara.
EncIc-as dc icrra, c s guclas dcvoranics
27 Lana da fcra cssa iguaria anara.

Qual nasiin, quc cn laiidos rciunlanics
Drada dc fonc, c, acnas a sacia
30 Dcvorando, aquicia as iras dc anics.

Tal, alacando a furia, arccia
O dcnnio quc as alnas aiordoa.
33 Surdcz dc ouvi-lo o nal lIcs ouaria.

O solo, ondc isanos, sc ovoa
Das sonlras, quc cssas cIuvas dcrrulavan.
36 Forna c aarcncia iinIan dc cssoa.

Solrc a icrra csicndidas, a alasiravan;
56
Mas una surgc, suliio scniada,
39 Aos assos quc adianic nos lcvavan.

Tu" dissc quc cs guiado cla csirada
Do infcrno, vc sc acaso nc conIcccs.
42 Nasccsic anics dc cu scr ncsia norada".

Tornci-lIc. A grandc angusiia cn quc adcccs,
Tua fciao lcnlrar-nc nao conscnic.
45 Inoia facc aos olIos nc ofcrcccs.

Qucn cs quc cn ial lugar iao durancnic
Pclos ccados icus sias dando a cna?
48 Sc Ia naior, ncnIuna c iao disliccnic".

En iua airia" rcsondc quc iao lcna
Ja c dc invcja, quc iranslorda o saco,
51 Eisicncia gozci lcda c scrcna.

Vos, Florcniinos, nc cIanasics Ciacco.
Por icr da gula a inicncrana anado,
54 cIuva cno cnrcgclado c fraco.

Mas sou ncsia niscria aconanIado;
Pois quanios aqui csiao dc igual casiigo
57 Punidos foran or igual ccado".

Con dor sinccra" lIc falci ic digo
Quc cssc iorncnio o ciio nc cnicrnccc.
60 Salcras sc os ariidos a crigo
57

Florcna lcvarao, quc ja adccc?
Algun jusio ali vivc? A quc noiivo
63 A cizania sc dcvc, quc ali crcscc?"

Virao a sanguc aos odio cccssivo;
E o ariido sclvagcn iriunfanic
66 O ouiro lanara fcroz c csquivo.

Trcs sois assados, cIcgara o insianic
Dc scr clos vcncidos sulaniado,
69 Quc csfora algucn, quc aos dois faz lon
scnllanic.

Por algun icno o vcnccdor ousado
A ccrviz calcara do ouiro ariido
72 Quc sc afligc orinido c cnvcrgonIado.

Jusios Ia dois. ningucn lIcs rcsia ouvido.
Trcs lrandcs Avarcza, OrgulIo, Invcja,
75 Inccndio icn nos ciios accndido".

Assin a flclil narraao loqucja.
Eu lIc rcsondo. A infornaao conlcia;
78 Favor faras a qucn ic ouvir alncja.

Farinaia c TcggIiaio, dc alna rcia,
Jacoo Fusiicucci, Mosca, Arrigo,
81 E os nais quc da viriudc o anor inquicia,

58
Ondc csiao? Diz c franco sc conigo!
Salcr qual scja anclo a soric sua.
84 Siao no ccu, ou no infcrno icn casiigo?"

Enirc os quc sofrcn uniao nais crua
Esiao, or scus naus fciios, la no fundo.
87 Sc la dcsccs, vcrao a facc iua.

Quando ionarcs ao saudoso nundo,
Dc nin aviva aos ncus o cnsancnio...
90 Nao nais. volio ao silcncio ncu rofundo"

Os olIos quc nao iinIan novincnio,
Torccndo fiia cn nin; ja curva a frcnic
93 E cai cnirc os nais ccgos nun noncnio.

E dissc, o Vaic. En sono crnancnic
Hao dc aguardar a angclica cIanada,
96 Quando os julgar scvcro o Onioicnic.

Cad'un, a irisic sculiura acIada,
Fcssurgindo na carnc c na figura,
99 Voz ouvira ra scnrc rcloada".

A asso lcnio assin cla nisiura
Das sonlras c da cIuva caninIando,
102 Falavanos da vida, quc c fuiura.

Mcsirc" lIc dissc cniao ira ncdrando
Dcois da gra scnicna cssc iorncnio?
59
105 Igual ungir icra? Scra nais lrando?"

Do icu salcr rccorrc ao docuncnio.
Vcras quc ao cnic quando nais sc clcva
108 Do lcn, da dor nais crcscc o scniincnio.

Dcn quc csia raa condcnada ircva
Janais da crfciao sc clcvc aliura
111 Fcssurgindo, Ia dc icr cna nais scva".

Pcrlusiranos do crculo a ciniura,
Dc cousas raiicando quc nao digo,
Tc dcsccr un dcgrau na csiancia cscura.

115 Ali'sia Pluio, o nosso grandc inigo.

14. CcIco, nonsiro, ncio cao, ncio dragao, con ircs calcas,
quc, scgundo a niiologia aniiga, csiava guarda do infcrno.
52. Cucco, arasiia florcniino. 65. O utdo scuugcn, os
Drancos. 80. Funutu cic., noncs dc florcniinos ilusircs.
60

CANTO VII

Puto, quc cstu dc guudu u cntudu do quuto ccuo, tcntu
uncdontu u Duntc con uuuus osus. Mus Vgo o uz cuu-
sc, c conduz o dscuo u uc u cnu dos dgos c dos
uuucntos, quc suo condcnudos u ou con os ctos gundcs
csos c tocucn-sc nus. Os Poctus dscocn soIc u
Fotunu, c, dcos, dcsccn uo qunto ccuo c uuo nugcundo o
Estgcs, ondc cstuo ncguIudos os uscucs c os ucdosos.

PAPE Sutun, uc Sutun, ucc.
Pluio con rouca voz, ao vcr-nos lrada.
3 Para quc cu do conforio nao discrcc,

Virglio, cn iudo salio. Da aicrrada
Mcnic" nc diz sc dcsvanca o susio!
6 Podcr Pluio nao icn, quc iolIa a cnirada".

E, sc volvcndo ao vulio, dc ira adusio,
LIc griia. Cal'-ic, o lolo aloninoso!
9 En ii consonc cssc furor injusio!

Sc ao alisno dcsccnos icnclroso,
A lci sc cunrc do alio, ondc, cn casiigo,
12 Sulaniara Migucl lando orgulIoso".

Cono o nasiro, alaicndo, iraz consigo
61
Vclas, quc o vcnio dc fciao icndia,
15 Daqucou-sc or icrra o nonsiro inigo.

E, ois quc o quario crculo sc alria,
Mais cnciranos cla csiancia Iorrcnda,
18 A quc iodo scu nal o nundo cnvia.

AI! jusiia dc Dcus! Quc lci ircncnda,
Dorcs, cnas, quais vi, ianio anonioa?
21 Por quc da cula nos olccca a vcnda?

Cono cn Carildc a vaga quc rcssoa
Enlaic nouira, c quclran-sc csunanics.
24 Assin iurla con iurla sc alalroa.

Alnas cn coia, nunca visia dc anics,
Fardos dc un lado c dc ouiro, cn griia ingcnic,
27 Folavan con scus ciios ofcganics.

Daiian-sc cnconirando rijancnic,
E griiavan dcois, airas voliando.
30 Por quc icns?" Por quc cnurras
loucancnic?"

Assin no iciro crc'lo volicando
Ian dc ioda aric ao onio oosio,
33 Por injuria o csirililIo arcgoando.

Nos scnicrc'lo novancnic rosio
Fazian, ic o cnlaic rciicrarcn.
62
36 Eu, nc scniindo conaiao disosio,

Qucn sao? Quc razao Ia ara aqui csiarcn?"
Ao Mcsirc dissc csqucrda os colocados
39 Clcrigos sao ara ionsura usarcn?"

Da ncnic scndo vcsgos, iransviados"
Tornou andaran na rincira vida,
42 Scnrc os lcns alicando dcsrcgrados.

Qucn scus clanorcs ouvc nao duvida.
Lcvanian griia aos icrnos dois cIcgados,
45 Ondc oosia os scara a cula Iavida.

Os quc cniao dc calclos dcsojados
Clcrigos, aas, cardcais Iao sido,
48 Pcla nnia avarcza suljugados".

Enirc clcs" rcsondi Mcsirc qucrido,
Muiios scrao, or ccrio, quc cu conIca,
51 Inundos dcssc nal alorrccido".

Tc cnganas, quando assin diz ic
arca.
Da sua ignolil vida a oscuridadc
54 Vcsigio nao dciou, quc ora aarca.

Elcs sc Iao dc cnlaicr na cicrnidadc.
Fcssurgindo, uns icrao as naos fccIadas,
57 Os ouiros dc calclos ouquidadc.
63

Por dar nal, or nal icr, viran ccrradas
Do ccu as orias; cnan ncsia lida,
60 Con nagoas, quc nao odcn scr coniadas.

Vcs quanio c dc vaidadc iludida
A anliao, cn quc os Ioncns a orfian,
63 Da Foriuna anclando os lcns na vida.

Todo o ouro, quc as cniranIas conicrian
Da icrra, nao udcra dar rcouso
66 A un dos quc cn fadiga sc crucian".

Qucn c Mcsirc" falci o oricnioso
Scr, quc cIanas Foriuna, quc voniadc
69 Dcns disirilui ao nundo colioso?"

Fcsondc o Vaic. ccga Iunanidadc,
Quania ignorancia a ncnic vos ofcndc.
72 Do ncu cnsar dirci ioda a vcrdadc.

Qucn clo scu salcr iudo iransccndc,
Os ccus criando, guias clcgcu-lIcs;
75 E ioda aric a ioda aric cslcndc,

Pcla luz quc igualncnic conccdcu-lIcs.
Assin fcz aos nundanos cslcndorcs,
78 Ccral ninisira c dirciora dcu-lIcs,

Quc cn icno os lcns nudassc cnganadorcs
64
Dc naao a naao, dc raa a raa
81 Conira csforos dc Iunanos salcdorcs.

A ujana dc un ovo c grandc ou cscassa
Scgundo o scu qucrcr, quc, sc cscondcndo
84 Qual scrc cn crva iriunfanic assa.

Conira cla o salcr vosso nao valcndo,
No scu rcino cla icn odcr c nando,
87 Cono os ouiros o scu, csiao rcgcndo.

Mudanas inccssanic cfciuando,
Sc arcssa or faial ncccssidadc,
90 E assin ianias no nundo vai fornando.

Tal c Foriuna, a qucn or na voniadc
Insulia o quc louva-la dcvcria,
93 Ccnsurando-a con dura iniquidadc.

Mas, fcliz, nao cscuia a vozcria,
E cnirc iguais criaiuras riniiivas,
96 Volvcndo a csfcra, cn az goza alcgria.

Dcsanos ora a dorcs nais csquivas;
Esirclas laian, quc ao ariir surgiran;
99 Dcnoras sao dcfcsas, sao nocivas".

Os nossos assos airavcs scguiran
Do crculo aic fonic, quc, fcrvcndo,
102 As aguas lroia, quc iorrcnic alriran,
65

A cor nais ncgra do quc crsa icndo.
Ao longo do scu curso nos laianos,
105 Por caninIo divcrso nos novcndo.

Lagoa, diia Sigia, dcaranos,
Junio cncosia naligna roduzida
108 Pclo irisic rilciro, quc noianos.

Eu, quc iinIa a aicnao ioda cnlclida,
Vi sonlras, ncssc aniano, lodosas,
111 Dcsnudas, dc facc cnfurccida.

Nao so co'as naos laiian-sc raivosas;
Pciios, calcas, cs arnas lIcs scndo,
114 Con dcnics laccravan-sc csaniosas.

As alnas, filIo ncu, quc ora csias vcndo
Sao dos quc" dissc o ncsirc vcnccu ira.
117 Cono ccrio ianlcn fica salcndo

Quc sol as aguas nuliidao susira,
E cn lorlulIcs as aguas cniunccc
120 Por ioda cssa cicnsao, quc visia gira".

Nos doccs arcs, a quc o sol aquccc"
No ccno incrsas dizcn irisics fonos.
123 Dcniro cn nos funo iurlido rccrcscc.

Ora no lodo inda nais irisic sonos".
66
Con voz coriada assin gargarcjavan,
126 Dc alavras soncnic Iavcndo assonos.

Os assos, cn grandc arco, nos lcvavan.
Do aul solrc a lorda scca; o lando,
Tcndo visia, quc assin lodo iragavan,

130 E junio dc una iorrc alfin cIcgando.

1. Puc Sutun cic., vcrso olscuro. Muiios concniadorcs o
cnicndcn. Cono Saia, cono Saia, rncic do Infcrno"... un
norial ousa cncirar aqui?" 30. Po quc cic. or quc scguras
ianio?" c a inicrrogaao dos rodigos; or quc jogas fora?" c a
inicrrogaao dos avaros. 78. Gcu nnstu, a Foriuna.
67

CANTO VIII

Fcgus coc con u suu Iucu uu os dos Poctus sccn
conduzdos, ussundo u ugou, u cdudc dc Dtc. No tucto
cncontun u Fc Agcnt, ocntno, quc dscutc con Duntc.
CIcgundo us otus dc Dtc, os dcnonos nuo o quccn dcxu
cntu. Vgo, ocn, dz u Duntc quc nuo Ic utc u cougcn,
os ucnccuo u ouu c quc nuo Iu dc cstu ongc qucn os
socou.

ACFESCENTAF cu dcvo, rosscguindo,
Quc da iorrc inda csiavanos disianics,
3 Quando os olIos ao cino dirigindo,

Dois fanais lrilIar vcnos vacilanics,
A quc ouiro dc iao longc rcsondia,
6 Quc nal sc avisian scus clarcs ircnanics.

E cu dc iodo o salcr ao nar dizia.
Os luncs dois or quc? Por quc o icrcciro?
9 Para accndc-los qucn razao icria?"

Pcla onda inura" nc iornou ligciro
Qucn sc aguarda ja vcs, sc nao ic cnccc
12 A visia do aul o ncvociro".

Qual scia, quc clo ar vcloz corrcssc
68
Da corda arrcncssada, disccrninos
15 Tcnuc laicl, quc vir ra nos arccc.

A rcgc-lo un arrais disiinguinos.
Alfin cIcgasic, csriio cccrando!"
18 En rciunlanic griia nos lIc ouvinos,

Flcgias, Flcgias, csias cn vao lradando!"
Dissc-lIc o Mcsirc nos icras soncnic
21 Enquanio fornos o aul assando."

Cono qucn rcconIccc, c csar scnic,
Un grandc cngano, quc sc lIc Ia iccido,
24 Flcgias assin na sua ira ardcnic.

Tcndo Virglio larca dcsccndido,
Eu scgui-o. soncnic aos ncus csados
27 Passos nosirou icr carga rccclido.

En scndo o Mcsirc c cu no lcnIo cnirados,
O lago foi coriando a aniiga roa
30 Con sulcos nais quc dc anics rofundados,

Enquanio assin corrcnos, cis nc soa
Dc luiulcnia sonlra voz quc cclana.
33 Qucn cs quc cn vida vcns ara a lagoa?"

Sin, vcnIo, nas nao fico ncsia lana.
E iu qucn cs quc inundo ic Ias iornado?"
36 Dcn vcs. un sou quc lagrinas dcrrana."
69

E cu cniao. Fica cn lodo ncrgulIado.
En dor, cn ranio, csriio naldiio!
39 Sci qucn cs, sc lcn sias dcsfigurado".

Tcndcu larca as naos aquclc afliio,
Mas or Virglio, quc o rcclc rcsio
42 Con icus iguais vai, cao, ic unir!" foi
diio.

Alraando-nc cniao con lcdo gcsio
Mc oscula c diz. Alcnoado scja,
45 Qucn iao aliivo ic gcrou c Ioncsio!

Essa alna, quc dc orgulIo inda cslravcja,
Avcssa ao lcn, dc raiva ossuda,
48 Dciou cn si ncnoria, quc ncgrcja.

Quanios rcis, grandcs na icrrcna vida,
Virao, quais ccrdos, sc aiascar no lodo,
51 Fana dc si dciando oluda!"

Mcsirc, graio nc fora solrcnodo
Vc-lo no ccno ncrgulIar rofundo,
54 Anics dc cu icr daqui sado cn iodo".

Anics quc a nargcn rcsondcu jocundo
Avisics, gozaras dcssa alcgria,
57 Vcras cnar o csriio iracundo".

70
E logo ao ccador, cono orfia,
Tania afliao causou a inunda gcnic,
60 Quc ainda louvo a Dcus, quc o crniiia.

Criiavan iodos. A Filic Argcnii!"
E a florcniina sonlra, sc volvcndo
63 Conira si, sc nordia insanancnic.

La o dcici, nao nais nclc cnicndcndo.
Suliio, ouvindo un lancniar anaro,
66 Os olIos fiios ara alcn c aicndo.

E o lon Mcsirc nc dissc. filIo caro,
Sia crio Diic, dc Saia cidadc,
69 Quc Ia ovo infindo ara o lcn avaro".

La do valc no fundo cn quaniidadc
Mcsquiias" rcsondi rulras disccrno
72 Dc flana, crcio, cla inicnsidadc".

E o Mcsirc a nin. As faz o fogo cicrno
VcrnclIas, quc la dcniro csia lavrando
75 Cono icns visio ncsic laio infcrno".

Ja nos rofundos fossos cncirando
Dc quc o irisic alcaar c circundado,
78 Mc csiavan fcrro os nuros scnclIando.

Mas, aos grandc giro, Icnos iocado
Na aric, ondc o larquciro con voz foric
71
81 Sa" griiou cnirada Iavcis cIcgado!"

oria vi daquclcs gra cooric
Quc o ccu cIovcu; lranian dc dcsciio.
84 Esic qucn c quc, anicciando a noric,

Tcn dos norios no rcino sido acciio?"
Mcu salio Mcsirc cniao lIcs fcz accno
87 Para, cn sccrcio, cor-lIc scu concciio.

Conicndo un ouco s sanIas o vcncno
Disscran. Vcn iu so; va-sc o inrudcnic,
90 Quc ncsic rcino cnirou, dc audacia lcno;

So dcic a cnrcsa cn quc cnlarcou dcncnic;
Tcnic-o, sc salc; ficaras no cnianio;
93 Pois cs scu guia rcgiao noccnic".

Inagina, o lciior, qual fossc o csanio
Mcu cscuiando a Iorrfica ancaa.
96 Nao dciar a nansao icni do ranio.

Mcsirc ncu, quc iania vcz a graa
Fizcsic dc alcniar-nc o ciio afliio
99 No crigo inincnic c airoz dcsgraa,

Nao nc dcics" dissc cu ncsic confliio!
E, sc avanic assar c dcfcndido,
102 Anlos volicnos do lugar naldiio!"

72
Qucn iao longc nc Iavia conduzido
Nao icnas" diz nao odc scr vcdado
105 O asso, quc or Dcus foi crniiido.

Aqui nc cscra c o anino rosirado
Forialccc c alincnia dc cscrana.
108 Nao Ias dc scr no infcrno alandonado".

O docc ai sc afasia c oria avana.
Ficando assin na duvida c inccricza,
111 No ro, no conira a ncnic sc alalana.

Nao udc o quc ros ouvir; na cnrcsa
Curia Ia sido a dcicna. dc rccnic
114 Esquivan-sc os rcciios con rcsicza.

Dc roldao ccrra a oria a iniga gcnic
Do Mcsirc facc, quc, ficando fora,
117 A nin sc rcsiiiui nui lcniancnic.

Dc olIos laios, faliava-lIc a dc ouirora
Afouicza, c dizia susirando.
120 Qucn nc iolIc da dor a csiancia agora?"

E logo a ninIa alicraao noiando
Nao ic aflijas; quc os oliccs ic digo
123 Hci dc vcnccr quc a cnirada csiao vcdando.

Nao c nova csia audacia do ininigo;
En nais aicnic oria Ia ja nosirado,
73
126 Quc scn fcrrolIo csia. visic-a conigo,

E a lugulrc inscriao lIc Ias conicnlado.
Dciou airas c dcscc a cncdia,
Pclos crc'los assando nao guiado,

130 Alrir qucn odc csia cidadc nia".

19. Fcgus, crsonagcn da aniiga niiologia, quc inccndiou o
icnlo dc Aolo, or icr csic violado a sua filIa. 61. Fc
Agcnt, dos Adnari dc Florcna, ininigo oliico dc Danic.
74

CANTO IX

Duntc cguntu u Vgo sc Iuuu u ccodo outu ucz o
Incno. Vgo csondc quc u ccocu todo o Incno c nuu
cono c quundo. Nu toc dc Dtc sc ucscntun, no cntunto, us
tcs Fus c dcos Mcdusu, quc uncuun u Duntc. Vgo,
ocn, o dccndc. CIcgu un uno do Ccu quc uIc uos Poctus us
otus du cdudc cIcdc.

DO ncdo a cor, quc o gcsio nc alicrara,
Ao vcr iornar Virglio cn rciirada,
3 Scrcnou iurvaao, quc o scu nudara.

Cono cscuiando, csrciia; quc a ccrrada
Ncvoa os arcs cn iorno cncgrccia,
6 E a visia, inccria, acIava-sc aialIada.

Mas c nisicr vcnccr ncsia orfia..."
LIc ouvi sc nao ... socorro c ronciido...
9 OI! quanio a vinda sua c ja iardia!"

Dcn vi quc das alavras o scniido,
Quc a dcclarar acnas concava,
12 Fora or ouiros logo confundido.

Porcn naior rcccio nc assaliava,
Na rciiccncia auscio irisic vcndo,
75
15 Quc na crcssao ialvcz nao sc cnccrrava.

A csia Iorrida csiancia, dcsccndcndo
Do linlo, odc vir qucn so adccc,
18 A cscrana", inquiri ioda crdcndo?"

O Mcsirc rcsondcu. Faro aarccc
Enscjo, quc un dc nos a andar olriga
21 Pclo caninIo, quc aos alisnos dcscc.

Ali, orcn, ja fui, quando ininiga
Esconjurou-nc Ericio, quc os cs'riios
24 Consirangia a fazcr c'os coros liga.

Dcs'ouco cu nc finara. or scus riios
Ao crculo dc Judas fui irazido
27 Para a sonlra iirar dc un dos rcciios.

o lugar nais fundo c dcncgrido,
Mais rcnoio do ccu, quc os orlcs gira.
30 Sci o caninIo. csfora-ic, o qucrido!

Esic aul, quc o lruio cIciro cira,
A cidadc circunda do iorncnio,
33 Ondc cnirar nao odcnos ja scn ira".

Dcslcnlro o quc nais dissc. o cnsancnio
Da iorrc aliiva ao cino cIancjanic,
36 Quc os olIos nc rcndia, csiava aicnio.

76
La o asccio sc crguia Iorriilanic
Dc furias ircs; dc sanguc cran iingidas,
39 Fcninis no ncncio c no scnllanic.

Dc Iidras vcrdcs nosiravan-sc cingidas,
Ccrasics, scrcs cada una iinIa
42 Por cona, cn iorno fronic cnirciccidas.

Virglio, quc conIccc da rainIa
Do cicrno ranio cssas ancilas cruas,
45 Nas rinis aicnia" diz-nc asinIa.

Mcgcra csqucrda csia das ouiras duas,
CIora dirciia Alcio c fica ao ncio
48 Tisfonc". E s icrno s vozcs suas.

Co'as unIas cada qual rasgava o scio,
Con scus unIos laiian-sc, cn ial lrado,
51 Quc ao Vaic nc accrquci, dc avor cIcio.

OlIando-nc dizia. Transfornado
En cdra scja or Mcdusa; o assalio
54 Do nio Tcscu nao foi assaz vingado.

Volia a facc; dc luz o rosio falio
Conscrva; quc, sc a Corgona cncarar-ic,
57 Tu nao nais iornaras da icrra ao alio".

Dissc o Mcsirc, c volvcu-nc oosia aric;
E as naos juniando s ninIas quc nao lasian,
77
60 Os olIos anarar-nc quis dcssa aric.

vos cujas idcias nao sc afasian
Das lcis da sa razao, vcdc os rccciios
63 Quc dcsics vcrsos solrc o vcu sc cngasian.

Eis solrc as aguas iurlidas dcsfciios
Troan sons dc fracasso icncroso;
66 Trcncndo, as nargcns scnicn-lIc os cfciios.

O iufao assin frcnc inciuoso,
Quc, dc ardorcs conirarios sc cciiando,
69 Scn ausa fcrc a sclva, c furioso,

Quclrando ranas, florcs arrancando,
Enirc nuvcns dc o solcrlo assalia
72 Fcras, asiorcs c lanoso lando.

Os olIos dcscolriu-nc c dissc. Ealia
A visia agora aic a csuna aniiga,
75 Ondc nais acrc a ccrraao rcssalia".

Quais ras, divisando a colra iniga,
Todas da agua no scio dcsaarcccn,
78 E cada qual no lodo cnira c sc alriga,

Tais nilIarcs dc csriios arcccn,
En dcrroia fugindo anic a figura
81 Quc assa; nagua os cs nao sc uncdcccn.

78
Movcndo a csqucrda nao, a ncvoa cscura,
Quc lIc cra cn iorno ao vulio, dissiava.
84 So csic afa lIc alicra a facc ura.

Scr clc conIcci quc o ccu nandava;
A Virglio volici-nc, c nudo c quicio
87 Ao accno, quc fcz, cu nc acurvava.

Quanios luncs rcflcic o iroso asccio!
oria cIcga. ao ioquc dc una vara
90 Alrc-sc a cnirada do alcaar infccio.

iurla vil, quc o ccu dc si lanara!"
Ao liniar falou da airoz cidadc,
93 Dondc vos vcn da audacia a insania rara?

Por quc rccalciirais alia voniadc,
Quc scnrc cunrc o scu ccclso inicnio,
96 E dor ja vos crcsccu a inicnsidadc?

Cuidais r ao dcsiino incdincnio?
Ccrlcro, o vosso, na ncnoria icndc.
99 TrilIados inda csiao-lIc o colo c o ncnio".

Eniao clo caninIo inundo csicndc,
Scn nos falar, os assos scnclIanic
102 A qucn ouiros cuidados a alna rcndc,

Daquclcs, quc Ia rcscnics, lcn disianic.
Nos cidadc afouios caninIanos.
79
105 Dcu-nos csforo o scu falar ujanic.

Ja, rcnovido iodo o cjo, cniranos.
Eu, quc scniia dc salcr dcscjo
108 Quanio o foric conicn quc franqucanos.

Cono fui dcniro, a iudo ronio, vcjo
CananIa cn ioda aric iliniiada,
111 Mas nao csao s unics solcjo.

Cono cn Arlc, ondc o Fnc faz arada
Ou junio a Pola, dc Qucrnaro crio,
114 Dc quc Iialia a fronicira csia lanIada,

Sia dc sculcros dcsigual c inccrio
O solo. ouiros assin a csiancia fcia,
117 Mas dc nodo nais agro, icn colcrio.

Enirc clcs cIana Iorrfica scrcia
E os alrasa inda nais quc fragua ardcnic
120 Quc aric ara anolgar o fcrro aicia.

Alada a iana, c cada qual aicnic.
Dali surgia un lancniar rofundo,
123 Dc niscrco gcnido crnancnic.

Mcsirc ncu, quais foran la no nundo"
Eu dissc aquclcs, quc no duro cnccrro
126 Dcnuncian iorncnio scn scgundo?"

80
Aqui siao os Icrcgcs or scu crro,
Con scus scquazcs dos divcrsos culios.
129 Sao nais do quc iu crcs cn cada cnicrro.

Iguais con scus iguais csiao sculios,
Uns iunulos nais quc ouiros sao candcnics".
dcsira cniao voliou. con irisics vulios

133 Passanos cnirc o nuro c os adcccnics.

22-27. A, ocn cic.. a alna dc Virglio ja dcsccu no nais
rofundo do Infcrno aconanIada cla lrua Erion. 43. A
unIu, Proscrina. 53-54. O ussuto cic., Tcscu dcsccu no
Infcrno ara raiar Proscrina. 45. Ens, ou as ircs Furias,
filIa dc rclo c da Noiic. 56. Ggonu, o rosio dc Mcdusa quc
cirificava qucn o olIassc. 98. CcIco, guardiao do Infcrno,
quc foi vcncido or Hcrculcs, quando csic dcsccu no Infcrno.
112-15. En Acs cic., alusao aos iunulos ronanos, nuncrosos
na Provcna crio dc Arlcs c cn Pola, na siria.
81

CANTO X

CunnIundo os Poctus cntc us ucudus, ondc cstuo cnundo us
unus dos Iccsucus, Duntc nuncstu u Vgo o dcsco dc uc
u gcntc ncus scutudu c dc uu u ugucn. Nsto ouuc unu uoz
cIunu-o. E Funutu dcg UIct. Enquunto o Poctu conucsu
con cc c ntcondo o Cuuucuntc Cuuucunt, quc Ic ndugu
o scu Io Gudo. Contnuu Duntc o concudo dscuso con
Funutu, quc Ic cdz oIscuuncntc o cxo.

ENTFA Virglio or vcrcda csirciia,
Quc cnirc o nuro c os naririos vai scguindo.
3 Aos os scus ncu asso sc cndirciia.

Viriudc suna! iu, quc, dirigindo
Mc csias, ao icu salor na csiancia irisic,
6 Mc insirui, ao ncu dcscjo dcfcrindo.

A gcnic vcr sc odc quc ora cisic
Naquclas sculiuras dcscolcrias,
9 A quc ncn guarda, ncn dcfcsa assisic?"

Scrao" nc rcsondcu iodas colcrias
No dia, cn quc, dc Josafa iornando,
12 Os coros iragan, dc quc csiao dcscrias.

Eicuro aqui jaz con iodo o lando
82
Dos disculos scus, quc rofcssaran
15 Quc alna fcnccc, a vida cn sc acalando.

O quc as iuas alavras dcclararan
Saiisfciio Ia dc scr, cono o quc vcjo
18 Dos voios quc cn icu ciio sc oculiaran".

Nao ic cus, ncu lon Mcsirc, quanio
alncjo,
Porquc dc lrcvc scr icnIo o cuidado,
21 E a nais longo dizcr nao dcsic cnscjo".

Toscano, quc, vivo Ias cncirado
Do fogo na cidadc c cs iao nodcsio,
24 Dcicn-ic un ouco, sc ic for dc agrado.

Por icu falar nc csia lcn nanifcsio
Quc ncssa nolrc airia icns nascido,
27 A quc fora cu ialvcz assaz nolcsio".

Ouo csic son, dc suliio sado
Dc un dos jazigos. ianio cu nc iorvara,
30 Quc ao Mcsirc nc acIcgava csavorido.

Quc icncs iu?" Virglio diz Fcara.
Farinaia cn scu sculcro alado,
33 Do lusio cn ioda a aliura, sc dcara".

Na sonlra os olIos iinIa cu ja fiiado.
Aliiva lcvaniava a fronic c o ciio,
83
36 Cono cn dcsrczo do infcrnal csiado.

Por cnirc as iunlas nc lcvou dirciio
Ao vulio o Mcsirc con scu lrao rcsio,
39 Dizcndo-nc. Sc claro cn icu concciio!"

Junio ao sculcro acnas fui, con gcsio
Scvcro un ouco olIou-nc c dcsdcnIoso
42 Tcus naiorcs?" falou Faz nanifcsio".

Eu, ja dc olcdcccr-lIc dcscjoso,
Quanio salia cus-lIc francancnic.
45 O solrolIo arqucava un ianio iroso,

E iornou. Cucrra crua fcz iua gcnic
A nin, aos ncus avos, ao ariido;
48 Mas duas vczcs lani-os jusiancnic".

Mas iodos os quc culsos iinIan sido
Sc Iao, dc una c dc ouira vcz rcairiado.
51 Nao icn cssa aric os vossos arcndido".

Surgindo cniao dc Farinaia ao lado
Soncnic o rosio un vulio nos nosirava,
54 Solrc os joclIos, cIcio, lcvaniado.

Con ansiosos olIos nc ccrcava
A vcr sc algucn vicra ali conigo.
57 Mas, crdida a cscrana, quc o aninava,

84
Pranicando inquiriu. Sc ao rcino inigo
Por rcnio laias do icu alio cngcnIo,
60 Ondc c ncu filIo? Pois nao vcn coniigo?

Por noio rorio aqui" volvi nao vcnIo;
Pcrio nc aguarda qucn ncus assos guia,
63 Vosso Cuido ialvcz icvc-o cn dcsdcnIo".

A cna sua c as vozcs, quc lIc ouvia,
Dcnunciado Iavian-nc o scu nonc.
66 Pudc assin rcsondcr quanio cunria.

Suliio crgucu-sc o csriio c griiou-nc.
Tcvc disscsic. nao nais vivc agora?
69 O coro scu a icrra ja consonc?"

Cono cu iivcssc cn rcsondcr dcnora
crgunia, dc cosias rccaa,
72 E novancnic nao nosirou-sc fora.

Mas cssc ouiro nagnanino, quc Iavia
Dc anics falado nao nudou dc asciio;
75 No colo c lusio inovcl crsisiia.

Sc aqucla aric nao dcra ao ncu rovciio"
Prosscguiu nc roduz csia ccricza
78 Maior iorncnio no adurcnic lciio.

Porcn vczcs cinqucnia a facc accsa
Nao nosirara do infcrno a solcrana
85
81 Scn quc iu sailas quanio cssa aric csa.

Assin ossas voliar vida Iunana!
Conira os ncus, diz, or quc iania naldadc
84 En cada lci, quc dcssc ovo cnana"

Eu rcsondi. O csirago, a noriandadc,
Quc do rlia as aguas dc rulor iingira
87 A curia nossa novc ausicridadc".

Inclinando a calca cniao, susira
E diz. nao fui la so naquclc dia,
90 Ncn scn noiivo aos ouiros cu scguira.

Porcn acIci-nc so, quando cigia
Dc Florcna a runa o gcral lrado.
93 A ciio dcscolcrio cu dcfcndia-a".

Scja o dcscanso vossa rolc dado.
Mas, vos sulico, dc cnoso cnlcio
96 Fiquc o juzo ncu dcscaiivado.

Sc lcn crcclo, do fuiuro ao scio
Sulindo c ao icno o curso anicciando,
99 Do rcscnic ignorais iodo o rodcio".

Os quc icn visia na nos scnclIando"
Tornou-nc as cousas nais disianics vcnos,
102 Dc Dcus uliina luz cn nos raiando.

86
Quando csiao crio ou no rcscnic as icnos
Sc aaga a lucidcz, c a ncnic arcndc
105 Por ouircn so o quc dc vos salcnos.

Cicncia nossa do orvir dccndc;
En scndo a oria do orvir ccrrada,
108 Essa luz norrc cn nos, nao nais sc accndc".

Eniao ninIa alna, dc rcnorso cnirada,
Dizc" rclico sonlra, a qucn falava,
111 Quc o filIo inda cnirc os vivos icn norada.

Sc rcsio lIc nao dissc o quc corava,
Da duvida, quc, Ia ouco, Icis-nc clicado
114 Pcla influcncia doninado cu siava".

Sc lcn fossc do Mcsirc aclidado,
Fogando a sonlra a nc dizcr rossigo
117 As alnas, dc qucn siava aconanIando.

Fcsondcu. Muiios nil jazcn conigo
Aqui dcniro, o Scgundo Frcdcrico,
120 Con clc o cardcal, dc ouiros nao digo".

Dos olIos sc aariou. A cisnar fico,
Voliando ao salio Mcsirc, na ancaa
123 Dcssc, quc ouvira, vaiicnio unico.

Elc caninIa, c, cnquanio avanic assa,
Mc diz. Por quc cs iorvado?" Eu iudo conio
87
126 Eondo o quc nc inquicia c nc cnlaraa.

Do quc ouvisic a ncnoria cada onio
Conscrva!" o salio ordcna; c, logo, alando
129 O dcdo, scguc. Agora cscuia ronio.

Anic o docc raiar daqucla csiando,
Quc iudo aos lclos olIos icn rcscnic,
132 Sc irao da vida os iranscs rcvclando".

Movcu-sc logo csqucrda diligcnic;
Dciando o nuro, ao ccniro caninIava
Por scnda, quc dcscia ao valc Iorrcnic,

136 Quc Icdiondos vaorcs calava.

32. Funutu dcgli Ulcrii, nolrc florcniino, cIcfc dos gilclinos,
quc conlaicu os guclfos cn Moniacrii (1260}; c dcois, con a
sua auioridadc, incdiu quc a cidadc fossc dcsiruda. 48.
Mus duus uczcs cic., os asccndcnics dc Danic, guclfos, duas
vczcs foran lanidos dc Florcna. Un uuto, Cavalcanic
Cavalcanii, ai dc Cuido, ocia c anigo dc Danic. 111. uc o
Io, Cuido Cavalcanii ainda csia vivo. 119. O scgundo
Fcdcco, Frcdcrico II da Sualia, iido cono Icrcgc. 120. O
cudcu, Oiavio dcgli Ulaldini, ianlcn iido cono Icrcgc.
88

CANTO XI

Os Poctus cIcgun u Icu do sctno ccuo. Suocudos co nuu
cIco quc sc cuuntu duqucc Iuuto, uun utus do scuco
do uu Anustuco. Vgo cxcu u Duntc u conguuuo dos
ccuos ncnus. O nco, quc c o sctno, c o ccuo dos
uocntos. Cono u uocncu odc du-sc contu o xno, contu
s o c contu Dcus, o ccuo c duddo cn tcs
conutncntos, cudu un dos quus contcn unu csccc dc
uocntos. O scgundo ccuo, quc c o otuuo, c o dos uuducntos
c sc conoc dc dcz ccuos conccntcos. O tccco, quc c o nono,
sc dudc cn quuto conutncntos conccntcos. Fuu-Ic
tunIcn ucccu dos ncontncntcs c dos usuuos. Moucn-sc
dcos uu o ugu dc ondc sc dcscc uu o ccco.

DOFDA dc alia rila assin cIcganos,
Quc cn crc'lo roias cnIas confornavan.
3 Dc la nais crus iorncnios divisanos.

Do fundo alisno calacs lroiavan,
Tao acrcs, quc a fugir nos olrigaran
6 Para iras das nuralIas clcvadas

Dc un sculcro, cn quc os olIos dccifraran.
Sou do aa Anasiacio a sculiura,
9 Quc dc Foiino os crros iransviaran".

Lcniancnic dcsanos dcsia aliura.
89
Assin, o olfaio ao nau odor afciio,
12 Nao Icnos dc scniir-lIc a aao inura".

A Virglio iornci. Proccda a jciio,
Mcsirc, or quc o icno consunido
15 Na dcnora, nao corra scn rovciio".

Ja siava o ncio, o filIo, acrcclido.
Ncsias cnIas ircs crc'los Ia ncnorcs,
18 Por dcgraus, cono os ouiros, quc Ias dcscido.

Plcnos siao dc naldiios ccadorcs.
Por quc, cn vcndo, os conIcas logo, aicndc.
21 Dirci scus crincs c da cna as dorcs.

Todo nal, quc no ccu colcra accndc,
Injusiia Ia or fin, quc o dano alIcio,
24 Usando fraudc ou violcncia, icndc.

Prorio do Ioncn or scr da fraudc o ncio
Mais dcsconicnia a Dcus; norcs iorncnios
27 En lugar sofrc dc aflics nais cIcio.

Dos crc'los o rinciro c dos violcnios;
Mas, fora a ircs cssoas sc fazcndo,
30 Foi consirudo cn ircs rcariincnios.

A Dcus, a si, ao roino ofcndcndo,
Nas cssoas, nos lcns a fora fcrc,
33 Cono Ias dc convcnccr-ic, nc cnicndcndo.
90

Moric ou dor fora ao roino confcrc.
Con runa, con fogo os lcns lIc invadc.
36 Quando cla ciorsao nao sc aodcrc.

Honicidas, os quc usan fcridadc,
Ladrcs, dcsvasiadorcs, ioriurados
39 Siao no rinciro, cn iurnas, scn icdadc.

Honcns Ia conira si crucis, irados
Ou conira os rorios lcns. ois no scgundo
42 Fccinio jazcn scnrc anargurados,

Qucn sc rivara do icrrcno nundo,
Os quc scus calcdais nallaraiaran,
45 Qucn cIora ondc udcra csiar jucundo.

Conira Dcus violcncias Ioncns rcaran,
Sc o ncgan, sc o llasfcnan, dcsdcnIando
48 Naiura c os dons, quc ncla sc dcaran.

No rccinio ncnor sinal ncfando
Caors narca igualncnic con Sodona,
51 E os quc ccaran conira Dcus falando.

A fraudc cn quc o rcnorso ianio assona,
Ou irai a confiana ou rcncdiia
54 Danos a qucn dcsrcvcnido iona.

A fraudc dcsia csccic sc ccrciia
91
Conira os laos dc anor, quc faz naiura.
57 Porianio no scgundo crc'lo Ialiia

Adulaao con sinonia inura,
Hiocriias, falsarios, fciiicciros,
60 Fufiacs c ouiros dcssa laia cscura.

Transiorna a ouira afcios vcrdadciros,
Quc insira a naiurcza c os quc origina
63 A nuiua fc nos aninos iniciros.

E, ois, no crc'lo circno, quc donina
Da icrra o ccniro c ondc Diic csa,
66 Eicrna cna aos ircdos sc dcsiina".

Tcn, Mcsirc" cu dissc o cunIo da clarcza
O quc ccs, disiinguindo caiancnic
69 A gccna do infcrno c a gcnic rcsa.

Diz-nc. os quc jazcn na lagoa ingcnic,
Os quc flagcla o vcnio ou cIuva iniga,
72 Os quc sc cnconiran cn frcniio insolcnic,

Por quc Dcus la cn Diic os nao casiiga,
Sc a ira a Dcus scus fciios accndcran?
75 Sc nao, or quc a afliao ianio os fusiiga?"

Dcliras? Da iua ncnic sc varrcran
Princios saos" iornou a quc cs afciio?
78 A quc runo as idcias sc volvcran?
92

Olvidas, orvcniura, cssc rccciio,
Dc quc Iouvcsic na Etcu a cicncia,
81 Das ircs disosics, quc cn nau concciio

Esiao do ccu, nalcia, inconiincncia
E furor lcsiial? cono a scgunda
84 Inoria a Dcus ncnor irrcvcrcncia?

Sc aicnias cn vcrdadc iao rofunda,
Sc lcnlras quais sao csscs quc adcccn
87 Acina da nansao, quc o fogo inunda,

Vcras cniao scr jusio nao sofrcsscn
Daquclcs naus a ar, ncnos csada
90 Puniao culas suas ncrcccsscn".

Sol, quc nc aclara a visia criurlada,
s lics iuas dou iananIo arco,
93 Quc o duvidar, cono o salcr, nc agrada.

Tornando ao quc disscsic, cliqucs co,
Por quc noiivo, Mcsirc, usura ofcndc
96 A divina londadc cn ianio cccsso".

Filosofia" dissc qucn a aicndc
Tcn dcnonsirado, quasc cn ioda aric,
99 Quc a naiurcza a sua origcn rcndc

Do divino iniclccio c da sua aric.
93
Da Fsica cn rincio Ias conIccido
102 Prccciio, quc Ici nisicr rcconcndar-ic.

Quc c da vossa aric ir scnrc quc Ia odido
Aos naiura ncsira olcdicnic;
105 Ncia dc Dcus cIana-la c crniiido.

Da naiurcza c da aric, sc iua ncnic
O Ccncsc cn conco lcnlra, colIc
108 O scu susicnio c Iavcr a Iunana gcnic.

Usura lcn divcrsa csirada cscolIc
Naiura c a aluna sua ncnosrcza,
111 Escrana c cuidado c nal rccolIc.

Mas andcnos; rossiga a nossa cnrcsa.
Vao no Iorizonic os Pcics assonando;
Voliando solrc o coro o culio csa

115 E, alcn, a rocIa csia assagcn dando".

8-9. Anustuco, cngano dc cssoa cn quc cai Danic, cn
confornidadc con as crnicas do scu icno. Nao foi o aa
Anasiacio II, nas o incrador grcgo Anasiacio I quc foi
iransviado cla Icrcsia dc Foiino. 80. Etcu, a iica dc
Arisioiclcs.
94

CANTO XII

O Mnotuuo cstu dc guudu uo sctno ccuo. Vcncdu u u dcc,
cIcgun os Poctus uo uuc, cn cuo nco conutncnto uccn
un o dc sunguc cucndo, no quu suo undos os quc
utcuun uocncus contu u udu ou us cosus do xno. Unu
csquudu dc Ccntuuos undu cn uotu do uu ugundo os
condcnudos, ccIundo-os sc tcntun su do o dc sunguc.
Aguns dcsscs Ccntuuos ctcndcn dctc os Poctus, ocn
Vgo os donnu, conscgundo quc un dccs os cscotc c
tunsotc nu guuu u Duntc. Nu ussugcn o Ccntuuo, quc c
Ncsso, uu u cscto dos dunudos quc socn u cnu no o dc
sunguc.

DA dcscida cra o asso iao fragoso
E ial or qucn la csiava guarda c aicnio,
3 Quc sc fazia visia avoroso.

Cono a runa, quc daqucn dc Trcnio,
O digc fcriu, or icrrcnoio
6 Ou or faliar dc cIofrc o fundancnio;

Do viso ao val do nonic, quc foi roio,
Tao dcrrocada vc-sc a cncdia,
9 Quc a dcscc-la o caninIo c quasc inoio.

A rilanccira assin nos arccia.
E lorda do cncdo fracassado
95
12 Dc Crcia o nonsiro infanc sc csicndia,

Da falsa vaca iorcncnic nado.
Acnas viu-nos, sc nordcu frcncnic,
15 Cono qucn cla raiva c dcvorado.

Cuidas" lradou-lIc o salio inconiincnic
Scr dc Aicnas o rncic, o quc noric
18 La solrc a icrra ic arrojou valcnic?

Arrcda, lruio! Quc csic c dc ouira soric;
Da iua irna nao rccclcra cnsino;
21 Dc vos ouiros vcn vcr a cna foric".

Qual iouro dcsrcndido, quando o iino
Morial golc lIc roula, quc nao odc
24 Corrcr, nas salia a vacilar nofino.

Assin o Minoiauro. O Mcsirc acodc
Dizcndo-nc. Dcnanda rcsio a cnirada
27 E dcscc, cnquanio cn vascas sc sacodc".

A quclrada dcscanos fornada
Dc cdras solias; cada qual, novida,
30 Ccdia, cn scndo or ncus cs calcada.

E cu cisnava. Elc dissc. Tcns sorvida
A ncnic na runa, quc do Iorrcndo
33 Monsiro a ira dcfcndc ja vcncida.

96
Dcvcs salcr quc, dc ouira vcz dcsccndo
Aic o circno la do laio infcrno,
35 Esia rocIa nao vi, cono a csias vcndo,

Mas, ouco anics dc vir sc lcn disccrno,
Aquclc quc Ia ionado a grandc rcsa,
39 A Diic, la no crculo sucrno,

Dcsic val ircncu ianio a rofundcza,
Quc scniissc cnsci iodo o univcrso
42 O anor, con quc algucn diz icr ccricza

Dc quc ao caos nuiia vcz scra convcrso.
Foi aqui, nouiras arics, ncssc insianic,
45 Foio o vclIo cnIasco cn ircva incrso.

Mas olIa o valc. o rio c nao disianic
Dc sanguc, ondc vcras fcrvcndo aquclc,
48 Quc violcncia ccrccu no scnclIanic.

ira louca, o anliao, quc inclc
Na curia vida nossa, ao infcrno arrasia
51 E ara scnrc nos sulncrgc nclc!"

Eis una cava divisci nui vasia,
Quc alrangia, arqucada, o lano iniciro,
54 Cono disscra qucn do nal nc afasia.

No csao, a quc o cnIasco c solrancciro,
Ccniauros corrcn, scias agiiando,
97
57 Cono soan no vivcr rinciro.

Dcsccr nos vcndo, ara o ardido lando.
Trcs dc cnirc clcs cniao nos dcnandaran,
60 Os arcos c arrcncssos rcarando.

Os lrados dc un dc longc nos soaran.
Vos, quc dcsccis, dizci a cna vossa;
63 Dc la falai, ou iiros sc disaran!"

Virglio rcsondcu. Fcsosia nossa
Tcra Quiron dc crio, scn dcnora.
66 Scnrc ic dana a rcssa quc ic aossa".

Tocou-nc c dissc. Qucn nos fala agora
Ncsso, o quc norrcu or Dcjanira;
69 Mas sc vingou dc qucn faial lIc fora.

Essc do ncio, quc o scu ciio nira,
Aio dc Aquilcs, c Quiron fanoso;
72 Essc ouiro c Folo, scnrc accso cn ira".

Aos nil cn volia ao rio sanguinoso
As alnas scicavan, quc cccdian,
75 Mais do quc c dado, o lquido Iorroroso.

quclcs nonsiros quc agcis sc novian,
CIcgano-nos. Quiron con scia ajciia
78 Os calclos, quc os lalios lIc cncolrian.

98
Quando dcsia aric a larga loca afciia,
Dissc conanIa. Havcis ja rcarado
81 Quc novc aquclc iudo, cn quc os cs dciia?

Nunca assin cs dc norio Iao caninIado".
O Cuia ncu, quc junio ja lIc csiava
84 Do ciio, ondc cra un scr nouiro cnlcado,

Vivo csia, vcn conigo" lIc iornava
A visiiar o val naldiio, cscuro
87 Para cunrir dcvcr, quc lIo ordcnava.

Dciando dc caniar o Iosana uro
Algucn nc Ia conciido o cargo novo.
90 Nao c ladrao, ncn cu cs'riio inuro.

En nonc do odcr, or qucn cu novo
Os assos ncus cn iao ncdonIa csirada,
93 Envia algun, quc cscolIas no icu ovo,

Por nos nosirar a aric aconodada
Ao vau, c no scu dorso Iavcr iransoric
96 Qucn nao c sonlra ao vo aarclIada".

Quiron volvcu-sc dcsira c a Ncsso foric
Torna airas" dissc c scrvc-lIcs dc guia.
99 Quc ouiro lando o caninIo lIcs nao coric!"

Ja ariinos na fida conanIia,
As ondas cosicando rulras, qucnics,
99
102 Dondc agudo csiridor ao ar sulia.

Tc os clios no sanguc os adcccnics
Eu vi. Dissc o Ccniauro. Sao iiranos
105 Truculcnios c cn roulo rcnincnics.

CIora-sc aqui or fciios dcsunanos.
Alcandrc aqui csia, Dionsio aniigo
108 Quc gcncr fcz Siclia ianios anos.

Dc ncgra cona, aqui sofrc o casiigo
Azzolino; c o quc csia, louro, ao scu lado
111 Olizzio d'Esic, ao qual (vcrdadc cu digo}

Foulara a vida o crfido cnicado".
E o Vaic, a qucn volici-nc, assin dizia.
114 O scgundo lugar nc c rcscrvado".

Pouco alcn arou Ncsso. olIar qucria
Una iurla, quc, csiando sulncrgida,
117 Toda a calca ara fora crguia,

Dissc, indicando una alna rcirada.
Pcranic Dcus un coraao fcrira,
120 Quc inda Londrcs vcncra csircnccida".

A calca vi dc ouiros, quc sulira
Do rio sucrfcic c o iniciro lusio,
123 Suas fcics no nundo cu disiinguira.

100
Ia laiando o sanguc aic quc a cusio
Os cs colria a qucn assar quiscssc.
126 O fosso ali vcnccnos ja scn cusio.

Sc dcsia aric o lorlulIao arccc
Do rio cscasscar, cu ic asscguro"
129 Dissc Ncsso quc nais cngrossa c dcscc

Na aric oosia aic juniar-sc ao cscuro
Pcgo cn quc, cono Ias visio, a iirania
132 As cnas da no scu iorncnio duro.

A divina jusiia la crucia
Essc iila, quc aoiic foi da icrra,
135 Pirro c Scio; c rcdolrar-sc a agonia

Dos dois Fcnaios, quc iananIa gucrra
Fizcran nas csiradas, salicando,
O Pazzo c o dc Corncio". E a fala ccrra.

139 Voliou dcois do rio o vau assando.

12-13. Dc Cctu o nonsto nunc, o Minoiauro, nascido dc un
iouro c dc Pasifac, o qual foi norio or Tcscu. 64. uon,
ccniauro norio or Hcrculcs, quando do raio dc Dcjanira.
107 Acxundc, iirano dc Fcrc na Tcssalia ou Alcandrc dc
Maccdnia. Donso, iirano dc Siracusa. 110. Azzono,
Ezzclino III dc Fonano, iirano da Marca Trcvisana. OIzzo,
d'Esic, iirano dc Fcrrara. 118-120 Unu unu, cic., Cuido dc
Monfori, quc naiou a Arrigo, irnao dc Eduardo I, rci da
Inglaicrra, cujo coraao foi colocado nun nonuncnio. 134.
101
Atu, rci dos Hunos, cIanado o flagclo dc Dcus. Po, filIo
dc Aquilcs quc naiou a Prano.
102

CANTO XIII

Os dos Poctus cntun no scgundo conutncnto, ondc suo
undos os uocntos contu s ncsnos c os dududocs dos
os Icns. Os ncos suo tunsonudos cn uuocs, cuus
ncgus oIus us Huus duccun; os outos suo cscgudos
o cucs unntos quc os dcscduun. Duntc cncontu Pcdo dcs
Vgncs, dc qucn ouuc os notuos cos quus sc sucdou c us cs
dunus cn cuuo uos sucdus. Vc dcos o scncnsc Luno c o
uduuno JucoI dc Sunt`Andcu. Ouuc, cnn, dc un sucdu
ocntno, quu c u cuusu dos nucs du suu utu.

NO siava ainda Ncsso do ouiro lado,
Quando nos or un losquc cnciranos,
3 Dos vcsigios dc assos nao narcado.

Nao frondc vcrdc, nas cscura, ranos
Nao lisos, nas iravados c nodosos,
6 Nao onos, uas con vcncno acIanos.

Por silvados nais dcnsos, nais unlrosos,
Do Cccina a Corncio, a lcsia lrava,
9 Nao fogc, agros dciando dclciiosos.

Das Harias o lando aqui ousava.
Quc ccliran dc Sirofadc os Troianos,
12 Vaiicinando o nal, quc os aguardava.

103
Asas icn largas, colo c rosio Iunanos,
Carras nos cs, lunoso c vcnirc cnornc,
15 Soan na sclva os uivos scus insanos.

E dissc o Mcsirc. Convcn ja ic infornc
Quc o rccinio scgundo vais cnirando,
18 Ondc vcras sciaculo disfornc,

Aic quc ao arcal cIcgucs infando.
Aicnia! E daras fc narraiiva,
21 Quc fiz, ainda la no nundo csiando".

En ioda aric ouvi griia afliiiva.
Cono nao via qucn assin gcncssc,
24 Parci c a iorvaao sc fcz nais viva.

Crcio quc o Mcsirc cria cniao quc cu crcssc
Quc csscs lancnios cnviava aos arcs
27 Una iurla, quc aos olIos sc cscondcssc;

Pois dissc-nc. Dc un ironco sc quclrarcs
Un so raninIo, ficaras cicnic
30 Dcssc crro cn quc sc cnlcian icus cnsarcs".


O lrao csicndo cniao c roniancnic
Vcrgnica quclro. O ironco, assin fcrido
33 Por quc razao nc arrancas?" diz frcncnic.

Dc sanguc ncgro o rano ja iingido,
104
Por quc nc roncs?" rosscguiu gcncndo
36 Assonos dc icdadc nunca Ias iido?"

Fui Ioncn, Iojc o lcnIo, quc csias vcndo!
Mais conassiva a iua nao scria
39 Sc alna aqui fossc dc un dragao ircncndo".

Cono acIa vcrdc, quando sc inccndia
Nun circno s'csiorcc, no ouiro csiala,
42 CIiando c a unidadc fora cnvia.

Daqucla arvora assin lroiava a fala,
E o sanguc; a ninIa nao ja dcsrcndcra
45 O rano, c, cnianio, o Iorror no ciio cala.

Sc dc anics clc acrcdiiar udcra"
LIc iorna o salio Mcsirc alna agravada,
48 O quc cu nos vcrsos ncus lIc dcscrcvcra,

Por ic fcrir sua nao nao fora alada.
Nao crcra cu ncsno, c ianio quc o induzira
51 Ao fciio, quc nc csa c dcsagrada.

Diz-lIc qucn fosic c as duvidas lIc iira.
O nal ic concnsando, a fana iua
54 Ha dc avivar no nundo, a quc rciira".

E o ironco. Alvio ianio dor, quc aiua,
Causais, quc dc lon grado cu ja clico.
57 Ao irisic dai quc a nagoa crina sua.
105

Fui qucn do coraao dc Frcdcrico
As cIavcs iivc c usci con ianio jciio,
60 FccIando c dcsfccIando quc cra rico

Da fc con quc a nin so rcndcu scu ciio
No glorioso cargo fui consianic,
63 Fora, alcnio cauri or scu rovciio.

A iorc ncrciriz, quc, a iodo insianic
Ao rcgio ao olIos vcnais volvcndo,
66 Moric conun, das corics nal flagranic,

Conira nin odio cn iodos accndcndo,
Por clcs accndcu iras dc Augusio,
69 Quc Ionras lcdas iornou-nc cn luio Iorrcndo.

Fcsscniindo-nc cniao do nundo injusio,
Por fugir scus dcsdcns, luscando a noric,
72 Conigo inquo fui cu, quc cra jusio.

Pclo ironco cn quc cno dcsia soric,
Quc janais inficl Ici sido, juro,
75 Ao Fci ncu, quc Iouvc a gloria or scu noric,

Dc vos o quc voliar luz adjuro
Quc a ncnoria nc salvc ao nonc Ionrado,
78 Quc vulncrou da invcja o golc duro".

O vaic inda cscrou. Pois sc Ia calado".
106
Dissc-nc fala, sc iu nais dcscjas
81 E cdc-lIc. do icno cs arcssado".

Tornci. Tu ncsno inquircs quanio vcjas
Mais convir-nc; quc cu sinio-nc inilido
84 Por nagoas, quc cn ninIa alna sao solcjas".

Elc cniao. Sc o dcscjo icu cunrido
For or csic Ioncn, nolrcncnic usando,
87 Tc araza, cncarccrada alna, ao cdido

Nosso aicndcr, c cono nos nosirando
Sc liga ao ironco o cs'riio c sc c facivcl
90 Soliar-sc un dia, o vnculo quclrando".

Sorou dc rijo o lcnIo; c crccivcl
Aquclc son dcsia aric nos dizia.
93 Fcsosia lrcvc dou quanio c ossvcl.

Quando os laos do coro una alna nia
Dcsiroi or si, do scu furor no cnlcio
96 Ao crc'lo scic Minos logo a cnvia.

Na sclva ionla c aondc acaso vcio,
E cono o scu dcsiino lIc conscnic,
99 A, qual grao gcrnina dc ccnicio,

Vai crcsccndo aic scr arvorc ingcnic.
As Harias, quc a frondc lIc dcvoran,
102 Causan-lIc dor, quc ronc cn voz langcnic.
107

Hcnos dc ir ondc os coros nossos noran,
Cono as ouiras, nas scn quc os rcvisianos,
105 Mor cna aos quc cn crdc-los rcsics foran.

Arrasiados scrao or nos. aos ranos
Pcndcnics ficarao ncsia florcsia
108 Nos ironcos, cn quc, assin, vcdcs, cnanos".


Ouvanos ainda a sonlra ncsia,
Dc nais dizcr cuidando Iouvcssc o inicnio.
111 Eis scniinos runor, quc nos nolcsia.

Assin noniciro, caa ouco aicnio,
Do javardo c dos cacs ouvc o csiruido
114 E das ranadas o csialar violcnio.

Suliio vcjo csqucrda, csavorido,
Fugindo cs'riios dois nus, laccrados,
117 Fanos roncndo ao losquc dcncgrido.

noric!" un clana acodc aos dcsgraados!"
O scgundo, quc iardo sc julgava.
120 Ningucn, o Lano, os cs ianio arcssados

Dc Too nas rcfrcgas ic olscrvava!"
Porcn, dc iodo ja crdido o alcnio,
123 Nuna sara acolIcu-sc quc ali siava.

108
Corria, cncIcndo a sclva, cn scguincnio
Dc faninias cadclas ncgro lando,
126 Quais alcs da cadcia ao iodo iscnio

A sonlra Ioniziada sc cnviando,
A fcz cdaos a naiilIa lrava,
129 E logo aos lcvou-os ululando.

Eniao ncu Cuia cla nao nc irava,
Conduz-nc sara, quc sc cn vao caria
132 Pclas roiuras, quc o scu sanguc lava.

Jaco Sanio Andrc!" irisic dizia
Podia cu scr-ic acaso anaro ccrio?
135 En nin or crincs icus quc cula Iavia?"

Dissc-lIc o Mcsirc, quando foi nais crio.
Qucn cs iu, quc o icu sanguc c nagoas calas
138 Por golcs ianios, dc quc csias colcrio?"

Tornou-lIc. alna quc dcssa aric falas
E iu quc o dano vcs, quc nc scara,
141 Da frondc ninIa, agora anonioa-las

Dignai-vos junio rana, quc as lroiara.
Na cidadc nasci quc or Daiisia
144 Dciou risco airao, quc da aric anara

Scnrc clos cfciios a conirisia.
E sc do Arno na onic nao rcsiassc
109
147 Un vcsigio, quc iraz scu culio visia

Talvcz cla cisicncia nao iornassc,
E qucn das cinzas, quc iila Ia dciado,
Lcvaniou-a os csforos nalograssc.

151 Na ninIa roria casa Ici-nc cnforcado".

58. Fu qucn do couuo dc Fcdcco cic., Pcdro dcs Vigncs,
sccrciario dc Frcdcrico II quc sc suicidou or icr sido acusado
dc irair o scu rci. 118. Un cunu cic., Lano dc Sicna, quc
norrcu cn Picvc dcl Too, na laialIa cnirc Scncnscs c
Arciinos. 119. O scgundo cic., Ciacono di S. Andrca, norio
or Ezzclino dc Fonano. 143. Po Hutstu cic., Florcna,
anics dc iornar-sc cidadc roicgida or S. Joao Daiisia, iinIa
cono roicior Maric, do qual rcsiava una csiaiua solrc a onic
VcccIio.
110

CANTO XIV

O tccco conutncnto no quu ugou cIcgun os Poctus c un
cuno dc ucu udcntc, dcuustudo o gundcs cIunus dc ogo.
A cstuo os uocntos contu Dcus, contu u nutuczu c contu u
utc. Entc os ncos cstu Cuunco, quc dcsuu u Dcus.
Scgundo, Duntc c Vgo cIcgun u un cguto sungnco. Dcstc
c dos outos os do Incno Vgo nuu u ogcn nstcosu.

DE anor do airio ninIo conovido,
Essas discrsas folIas rcunindo,
3 sara as dci, quc iinIa a voz crdido.

Ao liniic, dali, fonos scguindo,
En quc aric o rccinio co' icrcciro,
6 Ondc a jusiia Iorrvcl sia unindo.

Para crcssar-lIc o asccio vcrdadciro,
Eu digo quc cIarncca cniao cIcganos,
9 Dc lanias nua cn scu csao iniciro.

Da dor a sclva a ccrca dos scus ranos,
Cono o fosso a iorncia sanguinoso.
12 Ali, rcnic co'a lorda, os cs firnanos.

O laino cra iao arido c arcnoso,
Cono o quc dc Caiao os cs ouirora
111
15 Na jornada calcaran fadigoso.

vingana dc Dcus, qucn nao ic adora
Nos ircncndos cfciios ncdiiando,
18 Quc cu rorio olIci, quc a ninIa voz ncnora!

Dc alnas nuas cu via infindo lando,
Por nodos difcrcnics ioriuradas,
21 Miscravcis, ncsquinIas ranicando.

Jazian solrc o dorso unas dciiadas,
Ouiras, dolrando os ncnlros, sc asscniavan,
24 Muiias andavan scnrc acclcradas.

Maior a iurla dcsias sc nosirava,
Mcnor a quc, rosirada no iorncnio.
27 Maior dor nos lancnios dcnoiava.

Largas flanas con iardo novincnio
CIovian do arcal cn iodo o csao,
30 Qual ncvc cn scrra, quando c nudo o vcnio.

Na ndia solrc o ccrciio, ja lasso,
Fogos cair viu Alcandrc ouirora,
33 No cIao ardcndo livrcs dc cnlarao.

Quc aos cs no solo os calqucn scn dcnora
Suas falangcs avisado ordcna.
36 Maia-los un or un facil lIcs fora.

112
Assin laiava, ara agravo cna,
Lunc cicrno quc arcia sc rcndia,
39 Cono isca a fagulIa nais cqucna.

Cada qual scn rcouso sc csiorcia,
A un lado c a ouiro os lraos rcvolvcndo
42 A cada cIana, quc do ar cIovia.

Mcsirc" falci quc vais iudo vcnccndo,
Soncnic cccio a lcgiao furcnic,
45 Quc cn Diic a cnirada csiava-nos iolIcndo,

Diz qucn scja a gra sonlra, quc nao scnic,
Ao arcccr, o inccndio, c nao donado
48 Pcla cIuva, ja raido, insolcnic?"

FcconIcccndo o rorio condcnado
Quc da ninIa crgunia fora oljcio,
51 Morio sou qual fui vivo!" clana irado.

Quc Jovc cansc o arnciro scu dilcio,
Dc qucn ionou frcncnic o agudo raio
54 Para cn nin saciar rancor aljcio;

Quc os scus cclocs sinian ja dcsnaio
Dc Mongilcllo na oficina ncgra,
57 Aos griios Don Vulcano, acodc ou caio!"

Cono fcz na clcja la dc Flcgra;
Quc nc fulninc dc odio c sanIa cIcio.
113
60 No gozo da vingana cn vao sc alcgra".

Virglio cniao, con voz, cono nao crcio
LIc icr ouvido, sonorosa c foric,
63 Dradou-lIc. Caancu, ois no icu scio

Nao niiiga a solcrda a roria noric,
Sofrc nor cna; igual nao Ia casiigo
66 Ao quc a raiva ic infligc dcsia soric!"

Para nin sc voliou; con gcsio anigo
Falou. Dos Fcis quc Tclas siiiaran
69 Foi un; dc Dcus sc dcclarara inigo.

Os crincs scus no infcrno sc agravaran;
Ja dissc-lIc, as llasfcnias, os furorcs
72 Digno rcnio cn scu ciio lIc dcaran.

Vcn agora aos nin; clos fcrvorcs
Nao caninIcs da arcia incandcsccnic;
75 Da sclva ao longo cviias-lIc os ardorcs".

Fonos andando, cada qual silcnic,
Aic ondc jorrar do losquc cu via
78 Fulro arroio, quc lcnlro inda ircncnic.

Do Dulicanc qual o quc saa,
Das ccadoras cn scrvio usado.
81 Tal cla adusia arcia csic corria.

114
As nargcns c orlas sao dc cada lado
Fciias dc cdra c assin ianlcn scu lciio.
84 CaninIo ali noici ao asso azado.

Dc quanio aqui ic conIcccr Ici fciio,
Dcois quc airas dcianos cssa oria,
87 A cujo ingrcsso iodos icn dirciio,

Nao sc Ia nosirado iua visia alsoria
MaravilIa quc igualc a dcsia vcia,
90 En quc a flana adurcnic fica noria".

O Mcsirc diz c assin dcscjo aicia
Dc rogar-lIc nc rcsic cssc alincnio,
93 Quc cciiado, o aciiic Iavcr anscia.

Do nar cn ncio jaz" ouvi-lIc aicnio
Dcsirudo as, Crcia afanada.
96 Con scu rci foi do nal o nundo iscnio.

Ala-sc ali nonianIa ouirora ornada
Dc fonics c vcrdor. cIana-sc Ida.
99 Erna csia, cono cousa dcsrczada.

Foi ao filIo ra lcro rcfcrida
Dc Fcia, quc alafava o scu vagido
102 Fazcr nandando griia dcsncdida.

Nas cniranIas do nonic un vclIo crguido
Esia. voliando Danicia as cosias,
115
105 Cono a csclIo, olIa Fona cnlcvccido.

Dc ouro faccs c fronic sao conosias,
Dc ura raia sao lraos c ciio,
108 Encias do lusio as arics lcn disosias.

Dc fcrro csircnc iudo o nais foi fciio,
O c dirciio cccio, quc c dc argila,
111 Mas o coro susicn, scndo incrfciio.

Salvo do ouro, do nais scnrc dcsiila
Dc lagrinas or fcnda crclro fio,
114 Quc fura a gruia c raido dcsfila.

Aos ncgros valcs vcn corrcndo cn rio,
Forna Siigc, Aqucronic c Flcgcionic,
117 Dcscc dcois ncsic canal csguio

Aic do infcrno o fundo, aondc c fonic
Do Cociio. O quc o rio acaso scja
120 Vcras. nisicr nao c quc ora ic conic".

Sc dcsdc o nosso nundo clc scrcja,
Dizc, o Mcsirc, a razao or quc a iorrcnic
123 So ncsic alisno llrcgo sc vcja".

circular csic lugar Iorrcnic,
E osio Iaja vcncido cicnso iraio,
126 Dcsccndo iu csqucrda, inicirancnic

116
Nao Ias fciio inda ao crc'lo o giro caio.
Nao rcvclc o icu rosio naravilIa.
129 Novas cousas cn vcndo c csiranIo faio".

Ainda cu crgunici. Por ondc irilIa
O Flcgcionic c o Lcics? Dc un ic calas,
132 E do ouiro a vcia c dcssa origcn filIa".

Tornou. Muiio nc agrada quanio falas;
Da agua rulra o fcrvor, orcn, solvcra
135 Una dcssas qucsics, quc nc assinalas.

Do infcrno fora o Lcics vcr cscra.
Na linfa sua as alnas vao lavar-sc
138 Dcois quc a cniicncia o crdao gcra".

Dissc dcois. icno dc dciar-sc
A sclva; os assos ncus scnrc aconanIa,
Pcla nargcn caninIo Ia ara andar-sc.

142 Do fogo ali sc ciinguc ioda sanIa".

32. Acxundc, alusao a una avcniura dc Alcandrc Magno.
55. Ccocs, giganics con un so olIo no ncio da icsia, quc
falricavan arnas ara Juiicr. 56. MongIco, o vulcao
Eina, na Siclia. 63. Cuuncu, un dos scic rcis quc siiiaran
Tclas. 79. Hucunc, fonic dc agua qucnic crio dc Fona.
101. Hcu, nulIcr dc Saiurno c nac dc Juiicr. 103-105.
VcIo dc Cctu, snlolo da Iunanidadc c, scgundo ouiros, da
nonarquia, quc, cn rincio loa c rcia, vai dcois
dcgcncrando.
117

CANTO XV

Posscgundo os Poctus, cncontun un guo dc uocntos contu
u nutuczu. Entc cstcs cstu Hunctto Lutn, quc cconIccc o
dscuo c Ic cdc uu uoxnu-sc dcc, u n dc
conucsucn. Fuun dc Focnu c dus dcsucntuus cscuudus u
Duntc. Hunctto du uo Poctu gcus notcus u cscto dus
unus quc cstuo dunudus con cc c ogc uu cun-sc u cus.

POF una dcssas nargcns cncdradas
Inos. vaor do rio rcsguardava
3 Das cIanas o alvco c as lordas clcvadas.

Cono do nar icncndo a fora lrava
Dc Drugc a Cadsand, Flancngos fazcn
6 Os diqucs, con quc o nal sc dcsagrava;

Ou cono o dano aialIa, quc lIc irazcn
Do Drcnia as invascs dc Padua a gcnic,
9 Sc cn Quiarcniana os gclos sc dcsfazcn,

Assin as lordas dcssc rio Iorrcnic,
Posio aliura c grossura lIcs nao dcssc
12 Iguais, qucn qucr quc fossc ariisia ingcnic.

A sclva ja disianic dc nos cra
Tanio, quc cu divisa-la nao odia,
118
15 Quando os olIos or vc-la airas volvcra,

Eis cnconiranos nuliidao sonlria,
Quc a nargcn cosicava, nos olIando,
18 Cono soi caninIanic, ao fin do dia,

Quc vai, or lua nova, ouiro cncarando.
Para nos vcr os clios coniraindo,
21 Qual a agulIa o aricsano aarclIando.

Assin, dc nira iurla nos scrvindo,
ConIccido fui dc un quc nc iravava
24 Da roua naravilIa!" rcciindo.

Quando o scu lrao ara nin sc alava,
Aicnici-lIc no rosio rcqucinado;
27 Posio quc dcnudado, nao vcdava

Quc dc nin fossc nas fcics lcnlrado.
sua facc inclinando a nao, lIc digo,
30 Mcsscr Drunciio! vos aqui!" iorvado.

FilIo ncu! conlaccnic sc conigo!
Vir Drunciio Laiini ora conscnic,
33 Dciando a iurla, un ouco assin coniigo!"

Tornci. nuiio vos rogo; c quc nc asscnic
Convosco sc qucrcis, razcndo ao guia
36 Dos assos ncus, asscniirci conicnic".

119
Sc un noncnio un dc nos" nc rcsondia

Aqui arassc, inovcl anos ccnio,
39 Pclo fogo fcrido jazcria.

CaninIa. quc cu ic irci no scguincnio.
Dcois Ici dc juniar-nc conanIia
42 Dos quc ranician no cicrnal iorncnio".

Eu da csirada a dcsccr nao nc aircvia
Por ir con clc; nas a fronic inclino
45 Fcvcrcnic; c, falando rosscguia.

Quc foriuna" nc dissc ou quc dcsiino
Anics da noric aqui ic Ia conduzido?
48 Dc qucn rccclcs na jornada cnsino?"

Anics dc Iavcr da idadc o icno cncIido
Solrc a icrra na vida sosscgada;
51 Nun valc" rcsondi fiquci crdido.

Onicn cosias lIc dci or nadrugada;
Elc acudiu-nc, quando airas voliava,
54 E nc conduz assin or csia csirada".

Sc lcn vaiicinci, quando gozava,
Da vida lcla, glorioso orio
57 Tc Ia dc o icu asiro conduzir" iornava.

Sc anics do icno cu nao siivcssc norio.
120
Vcndo quc ianio o ccu ic cra lcnigno,
60 Tc dcra nos iralalIos o conforio.

Mas cssc ingraio ovo c iao naligno,
Quc ouirora dc Ficsolc vicra
63 E icn dc cnIa o coraao fcrino,

En ii, or scrcs lon, nal considcra.
jusio. quc cnirc accrlos sovcrciros
66 Crcsccr docc figucira nao sc cscra.

VclIa fana os diz ccgos, scnrc usciros
Na solcrla, na invcja, na avarcza.
69 Dclcs ic csquiva; cn vcios sao vczciros.

Tc guarda a soric dc Ionras ial grandcza,
Quc Ias dc scr dos ariidos coliado;
72 Mas das garras lIcs fica longc a rcsa.

Ccvc cn si roria o ficsolano gado
Os insiinios lruiais; nao ioquc a lania,
75 Quc inda Iaja cn ial naiciro gcrninado,

E cn quc a scncnic rcssusciic sania
Dos ronanos, quc ali rcsiaran, quando
78 Tcccu-sc o ninIo dc nalcia iania".

Sc o ccu" iornci ncus voios cscuiando,
Dcfcrissc, da vida o lunc agora
81 Ainda aos olIos vos raiara lrando;
121

Quc a docc inagcn vossa inda ncnora
Saudosa a ncnic c o aicrnal dcsvclo
84 Con quc nc Icis cnsinado dc Iora cn Iora

Cono Ioncn faz-sc cicrnancnic lclo.
Enquanio cu vivo for, agradccido
87 Ao nundo lcn aicnic Ici dc fazc-lo.

O vaiicnio vosso, rcunido
A ouiro, Ia dc clicar-nc salia Dana,
90 Quando sua rcscna Iouvcr sulido.

E cono a conscicncia nc nao clana,
Salci quc, quando a soric avcssa csicja,
93 A iodo o nal sou rcsics, quc cla irana.

O quc ouvi nao cuidcis novo nc scja.
Volva-sc a roda cono a soric a lana,
96 Lavrc a icrra o vilao cono dcscja".

Eniao ncu douio Mcsirc, quc sc avana,
Cirando dcsira c nc cncarando, dissc.
99 Dcn conrccndc qucn icn loa lcnlrana!"


Nao nc vcdou, orcn, quc cu rosscguissc
Na raiica; c a Drunciio os nais fanosos
102 Pcdi quc dos scus socios rcfcrissc.

122
Alguns convcn salcr, nais nuncrosos
En silcncio dciar louvavcl scndo.
105 Mngua o icno aos discursos coiosos.

Salc, cn suna, quc clcrigos Iavcndo
Todos sido c lcirados nui fanosos.
108 Sc nancIaran nun so ccado Iorrcndo.

Vao na iurla daquclcs dcsdiiosos
Acurio c Prisciano; alguns roicrvos
111 Sc vcr quiscrcs, or ial lcra ascosos.

OlIa o quc, cono quis scrvo dos scrvos,
Pra DaccIiglionc foi do Arno nudado
114 E ali dciou scus dcfornados ncrvos.

Nao nais dizcr, ncn ir osso ao icu lado,
Pois do arcal ja vcjo dc rccnic
117 Vaor novo surgir afogucado.

Nao dcvo andar con lando difcrcnic.
O ncu Tcsouo cu nuiio ic cnconcndo.
120 Nclc inda vivo, c rogo isio soncnic".

Voliou-sc; c foi iao raido corrcndo,
Cono os quc corrcn clo alio vcrdc
No cano dc Vcrona, arcccndo

124 Mais scr qucn vcncc do quc scr qucn crdc.

123
30. Mcssc Hunctto, Drunciio Laiino, auior do Tcsouro", c
ncsirc dc Danic. 62 Fcsoc, cqucna cidadc crio dc
Florcna. 110. Acco, Franccsco d'Accursio, jurisconsulio
lolonIcs. Pscuno, granaiico dc Ccsarcia 112. OIu o quc,
cic. Andrcia dc Mozzi, liso dc Florcna c, dcois, dc Viccncia.
124

CANTO XVI

Pcto do ntc do tccco conutncnto do sctno ccuo os
Poctus cncontun outo Iundo dc unus dc sodontus, no quu sc
dcstucun tcs ustcs conutotus dc Duntc. HcconIcccndo-o,
uun du dccudcncu dus utudcs otcus c cus dc Focnu.
CIcgun, dcos u ou dc outo ccco, ondc u un snu dc
Vgo, soIc, uoundo cos ucs, unu guu cstunIssnu.

EM lugar siava ja dondc sc ouvia
Funor, igual dc alclIas ao zunlido,
3 Dc agua, quc nouiro crculo caa.

Eis ircs sonlras ariir vi conovido,
Corrcndo, dc una iurla quc assava
6 Dclaio do naririo dcsncdido.

VinIan a nos, c cada qual griiava.
Dcicn-ic; or icus irajos sc afigura
9 Scrcs algucn da nossa icrra rava".

AI! quc cIagas nos ncnlros, na figura
O fogo lIcs alria, novas c aniigas!
12 So rccordando, cu sinio nagoa ura.

O ncsirc, quc cscuiara Nao rossigas!
Cunrc-ic" dissc, o rosio nc voliando,
125
15 Aguardando, lIcs dar nosiras anigas.

Nao csiivcssc o fogo dardcjando,
Cono o lugar rcqucr, ic calcria
18 Mais rcssa do quc csiao nanifcsiando".

Paranos. Fcnovando a vozcria
Un crc'lo junio a nos os ircs fornaran,
21 En quc as naos cada qual dos ircs unia.

Cono ailcias, quc, nus, dc olco sc uniaran,
Mas, anics dc luiar, dos advcrsarios
24 No fraco aicnian, no scu rol rcaran.

Elcs, sc rcvolvcndo cn giros varios,
OlIavan-nc cn ial nodo colocados,
27 Quc os colos aos scus cs siavan conirarios.

Sc a niscria, cn quc sonos iraicados,
Sc o irisic asccio da iosiada facc
30 Tc novc a dcsdcnIar suliccs lrados,

Nossa fana o icu anino irasassc;
E ois, dizc qucn cs quc, ufano, o infcrno
33 Calcas anics quc a vida sc finassc.

Esic, or qucn os assos ncus govcrno,
Escoriado c nu, quc ora csias vcndo,
36 Mais do quc o crcs no nundo foi sucrno.

126
Da fanosa Cualdrada o ncio scndo,
CIanou-sc Cuido Cucrra, c foi na vida
39 Por csforo c rudcncia rcvcrcndo.

A TcggIiaio Aldolrandi, quc cn scguida
Mc vai, or sua voz, or scus lons fciios
42 Dcvcra scr a airia agradccida.

Eu quc ianlcn da cna sofro cfciios
Jacoo Fusiicucci fui. da csosa
43 O naior nal causaran-nc os dcfciios".

Sc Iouvcssc anaro cIuva avorosa
(Virglio o conscniira}, cu nc lanara
48 Enirc clcs, da alna na cansao icdosa;

Porcn naquclcs fogos nc alrasara,
Solrcujou icnor vivo dcscjo,
51 Quc dc alraa-los suliio nc cnirara.

Nao dcsdcn, nas icdadc ncsic cnscjo,
Quc nao sc ciinguira, nc icn novido"
54 LIcs dissc o adcccr cn quc vos vcjo,

Tanio quc o ScnIor ncu Ia rofcrido
Palavras, quc a rcscna nc indicaran
57 Dc alnas quais sois ncsic lugar icnido.

Da vossa icrra sou. scnrc caliaran
Mcu arco c o dos quc vos conIcccran
127
60 Acs quc os noncs vossos ianio Ionraran.

Por ncu Cuia vcraz cscranado,
Dcio o fcl or doura crnancnic
63 Tcndo rinciro o ccniro visiiado".

Quc no icu coro a vida longancnic
Pcrsisia!" a sonlra dissc. Durc a fana
66 Do nonc icu con lunc rcslcndcnic!

Na airia nossa inda rcvivc a flana
Da Ionra, do valor, quc ali lrilIara,
69 Ou dc iodo a ccliu odio quc infana?

Pois CuilIcrnc Dorsicrc, quc laiara,
Ha ouco, c vai cIorando ncsia ardcncia,
72 Cruciou-nos coniando o quc noiara".

ncolas novos, suliia oulcncia,
Florcna, orgulIo c vcios ic accndcran,
75 Dc quc iu roria icncs a influcncia!"

Criici alando a fronic. c os ircs, quc nc cran
Aicnios, rcsosia sc cncararan,
78 Cono sc cssas vcrdadcs lIcs rouvcran.

Sc iao ouco ic cusia" nc iornaran
Scnrc aos ouiros cor icu cnsancnio,
81 Fcliz iu! Vozcs iais assaz ic Ionraran.

128
E, ois, voliando a luz do firnancnio,
Sc alfin sarcs dcsia csiancia Iorrcnic,
84 Quando La fui!" disscrcs, dc conicnic,

Nos olvidar nao dcia a Iunana gcnic".
Eniao, roncndo o crculo, fugiran,
87 Cono sc asas iivcran, vclozncnic.

En ncnos icno aos olIos sc csvaran
Do quc rofcrir uncn sc gasia.
90 Logo aos assos do Mcsirc os ncus scguiran.

Dali disiancia curia nos afasia,
Eis da agua os sons ouvinos, iao dc crio,
93 Quc a voz forar ara sc ouvir nao lasia.

Cono o rio quc, no alvco rorio alcrio,
En Vcso nascc c vai ara o oricnic,
96 Ao lado csqucrdo do Acnino, c ao ccrio

Aquaqucia sc cIana, da cnincnic
Paric cnquanio nao dcscc, nas, ionando
99 Nonc divcrso cn Forli dc rccnic,

Fclonla c cai cla quclrada, quando
Accrca-sc a S. Dcnio, o grao nosiciro
102 Quc dar a nil udcra asilo lrando.

Assin dcsdc un cnIasco solrancciro
Da agua rulra iroava alio csianido,
129
105 Quc fora dc surdcz risco ccriciro.

Dc una corda cu nc acIava cniao cingido
Con quc ouirora rcndcr quis a anicra,
108 Dc clo cn nalIas varias rcariido.

Quc a iirassc Virglio nc disscra.
Eu dcscingi-nc rcsio, lIa cnircgando
111 Enrolada, cono clc rcscrcvcra.

Eniao clc dirciia sc voliando,
A disiancia da lorda alcaniilada
114 Lanou-a longc ara o alisno infando.

qucla aao nao dc anics raiicada,"
Pcnsci Ia dc scguir-sc csiranIo cfciio,
117 Quc do Mcsirc a aicnao icn dcscriada".

Quania cauicla dcvc Iavcr c jciio,
Traiando-sc con qucn vc nao soncnic
120 Os aios, nas ianlcn o quc Ia no ciio!

Surgira" dissc o Mcsirc lrcvcncnic
O quc cscro. o quc icns no cnsancnio
123 Logo aos icus olIos ficara aicnic."

Vcrdadc, quc arca fingincnio,
Eviia rofcrir Ioncn discrcio.
126 Sofrc dcsar, dc cula csiando iscnio.

130
Nada osso oniiir, lciior dilcio.
Dcsia concdia clos canios juro
129 (Scjan assin dc longo alauso oljcio!}

Quc sulir or aquclc ar grosso, cscuro
Nadando vi figura icncrosa
129 Ao ciio nais inircido c scguro.

Tal qucn dcsccu cla onda crigosa
A dcsrcndcr dc oculios cnlaraos,
La no fundo, a faicia vagarosa,

136 Sulindo, cncolIc as crnas, icndc os lraos.

38. Gudo Gucu, florcniino, conlaicu cn Moniacrii. 40.
TcggIuo AtdoIund, ianlcn airioia florcniino. 44. Jucoo
Hustcucc, valoroso cavalciro florcniino quc conlaicu ianlcn
na laialIa dc Moniacrii. 70. GuIcnc Hoscc, gcniil-
Ioncn florcniino. 135. Futcxu, cqucna ancora.

131

CANTO XVII

Enquunto Vgo uu con Gcon, uu conucncc cssu Iouc
cu u cuu-os uo undo do uIsno, Duntc sc uoxnu dus unus
dos uocntos contu u utc. Duntc cconIccc uguns dccs. A cudu
un cndc do cto unu Iosu nu quu suo dcscnIudus us unus
du suu unu. Votu dcos o Poctu uu o ugu ondc cstu
Vgo, quc usscntudo u soIc o doso dc Gcon, oc-no duntc
dc s, c ussn dcsccn uo otuuo ccuo.

EIS a fcra, quc a Iorrcnda cauda cnrcsia,
Quc arncscs, nonics, nuros airavcssa
3 E con scu lafo inuro o nundo cncsia!"

Assin Virglio a nc falar conca.
Para accrcar-sc logo lIc accnava
6 Ao narnorco anicaro quc ali ccssa.

Da fraudc o vulio inundo aroinava!
A calca avanou c o iorc lusio,
9 Porcn cndcnic a cauda lIc ficava

A cara assonos iinIa dc Ioncn jusio,
Tanio cra o arcccr lcni'no c lrando!
12 No nais scrc, novia Iorror c susio.

Crandcs, Iirsuios lraos dilaiando,
132
Alava ciio, ilIais, dorso nalIados,
15 Mil rodclas c nos sc cnirclaando.

Mais corcs nos csiofos rccanados
Tariaros, Turcos nunca nisiuraran,
18 Ncn Aracnc cn iccidos varicgados.

Cono os laicis, quc raia sc anarran,
No nar a oa icn, a roa cn icrra;
21 E, cono cn rcgics, quc sc dcaran

Sol o voraz Tudcsco, a fazcr gucrra
Enlosca-sc o casior. assin sc via
24 O nonsiro orla, quc as arcias ccrra.

No ar a cicnsa cauda rcvolvia;
E a vcncnosa onia liariida,
27 Do cscoriao qual dardo, sc crigia

Tc ondc a fcra airoz jaz csicndida.
Convcn scja o caninIo dcsviado
30 Da scnda" dissc o Vaic rosscguida"

Dcsccndo, ois, clo dirciio lado
Para o fogo fugir c a arcia ardcnic
33 Passos dcz cla lorda Icnos andado.

CIcgados nos dc Ccriao cn frcnic,
Un ianio alcn scniado un lando acIanos
36 Na arcia, crio dcssc alisno ingcnic.
133

Do rccinio or icrcs, cn quc csianos"
Virglio dissc a ccricncia inicira
39 A soric vai salcr dos quc avisianos.

Os discursos, orcn, filIo aligcira.
Enianio incirarci da fcra infanda
42 Quc rcsiar-nos scus onlros forics qucira".

So cla lorda, cono o Vaic nanda,
Vou do crculo sciino scguindo,
45 Dos ncsios ccadorcs cn dcnanda.

A dor, quc lroia cn lagrinas, scniindo,
Socorrc-sc das naos a afliia gcnic
48 Conira o solo c o vaor, quc csia caindo.

Assin lclrcus, duranic a calna ardcnic
Dos dcnics c unIas valcn-sc, nordidos
51 Dc iavcs or cnanc incriincnic.

Quando cncarci nos rosios doloridos
Dc alguns, quc os fogos ianio cruciavan,
54 Quc cran iodos acIci dcsconIccidos.

Dolsas cndcnics dos scus colos siavan,
Pclos sinais disiinias, clas corcs.
57 Conicnlando-as, scus olIos sc cnlcvavan.

E vi ja nc accrcando aos ccadorcs
134
Dolsa, na qual cn cano dc ouro Iavia
60 Azul, quc cra lcao nos scus lavorcs,

A visia, quc ja nouira sc cnlclia,
En sangunco rulor ganso cu noiava,
63 Quc a lrancura do lciic cscurccia.

Cravida, azul jardava un, quc osicniava,
Droslada solrc candida cscarccla,
66 Quc luscas ncsic alisno?" crguniava.

Fciira-ic! Sc a vida gozas lcla,
Salc quc scsira nao Viialiano,
69 VizinIo ncu icra condigna scla.

Enirc csics Florcniinos sou Paduano;
A iodo insianic aiurdcn-nc os ouvidos,
72 Dradando. O nolrc vcnIa, o solcrano,

Quc os ircs licos na lolsa iraz sculidos".
Dcois, iorccndo a loca, a lngua iira,
75 Qual loi, quc os lcios lanlc, rcsscquidos.

Nao qucrcndo novcr dcsgosio ou ira
En qucn nor lrcvidadc nc ordcnara,
78 Os ncsquinIos dcici. assaz ouvira.

Dissc-nc o Cuia cniao, quc cavalgara
O dorso do aninal fcro c ossanic.
81 Sc foric, a iudo o anino rcara!
135

Sc dcscc cn ial cscada dc ora avanic;
Solc-ic ao colo; ao ncio irci scniado.
84 Quc nao ic ofcnda a cauda cnciranic."

Dc quaria qual docnic, quc, cIcgado
Suondo o accsso, lvido csircnccc
87 Soncnic ao vcr lugar frcsco, assonlrado

Tal quando ouvi, ncu ciio, dcsfalccc.
Anic o Mcsirc da-nc o cjo alcnio.
90 Don ano o scrvo csfora quc csnorccc.

Ja solrc a csalda do aninal crucnio,
Qucro ao vaic griiar. ScnIor, nc alraa!"
93 A voz, orcn, nao corrcsondc ao inicnio.

Elc, quc a ncnic csavorida c lassa
En circuiio nais alio nc aninara,
96 Susicndo-nc, nos lraos scus nc cnlaa,

E dissc a Ccriao. Vai, nais nao ara.
En circuiios largos scn icr rcssa.
99 Na carga, quc ora icns, nova rcara!"

Dcn cono csquifc, quc voar conca,
Manso c nanso rccua. assin novcu-sc.
102 Quando ao largo scniiu-sc, cis cndcrca

A cauda aondc o ciio scu icndcu-sc.
136
Mcncando-a, a rcicsa cono cnguia;
105 Das aias agiiado o ar fcndcu-sc.

Fcion, quando as rcdcas ja crdia,
Ao vcr do ccu o inccndio, ainda aarcnic;
108 caro, quando lIc cair scniia

Da ccra cada luna ao sol ardcnic,
Criiando o ai; Ai! filIo! Errasic a sirada!"
111 Dc avor nao sc cniraran nais vccncnic,

Do quc cu ncssa viagcn dcsusada,
No ar quando nc vi, quando cncrgava
114 So a ccrviz da fcra naculada.

Con iardo novincnio cla nadava,
Quc gira c laia clo vcnio cu sinio
117 Quc cn iorno ao rosio c alaio sc agiiava.

Ja ouvia dirciia lcn disiinio,
Troar da caiadua fragorosa.
120 OlIos inclino ao fundo do rccinio.

A ncnic csircncccu nais icncrosa
Ao cIancjar dc fogo, ao son dc ranio.
123 EncolIi-nc anic a ccna avorosa.

Dc quc dcscia cniao, con nor csanio,
Pclos nalcs, quc via, fiquci ccrio,
126 A nin sc avizinIar a cada canio.
137

Qual falcao quc no ar airava inccrio,
Scn vcr rcclano ou coliada rcsa
129 Pcrdida a cs'rana ao caador cscrio,

Dcscanla, faiigado c scn rcsicza,
En volias nil or ondc sc arrojara,
132 E longc ousa, ou dc ira, ou dc irisicza.

Tal Ccriao, cnfin, no fundo ara
Ao c da cncdia alcaniilada,
Livrc do cso ja quc carrcgara,

136 Suniu-sc cono scia disarada.

18. Aucnc, crsonagcn da niiologia grcga, iransfornada or
Mincrva cn aranIa. 68. Vtuuno, usurario aduano, ainda
vivcnic. 72. O noIc ucnIu, Ciovanni Daianonii, florcniino,
quc iinIa cono lrasao ircs licos dc assaro. 106. Fcton,
filIo dc Aolo, quc, no guiar o carro do Sol, rcciiiou-sc.
108. cuo, filIo dc Dcdalo, quc voando con as asas dc ccra
falricadas clo ai, rcciiiou ao solo.
138

CANTO XVIII

Encontun-sc os Poctus no otuuo ccuo, cIunudo MucIogc, o
quu c duddo cn dcz conutncntos conccntcos. En cudu un
dccs c undu unu csccc dc ccudocs, condcnudos o
nucu ou uudc. No nco conutncnto suo undos con
uotcs cu nuo dc dcnonos os ucoutcos; c cntc ccs Duntc
cconIccc Vcncdco Cuccuncnco c Jusuo. No scgundo uzcn cn
cstcco os uduudocs c us nuIccs soncus, cntc outos,
Acsso Intcnnc, dc Luccu c Tus.

TEM o infcrno, dc rocIa consirudo,
Dc fcrrca cor, dc nuro igual ccrcado
3 Un lugar. Malclolgc o nonc Iavido.

La no ccniro do laino inficionado
Sc cscancara grao oo, anlo c rofundo.
6 Dirci a conosiura cn icno asado.

Esao cn iorno csicndc-sc roiundo
Enirc o oo c o cnIasco avoroso.
9 Fcaric-sc cn dcz cavas o scu fundo.

Qual dc fossos dolrados, cauicloso,
Sc acrcclcndo, o alcaar sc asscgura
12 Dos assalios dc inigo odcroso.

139
Dc alisnos iais o asccio sc afigura.
Cono da lcvadia onic cnirada,
15 Aos dc fora, do nundo na ciniura,

Assin, do val no fundo concada,
Cada cava una rocIa airavcssava
18 En arco, ara o oo conccnirada.

Dc nos o nonsiro aqui sc dcscargava.
scsira nao scguiu logo o ocia,
21 E cu dc crio ficl o aconanIava.

Novo iorncnio dcsira nc inquicia,
Novos algozcs vcjo, novas dorcs,
24 Dc quc a rincira cava cra rclcia.

Siao la no fundo nus os ccadorcs.
Do ncio conira nos nuiios caninIan,
27 Ouiros conosco, cn assos ja naiorcs.

En Fona, assin, s iurlas, quc sc ainIan
Do julilcu no icno, solrc a onic
30 Sc alriu aos quc ian iransiio c aos quc
vinIan.

Dc un lado andavan, os quc icndo cn fronic
O casiclo, a S. Pcdro sc cndcrcan,
33 E do ouiro lado os quc ian ara o nonic.

Daqui, dali nas lordas, os arcssan
140
Corngcros dcnnios, aoiiando
36 Con grandcs azorragucs, quc nao ccssan,

Cono aos golcs rinciros cada lando
Sc arcssa! Cono cada qual cviia
39 Quc sc rciia o csinulo cccrando!

Ncssc andar ninIa visia nun sc fiia,
Da aric oosia vindo, c logo cu dissc.
42 Hci conIccido csia figura afliia".

Aicnici nais, or quc nclIor o vissc;
Dcicvc-sc conigo o docc Cuia
45 E dcu quc airas o asso cu dirigissc.

Aos olIos csquivar-sc-nc qucria,
Os scus laiando; nas foi vao o inicnio.
48 Tu, quc ic curvas, ja ic Ici visio un dia.

Sc as fcics nao nudou-ic o assancnio
Vcncdico iu cs Cacciancnico.
51 Por quc iraio adcccs iao crucnio?"

Dc nau grado o quc cigcs significo;
Mas ccdo ao claro son dcssa loqucla,
54 Quc ncnoria nc iraz o nundo inico.

Eu fui aquclc, quc CIisola lcla
Do Marqucs cnircguci ao vil dcscjo.
57 Ora a vcrdadc a ninIa voz rcvcla.
141

Conigo dc DolonIa nuiios vcjo;
Con ianios ncsia cava cIoro c cno,
60 Quc a ncnos la no nundo da-sc cnscjo.

Dc dizcr su cnirc o Savcna c o Fcno,
Sc a rova qucrcs, lcnlra-ic soncnic
63 Dc quc cn nos da avarcza influi vcncno".

Mas un dcnnio o aialIou. Furcnic,
Dissc iangcndo. rufiao, avanic!
66 MulIcr nao Ia quc vcndas inudcnic!"

Ao Mcsirc nc iornci; ouco disianic
Era un rocIcdo, a quc nos accrcanos;
69 Da rila sc clcvava ra dianic.

Assaz ligcirancnic nos alanos;
Fonos cla fragura nao dirciia
72 E o cicrno rccinio assin dcianos.

CIcgados ondc a curva csiava fciia
Para assagcn dar aos fusiigados,
75 O salio Cuia dissc. A facc csrciia

Agora dcsscs ouiros nalfadados,
En quc ainda aicndcr nao conscguisic,
78 Porquc nao siavan ara nos voliados".

Da aniiga onic divisanos irisic,
142
Longa filcira. conira nos andava.
81 Crucl aoiic cn flagclar crsisic.

Virglio, quando cu nada crguniava,
Fcara lcn" nc diz na sonlra aliiva,
84 A qucn ranio dc dor faccs nao lava.

Dc Fci conscrva a najcsiadc viva!
Jasao. conquisiou or fora c nanIa
87 O vclocino cn Colcos fcra c csquiva.

A Lcnos foi, dcois quc Iorrcnda sanIa
Fcninil aos varcs coriara a vida,
90 NcnIun ouando aqucla furia csiranIa.

Ali, dc anor no cnlcvo cnlcvccida,
Hisfilc cnganou, quc ja iludira
93 Suas irnas, dc conaiao novida.

Cravida c so dciou-a. airoz ncniira
Mcrcccu-lIc dos iraios a anargura.
96 Vingada csia Mcdcia, a qucn irara.

Qucn crjurou cono clc, Ia cna dura.
Do val rinciro lasic o quc salcnos
99 E dc quanios aqui sofrcn ioriura".

Nuna csirciia vcrcda ja nos vcnos,
Quc co'a lorda scgunda sc cruzava,
102 Susicniando ouira onic, a quc icndcnos.
143

Turla dali ouvinos, quc cIorava
Dc ouira cava no cnccrro c quc, assorando,
105 Con suas rorias naos sc arrcclava.

Esiava-lIc as arcdcs incrusiando
A calaao quc solc c ali sc rcndc.
108 Fcrindo o olfaio c a visia Iorrorizando.

E ianio clo alisno a cava csicndc,
Quc so divisa quando csia no fundo
111 Qucn la do cino, crscruiando, aicndc.

Sulino-nos. cniao no fosso inundo
Vi gcnic cn ial cloaca ncrgulIada,
114 Quc a scniina figura scr do nundo.

Enquanio olIava ali iao consurcada
Cara noici, quc disiinguir nao udc,
117 Sc adrc ou lcigo fora a alna danada.

Dizci or quc iua visia nao sc nudc
Dc nin, a inundos ianios dcsaicnia!"
120 Criiou-nc. E cu. Sc a ncnic nao nc
iludc,

Tc vi scn calclcira iao nojcnia.
Alcssio Inicrninci dc Lucca Ias sido.
123 En ii or isso a visia c nais aicnia".

144
Fcrindo a facc, dissc-nc o dcscrido.
Aqui lisonjas vis nc sulncrgiran;
126 Lngua indcfcssa cn lajular Ici iido".

Logo dcois quc vozcs iais sc ouviran,
Mcu Cuia. OlIos dirigc un ouco avanic,
129 E as fcics nc dcclara sc aiingiran

Dc nulIcr dcsgrcnIada c ciulanic
Quc dc unIas asqucrosas sc laccra,
132 Mudando dc osiura a cada insianic.

Tas, a ncrciriz, quc rcsondcra
Ao nanorado scu, quando dizia.
Tc dcvo graiidao?" Muiia c sinccra!"

136 Mas vanos. icnos visio cn dcnasia".

50. Vcncdco Cuccuncnco, lolonIcs, quc induziu sua irna
CIisola a cnircgar-sc a Olizzo d'Esic, narqucs dc Fcrrara.
61. Dzc su cic., alavra do dialcio lolonIcs quc valc or sn
ou scu. 86. Jusuo, cIcfc dos argonauias, quc, auiliado or
Mcdcia, quc clc scduziu c dcois cnganou, conquisiou cn
Colquida o vclocino dc ouro. 92. Hscs, cnganada or
Jasao. 122. Acsso Intcnnc, aircio dc Lucca. 133.
Tus, ncrciriz, crsonagcn dc una ca dc Tcrcncio.
145

CANTO XIX

No tccco conutncnto, ondc os Poctus cIcgun, suo undos
os snonucos. Estuo ccs, dc cuIcu uu dcnto, nctdos cn
uos ctos no undo c nus cncostus do conutncnto. As
untus dos cs, quc cstuo ou dos Iuucos, suo qucnudus o
cIunus. Duntc quc suIc qucn cu un dunudo quc nus do quc
os outos ugtuuu os cs. E o uu Ncouu III du Cusu Osn, o
quu dz quc cstuuu u cscu dc sc cnddo o outos uus
snonucos. O Poctu, ndgnudo, onc nunu uccncntc nucctuu
contu u uuuczu c os cscunduos dos uus onunos. Vgo,
dcos, o cuu nouuncntc uu u ontc.

SIMO MACO, o nscros scquazcs
Por qucn dc Dcus os dons so ronciidos
3 A viriudc, cn raina coniunazcs,

Por ouro c raia csiao rosiiiudos!
Por vos iangc ora a iula sonorosa.
6 Jazcis na icrcia cava sulvcriidos.

ouira iunla cIcganos icncrosa,
Da rocIa nos sulindo qucla aric,
9 Quc, a runo ao ccniro, clcva-sc alicrosa.

Salcr surcno! Quc incfavcl aric
Mosiras no ccu, na icrra c infcrnal nundo!
12 OI! icu odcr quao jusio sc rcaric!
146

Por ioda a cava, aos lados c no fundo
Furos na cdra lvida sc alrian,
15 Dc igual largura c cada qual roiundo.

ScnclIar na grandcza arccian
Aos quc cn ncu S. Joao lclo c cslcndcnic
18 Para laiisno ninisirar scrvian.

Quclrci un, nao Ia nuiio, nas soncnic
Para infanic salvar, quc ali norria.
21 Fiquc a vcrdadc a iodos lcn aicnic.

Dc cada un orifcio cu sair via
Os cs, aic das crnas a grossura,
24 Dc un ccador. o rcsio sc sunia.

Siavan ardcndo as lanias na ioriura,
E ianio as junias rijo sc csiorcian,
27 Quc roncrian a risao nais dura.

Do calcanIar aos dcdos crcorrian
As cIanas, cono a sucrfcic inicira.
30 En coro dc olco ungido nordcrian.

Qucn adccc" dissc cu or ial nancira,
Quc nais quc os socios csiorccr-sc vcjo
33 En nais rulida flana c nais ligcira?

Sc ao fundo cu ic lcvar, or icu dcscjo,
147
Por dcclivc, quc jaz nais inclinado,
36 Dc ouvir-lIc o nonc c os crincs dou-ic cnscjo".


Acciio o quc ic raz, nuiio a ncu grado.
ScnIor do ncu qucrcr, cs qucn conIccc
39 Quanio Ici nisicr c a ncnic Ia rcscrvado".

Passando quaria lorda, ali sc dcscc
Para a csqucrda voliando, aic cIcgar-sc
42 La ondc ianio furo sc ofcrccc.

Dc nin nao quis o Mcsirc aligcirar-sc
Scnao quando daquclc, quc gcnia
45 Pclos cs, conscguiu aroinquar-sc.

Tu, cs assin voliada" cu lIc dizia
Cono csiaca laniada, o alna orcssa,
48 Fcsondcr-nc ossvcl ic scria?"

Eu siava a, qual nongc, quc confcssa
Assassino, quc cn cova ja fincado
51 O cIana, ois, cn ianio, a cna ccssa.

Ja icns" griiou. ja icns aqui cIcgado?
Ja, Donifacio, cono icns dcscido?
54 En anos nuiios icnIo a conia crrado.

Tao dcrcssa dcssc ouro ic Ias cncIido,
Pclo qual lcla csosa airaioando,
148
57 A icns or ianios crincs afligido?"

Eu fiquci cono qucn, nao cncirando
No scniido do quc ouiro rcsondcra,
60 Enlcado c corrido fica olIando.

Mas Virglio. Dcrcssa lIc asscvcra.
Eu nao sou, cu nao sou qucn iu cogiias"
63 Fcsondi cono o Vaic rcscrcvcra.

Ouvindo, as lanias csiorccu naldiias;
Dcois a susirar, con voz dc ranio
66 Por quc" dissc a falar assin nc
cciias?

Sc conIcccr qucn sou anclas ianio,
Quc assin laiasic ao valc icnclroso,
69 Dc Paa salc quc Ici vcsiido o nanio.

FilIo dc Ursa, dcvcras, colioso
En lolsa iudo us or ncus UrsinIos,
72 La ouro, aqui o cs'riio crininoso.

Sol a calca ninIa csiao vizinIos,
En sinonia os quc nc anicccdcran,
75 Solrcondo-sc un no ouiro csscs ncsquinIos.

Hci dc ao fundo dcsccr, cono dcsccran,
Logo cn cIcgando aquclc, quc cu cuidara
78 Scrcs iu, quando as vozcs nc roncran.
149

Mas, ardcndo-nc os cs sc nc dcara
Inicrvalo nais longo, assin voliado,
81 Do quc cn iorncnio igual sc lIc rcara.

Viras dc norcs culas ouiro inado,
Pasior scn lci, das arics do ocidcnic
84 Quc Ia dc scr solrc nos dcosiiado.

Jasao novo scra. condcsccndcnic
Tcvc o ouiro scu Fci, diz a Escriiura,
87 Da Frana csic o scnIor icra oicnic".

Nao sci sc ousado fui c sc foi dura
A rcsosia, quc dci ao condcnado.
90 Tcsouros cigira orvcniura

Nosso ScnIor dc Pcdro, ao scu cuidado
E zclo quando as cIavcs conciia?
93 Scguc-nc acnas lIc Ia rcconcndado.

DinIciro nao ionaran dc Maiia
Pcdro c os ouiros, or scr o rcfcrido
96 Ao lugar, quc o iraidor crdido Iavia.

Pcna, ois. ncrcccsic scr unido;
E guarda a quc ciorquisic, vil nocda
99 Quc ic fcz conira Carlos aircvido.

Nao fora a rcfcrcncia, quc nc vcda,
150
Das sanias cIavcs, quc cnunIasic ouirora,
102 No icno, cn quc frusic a vida lcda,

Voz nais scvcra cu lcvaniava agora
Conira a avidcz, quc o nundo assaz conirisia,
105 Quc os lons orinc, o vcio calia c adora.

A vos vos figurava o Evangclisia,
Quando a quc c solrc as aguas asscniada
108 Prosiiiuir-sc aos Fcis foi dclc visia.

Nasccra dc calcas scic ornada,
E o valor nos dcz cornos ossua,
111 Enquanio ao csoso scu viriudc agrada.

Dc ouro a vossa colia un Dcus fazia.
Por un dos quc os gcniios adoraran
114 Alrangc ccnio a vossa idolairia.

Consianiino! AI! quc nalcs dcrivaran,
Nao do laiisno icu, nas da riqucza
117 Quc dcsic a un Paa c a qucn ouiras sc
juniaran!"

Scniindo dcsias noias a ascrcza,
Elc ionado dc rcnorso ou dc ira,
120 Agiiava os dois cs con nor lravcza.

Virglio, crcio, con razcr nc ouvira.
Alaudir scu scnllanic rcvclava
151
123 Vcrdadcs quc cu, sinccro, rofcrira.

Juliloso nos lraos nc lcvava,
E, dcois quc acriara-nc ao scu ciio,
126 Por ondc dcsccndcra, sc iornava.

Scnrc cingido dcssc alrao csirciio,
Do arco ao cino iransoriou-nc o Cuia.
129 CaninIo quinia cava cra dirciio.

Ali suavcncnic nc dcscia
En rocIcdo iao ngrcnc c cninado,
Quc s calras nvio scr nc arccia,

133 Dc la foi-nc ouiro val dcscoriinado.

1. Snuo Mugo qucria conrar dos Aosiolos a viriudc dc
cIanar o Esriio Sanio. O ncrcado das coisas sagradas c, or
isso, cIanado sinonia. 17. Suo Jouo, ia na qual Danic foi
laiizado. 53. Honuco, Donifacio VIII, quc o danado (Nicolau
III} cnsa scja vindo ara sulsiiiu-lo. 83. Pusto scn c,
Clcncnic V, ligado a Filic, o Dclo, rci dc Frana c quc nudou a
scdc do aado ara AvinIao. 85. Jusuo, quc conrou o
suno saccrdocio dc Anioco, rci da Sria. 106. O Euungcstu,
S. Joao. 115-117. Constuntno, no icno dc Danic sc
acrcdiiava quc Consianiino, ao nudar-sc ara Dizancio, icria
doado ao aa Fona c o donnio icnoral.
152

CANTO XX

No quuto conutncnto suo undos os nostocs quc sc
dcdcuun u utc dunutu. Ecs tcn o osto c o cscoo
uotudos uu us costus, co quc suo oIgudos u cunnIu uo
cucso. Vgo nostu u Duntc uguns cntc os nus unosos,
cntc os quus u tcIunu Munto, du quu sc ognu Muntuu,
cdudc nutu dc Vgo.

NOVA cna convcn dizcr cn vcrsos
E dar naicria ao ncu vinicno canio,
3 Do caniico ondc uncn-sc os crvcrsos.

Eu cra ja disosio ianio, quanio
Fora rcciso ara vcr o fundo
6 Da cava, quc lanIava anargo ranio.

Dc alnas vi iurla, clo val roiundo,
Quc iaciiurna vinIa c lacrinosa
9 Ao asso usado cn rocisscs no nundo.

Mirci nais laio c cada dcsdiiosa
Noici quc fora o ncnio rciorcido
12 Do colo ao concar. cousa csaniosa!

Para o dorso cra o rosio scu volvido.
So rccuando caninIar odia;
153
15 Quc cn frcnic olIar csiava-lIc iolIido.

Talvcz or fora ja dc ar'lisia
Dc algucn o coro ao iodo sc iorccssc;
18 Nao vi. crc-lo difcil nc scria.

Quc ic scja, Lciior, a Dcus rouvcssc
Provciiosa a liao! Pcnsa, aiilado,
21 Quanio cn nin, vcndo, a conaiao
crcsccssc,

O arcccr Iunano iao nudado,
Quc o ranio, quc dos olIos dcrivava
24 DanIava o icrgo a cada condcnado.

Do rocIcdo cu a un angulo cIorava
Con iania dor, quc o Mcsirc dc rccnic
27 Inscnsaio cs ianlcn?" nc inicrrogava.

Aqui icdadc c noric cn ioda ncnic.
Quando Dcus condcnou, qucn nais nalvado
30 Do quc cssc, quc icrnura or naus scnic?

Ala a fronic, ala, aicnio ao condcnado,
Quc anic os Tclanos sc alisnou na icrra.
33 Criiavan-lIc. Cono andas arcssado,

Anfiarau? Cono assin fogcs da gucrra?
Elc ionlava cnianio, ao val dcsccndo,
36 Ondc Minos os rcrolos afcrra.
154

Pclo fuiuro cncirar qucrcndo,
Tcn o dorso adianic cn vcz do ciio,
39 E a rccuar caninIa, airas so vcndo.

Eis Tircsias, o quc nudara o asciio,
Fcnncas fornas c fcics ionara,
42 Scndo-lIc o quc cra varonil dcsfciio.

Ao sco scu iornou, quando cnconirara,
Inda una vcz, iravadas scrcs duas
45 E ouira vcz con lordao as scarara.

Volia-lIc Arons ao vcnirc as cosias nuas.
Dc Luni cn nonic, aos agros inincnics,
48 Ondc o Carrara crgucu noradas suas,

Tcvc cn gruia narnorca crnancnic
Esiancia, dondc conicnlar odia
51 As csirclas, as ondas livrcncnic.

Essa nulIcr" coniinuou ncu Cuia
Quc o scio oculia cn iraa fluiuanic
54 E dc vclos a clc icn sonlria,

Foi Manio, quc vagara inccria c crranic
Aic ousar na icrra, cn quc Ici nascido.
57 No quc ora digo irci un ouco avanic.

Vcndo o ai ja da vida dcscdido
155
E a cidadc dc Daco cn jugo irisic,
60 O nundo largo icno Ia crcorrido.

Junio ao Alcs na lcla Iialia cisic,
Alcn Tirol, ja crio da AlcnanIa,
63 Un lago, quc cIanar Dcnaco ouvisic.

Vcia dc fonics nil, quc a laga lanIa
Enirc Carda, Cannica c Acnino,
66 Dc aguas conduz ao lago coia nanIa.

IlIa Ia no ncio, cn quc o Pasior ircniino,
E con clc os dc Drcscia c dc Vcrona,
69 Possucn dc lcnzcr juro divino.

Ondc c nais laia do Dcnaco a zona,
A Dcrgano fazcndo c a Drcscia frcnic,
72 Pcsqucira, foric cn lasiics, sc cniona.

dali quc das aguas o cccdcnic,
Quc icr cn si nao odc o lago, lroia
75 En rio c colrc os rados largancnic.

Quando rosscguc, ouiro aclido adoia,
CIana-sc Mncio, crdc o nonc aniigo.
78 No Po junio a Covcrnol, Ia fin sua roia.

No vcrao saudc iraz crigo;
En vasio laino o alvco dilaiando,
81 Forna aul, das infccs anigo.
156

Manio, a virgcn sclvagc ali assando,
Tcrrcno viu dcsaliiado, inculio
84 Naquclc anianal, quc o csia ccrcando

Esquiva a Iunano iraio c csiranIo vulio,
Fcz ali dc suas arics oficina
87 E vivcu ic sofrcr da noric o insulio.

Povo, ao dianic, ara ali sc inclina,
En iorno csarso, c alrigo, o julga foric.
90 Dc aguas ccrcado con auis confina.

Ondc aqui o clcgcu colIcra a noric,
A cidadc crigiran, quc cIanaran
93 Maniua, do nonc scu scn iirar soric.

Os Ialiianics la nais avuliaran,
Quando ainda os ardis dc Pinanonic
96 Dc Casalodis a insania nao fraudaran.

Cicnic fica, ois. sc dc ouira fonic
A airia ninIa originar quiscrcn,
99 A ncniira vcrdadc nunca afronic".

As cousas, quc iuas vozcs nc rcfcrcn,
Tao ccrias sao" dissc cu quc nc arccc
102 Carvao ciinio o quc ouiros nc disscrcn.

Mais dizc, o Mcsirc. acaso nao ncrccc
157
Dos quc avanan ncnIun rcaro ou noia?
105 Na ncnic dc o salcr dcscjo crcscc".

Aquclc, a qucn do ncnio ao dorso lroia
Darla csqualida, un augur sc dizia,
108 Quando dc Ioncns a Crccia ial dcrroia

Tcvc, quc infanics so no lcro Iavia.
En ulidc con Calcas indicara
111 Tcno, cn quc a froia dcsfcrrar dcvia.

Eurilo cIanou-sc. assin narrara
Nun dos scus canios, a iragcdia ninIa,
114 Dcn salcs, ois iua ncnic a arrccadara.

Essc, quc, iao dclgado, sc avizinIa,
Migucl Escoiio foi, quc, ccriancnic,
117 Pcrcia cn fraudcs da nagia iinIa.

OlIa Cuido Donaii, cncara Asdcnic
Quc cuidar so dcvcra da sovcla.
120 Arrccndc-sc agora inuiilncnic.

Das irisics ora a iurla sc rcvcla,
Quc, dcsdcnIando a agulIa, a Iorrvcl aric
123 Dc cncanios infcrnais acIaran lcla.

Mas no liniic, quc Icnisfcrios aric,
Cain con scu fardo, o nar iocando,
126 La dc ScvilIa alcn do laluaric.
158

A lua, a facc lcna ja nosirando
(Tc lcnlras?} onicn visic na sonlria
Sclva, cn quc ic ajudou scu fulgor lrando".

130 Assin falando, a asso igual scguia.

34. Anuuu, quc norrcu no siio dc Tclas, c rcvcndo a sua
noric icniara csquivar-sc dc ionar aric ncssc siio. 40.
Tcsus, adivinIo iclano, quc foi iransfornado cn nulIcr c
dcois rciornou Ioncn. 46. Aons, adivinIo lcnlrado na
Farsalia" dc Lucano. 55. Munto, filIa dc Tircsias, quc a
iradiao diz icr fundado a cidadc naial dc Virglio, Maniua.
63. Hcnuco, Iojc lago dc Carda. 95-96. uundo undu cic.
Pinanonic dci Donacols ara aodcrar-sc dc Maniua induziu o
govcrnador Allcrio dc Casalodi a raiicar aios violcnios quc
rcvoliaran o ovo conira clc. 110. Cucus, adivinIo da
aniiguidadc. 112. Euo, ouiro cclclrc adivinIo. 116.
Mguc Escotto, cclclrc adivinIo do icno dc Frcdcrico II.
118. Gudo Honut, asirologo do condc Cuido dc Monicfcliro.
Asdcntc, saaiciro c adivinIo dc Parna.

159

CANTO XXI

No qunto conutncnto suo undos os tuuccos quc
ncgocuun os cugos Icos ou ouIuun uos scus unos. Ecs
cstuo ncguIudos cn cIc cucndo. Os dos Poctus
cscncun u totuu dc un tuucco uqucnsc o oIu dc un
dcnono. Vgo donnu os dcnonos quc qucun uuunu
contu ccs. Vgo c Duntc, cscotudos o un Iundo dc
dcnonos, tonun o cunnIo uo ongo do utco.

ASSIM, dc onic cn onic, discursando
Do quc ncsia concdia sc nao cura,
3 Dc ouiro arco acina nos sulinos, quando

Dcicno-nos or vcr a cava cscura,
Por ouvir dc ouiros ranios vao sonido;
6 Con asno olIci a Iorrida ncgrura.

No arscnal dc Vcncza, dcrrciido
Cono rcfcrvc o cz na csiaao fria
9 Para rcaro ao lcnIo conlalido,

Incaaz dc vogar. qual con ncsiria
Daicl novo consiroi; qual alcairoa
12 O quc icvc cn viagcns avaria;

Qual rcgos laic oa qual roa;
160
Qual rcnos faz, qual linIo iorcc ou aric;
15 Qual nczcna c aricnao acrfcioa.

Assin, or fogo nao, or divina aric
Dciunc cscsso, ao fundo rcfcrvia,
18 As lordas cnviscando cn ioda aric.

Mas no cz so na iona cu disiinguia
DorlulIao, quc a fcrvura lcvaniava,
21 Quc ora incIava, ora raido alaiia.

No fundo cnquanio os olIos cu fiiava,
Eclanando Virglio. Eia! Cuidado!
24 Para si dondc cu cra nc iirava.

Volici-nc cniao cono Ioncn, quc arcssado
or salcr o quc fugir convcnIa,
27 Dc suliio avor scndo aialIado,

OlIa scn quc or isso sc dcicnIa,
E logo airas dc nos cu vi corrcndo
30 Ncgro dcnnio solrc aqucla cnIa.

AI! quc asccio fcroz! AI! quanio Iorrcndo
Nos ncncios arccc c icncroso,
33 Vcloz nos cs c as asas csicndcndo!

No dorso agudo c cnornc un crininoso,
EscarrancIado, cn cso, carrcgava.
36 Dos cs rcndia o ncrvo ao dcsdiioso.
161

MalclrancIc!" ja crio clc lradava
Eis un dos ancics dc S. Ziia!
39 McrgulIai-o, ois iorna gcnic rava,

Quc ncssa icrra cn grandc sona Ialiia.
Vcnais iodos la sao ncnos Doniuro.
42 O no, or ouro, la sc nuda cn tu.

Ao cz o arroja, c clo cscolIo duro
Sc iorna. aos ladrao ianio arcssado
45 Nao vai nasiin, quc csiava anics scguro.

O naldiio afundou; surdiu curvado.
Sol a onic os dcnnios lIc griiaran.
48 Nao acIaras aqui Vulio Sagrado,

Ncn lanIos, quais no ScrcIio sc dcaran.
Sc nao qucrcs no cz siar incrgido.
51 A ic csciar as fisgas sc rcaran".

Con croqucs ccn nordcndo cssc dcscrido
Dailar" disscran dcvcs lcn colcrio;
54 Sc udcrcs furiar, furia cscondido".

Tal ordcn cn cozinIa o ncsirc cscrio
Aos ajudanics scus quc na caldcira
57 McrgulIcn naco iona dcscolcrio.

Por quc" falou-nc o Cuia algucn nao
162
qucira
Molcsiar-ic cn ic vcndo, lusca alrigo.
60 Nun rccanio o acIaras dcsia cdrcira.

Nao icnas quc nc ofcnda o lando inigo;
Muiio lcn sci cono o furor lIc afronic;
63 Ja vcnci dc ouira vcz igual crigo".

Aic o circno cniao assou da onic;
Mas, quando a scia lorda ja sulia,
66 Misicr lIc foi nosirar scrcna fronic.

Qual frcncnic naiilIa, quc sc cnvia
Ao olrc, quando ara cslaforido
69 E cdc alvio fonc quc o crucia.

Dc laio arrcncicu-lIc o lando infido,
Accso cn ira, os croqucs scus lrandindo.
72 Mas griiou-lIcs. NcnIun scja aircvido!

Os croqucs suscndi. aic nin vindo
Mc rcsic algun dc vos aicnao ioda.
75 Fcrc, sc ousais orcn anics nc ouvindo".

Clanaran iodos. Oua o Malacoda!"
Enquanio os nais ficavan no scu osio,
78 Quc qucrcs?" dissc algucn quc sai da
roda;

E o Mcsirc. s, Malacoda, a crcr disosio
163
Quc as ancaas vossas sucrassc
81 Para aqui vir, sc or cclcsic gosio

E surcno qucrcr nao caninIassc?
Dcia-nc ir; ois a lci divina ordcna.
84 Quc cu ncsia agra jornada ouircn guiassc".

Dc Malacoda o orgulIo ja scrcna;
Aos cs lIc cai o croquc; aos ais voliado
87 LIcs dissc. Esic nao odc sofrcr cna".

E o Mcsirc nc falou. Tu, quc alrigado
Esias cnirc os cncdos cauicloso,
90 Volvc a nin, do icnor dcscaiivado".

Corri ara Virglio rcssuroso.
Eis os dcnnios iodos invcsiiran.
93 Foio o conccrio, ois, cria ansioso.

Dc Carona os soldados, quc saran
A ariido assin vi quc csircnccian,
96 Quando cnvolios dc inigos sc scniiran.

Nos scvos gcsios scus sc nc rcndian
Os olIos, c a Virglio vinculado
99 Os lraos o ncu coro iodo Iavian.

Os croqucs inclinados. No cosiado
Fisgucno-lo" cnirc si dois rorroncran.
102 E os ouiros. OI! ois nao! scja csciado!"
164

Ao quc o Mcsirc falava dcsrouvcran
Palavra iais, c cniao lradou dcrcssa.
105 Sc qucdo, Scarniglionc!" Enudcccran.

Dcois assin nos dissc. Andar or cssa
FocIa nao odcrcis; jaz dcsirudo
108 Todo arco scio scn rcsiar-lIc ca.

Sc avanic qucrcis ir, scja scguido
Dcsia lorda o caninIo. nao disianic
111 Esia rocIcdo ao asso acrcclido.

Onicn, cinco Ioras nais do quc csic insianic
Mil c duzcnios con scsscnia c scis
114 Anos Iouvc. c cniao a rocIa Iianic.

Dos socios ncus na conanIia ircis;
Vao vcr sc algucn ao lanIo qucr furiar-sc.
117 Idc cn az. nolcsiados nao scrcis.

Calcalrina, AlicIino vao juniar-sc
Con Cagnazzo, a dccuria conandando
120 Darlariccia! E nao odcn scarar-sc

DrogIinaz, Lilicocco, dcsic lando!
Craffiacanc, o dcniudo Ciriaiio,
123 Farfarcl, Fulicanic vao narcIando!

Na ronda cada qual sc nosirc caio!
165
Scjan a salvo os dois cncaninIados
126 Da onic ao arco aic agora iniaio!"

Quc vcjo, o Mcsirc!" cu dissc
AconanIados!"
Sc salcs ir so, vanos roniancnic;
129 Dc guias iais discnsan-sc os cuidados.

Sc iu cs, cono sois, Mcsirc, rudcnic,
Nao vcs quc os dcnics scus csiao rangcndo,
132 Quc nos cncaran con furor crcsccnic?"

Nao icnas" dissc o Mcsirc, rcsondcndo
Fangcr os dcnics dcia-os a scu gosio.
135 conira os quc ardcn la no cz Iorrcndo".

scsira os dcz cniao fizcran rosio;
Nos dcnics cada qual nosira rinciro,
Por nofa a lngua ao calo ja disosio;

139 E clc irona fazia do irasciro.

38. Ancocs dc S. Ztu, surcnos nagisirados dc Lucca, cidadc
dc quc S. Ziia c roiciora. 41. Hontuo, Doniuro Daii,
nagisirado nais vcnal do quc os ouiros. 42. O no, o ouo
cic., or dinIciro o nuo sc iransforna cn sn. 112-114.
Ontcn, cic., o dcnnio falava cinco Ioras anics do ncio-dia dc
26 dc naro dc 1300. Ao ncio-dia icrian iranscorrido 1266
anos da noric dc Crisio.
166

CANTO XXII

Andundo os dos Poctus co utco u csqucdu, uccn nutos
tuuccos, quc, o uuu-sc, Ioun ucnu do cIc cucndo.
SoIcuccn os duIos c un dccs c uccudo. E cstc Cunoo, dc
Nuuuu, quc conscguc, dcos, uu-sc dus guus dos duIos, o
quc du notuo u unu Igu cntc os dcnonos.

MAFCHAF vi cavalciros clcja,
Travar luia, cnlcar-sc no conlaic
3 E aic cdir fuga quc os roicja;

En vossa icrra csquadras dar rclaic
Vi, Arciinos; vi as cavalgadas,
6 Torncios, jusias no navoriico cnlaic,

Dc iulas ao clangor, s ladaladas,
Con sinais dc casiclos, dc ianlorcs,
9 Con arics novas ou cnirc nos usadas.

Nao vi novcr ccs, ncn corrcdorcs,
Ncn laicis, quc rcgula a icrra ou csircla,
12 Dc igual clarin aos sons airoadorcs.

Con dcz dcnnios (quc conanIa lcla!}
Pariino-nos, orcn rczar con sanio,
15 Urrar con lolos discriao rcvcla.
167

MinIa aicnao no cz sc cngolfa, cnianio,
Por salcr quanio cnccrra a ncgra cava,
18 Ali qucn cna, qucn dcrrana ranio.

Cono o dclfin, quc da iorncnia lrava
O nauia avisa, o dorso rccurvando,
21 Prcssagio do nau icno, quc sc agrava.

Un lcniiivo cna, assin, luscando,
Mosirava o icrgo algun dos condcnados,
24 Qual rclanago, logo sc csquivando.

Cono lorda dc cIarcos cnlodados
A fronic dcia ra vcr da agua fora,
27 Pcrnas c coro icndo rcsguardados.

Assin no cz a gcnic ccadora.
Mas, Darlariccia roino ja scndo,
30 Na rcsina sc cscondc alrasadora.

Eu vi (c ainda agora csiou ircncndo!}
En cina rciardar-sc un dcsdiioso
33 Qual ra, quc fica, as nais dcsarcccndo.

Pcrio ali siava Crafiacanc iroso.
Fisgou-o na cnviscada calclcira,
36 E alou, qual lonira, ao ar o crininoso.

Salia os noncs da caicrva inicira;
168
Ouvindo-os, aicnici nos cscolIidos.
39 Disiingui-los odia dc carrcira.

Eia! dcrcssa os icus fcrrcs conridos
No cosiado lIc crava, o Fulicanic!"
42 Os dcnnios griiaran-lIc inccndidos.

Mcsirc" dissc inquirc insinuanic
Qucn scja aquclc nscro c ncsquinIo
45 Quc cn naos caiu da iurla ciulanic".

Movcu-sc o Mcsirc c, cava ja vizinIo,
Pcrguniou-lIc cn quc icrra clc nasccra.
48 En Navarra" iornou-lIc cu iivc o
ninIo.

Dc un fidalgo ao scrvio nc uscra
MinIa nac, quando o ai ncu dcvasiara
51 Fazcnda c a roria vida con nao fcra.

D'El-rci Tclaldo cu na rivana cnirara.
Vcndia os scus favorcs fraudulcnio;
54 Sofro a cna do nal, quc raiicara".

Eniao os dcnics lIc cravou crucnio,
Dc javardo quais rcsas, Ciriaiio.
57 Arnan-lIc a loca, scrvcn dc insiruncnio.

Nas naos dc inigo scu cara o raio.
Darlariccia, cnirc os lraos o csirciiando,
169
60 Alio!" lIc diz A nin calc scu iraio".

E o rosio ara o Mcsirc ncu voliando,
Falou. Pcrgunia, sc ainda nais dcscjas
63 Anics quc o icnIa laccrado o lando".

Algun dos ccadorcs, con qucn sicjas"
Virglo inicrrogou Laiino Ia sido?"
66 Tornou. Vou conicniar-ic no quc alncjas.

No cz dcici algucn or ial Iavido...
AI! nao icncra, csiando la colcrio,
69 Scr dc unIas c farcs ora fcrido".

dcnais!" Lilicocco diz, quc crio
Esiava; c un lrao ao irisic dilaccra,
72 Do croquc ao golc, aquclc algoz cscrio.

s crnas DragIignaz ianlcn quiscra
Do nscro invcsiir; o calo iroso
75 Accsos olIos volvc c os dois nodcra.

Ccssa un ouco o runor c cssuroso
Pcrgunia o Mcsirc qucla sonlra afliia,
78 Quc do golc olIa o cfciio doloroso.

Qucn foi cssa alna, cono iu rcsciia,
Quc, or vircs iona, Ias la dciado?"
81 Fcsondc o ccador. Foi Frci Coniia

170
Dc galura, nas fraudcs consunado
Quc do scu ano a inigos ouou dano,
84 E, iraidor, foi or clcs rcniado.

Por ouro os dciou ir, cono dc lano
Confcssa; c cn iudo o nais rovou icr foro
87 Nas ircias, scr nos dolos solcrano.

Migucl ZancIc, o Juiz dc Logodoro,
Con clc osicnia, cn raiicas frcqucnics
90 Dc crincs, cn SardcnIa, o scu icsouro.

Ai! vcdc cono cssc ouiro rangc os dcnics!
Iria or dianic; nas rcccio
93 Na clc a furia dos fcrrcs ungcnics".

Aicnia o calo dc olIos no ncncio
Con quc a fcrir sc arcsia Farfarcllo.
96 Vai da!" lIc griiou assaro fcio!"

Sc Toscanos, Lonlardos icns anclo
Dc vcr c ouvir" o irisic rosscguia
99 Traa darci, con quc saiisfazc-lo.

Suscndan MalclrancIc cssa orfia;
Nao icnan socios ncus dura vingana,
102 Quc cu, scniado, un so nao, nuiios faria

Dc la surdir, scgundo a nossa usana,
Ao sinal dc assovio, quc dc auscnic
171
105 Pcrigo ao vir iona da fiana".

Cagnazzo ala o focinIo, dc rccnic,
E, alanando a calca, diz Cuidado!
108 Asiucia c or lanar-sc ao cz fcrvcnic".

Elc, quc cn coia ardis iinIa guardado,
Tornou. Suiil asiucia, na vcrdadc,
111 Causar aos ncus iorncnio rcdolrado!"

Dos ouiros conira o aviso, or vaidadc,
AlicIino lIc dissc. Sc alalarcs,
114 Nao rovarci dc cs agilidadc,

Hci dc, voando, ic agarrar nos arcs.
Vanos do cino c rila rciircnos.
117 MaravilIa, sc a ianios cnganarcs!

Lciior, lograao nova conicnlcnos.
Ja iodos volvcn dc ouiro lado a visia.
120 Qucn nais avcsso assin rinciro vcnos.

O Navarro csiudara-o cono invisia;
E arrancando, dc suliio, ao lciunc
123 Sc arroja c a lilcrdadc cniao conquisia.

Da afronia scnicn iodos o azcdunc,
Inda nais qucn noiivo dcra ao fciio,
126 Criiando. Prcso csias!" salia do cunc,

172
Porcn do ncdo sc avaniaja o cfciio
Ao das asas. un laia ao fundo rcsio,
129 No ar susicn-sc o ouiro, alando o ciio.

Assin ncrgulIa o aio na agua lcsio,
Quando avisia o falcao. crdida a rcsa,
132 Sc iorna o caador cansado c ncsio.

Calcalrina, da raiva na lravcza,
Aos o socio voa, or icr lriga,
135 Sc a alna cono dcscja, vcncc cnrcsa.

Vcndo quc ao fundo o nalfciior sc alriga,
As garras volia conira o conanIciro.
138 Furor luia solrc o lago o insiiga.

As unIas o ouiro, gaviao ligciro,
LIc crava c, cnirclaando-sc csaniosos,
141 Tonlan anlos no cz, dc coro iniciro.

Scara o grao fcrvor os dois raivosos;
En vao, orcn, sulir-sc rcicndcran,
144 Quc as asas rcndcn lorlulIcs viosos.

Os ouiros vcndo o caso, sc docran.
Envia quairo o calo diligcnic;
147 E dc croqucs arnados acorrcran.

Dc un lado c dc ouiro cIcgan vclozncnic.
Tcndcn farcs aos socios cnviscados,
173
Cozidos ja naqucla crusia ardcnic,

151 E dcsia aric os dcianos aialIados.

48-54. En Nuuuu cic., Ciano dc Navarra, o qual scrviu na
coric do rci Tclaldo II dc Navarra. 81. Fc Gontu, vicario dc
Ugolino Visconii, or dinIciro dcu lilcrdadc aos ininigos do scu
scnIor. 88. Mguc Zunguc, vicario do rci Enzo cn Logodoro.
174

CANTO XXIII

Posscgucn os dos Poctus o scu cunnIo, dcscutundo-sc dos
duIos. Vcndo-os, ocn, uotu nouuncntc, Vgo uIuu-sc
con Duntc c dcxun-sc csuuu co dccuc do ccco.
Encontun os Ictus ucstdos dc csudus cuus dc cIunIo
douudo. Fuun con dos udcs, Cutuuno c Lodcgo,
IoonIcscs. Un dos udcs, nqudo o Vgo, ndcu-Ic o
nodo dc suI uo sctno conutncnto.

EM silcncio, a conanIa na dciada,
Scguanos, aos un do ouiro andando,
3 Cono fradcs ncnorcs cn jornada.

Mcu cnsancnio ria sc voliando,
A falula dc Esoo rclcnlrava,
6 En quc ao raio arna a ra lao ncfando.

Sc aquclcs casos dois cu confroniava,
Cono ssu c no, iguais nc arccian,
9 Quando o rincio c fin scus rccordava.

E, cono os cnsancnios sc associan,
Ouiros logo daquclc nc lroiaran,
12 Quc cn dolrado icnor a alna cnvolvian.

Pcnsava. csscs dcnnios quc assaran,
175
Por causa nossa, ial vcrgonIa c dano,
15 Do faio ccriancnic sc cnojaran.

Sc a naldadc agravar rancor insano,
Elcs no cncalo nos virao fcrozcs,
18 Qual cao, quc a lclrc aloca cnfin no lano.

Aguardando os Iorrficos algozcs,
Arrcian-sc as carncs c o calclo.
21 Mcsirc ncu, as garras icno airozcs!"

Eclano. AcIc dcrcssa o icu dcsvclo
Para nos conira o lando anaro c alrigo.
24 Aos os assos nossos cuido vc-lo".

Sc csclIo cu fora, a inagcn iua, anigo,
Tanio nao rcflciira clarancnic,
27 Quanio s idcias na iua alna sigo.

Agora iguais nc csiao surgindo ncnic,
Concordcs ianio nas fcics, cn iudo,
30 Quc un arcccr cnirc anlos Ia soncnic.

dcsira inclina a cncosia, ou cu nc iludo.
Por la laiando nais vizinIa cava,
33 Tcrcnos conira assalios scus cscudo".

Nao acalava, quando a iurla rava
Assona. dc asas andas sc cnviando
36 Conira nos, nao nui longc a divisava.
176

Dc suliio nos lraos nc ionando,
Qual nac, quc ao dcscriar sc vc ccrcada
39 Dc furiosas flanas, c, acriando

Ao scio o filIo, fogc acclcrada,
E ao udor vcus csquccc angusiiosa,
42 So or salvar aqucla rcnda anada.

La do cino da rila alia c fragosa
Fcsvala o Mcsirc cla cnIa dura,
45 MuralIa dc ouira cava icnclrosa.

gua nao corrc nais vcloz da aliura
Por canal a inulsar dc cngcnIo a roda,
48 Quando, vizinIa aos culos, sc arcssura,

Do quc a dcsccr o Cuia ncu sc aoda,
Cono a filIo csirciiando-nc ao scu ciio,
51 Nao cono a conanIciro a qucn sc cngoda.

Da cava, acnas aiingira o lciio,
Quando ao cino os dcnnios sc nosiraran.
54 Mas dc iras suas nalogrou-sc o cfciio.

Por lci da Providcncia icrninaran
Funcs, quc ccrccn na cavcrna quinia,
57 Toda vcz quc o rccinio scu dciaran.

Ccnic, quc dc lrilIanic cor sc inia
177
Vcnos, quc a iardo asso cn iorno andava;
60 CIorava c cn foras arccia ciinia.

Caa c cauz irazia, quc oculiava
Scus olIos, dcssa forna dc vcsiidos
63 Dc Colnia cnirc os nongcs nais sc usava.

Dc ouro or fora, dcniro guarnccidos
Dc cIunlo. conarando a cso ianio,
66 Dc alIa os dc Frcd'rico cran iccidos.

Por ioda a cicrnidadc, o duro duro nanio!
Con iais alnas, scsira, caninIanos,
69 Aicnios cscuiando o irisic ranio.

Tanio as orinc o cso, quc as assanos
No lcnio caninIar; c a cada insianic
72 Dc nova conanIia ao lado csianos.

Mosira-nc cu dissc ao Cuia, sulicanic
Algun or nonc ou fciios afanado;
75 Dusca, scn ic dcicr, Mcsirc rcsianic!"

Tcndo vozcs ioscanas cscuiado,
Un airas nos griiou. Ccssai da rcssa,
78 Con quc idcs a corrcr clo ar ccrrado!

Cousa ialvcz dirci, quc ic inicrcssa".
Volia-sc o Mcsirc c diz-nc. Agora cscra;
81 Para o asso igualar-lIcs nao ic arcssa".
178

Ccssando, vcjo un ar quc sc acclcra;
Scus gcsios dizcn quc accrcar-sc asiran,
84 Malgrado a csirada c o cso, quc os oncra.

Aquclcs dois, ja roinos, rcniran
Con vcsgos olIos, scn falar, ncu rosio;
87 Dcois cnirc clcs vozcs iais sc ouviran.

O quc rcsira ainda cn vida c o osio?
Sc norios anlos sao, or quc noiivo
90 Da lunlca caa cvadcn-sc ao dcsgosio?"

E disscran. Toscano, quc, inda vivo,
Vcns dc Iiocriias vcr o grcnio irisic,
93 Dizcr qucn scjas, nao rccusa csquivo".

Nasci na gra cidadc, qual assisic
Con suas lclas nargcns o Arno ancno,
96 E o coro, cn quc Ici crcscido, la crsisic.

Qucn sois quc da afliao ianio vcncno
Na facc anargo ranio dcnuncia?
99 Qual cnar icndcs dc cslcndor iao lcno?"

Tanio cIunlo sc cncolrc" un nc dizia
Dcsias caas sol o ouro, quc oscilanos,
102 Qual lalana, quc ao cso Icsiiaria.

Dc DolonIa c Codcnic, nos cIananos
179
Un Lodcrigo c o ouiro Caialano.
105 Junios anlos Florcna govcrnanos,

Por quc ficassc a az livrc dc dano.
En vcz dc un rcgcdor; do quc Icnos sido
108 O Cardingo da rova c dcscngano".

irnaos" conccci o nal nascido..."
AialIci-nc. jazcndo un condcnado
111 Con uas ircs cn cruz via csicndido.

En vcndo-nc csiorccu-sc angusiiado.
Alios susiros arrancou do ciio.
114 Caialano accrcou-sc arcssurado.

Esic" dissc quc gcnc cn duro lciio,
Quc a un Ioncn dcsscn noric, aconsclIara
117 Aos Fariscus, do ovo or rovciio.

Airavcs do caninIo c nu, rcara.
Dc qucn assa, dcsia aric, clc conIccc
120 O cso, quando or calca-lo ara.

Igual naririo o sogro scu adccc,
Assin cono cada un dcssc concilio,
123 Scncnic ra os Judcus dc Iorrcnda ncssc".

MaravilIar-sc cniao nosirou Virglio,
Posio cn cruz o rcsciio conicnlando
126 Con ianio orolrio la no cicrno clio,
180

Voliou-sc a Caialano assin falando.
Dizci, sc assin vos araz c c crniiido,
129 Sc dirciia Ia vcrcda, ondc, assando,

Dcsic rccinio vano-nos icnido,
Scn quc os anjos crvcrsos olrigucnos
132 CaninIo a nos nosirar nao conIccido".

Tornou. Mais crio do quc julgas icnos
FocIcdo, quc, do nuro sc csicndcndo,
135 Da onic a cada val, cn quc gcncnos.

Esic nao colrc, ouirora sc roncndo;
Mas sulir odcrcis cla runa,
138 Quc do dcclivc ao fundo sc csia vcndo".

Ouvindo, o Cuia un ouco a fronic inclina
E diz. Dcn nas clicacs nos dava
141 Qucn ianio os ccadorcs anofina".

Logo o fradc. En DolonIa nc consiava
Quc o dcnnio, cnirc os vcios con quc sicnia,
144 Dc scr ai da ncniira sc ufanava".

A asso largo o Mcsirc ja sc auscnia;
Ira rcssunlra o rosio carrcgado.
Dcia a iurla, quc cn caas sc aiorncnia,

148 As cgadas scguindo-lIc arcssado.
181

8. Mo" c issa" advcrlios quc, anlos, significan. agora. 66.
Dc Fcdcco cic., cn conaraao, as caas quc Frcdcrico II
nandara colocar nos rcsos cran lcvssinas. 104. Lodcgo c
Cutuuno, fradcs quc foran cIanados a govcrnar Florcna,
dcois da dcrroia dc Manfrcdo (1266} c quc sc arovciiaran da
sua osiao, causando un noiin no qual foi inccndiada a casa
dos Ulcrii, crio do Cardingo. 115. Estc cic., Caifas, o suno
saccrdoic dc Isracl, quc aconsclIou a noric dc Jcsus. 121. O
sogo scu cic., AnaI, sogro dc Caifas.
182

CANTO XXIV

EncunnIun-sc os Poctus co ocIcdo c cIcgun uo sctno
conutncnto no quu cstuo os udocs, os quus, cudos o
sccntcs Ioucs, nunun-sc c, dcos, cssugcn dus
cnzus. Entc ccs Duntc cconIccc Vunn Fucc, o quu o
dcsuogu o dcscto dc sc coIdo cn tu ucgonIu c nscu,
cdz-Ic u dcotu dos Huncos.

NAQUELA aric do ano inciicnic,
En quc as conas do sol sc forialcccn
3 No Aquario, c a noiic iguala o dia auscnic,

Quando as gcadas naiinais arcccn
Da alva irna figurar a inagcn ura,
6 Mas iais fcics cn lrcvc sc csvacccn.

Canino, quc a indigcncia ja ioriura,
Erguc-sc, c vcndo o rado cnlranquccido.
9 No coraao calar scnic a anargura.

Torna ao iugurio c carc-sc alaiido,
Cono qucn ioda a cs'rana ja crdcra;
12 Mas vcndo cn lrcvc o cano csiar dcsido

Do irisic nanio, o alcnio rccucra.
Fcvigorado cniao, corrc ao cajado
183
15 E as ovclIas ao ascigo acclcra.

Dc icnor nc scnii, dcssa aric, cnirado
Do ncsirc ncrcncorco anic o scnllanic;
18 Mas logo ao nal foi lalsano alicado.

runa cIcganos. ncssc insianic
Virglio volvc quclc docc gcsio,
21 Quc cu da colina ao c vira ofcganic.

Fcflcic un ouco, o csiado nanifcsio
Da rocIa caninando. cis-nc, csicndcndo
24 Os lraos, rcsoluio crgucu-nc rcsio.

Cono aquclc quc una olra cnirc naos icndo.
Logo nouira iarcfa c o inicnio,
27 Nun rocIcdo Virglio nc susicndo,

Ja dc ouiro acina nc avisava aicnio.
Mais alio agora solc" nc dizia
30 Vc sc a rocIa csia firnc! Tona icnio!"

Dc caa ali ningucn iransiiaria;
Pois nos, lcvcs c cu scnrc iransoriado,
33 Sulanos a cusio a cncdia.

Sc nais alio o dcclivc do ouiro lado
Nao fora do quc cssc ouiro, cn quc ora csianos,
36 Dclc nao sci ficara cu la rosirado.

184
Quc Malclolgc inclina-sc noianos
loca cnornc do rofundo oo;
39 As cncosias, sao iais cr'incnianos

Quc una c laia, ouira ccclsa cn cada fosso.
Vinos, cnfin, do ioo roca circna,
42 Dcssa runa ao uliino dcsiroo.

La cIcgado, afa ianio o ciio rcna,
Quc avanic un asso dar cu nais nao udc;
45 Scnici-nc cniao na inaniao surcna.

Eia! ioda a fraqucza cn ii sc nudc!
En ocio" dissc o Mcsirc ou solrc a luna
48 Prcnios ningucn conquisia da viriudc.

Aquclc quc a cisicncia assin consuna,
Tal vcsigio dc si dcia na icrra,
51 Cono o funo no ar c na agua a csuna.

Erguc-ic, ois! Toror dc ii dcsicrra!
Fccolra o csforo quc os crigos vcncc!
54 Incrc alna no coro cn quc sc cnccrra!

Quc vais sulir nuiio alio a ncnic cnsc;
Dcssc alisno nao lasia Iavcr sado.
57 Scra icu rol, sc a ninIa voz convcncc".

Alo-nc cniao, nosirando-nc inclido
Dc alcnio, quc nao iinIa; c ao Mcsirc digo.
185
60 Avanic! Foric ja nc sinio c ardido!"

Pcla rocIa ascrssina rossigo
Mais csirciia, inda ncnos accssvcl
63 Quc a ouira. os assos dc Virglio sigo.

Por rovar-nc s fadigas inscnsvcl
Falando andava. Eis ouo dc ouira cava
66 Fcssoar voz lcn ouco crccivcl.

O quc dissc nao sci, osio nc acIava
Da onic solrc a aric culninanic;
69 Mais arccia iroso qucn falava.

Curvci-nc ara vcr no fosso Iianic,
Mas alcanar nao udc o fundo cscuro.
72 Ao Mcsirc dissc cniao. Sc araz-ic, avanic

Passando, dcsccrcnos dcsic nuro;
Daqui ouo una voz, nas nao a cnicndo;
75 Fiio os olIos, nas nada nc afiguro".

Fcsondo aos icus dcscjos, accdcndo;
Quc o cdido discrcio assin dcclaro
78 Sc cunrc, nao falando, nas fazcndo".

Fonos da onic aric, dondc c claro
Quc sc vai icr rilanccira oiiava.
81 Ficou aicnic a cava ao ncu rcaro.

186
Dc scrcs ial cardunc sc cnroscava,
Horrficas na infinda varicdadc,
84 Quc ao sanguc, inda ao lcnlrar, icrror nc
irava.

Nao icnIa a Llia dc criar vaidadc,
Dc qucrsos, farcs, ccncris no scu scio
87 E anfislcnas, iananIa quaniidadc.

Ncn do nar Foo cn lagas, ncn no ncio
Da Eiioia, irocl iao avoroso
90 Dc flagclos janais a lunc vcio.

Por cnirc o cnanc airocc c icncroso
Alnas corrian nuas c iransidas,
93 Hclioiroia nao scrando ou ouso.

Airas as naos or scrcs sao iolIidas,
Quc, iransassando os rins, cauda c calca,
96 LIcs iinIan or dianic cn laos unidas.

Eis una dc rccnic sc arrcncssa
Ao rcsciio, quc crio nos dcnora.
99 Mordc-lIc o colo aondc a csadua ccssa.

Un O iraar ou I nais cusia agora
Do quc scr o ncsquinIo inccndiado.
102 En cinzas cai o ccador, quc cIora.

Siando cn icrra dcsia aric dcrrilado,
187
Juniando-sc a cinza c logo rcfornou-sc,
105 Cono dc anics, o irisic condcnado.

Dos salios na cscriiura ja narrou-sc
Quc a Fcni norrc c logo aos rcnascc,
108 Quando aos anos quinIcnios accrcou-sc.

Viva, ja nunca cn cilo cla sc ascc,
En lagrinas, orcn, dc inccnso c anono;
111 Dc nardo c nirra cn ninIo circno araz-sc.

Cono aquclc quc cai scn salcr cono,
Do dcnnio ao odcr, quc icrra o iira,
114 Ou dc ouira oilaao scniindo o assono;

Lcvaniando-sc, cn iorno a si rcnira,
Da angusiia inda aiurdido, quc o nordcra,
117 E, cn scu soolro, avido susira.

Assin arccc o ccador, quc ardcra.
Conira os ccados na final vingana,
120 Jusiia dc Dcus, quanio cs scvcra!

Qucn fora inquirc o Mcsirc, c dclc alcana
Esias vozcs. Ha ouco, da Toscana
123 CIovi no alisno, ondc ningucn dcscansa.

Vida lruial vivi, nao vida Iunana.
CIanci-nc Vanni Fucci, Ilrida lcsia;
126 Pisioia, ncu covil, dc nin sc ufana".
188

Ao Mcsirc cu dissc. Fcfcrir-nos rcsia
O crinc, quc dcu causa noric sua.
129 Sci quc cn sanguc lanIara a nao funcsia".

O ccador, quc nc ouvc, nao sc anua.
Volia-nc rcsio a cara, cn quc a irisicza
132 Con sinais dc vcrgonIa sc insinua

E diz. Sinio da dor nais a ascrcza,
Porquc cn niscria iania nc vcs osio,
135 Do quc quando da noric Ici sido a rcsa.

Ao quc cigcs rcsondo con dcsgosio.
Por icr roulado alfaias c ornancnio
138 Da igrcja, aqui csiou, scndo ncu gosio

Quc clo crinc Iouvcssc ouiro iorncnio.
Sc dcsic aniro sarcs algun dia,
141 Por quc nao scjas do ncu nal conicnio,

Ouvc lcn o quc a voz ninIa anuncia.
Dc si Pisioia os Ncgros culsando,
144 Povo, nodos, Florcna cniao canlia.

Vaor dc Val dc Magra Maric alando,
O iraz cn iorvas nuvcns cnvolvido;
147 E, cnquanio a icncsiadc csia raivando,

No cano dc Piccn scra fcrido
189
Conlaic; a ncvoa logo sc csvaccc;
Dos Drancos cada qual scra laiido.

151 Salc-o, ois. ccrio, a nova ic cnirisiccc".

125. Vunn Fucc, rilaldo quc roulou o icsouro dc S. Jacoo cn
Pisioa. 143-150. Dc s Pstu cic., Vanni Fucci salcndo quc
Danic cra do ariido dos Drancos, lIc rcdiz quc os Drancos
scrao cilados dc Florcna c, dcois, dcrroiados cn
Canoiano.
NE. Foo na fonic digiializada. No original iialiano, Mar
Fosso |cIc sora al Mar Fosso| (Mar VcrnclIo} Traduzido or
Foo ara cfciio dc ncirica?
190

CANTO XXV

Vunn Fucc dcos dus ncgus cdocs dcsuu u Dcus, co
quc o ccntuuo Cuco, todo coIcto dc sccntcs, Ic coc utus.
Duntc cconIccc cntc os dunudos uguns ocntnos quc, cn
Focnu, dcscncnIuun unocs notuntcs, uouctundo-sc
dos dnIcos Icos c dcsccuc suus tunsonuocs dc
Ioncns cn sccntcs c ucc-ucsu.

ASSIM dizia o roulador c, alando
Anlas as naos, quc figuravan figas.
3 Tona, o Dcus" cclanou o quc cu ic nando".

Scrcs nc foran dcsdc cniao anigas.
Porquc logo una ao colo sc cnroscava,
6 Cono a dizcr. Nao qucro quc rossigas!"

TolIcndo-lIc ouira os lraos, sc cnlaava
Dianic solrc o ciio, c o novincnio
9 Con rclaiido vnculo aialIava.

AI! Pisioia! aI! Pisioia! o inccndincnio
Tcu dccrcio, ciinguido nonc inuro,
12 Pois das da ciirc iua ao vcio auncnio!

Tao solcrlo nao vi no alisno cscuro,
Conira Dcus ouiro cs'riio; ncn o ousado,
191
15 Quc dc Tclas caiu norio do nuro.

Scn nais dizcr fugira o condcnado.
Eis ralido ccniauro vi corrcndo
18 A griiar. ondc csia o cclcrado?"

Ncn icn Marcna dc rcicis Iorrcndo
Dando igual ao quc o dorso carrcgava
21 Tc ondc a Iunana forna csia-sc vcndo.

Na csadua, alaio da ccrviz ousava,
As asas csicndcndo, airocc drago,
24 Quc fogo a quanio cnconira arrcvcssava.

Caco" o Mcsirc diz quc a inanc csirago
Afciio do Avcniino sc arazia,
27 Sol as cnIas, dc sanguc cn fazcr lago.

Dos scus irnaos nao scguc a conanIia,
Por Iavcr dcrcdado, fraudulcnio,
30 Arncniio, quc roino ascia.

Tivcran fin scus crincs. golcs ccnio
Solrc clc dcsfccIou dc Alcidc a clava.
33 Aos dcz crdcra ja a vida o alcnio".

Foi-sc o ccniauro cnquanio assin falava.
Alaio cis ircs csriios cIcgando,
36 Nos quais ncnIun dc nos inda aicniava,

192
Qucn sois?" roncran suliio lradando.
A Narraao cniao suscndc o Cuia;
39 E so dclcs curanos, cscuiando.

NcnIun dcssa conanIa cu conIccia;
Mas cniao, cono s vczcs aconiccc,
42 Un, cIanando or ouiro, assin dizia.

Ondc c Cianfa, quc assin dcsaarccc?"
Dcdo nos lalios fiz ncssc noncnio
45 A Virglio sinal, or quc aicndcssc.

En crcr o quc cu coniar sc forcs lcnio,
Nao Ia dc scr, lciior, ara csiranIado;
48 Quasc o quc cu vi dcscrc ncu cnsancnio.

Quando cu dos ircs a visia cra cngolfado,
Solrc scis cs sc via una scrcnic
51 Conira un dclcs c o icn iodo cnlaado.

Alraan-lIc os do ncio rijancnic
O vcnirc; aos lraos aos dc cina rcndcn,
54 Anlas as faccs nordc-lIc furcnic.

Os dc laio nas coas ja sc csicndcn,
Inicrondo-sc a cauda, quc, sulindo
57 Por dciras, volias da quc os rins lIc rcndcn.

Hcra, dc arvorcs os ranos rccingindo.
Nao os cnlcia ianio, cono a fcra
193
60 AlIcios ncnlros ao scu coro unindo.

Fundiran-sc dcois, dc qucnic ccra
Con fciios; iravando as suas corcs,
63 Un ncn ouiro arccc o quc anics cra.

Cono cn acl, do fogo anic os ardorcs
Proccdc cscura cor; inda nao scndo
66 Ncgro, vao fcncccndo os scus allorcs.

Os dois, a naravilIa crcclcndo,
Criiavan-lIc. Ai! Agncl, quanio Ias nudado!
69 Un ja nao cs nas dois scr nao odcndo!"

Nuna calca as duas sc Iao iornado;
Confundidos csiavan dois scnllanics
72 Nun rosio, cn quc sc Iavian nisiurado.

Sao dois os lraos, quc cran quairo dc anics,
Foran coas c crnas, vcnirc c ciio
75 Mcnlros, quc nunca Iao iido scnclIanics.

Pcrdcu-sc assin iodo o rinciro asciio;
Scrcs dois c ncnIun ncssa figura
78 Sc via; c o noniro foi-sc a asso csirciio.

Quando o fcrvor canicular sc aura,
Cruza o lagario, cono o raio, a csirada,
81 E una nouia dciando, ouira rocura.

194
Tal ncnor scrc, lvida, inflanada.
Ncgrcjando, qual lago dc incnia,
84 Aos ouiros dois sc arroja acclcrada.

E na aric, or ondc sc alincnia
Princiro a vida nossa, un dos dois fcrc
87 E anic clc ionla cn qucda violcnia.

OlIa o fcrido, nas ncn voz rofcrc;
E solrc os cs inovcl loccjava,
90 Cono qucn sono rcnda ou fclrc oncrc.

Fiiava olIos na scrc, c csia o cncarava;
A cIaga dc un cu via, do ouiro a loca
93 Funcgar; c o scu funo sc cnconirava.

Enudca Lucano, quando ioca
En Salclo infcliz nais cn Nascdio.
96 Escuic. nor oricnio ora sc cvoca.

Dc Cadno c Arciusa calc Ovdio.
Sc fonic a csia, qucla fcz scrcnic,
99 Nao o invcjo. aqui Ia ior ccdio,

Nao convcricu dois scrcs frcnic a frcnic,
Tanio quc crnuiassc fornas duas
102 Sua roria naicria dc rccnic.

Dcsia soric concn-sc as arics suas.
A cauda scrc fcndc-sc cn forquilIa,
195
105 Ccrra o fcrido cn una as lanias nuas.

Tal risao coas, crnas cnvcncilIa
Quc cn lrcvc ncn vcsigio Ia dc juniura,
108 Sinal, ou nuna ou nouira, dc ariilIa.

Fcndida a cauda assunc cssa figura
Quc crdc o Ioncn; nuna c iao nacia
111 A clc, quanio nouiro fcz-sc dura.

Enirar os lraos nas ailas via;
Tanio csicndia os curios cs a fcra,
114 Quanio o ouiro os scus lraos cncolIia.

Os cs o drago circnos rciorccra,
Na aric, quc sc cscondc, sc nudando,
117 Quc cn duas no ncsquinIo sc fcndcra.

Enquanio o funo os dois ia vclando
Dc nova cor c a scrc o clo cnrcsia,
120 Quc cn iodo crdc o ccador ncfando,

Erguc-sc un, cai o ouiro c no cIao rcsia,
Os nios olIos scn iorccr, quc viran
123 Dos gcsios scus a convcrsao funcsia.

Ao quc cra cn c s fronics lIc suliran
Do rosio as solras. cada facc afciia
126 Una orclIa, dc duas, quc saran.

196
Quanio dc nais ficara cniao sc ajciia,
O nariz confornando-lIc na cara
129 E dc lalios lIc ornando a loca csirciia,

A lcia o quc jazia dilaiara;
Qual caranujo, quc as anicnas ccrra,
132 calca as orclIas rciirara.

A lngua unida c no falar nao crra
Pariiu-sc, cnquanio a do ouiro, forquilIada,
135 Uniu-sc; o funo dcsdc cniao sc cnccrra.

Essa alna, quc cn rciil cra nudada,
Pclo valc arrcncic sililando,
138 Falando, a ouira cscarra c a scguc irada.

Dcois, scu novo dorso lIc voliando,
Dissc icrccira sonlra. Corra o Duoso,
141 Cono cu, or csia scnda rasicjando".

Assin vi no aniro sciino csanioso
Muiuas iransfornacs. iania csiranIcza
144 Dcsculc o canio rudc c dcscuidoso.

Posio cnanar dos olIos a clarcza
E cnirar o assonlro no anino cu scniissc,
147 Nao fugiran con iania suiilcza,

Ncn iao rcsics quc cu lcn nao disccrnissc
Puccio Sciancaio, quc dos ircs soncnic
197
Fora o quc iransnudado sc nao vissc,

151 Dcu-ic o ouiro, Cavili, dor ungcnic.

14. Ncn o ousudo cic., Caancu, V. Inf. XIV. 25. Cuco,
ladrao, ao roular o rclanIo dc Hcrculcs, ara dcsisiar, uou
as ovclIas cla cauda. 43. Cunu dc Donut, ladrao
florcniino quc vcrcnos iransfornado cn scrcnic. 68. Agnc,
Agncllo DruncllcscIi, ladrao florcniino. 95. SuIco c Nuscdo,
crsonagcns dos Farsalias" dc Lucano quc, nordidos or
colras, nudan dc asccio. 97. Cudno c Actusu,
crsonagcns das Mcianorfoscs" dc Ovdio quc sc iransfornan
o rinciro cn scrcnic c o scgundo nuna fonic. 149. Pucco
Scuncuto, ladrao florcniino.
198

CANTO XXVI

CIcgundo os Poctus uo otuuo conutncnto, dstngucn
nntus cIunus, dcnto dus quus suo undos os nuus
conscIcos. Nunu cIunu Iutdu cstuo Doncdcs c Usscs.
Estc tno, u cddo dc Duntc, nuu u suu tnu nuucguuo,
nu quu cdcu u udu con os scus conunIcos.

FOLCA, o Florcna! A fana icns iao grandc,
Quc asas laics or icrra c nar, vaidosa!
3 Aic no infcrno o nonc icu sc candc!

Enirc os ladrcs, o cousa vcrgonIosa!
Princiais cinco acIci, quc cn ii nasccran.
6 Scras or Ionra ial, vangloriosa?

Sc os vcros sonIos or nanIa sc gcran,
En lrcvc Ias dc scniir o quc os dc Praio,
9 Quanio nais ouiros, or icu dano cscran.

Prcsio quc vcnIa, scra iardc o faio;
Sc o nal icn dc fcrir, fira arcssado.
12 Mais vclIo nc Ia dc scr nais gravc c ingraio.

Pariinos. do rocIcdo alcaniilado
Os dcgraus, cn quc Iavanos dcscido,
15 Solc o Mcsirc c or clc cu fui lcvado.
199

En nosso crno caninIo c dcsalrido
Prosscguinos or cnirc agras fraguras,
18 Pclas naos scndo o c favorccido.

Inda nalna caccrlan-sc anarguras,
Do quc Ici visio lcnlranas avivando;
21 E, quanio osso, o coraao nas uras

Vcrcdas da viriudc vou guiando,
Por quc o lcn, or lon asiro ou Dcus doado,
24 Eu rorio nao convcria cn nal ncfando.

O rusiico, no ouiciro rcclinado,
Na csiaao, cn quc o sol o nundo aclara,
27 Mais lIc nosirando o scu scnllanic anado,

Ja quando a nosca o succssor dcara,
Pririlanos nao vc iao nuncrosos
30 No valc, ondc vindina, ou ccifa ou ara,

Quando, no fosso oiiavo, os icncrosos
Fogos, quc avisio, dos quc, ao cino alado,
33 Fiio no fundo os olIos curiosos.

Cono aquclc quc dc ursos foi vingado,
Quando voou dc Elia o carro ardcnic,
36 Ao ccu or friscs gncos iransoriado,

Scguiu c'a visia o lunc, quc soncnic
200
Dos arcs na cicnsao aarccia,
39 Qual nuvcns sc clcvando vclozncnic;

Assin naquclc alisno sc agiiando
As flanas via; cn cada qual csiava
42 Una alna, cn scus fulgorcs sc oculiando.

Para vcr, la da onic, nc inclinava.
Sc anarado da rocIa cu nao siivcssc,
45 Tonlara ao fundo dcssa Iianic cava.

O Mcsirc, ao vcr quc a ncnic sc cnlcvccc,
En cada fogo" diz-nc un condcnado,
48 Cono cn Ialiio, cnvolio, ardc c adccc".

Sou, ic ouvindo" iornci ccriificado
Do quc cra, Ia ouco, cn nin sinlcs susciia.
51 Prcicndia inquirir, naravilIado,

Quc significa o fogo, quc cndirciia
A nos, c sc ariindo, iguala a ira,
54 Para inigos irnaos ouirora fciia".

Esiao la dcniro dcssa flana dira
Dincdcs c Ulisscs. cn casiigo
57 Socios sao, cono ouirora Iao sido cn ira.

La dcniro gcnc o crfido ininigo,
Invcnior do cavalo, quc foi oria,
60 Por ondc a Fona vcio o incio aniigo;
201

CIora-sc a fraudc, quc Dcidania noria,
Ainda crolra a Aquilcs, rcsscniida;
63 Pclo Paladio a cna sc suoria".

Sc lalarcda, o Mcsirc, c crniiida
A fala" cu dissc ic sulico c rogo
66 Con insiancia, nil vczcs rcciida,

Aguardar nc conccdas cssc fogo,
Quc, liariido ara nos caninIa.
69 Vcs ncu anclo. aI! da-lIc o dcsafogo!"

Mcrccc ioda a conlaccncia ninIa
Tcu rogo. cu dc lon grado o aicndo c acciio.
72 Mas cala-ic; quc Ias dc scr conicnic asinIa.

Falar nc dcia; sci qual icu concciio,
Talvcz quc dcsscs Crcgos na alna csquiva
75 Produza o icu dizcr ingraio cfciio".

Pronqua csiando a nos a flana viva,
E, asado ao Mcsirc, arcccndo o cnscjo,
78 Ncsia linguagcn dissc crsuasiva.

vos, quc ncssc fogo cu junios vcjo,
Sc or scrvios ncus, quando vivia,
81 Fcvclci dc arazcr-vos o dcscjo,

Nos sonoros vcrsos quc cscrcvia,
202
Dcicndc-vos. lcncvolo un nos diga
84 Ondc viu fcncccr o circno dia".

A aric sucrior da flana aniiga
A ircnular conca nurnurando,
87 Cono a quc o vcnio lIc assorando insiiga.

E a un lado c a ouiro o cino ncncando,
Cono sc lngua fora, quc falassc,
90 Esias vozcs rofcrc, c diz-nos. Quando

Dc Circc a cncanios nc csquivci fugacc,
En quc un ano assci junio a Cacia,
93 Anics quc assin Encias a cIanassc,

A saudadc do filIo, a nui dilcia
VclIicc dc ncu ai, dc alia consoric
96 Sanio anor, cn quc ardia scnrc inquicia,

Nao doninaran cssc anclo foric
Quc nc inulsava a scr do nundo cscrio,
99 Das nanIas das nacs, da Iunana soric.

Lancci-nc s vagas do alio nar alcrio;
Solrc un so lcnIo nc scguiu conanIa
102 Dc oucos, nas dc afouio ciio c ccrio.

As ondas crlusirando, Ici visio a EsanIa,
Marrocos, logo a nsula dos Sardos
105 E as ouiras quc o ccrulco cgo lanIa.
203

Ja da vclIicc nos scniidos iardos,
Alfin cIcganos ao fanoso csirciio,
108 Ondc Alcidcs aos nauias s rcsguardos,

Quc dcvcn rcsciiar or scu rovciio.
Dcici Scia, quc jaz ao csqucrdo lado,
111 E ScvilIa, quc ao lado csia dirciio.

Pcrigos nil vcnccndo c avcsso fado"
LIcs dissc irnaos, cIcgasics ao Poncnic!
114 Da cisicncia csic rcsio, ja ninguado,

Fazao nao scja, quc vos iolIa a ncnic
Dc alcn do sol, icniar nolrc avcniura,
117 E o nundo vcr, quc jaz orfao dc gcnic.

Da vossa raa rcflcii na aliura!
Vivcr quais lruios vcda-o vossa origcn!
120 Dc gloria vos inclc anliao ura!

Con ianio csforo os aninos sc crigcn,
Falar nc ouvindo assin, quc ir or dianic
123 Dc cniusiasno sfrcgos, cigcn.

Ja, con oa ao Nasccnic flancjanic,
Asas os rcnos sao na cnrcsa ousada,
126 E o lcnIo scnrc csqucrda voga avanic.

Ja do ouiro olo a noiic lcvaniada,
204
Via os asiros lrilIar. o nosso, cnianio,
129 Na lancic incrgia-sc salgada.

Cinco vczcs a luz do cicrco nanio
A lua difundira c aos ninguara,
132 Dcois quc arrosio do occano o csanio,

Quando incnsa nonianIa sc dcara.
Envolia cn ccrraao, longc aarccc;
135 Na aliivcza ouira igual nunca avisiara.

O razcr nosso cn ranio sc csvaccc.
Da nova icrra cis suliio irroncndo
138 Conira o lcnIo un iufao ncdonIo crcscc.

Vczcs ircs cn voragcns o iorccndo,
A quaria a oa lcvaniou-lIc ao alio,
E a roa, ao qucrcr dc ouircn, foi dcsccndo".

142 Ccrrou-sc o cgo solrc nos dc salio.

8. Puto, cqucna cidadc crio dc Florcna. 56. Doncdcs c
Usscs, Icrois grcgos quc conlaicran junios no asscdio dc
Troia. 58-63. O Pocia lcnlra ircs faanIas asiuciosas dc
Ulisscs. o cavalo dc nadcira ara cnganar os iroianos; a
dcscolcria dc Aquilcs disfarado cn nulIcr cnirc os
conanIciros dc Dcidania; c o roulo dc una csiaiua dc Palas
quc iornava Troia incugnavcl. 92. Guctu, Encias ao fundar
a cidadc dc Cacia dcu-lIc o nonc dc sua nuiriz. 107.
Funoso cstcto, Cilraliar, cujos nonics (as colunas dc
205
Hcrculcs} cran considcrados cono aviso ara quc nao sc
assassc alcn.
206

CANTO XXVII

Outo dunudo, cntu u uu con Duntc. E Gudo dc Montccto, o
quu cdc notcus du HonunIu suu tcu nutu. Contu, dcos,
quc o condcnudo o cuusu dc un nuu conscIo quc, udo nu
cuu uIsouuo, dcu uo uu Honuco VIII.

A FLAMA ja sc crguia c csiava quicia,
Nao nais falando, c ja sc rciirava
3 Con crnissao do ncu gcniil Pocia,

Quando ouira, quc dc crio caninIava,
Pclos confusos sons, quc dcsrcndia,
6 OlIar nos fcz scu cino, quc oscilava.

Cono o sculo iouro, quc nugia
A vcz rincira, o ranio rcssoando
9 Do invcnior, quc scu rcnio rccclia;

Dcrrava cla voz do niscrando,
Na lrnzca forna, cn dor ianio ungcnic,
12 Quc arccia vivo csiar cnando.

Assin sc convcriia o son langcnic
Dc flana no runor, lIc falcccndo
15 CaninIo, cn quc irroncssc roniancnic.

207
Mais sc calar clo aicc cn odcndo
Dar-lIc inulso or icr ja conscguido
18 Dcssc ncsquinIo a lngua, sc novcndo,

Tu, a qucn nc dirijo" Icnos ouvido
Quc, inda Ia ouco, dizias cn lonlardo.
21 Podcs ir, icns assaz ja rcsondido.

Posio cn cIcgar un ianio cu fossc iardo,
Dc ouvir-nc nao dcsraza-ic a dcnora;
24 Dcn vcs, nc nao dcsraz. cnianio cu ardo.

Sc a csic alisno icnclroso agora
Tonlas saudoso dcssa docc icrra
27 Laiina, ondc Ici ccado ianio ouirora,

Sc os FonanIois icn az, dizc-nc, sc gucrra,
Pois cu fui la dos nonics, cnirc Urlino
30 E cssa, origcn do Tilrc, aliiva scrra".

Para cscuiar aicnio a fronic inclino.
Eis, iocando-nc a un lado, diz ncu Cuia.
33 Podcs ora falar, quc csic c Laiino".

Eu, quc ja rcsics a rcsosia Iavia,
Tornci ao ccador inconiincnic.
36 Alna, quc o fogo assin vcsic c crucia,

Tua FonanIa cn gucrra crnancnic
Scnrc c no coraao dos scus iiranos.
208
39 Porcn ncnIuna agora icn aicnic.

Hojc c Favcna o quc cra, Ia longos anos,
Dc Polcnia a aguia foric ali sc aninIa;
42 Con largas asas colrc Ccrvia os lanos.

A icrra, quc no iardo asscdio iinIa
Pclo sanguc franccs sido inundada
45 Sol vcrdc lcao, sofrc ncsquinIa.

Dos Masiins dc VcrrucIio a suljugada
Ccnic os dcnics crucis inda scniia.
48 Moric a Moniagna dcran dcsaicdada.

En Lanonc, cn Sanicrno inda rcgia
Do alvo ninIo o lcao, sc convcricndo
51 Dc un ra ouiro ariido cada dia.

A cidadc quc o Savio lanIa, scndo
Enirc o laino c a nonianIa, cn lilcrdadc
54 Ou vivc ou sol o jugo vai sofrcndo.

Ora nos diz qucn fosic na vcrdadc;
Condcsccndcnic sc, cono Icnos sido.
57 No nundo Iaja o icu nonc longa idadc".

O fogo runorcja c conovido
Dc un lado a ouiro a onia aguda agiia;
60 Dcois cniic a voz ncsic scniido.

209
Sc csia rcsosia ninIa fossc diia
A qucn do nundo luz daqui voliassc,
63 Qucda ficara a ninIa lngua afliia.

Mas cono c ccrio quc janais iornassc
Qucn no infcrno caiu, sc nao nc cngano,
66 Dc falar nao Ici ncdo, quc cnlaracc,

Honcn dc arnas, dcois fui Franciscano,
Crcndo clo cordao scr cncndado;
69 Por crc-lo ccrio, nc csquivara ao dano,

Sc o Paa (iodo o nal scja-lIc dado!}
Nao nc volvcssc riniiiva csirada.
72 Cono c or quc ic fiquc dcclarado.

Enquanio a Iunana forna cra Ialiiada
Por nin, nao rovci scr lcao or fciios,
75 Mas raosa, or asiucia alalizada.

Esiraicgia suiil, ardis crfciios
Tanios soulc, quc os anliios da icrra
78 Eran fana dc ncu nonc csirciios.

Da cisicncia na quadra, cn quc nuiio crra
Qucn, dc surgir no orio cscranado,
81 Ncn colIc os calos ncn as vclas fcrra,

Odici quanio Iouvcra nais anado
E IunilIci-nc confcsso c arrccndido...
210
84 E o crdao, ai dc nin! fora alcanado...

Dos novos Fariscus Prncic infido,
En Lairao gucrra crua dcclara.
87 Nao conira Mouro, ncn Judcu dcscrido,

Conira crisiaos as iras aicara;
NcnIun iraidor conira Acrc conlaicra
90 Ou do Soldao na icrra iraficara.

Sacras ordcns cn si nao considcra,
Ncn cargo ccclso, cn nin o da Iunildadc
93 Cordao, quc os cniicnics scus naccra.

Cono foi dc Siraii solcdadc
Consianiino a Silvcsirc cdir cura
96 Da lcra. assin ianlcn cnfcrnidadc

Dc scu fclril orgulIo csic rocura
Fcncdio cn ncu consclIo. Escruuloso
99 Calci-nc. dc clrio vi nclc a loucura.

Fala insisiiu nao scjas icncroso!
Alsolio cs dcsdc ja, sc Palcsirino
102 A vcnccr nc cnsinarcs ardiloso.

Eu alro c fccIo o ccu. odcr divino
As duas cIavcs icn, a quc Ia ncgado
105 O ncu anicccssor rco condi'no.

211
Ja dcsias razcs gravcs alalado,
Pior ariido no silcncio vcndo,
108 LIc iornci. Padrc Sanio, sc o ccado,

En quc ora vou cair, sias-nc alsolvcndo,
Daras ao solio icu gloria c conforio
111 Proncicndo dcnais, ouco fazcndo.

Francisco nc acudiu, quando fui norio;
Mas clanou anjo ncgro arcssurado.
114 Nao no ioncs; assin nc causas iorio!

Lugar foi-lIc cnirc os ncus assinalado.
Dcs quc Ia dado o consclIo fcncniido,
117 Ficou clos calclos agarrado.

Pcrdao so icn qucn gcnc arrccndido;
Pccado cniicncia nao sc ananIa,
120 Nao odc aquclc andar a csia unido.

Ai! qual foi ncu avor, quando, con sanIa
Enolgando-nc, dissc. Crcsic acaso
123 Quc nc falia dc logico aric c nanIa?

A Minos nc arrasiou, quc scn nais razo,
Da cauda cn volias oiio o dorso cnrcda,
126 Faivoso nordc-a c diz. ncsic caso

Quc aos naus risao sc da na lalarcda.
Assin ondc nc vcs, fiquci crdido,
212
129 Vou cIorando, cn iais vcsics, ninIa qucda".

Tcndo, ois, dcsia soric concludo,
Aqucla flana sc ariiu gcncndo
132 E agiiando o scu voriicc csiorcido.

Eu c Virglio, cniao, scguido Iavcndo
Pclo rocIcdo, ao arco nos sulinos,
Quc o nono fosso colrc, ondc sofrcndo

136 Os quc cizania scncaran vinos.

7. Scuo touo, o iouro dc lronzc dc quc Falaridcs, iirano dc
Agrigcnio, sc scrvia ara qucinar os scus ininigos. 29. Fu u
dos nontcs ctc., Cuido dc Monicfcliro, quc, dcois dc valoroso
gucrrciro, fcz-sc franciscano. 41. Dc Pocntu u uguu otc cic.,
a fanlia dc Polcnia, quc iinIa una aguia or cnllcna,
doninou Favcna c Ccrvia. 46. Mustnos dc VcucIo,
Malaicsia c Malaicsiino dc VcrrucIio, scnIorcs dc Fnini.
48. Montugnu, risionciro guclfo quc Malaicsiino nandou
naiar. 49 Lunonc c Suntcno, as cidadcs dc Facnza c Inola.
52. A cdudc cic. Ccscna. 70. O uu, Donifacio VIII. 86.
En Lutuo cic., os Coloncnscs noravan crio da igrcja dc S.
Joao cn Lairao. 89. Contu Acc, quc os Sarraccnos ionaran
aos crisiaos cn 1291. 94. Cono o dc Sut cic., confornc
una lcnda Consianiino foi curado da lcra or Sao Silvcsirc,
quc norava nuna gruia do nonic Siraii. 102. Pucstnu,
ondc os Coloncnscs sc iinIan rciirado. 105. O ncu
untcccsso, Cclcsiino V.

213

CANTO XXVIII

No nono conutncnto os Poctus cncontun os scncudocs dc
csnus c cscunduos cus c cgosos. Duntc uc Muonc, quc o
cncucgu dc unu cnIuxudu uu o Iccgc c Docno; uu
tunIcn con outos dunudos.

DIZEF o sanguc c as cIagas csaniosas,
Quc cu vi ncsic lugar, qucn odcria,
3 En livrc rosa c cn vczcs nuncrosas?

NcnIuna lngua, ccrio, lasiaria;
Fraca a alavra, inalil nossa ncnic
6 Para Iorror ianio conrccndcr scria.

Quando junia csiivcssc ioda gcnic,
Quc la da Aulia na infclicc icrra,
9 Pcrdcra o sanguc scu na luia ingcnic

Dos ronanos or naos; c cn crua gucrra
A quc ianios dc ancis dciou vcncida,
12 Cono rcfcrc Lvio, quc nao crra;

E a quc fora or golcs alaiida,
Quando a Folcrio Cuiscardo rcsisiia;
15 E a quc icn sua ossada inda csargida

214
Dc Cccran no cano, ondc iraa
Cada AulIcs; c quc no Tagliacozzo
18 O VclIo Alard scn conlaicr vcncia.

Das fcridas o asccio lasiinoso
Nao fora, qual no fosso nono inundo
21 Arcscniava o lando crininoso.

Qual ioncl, quc aduclas crdc ao fundo,
Esiava un ccador, quc roio cu via
24 Das fauccs ao lugar quc c ncnos nundo.

As cniranIas cndian-lIc; irazia
Paicnics os ulncs c o saco fcio,
27 Ondc o alincnio dc fciao varia.

A conicnla-lo csiava dc Iorror cIcio,
Eis nc cncara c nc diz, alrindo o ciio.
30 Vc cono cu icnIo laccrado o scio!

Mafona sou, quasc cdaos fciio;
Anicccdc-nc Ali, quc sc lancnia.
33 Do ncnio icsia o rosio lIc c dcsfciio.

Todos, quc a dor aqui ianio aiorncnia,
Dc cscandalos, dc cisnas invcniorcs,
36 Pcndidos icn, qual vcs, cna crucnia.

Dcnnio dcio airas quc os ccadorcs
Aos fios assa dc crucl csada.
215
39 Da nuliidao ncnIun aos scus furorcs

No giro cscaa da afroniosa csirada.
Ccrrar-sc cn iodo cada golc Iorrcndo
42 Anics quc iornc a olIar-lIc a facc irada.

Mas qucn cs, quc, na rocIa ic dcicndo,
Esias dcssa aric a dilaiar a cna,
45 Quc Minos ic alicou, icus crincs vcndo?"

Nao c norio; scnicna o nao condcna"
Torna o Mcsirc nao vcn or scu casiigo,
48 Mas, ara icr ccricncia lcna.

Dcsccndo ao nais rofundo vai conigo,
Quc norio sou, dos crculos icnidos.
51 Tao ccrio c cono falo ora coniigo".

Ouvindo nais dc ccnio dos unidos,
Dc csanio a nc cncarar sc dcnoraran,
54 Dos scus rorios iorncnios csquccidos.

A Frci Dolcino diz, ois nao findaran
Tcus dias c Ias dc ao sol iornar cn lrcvc,
57 Sc dcscjos dc vcr-nc o nao ionaran,

Quc sc acrccla; ois, ccrcando-o, a ncvc
Dara iriunfo gcnic dc Novara,
60 A qucn vcncc-lo assin Ia dc scr lcvc".

216
Para ariir un c Mafona alara
Ao icno, cn quc alavras iais dizia.
63 Daiou-o c foi-sc, acnas rcnaiara.

Dc gucla golcada ouiro acorria;
Tc as cclIas nariz icndo iruncado,
66 Una orclIa soncnic ossua.

Cono os nais, conicnlando-nc asnado,
Aos nais sc anicciou c, cscancarando
69 O canal, quc dc sanguc cra inundado,

iu" falou-nc quc nao sias cnando,
Quc ouirora Ici visio cn rcgiao laiina,
72 Sc cu nao crro, aarcncias acciiando,

Fccorda-ic dc Picr dc Mcdicina
Sc iornar-ic for dado ao lclo lano,
75 Quc dc Vcrccllo a Marcalo sc inclina.

E aos dois nolrcs varcs dizc dc Fano,
Misscr Angiolcllo c Misscr Cuido,
78 Sc o fuiuro anicvcndo, cu nao nc cngano,

Quc do laicl, quc os Iaja conduzido,
Dc Caiolica ao c, ao nar lanados
81 Scrao or ordcn dc un iirano infido.

Por Crcgos, or iraias crcirados,
Enirc CIirc c Maiorca ao infanc fciio
217
84 Nao viu Nciuno crincs igualados.

O iraidor, quc dc un olIo icn dcfciio,
Dcssa icrra orcssor, quc un conanIciro
87 Mcu iivcra cn nao vc-la nor rovciio,

Irao a scu conviic razcniciro
Para acordo; nas voios dc Foscara
90 Nao fara or icncr vcnio oniciro".

Fcvcla-nc" iornci-lIc c nc dcclara,
Dcssc favor, quc dcrccasic, cn iroca,
93 Qucn dc vcr cssa icrra sc csara".

As naos dc un ccador alando loca,
Escancarou-a c dissc-nc griiando.
96 csic; a voz, orcn, sc lIc sufoca.

Eulado, clc foi qucn, dissiando
Hcsiiacs dc Ccsar, lIc afirnava
99 Quc a ocasiao crdia dcnorando".

OI! quao avido Curio sc nosirava,
Tcndo coriada a lngua na gargania,
102 Quc ouirora iania audacia aconsclIava!

Dos dcccados lraos alcvania
Ouiro os coios ao ar caliginoso.
105 DanIa-lIc o sanguc a facc, quc nc csania.

218
Criiou. Mcnora Mosca dcsdiioso!
Fui qucn dissc. O scu fin icn cousa fciia!
108 Faial diio, Toscana, ai! lcn danoso!"

E iua raa, quc noric foi sujciia!"
AialIci. Solrc a dor, dor sc accndcndo
111 En dcscs'rana sc ariiu dcsfciia.

Aqucla nuliidao siava aicndcndo,
Cousa assonlrosa cis vcjo, quc inda Icsiio
114 En narrar, rovas ouiras cu nao icndo.

Da conscicncia ja nc alcnia o griio,
Socia ficl, quc o Ioncn iorna foric,
117 Sol o arncs da vcrdadc, scnrc invicio.

Eu via, c cuido vcr na ncsna soric
Aroinquar-sc un coro scn calca,
120 Por cnirc os ouiros da infcliz cooric,

CaninIa, alando-a cla cona cscssa,
Da nao cndcnic a nodo dc lanicrna.
123 Ccncndo, os olIos scus nos cndcrca.

Scrvia clc a si rorio dc luzcrna,
Eran duas cn un, cra un cn duas.
126 Cono scr odc, salc o quc govcrna.

CIcgado ao c da onic, das naos suas
Un ao alio a calca lcvaniava
219
129 Para lIc ouvirnos as alavras cruas.

Vc ncu duro casiigo!" assin falava
Tu, quc os norios visiias, scndo cn vida.
132 Ouiro ja visic igual ao quc nc agrava?

Eu sou faz ninIa Iisioria conIccida,
Voliando luz Dcriran dc Dorn, quc Ia dado
135 Ao jovcn Fci consulia, cn nal iccida.

Pai c filIo ininigos Ici iornado.
As iras dc Alsalao nais nao novcra.
138 Conira Davi Aquiiofcl nalvado.

Laos iais cono cu, crfido, roncra,
Mcu ccrclro assin lcvo dcsunido
Dcssc rincio, quc no coro incra.

142 Por lci sou, ois, dc ialiao unido".

14. HoIcto Guscudo, conlaicndo conira os Sarraccnos,
conquisiou o rcino dc Naolcs. 15. Dc Cccun, ondc
Manfrcdo foi dcrroiado or Carlos d'Anjou. 17. Tugucozzo,
ondc norrcu Corradino. 31. Muonu, Maonc, fundador do
Islanisno. 32. A, arcnic dc Maonc. 55. Fc Ducno,
cisnaiico, cricnccnic sciia dos Irnaos Aosiolicos. 73.
Pc dc Mcdcnu, or dinIciro foncniou a discordia cnirc os
scnIorcs da FonanIa. 76-90. E uos dos cic., Picr dc
Mcdicina rcdiz a noric violcnia dc Mcsscr Cuido dcl Casscro c
dc Mcsscr Angiolcllo dc Carignano. 106. Moscu dci Lanlcrii,
induziu naiana dc Duondclnonic dci Duondclnonii, dando
inicio luia cn Florcna cnirc guclfos c gilclinos. 134.
220
Hctun dc Hon, ocia c gucrrciro franccs, infilirou a discordia
cnirc o rci Hcnriquc II da Inglaicrra c scu filIo. 137-38. As
us dc AIsuuo, Arquiiofcl induziu Alsalao a rclclar-sc conira o
scu ai, o rci Davi.
221

CANTO XXIX

CIcgundo uo dccno conutncnto, os Poctus ouucn os
uncntuocs dos usuos, quc u suo undos con ccus
ctdus c cncndudcs nuuscuntcs. En nco ugu cstuo os
uqunstus, cntc os quus Gono c CuoccIo.

MEUS olIos ianio inclriado Iavian
A iurla cnornc c o scu crucl iorncnio,
3 Quc alvio cn ranio rocurar qucrian.

Por quc assin" diz Virglio csias aicnio?
Por quc a visia dos irisics nuiilados
6 Prcndc-ic ainda o duro sofrincnio?

Tal nao fizcsic cn aniros ja assados.
Esiao, sc os rcscnIar c icnao iua,
9 Por nilIas vinic c duas dcrranados.

Ja sol os nossos cs cvolvc a lua;
-nos cscasso o icno conccdido.
12 O quc ainda Ias dc vcr dcicna cclua".

Talvcz sc Iouvcras" iorno conscguido
Vcr o noiivo, or quc cu ianio olIava,
15 Mais dcnora iivcsscs crniiido".

222
Ja sc ariia; c cu logo caninIava,
Enquanio assin falava-lIc cn rcsosia,
18 Acrcsccniando. La, naqucla cava,

Ondc a visia cuidosa csiava osia,
Da siirc ninIa un sriio caria
21 Por cula, a quc nor cna csia disosia".

Nao ic confranjas nais" rcsondc o Cuia
Nos nalcs, quc adccc, cogiiando.
24 Dc a cuida; csiar ncssc aniro ncrccia.

Ao c da onic o vi, quc, ic indicando,
O dcdo alava cn coninanic gcsio.
27 Ccri dcl Dcllo csiavan-no cIanando.

Eras alsorio no scnllanic ncsio
Daquclc quc scnIor foi dc Aliaforic.
30 Quando aicniasic, sc auscniara rcsio".

Mcsirc" cu dissc a violcnia noric
Quc ainda nao unia jusia vingana
33 Dc qucn naqucla afronia cra consoric,

Dcu causa a usar, ao vcr-nc, cssa csquivana
Talvcz c ao scu silcncio. assin cnsando
36 Maior icdadc do scu nal nc alcana".

Ao rocIcdo cIcganos raiicando,
Dondc ouiro vai divisa-sc. o scu fundo
223
39 Todo sc vira, a luz nao lIc faliando.

Sulidos do final clausiro rofundo
Dc Malclolgc onic, ondc os convcrsos
42 Ja disiinguia do rccinio inundo.

Lancnios c ais fcriran-nc divcrsos;
Dc nagua iania o ciio asscicaran,
45 Quc os ouvidos iaci aos sons advcrsos.

Tao cnciranic dor dcnunciaran,
Cono sc da Marcna c da SardcnIa
48 Enfcrnos no vcrao sc incororaran.

Dc ouiros iurla, quc rcncdio vcnIa
Nos Iosiiais luscar dc ValdicIiana.
51 Odor surdia, igual ao quc ja icnIa

Corruio coro, c sc gangrcna o dana.
Daiando scsira aic a riva circna
54 Mais clarancnic da cavcrna insana

Eniao vinos o fundo, ondc a Surcna
Infalvcl Jusiia, a raa nia
57 Dos falsarios cn cna infinda rcna.

Dc Egina quando o ovo adoccia,
E o ar naligno aos aninais a noric
60 Trazcndo, os rorios vcrncs ciinguia,

224
Dcscria scndo a icrra dc ial soric
Quc s fornigas (ocias o afirnavan}
63 Dcvcu a aniiga gcnic o alcnio foric.

Ccnas iais nais irisicza nao causavan
Do quc alnas vcr, quc cssa risao sonlria
66 En runas varias languidas juncavan.

Qual solrc a csalda dc ouiro sc csicndia,
Qual solrc o vcnirc scu, qual sc arrasiando
69 Na dolorosa csirada sc csiorcia.

Silcnics, asso a asso caninIando,
Vcnos, ouvinos nscros rosirados,
72 En vao ara sc crgucrcn sc csforando.

Scniados dois, un no ouiro rccosiados,
Quais ioriciras quc junias sc aqucccsscn,
75 Vi do alio aos cs dc usiulas nancIados

Os criados, quc os anos scus arcsscn,
Ou quc csicjan vclando dc nau grado
78 Alnofaa nao vi quc assin novcsscn,

Cono cada un sc agiia acclcrado,
Con inlacavcis unIas sc nordcndo,
81 Dc raivoso rurido aiorncniado.

Ian da clc as crosias alaicndo,
Cono a faca do sargo arranca a cscana
225
84 Ou dc cic, na casca nais Iorrcndo.

iu" conira un dos dois Virglio cclana,
Quc os dcdos icus convcrics cn icnazcs
87 Por dcsnalIar do coro a circna irana,

Diz-nc sc cnirc csias alnas coniunazcs
Eisic algun Laiino; cicrnancnic
90 Scjan-ic as unIas dc scrvir caazcs!"

Laiinos sonos" iorna diligcnic
Un dos dois adcccnics lacrinoso,
93 Mas iu qucn cs? En dcclarar conscnic".

Eu sou quc" diz Virglio ao dcsdiioso
Dc crc'lo cn crc'lo csic Ioncn vivo guia
96 Por lIc nosirar o alisno avoroso".

Ja ccssa o nuiuo arrino, quc os unia.
A nin volvcu-sc cada qual ircncndo;
99 Turla iniiou-os, quc cn rcdor ouvia.

Accrcou-sc-nc o Cuia assin dizcndo.
Quanio quiscrcs iu agora dizc".
102 Eu logo conccci lIc olcdcccndo.

Nunca a ncnoria vossa finalizc!
Na rincira nansao da Iunana raa!
105 Mas or sois nuncrosos sc alalizc!

226
Qucn sois? E dondc? Dc o dizcr a graa
Fazci. a vossa cna, inunda c ccrio,
108 Dc rcsondcr-nos cjo vos nao faa.

Dc Arczzo fui" dissc un dc Sicna Allcrio
Moric nc dcu nas cIanas, iruculcnio,
111 Por fciio a quc nao fora o infcrno alcrio.

Disscra, cn graccjar so ondo o inicnio.
Alar-nc aos arcs osso vclozncnic".
114 Essa aric, or icr curio o cnicndincnio,

Houvc clc dc salcr dcscjo ardcnic.
Cono o nao fiz un Dcdalo, fogucira
117 Mandou-nc qucn scu ai foi ccriancnic.

Mas das cavas ca na dcrradcira
Por scnicna dc Minos rigorosa.
120 Foi ncu crinc a alquinia iraiocira".

E ao Vaic cu dissc. Nunca iao vaidosa
Ccnic, dc algucn vcr cono a dc Sicna?
123 Ncn a dc Frana Ia sido iao scsirosa!"

O scgundo lcroso cniao nc accna
Dizcndo. Salvo Siricca, Ioncn ouado,
126 Quc iodo o cccsso cn dcsrcndcr condcna!

Salvo Nicolo, aquclc quc invcniado
Do cravo iinIa a rica cscciaria,
227
129 O scu uso dciando cnraizado!

Salvo Caccia dc Ascian c a conanIia,
Con qucn vinIas c losqucs cslanjava
132 E o Allagliaio as cIanas csgrinia!

Para quc sailas qucn dcsia aric agrava
Conira os dc Sicna o icu scvcro asscrio,
135 No ncu irisic scnllanic os olIos crava.

Dc quc ora vcs CaoccIio ja csias ccrio,
Quc alquinisia, os nciais falsificara,
Salcs cono cu, sc cn rccordar accrio,

139 Naiura, Ialil lugio, arrcncdara".

27. Gc dc Hco, rino do ai dc Danic, norio a iraiao or
un da fanlia SacIciii. 58. Egnu cic. Scgundo Ovdio, Egina,
dcsovoada or csiilcncia, foi rcovoada clas fornigas quc sc
iransfornaran cn Ioncns. 109. Dc Aczzo cic., Criffolino dc
Arczzo, alquinisia, quc foi nandado qucinar or Allcrio dc
Sicna. 125-32. Suuo cic., or ironia Stcu, Nco
SunIcnc, Cucco dc Ascuno c Hutooncu dc FocuccIc,
alcunIado o AIIuguto foran iodos dc Sicna c conIccidos
cono dissiadorcs dc dinIciro. 136. CuoccIo dc Sicna,
alquinisia quc foi qucinado vivo.
228

CANTO XXX

No dccno conutncnto suo undos outus cscccs dc
usuos. Os uscudocs dc nocdus, tonudos Idcos, suo
constuntcncntc utoncntudos o uosu scdc; cntc ccs cstu
ncstc Aduo dc Hcscu, o quu nuu quc, u nstguuo dos
condcs Gud, uscou o on dc Focnu. Os quc uuun
usuncntc suo cscgudos o cIc udcntssnu. O cunto
tcnnu con unu utccuuo cntc ncstc Aduo c o gcgo Snon.
Vgo cccndc Duntc os cstc uu, cscutundo us nus
quc os dos tocun cntc s.

QUANDO Juno, dc Scnclc ciosa,
Conira o sanguc iclano sc inflanava,
3 Cono o rovou or vczcs inicdosa,

Tania insania Aiananic criurlava,
Quc a csosa ao vcr, ao colo scu irazcndo
6 Os filIos dois, quc a clc cncaninIava,

Criiou. Fcdcs icndanos! Ja siou vcndo
Lcoa c lczinIos da cnlosacada!"
9 Dissc c, raivoso, os lraos csicndcndo

Dc un, Lcarco, iravava c dc ancada
Fodou-o c o crcuiiu cn cncdia.
12 Ao nar lanou-sc a nac con ouiro alraada

229
Quando a foriuna a cinzas rcduzia
A ujana dc Troia, cn iudo aliiva,
15 E con scu rcino o norio rci jazia,

Hccula irisic, nscra, caiiva,
Dcois dc noria Policna vira,
18 Do Polidoro scu cn laga csquiva,

Suliio quando o coro dcscolrira
Uivou qual cao, dc angusiia ossuda.
21 Tanio a ungcnic dor nalna a fcrira!

Mas cn Tclas ou Troia dcsiruda
Honcns ou fcras nunca rcvclaran
24 Faiva, cn ianios circnos dcsncdida,

Cono alnas duas lvidas, quc cniraran
Nuas corrcndo, os dcnics anosirando,
27 Quais ccrdos, quc ocilga sc csquivaran.

Una alcanou CaoccIio c, lIc cravando
No colo as rcsas, ralida, arrasiava
30 Solrc o vcnirc na rocIa o niscrando.

Mas o dc Arczzo, quc ircncndo csiava
Cianni ScIiccIi" dissc cssc raivoso.
33 Dc ouiros a cna o scu furor agrava!"

Possas livrar-ic do ouiro cs'riio iroso!"
Falci Sc nao ic causa assin fadiga,
230
36 Diz qucn scja, anics dc ir-sc o furioso".

Aquclc c" rcsondcu una alna aniiga;
Mirra infanc, quc aiao inia
39 Insiigou scr do ai a sua aniga.

Para o scu crinc consunar fingia
Dc ouira cssoa as fornas c o scnllanic.
42 Igual ardil usara ScIiccIi un dia.

Para cn rcnio alcanar cgua farfanic.
Conirafcz Duoso norio c ao icsiancnio
45 Falso a norna lcgal dcu, quc c rcsianic".

Aos dois raivosos csiivcra aicnio
Aic quc dc anic os olIos sc aariaran;
48 Dc ouiros volvi-nc ao cru adccincnio.

Nun do alaudc as fornas sc noiaran
Sc as crnas lIc iivcsscn ccrccado
51 Na aric, cn quc do ironco sc scaran.

Da gravc Iidroisia nolcsiado,
Quc ianio o Iunor vicia c ianio ofcndc,
54 Quc o rosio csirciia c faz o vcnirc incIado,

A loca icr ccrrada cn vao rcicndc,
Qual Iciico dc scdc rcsscquido.
57 A qucn un lalio sc ala c o ouiro cndc.

231
vos, quc ao ncgro alisno Iavcis dcscido
(Nao sci or quc razao} dc cna iscnios,
60 OlIai" dissc rcsiando aicnio ouvido,

Dc ncsirc Adan niscria c sofrincnios
Tivc alasiana; agora, ai! dcscjando
63 Dc agua una goia, asso nil iorncnios,

Dos rilciros, quc ao Arno, nurnurando
Do Cascniino la na vcrdc cncosia
66 Sc vao, or nolcs alvcos inclinando,

Na ncnic a inagcn scnrc icnIo osia.
Nao cn vao. nais nc scca c nc fusiiga
69 Quc o nal, dc quc csia facc c dcsconosia.

Qucr Jusiia, quc ausicra nc casiiga,
Quc o icairo, ondc Ici crincs conciido,
72 Mais nc accndcndo anclos, nc crsiga.

La dcnora Foncna, ondc Ici fingido
En falso cunIo a inagcn do Daiisia;
75 Assin ncu coro o fogo Ia consunido.

Sc a sonlra acIassc aqui, sc aqui ja cisia,
Dc Cuido ou dc Alcandrc ou scu gcrnano!
78 Fonic-Dranda csqucccra anic cssa visia.

Mas un ja vcio, sc induzir-nc a cngano
Os raivosos, quc giran, nao quiscran.
232
81 Quc inoria? Para andar cn vao nc afano.

Sc os ncus cs iransoriar-nc inda udcran,
Dc un scc'lo ao calo, csao dc una linIa,
84 Ja osios a caninIo sc novcran,

A fin dc o vcr na nuliidao ncsquinIa
Do val, quc nilIas onzc cn iorno anlia,
87 Con largura, quc dc una sc avizinIa.

Siar lIcs dcvo cn iao irisic conanIia.
Florins cunIci, aos ircs olcdcccndo,
90 Nos quais quilaics ircs dc liga Iavia".

Qucn sao" lIc dissc os dois quc ora csiou
vcndo?
Quais no invcrno naos unidas funcgan,
93 dcsira iua roinos jazcndo".

Ja siavan quando vin. clcs sc cnircgan,
Dcs quc dcsci, a quiciaao conlcia;
96 E crcio, assin a cicrnidadc cnrcgan.

Una acusou Josc, falsaria aljcia,
Ouiro c Sinon, dc Troia o Crcgo ircdo.
99 Lanan or fclrc cssa funaa infccia".

Anojado un do ar, quc csiava qucdo,
Por vcr cn vozcs iais afronia c ofcnsa,
102 ana o unIo lIc vilrou scn ncdo.
233

Soou, qual dc zalunla a clc icnsa.
O lrao Mcsirc Adan lIc cnvia facc
105 E assin lIc da condi'na rcconcnsa.

Inda quc" dissc os ncnlros ncus cnlacc
Molcsiia, quc nc iolIc o novincnio,
108 Prcsicza a dcsira icn, con quc rccIacc".

Fosic" o ouiro iornava nais quc lcnio
Quando forado ao fogo caninIavas.
111 So rcsio cras no ofcio fraudulcnio".

ccrio; nas vcrdadc nao falavas"
O Iidroico diz quando cigiran
114 En Troia cssa vcrdadc, quc oculiavas".

Sc os lalios ncus crjurio rofcriran,
Tu falsasic nocda. cu fiz un crinc,
117 Aos icus nunca cn dcnnio iguais sc viran".

Do cavalo a faanIa inda ic orinc"
Fcsondc o quc a larriga iinIa incIada
120 Solrc o icu nonc infania o nundo inrinc".

Arda cn scdc iua lngua ja grciada!"
Criia o Crcgo Hajas dc agua saniosa
123 O vcnirc inando, a visia cnlaraada!"

Escancaras a loca vcncnosa"
234
O nocdciro diz or nal soncnic;
126 Sc scdc cu icnIo c a ana volunosa

Ardcs iu c a calca icns fcrvcnic.
Por lanlcrcs o csclIo dc Narciso
129 A un accno corrcras dc rccnic".

Aicnio csiava aos dois nais do rcciso,
Eis Virglio nc fala. OI! iona icnio!
132 Quasc quc cu conira ii nc cncolcrizo!"

Iroso assin falar ncsic noncnio
O Mcsirc ouvindo, volici-nc corrido.
135 Ainda sinio rulor cn cnsancnio.

Cono qucn sonIa danos icr sofrido,
Quc cn sonIo cscra quc sonIando csicja
138 E ancla quc o quc c ja nao icnIa sido,

A ncnic, scn dizcr, falar dcscja.
Dcsculas asirando falia sua;
141 Sia dcsculada c cuida quc o nao scja.

Mcnos rulor lavara a cula iua"
Dissc o Mcsirc sc Iouvcra nor gravcza.
144 Fiquc-ic a ncnic da irisicza nua.

E quando qucira o acaso quc iorcza
Dc iguais dclaics sc ofcrca cnscjo.
Dc quc cu sicja ao icu lado faz ccricza,
235

148 Quc c icr qucrcndo ouvi-los, vil dcscjo".

1-2. Juno cic., or ciunc dc Scnclc, iclana, nac dc Daco,
vingou-sc dc ioda a sua csiirc, iornando louco a Aiananic, rci
dc Tclas, o qual naiou un dos filIos, c no cnianio a nulIcr
con ouiro filIo sc lanou ao nar. 16. HccuIu, viuva dc
Prano, ao vcr norios iodos os scus filIos, cla dor foi
iransfornada cn cadcla. 32. Gunn ScIccI, florcniino, dc
acordo con o filIo do norio, fingiu-sc dc Duoso Donaii
norilundo, diiando o icsiancnio. 38. Mu, filIa dc Cinira,
rci dc CIirc, aaionou-sc clo ai. 61. Adun, dc Drcscia,
falsificador dc nocdas. 77. Gudo cic., dos condcs Cuidi,
induziu ncsirc Adan a falsificar o dinIciro dc Florcna. 97.
Fusuu uIcctu cic., nulIcr dc Puiifar, quc acusou
injusiancnic a Josc. 98. Snon dc Tu, quc con as suas
ncniiras induziu os iroianos a iniroduzircn na cidadc o cavalo
dc nadcira.

236

CANTO XXXI

Dundo us costus uo otuuo ccuo, cunnIun os Poctus uu o
ccnto, ondc sc uIc o oo co quu sc dcscc uo nono. En tono
do oo cstuo os gguntcs cIcdcs, cuus guus Iocndus
Duntc dcsccuc. Un dccs, Antcu, u cddo dc Vgo, tonu nos
Iuos os dos octus c suuucncntc os dcoc soIc u ou do
tno cduto ntcnu.

A LNCUA, quc nc Iavia vulncrado
E a vcrgonIa nas faccs nc accndcra,
3 O lalsano alicava ao nal causado.

Assin dc Aquilcs c scu ai fizcra,
Dizcn, ouirora a lana oricniosa.
6 Sarava o coro, quc crucl roncra.

Danos cosias csiancia dcsdiiosa,
Scn rofcrir alavra airavcssando
9 Solrc a lorda, quc cn iorno jaz fragosa.

Noiic nao scndo c dia nao rcinando,
Pouco disianic cu divisar odia,
12 Eis son dc irona cscuio, rciunlando

Tao alio, quc o irovao iransccndcria,
Dondc irroncra conira a aric andava
237
15 E sfrcgo a un so onio olIos rcndia.

A dc Orlando iao foric nao soava
Na dcrroia faial, quc a sania cnrcsa
18 Dc Carlos Magno o dcslaraio dava.

Ja assin or dianic. cis a grandcza
Dc nuiias c alias iorrcs nc aarccc.
21 Qual c" digo cssa vasia forialcza?"

Pois dc iao longc c cn ircvas ic aciccc
Julgar" Virglio diz un crro agora
24 Inaginando csicjas aconiccc.

Vcras ali cIcgado, scn dcnora,
Quanio a disiancia a visia nos cngana.
27 O asso acclcrar convcn or ora".

Da nao iravou-nc c cn voz suavc c lIana
O Mcsirc rosscguiu. Anics quc avanic
30 Passcs, dcssa ilusao ic dcscngana.

O quc iorrc inaginas c giganic.
Da cinia aos cs incrgcn-sc no oo,
33 E alan lusios cn iorno ao csao Iianic".

Quando o sol gasia o ncvociro grosso,
Pouco a ouco sc nosira c c disccrnido
36 Quanio oculia o vaor ao olIar nosso.

238
Vcndo assin or cssc ar cscurccido,
Da lorda nais c nais nc aroinquando,
39 Fugia o crro, o Iorror iinIa crcscido.

Cono iorrcs cn roda sc clcvando,
Monicrcggion guarncccn dc coroa.
42 Assin do oo a nargcn circundando,

Torrcian con nciadc da cssoa
Os Iorrvcis giganics, quc ancaa
45 Do ccu ainda Jovc, quando iroa.

Disiingo a cara dc un (c nc iransassa
O ncdo}, logo os lraos, ciios c aric
48 Do vcnirc, quc da lorda a aliura assa.

Dcn fcz a naiurcza, quando cssa aric
Dc iais nonsiros criar Ia dcscurado,
51 Dc iguais agcnics dcsarnando Maric.

Sc ainda a sclva c nar icn ovoado
Do clcfanic c lalcia, suiilncnic
54 Qucn cnsa jusia c salia a icn julgado.

Mal scria aos Iunanos crnancnic,
Sc crsicaz cngcnIo cncaninIassc
57 Maligno insiinio cn rolusicz ingcnic.

Larga c conrida, arcccu-nc a facc,
Qual dc S. Pcdro, cn Fona, a lrnzca inIa.
239
60 A roorao nas ouiras arics da-sc.

O coro, quc da lorda acina vinIa,
Tanio ao ar clcvava a gra figura,
63 Quc ircs Friscs, or lIc aiingir a linIa

Da ccrviz, nao farian iania aliura,
Porquanio cu csnava cn irinia grandc alnos
66 Do colo ao cscoo a valida csiaiura.

Huuc nu uncccI zuI unos
A avorosa loca assin lradava;
69 Nao odia cnioar nais doccs salnos.

Dissc-lIc o Mcsirc. alna lruia c lrava!
Tangc a irona, sc qucrcs lcniiivo
72 aiao, quc ic accndc ardcnic lava.

A roda lusca do cscoo aliivo
O loro, a quc sc rcndc alna confusa!
75 Vc quc ic cruza o vasio ciio csquivo".

Dcois a nin. Dc quanio fcz sc acusa,
Ncnrod; or ionar csiulia cnrcsa
78 O nundo una linguagcn so nao usa.

Dcicno-lo. falar-lIc c va dcscsa.
Cono idiona dc ouiros nao conrccndc,
81 A qucn o cscuia o scu novc csiranIcza".

240
Vanos cniao caninIo, quc sc csicndc
scsira. Ouiro, dc lcsia quasc a iiro,
84 Esia nais fcro, o ar nais alio fcndc.

Quc nao caiiva o nonsiro, quc adniro
Dizcr nao sci. o scu dirciio lrao
87 Ao dorso rcso vi, c ao ciio diro

O ouiro, dc grilIao no csirciio lao,
Quc con crculos cinco lIc ccrcava
90 Do cnornc coro o dcscolcrio csao.

Essc rcrolo" diz Virglio ousava
Mcdir foras con Jovc solcrano.
93 Eis o fruio do orgulIo, quc o danava!

Era Efialio. cccuiou scu lano,
Quando aos Dcuscs giganics aicrraran.
96 Janais os lraos novcr odc o insano".

Os ncus olIos, o Mcsirc, assaz folgaran,
Dc Driarcu sc visscn dcsnarcado
99 As fornas" vozcs ninIas lIc iornaran.

Anicu vcras", nc diz nuiio afanado.
Sia solio, fala c nos dcnora crio,
102 Ha dc ao fundo lcvar-nos dc lon grado.

Fcnoio cssc ouiro fica, c icn or ccrio
Quc cn grilIcs c csiaiura quclc iguala.
241
105 Mais fcro cn vulio, cn nal c nais cscrio".

Janais un icrrcnoio a iorrc alala
En convulscs iao raido, iao foric,
108 Cono Efialio a novcr-sc. Eu ja scn fala,

Assonlrado, cuidci icr crio a noric;
E dc avor scn duvida cirara,
111 Sc clc rcso nao fossc, c dc ial soric.

Prcsio ao lugar scguinos, ondc ara
Anicu. fora a calca, cn cinco lraas
114 lorda solrclcva, o quc scara.

Tu, quc no val fcliz, aondc as graas
E as alnas dc Ciiao colIcu da gloria,
117 Quando Anlal vcavan so dcsgraas,

Mil lccs arcsasic or ncnoria;
Quc, aos irnaos sc ajudaras na alia gucrra,
120 Sc crc iriunfo rcgisirassc a Iisioria

Dos forics filIos da fccunda Tcrra!
Ao fundo iransoriar-nos sc scrvido,
123 Ondc ao Cociio o frio as aguas ccrra.

Tc Icnos a Tifo c a Tcio rcfcrido.
Dar odc csic varao o quc nais sc ana.
126 Curvando-ic conraz ao scu cdido.

242
No nundo odc rcsiaurar-ic a fana,
Pois vivc c ainda longa vida cscra,
129 Salvo sc a Craa anics do icno o cIana".

Falara o Mcsirc. Anicu nao considcra.
Tona-o logo nas naos, quc lcsio of'rccc
132 E a quc scniira Alcidc a fora fcra.

Quando cnirc os dcdos scus Virglio vc-sc,
Diz-nc. Fazc-ic rcsics, quc cu ic alracc!"
13S Ao Mcsirc o ncu qucrcr ronio olcdccc.

Qucn Cariscnda, cn scu cndor olIassc,
Cuidara, ao assar nuvcn, quc inincnic
138 Funa ao lado oosio ancaassc.

Tal Anicu arccia dc rccnic
Do coro ao ncncar; quando o inclinava,
141 Esirada cu rcfcria difcrcnic.

Mas dc lcvc no fundo nos ousava,
Dc Judas c dc Lucifcr asscnio.
A osiura dciando, quc o dolrava,

145 Qual nasiro cncriigou-sc nun noncnio.

4-6. Assn cic., a lana dc Pclcu c do scu filIo Aquilcs curava
as fcridas quc roduzia. 16-18. A dc Oundo cic., a irona
dc Orlando, fcrido cn Foncisvallc foi ouvida a oiio nilIas dc
disiancia or Carlos Magno. 41. Montccggon, casiclo do val
243
d'Elsa. 63. Psocs, Ialiianics da Frsia, dc clcvada csiaiura.
67. Huuc, cic., alavras cujo significado c ignorado |NE. No
original. HuIc nu uncccIc zuI un"|. 77. Ncnod, quc
cdificou a iorrc dc Dalcl, da qual advcio a confusao das lnguas.
94. Euto, un dos giganics quc novcran gucrra aos dcuscs.
98. Hucu, giganic con ccn naos. 100. Antcu, giganic
quc luiou con Hcrculcs. 124. To c Tco, ouiros giganics.
136. Cuscndu, iorrc cndcnic dc DolonIa.
244

CANTO XXXII

Os dos Poctus sc cncontun no ccuo, cn cuo uuncnto dc
dussno gco cstuo csos os tudocs. O ccuo c duddo cn
quuto utcs; nu Cunu, dc Cun, quc nutou o nuo, cstuo os
tudocs do o sunguc; nu Antcnou, dc Antcno, touno quc
uudou os Gcgos u conqustu Tu, os tudocs du utu c do
o utdo; nu Ptooncu, dc Ptooncu, quc tuu Poncu, os
tudocs dos ungos; nu Judccu, dc Judus, tudo dc Jcsus, os
tudocs dos Icnctocs c dos scus scnIocs. Duntc uu con
uuos dunudos, cnquunto utuucssun o gco occdcndo uu o
ccnto.

SE usassc rinas ascras, rouqucnIas,
Prorias do oo llrcgo c irisionIo,
3 Quc do infcrno susicn as ouiras cnIas,

MclIor idcia do lugar ncdonIo
Dcra; nas ial vaniagcn nc falccc.
6 O ncu concciio, ois, inido conIo.

ardua cnrcsa, cn quc o anino csnorccc
O ccniro dcscrcvcr do nundo iniciro.
9 Para cncnIo infaniil scr nao arccc.

Das Musas sc ajudar odcr faguciro,
Cono a Anfiao cn Tclas o nosiraran,
12 Ficl scrci dizcndo c vcrdadciro.
245

nalfadada iurla, a qucn iocaran
Dcsic alisno os casiigos, lruio gado
15 Scndo, fados nclIorcs ic aguardaran.

Dcscidos nos ao oo ncgrcgado
Das lanias nuiio alaio do giganic,
18 O alio nuro nirava-lIc csaniado,

Quando ouvi. Tcn cuidado, o caninIanic!
Nao calqucs dc irnaos icus dcsvcniurados
21 As fronics". Eu, voliando-nc, adianic

E sol os cs, dc un lago vi gclados
Os lanos ianio, quc os dizcr odia,
24 Nao dc agua, dc crisial, orcn, fornados.

Do Danulio a corrcnic nao scria
Tanio cn usiria no invcrno cnrijccida,
27 Ncn do Tanais, na zona scnrc fria.

Do lago solrc a facc cncdcrnida
Cassc ou TanlcrnicI ou Picirana.
30 Nao fora ao cso cnornc conlalida.

Qual ra, quc no aul coaando, ufana
Un ouco cncrgc, cnquanio a canoncsa
33 SonIando csia quc a rcsigar sc afana.

Tais gcnian as sonlra na fricza
246
Tc a ciniura lvidas, laicndo,
36 Cono a ccgonIa, os qucios con rcsicza.

Para o scio a calca lIcs cndcndo,
Do frio a loca indcios claros dava,
39 Nos olIos a irisicza csia-sc vcndo.

Quando aicnici no quanio cn roda csiava,
Duas vi aos ncus cs, cn ial alrao,
42 Quc, iravado, o calclo sc cnlcava.

Qucn sois quc os ciios ncssc csirciio lao
Acriais?" crgunici. Eniao, voliando
45 Os colos ara iras, un curio csao

Mc cncararan; orcn dos olIos quando
LIcs lroiavan as lagrinas, a ncvc
48 Ccrrou-os cnirc os clios as coalIando.

Nunca dois lcnIos ianio unidos icvc
CavilIa. clcs, dc irados, sc invcsiiran,
51 Quais caros, quc a narrar o furor lcvc.

Tcrcciro, a qucn, gcladas lIc caran
As orclIas, con rosio laio fala.
54 Por quc icus olIos sfrcgos nos niran?

O ar dcscjas conIcccr, quc cala?
Prorio lIcs fora c ao gcniior Allcrio
57 O valc, ondc o Discnzio faz cscala.
247

Dc un so vcnirc nasccran; iu, or ccrio,
Nao acIaras nais di'nos cn Cana,
60 Dc icr dc gclo o vulio scu colcrio,

Ncn cssc, a qucn dc Arius dcsira assassina
Dc un loic o ciio c a sonlra iransassara;
63 Ncn Focacia c o quc a fronic agora inclina,

A visia nc iolIcndo, c sc cIanara
MascIcroni Sassol, lcn conIccido.
66 Sc cs Toscano, cssc nonc ic lasiara.

Fiquc, or vozcs cscusar, salido
Quc Pazzi cu sou c quc, cn Carlin cIcgando,
69 Scrci or ncnos crininoso Iavido".

Mil ouiros via roos iiriiando.
Dcsdc cniao dc arrcios sou ionado
72 Anic gclidos vaus, csic lcnlrando,

E o ccniro dcnandando, cn quc firnado
Do univcrso graviia iodo o cso,
75 Trcnulo Iavia a ircva cicrna cnirado,

Eis, scn qucrcr, da soric ou or dcsrczo,
Enirc ianias calcas caninIando,
78 A facc dc un calquci no gclo rcso.

Por quc nc isas?" rcclanou cIorando,
248
Dc Monic Acrii ao fciio or vingana
81 Inda nc csias dcsia aric nolcsiando?

Mcsirc, cscra-nc aqui" dissc Mc lana
En duvida csic nau. solvc-la qucro.
84 Eu dcois corrcrci, sc Iouvcr iardana".

Parou; c ao ccador falci, quc fcro,
Duras llasfcnias rofcria agora.
87 Qucn cs iu, quc nc incrcas iao scvcro?"

E iu ncsno qucn cs, quc na Anicnora"
Tornou dcssa aric as faccs nc csczinIas?
90 Un vivo, ccrio, ncnos cru nc fora".

Sou vivo c osso cnirc as ncnorias ninIas
Do nonc icu arcgoar a fana"
93 Fcsondi sc ic arazcn louvaninIas".

So qucr o olvido qucn ic fala" cclana
Vai-ic! Dc solra ja nc csias nolcsio.
96 Aqui nao calc da lisonja a irana".

Travci da nuca ao ccador infcsio
E dissc. Ou crdcras iodo o calclo,
99 Ou qucn iu fosic nc dcclara rcsio!"

Mil vczcs odcs arrancar-nc o clo,
Dc vcr-nc a facc nao icras o gosio
102 E dc salcr qual foi ncu nonc c aclo".
249

As naos lIc Iavia no calclo osio;
Da gucdclIa una aric arrcclara.
105 Canindo clc alaiava scnrc o rosio,

Quando ouiro lrada. , Doca, isso nao ara?
Pois os qucios laicr nao ic c lasianic?
108 Ja laics! Quc dcnnio cn ii disara?"

Nao nais, nio iraidor" no ncsno insianic
Fcsondo cijo; o quc dc ii siou vcndo
111 Coniarci or ic scr nais infananic".

Vai! Sc sarcs dcsic alisno Iorrcndo,
Quanio quciras rcfcrc, do arcssado,
114 Quc dc lngua assin foi, nao ic csqucccndo.

Ouro cIora, quc a Frana lIc Ia doado.
Eu vi odcs dizcr Doso Ducra
117 Dc ouiros nuiios no gclo aconanIado.

Sc crguniarcn qucn aqui nais cra,
OlIa c icras ao lado Dcccaria,
120 A qucn Florcna dcgolar fizcra.

Cian dcl Soldanicr, Ia ouco cu via
Alcn con Cancllon c Trilaldcllo.
123 Quc alriu Facnza, cnquanio sc dornia".

Dciano-lo; nas suliio dc gclo
250
Posios cn furna vi dois condcnados.
126 Calca dc una a dc ouira cra calclo.

Cono a ao sc agarrando os csfainados,
Por cina un no ouiro os dcnics afcrrava
129 Ondc a ccrviz c o cranio csiao ligados.

Qual Tidcu, quc a dcniadas laccrava
Dc Mcnalio a fronic cnraivccido,
132 Elc o ccrclro c os ossos nasiigava.

Tu, quc, dc odio iao scvo ossudo,
Tc cncarnias fcrocc no ininigo,
135 Dizc cclano or quc foi roduzido.

Sc cu soulcr quc a jusiia csia coniigo
E Iouvcr da cula c rcu conIccincnio,
No nundo a concnsar-ic ora nc olrigo,

139 Sc nao crdcr a lngua o novincnio".

11. Anuo, foi auiliado clas Musas na cdificaao dos nuros
dc Tclas. 27. Tunus, o rio Don, na Fussia. 55-60. O u
cic, filIos dc Allcrio dcgli Allcrii, os quais lrigaran c sc
naiaran rccirocancnic. 61. Ncn cssc Mordrcc, filIo do rci
Ariur, norio clo ai. 63. Focuu, dci Canccllicri naiou
alguns arcnics do ariido ininigo. 65. MuscIcon Sassuol,
florcniino, assassinou iraiocirancnic un scu rino. 68.
Puzz, Conicion dci Pazzi naiou o scu rino Ulcriino.
Cun, Carlino dci Pazzi iraiu os scus conanIciros,
cnircgando varias forialczas aos florcniinos Ncgros. 88.
251
Antcnou, ondc sao unidos os iraidorcs da airia, dc Anicnor,
iroiano, quc favorcccu os grcgos quc siiiavan Troia. 106.
Hocu, Docca dcgli Alaii, na laialIa dc Moniacrii (1260}
causou a dcrroia dos florcniinos, assando ao ininigo. 116.
Hoso Ducu, iraiu o rci Manfrcdo, or icr rccclido dinIciro dc
Carlos d'Anjou. 119. Hcccuu, dc Pavia, lcgado oniifcio na
Toscana, foi dccaiiado clos florcniinos, na suosiao dc icr
favorccido os gilclinos. 121. Gun dc Sodunc, gilclino, quc
cn 1266 cIcfiou una rclcliao cn Florcna. 122. Guncon,
Cano dc Moguna, iraidor dc Carlos Magno. TIudco,
facniino, iraiu a sua cidadc naial Facnza.
252

CANTO XXXIII

O condc Ugono dcu GIcudcscu contu u Duntc u suu tugcu
notc nu toc dos Guuund. Nu Ptooncu o Poctu cncontu o
udc AIcco dc Muncd, o quu Ic cxcu quc u unu dos
tudocs cu no Incno ogo dcos dc consunudu u tuuo c quc
un duIo tonu contu do coo utc cIcgu o tcno do scu n no
nundo.

DO fcro ccvo os lalios dcsrcndcndo,
Na cona o ccador os cnugava
3 Dcssc cranio, a quc csiava airas rocndo.

Qucrcs dc infanda nagoa" concava
Fcnovc a dor, quc, so cnsando a ncnic,
6 Anics quc falic, o coraao nc agrava.

Mas sc a voz ninIa dcvc scr scncnic,
Quc ao iraidor, quc cu dcvoro a infania lroic.
9 Falar, cIorar, vcras conjuniancnic.

Nao sci qucn scjas, nao sci cono noic
Tua rcscna aqui, or Florcniino
12 Tc ouvindo a lngua, c fora quc ic adoic.

Salcr dcvcs quc fui Condc Ugolino,
Quc Arccliso Fogcrio aquclc Ia sido.
253
15 Dirci qual nos juniou crucl dcsiino.

Coniar nao Ici nisicr cono iludido
Por ninIa confiana, cn carccr osio.
18 Fui norio or naldadc dcsic infido.

Nao conIcccs, orcn, quc airoz dcsgosio
O ncu fin rcccdcra. aicnao rcsia,
21 Quanio ofcndido fui vcras cosio.

Por vczcs da risao or lrcvc frcsia,
Toc du onc aos o ncu iorncnio,
24 Quc Ia dc a ouiros ainda scr funcsia

DrilIava a lua cn lcno crcscincnio,
Quando o vcu do fuiuro Iorrvcl sonIo
27 Fasgou, do ccio ncu rcsscniincnio.

Esic, cono scnIor, cniao suonIo
Ao nonic, quc vcr Lucca a Pisa olsiava
30 Lolo c cqucnos scus corrcr ncdonIo.

Magros cacs, dcsiros, fcros aulava
Dos Calandis, Sisnondis c Lanfrancos
33 A conanIa, quc frcnic cavalgava.

En lrcvc o ai c os filIos, lassos, nancos,
Ja dos faninios galgos nal fcridos,
36 Dar arccian uliinos arrancos.

254
Dcscrio ao rino alvor; dos ncus qucridos
FilIos quc cran conigo, cIoro soa.
39 Pcdcn ao, siando ainda adornccidos.

s crucl, sc a iua alna nao nagoa
O rcnuncio da dor, quc nc aguardava.
42 Sc nao cIoras, quc cna Ia quc ic doa?

Dcscriaran; c a Iora ja cIcgava
En quc alincnio cscasso nos irazian.
45 O sonIo a cada qual nos aicrrava.

Da Iorrvcl iorrc oria cniao sc ouvian
Mariclos cravcjar. cu nudo c qucdo
48 Nos filIos cncarci, quc csnorccian.

Nao cIorava; cra o ciio qual cncdo.
CIoravan clcs, c Ansclnuccio dissc.
51 Assin nos olIas, ai? Do quc Ias iu ncdo?"

Ncn lagrinas, ncn voz dci, quc sc ouvissc,
No dia c noiic, quc scguiu-sc lcnia,
54 Aic quc ao nundo novo sol surgissc.

Quando a luz inda cscassa sc arcscnia
No doloroso carccr, ncu scnllanic
57 Nos quairo rosios scus sc rcrcscnia.

Mordi-nc as naos dc angusiia dcliranic.
Elcs, cuidando scr a fonc o cfciio,
255
60 Dc suliio c con gcsio sulicanic,

Disscran. Mcnos nal nos scra fciio
Nuirindo-ic dc nos, ai; nos vcsiisic
63 Dcsia carnc. ora sirva cn icu rovciio".

Conicndo-nc, cviici lancc nais irisic.
En silcncio dois dias sc assaran. ..
66 AI! or quc, icrra csquiva, nao ic alrisic?

Do quario dia os luncs clarcaran.
Caddo caiu-nc aos cs dcsfalccido.
69 Pai nc acodc!" os scus lalios nurnuraran.

Morrcu; c, qual nc vcs, cu vi, crdido
O sizo, os ircs, ao quinio c ao scio dia,
72 Un or un sc ciinguir cinanido.

Aalando os lusquci ccgo os nao via
Dois dias, os scus noncs rcciindo.
75 Da fonc nais quc a dor, dc a agonia".

Calou-sc c os iorvos olIos rciorquindo,
Cono dc anics cravou no cranio os dcnics
78 E os ossos, qual nasiin, foi dcsiruindo.

AI! Pisa, orolrio aos ovos rcsidcnics
Na lcla icrra, ondc o s rcssona!
81 Pois ic nao vcn unir vizinIas gcnics.

256
Prcsio a Caraia nova-sc c a Corgona
Do Arno foz, cniuindo-lIc a sada
84 Tcu ovo assin crca, quc sc cniona.

E sc foi a Ugolino airiluda
Dc cnircgar icus casiclos naldadc,
87 Por quc rolc cn ial cruz iirar a vida?

Tclas nodcrna! Pcla icnra idadc
Ugoccionc c Driga ia insonics cran
90 E os irnaos, cn quc usasic a fcridadc.

Scguindo alcn, os olIos sc of'rcccran
Ouiros, quc cn gclo icn duro iorncnio.
93 Dcsics os rosios ara iras cndcran.

LIcs causa o ranio ao ranio incdincnio;
E a dor, quc dcsafogo cn vao rocura,
96 LIcs crcscc, rccalcada, o sofrincnio.

As lagrinas coalIando cn ncvc dura
Fornan nos olIos scus virca viscira,
99 E iodo o csao inicrior sc oliura.

Conquanio quasc a faculdadc inicira
Dc scniir no ncu rosio sc cnloiassc
102 Dcs quc cra ncssa crcnal gclcira,

Cuidci quc un soro nc iocara a facc.
Do quc csic soro" inquiro sc origina?
257
105 Sc aqui nao Ia vaor, dondc clc nascc?"

E o Mcsirc. Iras ondc a rcsosia di'na
Os icus olIos darao; c ali cIcgando
108 O quc vircn do soro a causa cnsina".

Dos irisics adcccnics un griiando,
Nos dissc. Alnas crucis, alnas danadas
111 (Pois quc no circno alisno csiais cnando}

Tirai-nc aos olIos gclidas canadas,
Por dcsafogo dar-nc ao ciio afliio,
114 Anics dc cu icr as lagrinas coalIadas".

Sc o lcniiivo qucrcs, quc icns diio,
Tcu nonc diz. sc nao nc dcsolrigo,
117 Dcsa cu do gclo ao clagio naldiio".

Fcsondcu logo. Eu sou frci Allcrigo,
Pclos onos fanoso do nau Iorio.
120 Aqui rccclo ianara or figo".

OI!" dissc orvcniura iu sias norio?"
Nao sci cono c ncu coro la no nundo",
123 Tornou c sc vivcndo icn conforio.

Esic condao ossui scn icr scgundo
Pioloncia. aqui siar alna c frcqucnic
126 Anics quc a nandc Airoos ao rofundo.

258
E or quc nais dc grado c roniancnic
Esias vidradas lagrinas ronovas,
129 Salc quc acnas dc iraiao a ncnic

Inquina-sc, cono cu, or funcs novas
Passa o coro a dcnnio, quc o govcrna
132 Tc conlciar da vida uliinas rovas.

Fui a alna, cnianio, llrcga cisicrna,
Talvcz na icrra folguc o coro lcdo,
135 Cuja sonlra aos nin ircnula invcrna.

Sc cs rcccn-vindo, salc quc cssc ircdo
Dranca d'ria. Ia rolongados anos
138 Jaz cnlcado no infcrnal cnrcdo".

Esic c" iornci nais un dos icus cnganos.
Dcsfruia alcgrc Dranca d'ria a vida
141 E conc c lclc c dornc c vcsic anos".

Dos MalclrancIc cn cava dcncgrida,
Nao cra dissc ainda cn cz viscoso
144 Alna dc Migucl ZancIc sulncrgida,

E un dcnnio cssc infanc crininoso
Dciou no coro; o ncsno un scu arcnic,
147 Quc dc iraiao foi socio rovciioso.

Das naos aulio rcsia ora clcncnic,
Mc alrindo os olIos!" Tal nao fiz; quc crrara
259
150 Con ial vilao nc Iavcndo coricsncnic.

AI! Ccnovcscs! raa inura c avara,
Quc nos cosiuncs icn nancIa iananIa!
153 Qucn da facc da icrra vos lanara!

Junio ao ior cs'riio da FonanIa
Dc cnirc vos un iraidor vi ianio inundo,
Quc a alna sua cn Cociio ja sc lanIa,

157 Enquanio o coro vida fingc ao nundo.

13. Condc Ugono, dclla CIcrardcsca, dc Pisa, foi acusado clo
arccliso dc Pisa, Fuggicro dcgli Ulaldini, dc icr irado a sua
cidadc naial. Prcso con dois filIos c dois ncios nuna iorrc,
ondc iodos norrcran dc fonc. 29. Montc, San Ciuliano, cnirc
Pisa c Luca. 32. Guunds cic., fanlias isanas. 118. Fc
AIcgo, Manfrcdi, dc Facnza, convidou dois arcnics scus a
concrcn na sua casa c, no fin do janiar, ao cdir quc
iroucsscn a fruia, os criados cnciraran na sala c naiaran
os Ioscdcs. 137. Huncu d`Ou, gcnovcs, convidou o sogro
Migucl ZancIc a concr cn sua casa c naiou-o ara usurar o
casiclo dc Logodoro.
260

CANTO XXXIV

Nu Judccu cstuo os tudocs dos scus scnIocs c Icnctocs. No
nco cstu Lcc, quc con tcs Iocus duccu tcs cntc os nus
Iocndos ccudocs. dc un udo Judus, do outo Huto c Cusso,
quc nutuun u Jo Ccsu. Vgo, uo quu Duntc sc uguu,
dcscc cus costus cudus dc Lcc utc o ccnto du tcu. Du
scgundo o nuno dc un cguto, sucn c uustun us cstcus
no outo Icnsco.

VEXILIA cgs odcunt ncn
Conira nos; ra dianic os olIos icndc
3 Dissc o Mcsirc, sc a visia ja disccrnc".

Cono quando no ar ncvoa sc csicndc,
Ou ao nosso Icnisfcrio a noiic dcscc,
6 Un noinIo disianic a aicnao rcndc.

Un cdifcio igual vcrnc arccc.
Tanio cra o vcnio, quc cu lusquci guarida
9 Airas do Mcsirc, quc ouira nao sc of'rccc.

aric cra cIcgado, ondc incrgida
Cada alna cn gclo csia (ircno cscrcvcndo},
12 Dcn cono arcsia no crisial coniida.

Erguidas unas siao, ouiras jazcndo
261
Qual solrc a fronic ou solrc os cs firnada
15 Qual con scus cs o rosio arco fazcndo.

Quando disiancia ial foi sucrada,
Quc arouvc ao Mcsirc nc iornar aicnic
18 A criaiura lcla ao scr fornada,

Sc afasiando dc nin, dissc. Dcicn-ic!
Eis Saianas! Eis o lugar Iorrcndo
21 En quc dcvcs ic arnar dc csforo ingcnic!

Quanio assonlrci-nc aquclc asccio vcndo
Nao inquiras lciior. nao ic crcssara
24 Con vcrlo Iunano o quc cncarci ircncndo.

Nao norio, orcn vivo nao ficara.
Qual nc acIava ic inic a faniasia,
27 Sc noric ou vida cn nin sc nao dcara!

Do afliio rcino o incrador cu via.
Do gclo acina o scio lcvaniava.
30 A un giganic igualar cu odcria,

Sc un giganic a un scu lrao cu conarava!
Do iodo vcdc a roorao qual fora,
33 Quando iao vasia a aric sc osicniava!

Qucn foi iao lclo, quanio c fcio agora,
Conira o scu criador a fronic alando
36 Vcra causa c do nal, quc o nundo cIora.
262

Qual ncu csanio Ia sido cn conicnlando
Trcs faccs na csiranIssina figura!
39 Fulra cor na da frcnic csia nosirando;

Das ouiras cada qual, da adua cscura
Surdindo, s nais ajunia-sc c sc ajciia
42 Solrc o cranio da infanda criaiura.

Enirc anarcla c lranca cra a dirciia;
A cor a csqucrda icn quc cnluia a gcnic
45 Do Nilo s nargcns a vivcr afciia.

Via asas duas sol cada frcnic,
Tao vasias, quanio cn avc ial convinIan.
48 Vclas iguais nao alrc nau oicnic.

Plunas, cono cn norccgo, clas nao iinIan;
Dc coninuo agiiadas roduzian
51 Os ircs gclidos vcnios, quc naniinIan

Os frios, quc o Cociio cnrijccian.
CIorava or scis olIos, or ircs ncnios
54 Pranio c sangunca csuna sc csargian.

Qual noinIo, con dcnics iruculcnios
Cada loca un rciio laccrava.
57 Padcccn ircs a un icno assin iorncnios.

Mas ao da frcnic a cna sc agravava,
263
Porquc das garras o furor consianic
60 Do dorso a clc ao ccador rasgava.

O quc cscrncia cn dor nais crucianic"
O Mcsirc dissc. Juda Iscarioic.
63 Prcndc a calca a loca dcvoranic.

Dos dois, quc csiao cndcndo, coulc cn doic
A ncgra facc Druio. scn gcnido
66 Sc csiorcc da dcniua a cada loic.

O ouiro c Cassio, dc ncnlros lcn fornido.
Mas a ariir a noiic insia, assonando.
69 Aqui ja iudo Iavcnos conIccido".

Do Mcsirc o colo cnlao or scu nando.
Elc cn lugar c icno aroriado,
72 Dc Lucifcr as asas sc alargando,

Ao ciio Iirsuio Iavia-sc agarrado;
Dcois dc vclo cn vclo dcsccndia
75 Enirc os ilIais c o lago congclado.

CIcgado qucla aric, cn quc sc unia
Da coa o circno dos quadris aliura,
78 Con grandc ofcgo c nor alalo o Cuia

Pr a fronic ondc os cs firnou rocura,
Cono qucn solc s crinas agarrado.
81 Assin iornar cuidci do infcrno agrura.
264

Scgura-ic! Por iais dcgraus alado"
Lasso Virglio ja dissc anclanic,
84 Dcsic incrio do nal scras iirado".

Dc una rocIa cniao sai or frcsia Iianic;
Solrc a lorda nc asscnia cauicloso;
87 Dcois a nin sc accrca vigilanic.

OlIos alcci julgando curioso
Vcr Lucifcr, qual dc anics o dciara;
90 Dc crnas ara o ar vi-o cn scu ouso!

Dc quc cnlcio a ninIa alna sc ionara,
Dcio ao vulgo cnsar ouco insirudo,
93 Quc o onio nao conrccndc, cn quc cu
assara.

Eia! Vanos!" o Mcsirc diz qucrido,
Longa jornada c nau caninIo icnos;
96 E a ncia icra o sol ja icn corrido".

Dc ao cn salas nos dc andar nao icnos;
Mas dc aniro naiural cn solo duro
99 Os assos nossos dirigir dcvcnos.

Anics quc cu dcic cn iodo o alisno cscuro
Erro, cn quc csiou, ncu Mcsirc, dcsvanccc"
102 Dissc crgucndo-nc un ouco nais scguro.

265
Ondc o gclo? Por quc nos aarccc
Assin Lucifcr osio? E ja iao rcsio,
105 Ccssando a noiic, o sol nos csclarccc?"

Tu cuidas scr, do quc ouo c nanifcsio
La no ccniro, ondc ao clo nc rcndcra
108 Do quc airavcssa o nundo, vcrnc infcsio.

Ali siivcsic, cnquanio dcsccndcra
Ao voliar-nc do onio alcn icns sido,
111 Quc o cso airai na icrrcal csfcra.

Fosic quclc Icnisfcrio iransfcrido,
Quc sc oc ao quc a icrra csia lanado,
114 En cujo ccclso cunc Ia adccido;

Qucn nasccu, qucn vivcu scn icr ccado
Solrc una csfcra csirciia os cs agora,
117 Da Judcca ao rcvcrso, icns firnado.

noiic la; nos icnos luz ncsia Iora;
E o quc nos vclos scus nos dcu a cscada
120 Na osiura sc firna, cn quc anics fora.

Caiu aqui da aliura sullinada,
E a icrra, quc sc alava cniuncsccnic,
123 Do nar fcz vcu c vcio dc cnfiada

Para o nosso Icnisfcrio dc rccnic.
Tanlcn fugiu dc ncdo, a quc sc avisia;
266
126 Vacuo dciando aqui, fcz nonic ingcnic".

La no rofundo Ia un lugar, quc disia
Tanio dc Dclzclu, quanio sc csicndc
129 Scu sculcro. ali nao cncira a visia.

Fcvcla-o son dc arroio, quc dcsccndc
Por lrccIa do rocIcdo, quc cscavara,
131 En iorno scrcando, c ouco cndc.

Para voliar do nundo facc clara
Ncssa vcrcda cscusa cnciranos.
135 Dc nos ncnIun dc rcousar cuidara.

Virglio c cu, logo aos, nos clcvanos,
Tc quc do lcdo ccu as cousas lclas
Por circular alcria divisanos.

139 Saindo a vcr iornanos as csirclas.

1. Vcxus cic. Aarcccn os vcilos do rci do Infcrno. o
rinciro vcrso dc un Iino da Igrcja. 38. Tcs uccs cic.,
Lucifcr icn ircs faccs cn coniraosiao Trindadc divina.
62. Judu Iscuotc, quc iraiu Jcsus. 65-67. Huto c Cusso,
quc naiaran Julio Ccsar. 80. Cono qucn soIc cic. Passado
o ccniro da icrra, Virglio ara cncaninIar-sc ao Icnisfcrio
oosio dcvc sulir c nao nais dcsccr. 113-15. uc sc ooc
cic., ao Icnisfcrio quc colrc a icrra cn cujo cunc (Jcrusalcn}
foi crucificado Jcsus Crisio. 130. Aoo, o rio Lcic quc dcscc
do Purgaiorio. 137. As cousus Icus, as csirclas quc Danic
crcclia da cqucna alcriura a quc cIcgaran.
267

-PURGATRIO-
268

CANTO I

Sundo do Incno, Duntc csu nouuncntc o u uo c uc
ugcntssnus cstcus. Encontu-sc nu Iu do Puguto.O
guuduo du Iu, Cutuo Utccnsc, cguntu uos dos Poctus quu
c o notuo du suu onudu. Ec os nstu, dcos, cutuuncntc
uo quc dcucn uzc, untcs dc ncu u suIdu do nontc.

DO cngcnIo ncu a larca as vclas solia
Para corrcr agora cn nar jucundo,
3 E ao dcsicdoso cgo a oa volia.

Aquclc rcino caniarci scgundo,
Ondc cla alna a diia c ncrccida
6 Dc ir ao ccu livrc do ccado inundo.

Fcssurja ora a ocsia anoriccida,
Sanias Musas, a qucn sou voiado;
9 Unir ao canio ncu scja scrvida

Caloc o son alio c sullinado,
Quc s Pcgas cscrar nao crniiira
12 LIcs fossc o aircvincnio crdoado.

Suavc cor dc oricnial safira,
Quc sc csarzia no scrcno asciio
15 Do ar aic ondc o ccu rinciro gira,
269

Fccrcia a visia; c cu lcdo nc dclciio
En surdindo da csiancia icnclrosa,
18 Quc ianio os olIos conirisiara c o ciio.

A lcla csircla, a anor ausiciosa
Sorrir alcgrc faz iodo o Oricnic,
21 Vcla os Pcics, quc a scgucn, luninosa.

Ao ouiro olo cndcrcando a ncnic,
Volio-nc dcsira, c os asiros quairo vcjo,
24 Quc vira so a riniiiva gcnic.

Folgar o ccu arccc ao scu lancjo.
Do Noric, o rcgiao, viuva Ias sido,
27 Dc os conicnlar ic nao foi dado cnscjo.

Dcois dc os rcnirar, ja dirigido
OlIos Iavia ara o olo oosio,
30 Dondc a Carroa Iavia-sc ariido,

Eis noio un vclIo, crio dc nin osio,
Quc rcvcrcncia iania ncrccia,
33 Quc nais do ai nao dcvc o filIo ao rosio.

Nas longas larlas nvca cor saa,
Scndo na cona sua scnclIanic,
36 Quc cn dula irana ao ciio lIc caa.

A luz dos sanios asiros ruiilanic
270
Dc fulgor ianio lIc aclarava o gcsio,
39 Quc o vi, cono sc o sol lIc fossc adianic.

Qucn sois quc cn conira o rio cscuro c ncsio
Do cicrno carccrc Icis fugido os laos?"
42 Movcndo as nolrcs lunas, dissc rcsio.

Qucn vos guiou aluniando os assos
Para a rofunda noiic Iavcr dciado,
45 Quc cnluia scnrc os infcrnais csaos?

As lcis do alisno acaso sc Iao quclrado?
O ccu da, scus dccrcios rcvogando,
48 Quc dos naus scja o ncu donnio cnirado?"

Travou dc nin Virglio, nc coriando
Por voz, accno c naos. cono qucria
51 Os joclIos curvci, olIos laiando.

Dc noiu ncu nao vin" lIc rcsondia
Dc Dana aos rogos, quc do ccu dcsccra
54 Socorro csic Ioncn, sirvo-lIc dc guia.

Pois quc c dcscjo icu quc a nossa vcra
Condiao dcfinida nais ic scja,
57 Prcsiar nc cunro clicaao sinccra.

Aura da vida csic Ionc'inda lafcja,
Mas ianio, dc inrudcnic, sc arriscara,
60 Quc c naravilIa vivo ainda csicja.
271

Dissc cono a salva-lo nc arcssara.
Por ondc os assos dirigir udcssc
63 Essa vcrcda so sc dcarara.

Mosirci-lIc a gcnic, quc or na adccc;
Mosirar-lIc inicnio os quc ora csiao urgando
66 Pccados no lugar, quc ic olcdccc.

Longo scria cono o vou guiando
Dizcr-ic. c fora do alio a quc nc inclc,
69 Para ic vcr c ouvir o cncaninIando,

Digna-ic, ois, lcn'no scr con clc.
A lilcrdadc ancla, quc c iao cara.
72 Salc-o lcn qucn or cla a vida cclc.

Por cla a noric nao ic Ia sido anara
En iica, ondc a vcsic foi dciada,
75 Quc cn Juzo Ia dc scr dc luz iao clara.

Por nos cicrna lci nao c violada.
Elc inda vivc; Minos nao nc cnccc;
78 No crc'lo csiou, ondc acIa-sc cnccrrada

Tua Marcia, quc cn casio olIar arccc
Fogar-ic ainda quc or iua a icnIas.
81 Lcnlrando-a cn favor nosso ic cnicrnccc.

Ir dcia aos rcinos icus, nao nos rcicnIas;
272
Hci dc a Marcia dizc-lo agradccido,
84 Sc la dc ii falar-sc nao dcsdcnIas."

Marcia, a ncus olIos iao jucunda Ia sido
Quc iornou-lIc Caiao cu dc lon grado
87 No nundo quanio quis lIc Ici conccdido.

Esiando alcn do rio dcicsiado,
Movcr-nc ora nao odc. csic rccciio
90 Mc foi, dciando o Linlo, dccrciado.

Sc or dana cclcsic Ias sido clciio,
Cono disscsic, c va lisonja agora;
93 O quc rcqucrcs cn scu nonc acciio.

Vai, ois. cingindo csic Ioncn scn dcnora
Dc liso junco, lava-lIc o scnllanic;
96 Toda a inurcza scja osia fora.

Cunrc quc, quando clc csiivcr cranic
O anjo, quc do ccu vicr rinciro,
99 Ncvoa ncnIuna os olIos lIc quclranic.

La ondc laia o onio dcrradciro
Do nar laiido, csia ilIa icn vioso
102 Juncal quc alasira iodo o scu naiciro.

Nao odc vcgcial rijo ou frondoso
Tcr vida ali; orquc nao dolraria
105 Ao cnlaic das ondas caricIoso.
273

Aqui iornar inuiil vos scria.
Vcrcis ao sol, quc surgc, o nclIor asso
108 Para sulir do nonic cncdia."

Suniu-sc. Ergui-nc, cniao, scn nais csao,
E cn silcncio; olIos fiios no scnllanic
111 Dc Virglio, anarci-nc con scu lrao.

Conigo, o filIo" diz-nc scguc avanic.
Airas volicnos; ois daqui sc inclina
114 O lano ara o nar, quc jaz disianic."

Fugia anic a alva a sonlra naiuiina;
Ja nos ficava aos olIos dcscolcria,
117 Posio rcnoia, a oscilaao narina.

Pcla lancic andavanos dcscria,
Cono qucn irilIa a csirada, quc crdcra,
120 E icnc nao acIar vcrcda ccria.

CIcgando aric, ondc nao udcra
Do rocio iriunfar o sol nasccnic,
123 Porquc sonlra o frcscor ouco nodcra,

Solrc a rclva ncu Mcsirc lrandancnic
As naos anlas alriu. o novincnio
126 LIc noio c, o conrccndo, diligcnic,

As lacrinosas faccs lIc arcscnio.
274
Virglio as corcs rcsiaurou-nc ao gcsio,
129 Quc dcsloiara o infcrno ncvocnio.

Vinos crna raia a asso lcsio.
Nunca solrc aguas suas navcgara
132 Honcn quc o nundo iornc a vcr nolcsio.

Cingido fui, cono Caiao nandara.
Poricnio! A Iunildc lania rcnascida,
Qual anics vi no solo, ondc a arrancara,

136 Scn difcrcna, dc suliio crcscida.

10. Cuoc Musa da cocia. 11. Pcgus, as filIas dc
Picrio, dcsafiaran as Musas ara caniarcn con clas c,
vcncidas, foran iransfornadas cn cgas. 19. A Icu cstcu,
Vcnus. 21. Os Pcxcs, a consiclaao dos Pcics. 31. Un
ucIo cic., Caiao Uiiccnsc, quc, ara nao cnircgar-sc a Julio
Ccsar, suicidou-sc cn iica. 40. Ho cscuo c ncsto, o
Aqucronic. 79. Mucu, csosa dc Caiao.
275

CANTO II

Estuo os Poctus undu nu uu, ncctos cn cuuo uo cunnIo,
quundo cIcgu unu Iucu, guudu o un Ano, du quu sucn
unus dcstnudus uo Puguto. Unu dcus, o nsco Cuscu,
ungo dc Duntc, u conutc do Poctu, concu u cuntu unu suu
cunuo. Os dos Poctus c us unus cun u ouu o cunto
Iunonoso. SoIcucn. ocn, o scuco Cutuo, quc us cccndc,
c us unus ogcn uu o nontc.

FESPLENDECIA o sol ja no Iorizonic
Quc icn ncridiano, ondc inincnic
3 O zcniic fica dc Solina ao nonic.

Na aric oosia a noiic diligcnic
Do Cangcs co'as Dalanas sc clcvava,
6 Quc lIc cacn da nao, quando c cccdcnic.

Ja ncssc icno a idadc iransfornava
A lranca c rosca cor da lcla Aurora
9 Nouira, quc a dc aurcos onos sinulava.

Do nar ao longo inda cranos ncssa Iora,
Cono qucn, na jornada cnlcvccido,
12 Sc arcssa cn ncnic, os cs, orcn, dcnora.

Eis, qual solrc nanIa, cnrulcscido,
276
Das ncvoas airavcs, Maric cIancja
15 No oncnic das ondas rcflciido,

Una luz (raza a Dcus dc novo a vcja!}
Tao vcloz clo nar vi dcslizando,
18 Quc nao Ia vo dc avc, quc igual scja.

Maior nosirou-sc c nais fulgcnic, quando,
Dcois dc icr-nc ao Cuia ncu voliado,
21 Dc novo olIci o scu lrilIo conicnlando.

Nvca forna ianlcn, a cada lado,
LIc divisci; alaio aarccia
24 Dc igual cor ouiro vulio assinalado.

Tc asas disccrnir crnanccia
O salio Mcsirc ncu silcncioso.
27 Mas cniao, cono o nauia conIccia,

Dradou. Curva os joclIos rcsciioso,
Junia as naos. cis dc Dcus un ncnsagciro!
30 Dc ora avanic Ias dc vcr ouiros diioso.

Vc quc, aos Iunanos ncios solrancciro,
Para vir dc iao longc vclas, rcnos
33 Possui das asas no volvcr ligciro.

Cono clc as ala ara o ccu ja vcnos,
Eicrnas lunas suas agiiando;
36 Nao nudan cono dos noriais salcnos."
277

En ianio, nais c nais sc aroinquando,
Mais clara solrcssai a avc divina.
39 OlIos alaio luz nc dcslunlrando.

O anjo logo rila a navc inclina,
Tao raida, iao lcvc, quc arccc
42 Voar soncnic na anlidao narina.

Na oa crguido o nauia rcslcndccc.
Fcliz quanio c lIc csia na fronic cscriio;
45 Das alnas iurla ao nando lIc olcdccc.

In cxtu Isuc dc Egto
A una voz caniavan juniancnic
48 E o nais, quc foi no sanio salno diio.

Sinal da Cruz lIcs fcz dcvoiancnic.
Todos cniao rila sc lanaran
51 E iornou, cono vcio, inconiincnic.

En volia rcnirando, os quc ficaran
Parccian dc csanio aodcrados,
54 Cono qucn a csiranIcza sc accrcaran.

O sol frccIava os luncs scus dourados,
La do ncio do ccu icndo cclido
57 O Caricornio a iiros rciicrados,

Quando as alnas, quc Iavian dcsccndido,
278
Pcrgunian-nos. Salcis, ara indicar-nos,
60 Por ondc o nonic odc scr sulido?"

Tornou Virglio. Vos araz julgar-nos
Do lugar salcdorcs; nas viandanics,
63 Cono sois vos, dcvcis considcrar-nos.

CIcgaranos aqui, dc vos, ouco anics,
Por csirada iao ardua c icncrosa,
66 Quc csia sulida a ar, jogo c dc infanics."

Noiando aqucla iurla, curiosa,
Quc cu, clo rcsirar, cra Ioncn vivo,
69 Enfiou anic a visia oricniosa.

E cono, a qucn da az rano crcssivo
Prcscnia, o ovo accrca-sc cuidoso
72 En irocl dc noicias or noiivo.

O lando assin das alnas vcniuroso
En ncu rosio aicniava alvoroado,
75 Quasc csquccido dc ir a scr fornoso.

Una, icndo-sc s nais adianiado
A nc alraar corrcu con ianio afciio,
78 Quc fui dc inulso igual arrclaiado.

Sonlras vas, vcrdadciras so no asciio!
Trcs vczcs quis nos lraos csirciia-la,
81 So as ircs vczcs csirciici ao ciio.
279

Anic o csanio, quc o gcsio nc assinala,
Sorriu-sc; c, cono ja sc rciirassc,
84 Avanando, cu icnici aconanIa-la.

Suavcncnic dissc quc cu arassc,
Pcdi-lIc, con ccricza a conIcccndo,
87 Quc un ouco a raiicar sc dcnorassc.

Cono ic anci" nc rcsondcu vivcndo
No norial coro, assin cu ic ano agora.
90 Por quc vais? Dizc. ao icu dcscjo aicndo."

Caro Casclla" dissc-lIc Ici dc cnlora
Tornar, ao fin dcsia jornada, vida.
93 Por quc dc vir Ias dclongado a Iora?"

Sc a assagcn ncgou-nc rcqucrida
Anjo, quc as alnas, quando araz-lIc, guia,
96 Ofcnsa nao nc fcz incrccida;

Pois a jusio qucrcr olcdccia.
Na larca cn az, ircs ncscs Ia soncnic,
99 A iodos da a cnirada aciccida.

Eu, quc na laga cniao cra rcscnic,
Ondc no nar o Tilrc as aguas dciia
102 Por clc acciio fui lcnignancnic,

A cssa foz scus vos cndirciia;
280
Pois scnrc ali a grci sia rcunida,
105 s cnas do Aqucronic nao sujciia."

Sc nao c or lci nova roilida
Mcnoria c usana do anoroso canio,
108 Quc as nagoas iodas nc adoou da vida,

Praza-ic anigo, conforiar un ianio
MinIa alna, quc nolcsia, quc anofina
111 Siar cnvolia no cororco nanio."

Ano quc cn nnIu ncntc ucocnu"
Enioou clc cniao con ial doura,
114 Quc o son donoso inda alna nc donina.

Ao Mcsirc, a nin, a iodos a lrandura
Do saudoso caniar ianio clcvava,
117 Quc dc ai a ncnic nossa cniao nao cura.

Na ioada, alsorvida, sc cngolfava,
Eis dc rccnic o vclIo vcncrando.
120 Quc fazcis, dcscuidosos?" nos lradava.

Pois csiais na indolcncia assin ficando?
Idc ao nonic, a dcsir cssa inurcza,
123 Quc a visia vos csia dc Dcus vcdando!"

Quais onlos, quc dos agros na largucza,
En dcscjado ascigo cnlclidos,
126 Cono olvidada a naiural lravcza,
281

Suliio arrancaran, dc icnor ungidos,
Sc algun nal inincnic lIcs arccc,
129 Dc cuidados naiorcs ossudos.

Tal a rcccnic grci o canio csquccc,
E, cono Ioncn, quc vai scn icr roiciro,
Corrc cosia, quc aos olIos sc ofcrccc.

133 Nao foi nosso ariir ncnos ligciro.

1-3. Hcscndccu cic., colocando o Purgaiorio nun Icnisfcrio
anioda quclc da icrra, o Pocia noia quc ondc clc csiava o sol
dcsoniava c na ncsna Iora cn Jcrusalcn (Solina} dcscia a
noiic. 46. In cxtu, cic., rinciro vcrso do Salno 114. 91.
Cuscu, nusico florcniino anigo dc Danic c quc Iavia
nusicado algunas cancs dclc. 119. O VcIo, Caiao.
282

CANTO III

Os dos Poctus sc ucstun u suI o nontc. Enquunto cstuo
ocuundo o ugu ondc u suIdu scu nus uc, uccn un guo
dc unus quc Ics ucn uo cnconto. Pcguntun u cus ondc scu
u suIdu. Unu dus unus sc du u conIccc u Duntc. E Muncdo,
c dc Nuocs c du Scu. Ec nuu cono nocu, cdndo u
Dcus, nu Iou cxtcnu. Estuo untus con cc, us unus dos quc
oun nngos du Suntu Igcu.

ENQUANTO aqucla fuga rccniina
Pcla lancic as sonlras inclia
3 Ao nonic, quc a razao a anar cnsina,

Ao socio ncu ficl cu nc cingia.
Cono scn clc Iouvcra rosscguido?
6 Qucn ara alar-nc csforo nc daria?

Dc rcnorsos arccc ossudo.
conscicncia ura c sullinada,
9 Lcvc falia csar ic da sulido!

Quando aialIava a rcssa, quc c vcdada
A qucn dos aios no dccoro aicnic,
12 Eu, quc scniira a ncnic angusiiada,

Tornando ao ncu inicnio afouiancnic
283
Os olIos cnincncia lcvaniava,
15 Quc ara o ccu nais alio clcva a frcnic.

Nas csaldas o sol nos dardcjava
Fulra luz, quc o ncu coro inicrronia,
18 Pois aos scus raios olicc fornava.

Escuro anic nin so aarccia
O solo. cu, dc alandono rcccoso,
21 Volici-nc ao lado ondc cra o salio Cuia.

Virglio cniao nc cncara. Susciioso
Tc nosiras?" diz Cuidavas, orvcniura,
24 Quc cu nao nais ic aconanIc cuidadoso?

Surgc Vcscr la ondc a sculiura
Cuarda o coro cn quc sonlra ja fizcra
27 Tonando-o a Drindcs, Naolc o asscgura.

Sc anic nin nao a vcs, nao ic dcvcra
Dar asno cono la no firnancnio
30 Sc a luz a luz nao iolIc c nao novcra.

Para calna scniir, frio ou iorncnio
Diss-nos coro a suna Poicsiadc.
33 Cono o fcz? Nao nos dcu conIccincnio.

Faiuo c qucn julga Iunana faculdadc
Franco o infindo caninIo c scniicrno,
36 Por ondc scguc o Enic Uno cn Trindadc.
284

Honcn, vos lasic o quu. sc ao sucrno
Salcr alcvaniar-vos fossc dado,
39 Da Virgcn ao scio nao laiara o Eicrno.

Ja visic orfiar scn rcsuliado
Os quc, ccvar odcndo scu dcscjo,
42 En crciua afliao o icn iornado.

Dc Arisioiclcs falo ncsic cnscjo,
Dc Plaiao, dc ouiros nais." Daiando a fronic,
45 Calou; nosirava iorvaao c cjo.

CIcganos nos cn ianio ao c do nonic
Ondc cra a rocIa dc ial nodo crguida,
48 Quc dc sulir caaz ningucn sc conic.

A vcrcda nais crna c dcsalrida,
Quc dc Lcria a Turlia sc cncaninIa,
51 Da, confroniada, cnoda sulida.

E o Mcsirc, assin falando, os cs dciinIa.
Qucn salc ondc a csic nonic o asso asccndc?
54 Cono aqui scn icr asas sc caninIa?"

Enquanio, laio o rosio, o Mcsirc cnicndc
Na jornada, cn sua ncnic inicrrogando,
57 E cla aliura a visia sc nc csicndc,

Divisci iurla a nos cndirciiando
285
Da nao dcsira; o scu asso cra iao lcnio,
60 Quc nao nc arccia csiar andando.

Aos quc vcn" dissc ao Mcsirc nira
aicnio;
Por clcs odc scr consclIo dado,
63 Sc o nao ic of'rccc o rorio cnsancnio..."

OlIou-nc, c con scnllanic asscrcnado
iurla vagarosa" iornou vanos,
66 E a cscrana ic csforcc, o filIo anado!"

Passos nil ara a grci nos caninIanos
E dc iiro dc cdra inda disiancia,
69 Por nao dcsira arrojada, nos cIananos

Quando aquclcs csriios csiancia
Junio aos cnIascos vi fazcr, ccrrados,
72 Qual iransviado da inccricza cn ansia.

Vos, clciios ao lcn, no lcn finados"
Dissc Virglio cla az diiosa,
75 En quc sois iodos, crcio, cscranados,

Dizci-nc ondc a nonianIa alia c fragosa
Sulir crniic, un ouco sc inclinando.
78 Do icno a crda ao salio c dcsgosiosa."

Cono as ovclIas o rcdil dciando
A una, duas, ircs c a ccrviz icndo
286
81 Daia as ouiras vao inidas ficando;

Todas cono a rincira, sc novcndo,
ConcIcgan-sc-lIc ao dorso, sc cla ara,
84 O orquc, sinlcs, quicias nao salcndo.

Assin a dcnandar-nos sc arcssara
A vcniurosa grci, quc no ncncio
87 Traz a nolcsiia c o udor na cara.

Tonada foi, orcn, dc ianio cnlcio,
Por ninIa sonlra cn vcndo a luz coriada
90 A dcsira, cn dircao da rocIa ao scio,

Quc a vanguarda arou, cono iorvada.
Pclos nais scn dcicna foi scguida,
93 Mas scn lIcs siar a causa rcvclada.

A clicaao rcvino aciccida.
Quc un vivo coro vcdcs confcsso
96 E a luz do sol or csic inicrronida.

Nao Iaja cn vos dc naravilIa cccsso;
Do ccu cla viriudc socorrido,
99 Da nonianIa aiingir qucr o calco."

Dissc Virglio. E foi-lIc rcsondido.
Voliai-vos; caninIai dc nos dianic."
102 E o lugar indicavan rcfcrido.

287
Scn quc un noncnio dcics ir avanic,
Qucn qucr quc scjas, olIa-nc c dcclara",
105 Dissc un dclcs, sc Ias visio o ncu
scnllanic."

Volvi-nc, olIos fiiando cn qucn falara.
Fornoso c louro, iinIa Icroico asciio;
108 Un golc o scu solrolIo scarara.

Tornci-lIc nao" ionado dc rcsciio.
OlIa!" falou a sonlra nc indicando
111 Larga fcrida no alio do scu ciio.

Vcs Manfrcdo sorriu-sc nc falando
Quc ncio foi da Incrairiz Consiana.
114 A ninIa lcla filIa diz, voliando,

(Mac daquclcs or qucn iania Ionra alcana
Aragao con Siclia} o quc Ias salido,
117 Qual a vcrdadc scja lIc afiana.

Dcois quc foi o coro ncu fcrido
Dc golcs dois noriais, a Dcus icdoso
120 Alna cnircguci, cIorando arrccndido.

Fui dc Iorrcndos ccados crininoso,
Mas a Dondadc Infinda acolIc c alraa
123 Qucn crdao lIc sulica csaroso.

Sc o Diso quc cnviou Clcncnic caa
288
Do ncu cadavcr, rcsciiado Iouvcssc
126 Essc rccciio da Divina Craa,

Do coro ncu os ossos nc arccc,
Quc cn frcnic onic, ao c dc Dcncvcnio,
129 En guarda o gravc accrvo inda iivcssc.

Agora os lanIa a cIuva c aouia o vcnio,
Do rcino ncu disianics, junio ao Vcrdc,
132 Ondc os lanou scn luz, scn saincnio.

Mas anaicna ianio alna nao crdc
Quc, quando vcrdc a cs'rana lIc florcscc,
135 Do cicrno anor do Criador dcscrdc.

Por ccrio, cn coniunacia o quc fcnccc
Conira a Igrcja, ainda quando sc arrccnda
138 Na Iora circna sua, aqui adccc

Tcno, quc irinia vczcs conrccnda
Da incniicncia o csao, sc ao dccrcio
141 Prcccs nao irazcn lcnfazcja cncnda.

Vcs, ois, quc odcs nc iornar quicio.
Fcvclando icdadc dc Consiana
Quc inicrdiio nc Ias visio ainda cccio

145 Pclas rcccs dc la nuiio sc alcana."

289
25. Sugc Vcsc cic., o cadavcr dc Virglio dc Drindcs foi
iransoriado ara Naolcs, ondc, ncsic noncnio, dcscia a
noiic. 37. Vos Iustc o guu, cIcga salcr o quc c, scn
rocurar a razao. 50. Dc Lcu u TIu, o caninIo cnirc
csias duas aldcias da Liguria. 112. Muncdo, filIo do
incrador Frcdcrico II c ncio da incrairiz Consiana. 114-
16. MnIu Icu Iu, Consiana, csosa dc Pcdro III dc Aragao
icvc dois filIos. Jainc quc succdcu ao ai cn Aragao c
Frcdcrico, rci dc Siclia. 124. Sc o Iso cic., Darioloncu
Pignaiclli, liso dc Coscnza, or ordcn do aa Clcncnic IV,
dcscnicrrou o coro dc Manfrcdo, quc cra cconungado, c o
nandou jogar no Fio Vcrdc. 133. Anutcnu, cconunIao dos
aas.
290

CANTO IV

Scgundo os conscIos cccIdos, os Poctus, utuucs dc un
cunnIo uctudo c dc, soIcn uo nco suto. Vgo
cxcu u Duntc quc, cncontundo-sc cn Icnsco untodu
uqucu tcu, o So gu cn dcuo contuu. Vcndo nutus unus
ccoIdus u sonIu dc un ocIcdo, c uoxnundo-sc u cus,
Duntc cconIccc o scu ungo Hcucquu. A cstuo os cstos
cguosos dos quc cscuun uu uccndc-sc o tcno du
udu.

QUANDO ou clo razcr ou or dcsgosio
Das faculdadcs una c ossuda,
3 Conccnirando-sc, o csriio indisosio

Sc nosira aao, dc ouira qualqucr nascida;
Vcrdadc, quc rcfuia a crcna crrada
6 Qucn cn nos una alna csia nouira
accndida.

E, ois, sc vcndo, ouvindo, alna cngolfada,
Lia-sc cousa, quc a aicnao caiiva,
9 Scn scniir vai-lIc o icno dcsfilada.

Pois faculdadc so no ouvir aiiva
Difcrc dcssa, cn quc alna sc donina.
12 Una rcsa, ouira a vnculos sc csquiva.
291

Ecricncia ao claro isio nc cnsina.
Aqucla sonlra ainiio cscuiando,
15 Ja con cinqucnia graus o sol sc cnina,

Scn quc cu nc acrcclido Iouvcssc, quando
Ao onio fonos, ondc a iurla, unida,
18 Havcis o quc anclais!" dissc, lradando.

Esiando a vinIa ja nadurccida,
Pclo aldcao dc csinIos con lraada
21 Da sclc a csirciia alcria c dcfcndida.

Mais larga c quc a vcrcda alcaniilada
Por ondc fui sulindo aos ncu Cuia,
24 Quando a grci nos dciou alcnoada.

A Noli c a San-Lco or ardua via
Con cs sc vai, Disnaniua assin sc alcana;
27 Tcr asas dc avc aqui nisicr scria;

Ou asas dc un dcscjo, quc nao cansa,
Para o vaic scguir quc, dcsvclado,
30 Mc scrvia dc luz, nc dava cs'rana.

Por carrciro cnirc cnIas cscavado,
Scnrc dc agudas onias cnccido,
33 Pclas naos cada asso cra ajudado.

CIcgados da alia cscara ao ioo crguido
292
Da cnincncia no dorso dcscolcrio,
36 Por ondc ir" dissc cniao Mcsirc
qucrido?"

Eia!" iornou nao dcs un asso inccrio!
Vai sulindo aos nin cla nonianIa;
39 Cuia acIarcnos no caninIo cscrio."

Nao ncdc a visia clcvaao iananIa.
LinIa quc o ccniro coric dc un quadranic,
42 Por ccrio a ingrinidcz nao lIc aconanIa.

Scn foras ja, falci-lIc iiiulanic.
Volvc a facc, ai ncu. olIa icdoso
45 Quc so nc dcias, indo or dianic"

Para ali, filIo" diz ic ala aninoso!"
E o scu lrao indicava una lanura,
48 Quc iorncia o dcclivc icncroso.

Dcssas vozcs csfora-nc a doura
Tanio, quc a rasios lIc scguia o asso
51 Aic ncus cs iocarcn ncssa aliura.

Scniano-nos a ar, cniao, dc csao
Ao nasccnic voliados, qual viagciro
54 A csirada olIando, quc calcara lasso;

Alaio os olIos dirigi rinciro,
Ao sol volici dcois; noici asnado
293
57 Da csqucrda o lunc vir dcssc luzciro.

Dissc Virglio ao vcr quanio cnlcado
Siava, o carro da luz considcrando
60 Quc cra cnirc nos c o Aquilao cnirado.

Sc un c ouiro Icnisfcrio aluniando,
Casior c Polu junio a si iivcra
63 O vasio csclIo, quc ora csia lrilIando,

Da Ursa ainda nais ronqua csfcra,
A roda do Zodaco olscrvaras,
66 Sc a cosiunada csircla nao crdcra.

Mcdiiando, a vcrdadc logo acIaras,
Sc colocados dc Siao o nonic,
69 E csic ouiro na icrra inaginaras,

Anlos guardando idcniico Iorizonic
E Icnisfcrios divcrsos, ondc assa
72 Esirada, cn quc iao nal corrcu Fcionic,

E sc a razao cn ii nao for cscassa,
Vcras quc, cnquanio a un vai or un lado,
75 Ao ouiro clo oosio o sol crassa."

Tanio ao claro janais, o Mcsirc anado,
Cono ora, o ncu cs'riio conrccndcra,
78 Quando csiava or duvida nullado.

294
Quc o crc'lo ncdio da nais alia csfcra,
Quc scnrc Equador cIana-sc cn ccria aric
81 Enirc o invcrno c o sol sc considcra,

Dcvc (sc udc a ncnic cncirar-ic}
Para o noric volvcr-sc, c, no cnircianio,
84 Vian-no Hclrcus dc usiro cla aric.

Agora, sc ic araz, dizc-nc quanio
Hcnos dc andar; quc os olIos, da cnincncia
87 Nao aiingindo o fin, sc cncIcn dc csanio."

Da nonianIa" rcsondc c a ccclcncia
Fadiga no conco causar gravc;
90 Qucn nais solc acIa ncnos rcsisicncia.

Ao icno, cn quc ic arcccr suavc
Tanio, quc a sulas agil c ligciro,
93 Cono dcsccndo da agua o curso a navc,

No icrno ic acIaras dcsic carrciro.
Aos afa dcsfruiaras rcouso.
96 Quanio digo Ias dc vcr quc c vcrdadciro"

Mal acalando o Mcsirc carinIoso,
Pcrio soa una voz. Talvcz ic scja,
99 Anics dc la cIcgar, rcciso un ouso."

Volvcu-sc cada qual ara quc vcja
Qucn falara; alia cnIa dcaranos;
295
102 Eniao so vcnos quc nao scsira csicja.

Muliidao, ccrcando-nos, acIanos
Quc sonlra dcnorava quiciancnic;
105 Por dcsdia dciidos os julganos.

Mosira-sc un nais quc os ouiros ncgligcnic.
Scniado alraa as crnas, icndo o rosio
108 Fccosiado aos joclIos, qual dorncnic.

Dissc cniao. Vc scnIor, quanio disosio
incrcia o quc ali sia arcccndo.
111 Cono irnao da rcguia fica osio."

Elc un ouco voliou-sc olIos novcndo
Para o ncu lado, scn nudar osiura,
114 Pois vai iu, quc cs valcnic!" nc dizcndo.

FcconIcci qucn cra. Inda nc dura
Da agra asccnsao cn aric o grandc ofcgo;
117 Mas cndcrco os assos figura.

A fronic nal crgucu, quando nc acIcgo.
Cono conduz o sol carro csqucrda
120 Tcns rcarado?" dissc con sosscgo.

Por ncncio iao lcnio c voz iao lcrda
Fui algun ianio a riso rovocado.
123 Dclacqua" dissc cu nas a iua crda

296
Nao cIoro. Por quc csias aqui scniado?
Escras guia? Acaso, cono ouirora,
126 Da rcguia ic scnics caiivado?"

Tornou-nc. Irnao, sulir quc inoria agora?
Dc Dcus o anjo, quc dcfcndc a cnirada,
129 Mc dciaria dos naririos fora.

Tanio a oria nc icn dc scr vcdada,
Quanio no nundo nc durara a vida.
132 Pcsci-nc so a noric ao vcr cIcgada.

Mas anics scr nc odc crniiida
Pcla oraao dc qucn da Craa goza;
135 Quc vai ouira, do ccu dcsaicndida?"

Mas o Vaic scguia na cnosa
Jornada. Vcn!" dizia Fcslandccc
O sol no ncio-dia; c icnclrosa

139 Solrc Marrocos ora a Noiic dcscc."

5. A ccnu cudu cic., dc airiluir ao Ioncn divcrsas alnas,
crcna dos lainicos c dos naniqucus. 15. Ju con cnqcntu
guus cic., o Sol crcorrc 15 graus or Iora; orianio Iavian
assado quasc 3 Ioras c ncia. 25-26. No, na Liguria; Suo
Lco, crio dc Urlino; Hsnuntuu, crio dc Urlino. 57. Du
csqucdu cic., o Purgaiorio sc cnconira nun Icnisfcrio
anioda, c orianio o sol aarccia a Danic cla csqucrda
quando no nosso Icnisfcrio arccc lcvaniar-sc dirciia c
caninIar csqucrda. 68. Suo, Jcrusalcn, quc c o lugar
297
anioda ao Purgaiorio. 123. Hcucquu, florcniino, falricanic
dc insiruncnios nusicais, anigo dc Danic. 139. SoIc
Muocos, scndo ncio-dia no Purgaiorio, cn Jcrusalcn, no
Icnisfcrio oosio, cra ncia-noiic, c a noiic concava cn
Marrocos.
298

CANTO V

Posscgundo os dos Poctus u suu uugcn, cncontun unu
nutduo dc unus quc sc uoxnun dccs, dcos dc tc
cccIdo quc Duntc c uuo. Suo cstos dc cssous quc suun
du udu o notc uocntu, nus no n sc uccndcun c
cdouun u scus nngos.

OS assos do ncu Cuia aconanIando,
Dcssas alnas un ouco cra disianic,
3 Quando una, airas dc nos, o dcdo alando,

Vcdc! A luz" cclanou nao c lrilIanic
scsira do quc vai nais dcnorado;
6 Pclo ncncio a un vivo c scnclIanic."

OlIos volvi daqucla voz ao lrado,
E as vi noiar, dc naravilIa cIcias,
9 Cono cu, andando, a sonlra iinIa ao lado.

Por quc ianio, o ncu filIo, assin ic cnlcias?"
Dissc o Mcsirc. Por quc dcicns o asso?
12 Acaso o nurnurar daqui rcccias?

Scguc-nc. a vozcs vas ouvido cscasso!
Qual iorrc, inalalavcl sc, dos vcnios
15 furia oondo valido cnlarao;
299

Qucn firncza nao icn nos cnsancnios,
Do fin sc aaria, a quc alna sc cndcrca
18 E, assin, nalogra, insiavcl, scus inicnios.

Sigo-ic!" ao Mcsirc ncu iornci dcrcssa.
Cunria assin falar; ncu voio inccndc
21 O rulor, quc ao crdao a falia arcssa.

Enianio or aialIo a cosia asccndc
Adianic dc nos iurla caniando
24 Dcvoia Msccc, c ao cino icndc.

Ao vcr quc csiava o coro ncu vcdando
Dos luninosos raios a assagcn
27 O canio suscndcu, rouco oI!" soliando

E dois dos scus cn forna dc ncnsagcn
Corrcndo conira nos assin falaran.
30 Qucn sois, quc assin fazcis csia viagcn?"

Dissc Virglio. Aos quc vos cnviaran
Tornai quc ao coro do Ioncn quc csiais vcndo
33 Viiais alcnios inda nao dciaran.

Sc os assos, cono cuido, csiao dcicndo,
Por vcr-lIc a sonlra, a causa c conIccida;
36 Tcrao rovciio, as Ionras lIc fazcndo."

Mais ronios quc os vaorcs dcscida
300
Da noiic, o ar scrcno aluninando,
39 Ou ncvoa, ao r do sol, do ccu varrida,

Paricn, grci dc novo sc ajuniando;
Cono csquadrao, quc corrc dcsfilada,
42 Volian iodos, a nos sc arrcncssando.

Ao nosso cnconiro vcn iurla avuliada;
Prcicnscs iodos icn" dissc-nc o Cuia
45 Andando, os ouvc; nao convcn arada."

alna, quc do ccu vais alcgria
No rorio coro, cn quc fcliz nasccsic,
48 Dcnora o asso un ouco" a grci dizia,

Dc cnirc nos vc sc algucn rcconIcccsic
Para ao nundo lcvarcs a noicia;
51 Por quc dcicr-ic ainda nao quiscsic?

Moric a iodos causou crucl ncqucia;
Pccanos scnrc aic quc final Iora
54 Do ccu a luz sc nos nosirou rocia.

Assin, coniriios, crdoando, fora
Fonos da vida, a az con Dcus ja fciia;
57 Dc o vcr dcscjo nos accndc agora."

A fciao vossa" cu dissc c iao dcsfciia,
Quc ncnIun rcconIco; nas, sc acaso
60 Scr uiil osso no quc a vos rcsciia,
301

Pcla az, a scrvir-vos ja nc cnrazo,
Quc lusco, dcsic salio aconanIado,
63 Dc nundo cn nundo, no nais lrcvc razo."

Cada qual" nc iornou csia confiado
En ii, nisicr nao Ia icu jurancnio,
66 Sc nao faliar odcr ao icu lon grado.

Aos ouiros nc aniccio. ao rogo aicnio,
Tu sc forcs icrra quc dcnora
69 Enirc a FonanIa c a quc c dc Carlo asscnio,

Aos ncus cn Fano conassivo cora
Quc con rcccs sufragucn-nc icdosos
72 Para o nal curgar quc fiz ouirora.

Nasci la, sofri golcs csaniosos,
Quc a cisicncia coriaran-nc iao cara,
75 Dc Anicnorios nos lanos anianosos,

Ondc o funcsio fin nunca cscrara.
Assin o quis do Marqucs d'Esic a ira,
78 Quc o ccio ncu injusio aarclIara.

AI! sc, fugindo, nc acolIcssc a Mira
Quando alcanou-nc dc Oriais crio,
81 Eu fora inda Iojc aondc sc rcsira.

Mas, corrcndo ao aul, scn runo ccrio,
302
Ca, no ccno c juncos cnlcado.
84 Dc sanguc un lago fcz ncu ciio alcrio."

Sc for" ouiro cniao dissc cccuiado
Dcscjo quc ic inclc ao alio nonic,
87 Sc or nin dc icdadc inrcssionado.

Dc Monicfcliro fui c fui Duonconic;
Dc nin Joana, c ningucn nais, nao cura;
90 Enirc iodos or isso alaio a fronic."

Quc fora quc na vcniura
Tao longc ic arrasiou dc Canaldino,
93 Quc sc ignora ondc icns a sculiura?"

OI!" rclicou-nc Ao c dc Cascniino
Un rio assa quc sc cIana Arquiano,
96 Nascido la solrc o Erno, no Acnino.

Dc dor la ondc o crdc o nonc, insano,
CIcguci. ao c fugia, c, irasassado,
99 O colo ncu cnsangucniava o lano.

Da visia c fala ao scr dcsanarado,
No susiro final lradci Maria!
102 E o coro ncu ionlou, da alna dciado.

Dirci vcrdadc. aos vivos o anuncia.
Dc Dcus anjo ionando-nc, o do infcrno
105 Scrvo do Ccu, no ionas?" lIc lrania.
303

Dclc nc usuras o rincio cicrno
Por una icnuc lagrina fingida;
108 Mas do scu coro calc-nc o govcrno.

Dcn salcs quc nos arcs rccolIida
Vaorosa unidadc cn cIuva dcscc,
111 Quando c do frio s rcgics sulida

Cono qucn con naldadc o cngcnIo iccc,
Ncvoas c vcnio acunulava, usando
114 Da ujana infcrnal quc lIc olcdccc.

Dcois, o dia icrninado csiando,
Do Praionagno scrra, o valc cnvolvc
117 En ircva, ao ccu a alolada cnluiando.

Tunido o ar, cn caiaduas volvc,
E a agua quc na icrra nao sc cniranIa,
120 Esunosa cn iorrcnics sc rcvolvc.

Vcloz os alvcos aos arroios ganIa,
E ara o rcgio rio sc arrojando,
123 Os oliccs alaic, quc sc assanIa.

Junio foz ncu cadavcr cnconirando
Lcvania-o Arquiano inciuoso
126 Ao Arno o inclc, os lraos dcsligando

Da cruz quc fiz no iransc doloroso.
304
Por fundo c nargcns rola-o, sculiado
129 Na arcia o dcia, quc arrasiara iroso."

AI! quando luz do nundo Iajas iornado,
Quando rcouscs da jornada cicnsa"
132 Foi or icrcciro csriio incirado.

Dc Pia rccordando-ic, cn nin cnsa;
Sicna fizcra o quc dcsfcz Marcna.
Salc-o qucn nc csosara c cn rcconcnsa

136 No dcdo s-nc ancl con rica gcna."

24. Msccc, o salno quc conca con cssa alavra. 68-69. A
tcu quc dcnou cic., a Marca dc Ancona. 73. Nusc u cic.
Qucn fala c Jacoo dc Casscro, dc Fano, quc foi assassinado
clos sicarios do Marqucs Azzo III d'Esic, quando sc dirigia a
Milao, cn 1298. 75. Dc Antcnos cic. no icrriiorio dc Padua
(cidadc quc sc diz fundada or Anicnor}. 88. Huoncontc dc
Monicfcliro, filIo dc Cuido (Inf. XXVII}, caiiao gilclino, norrcu
na laialIa dc Canaldino. 89. Jounu, sua csosa. 96.
Eno dc Canaldoli. 122. Hcgo o, o Arno. 133. Pu dc
Guustcon. Casada con un gcniil-Ioncn da fanlia Tolonci,
ficou viuva c casou novancnic con Ncllo PannoccIicscIi, quc a
fcz naiar, ialvcz dcsconfiado da sua fidclidadc, nun casiclo da
Marcna, cn 1295.
305

CANTO VI

Duntc onctc us unus quc u ccs sc cconcnduun quc nuo sc
csqucccu dcus quundo uotu uo nundo dos uuos. Os dos
Poctus cncontun o octu Sodco, o quu, uo ouu o nonc du
suu utu, Muntuu, uIuu o nuntuuno Vgo. Essc cssdo
nouc Duntc u unu uocntu nucctuu contu us dusocs c us
gucus ntcnus quc dcuustun u Ituu.

QUANDO o jogo da zuu c icrninado,
Na anargura, o quc crdc, so ficando,
3 Os lons lanccs cnsaia conirisiado.

A iurla o vcnccdor aconanIando,
Qual vai dianic qual or iras o rcndc,
6 Ao lado qual sc csia rcconcndando.

A csic c quclc scn dcicr-sc aicndc;
O quc lIc alcana a nao aric sc arcssa;
9 Dc inoriunos dcsia aric sc dcfcndc.

Ccrca-nc assin a nuliidao cscssa,
Ora a uns ora a ouiros nc volvcndo,
12 Dc cada qual nc livro or roncssa.

O Arciino aqui siava. golc Iorrcndo,
Dc CIin Tacco or nau, coriou-lIc a vida,
306
15 E o quc na fuga sc afogou, Iorrcndo.

Aqui rogou-nc cn sulica scniida,
Frcdcrico Novcllo c cssc Pisano
18 Por qucn Mazucco aao fcz iao sulida.

Vi o Condc Orso c aquclc quc o scu dano
Morial, clo odio c invcja, rccclcra,
21 Cono dizia, nao or fciio insano.

Aludo a Pcdro Drossc. A quc ora incra,
Do Dralanic, sc arcssa a icr cauicla,
24 Sc nao, da grci naldiia a csiancia a cscra.

Quando cnfin, udc nc csquivar qucla
Turla, quc rcccs sfrcga cdia
27 Para a cnirada arcssar na nansao lcla,

En icio crcsso" cu dissc o douio
Cuia,
Do icu livro afirnasic quc a voniadc
30 Do ccu or oracs nao sc novia.

Mas cdc-as cssa grci con ansicdadc.
Scria acaso va sua cscrana?
33 Ou conrccndcr nao udc cssa vcrdadc?"

Scu scniido a iua ncnic" dissc alcana;
Por va cssa cscrana nao falccc;
36 Quanio c ccria a razao n-lo afiana.
307

A Jusiia do ccu nao dcsfalccc,
Porquc flana dc anor nun so noncnio
39 O dcvcdor rcdinc, quc adccc.

La ondc cus aquclc cnsancnio
Nao odia oraao solvcr ccado,
42 Pois disianic dc Dcus csiava o inicnio.

Porcn ncsic rollcna sullinado
ncnic or quc Ia suna cicncia
45 Tc scra uro lunc rcvclado.

Por qucn? Por Dcairiz. A coniincncia
Fcliz ridcnic lIc vcras, ao viso
48 Quando Iouvcrcs sulido da cnincncia."

Tornci. Andar nais rcsio ora c rcciso;
Cono dc anics, nao sinio nor fadiga,
51 E da nonianIa a sonlra ja diviso."

Cono odcnos, c nisicr rossiga
O asso, cnquanio o dia nao sc finda;
54 Mas ic cngana o dcscjo quc ic insiiga.

Anics do cino aguardaras a vinda
Dcssc asiro oculio agora cla cncosia;
57 Nao rcfrangcs os raios scus ainda.

Aqucla sonlra vc, dc aric osia,
308
Quc, cn solcdadc, aicnia nos csguarda.
60 A vcrcda dira nclIor disosia."

CIcgano-nos. nolrc alna lonlarda,
Cono csiavas aliiva c dcsdcnIosa.
63 Dos olIos no ncncio gravc c iarda!

Ela cn nos cncarou silcnciosa,
Mas dciava-nos vir, nos olscrvando,
66 Qual lcao no rcouso, najcsiosa.

Virglio aroinquou-sc, lIc rogando
Nos nosirassc a nais cnoda sulida.
69 Fcsondcu-lIc, soncnic crguniando

Qual fora a airia nossa c a nossa vida.
A falar o ncu Cuia concava.
72 En Maniua..." quando a sonlra, conovida,

A clc sc cnviou dondc sc acIava,
Sordcllo sou" dizcndo cn Maniua anada
75 Nasci ianlcn." E anlco os csirciiava.

AI! scrva Iialia, da afliao norada!
Nau scn iloio cn cgo iorncnioso!
78 FainIa ouirora cn luanar iornada!

Essc csriio nolrc c dclciioso
Nonc cscuiando so da docc icrra,
81 Logo o aircio acolIc carinIoso.
309

Os vivos raivan no icu solo cn gucrra;
Sc cncarnia un no ouiro fcrozncnic
84 Os quc un so nuro, una so cava cnccrra.

Dusca, o nscra Iialia, diligcnic
No naniino icu, lusca cn icu scio.
87 Ondc acIa az a iua infausia gcnic?

Jusiiniano cn vao ic ajciiar vcio
A lrida; a scla fica alandonada.
90 Maior vcrgonIa ic Ia causado o frcio.

AI! Curia! Aos icus dcvcrcs dcdicada
Dciar-ic cunrc a Ccsar iodo o nundo,
93 Cono a lci qucr or Crisio dccrciada!

Vc cono, aos naus insiinios sc cnircgando
Ira-sc a fcra or faliar-lIc csora,
96 Dcois quc inalil nao sia govcrnando.

Allcrio dc Ccrnania! Aicnic agora
Quc c iornada indniia c lravia.
99 Cavalgado a dcvcras icr ouirora!

Do ccu jusio casiigo dcvcria
Os icus fcrir iao novo c iao salido,
102 Quc csanic o succssor da nonarquia!

Tu c o icu gcniior Icis conscniido,
310
Disianics, or colia, cn icrra csiranIa,
105 Quc do Incrio o jardin sicja csquccido.

Vc, dcscuidoso, na afliao iananIa,
Cacllciii c MonicccIi cnirisiccidos.
108 Monaldi c FilicscIi, alvo dc sanIa.

Vcn, crucl, vcr ficis icus surinidos.
Dc ianio orolrio scu iona vingana.
111 Vc cono cn Saniaflor csiao rcgidos!

Vcn vcr iua Fona! Dc carir nao cansa!
Viuva c so a iodo o insianic clana.
114 Vcn, Ccsar! Vcn! Nao naics ninIa cs'rana!

Vcn vcr cono a si rorio o ovo sc ana!
E sc or nos icdadc nao ic novc,
117 Mova-ic o zclo cla iua fana!

Sc nc c dado dizcr, Surcno Jovc,
Dos Ioncns or anor sacrificado,
120 Mal ianio a nos olIar nao ic conovc?

Ou icns ao nosso nal aarclIado,
La dos consclIos icus no alisno incnso,
123 Algun lcn, ao salcr nosso vcdado?

As cidadcs dc Iialia un irocl dcnso
Dc iiranos suljuga c, qual Marcclo
126 Sc aclana o faccioso, airia infcnso.
311

Has dc, Florcna ninIa, Iavcr or lclo
Esic cisodio a ii nao rcfcrcnic,
129 Mcrcc do ovo icu, dc ouiros nodclo.

Muiios, jusiia icndo cn ciio c ncnic,
Por dcsfccIar scu arco cnscjo aguardan.
132 Tcu ovo a icn nos lalios crnancnic.

Muiios dc cncargos ullicos sc guardan;
Mas icu ovo solciio sc of'rccc,
135 Criiando. "Pronio csiou! cn darnos
iardan!"

Eulia! A causa o nundo lcn conIccc.
Tcns rudcncia, icns az, ossuis riqucza.
138 Falo a vcrdadc, c o cfciio iransarccc.

Aicnas, Saria, quc a iao suna alicza
Por lcis c insiiiuics sc sullinaran,
141 Scn govcrno vivcran na inccricza,

Sc, Florcna, coniigo sc conaran,
Quc cn novcnlro icns visio rcvogadas
144 Lcis suiis, quc cn ouiulro sc forjaran.

Quanias vczcs Iao sido iransfornadas,
En lrcvc icno, lci, nocda, usana?
147 Quanias ndolcs c forna rcnovadas?

312
Sc vcs ao claro c icns viva a lcnlrana,
Ao cnfcrno Ias dc acIar quc cs scnclIanic,
Quc, no lciio jazcndo, nao dcscansa;

151 En vao sc agiia, a dor vai or dianic.

1. Jogo du zuu jogo dc dados. 13. O Actno cic., o juiz
Dcnincasa dc Laicrina, quc foi assassinado clo fanoso
landolciro CIino dcl Tacco. 15. E o quc cic., Cuccio Tarlaii,
dc Piciranala, norrcu afogado no Arno, crscguindo os
ininigos dcrroiados nuna laialIa. 17. Fcdcco Nouco,
norio ao socorrcr os Tarlaii dc Piciranala. Essc Psuno,
Farinaia dcgli Scorncgiani, norio a iraiao. Scu ai Mazucco,
quc sc fizcra fradc, crdoou ao assassino do filIo. 19. Condc
Oso dcgli Allcrii, assassinado or un scu rino. E uqucc,
Pcdro Drossc, ncdico dc Filic III dc Frana, cnforcado sol
falsas acusacs. 28-30. En tcxto cxcsso cic. Virglio na
Encida" (livro VI} ncgou quc udcsscn nodificar-sc os dccrcios
do Ccu. 42. Pos dstuntc cic., a rccc so foi acciia dcois do
advcnio do Crisiianisno. 74. Sodco dc' Visconii dc Maniua,
ocia, jurisconsulio c gucrrciro do scculo XIII. 88. Justnuno,
quc consolidou a lcgislaao ronana. 97. AIcto dc Gcnunu,
Allcrio I, filIo do incrador Fodolfo, clciio cn 1296. 107-8.
Cucctt c MontcccI, fanlias dc Vcrona. Monud c
FcscI, fanlias dc Orvicio. 111. Suntuo, fcudo incrial
nas vizinIanas dc Sicna. 118. Sucno Jouc, Jcsus Crisio.
125. uu Mucco, Claudio Marcclo, advcrsario dc Julio
Ccsar.
313

CANTO VII

Sodco, uo suIc quc uqucc quc uIuou c Vgo, Ic uz
nouus c undu nuocs dcnonstuocs dc ucto. O So cstu
xno uo ocuso c uo Puguto nuo sc odc suI u notc.
Guudos o Sodco, os dos Poctus uun nun uuc, ondc
csdcn os cstos dc csonugcns quc no nundo dcsutuun
dc gundc consdcuuo c quc soncntc no n du udu ccuuun o
scu cnsuncnto u Dcus.

DE docc afcio as nuiuas nosiras scndo
Por ircs ou quairo vczcs rciicrado
3 Qucn sois?" sc rciraiu Sordcl dizcndo.

TinIa Oiavio os ncus ossos sculiado
Ja quando a csic nonic sc clcvaran
6 Alnas quc ao lcn Iavia Dcus cIanado.

Virglio sou. do ccu nao nc afasiaran
Pccados; nc faliava a fc soncnic."
9 Do ncu Cuia csias vozcs lIc iornaran.

Cono qucn anic si vc dc rccnic
MaravilIa. ora crc, ora duvida,
12 E diz. ccrio ou ninIa visia ncnic?

Assin cssa alna. Dolra a frcnic crguida
314
Hunildcncnic, ao Vaic sc avizinIa
15 E lIc alraa os joclIos conovida.

gloria dos Laiinos!" dissc asinIa
Quc crgucsic a lngua nossa a iania aliura!
18 Honra cicrna da anada airia ninIa!

Dc vcr-ic o quc nc da graa c vcniura?
Dizc, sc di'no dc ic ouvir Ici sido,
21 Dc qual crculo vcns da csiancia cscura."

TcnIo aqui" Virglio diz sulido,
Do irisic rcino os crc'los visiiando,
24 Sou do ccu or viriudc conduzido.

Nao or fazcr, nas dc fazcr dciando,
Vcr o sol, quc dcscjas, nc c vcdado.
27 ConIcci-o ja iardc ai niscrando!

La cnlaio un lugar foi dcsiinado
Nao a naririo, ircva ondc Ia soncnic
30 Susiros, nao gcncr dc angusiiado.

Ali siou cu, no ncio da inoccnic
Crci, quc a noric crucl nordcu, cnquanio
33 Da cula Iunana inda cra dccndcnic.

Con aquclcs siou cu, cn qucn scu nanio
Trcs cclcsics viriudcs nao lanaran,
36 LIcs dando visia o nais suavc cncanio.
315

Mas salcs sc vcrcdas sc dcaran
Quc ao Purgaiorio a cnirada faciliicn?
39 Os indcios nos diz, sc ic consiaran."

Tornou. Lugar nao Ia, quc alnas Ialiicn
Aqui; na dircao vou, quc nc agrada;
42 Cuiarci quanio os assos nc crniicn.

Mas vc. dcclina o dia; na jornada,
Quc fazcis, caninIar a noiic vcda.
45 Dusqucnos siio a cnoda ousada.

dcsira c aric nuliidao sia qucda.
Ircnos aic la, sc acaso o qucrcs,
48 Talvcz ic scja a sua vida lcda."

E o Mcsirc. Cono? Pclo quc rofcrcs,
Inossvcl scra sulir scn dia?
51 Ou a algucn, quc o rola, ic rcfcrcs?"

Con scu dcdo Sordcl linIa fazia
No cIao c dissc. Alcn ningucn assara
54 Sc, auscnic o sol, a noiic rinciia.

Mas olicc qualqucr nao dcarara
Qucn caninIar, sulindo, rcicndcssc.
57 Para iolIc-lo a noiic ja lasiara.

Dcn udcra laiar, sc lIc arouvcssc,
316
Pclo dcclivc cn volia da nonianIa.
60 Enquanio o sol sol o Iorizonic dcscc."

Torna Virglio, cniao, quc ouvindo csiranIa.
Ao lugar, quc nos dizcs, ois, nos guia,
63 Ondc a dcnora o julilo aconanIa."

Pouco longc dali noici quc Iavia
Dcrcssao na nonianIa, scnclIanic
66 quc na icrra un valc fornaria.

Ircnos" dissc a sonlra un ouco
avanic
Tc ondc a cncosia cncurva, sc cscavando.
69 Dc la voliar vcrcis a luz lrilIanic."

Enirc a cscara c o lano sc inclinando
TrilIa ao valc conduz olliquancnic,
72 O cndor nais quc ao ncio, sc adoando.

Praia, alvaiadc, grao, ouro fulgcnic,
ndico lcnIo lnido c lusiroso,
75 Pura csncralda, ao laidar, luzcnic,

Por florcs c crvas dcssc val fornoso
Sc acIarian na cor cscurccidos
78 Cono ccdc o nais fraco ao nais foroso.

Aos donosos nalcs csargidos
Mil suavcs aronas sc ajuniavan,
317
81 En crcgrino nuiio rcunidos.

Solrc a rclva cnirc as florcs cnioavan
Suuc Hcgnu, as alnas, quc da visia
84 Eicrna no rccinio sc oculiavan.

Do sol cnquanio a luz inda crsisia"
O Maniuano dissc, quc nos guia,
87 Ir nao quciras grci quc dc nos disia.

Ccsios c vulios scus conIcccria
Qualqucr dc vos daqui nais clarancnic
90 Do quc, dc crio os vcndo, o odcria.

O quc arccc, aos ouiros, cnincnic.
Da quclra cn scus dcvcrcs csaroso
93 E a gcral nclodia ouvc silcnic,

Fodolfo quc fora odcroso.
Conia o nal quc ja icn a Iialia noria.
96 Qucn lIc dara orvir cscranoso?

O quc con scu scnllanic ora o conforia
Covcrnava cssc rcino ondc a agua lroia,
99 Quc o Molia ao llia, o llia ao nar
iransoria.

Oiocar. na infancia nclIor noia
Tcvc quc o filIo, Vcnccslau larludo,
102 Na luuria c rcguia a vida csgoia.
318

Morrcndo, o quc nao icn nariz agudo
E fala a cssc ouiro dc lcnino asciio,
105 Dciou dos lizcs dcslusirado o cscudo.

Aicniai. cono laic clc no ciio!
Vcdc aquclc quc ao ar susiros lana
108 Da nao fazcndo sua facc un lciio.

Sogro c ai do flagclo sao da Frana;
Cicnics do vivcr scu vcrgonIoso,
111 Dor siao scniindo, quc ora nao dcscansa.

Essc ncnlrudo, quc o caniar icdoso
Scguc do quc nariz icn dcsnarcado,
114 Das viriudcs no culio foi zcloso.

Sc o nancclo, ora airas dclc asscniado,
Ao irono succdcra-lIc, sulira
117 Valor dc un Fci or ouiro fora Icrdado.

Dos naus Icrdciros qual s nisso a nira?
Jainc Frcd'rico Iavcndo o rcino iido,
120 NcnIun a nclIor aric ossura.

Fara vcz icn nas ranas rcssurgido
Prinor alio da csiirc; assin o ordcna
123 Aquclc, a qucn scr dcvc o lcn cdido.

Ao narigudo alicaao icn lcna
319
Mcu diio c a Pcdro, quc ao scu lado cania.
126 Aulia con Provcna, gcnc c cna.

Tanio ao scu fruio cccdc cn rco a lania,
Quanio, nais quc Dcairiz c Margarida,
129 Consiana acs do csoso scu dccania.

Ali vcdcs o Fci dc sinlcs vida
Scniado aric, Hcnriquc dc Inglaicrra.
132 Tcvc csic cn ranos scus nclIor sada.

Mais alaio noiai scniado cn icrra
Marqucs CuilIcrnc c ara o alio olIando,
Por qucn, sofrcndo Alcandria gucrra,

136 Monifcrrai, Canavcsc csiao cIorando."

4. Otuuo, o incrador Augusio. 94. Hodoo, dc Halslurgo,
incrador dc 1273 a 1291. 96. ucn cic., o incrador
Hcnriquc VII, quc icniou r ordcn na Iialia. 98. Essc cno
cic., a Docnia, ondc nascc o rio Moldava (Molia}, quc
dcscnloca no Ella (Allia}. 100. Otocu II, advcrsario dc
Fodolfo, foi dc nclIor ndolc quc scu filIo Vcnccslau. 103. O
quc nuo tcn nuz ugudo, Filic III dc Frana, ai dc Filic o
Dclo c dc Carlos dc Valois. 104. Essc outo, Hcnriquc I dc
Navarra, sogro dc Filic o Dclo c ai dc Joana I. 109. Do
ugco du Funu, Filic o Dclo. 112. Essc ncnIudo, Pcdro
III dc Aragao, quc, dcois da rcvoluao das Vcscras,
conquisiou a Siclia. 113. Ao quc nuz tcn dcsnucudo,
Carlos I dc njou quc, vcnccndo Manfrcdo, conquisiou a Siclia.
115-20. Sc o nunccIo, Afonso III, rinogcniio dc Pcdro dc
Aragao, quc norrcu noo, foi nclIor rncic do quc os scus
succssorcs, Jainc II no rcino dc Aragao c Frcdcrico na Siclia.
320
126. Au cic., os rcinos dc Provcna c dc Naolcs
lancnian a noric dc Carlos I, ois sao nal govcrnados clo scu
succssor Carlos II. 127-29. O uto cic., iao infcrior c Carlo II
dc Anjou a Carlos I, quanio csic foi infcrior a Pcdro III. 131.
Hcnquc III, da Inglaicrra, o qual icvc un lon succssor na
cssoa dc Eduardo I. 134. Muqucs GuIcnc, scnIor dc
Monfcrraio, cuja noric originou una gucrra dcsasirosa ara os
scus sudiios.
321

CANTO VIII

No conco du notc dos unos dcsccn do Ccu uu cxc u
scc nugnu quc quc cntu no uuc. Entc us sonIus quc sc
uoxnun dos Poctus, Duntc cconIccc Nno Vscont, dc Psu.
Conudo Muusnu cdc u Duntc notcus dc Lungunu, suu
utu; Duntc csondc cogundo u suu unu.

EFA o icno, cn quc nais saudadc scnic
Do navcganic o coraao no dia
3 Do adcus a anigos, quc rclcnlra auscnic;

E ao novcl crcgrino anor crucia,
Disianic a voz do cananario ouvindo,
6 Quc ao dia a noric, flclil, dcnuncia.

Nao nais ouvia os olIos dirigindo
Pcrio un csriio vi quc lcvaniado,
9 Accnava, quc ouvisscn-no cdindo.

E, Iavcndo as duas naos junias alado,
Parccia, olIos fiios no Oricnic,
12 A Dcus dizcr. s iodo o ncu cuidado!

Tc ucs cnioou dcvoiancnic
Con iao suavc, iao icdoso canio,
15 Quc nc cnlcvava cn ciasc a ncnic.
322

Con igual dcvoao c igual cncanio,
Nas sucrnas csfcras cngolfados,
18 Fcciiran os ouiros o Iino sanio.

Lciior, icn da alna os olIos afiados
Para os vcus da vcrdadc cncirarcs.
21 Facil c, iao suiis sao, iao dclgados.

A nolrc iurla, aos os scus caniarcs,
Calou-sc; cniao noici quc, cono cscra,
24 Palida c Iunildc a visia crguia aos arcs.

E vi sair dcsccndo, da alia csfcra
Anjos dois, cnunIando flancjanics
27 Cladios a quc iruncada a onia cra.

Vcrdcs quais folIas novas viccjanics
As vcsics suas sao, as agiiando
30 As lunas das suas asas viridanics.

Un acina dc nos sc colocando,
Daiara o ouiro solrc o lado oosio,
33 Dcsia aric as alnas dc crncio csiando.

A flava cona via-lIcs. scu rosio
Conicnlar inossvcl nc scria.
36 Confundc a visia o lucido conosio.

Do solio anlos dcsccndcn dc Maria"
323
Sordclo diz a do valc or anaro,
39 Ondc a scrcnic vai cIcgar nia."

Por ondc cla vicssc csiando ignaro
En iorno olIci c, do icrror ionado,
42 Dusquci rcfugio ao c do anigo caro.

Sordcl rosscguc. dc falar cIcgado
quclcs grandcs sriios o insianic.
45 Lcdos scrao dc vcr-vos ao scu lado."

Para laiar ao val nc foi lasianic
Trcs assos dar. un sriio fiiava
48 Pcrscruiadora visia cn ncu scnllanic.

Ja dc sonlras o ar sc carrcgava;
Mas aos scus c aos ncus olIos cnlarao
51 Nao cra ara vcr-sc o quc ali siava.

A nin vcn, cu ara clc acrio o asso.
Nino cnio juiz quanio nc agrada
54 Vcr-ic lilcrio do infcrnal rcgao!"

Dc afcio aos a nosira rciicrada,
Inquiriu. Por longnquas aguas quando
57 CIcgasic ao c da aliura alcaniilada?"

OI!" lIc iornci csia nanIa, assando
Pcla irisic nansao. ainda a vida
60 Princiro gozo c a ouira vou luscando."
324

Mal fora csia rcsosia rofcrida,
Nino c Sordcl, dc asno, rccuaran;
63 Cono sc fora naravilIa ouvida.

Ao Vaic csic volvcu-sc; c sc cscuiaran
Vozcs dc Nino a ouiro. Vcn, Conrado,
66 Dc Dcus vcr o quc as lcis dcicrninaran!"

Por cssa graiidao" a nin voliado
Dissc quc ao Enic dcvcs invisvcl,
69 Cuja aao conrccndcr nos c vcdado.

Tc inloro quc, cn assando o nar icnvcl,
Digas filIa ninIa quc suliquc
72 Por nin. Dcus inoccncia c iao scnsvcl!

Nao crcio quc cn rol ncu a nac sc aliquc
Dcois quc os lrancos vcus irocou dcncnic.
75 Dor icra infcliz! quc noriifiquc.

Sc conIccc, or cla, facilncnic
Quanio cn nulIcr dc anor fogo crdura
78 Sc o caninIo falccc c o olIar frcqucnic.

Nao lIc fara iao lcla sculiura
A vlora con quc Milao sc osicnia,
81 Cono a fizcra o galo dc Calura."

Assin dizia Nino. Ainda o alcnia
325
O jusio zclo, quc iraduz no rosio,
84 Quc lrando ardcndo, o anino avivcnia.

vido os olIos iinIa cu no ccu osio,
aric cn quc os luzciros sao nais lcnios,
87 Qual roda ondc o scu cio csia disosio.

E o Mcsirc. Os olIos ao quc icns aicnios?"
Fcsondi-lIc. Aos ircs asiros luninosos,
90 Quc o olo accndcn, cclicos oricnios."

As quairo csirclas" nc iornou fornosas,
Quc or nanIa ja vinos, sc oculiaran.
93 A ncsno csias surgcn fulgurosas."

Sordcl, quando csias vozcs nc voaran,
O iira a si dizcndo. cis o ininigo!"
96 Os olIos o scu dcdo aconanIaran.

Do val na aric cosia vcr consigo
Una scrc, quc a rasios colcava.
99 Talvcz o ono dcu, dc Eva crigo.

Enirc as crvas c florcs avanava,
A un lado c a ouiro a fronic volicando;
102 Lanlcndo o dorso, a lngua dilaiava.

Nao udc vcr cono ao rciil ncfando
Os cclcsics aorcs sc cnviaran;
105 Mas ainiio os vi anlos airando.
326

O sussurro quc as asas no ar fornaran,
En scniido, fugiu rcsio a scrcnic.
108 Os anjos logo aos osios scus iornaran.

A sonlra, quc vicra inconiincnii
Do juizo ao cIanado cnquanio o assalio
111 Durou, nc csiava olIando aicniancnic

TcnIa o fanal, quc ic conduz ao alio
No icu dcscjo valido alincnio!
114 Dc luz ara sulir nao scjas falio!

Mas sc Iouvcsic" nc diz conIccincnio
Dc Valdinagra ou icrra quc confina,
117 Dcclara. cu dc odcr la iivc auncnio.

CIanado fui Conrado Malasina;
Nao o aniigo, orcn scu dcsccndcnic.
120 Anor, quc iivc aos ncus aqui sc afina."

La nao fui" rcsondi-lIc rcvcrcnic
Mas da Euroa cn quc aric a ccclsa fana
123 Dos fciios vossos nao icn cco ingcnic?

A gloria quc o solar vosso roclana,
Honra o donnio, Ionra os scus scnIorcs
126 Qucn nunca os viu louvorcs scus aclana.

Juro, c iao ccrio cu vcja os cslcndorcs
327
Do ccu, quc a vossa raa guarda iniaios
129 Da oulcncia c lravura alios rinorcs.

Por sua ndolc cgrcgia, or scus aios,
Enquanio ao nundo un cIcfc nau iransvia,
132 So cla scguc o lcn c o rova cn faios."

Vai!" dissc Anics quc o lclo asiro do dia
Scic vczcs cncirc ncssc csao,
135 Quc o rics colrc na cclcsic via,

Tao loa oiniao con fundo irao
MclIor scra na iua fronic inrcssa
Do quc dc ouiro or voz a cada asso,

139 Sc do Suno Qucrcr ordcn nao ccssa."

1. Eu o tcno cic., concava a cair a noiic. 13. Tc ucs cic.,
conco dc un Iino da Igrcja. 19-21. Lcto cic., o Pocia
advcric quc alcn do scniido liicral o quc vai dizcr icn un
scniido alcgorico. 53. Nno cxno uz, Ugolino Visconii, juiz
dc Calura, na SardcnIa. 65. Conudo, Conrado Malasina,
narqucs dc Lunigiana. 71. A Iu nnIu, Joana, filIa dc
Nino. 73. A nuc, Dcairiz d'Esic, viuva dc Nino, dcsosara cn
scgundas nucias a Calcazzo Visconii. 80. A uIou, lrasao
da fanlia Visconii. 119. O untgo, o av dc Conrado
Malasina, do ncsno nonc. 136. Tuo Iou onuo cic., cn
1306 Danic icvc loa acolIida nos Casiclos dos Malasina, cn
Lunigiana.
328

CANTO IX

Ao dcsontu do nouo du Duntc udonccc c, no sono c
tunsotudo o Luzu utc u Potu do Puguto. Aoxnun-sc
du cntudu c uqu un uno uIc-Ics u otu, dcos dc tc
guuudo nu tcstu dc Duntc sctc PP.

J clarcava dc Tiiao aniigo
A conculina as fnlrias do oricnic,
3 Dciando os lraos do scu docc anigo;

Era-lIc a fronic dc asiros rcfulgcnic,
Figura do aninal frio fornando,
6 Quc vilra a cauda conira a Iunana gcnic.

No lugar, cn quc csiavanos, sc alando
Dos assos scus Iavia a Noiic andado,
9 E o icrcciro ia as asas inclinando,

Quando cu, icndo o quc Adan nos Ia lcgado,
Dc sono solrc a rclva fui vcncido,
12 La ondc junio aos quairo cra scniado.

Anic-nanIa, na Iora, cn quc gcnido
Trisic a andorinIa a soluar conca,
15 Talvcz na aniiga dor ondo o scniido;

329
Ja nao siando da carnc nais orcssa
A ncnic c livrc do cnsar icrrcno,
18 Quasc divina or viscs arca,

Pairar sonIci quc via no ar scrcno
Dc aurcas lunas una aguia, quc nosirava
21 Qucrcr laiar, das asas clo accno.

Esiar cu na nonianIa inaginava,
Ondc os scus Canincdc alandonara
24 Alado coric ccclsa, quc o cscrava.

E cu cnsava. ialvcz csia avc rara,
Caar aqui soindo, a ncdia rcia
27 Fazcr nouiros lugarcs dcsdcnIara;

A iraar giros varios avisici-a.
Eis, icrrvcl, qual raio, a nin sc cnvia,
30 E la do fogo rcgiao nc alicia.

Esia aguia, cniao julguci, conigo ardia
Tanio, quc foi o sonIo ncu quclrado
33 Pclo fingido inccndio, quc cu scniia.

Cono, acordando, Aquilcs csaniado
Ficou or nao salcr ondc sc acIava
36 No lugar aos scus olIos dcvassado,

Quando a nac quc a Quron o arrclaiava,
O iransoriou a Sciro adornccido,
330
39 Dondc asiucia dcois lIo rciirava.

Assin fiquci ao scr dcsvanccido
Das alclras o sono, scnclIanic
42 A qucn dcsnaia cn cor dc Iorror iransido.

Junio a nin cu so vi naquclc insianic
Virglio; o sol duas Ioras ja ncdia;
45 Ao nar iinIa cu voliado inda o scnllanic.

Nao icnc!" csias alavras rofcria
Sc iranquilo, o lon orio nao nais disia,
48 Alarga o coraao, nao cniilia;

O Purgaiorio ja daqui sc avisia.
Ondc a rocIa c fcndida csia a cnirada,
51 A rocIa o cingc c iolIc o ascio visia.

Ao roncr da alva ao dia anicciada,
Quando no valc cn sono cras jazcndo
54 Solrc a crvinIa dc florcs csnaliada,

Eis nosirou-sc una Dana nos dizcndo.
Sou Luzia; ois dornc, vou irazc-lo,
57 Lcvc assin a jornada lIc fazcndo

Ficando as nolrcs alnas con Sordclo,
Tonou-ic; c cono ja raiassc o dia
60 Suliu. scguiu scus assos, con dcsvclo

331
Dcs-ic; c or scus olIos nc dizia
Quc roina ali siava a cnirada alcria.
63 Ela sc foi c o sono ic fugia."

Cono qucn siando cn duvida, sc accria,
Convcric o scu icnor cn confiana,
66 Logo cn scndo a vcrdadc dcscolcria.

Assin nc acIci nudado. Elc quc alcana
Quc csforado ja siou, vai or dianic
69 Pcla aliura; o ncu asso aos avana.

Vcs, lciior, quc assunio aliissonanic
Sc faz; c nao csiranIcs sc nais aric
72 Mor lusirc lIc acrcsccnia dc ora avanic.

Accrcano-nos, ois, da rocIa aric,
Ondc cu anics roiura divisava
75 Cono cn nuralIa fcnda quc rcaric;

Ora una oria c dcgraus ircs noiava
Para cnirar, cada qual dc cor dif'rcnic,
78 E un oriciro quc iaciio ficava.

E, dc nais crio olIando, clarancnic
No nais alio dcgrau o vi scniado.
81 Ofuscava-nc a facc rcfulgcnic.

Na dcsira un gladio cu iinIa cnunIado,
quc iao vivos lancjos rcflciia,
332
84 Quc cn vao fiiava os olIos dcslunlrado.

Parai c rcsondci-nc" rinciia
Quc inicniais? Qucn vos guia na jornada?
87 Efciios nao icncis dcssa ousadia?"

Dana do ccu, dc iudo isso inicirada"
Falou Virglio dissc-nos. Avanic!
90 Nao longc fica a oria dcscjada."

Scja cla aos vossos assos luz lrilIanic"
Logo lcni'no o anjo nos iornava
93 Aos dcgraus nossos vindc or dianic."

CIcganos. o dcgrau rinciro csiava
Dc alvo narnor iao icrso, iao olido,
96 Quc a ninIa inagcn nclc sc csclIava.

Era cscuro o scgundo c nao lrunido,
Tosca cdra o fornava c calcinada;
99 Ao longo a via c dc iravcs fcndido.

Dc orfiro o icrcciro c carrcgada
TinIa a cor dc vcrnclIo flancjanic,
102 Qual sanguc, quc da vcia flui rasgada.

Ncsic firnava o anjo ruiilanic
Os cs, ao liniar scniado csiando,
105 Quc scr nc arcccu dc un so diananic.

333
Tirado or Virglio vou-nc alando
Juliloso. Elc dissc Hunildcncnic
108 Fcqucr, quc ic alra a oria dcrccando."

Aos sacros cs dolrci dcvoio a frcnic;
Miscricordia, vczcs ircs laicndo
111 Nos ciios, ara alrir cdi fcrvcnic.

Da csada a onia scic PP nc Iavcndo
Na icsia alcrio, dissc o anjo. Lava
114 La dcniro csics sinais ic arrccndcndo."

CIavcs duas ionou quando acalava,
Dc sol as vcsics, ondc a cor, aicnio
117 Dc icrra scca cu cinzas olscrvava.

Una cra dc ouro, a ouira cra dc argcnio.
Princiro a lranca, aos a flava alica
120 oria. foi conlcio o ncu conicnio.

Sc cncrrada das duas una fica
E nao da volia" dissc fccIadura,
123 Isio cnirada dcfcsa significa.

Sc nais rco un icn, nouira sc aura
Mais aric ara alrir c nais cngcnIo,
126 Das nolas ccdc-lIc a risao nais dura.

Mandou Pcdro dc qucn as cIavcs icnIo
Quc cn alri-la anics crrc quc cn ccrra-la
334
129 Aos quc a coran con ardcnic cncnIo."

Tocando a sania cnirada, ainda nos fala.
Pcncirai; nas, dc agora, vos rcvino,
132 Qucn olIa ara iras ra fora alala."

Os orics ja sc novcn do divino
Fccinio, c os csigcs, rangcndo, giran
135 Nos gonzos dc ncial sonoro c fino.

Quando, vaos dc Mciclo os csforos, viran
Foulado o crario, con csirondo ianio
138 As orias dc Tarcia nao sc alriran.

Aos runorcs aicnio, docc canio
Tc Dcun uudunus cscuiar julgava,
141 Dc concciios unido ao ncigo cncanio.

Ouvindo, cn nin a scnsaao calava,
Quc a voz lcn nodulada nos noiiva,
Quando con icrnos sons dc orgao sc irava;

145 Quc una voz cnudccc, ouira sc csquiva.

1. Dc Ttuo untgo cic., a conculina do vclIo Tiiao c a aurora.
5-6. Annu o cic., ialvcz a consiclaao dos Pcics ou do
Escoriao. 23. Ondc os scus Gunncdc uIundonuu, quando
Juiicr o fcz raiar ara scrvir dc cociro aos dcuscs, no
Olino. 34. Aqucs csuntudo cic., Tciis, nac dc Aquilcs, o
iransoriou ara a ilIa dc Sciro, dc ondc os grcgos Ulisscs c
Dincdcs o conduziran gucrra dc Troia. 56. Luzu, Sania
335
Luzia. 112. Sctc PP, os scic ccados noriais. 136. uundo
uuos dc Mctco os csoos cic., as orias do Purgaiorio sc
alriran con naior csirondo do quc sc alriran as orias da
rocIa Tarcia, quando, acsar da rcsisicncia dc Ccclio Mciclo,
Julio Ccsar as alriu ara aossar-sc do dinIciro ullico.
336

CANTO X

Os dos Poctus soIcn uo nco conutncnto do Puguto,
cuu cscuu c dc nunoc, no quu cstuo cscudos uuos
cssdos dc Iundudc. Ecs os oIscuun c no cntunto uccn
cn suu dcuo uuus unus cuuudus soI o cso dc gundcs
cdus. Suo us unus dos quc no nundo oun soIcIos.

PASSADO csiando o liniar da oria,
Das aics clo cccsso dcsusada,
3 Quc rcia faz suor a csirada ioria,

Pclo csirondo scnii quc cra ccrrada.
Sc airas volvcssc os olIos, qual scria
6 A dcscula da falia crcirada?

Sulanos or fcnda quc sc alria
Na rocIa, a un lado c ao ouiro scrcando,
9 Qual onda, quc ora accrca, ora dcsvia.

Aqui scr dcsiro cunrc, aconanIando"
Dissc o Mcsirc o caninIo arduo, fragoso,
12 Quc as sinuosas volias vai fornando."

A asso anos, ois, iao vagaroso,
Quc a lua o crcsccnic rcclinado
15 Era ja no scu lciio dc rcouso,
337

Quando aqucla csirciicza Icnos dciado
Esaos livrcs alcanando c alcrios,
18 Ondc o nonic ra iras cra inclinado;

Eu inanido c anlos nos inccrios
Da vcrcda, cn lanura cnfin aranos,
21 Mais soliiaria quc aridos dcscrios.

Do rccicio a lorda calculanos
Disiar da oosia, cn quc o rocIcdo alicia,
24 Conrincnio quc cn Ioncns ircs acIanos.

Na cicnsao, quc anic nin sc aicnicia,
Da dirciia ou da csqucrda igual largura
27 Ncssa cornija aos olIos sc franqucia.

Nao dcranos un asso na lanura,
Quando noici quc a cscara solranccira,
30 Quc asccndcr nao crniic a sua aliura,

Era alvo narnor, icndo a facc inicira
TalIada con rinor, quc a Policlcio
33 Tonara c naiurcza a dianicira.

O anjo, quc da az irouc o dccrcio,
Tanios scc'los con lagrinas cdido,
36 Quc o ccu alriu, dondc o Ioncn siava cccio,

Ao vivo ali nosirava-sc insculido,
338
No gcsio c no ncncio iao suavc,
39 Quc cn cdra nao arccc csiar fingido.

Qucn nao jurara quc rofcrc o Auc,
Pois juniancnic figurada csiava
42 Qucn do surcno anor volvcra a cIavc?

Scu scnllanic csias vozcs crcssava
Eccc uncu iao roriancnic,
45 Cono na ccra inagcn, quc sc grava.

Nun onio so nao rcndas ianio a ncnic"
Virglio nc falou, icndo-nc ao lado,
48 Aondc o coraao laicr sc scnic.

Para nais longc olIci. naravilIado
Aos Maria cniao vi quc disosia,
51 Da aric, cn quc cra o Mcsirc colocado,

Fora ouira Iisioria cn narnorc conosia.
Ao salio adianici-nc. dc nais crio
54 Aos ncus olIos nclIor ficara cosia.

O carro con scus lois na rocIa alcrio
E a Arca sania quc conduz, nirava.
57 Lcnlra aos rofanos o casiigo ccrio.

En coros scic o ovo ali caniava.
Do olIar cn nin o ouvido disscniia,
60 Pois sc un dizia sin, ouiro ncgava;
339

Dc igual nodo na cdra crcclia
Ao ar o funo sc clcvar do inccnso.
63 Da visia o asscrio o olfaio dcsncniia.

Da Arca adianic, con fcrvor incnso,
Danando Iunildc via-sc o salnisia,
66 Mais c ncnos quc un Fci no zclo inicnso.

Mcol, do rcgio ao, cn frcnic, a visia
No Fci fiiava, o aio lIc csiranIando,
69 Quc lIc novc dcsgosio c quc a conirisia.

Dcssc lugar dcois cu nc afasiando,
Dc crio conicnlar fui ouira Iisioria,
72 Quc alcn un ouco, csiava lranqucjando.

Aqui lrilIava a rcnincnic gloria
Dcssc fanoso Incrador ronano,
75 Por qucn Crcgorio olicvc alia viioria.

Ao naiural iirado cra Trajano.
Do frcio do corccl nulIcr iraiava;
78 Dizia o ranio sua dor, scu dano.

Dc cavalIciros iroa sc ainIava,
E nas landciras a aguia dc ouro alada
81 Acina dclc aos vcnios ircnulava.

A infcliz, dos gucrrciros rodcada,
340
Parccia dizcr. ScnIor, vingana!
84 Morio c ncu filIo c cu gcno airilulada."

E Trajano iornar. Tona cscrana
Aic quc cu volic." E a nscra ungida
87 Da dor quc, cn nac, a iudo sc alalana.

ScnIor, sc nao voliarcs?" Dcfcrida
Scras dc Icrdciro ncu." Dcn quc ouiro faa
90 Quc val', sc a olrigaao icns csquccida?"

E clc. nino csfora na dcsgraa.
Mcu dcvcr cunrirci scn nais cscra,
93 Jusiia o cigc, conaiao nc cnlaa."

Qucn novas cousas nunca vc, fizcra
Visvcl solrc a cdra csia linguagcn.
96 Aric nao solc a iao sullinc csfcra.

Enquanio nc cnlcava cn cada inagcn,
En quc Ia dado aos circnos da Iunildadc
99 Dc ocrario a crcia nor vaniagcn,

Eis alnas lcniancnic cn quaniidadc
Accrcan-sc; a nais alia" dissc o Cuia
102 Nos odc cncaninIar sua londadc."

A visia, quc cn oricnios sc cnlclia,
Dc olIar ouiros ja sfrcga, volvcndo,
105 Aicnici no quc o Mcsirc nc advcriia.
341

Mas, lciior, quc csnorcas nao rcicndo,
Ncn quc os lons cnsancnios ic falcan,
108 Cono os ccados unc Dcus salcndo.

Ncn os naririos nnios ic arcan;
Pcnsa lcn no orvir; ois, cn cIcgando,
111 O grao Juzo, cn caso circno, ccssan.

E cu dissc. O quc ora a nos vcn caninIando
Nao crcio sonlras scr. o quc c orianio?
114 Nao sci, a crccao iurlada csiando."

Do scu iorncnio, quc ic novo csanio
condiao icrra ircn curvados.
117 Tanlcn a visia duvidou-nc un ianio.

OlIos fiia; inagina lcvaniados
Os quc vcn dcssas cdras orinidos.
120 Ja vcs quanio clcs sao aiorncniados."

Crisiaos solcrlos, nscros, crdidos,
Ccgos da alna, quc Iavcis ra iras andado,
123 Dc iania confiana ossudos,

Quc vcrncs sonos nao vos sia rovado,
Dc quc surgc a cclcsic lorlolcia,
126 Quc inccria voa ao irilunal sagrado?

Por quc do orgulIo assin assais a ncia,
342
Sc sois inscios no cnlriao soncnic,
129 Vcrncs dc fornaao inda inconlcia?

A nodo dc ilar vcr-sc c frcqucnic,
JoclIos, ciio unindo, una figura
132 Cornija ou icio a susicniar ingcnic.

Da dor ncra ficao novc irisiura
En qucn olIa. scnii cniao noiando
135 Das alnas cniicnics a osiura.

Mais unas, ouiras ncnos, sc dolrando
Ian, scgundo o fardo, quc irazian;
E as quc cran nais sofridas, ranicando,

139 Nao osso nais! dizcr nc arccian.

32. Poccto, cclclrc csculior grcgo. 34. O uno, Calricl.
42. ucn, cic., a virgcn Maria. 57. LcnIu uos ounos o
custgo ccto, Oza caiu fulninado or icr-sc aroinado da
Arca, quc ancaava cair (Sanucl II-6}. 65-66. Dunundo
Iundc uu-sc o sunstu, Davi danava rcccdcndo a Arca.
67. Mco, csosa dc Davi nanifcsiava ccnsura clo aio Iunildc
do csoso. 74-75. Dcssc unoso ncudo, Trajano, quc,
scgundo una lcnda, o aa Crcgorio I conscguiu, con suas
rcccs, voliassc vida icrrcna c, laiizado, fossc ara o Ccu.
124-126. uc ucncs sonos cic., cono do vcrnc nascc a
lorlolcia, assin nos Ioncns ouira coisa nao sonos scnao
vcrncs dos quais dcvcn surgir as lorlolcias dignas dc sulir ao
Ccu.
343

CANTO XI

Vgo cguntu us unus quc ugun o ccudo du soIcIu quu
c o cunnIo uu suI uo scgundo conutncnto, c unu dcus
du u ndcuuo cqucdu. UnIcto AdoIundcscI du-sc u
conIccc c uu con Duntc, quc, dcos, cconIccc Odcs dc
GuIIo, nto c guuudo. Odcs du-Ic notcu dc Poucnzuno
Suuun, quc cstu unto con ccs.

VS, quc nos ccus csiais, o Padrc nosso,
Nao circunscriio, nas orquc Iavcis dado
3 Mais aos rinciros scrcs o anor vosso,

Vosso nonc c odcr scja louvado!
Craas criaiura julilosa
6 Ao salcr vosso rcnda sullinado!

Do rcino vosso a az vcnIa diiosa!
Quc vao dc Iavc-la o cncnIo nos scria,
9 Sc nao vicr da vossa nao icdosa.

Cono a vos a voniadc sc Iunilia
Dos vossos anjos, cnioando Iosana,
12 Faan assin os Ioncns cada dia!

A sulsiancia nos dai quoiidiana
Hojc. scn cla cn ascro dcscrio
344
15 Sc airasa qucn or ir alcn sc afana!

E cono a qucn nos faz nal dcscolcrio
Danos crdao, nos crdoai clcncnic,
18 Indi'nos scndo nos, ScnIor, or ccrio.

OI! nao dcicis cair a dcfidcnic
Viriudc nossa cn icniaao do inigo!
21 Livrai-nos dclc, cn nos ungir ardcnic!

Nao nais sonos, ScnIor, ncssc crigo,
En quc rccisa csia oraao nos scja;
24 Mas nao os quc Iao nisicr na icrra alrigo."

Ao ccu rogando quc ao scu lcn rovcja
E ao nosso, as alnas sol o cso andavan,
27 Cono o quc orinc a qucn sonIando csicja.

Con dcsigual gravanc sc arrasiavan
Ofcganics no crculo rinciro,
30 E do ccado as ncvoas curgavan,

Sc cn lcn nosso con zclo vcrdadciro,
Oran, cono cn scu rol fara no nundo
33 Qucn icn no lcn qucrcr scu ciio usciro?

Ajudcno-las, ois, vcsigio inundo
A lavar, or quc lcvcs, uras scjan,
36 Do ccu sc alando ao lrilIo scn scgundo.

345
AI! conaiao, jusiia vos consigan
Prcsio alvio, c ossais, o vo crgucndo,
39 Ir aic ondc os dcscjos vos insiigan!

Valci-nos a vcrcda nos dizcndo
Mais curia ou a quc c ncnos cscarada,
42 Mais dc un caninIo a sc asccndcr Iavcndo.

Ao conanIciro ncu assaz csada
a carnc dc Adan, quc inda o rcvcsic.
45 Por nais quc csforcc, o afana csia jornada."

A voz, quc rcsondcu ao Mcsirc a csic
Dizcr, nao sci a quc alna cricncia
48 Por indcio qualqucr, quc o nanifcsic.

Vindc dirciia cn nossa conanIia
Pcla cncosia, c vcrcis o asso csirciio,
51 Quc una cssoa viva suliria.

Sc csic cncdo nao iolIcssc o jciio,
A ccrviz orgulIosa nc donando
54 E olrigando a juniar o rosio ao ciio,

Dcsic Ioncn ara a facc, aicnio olIando,
(Nao sci qucn c} ialvcz o conIcccra,
57 E assin nc fora conassivo c lrando.

Toscano fui, ilusirc ai iivcra.
CuilIcrnc AldolrandcscIi sc cIanava.
346
60 O nonc scu algun dc vos soulcra?

Tania arrogancia a gloria nc insirava
Do ncu solar c os fciios valorosos,
63 Quc a nossa nac conun nao nais cnsava,

OlIos volvcndo a iodos dcsdcnIosos.
Pcrdi-nc assin; os aios ncus cn Sicna
66 Foran cn Canagnaiico fanosos.

CIanci-nc Unlcrio; da solcrla a cna
A nin nao coulc so. dc igual dcsgraa
69 Vcn a causa quc aos ncus iodos condcna.

Esic fardo, quc os assos nc cnlaraa
Mcrco, or cunrir-sc a lci divina.
72 Vivo o nao fiz, c jusio quc ora o faa."

Enquanio, ouvindo, a fronic sc nc inclina,
Una das alnas (nao a quc falava}
75 Sol o cso sc iorcc, quc a anofina.

E viu-nc c, conIcccndo-nc, cIanava,
Os olIos scus fiiando cslaforida
78 En nin, quc, rccurvado a aconanIava.

Odcrisi nao fosic" cu dissc cn vida,
Honra dc Agullio, Ionra daqucla aric
81 Quc unnu Paris ora aclida?"

347
Tornou-nc. Hojc o inccl (cunrc
infornar-ic}
Dc Franco dc DolonIa nais agrada.
84 A Ionra c ioda sua, ninIa cn aric.

Por nin nao fora cn vida roclanada
Esia vcrdadc, quando csia alna ardia
87 Na anliao dc rinar ncssa aric anada.

Aqui dc ial solcrla o nal sc cia;
Siaria alIurcs; nas a Dcus cu udc
90 Mosirar quc dc ccar nc arrccndia.

Quanio a vaidadc o ciio Iunano iludc!
Dcssa flor cono csvai-sc a fornosura,
93 Sc nao scguir-sc un scc'lo inculio c rudc!

Cinaluc cuidou icr na iniura
A lia doninado. nas vcncido
96 Ficou. a gloria Cioiio fcz-lIc cscura.

Assin dc csiilo na aric ccdc un Cuido,
A alna a ouiro. agora c lcn rovavcl
99 Scja dc anlos o ncsirc ja nascido.

Funor nundano c cono vcnio insiavcl
Quc a dircao varia dc rccnic.
102 Confornc o lado, o nonc icn nudavcl.

Dc ii quc fana ficara nancnic,
348
Sc da vclIicc cais no circno asso,
105 Ou sc findas na infancia inconscicnic,

Dc Iojc a nil anos, icno nais cscasso,
Da cicrnidadc cn facc, quc un noncnio
108 Anic a csfcra a nais iarda la no csao?

Qucn nc rcccdc c vai assin iao lcnio
Na Toscana cnirc iodos foi fanoso.
111 Acnas salvo csia do csquccincnio.

En Sicna, quc Ia rcgido odcroso,
Quando crdcu-sc a raiva florcniina.
114 Solcrla cniao, oljcio Iojc asqucroso.

A fana vossa iguala-sc lonina,
Quc florc c norrc. o sol, or qucn nasccra
117 Na icrra a rosira c a cor crcsia nofina."

Fcsondi-lIc. O dizcr icu cn nin gcra
Saudavcl Iunildadc c o orgulIo naia.
120 Essc, quc aonias, conia-nc qucn cra."

Dc Provcnzan Salvani" diz sc iraia.
Aqui sia, orquc Sicna clc cuidara
123 Tcr nas naos rcsunao dc alna inscnsaia!

CaninIa assin curvado, c nunca ara
Dcs quc a vida crdcu cis o casiigo
126 Dc qucn ianio solcrla sc cnircgara!"
349

Sc o quc dcnora aic final crigo
A cniicncia" cu dissc c crrado corrc,
129 Sulir nao odc c aqui nao acIa alrigo,

Sc una oraao icdosa o nao socorrc,
Duranic razo igual ao da cisicncia,
132 Cono ao naririo Provcnzan concorrc?"

Quando cra" iorna no augc da
influcncia,
Solrc a raa dc Sicna, sulicando,
135 Tcr anic o ovo Iunildc coniincncia,

Dc un anigo o rcsgaic rocurando,
Quc cra or Carlos cn risao dciido,
138 Trcncu angusiiado c niscrando.

Nao nais. nao sou, dc olscuro, conrccndido,
Mas ic Ia dc scr cn lrcvc isio clicado
Por filIos dcssa icrra cn quc Ias nascido.

142 Por iao lon fciio o ingrcsso lIc foi dado."

59. GuIcnc AdoIundcscI, scnIor dc Crosscio. Qucn fala c
o filIo Unlcrio, quc gucrrcou conira Pisa. 79. Odcs dc
Cullio, ccclcnic inior c niniaiurisia. 83. Funco dc
HoonIu, cclclrc niniaiurisia. 94-96. Gotto c CnuIuc,
cclclrcs iniorcs. Cioiio, disculo dc Cinaluc, sucrou o
ncsirc na sua aric. 97-98. Un Gudo c outo, Cuido
Cavalcanii sucrou a Cuido Cuinicclli na aric da ocsia. 121.
350
Poucnzuno Suuun, dc Sicna, scnIor nuiio odcroso, norio na
laialIa dc Collc cn 1269. 133-138. uundo cu cic., ara
olicr a lilcriaao dc un anigo risionciro dc Carlos d'Anjou,
clc sc IunilIou a cdir a csnola aos scus concidadaos.
351

CANTO XII

Os dos Poctus contnuun u uugcn. No uuncnto do ccuo
cstuo ntudos uuos cxcnos dc soIcIu custgudu. Un uno
ucn unto dos Poctus c os guu utc u cscudu quc soIc uo
conutncnto succssuo. Con u usu, dcos, uugu du tcstu dc
Duntc un dos PP.

A PAF, cono dois lois, quc o jugo unira,
Eu con cssa alna orcssa c iiiulcanic
3 Ia, cnquanio Virglio crniiira.

Eis dissc-nc. Dciando-a, scguc avanic.
Dcvc fazcr dc vcla c rcnos fora
6 Qucn qucr arca inulso dar consianic."

A caninIar disus-nc voz, quc csfora,
Ergucndo logo o coro, inda quc a ncnic
9 Na Iunildadc a nodcsiia acurvc c csiora.

Ja os cs acclcro c facilncnic
A Virglio aconanIo. dc orfia,
12 Sc nosira cada qual nais diligcnic.

icrra olIos inclina" cniao dizia
Para a jornada aligcirar aicnia
15 No solo, ondc o ncu asso aos icus c guia."
352

Assin cono na cana sc avivcnia
A ncnoria dos norios, insculindo
18 Inagcn, quc a cisicncia rcrcscnia,

Quc dc saudadc os coracs fcrindo,
icdadc rocnsos c icrnura,
21 Os vai ao ranio nuiia vcz ungindo.

Assin, con crfciao sullinc c ura,
Figuras via solrc aqucla csirada,
24 Quc solc, scrcando, cla aliura.

Via, a un lado, dos ccus rcciiiada
Das criaiuras a nais lcla c nolrc,
27 Qual raio, clo csao arrcncssada.

A visia, o ouiro, Driarcu dcscolrc
Dc rojciil cclcsic iransassado.
30 Cclido a icrra dcsncdido colrc.

Con Maric c Palas siava figurado
Tinlrcu, cn iorno ao ai dc arnas fornidos,
33 Vcndo o cano dc inigos alasirado.

Ncnrod olIos volvia csavoridos,
Junio fciiura incnsa, aos conanIciros,
36 Quc a Sanaar scguiran-no, dcscridos.

Nolc, con lraos vcrdadciros
353
Quc dor nos olIos icus aarccia,
39 Os filIos norios vcndo, quais cordciros!

Saul, a roria csada ic ciinguia
Solrc a nonianIa Cclloc naldiia,
42 OrvalIo ou cIuva ali nao nais caa.

louca Aracnc, iua facc afliia,
Dc aranIa aric cnirc os dcsiroos siava
45 Da icia, origcn da faial dcsdiia.

Nao nais a iua inagcn coninava;
Nun carro fogcs, Foloan crucnio,
48 furia oular, quc ic assonlrava.

Anosirava ainda o duro avincnio
Cono fcz Alcncon agar iao caro
51 nac o funcsissino ornancnio.

Mosirava nais cono flagcio raro
Scnaqucrilc no icnlo assassinado
54 Por filIos, quc dcvcran scr-lIc anaro.

Mosirava ianlcn Ciro dcgolado
E Tanris dizcndo accsa cn ira
57 Scdc iinIas dc sanguc, sc saciado!

A nuliidao dc Assrios quc fugira,
Mosirava ao vcrcn dc Holofcrnc a noric,
60 E o casiigo quc os assos lIcs scguira.
354

Via no o, nas cinzas Troia foric.
solcrla lion, a cdra dura
63 Mosirava a iua lancniavcl soric!

Quc ncsirc no inccl ou na csculiura
Posiuras, sonlras iais iraar udcra,
66 Pasno ao gcnio, quc aiinja a suna aliura?

Fcal ou noric ou vida aos olIos cra.
A vcrdadc nao viu na roria ccna
69 MclIor quc cu quando a cfgic a olIar siivcra.

A fronic cnionai, ois, dc orgulIo lcna,
filIos dc Eva, os olIos nao laiando
72 Ao caninIo, ondc acIais dcvida cna!

Mais anos no nonic caninIando
E no scu giro o Sol nais avanara
75 Do quc cu cuidava, alsorio conicnlando,

Quando aquclc, quc scnrc nc guiara
Dcsvclado, nc dissc. Ala a calca!
78 Nao ic cngolfcs! aicnio sc! rcara!

OlIa aquclc anjo quc caninIa rcssa
Ao nosso cnconiro. acala a icrra scia
81 Do dia o lavor ccrio c ouira conca.

Fcvcrcncia cn icu gcsio nanifcsia
355
Para o anjo viagcn scr rocio,
84 Nao volia o dia dc quc ouco rcsia."

Arovciiar do icno o lcncfcio
Era do Mcsirc a rcgra; c, ois, naqucla
87 Maicria nao lIc acIci dc olscuro o indcio.

Ja nos dcnanda a criaiura lcla.
Trajava lranco, a facc rcslcndia,
90 Qual, ircnulando, naiuiina csircla.

Draos alria c asas csicndia,
Dizcndo. Vindc! quc os dcgraus siao crio.
93 A jornada ja facil sc anuncia."

Faros cscuian cssa voz, or ccrio.
gcnic Iunana, ara o ccu nascida,
96 Por quc dccas do vcnio a un soro inccrio?

Inos rocIa, or dcgraus ariida.
Dc una das asas nc roou na fronic,
99 Proncicndo-nc roscra sulida.

Cono dirciia qucn sc crgucr ao nonic,
Dondc sc avisia a igrcja quc donina
102 A lcn rcgida ao c dc Fulaconic,

Scnic quc aos cs a ingrcnidadc inclina
Pcla cscada ialIada anics quc Iouvcssc
105 En livros c ncdidas a raina.
356

Adoa-sc o cndor assin; ois dcscc
Dc un crc'lo a ouiro a rocIa quc alicrosa
108 A un lado c ao ouiro augusio asso of'rccc.

Sulindo cn nclodia iao donosa
Hcut uuccs stu cscuianos,
111 Quc a voz, quc o diga c ouco vigorosa

Quao dif'rcnics os adiios quc cniranos,
Dos infcrnais! Aqui suavc canio,
114 La griios dc ira ouvindo caninIanos.

Vcnccndo csscs dcgraus do nonic sanio
Mais agil nc scniia. la no lano
117 Facil nunca a jornada fora ianio.

Eu dissc. Mcsirc, dc quc cso insano
Sinio-nc livrc, ois no csirciio asso,
120 Cono dc anics agora nao afano!"

Quando os PP quc inda icns cn vivo irao
Solrc a fronic" iornou-nc sc aagarcn,
123 Cono nao Ias dc icr nais cnlarao,

Scgundo o icu dcscjo os cs andarcn
Scniiras scn fadiga, c aic gozando
126 Dclciic, ara a aliura ao caninIarcn."

Cono o quc iraz, na raa asscando,
357
Cousa, quc ignora, na calca osia,
129 E, or vcr sinais dc ouircn, susciiando,

nao cdc socorro; cla, cn rcsosia,
Procura, acIa, un scrvio assin rcndcndo,
132 A quc a visia nao odc scr disosia.

Assin, da dcsira os dcdos csicndcndo,
ConIcci quc das lciras, quc o anjo alrira,
Siavan soncnic scis rcnancsccndo.

136 Sorriu-sc o Mcsirc, quc o ncu gcsio vira.

25-27. Vu, u un udo cic., Lucifcr, o anjo quc sc rclclou conira
Dcus. 28. Hucu, giganic quc sc rclclou conira Juiicr c foi
fulninado. 31. Mutc, Puus c TnIcu (Aoo}, quc
doninaran os giganics rclcldcs. 34-35. Ncnod cic., quc na
lancic dc Scnaar, concou a consiruao da iorrc dc Dalcl.
37. NoIc, dcsrczando Laiona or icr csia soncnic dois filIos,
quando cla iinIa dozc, or casiigo foran iodos norios or
Aolo c Diana. 40-41. Suu, rci dc Isracl, dcrroiado cn
Cclloc, suicidou-sc. 43-45. Aucnc, icndo dcsafiado Mincrva
ara salcr qucn nclIor iccia, foi or csia iransfornada cn
aranIa. 47. HoIoun, filIo dc Salonao, oriniu o ovo dc
Isracl no scu rcinado c foi olrigado a fugir cn conscqucncia dc
rcvolia oular. 50. Acncon, naiou a roria nac Erifilcs,
ois csia, ara ganIar un colar dc ouro, Iavia rcvclado o
cscondcrijo do scu narido Anfiarau aos ininigos. 53.
ScnuqucIc, rci dos Assrios, foi norio clos filIos. 55-57.
Tuns, rainIa dos Massagcias, icndo vcncido Ciro, o nandou
naiar nun odrc cIcio dc sanguc, dizcndo. Sacia-ic dc sanguc,
nonsiro. 59-60. Hoocncs, gcncral assrio, norio or Judiic
duranic o siio da cidadc dc Dciulia. 61-63. Tu ou on,
358
dcsiruda clos grcgos. 80. A tcu scxtu, a Iora scia, ncio-
dia. 102. HuIucontc, onic dc Florcna.
359

CANTO XIII

CIcgun os Poctus uo scgundo conutncnto, no quu cstuo os
ccudocs quc cxun o ccudo du nucu. Os nucosos tcn os
oIos cosdos con o dc uunc. Entc ccs cstu Suu, scnIou
dc Scnu, con u quu Duntc uu.

DA cscada ao ioo Iavanos cIcgado,
Ondc, ouira vcz coriado, o nonic csirciia,
3 Quc alna solc, ciando o scu ccado.

Cono a rincira, ouira cornija fciia
Circundava a colina, so dif'rcnic
6 En quc a un arco ncnor cla sc ajciia.

Fclcvo, fornas, cono a rcccdcnic,
Nao nosira. c, lisa solrc a cscara a cnirada,
9 Lvida cor a cdra icn soncnic.

Sc a rcscna dc algucn fossc cscrada,
Quc nos rcsic consclIo" diz ncu Cuia
12 Tcno quc fiquc a cscolIa rciardada."

Os olIos ara o sol dcois crguia,
E, solrc o c dirciio sc firnando,
15 Para a csqucrda girava c sc volvia.

360
Tu, dc qucn iudo fio, o lunc lrando
No caninIo conduz-nos quc sc of'rccc
18 Cono o cigc o lugar" dissc guiando!

Faiando, o icu calor o nundo aquccc.
Sc noiivo nao surgc dc cnlarao,
21 Dc conduzir-nos icu fulgor nao ccssc!"

Vcncido cn lrcvc inIanos csao,
Quc or nilIa na icrra calculanos,
24 Porquc o dcscjo csiinulava o asso.

En dirciiura a nos voar julganos
Invisvcis csriios, cIanando
27 Dc anor ncsa cn lcidos rcclanos.

A voz rincira quc assou voando,
Vnun non IuIcnt rofcriu sonora
30 E ainda nuiio alcn foi rciicrando.

Mas anics dc crdcr-sc clo ar fora,
Ouira accrcou-sc. Orcsics sou!" dizia;
33 E aariou-sc igualncnic scn dcnora.

Quc vozcs csias sao, Mcsirc?" inquiria.
Mas, acnas falara, cis vcn icrccira.
36 Anai inigos vossos!" cu lIc ouvia.

Punc csic crc'lo a cula iraiocira"
O Mcsirc diz da invcja; o aoiic alica
361
39 O anor, quc os rigorcs lIc aligcira.

Conirario son, orcn, o frcio indica.
Anics quc aiinjas do crdao a cnirada,
42 Tcras dc ouvi-lo; c disio ccrio fica.

Tcn ora a visia ara alcn fiiada;
Dc csriios, ao longo do alio nuro,
45 Asscniados vcras sona avuliada."

Mais quc dc anics cniao a visia auro;
Alnas disiingo, quc cnvolvian nanios,
48 Quc a cor iniian do cnIasco duro.

Un ouco avanic ouvi dc cs'riios ianios
A voz lradar. Por nos orai, Maria,
51 Pcdro, Migucl c iodos os nais Sanios!"

Na icrra Ioncn iao fcro nao scria,
Quc nao scniissc o coraao ungido
54 En vcndo o quc aos ncus olIos sc of'rccia.

Accrquci-nc or scr nais disiinguido
Dc cada sonlra o ncncar c o gcsio.
57 Pclos olIos dor alvio Ici iido.

Eniao foi clarancnic nanifcsio
Quc cnirc si, uns aos ouiros sc arrinavan,
60 Todos cdra, cn scu cilcio ncsio.

362
Assin os olrcs ccgos ncndigavan
Nos dias dc Pcrdao da igrcja oria,
63 Muiuancnic as calcas cncosiavan;

Pois a icdadc o coraao nos coria,
Quando ao son das alavras sc acrcsccnia
66 Da visia a aao quc o ciio dcsconforia

E cono o sol aos ccgos nao sc osicnia,
Assin ianlcn s sonlras quc alivia,
69 Nao nais do ccu a luz olIos alcnia.

Fio dc fcrro as alclras rcndia
A iodas, cono ao gaviao sclvagc
72 Para donar-lIc a condiao lravia.

Cuidci, sc andassc, lIcs fazcr ulirajc,
LIcs vcndo as faccs c oculiando a ninIa.
75 E o Mcsirc olIci cn iaciia linguagc.

E o Mcsirc, lcn salcndo o quc convinIa,
Anicciou-sc logo ao ncu dcscjo
78 E dissc. Arguio sc, c fala asinIa."

Virglio caninIava ncsic cnscjo
Do lado, ondc cornija falia anaro;
81 Dali cair sc odc c o risco cu vcjo.

As alnas do ouiro lado cran; rcaro
Quc dos olIos a Iorrida cosiura
363
84 Provoca ranio coioso c anaro.

Volici-nc c dissc. alnas, quc a vcniura
Dc vcr icrcis ao ccrio o ccclso Lunc;
87 Dc quc soncnic o vosso anclo cura,

Dissolva a Craa cn vos iodo o ncgrunc
Da conscicncia c ncla nanar faa
90 Da ncnic o rio cn lnido corrunc!

Conccdci-nc o quc nais nc saiisfaa.
Dizci-nc qual dc vos laiina Ia sido;
93 Dc cu salc-lo algun lcn ialvcz lIc nasa."

Por airia, irnao, so Icnos conIccido
A cidadc dc Dcus. dizcr quiscsic
96 Pcrcgrina na Iialia Iaja vivido."

Dc nin rcnoia a voz arccc dcsic,
Quc assin dissc; c orianio, asso avanic
99 Por salcr ccrio a qucn aicnao rcsic.

E una scnIora cnirc as nais vi, quc, disianic,
Aguardava-nc. E cono cu a disiinguia?
102 Qual ccgo, alava o ncnio ra dianic.

Tu, quc ara sulir cnas" dizia
Qucn fosic, ondc nasccsic diz. ic inloro,
105 Sc c iua voz quc, Ia ouco, rcsondia."

364
Fui dc Sicna" iornou con csic cIoro
Os gravcs crros dc crvcrsa vida,
108 E a Dcus quc sc nos dc, clcncnic, coro.

CIanci-nc Saia, nas nao fui salida.
Mais dclciic nc dcu o alIcio dano
111 Do quc a diia a nin roria conccdida.

E or quc nao rcsunas quc ic cngano,
Sc fui louca vcras clo quc digo.
114 Ja no dcclnio do vivcr Iunano

Eu cra, quando a rclaicr o ininigo
En Collc os ncus aircios cancaran;
117 A Dcus roguci quc lIcs nao fossc anigo.

Dcsiroados, fuga sc lanaran,
E a nin, quc csiava aquclc iransc vcndo,
120 Indizvcis razcrcs nc iornaran,

En nodo, quc aircvida, olIos crgucndo,
Nao nais Dcus icnIo!" conira o ccu griiava
123 Qual nclro, insianics dc lonana icndo.

Con Dcus quis az, nas quando ja iocava
Da vida o icrno; c ainda nao udcra
126 A dvida solvcr, quc nc oncrava,

Sc Pcdro PciiinanIo nao sc Iouvcra,
Nas sanias ocracs dc nin lcnlrado.
365
129 En rol ncu, caridadc o conovcra.

Mas qucn cs, quc nos icns inicrrogado,
Quc csiando, crcio, dc olIos nao iolIidos
132 E rcsirando indagas nosso csiado?"

OlIos" dissc icrci ianlcn ccrzidos,
Porcn or ouco icno; quc da invcja
135 No nundo Iao sido rara vcz iorcidos,

Maior rcccio o ciio nc dardcja
Dc ouiro iorncnio; c ianio nc angusiia,
138 Quc o scu fardo a scniir cuido ja sicja."

Mas qucn ao nonic" nc iornou ic guia,
Pois dc voliar ao nundo icns ccricza?"
141 Qucn icnIo ao lado c voz nao ronuncia.

Inda vivo; c, ois fala con franqucza,
Alna clciia, sc qucrcs quc os cs nova
144 En rol icu la na icrra con rcsicza."

O quc dizcndo csias, cousa c iao nova
Quc or nin rogucs fcrvorosa co,
147 Pois da divina dilcao das rova.

E clo quc ic ncrcccr nais rco
Sulico-ic. ao isar icrra ioscana
150 Ao ncu nonc cnirc os ncus aviva o arco.

366
Tcras dc vc-los cnirc a gcnic insana,
Quc cscra cn Talanonc, nas cono anics,
Quando luscava as aguas do Diana.

154 Mor cngano Ia dc scr dos alniranics."

29. Vnun non IuIcnt, c a frasc quc Maria dissc a Jcsus ara
inciia-lo a fazcr o nilagrc da iransfornaao da agua cn vinIo.
32. Ocstcs sou, Orcsics ara salvar Pladcs, condcnado
noric, arcscniou-sc cn scu lugar. 36. Anu ngos uossos,
v. Evang. S. Maicus V. 44-51. Po ns ous cic., rccc.
109. Suu, scncnsc, casada con CIinigaldo Saraccni. 116.
En Coc, ondc os scncnscs foran dcrroiados clo florcniinos.
Saia rcjulilou-sc disso, ois cra ininiga do scnIor dc Sicna,
Provcnzano Salvani. 127. Pcdo PcttnunIo, norio cn fana
dc saniidadc. 151-154. A gcntc nsunu, os scncnscs. Tcndo
clcs conrado Tclanonc, qucrian iransfornar cssa cidadc cn
orio dc nar, nas nao foi ossvcl dcvido insalulridadc do
clina. Nao iivcran ciio ianlcn na dcscolcria dc un rio
sulicrranco quc dcvia assar dclaio dc Sicna c quc cIanaran
Diana. Mais do quc ouiros scrao cnganados os alniranics.
367

CANTO XIV

Duntc conucsu con outus unus dc nucosos. Hcsondcndo o
Poctu u unu cguntu dc Hnc dc CuIo, ntcucn Gudo dc
Ducu, nccundo contu us cdudcs dc Toscunu c uncntundo,
dcos, u dcgcncuuo dus unus noIcs dc HonunIu. Os
Poctus ouucn uozcs quc cnIun csdos nos quus o ccudo
du nucu o custgudo.

ESTE qucn c ao nosso nonic vindo,
Scn icr-lIc a noric as asas dcsaiado,
3 Os olIos, quando qucr, fccIando c alrindo?"

Ignoro; nas vcn dc ouiro aconanIado.
Tu, quc cs nais crio, a crguniar conca,
6 E, ara nos falar, nosira-lIc agrado."

Dc dois cs'riios junio sc cndcrca
A nin dcsia aric a voz. siao-nc a dirciia,
9 Cada un ara iras ala a calca.

alna" dissc-nc una quc, na csirciia
Prisao cororca ainda, aos ccus asccndc,
12 Da-nos consolo, caridadc afciia.

Qucn cs c dondc vcns? Porquc nos rcndc
Pasno noiando a Craa, quc ic anara,
368
15 Poricnio quc ningucn viu, ncn conrccndc."


Tornci-lIc. Na Toscana sc dcara
Fio, quc lroia cn Falicrona cscasso
18 E nunca, nilIas ccn corrcndo, ara.

Esic coro dali conduzo lasso.
Dizcr qucn sou discurso vao scria.
21 Mcu nonc inda nao soa cn largo csao."

Sc lcn ic cnicndo" assin nc rcsondia
A sonlra, quc anics dc ouira cu iinIa ouvido
24 Ao Arno o dizcr icu sc rcfcria."

Por quc" lIc aialIa a ouira clc
cscondido
Nos icn do rio o nonc vcrdadciro?
27 Cousa Iorrvcl sc cnccrra cn scu scniido?"

Dissc-lIc a sonlra, quc falou rinciro.
Nao sci; nas fora lcn fcliz o insianic,
30 En quc o nonc crca ao valc iniciro.

Dcs quc nascc la ondc c rcdundanic
Dc aguas a scrra quc o Pcloro unira,
33 Nouiras arics, orcn, ouco alundanic,

Aic quc o nar do scu iriluio aufira
Fcaro ao quc no scio o ccu lIc suga,
369
36 E vida assin ra novos rios iira,

Todos ali viriudc Iao osio cn fuga,
Qual vlora ininiga, ou or cfciio
39 Do clina, ou or noral, quc o lcn rcfuga.

Naiurcza or vcios sc Ia dcsfciio
Na gcnic dcssc valc inuro,
42 Cono dc Circc aasccniada a jciio.

Cava o rio rinciro o lciio cscuro
Enirc orcos nais di'nos dc loloia
45 Do quc dc cilo, cn quc Iaja Iunano auro.

Daiando, acIa dc gozos no aljcia,
En quc o furor fora nao sc iguala,
48 E, cono or dcsdcn, lusca ouira ncia.

Essa naldiia c dcsgraada vala
Tanios nais cacs cn lolos vc iornados
51 Quanio nais corrc c nais caudal rcsvala.

Incrgc cn rincios nais rasgados,
Ondc cnconira raosas iao nanIosas,
54 Quc os laos nais suiis fican frusirados.

Do orvir dirci cousas csaniosas,
E qucn nc ouvir conscrvc na lcnlrana
57 Vcrdadcs quc Ia dc vcr lcn dolorosas.

370
Tcu ncio os lolos a caar sc lana
Dcssc rio naldiio solrc a riva.
60 Enquanio os nao dcsiroa nao dcscansa.

A carnc sua vcndc, csiando viva,
Cono rcscs dcois naia-os crucnio;
63 Muiios da vida c a si da gloria riva.

Da irisic sclva sai sanguinolcnio
E a dcia, ial quc ainda aos nil anos
66 Tornar nao Ia dc ao riniiivo asscnio."

Cono, ao rcssagio dc fuiuros danos,
Mcrcncorio sc nosira o inicrcssado,
69 Ondc qucr quc a foriuna urda os cnganos;

Assin o ouiro csriio. voliado
Para cscuiar sc Iavcndo, sc cnirisiccc,
72 Dcois quc icvc o socio icrninado.

Cono salcr scus noncs cu quiscssc,
Ouvindo aquclc, ao ouiro o gcsio vcndo,
75 A crgunia cnirc rogos sc ofcrccc.

O quc falara rcsondcu dizcndo.
Pcdcs quc cu, ronio, quanio anclas faa,
78 A insiancia ninIa cn ouco arco icndo.

Mas cono cn ii dc Dcus iransluz a Craa,
Nao ic Ia dc scr Cuido dcl Duca csquivo
371
81 Tanio, quc o icu qucrcr nao saiisfaa.

Da invcja o fogo ardcu cn nin iao vivo,
Quc ao vcr sorriso dc ouircn no scnllanic,
84 En ncu rosio o lilor cra crcssivo.

Scncci. colIo o fruio rcugnanic.
OI! or quc, raa Iunana, o quc rcclc
87 Qualqucr ariilIa alncjas ofcganic?

Esic foi Finicri. csiava nclc
Dos Calloli o rinor. ao nonc Ionrado
90 Hcrdciro nao dciou quc a gloria zclc.

Nao so rolc sua icn faliado,
Enirc o Po c a nonianIa, o nar c o Fcno
93 O lcn ara a vcrdadc c o razcr dado;

Pcla cicnsa anlidao dcssc icrrcno
Alasiran iudo alrolIos crigosos.
96 Quando ciirar sc odc un ial vcncno?

Ondc Mainardi c Lizio csiao fanosos?
Qual dc Carigna c Travcrsaro o fado?
99 FonanIois lasiardos dcslriosos!

Quando un Falro sc icn noliliiado,
Cono cn Facnza un Fosco Dcrnardino,
102 Varas gcniis dc ironco dcfinIado!

372
O ranio ncu nao julgucs ouco di'no,
Sc con Cuido dc Praia rcncnoro
105 O conanIciro nosso, Azzo Ugolino;

Sc Frcd'rico Tignoso c a rolc cIoro;
Solarcs dc Anasiagi c Travcrsara,
108 Scn Icrdciros ciinios, sc cu dcloro,

Cavalciros c danas, gloria rara,
Quc insiravan anor c coricsia
111 Na icrra, quc a viriudc dcsanara!

Cai cn runas, Drciiinoro nia!
En ii vivcr iua gcnic nao quiscra;
114 Con nais ouiras, icncndo o nal, fugia.

Dcn faz Dagnacaval. rolc nao gcra,
Casirocaro faz nal c ior Cnio
117 Quc a iais condcs da vida o lunc dcra.

Os Pagani irao lcn, quando o Dcnnio
Dcia-los; nais nao odcn nonc uro
120 Ja nunca ossuir no solo ausnio."

Ugolin Faniolin, ficou scguro
Da fana iua o lusirc; ois ja agora
123 Nao icras filIos ra iorna-lo cscuro.

Podcs, Toscano, rosscguir cnlora.
Pranio, nais quc discursos, nc dclciia;
373
126 Lcnlrando a airia, o coraao nc cIora."

O asso as alnas na vcrcda csirciia
Ouvian-nos, silcncio clas guardando.
129 Era a jornada con ccricza fciia.

Ja ficaranos sos, avanic andando,
Eis lrada voz nos arcs dc rccnic;
132 Vcloz, qual raio, vinIa a nos cIanando.

Qucn nc cnconirar nc naic inconiincnii"
E fugiu qual irovao quc disiancia
135 Sc o vcnio a nuvcn rasga dc rccnic.

O icrrvcl clanor ccssado Iavia,
Con ncdonIo fracasso cis ouira lrada,
138 Cono un irovao quc a ouiro succdia.

Aglauro sou, cn rocIa iransfornada"
E a Virglio accrcar-nc cniao qucrcndo,
141 Dci, nao avanic, un asso airas na csirada.

Tranquilo o ar or ioda aric vcndo,
Esic c" falou-nc o Mcsirc o duro frcio,
144 Quc os Ioncns dcvc csiar scnrc conicndo.

Mas vos nordcis a isca cn irisic cnlcio
E o rsiino ininigo do anzol iira.
147 Dc conicr ou ungir quc valc o ncio?

374
O ccu vos cIana, cn iorno dc vos gira,
Eslcndorcs cicrnos vos nosirando;
Mas a visia, cnlcvada, a icrra nira,

151 E qucn vc iudo cniao vai casiigando."

17. Ho quc Iotu cn Futconu, o Arno. 32. Pcoo,
rononiorio siciliano. 42. Ccc, scrcia quc iransfornava os
Ioncns cn aninais. 58. Tcu ncto, Fulcicri dc Calloli, ncio dc
Finicri, quc foi odcsi" dc Florcna crscguiu o ariido dos
Dancos, ao qual Danic cricncia. 80. Gudo dc Ducu, scnIor
dc Dcriinoro, na FonanIa. 88. Hnc dci Paolucci, scnIor dc
Calloli. 97 c scg. Munud c Lzo, Cugnu c Toucsuo,
FuIIo, Fosco Hcnudno, Gudo dc Putu, Azzo Ugono,
Fcdcco Tgnoso, Anustug c Tuucsuu, scnIorcs c fanlias da
FonanIa noiavcis or coricsia c gcncrosidadc. 115-117.
Hugnucuuu, Custocuo, Cono, cidadcs da FonanIa cujos
scnIorcs cran naus. 118. Pugun, nolrc fanlia dc Facnza,
da qual fazia aric Mainardo (Inf. XXVI, 49-51} alcunIado o
dcnnio clas suas crucldadcs. 121. Ugon Funton, gcniil-
Ioncn dc Facnza. 133. ucn nc cncontu nc nutc
ncontncnt, alavras ronunciadas or Cain dcois dc icr
assassinado o irnao Alcl. 139. Aguuo, filIa dc Ercicro rci
dc Aicnas, foi iransfornada cn cdra or Mcrcurio, or icr
invcja da irna Ersc quc cra anada clo dcus.
375

CANTO XV

Cundo u notc, os dos Poctus cIcgun uo tccco conutncnto.
A Duntc, cn cxtusc, uc cxcnos dc nunsuctudc c nsccdu.
Votundo u s, cncontu-sc ncso nun uno quc oIscuccc o u c
ncdc u usuo.

QUANTO caninIo faz da icrcia Iora,
No giro scu, a luninosa csfcra,
3 Scnrc a novcr-sc qual criana aurora,

Tanio, ara acalar o curso, cscra
O sol, c ara dar iardc cnirada.
6 La vcscras, aqui ncia-noiic cra.

Dc luz nc csiava a facc cniao lanIada;
Porquc, cn iorno nonianIa rosscguindo,
9 Do ocaso cn dircao ia a jornada,

Quando, nais vivo rcslcndor fulgindo,
Ofuscado fiquci nais do quc danics.
12 Dcssc oricnio a aao asnci scniindo.

Acina dc ncus olIos, or insianics,
As naos alcci sonlrciro, quc anicara
15 O nor cccsso aos raios dcslunlranics.

376
Assin cono dc csclIo ou linfa clara
Fcssalia a luz dc cnconiro oosia aric,
18 Sulindo logo aos, cono laiara;

Da linIa vcriical nao sc disaric,
Una disiancia igual scnrc nanicndo,
21 Cono nos nosira ccricncia c aric.

En frcnic luz, assin, sc rcfrangcndo,
Tao cnciranic a visia nc fcria,
24 Quc a dirigi a un lado, olIos volvcndo.

Qual c" ao Mcsirc anado cniao dizia
Aquclc oljcio, quc nc ofusca ianio
27 E ao nosso cnconiro, ao arcccr, sc cnvia?"

Quc inda ic ofusquc nao ic nova csanio
A cclcsic fanlia" nc Ia iornado.
30 Falar-ic vcn un ncnsagciro sanio.

A vcrcs con dclcia aarclIado
Scras cn lrcvc un lunc rcfulgcnic,
33 Quanio scr odc ao cnic Iunano dado."

Accrcados ao anjo, alcgrcncnic
Nos dissc. Aqui assai, ncnos cnosa
36 Sulida ncsia cscada csia aicnic."

Andando, airas caniar cn voz donosa
Hcut Msccodcs nos ouvinos
377
39 E Eulia na viioria gloriosa",

Para cina, orianio, nos sulinos;
E cu das vozcs do Vaic cogiiava
42 ColIcr rovciio, cnquanio sos nos inos.

E, nc voliando, assin lIc crguniava.
O quc Cuido dcl Duca nos dizia,
45 Quando cn lcns nao arivcis nos falava?"

Do scu vcio ior" iornou salia
Os danos; nao sc csiranIc, sc o acusando,
48 Do nal quc fazcr ossa rcvcnia;

Porquc, do nundo os lcns vos dcscjando,
A quc ariilIa iodo o arco iira,
51 Ardc a invcja, susiros rovocando.

Mas, sc a csfcra inorial vossa alna asira,
Lcvaniando-sc o anclo qucla aliura,
54 Essc icnor no ciio voz cira.

Tanio nais la cad'un goza vcniura,
Quanio or nuiios cla nais sc csicndc,
57 Quanio nais caridadc la sc aura."

O cnicndincnio" cu digo ora
conrccndc
Mcnos do quc anics dc cu ic Iavcr falado;
60 ncnic ora nor duvida dcsccndc.
378

Cono un lcn, quc c dc nuiios ariilIado,
A cada osscssor da nais riqucza
63 Do quc sc a ossc fora aroriado?"

Tcu sriio" rclica na rudcza
Das cousas icrrcais siando incrgido,
66 Vc ircvas ondc a luz icn nais clarcza,

Essc incfavcl lcn, no ccu frudo,
Infindo, ara o anor, corrcndo dcscc,
69 Qual raio a coro lucido c olido.

Sc ardor acIa nais vivo, nais sc of'rccc;
Quanio nais caridadc csia fulgindo,
72 Viriudc cicrna nais solrc cla crcscc.

Quanio nais vai a nuliidao sulindo,
Mais anar odcn, nais a anor sc alican,
75 Dcn cono csclIo, un no ouiro rcflciindo.

Sc crsisiindo as duvidas ic fican,
Has dc vcr Dcairiz. da salia ncnic
78 Fazao cscuiaras, quc iudo clican.

Para aagarcs, ois, sc diligcnic.
As cIagas cinco, quc inda cn ii siou vcndo.
81 Ha dc ccrra-las coniriao ungcnic."

Quando cu ia dizcr Mcsirc, conrccndo
379
No crculo cis cnciro incdiaio.
84 Calci-nc, a visia alucinada icndo.

Julgava cniao, dc una visao no raio,
Eiaiico, quc cn icnlo sc nosirava
87 Muliidao grandc, dc oraao no aio.

Con icdoso scnllanic, cnirada csiava
Mciga nairona. filIo ncu qucrido,
90 Por quc assin roccdcsic?" inicrrogava.

Eu c icu ai, con anino dorido,
Tc luscanos." E cono sc calara,
93 Logo a visao fugiu-nc do scniido.

Dcois dc ouira no rosio sc dcara
Pranio accrlo, quc nagoas anuncia
96 Dc qucn dc ira no inccndio sc inflanara.

Sc nandas na cidadc" assin dizia
Por cujo nonc os dcuscs conicndcran
99 E ondc a luz da cicncia sc irradia,

Punc os lraos, quc nios, sc aircvcran,
Pissiraio, a csirciiar a filIa iua!"
102 Elc, a qucn vozcs iais nao conovcran,

Tranquilo rcsondia csosa sua.
O quc farcnos a qucn nal nos qucira,
105 Sc ira ao anor corrcsondcr iao crua?"
380

Vi dcois nuliidao, quc a raiva accira.
A cdradas nancclo assassinava,
108 Dradando norra! norra! carniccira.

A dolorida fronic dclruava,
Ja nal fcrido, o nariir ara a icrra.
111 Porias ao ccu os olIos scus iornava,

Pcdindo a Dcus, naqucla Iorrvcl gucrra,
Quc aos scus crscguidorcs crdoassc.
114 Fiso icdoso os olIos lIc dcsccrra.

Quando cn ninIa alna o ciasc dcsfaz-sc,
ConIcci quc no sonIo aarccia,
117 Nao da ficao nas da vcrdadc a facc.

Virglio, a qucn ialvcz cu arccia
Honcn, quc o sono dcia dc rccnic,
120 Por quc csias vacilanic?" nc inquiria.

Tcns ncia lcgua andado ccriancnic
Con iiiulanic c, dc olIos cados,
123 Cono qucn dcssc ao vinIo ou sono a ncnic."


Vou cor, ncu lon ncsirc, aos icus
ouvidos"
Tornci quanio os ncus olIos conicnlaran,
126 Quando os joclIos iinIa cnfraquccidos."
381

Sc nasc'ras ccnio a facc ic oculiaran"
Dissc Virglio oculios nao scrian
129 Pcnsancnios, quc, Ia ouco, ic cnlcvaran.

As inagcns, quc Ias visio, ic induzian
guas da az a rccclcr no ciio,
132 Quc as fonics crcnais dos ccus cnvian.

Nao crguniara, cono qucn dc fciio
Soncnic vc or olIos, olcccados
135 Quando o coro da noric jaz no lciio;

Mas or scrcn icus cs nais arcssados.
Eciiar assin cunrc os rcguiosos,
138 Quc sc csquivan aao siando acordados."

Nas Ioras vcscriinas rcssurosos
Andavanos, os olIos alongando,
141 Do sol cadcnic aos raios luninosos,

Eis ouco a ouco, un funo sc clcvando.
Sc condcnsa anic nos, qual noiic, cscuro;
Alrigo ali dc iodo nos faliando,

145 A visia nos iolIcu, iolIcndo o ar uro.

1-5. uunto cunnIo cic., faliavan ircs Ioras ara o ocaso, ois
o Pocia noia quc dcvcria iranscorrcr ianio icno ara o r do
sol quanio iranscorrc cnirc o rincio do dia aic a Iora icra.
382
6. Lu ucscus cic., no Purgaiorio faliavan ircs Ioras ara o
ocaso, cran vcscras; na Iialia cra ncia-noiic. 16-21. Assn
cono cic., o ocia dcscrcvc o rcflciir-sc da luz quc laic solrc
un csclIo ou na agua, no qual o angulo dc rcfraao c igual ao
angulo dc incidcncia. 38. Hcut nsccodcs, Evang. S.
Maicus V, 7. 80. As cIugus cnco, os cinco PP, quc ainda
Danic icn na icsia. 89. Mcgu nutonu, Maria Virgcn, a qual
icndo crdido o scu filIo, cnconirando-o dcois dc ircs dias, o
rcrccndc con nansuciudc. 94. Dc outu cic., a nulIcr dc
Pissiraio, rncic dc Aicnas, cdiu ao narido vingana conira
un jovcn quc lcijara ullicancnic a sua filIa. 107. A
cdudu nunccIo ussussnuuu, Sanio Esicvao quc foi
acdrcjado cla nuliidao.
383

CANTO XVI

Scnc uo udo dc Vgo, Duntc contnuu u uugcn. Dcnso uno
cnuouc os ucundos. Entc ccs cstu Muco LonIudo, o quu
uncntu os tcnos, quc cun Ions c ugou cuun nuus. Duntc
cguntu dc quc dccndc cssu nutuuo, c Muco csondc quc u
couuo dos tcnos nouos occdc do nuu goucno do nundo c
csccuncntc du conusuo cntc o odc cstuu c o odc
tcnou.

SOMDFA dc infcrno c noiic carrcgada,
En quc o ccu dc un so asiro nao sc aclara,
3 Dc nuvcns, quanio o odc scr, ioldada,

Vcu iao grosso ao ncu rosio nao lanara,
Ncn, ao coniacio, fora iao ungcnic,
6 Cono o funo, quc ali nos rodcara.

FccIados iinIa os olIos ioialncnic.
Ficl o salio socio, nc acudindo,
9 Dcu-nc cn scu onlro arrino diligcnic.

Qual ccgo, quc ao scu guia vai scguindo
Por sc nao iransviar, corrcr crigo,
12 Ou sofrcr noric, dc cnconirao caindo,

Tal cu or aquclc ar cscuro sigo,
384
Aicnio ao Mcsirc ncu, quc rcciia.
15 Cuidado! Nao ic afasics! Vcn conigo!"

Eniao vozcs ouvi; nc arccia,
Quc az, niscricordia sulicavan
18 Ao Cordciro, quc as culas alivia.

Por Agnus Dc suavcs concavan,
A lcira cra una so cono a ioada,
21 Consonancia cnirc si iodas as guardavan.

Por qucn csia oraao, quc ouo, c caniada?"

Pcrgunici. Dissc o Mcsirc. lon quc o
arcndas.
24 Assin da ira a cula c niiigada."

Qucn cs ara quc a ncvoa nossa fcndas
E assin falcs, qual viva criaiura,
27 Quc inda o icno calcula or calcndas?"

Dissc una voz do fundo na ncgrura.
E Virglio falou. Fcsondc c cora
30 Sc or aqui sc solc ara a aliura."

alna, quc" dissc cu a graa inlora
Dc ir a Qucn ic criou nais ura c lcla,
33 MaravilIa ouviras, scguc-nc cnlora."

Aic ondc for dado" iornou-nc cla
385
Irci, c, sc ic vcr nao dcia o funo,
36 Nos iornara ronquos a loqucla."

Nas naniilIas, quc a noric acala, ao suno
Asscnio" conccci ora nc alicio,
39 Do infcrno icndo vindo clo runo.

Sc Dcus crniic, dc londadc cIcio,
Quc a diia cu gozc dc lIc vcr a coric
42 Por csic, Iojc dc iodo csiranIo, ncio,

Fcvcla-nc qucn fosic anics da noric
E qual nos dcva scr a nclIor via.
45 Cuiaras nossos assos dcsia soric."

Fui Lonlardo c dc Marco o nonc Iavia;
O nundo c'rincnici, fciios anando,
48 Pclos quais ningucn nais Iojc orfia.

A sulir lon caninIo vais irilIando."
Falou-nc assin c acrcsccniou. E rogo
51 Inicrccdas or nin, ao ccu cIcgando."

Quanio nc cdcs" lIc rclico logo
Juro fazcr, nas acIo-nc orinido
54 Por duvida a quc anclo dcsafogo.

Era sinlcs; ic ouvindo, icn sulido
A dulo grau, c assin nc iorna ccrio
57 Do quc Ici aqui c nouira aric ouvido.
386

O nundo dc viriudc csia dcscrio;
Tcns solcja razao, quando o lancnias,
60 Ina dc nal, dc vcios c colcrio.

Dizc-nc a causa, sc na causa aicnias?
Salcndo-a, aos ouiros rcvcla-la qucro;
63 Vira do ccu ou la na icrra a asscnias?"

Susiro cn quc sc crinc do sinccro
Con Iu, do ciio cala. Irnao rosscguc

66 Quc o nundo c ccgo cn ii lcn considcro.

Vos, os vivos, julgais o ccu cnircguc
Dc ioda causa, a iudo assin novcndo
69 Por ncccssaria lci, quc o nundo scguc.

Dcsia aric o livrc arlirio fcncccndo,
Ao Ioncn nao coulcra o quc ncrccc,
72 No lcn razcr, no nal dor rccclcndo.

Princira insiraao aos aios dcscc
Do alio; a iodos nao; nas quando o diga,
75 No nal, no lcn a luz nao vos falccc.

Livrc scndo o qucrcr, qucn sc afadiga
E a rincira viioria do ccu goza,
78 Vcnccra iudo, sc cn qucrcr rossiga.

387
Naiurcza nclIor, nais odcrosa
Vos sujciia a quc cria c vos conccdc
81 Mcnic, quc ao ccu nao rcndc-sc Iunildosa.

Sc a causa, quc do lon caninIo arrcdc
O nundo cn vos a icndcs crsisicnic;
84 Elorarci, ficl, o quc succdc.

Alna surgc das naos do Onioicnic
Quc, inda anics dc nascida, lIc sorria
87 Qual ncnina, quc ri, cIora, inoccnic.

Ingcnua c sinlcs, cla so salia
Dc un Dcus lcni'no scr nciga fciiura,
90 E a iudo, quc a dclciia, sc volvia.

Dos nais frvolos lcns rcndc-a a doura,
E, dclcs nanorada, aos lIcs corrc,
93 Sc guia ou frcio o anor lIc nao scgura.

Nas lcis consisic o frcio, quc a socorrc;
Fci foi nisicr, quc, ao ncnos, accriassc
96 Da cidadc dc Dcus cn vcr a iorrc.

Lcis Ia, nas nao qucn lcis cccuiassc;
Funina cssc asior quc os nais rcccdc,
99 Mas a unIa fcndida nao lIc nascc.

E vcndo a grci quc o rorio guia a cccdc
En alncjar os lcns quc nais dcscja,
388
102 Ncsics sc cngolfa c nais ncn qucr ncn cdc.

Porianio, orquc nau govcrno vcja,
Fica o nundo dc culas inquinado,
105 Nao orquc cn vos a corruao csicja.

Dcns solrc o nundo Iavcndo dcrranado,
TinIa Fona dois sois, quc aluniaran
108 O caninIo dc Dcus c o do Esiado.

Un ao ouiro aagou, c sc ajuniaran
Do Diso o lago c do gucrrciro a csada.
111 Por viva fora unidos, nal andaran.

Nao nais sc icncn na junao forada.
Vc a csiga quc rova csics cfciios;
114 Pcla scncnic c a lania avaliada.

Valor c coricsia alios rovciios
Dcran na icrra quc digc c Po lavan,
117 Anics quc vissc dc Frcd'rico os fciios.

Por ali os quc ouirora sc cjavan
Dc cnirar dos lons na raiica c na liga,
120 Livrcs assan do quanio rcccavan.

So ircs vclIos oc a idadc aniiga,
Cono ccnsura, nova. c-lIc ja iardo
123 Quc Dcus os cIanc dcssa icrra iniga.

389
Conrado dc Palazzo, o lon CIcrardo
E Cuido dc Casicl, quc foi cIanado,
126 Ao csiilo franccs sinlcs Lonlardo.

Dc Fona a Igrcja fiquc roclanado,
Cai no ccno os odcrcs confundido,
129 Sc cnloda a si c o fardo scu csado."

Tuas salias razcs, Marcos, ouvindo,
Vcjo" dissc or quc a Lci da Icrana
132 Pariiu, dc Lcvi os filIos ccluindo.

Mas qual CIcrardo irazcs lcnlrana,
Cono gloria c lrasao da aniiga gcnic,
135 Quc ccnsura a csic scc'lo inuro lana?"

Qucrcs" iornou icniar-nc ou
ccriancnic
Iludir-nc? En ioscano nc falando
138 Do lon CIcrardo dizcs-ic inscicnic?

Solrcnonc dc iodo lIc ignorando,
Dou-lIc o dc Caia, sua filIa cara.
141 Cuardc-vos Dcus, quc cu vou-nc, vos
dciando.

Do funo a dcnsidao sc iorna rara,
Dranqucja o dia. dcvo ja ariir-nc,
Quc a arcscniar-sc o anjo sc rcara."
390

145 Assin falando, nais nao quis ouvir-nc.

19. Agnus dc, Jcsus snlolo dc nansuciudc, viriudc coniraria
ao vcio da ira. 27. Cucndus, una das ircs arics cn quc o
ncs cra dividido clos ronanos. 46. Fu LonIudo c dc Muco
o nonc Iuuu, Marco dc Vcncza, cIanado o Lonlardo, Ioncn
salio c rudcnic. 98. Hunnu cssc usto cic. A inagcn
dcriva da lci nosaica cla qual sc roilia sc concsscn os
aninais nao runinanics c quc nao iivcsscn a unIa ariida. O
runinar crinc a salcdoria, a unIa ariida a aao. 116. Nu
tcu cic., a Lonlardia c o Marca Trcvisana. 117. Dc
Fcdcco os ctos, as gucrras cnirc os aas c Frcdcrico II da
Sualia. 124-25. Conudo dc Palazzo, da Drcscia; GIcudo dc
Canino; c Gudo dc Custco, dc Fcggio 131-132. Lc du
Icunu cic., scgundo a lci nosaica os dcsccndcnics dc Lcvi,
isio c, os lcviias (os saccrdoics} nao odian ossuir lcns
icnorais.
391

CANTO XVII

Sundo do dcnso uno, Duntc, nouuncntc cn cxtusc, uc cxcnos
dc u undu. Tonundo u s, uc un uno quc cstu cto du
cscudu do quuto conutncnto. Os dos Poctus contnuun u
suI. SoIcundo, ocn, u notc, uun c Vgo cxcu uo
dscuo quc o uno c o nco dc todus us utudcs c dc todos
os ucos.

LEITOF, sc la na alina cordilIcira
Tc colIcu ncvoa, quc dc vcr iolIia,
3 Cono sc olIos iivcnos dc ioucira,

Lcnlra quc, quando a unida c sonlria
Coriina a dclgaar conca, a csfcra
6 Do sol cscassa luz ao ar cnvia.

E nal iua ncnic inaginar udcra
Cono dc novo visia sc nosirava
9 O sol, quc ao scu ocnic dcsccndcra.

Ao lunc, quc nos lanos sc finava,
Do Mcsirc os assos fido aconanIando
12 Sa da ccrraao, quc nc ccrcava.

Faniasia quc, o csriio cnlcvando,
Tanio o Ioncn doninas, quc nao scnic
392
15 Clangor dc iulas nil, junias soando,

O quc ic novc, csiando o siso auscnic?
Luz quc dcscc or si, no ccu fornada,
18 Ou or qucrcr do ccu onioicnic.

Cuidci suliio vcr a quc nudada,
Dos crincs scus cn cna, foi ncssa avc,
21 Quc cn irinar nais sc nosira dclciiada.

Tanio ninIa alna, na visao suavc,
Eiaiica ficou, quc nao scniia
24 Ouira inrcssao qualqucr quc a rcnda c
iravc.

Naquclc ciasc logo aos cu via
En cruz un Ioncn dc fcroz scnllanic.
27 Ncn a noric a arrogancia lIc alaiia.

Siava o grandc Assucro nao disianic,
Esicr, a csosa c Mardoqucu rudcnic,
30 Jusio nos fciios, no dizcr rcsianic.

E fugiu-nc csia inagcn roniancnic,
Cono a lolIa, quc dc agua sc fornara
33 E falia dc agua csvai-sc dc rccnic.

Donzcla cis na visao sc nc dcara
Quc cn ranios cclanava. nac qucrida
36 Por quc ionasic irosa a noric anara?
393

Pcrdcs, or nao crdcr Lavnia, a vida
E crdida nc icns. icu fin dclora,
39 Mas nao o dc ouiro, a filIa dolorida."

Cono sc ronc o sono, sc dc fora
Luz rccniina s alclras nos dcscc;
42 Nao norrc logo, cn luia sc dcnora.

MinIa visao assin sc dcsvanccc,
Quando as faccs clarao iao vivo lava,
45 Quc na icrra ouiro igual nunca csclarccc.

Volvi-nc ara vcr ondc nc acIava;
Mas, ouvindo una voz Solc csia cscada"
48 Dc qualqucr ouiro inicnio nc aariava.

Por salcr qucn falara foi ionada
MinIa alna dc un dcscjo iao vccncnic,
51 Quc fora, sc o nao vicssc, coniurlada.

Cono ao sol, quc dcslunlra cn dia ardcnic,
Scndo-lIc vcu scu lunc flancjanic,
54 Scnii crdida a fora inconiincnii.

Esriio c cclcsic. vigilanic
Scn rogos, o caninIo nos indica.
57 O rorio lrilIo cscondc-o fulguranic.

Cono o Ioncn consigo, assin raiica;
394
Qucn, nal circno vcndo, so rogado
60 Acodc, csquivo scr ja significa.

A ial conviic o c scja arcssado!
Anics da noiic raidos sulanos;
63 Dcois soncnic quando o sol for nado."

Dissc o ncu Cuia; c logo cncaninIanos
Os assos, dc una cscada cn dirciiura.
66 Ao rinciro dcgrau quando cIcganos

Movcr dc asas ao crio sc afigura,
Dafcjo sinio; c ouo. vcniuroso
69 Qucn ana a az, iscnio dc ira inura!"

No alio ja do ccu o luninoso
Fasio, da noiic rccursor, surgira,
72 Dc asiros assona o ccrciio fornoso.

Ai dc nin! Por quc a fora ninIa cira?"
Dissc, cnirc nin, scniindo quc, csgoiada,
75 Suliio s crnas o vigor fugira.

Tcndo alcanado o ioo ja da cscada,
Inovcis nos qucdanos, iniiando
78 A nau, quc afcrra a raia dcscjada.

A cscuiar siivc un ouco, inicrrogando
Daquclc novo crc'lo algun sonido;
81 Dcois ao Mcsirc nc volici falando.
395

No lugar cn quc csianos, ai qucrido,
Quc ccado rccclc a cna sua?
84 Parando os cs, icu vcrlo scja ouvido."

Tornou-nc. Sc do lcn o anor rccua
No scu dcvcr, aqui sc rcicncra;
87 Solrc o rcnisso a ciaao aiua.

Por nclIor conrccndcrcs, considcra
No quc digo. a dcicna, orvcniura,
90 Dara o fruio, quc iua ncnic cscra.

Ao Criador, ncu filIo, c criaiura
Nunca falccc anor icns ja salido
93 Ou vcnIa da alna ou vcnIa da naiura.

O anor naiural dc crro c dcsido;
Podc ccar o ouiro clo oljcio,
96 Por nnio ardor, or siar arrcfccido.

Quando aos lcns rinciais clc c dircio
E nos lcns sccundarios nodcrado,
99 Causar nao odc crininoso afcio.

Sc ao nal, orcn, sc iorcc ou, dcsrcgrado,
Dc ncnos ou dc nais ao lcn sc novc,
102 Ofcndc ao Criador qucn foi criado.

Tcns, ois, o ncccssario, quc ic rovc
396
Quc anor cn vos scncnic c dc viriudc,
105 Cono c dos fciios, quc o ccu nais rcrovc.

E cono o anor o lcn soncnic csiudc
Do scu sujciio, quando o anor donina,
108 Nao odc scr quc cn odio a si sc nudc.

E orquc ncnIun cnic sc inagina
Scn icr no quc criou a causa sua,
111 dio cn ncnIun conira csic sc origina.

Conira o roino c, ois, quc sc insinua
Do nal o anor, ccaninoso.
114 No Iunano lino cn nodos ircs aiua.

Qual, da grandcza, c gloria colioso,
As cscra cn runa dc ouiro, c ancla
117 Vc-lo cn icrra rosirado c dcsdiioso;

Qual, icnor dc crdcr, irisic, rcvcla
Valia, Ionra c odcr, sc ouiro os ariilIa
120 E cn qucrcr-lIc o conirario sc dcsvcla;

Magoa scniindo dc una injuria filIa,
Qual orfia cn vingar-sc, c, dc ira ardcndo,
123 Dc nal fazcr os ncios csncrilIa.

Do nal csic anor irlicc nasccndo,
La cnlaio sc cia; nas aicndc
126 Ao quc vai dcsrcgrado, ao lcn corrcndo.
397

Confusancnic cada qual sc accndc
Por ccrio lcn c sfrcgo o dcscja.
129 Por icr-lIc a ossc, afana-sc c conicndc.

O quc do lcn no anor incric scja
Dcois quc do csar sofrcra agrura,
132 jusio quc cn naririo aqui sc vcja.

Ha ouiro lcn; nao da, orcn, vcniura.
Fclicidadc nao c, nao c a csscncia
135 Dc iodo o lcn, o fruio, a raiz ura.

O anor, quc a ial lcn voia a cisicncia,
Acina cn crc'los ircs Ia scu iorncnio.
Por quc assin sc dividc, a inicligcncia,

139 Scn ic cu dizcr, dar-ic-a conIccincnio."

20. Ncssu uuc cic., Filoncna, or vingar-sc dc icr sido ulirajada
or Tcscu, dcu-lIc dc concr os rorios filIos c foi or isso
iransfornada clos dcuscs cn rouinol. 26. En cuz un
Ioncn cic. Anan, ninisiro do rci Assucro, foi crucificado na
cruz quc clc Iavia nandado lcvaniar ara o inoccnic
Mardoqucu (Esicr II, 5}. 34. Donzcu, Lavnia, filIa do rci
Laiino c da rainIa Anaia. 37-39. Pcdcs cic., A rainIa
Anaia suondo quc Turno, noivo dc Lavnia, iivcssc sido norio
or Encias, suicidou-sc.
398

CANTO XVIII

Vgo contnuu u uu soIc o uno. No cntunto us unus dos
cguosos uuo ussundo duntc dos Poctus, cnIundo
cxcnos du utudc contuu u cguu, c, dcos, dc unuo
du cguu. Unu dus unus du-sc u conIccc u Duntc. E o
uIudc dc S. Zcno, cn Vconu. Duntc cu cn oundo sono.

PALAVFAS iais ja rofcrido Iavia
O Vaic ccclso c, aicnio, nc olscrvava
3 Por vcr sc cu saiisfciio arccia;

E cu, cn naior scdc nc inflanava,
Calando-nc, cnirc nin dizia. O cccsso,
6 Quc nas crgunias Ia, ialvcz o agrava."

Mas o sinccro ai, scnrc indcfcso,
Mcu silcncio noiando c o quc o noiiva
9 Logo aninou-nc a lIo fazcr crcsso.

MinIa visia" falci ianio sc aviva
luz do vcrlo icu, Mcsirc, quc ao claro
12 Vcjo o quc da razao iua dcriva.

Fogo-ic, ois, o ai lcni'no c caro,
Mc cnsincs cssc anor, dc quc dcsccndc
15 Todo o nal, iodo o lcn ao nundo ignaro."
399

Volvc a nin" dissc a luz, quc nais sc
accndc
No csriio c Ia dc scr-ic lcn aicnic
18 Quanio crra o ccgo quc guiar rcicndc.

Alna criada ara anar ardcnic,
A iudo corrc, quc lIc da conicnio,
21 Sc dcscriada do razcr sc scnic.

Do quc c rcal o vosso cnicndincnio
ColIc inagcns quc cn nodo ial dcsrcga,
24 Quc alna ra clas scnic airaincnio.

Sc alna, cnlcvada, ao scu cndor sc cnircga,
Essc cfciio c anor, roria naiura,
27 En quc o razcr novo lianc cnrcga.

E, cono o fogo sc ala ara a aliura
Por sua forna, quc a clcvar-sc icndc
30 Ao foco, ondc o clcncnio scu nais dura,

Assin clo dcscjo a alna sc accndc,
Aao cs'riiual quc nao sc aquicia,
33 Sc nao conscguc a ossc, quc rcicndc.

Vc, ois, quc da vcrdadc cccdc a ncia
Qucn acrcdiia c aos ouiros asscvcra
36 Quc iodo o anor dc si c cousa rcia.

400
En gcncro ialvcz sc considcra
O anor scnrc lon; nas iodo sclo
39 lon, inda quc scja loa a ccra?

Sc, ic ouvindo" iornci con nor dcsvclo
Do quc scr odc o anor fico inicirado,
42 Duvidas Ici, quc csclarcccr anclo.

Pois quc anor c dc fora dcrivado,
Pois quc a alna dc ouira soric nao roccdc,
45 No lcn, no nal o ncriio c frusirado."

Dizcr-ic osso o quc a razao conccdc"
Tornou do nais a Dcairiz soncnic,
48 Por scr aio dc fc, soluao cdc.

Forna sulsiancial, nao dccndc
Da naicria, orcn con cla unida,
51 Sccfica viriudc icn laicnic.

So, quando aiua, odc scr scniida;
Dcnuncia do quc scja da no cfciio,
54 Cono cn lania a vcrdura indica a vida.

Das rinciras nocs ondc o concciio
Nasccu? Dondc aciiics vcn rinciros,
57 A quc o Ioncn no nundo csia sujciio?

Cono o insiinio do ncl na alclIa, iniciros
En vos csiao, louvor nao ncrcccndo,
401
60 Ncn ccnsura ianlcn, nscios olrciros.

Tudo dcsscs cndorcs dccndcndo,
Inaia a faculdadc c quc aconsclIa,
63 A oria do conscnso cn guarda icndo.

En ial rincio a causa sc aarclIa,
Dc quc roccdc cn vos ncrccincnio.
66 Fcclc o nau anor, no lon sc csclIa.

Os salios, csiudando o fundancnio
Das cousas, vcndo inaia a lilcrdadc,
69 Da noral vos icn dado o cnsinancnio.

E, suondo quc or ncccssidadc
Nasccssc iodo o anor, quc vos inccndc,
72 Tcndcs ara conic-lo oicsiadc.

Nolrc viriudc scr Dcairiz cnicndc
O livrc arlirio; c, quando lIc falarcs,
75 A isio ncsna a ncnoria aicnio rcndc."

Cono alcanzia a flancjar nos arcs,
A lua ncia-noiic, ja iardia,
78 Escurccia os ouiros luninarcs;

E, conira o ccu, caninIo crcorria,
Por ondc o sol vai r-sc, quando a Fona,
81 Enirc SardcnIa c Corscga, alunia.

402
Havia a sonlra ilusirc, or qucn iona
A fana Andc cidadc naniuana,
84 Do cso ncu aliviado a sona.

Quando cu, quc clicaao lucida c lana
Solrc as ninIas qucsics iinIa alcanado,
87 Sinio quc a ncnic sonolcncia cnana.

Dcssc quclranio suliio arrancado
Por iurla fui, quc, aos sc cncaninIando,
90 A nos vinIa con asso acclcrado.

E cono o Isncno c Asoo, ouirora, cn lando,
Corrcr vian Tclanos ofcganics,
93 Por noiic Daco cn alia voz caniando,

A nuliidao, assin, dos caninIanics,
Dc lon qucrcr c jusio anor iocados
96 Pclo crc'lo arcssavan-sc anclanics.

E, ois, iinIan-sc cn lrcvc aroinquado;
Na carrcira cIorando afadigosa,
99 Assin griiavan dois nais avanados.

Maria corrc ao nonic rcssurosa;
Ccsar rcndc MarsclIa, c conira Ilcrda
102 Faido voa EsanIa rcvoliosa.

Prcssa; rcssa! Dc icno ja scn crda!
Pouco zclo nao Iaja!" ouiros clanaran
403
105 Nao rcflorcscc a Craa nalna lcrda!"

Vos, cn quc iais fcrvorcs sc dcaran,
Quc ialvcz ncgligcncia idcs rcnindo
108 Dos icnos, quc no lcn nao sc cnrcgaran,

Dizci a un vivo (csiais vcrdadc ouvindo},
Quc ariir-sc rcicndc nova aurora.
111 Sc c crio a cnirada, dondc va sulindo."

A voz do Mcsirc ncu dcsia aric cora.
Dos csriios un lIc rcsondia.
114 Vcn conosco. nao longc cla dcnora.

Anclo dc ir avanic nos dcsvia
Dc dcicna. crdoa, or londadc,
117 Sc Ia, cunrindo un dcvcr, dcscoricsia.

Dc S. Zcno cn Vcrona fui aladc
Dc Darla-roa, o lon, sol o rcinado
120 Dc qucn Milao sc lcnlra scn saudadc.

Algucn quc sculiura csia curvado
Ha dc cn lrcvc cIorar cssc nosiciro
123 E o odcr, con quc o iinIa doninado;

Pois, cn dano ao asior scu vcrdadciro,
Ao filIo nal nascido, o concicra,
126 No coro Iorrcndo, na naldadc usciro."

404
Nao sci sc inda falou, sc cnudcccra,
Dc nos ja vclozncnic sc alongara,
129 Mas ouvi-lo c noia-lo nc arazara.

Eniao dissc-nc qucn nc guia c anara.
Volvc-ic, aicnia ncsics dois. corrcndo
132 Nos lcnios nordcn con ccnsura anara."

Avanic!" os dois no coucc vcn dizcndo
Os quc sc alrir o nar viran, norrcran,
135 A Icrana do Jordao nao rccclcndo,

E os quc o filIo dc Anquiscs nao quiscran
Scguir aic scu fin nas ardua jornada
138 Fana c gloria or gosio scu crdcran."

Dcois, daqucla grci siando afasiada
Tanio, quc cu divisa-la nao odia,
141 Dc nova idcia a ncnic foi ionada,

Ouiras surgindo aos dc ronaria;
E ianio dc una cn ouira vagucava.
Quc ouco a ouco o sono nc invadia,

145 E o cnsancnio cn sonIo sc nudava.

76. Acunzu, lola dc larro. 77. A uu u ncu notc, cic., a lua
quc dcnorava a surgir aic quasc ncia-noiic, con o scu fulgor
cscurccia as ouiras csirclas. 79. E contu o ccu cic., corria dc
oncnic ara o lcvanic or aquclc caninIo do Zodaco no qual
405
csia o sol quando o Ialiianic dc Fona o vc dcsccr cnirc a
SardcnIa c a Corscga. 83. Andc (dcois Piciola} aldcia crio
dc Maniua, na qual Virglio nasccu. 91. Isncno c Asoo, rios
da Dcocia. 100. Muu coc uo nontc cic., a Virgcn Maria,
logo dcois do anuncio do nascincnio dc Jcsus, corrcu a visiiar
a sua rina Isalcl (Evang. S. Lucas I, 39}. 101. Ccsu cndc
cic., Julio Ccsar, con grandc cclcridadc, dciando aric do scu
ccrciio no asscdio dc MarsclIa, con a ouira aric dirigc-sc
ara Ilcrda. 118. Dc S. Zcno cn Vconu cic., Ccraldo, aladc
dc S. Zcno. 119. HuIu-oxu o ncudo Fcdcco I, quc cn
1162 dcsiruiu a cidadc dc Milao. 121. Agucn quc u
scutuu cstu cuuudo cic., o vclIo Allcrio dclla Scala, quc
dcsiiiuiu Ccraldo do scu cargo dc aladc, sulsiiiuindo-o or un
scu filIo lasiardo quc, alcn dc coo, cra nalvado. 134-135.
Os quc sc uI o nu uun cic., os filIos dc Isracl quc, cla sua
rcguia, norrcran no dcscrio, nao alcanando a Tcrra
Pronciida. 136. E os quc o Io dc Anqusc cic., os Troianos
quc nao iivcran a coragcn dc scguir a Encias (Encida V, 604}.
406

CANTO XIX

No sono, Duntc tcn unu usuo nstcosu. Acodundo, contu-u u
Vgo, o quu u cxcu. SoIcn, dcos, os Poctus uo qunto
conutncnto, no quu sc ucun os uuucntos, dcIuudos no
cIuo. Entc ccs cstu o uu Aduno V, OttoIuono dc FcscI,
quc Ic cdc quc u cconcndc u suu soInIu Augu.

CHECADA cssa Iora, cn quc o calor diurno
Nao nais da lua a frigidcz aquccc,
3 Pcla icrra vcncido ou or Saiurno,

Quando ao gconanic fulgida aarccc
A Foriuna Maior la no Oricnic,
6 Dondc raida a noiic sc csvaccc,

SonIando vi nulIcr lallucicnic,
Quc vcsga cra nos olIos, nos cs ioria,
9 Dc naos iruncadas c dc icz alcnic.

Eu a cncarava; c cono o sol conforia
Os ncnlros a quc a noiic o frio agrava,
12 Ao ncu olIar assin a quasc noria

Lngua novia; o coro ja sc alava,
E no icrrcno c lvido scnllanic
15 A cor, quc anor csiina, sc nosirava.
407

Soliando a voz, Ia ouco iiiulanic,
Docc canio cnioava iao donosa,
18 Quc nc alsorvia o cnlcvo inclrianic.

Scrcia sou" caniava dclciiosa,
Quc da roia dcsvia os narcanics,
21 Tanio razcr lIcs novo odcrosa.

Dciivcran ncus canios fascinanics
Ulisscs vago; c raros nc dciaran,
24 A iodos rcndc o son dos ncus dcscanics."

Junio a nin, nal scus lalios sc fccIaran,
Eis sc nosirava dana sania c rcsia.
27 A scrcia os scus olIos coniurlaran.

Dizc, o Virglio. quc nulIcr c csia?"
Dradava irosa; c o Vaic lIc acorria.
30 Fcsciioso anic aqucla facc Ioncsia.

Dcla a dana iravava c rosscguia,
Scus vcus rasgava, o vcnirc dcsnudando.
33 Dcscrio ao cIciro infando quc saa.

OlIos alri. Virglio, nc falando.
Trcs vczcs ic cIanci" dissc cia! asinIa
36 Vanos, o asso ondc cnircs, rocurando."

Ergui-nc logo. Aluniados iinIa
408
O dia os crculos iodos do alio nonic;
39 Pclas cosias surgindo o sol nos vinIa.

Aos o Mcsirc sc nc inclina a fronic,
Cono a qucn, dc cuidados orinido,
42 Curva a ccrviz, scnclIa arco dc onic,

Aqui sc assa. vindc!" rofcrido
Foi or voz iao suavc, iao lcni'na,
45 Quc nao fora igual son na icrra ouvido.

Da rocIa cnirc os dois nuros nos dcsi'na
Qucn falara, o caninIo, asas alrindo,
48 Quc icn do cisnc a alvura ururina.

Dcois as nvcas lunas sacudindo,
Os quc cIoran" lradou sao vcniurosos
51 Dc consolo a cscrana ossuindo!"

Por quc os olIos no cIao fiias cuidosos?"
O Mcsirc crguniou, dcois quc alou-sc
54 Voando o anjo aos arcs luninosos.

En rcccnic visao, ScnIor, nosirou-sc
Inagcn" rcsondi quc ianio insiiga
57 Quc inda a sua inrcssao nao niiigou-sc."

A nagica" nc dissc visic aniiga,
Quc la nais alio iania dor noiiva?
60 Cono o Ioncn visic dcla sc dcsliga?
409

Nao nais! Avanic scguc, o alcnio aviva!
OlIos volvc ao rcclano, con quc gira
63 Do Fci Eicrno cada csfcra aliiva."

Cono faz o falcao, quc os cs rcnira,
Dcois ao griio acodc c, acclcrado,
66 Conira a ralc, quc avisia, ao ar sc aiira.

Assin cu; c or ondc cra coriado,
Para iransiio dar ao nonic crguido,
69 Corri ic ouiro crculo, arcssado.

Tcndo ao crculo quinio ja sulido,
Jazcr vi iurla inuncra cn lancnio.
72 Para laio cra o rosio scu volvido.

AdIucst unnu ncu uuncnto"
Con iania dor dizian susirando,
75 Quc da voz nal ca no cnicndincnio.

Dizci, dc Dcus clciios, quc, cnando,
ColIcis alvio na jusiia c cs'rana,
78 Por ondc ao cino ircnos caninIando."

Sc a nossa uniao nao vos alcana
E nais ronia qucrcis icr a sulida,
81 dirciia c or fora quc sc avana."

Do ncu Cuia a crgunia rcsondida
410
Foi or una alna, quc adianic csiava.
84 Scr ouira idcia cu cri nisso cscondida.

Eniao, olIos voliando, inicrrogava
Virglio, quc arovou con lcdo gcsio
87 O dcscjo, quc o rosio dcnoiava.

Da crnissao do Mcsirc usando rcsio,
Daquclc cnic accrquci-nc doloroso,
90 Quc sc fcz or alavras nanifcsio.

Tu, quc, ciando as culas lacrinoso,
Arcssas dc ic crgucr gloria o dia,
93 Por nin ara cn icu ranio fcrvoroso.

Qucn fosic? Por quc assin jazcis?" dizia
No nundo, dondc vcnIo vivo, incirc
96 Por icu lcn qucrcr cousa da valia?"

Convcn quc o icu csriio cncirc
Dcsia cna a razao; orcn rinciro
99 Scus quod cgo u succsso Pct.

Do ncu solar o iiulo alianciro
Origcn icvc ncssc rio lclo,
102 Quc cnirc CIiavcri c Sicsirc flui ligciro

En ouco nais dc un ncs vi quc dcsvclo
Cusia guardar o grandc nanio uro.
105 Todo ouiro fardo c luna cn aralclo.
411

Quanio ai dc nin! dc convcricr fui duro!
Mas, acnas Pasior cn Fona clciio,
108 Eu soulc quanio ncnic o nundo inuro.

Nao gozou az, ncn quiciaao ncu ciio;
Mais alio ja sulir sc nao udcra.
111 Eniao da vida cicrna ardi no afciio.

MinIa alna, irisic c nscra, crdcra
Dc Dcus o anor cn sordida avarcza.
114 Esia cna, quc vcs, lcn ncrcccra

Dc ial ccado nosira-sc a gravcza
Aqui clo casiigo, cn quc sc cia.
117 No nonic ouiro nao Ia dc nor as'rcza.

Cono ao ccu nossa visia nao sc crguia,
Nas cousas icrrcais cnlcvccida,
120 Assin jusiia icrra a rcndc c lia.

Cono a avarcza cn nos iinIa ciinguida
A rocnsao ao lcn, aos sanios fciios,
123 Assin nos icn jusiia a aao iolIida.

Pcs c naos aia cn vnculos csirciios.
Enquanio a Dcus rouvcr, nos, csicndidos,
126 Inovcis csiarcnos ncsscs lciios."

Dc joclIos c dc olIos alaiidos
412
Quis falar-lIc; nas clc, conIcccndo
129 Essc ncu aio so clos ouvidos,

Por quc ic curvas?" nc aialIou dizcndo.
En rcvcrcncia vossa dignidadc.
132 Cunro un dcvcr dcssa aric roccdcndo."

Erguc-ic, irnao! Nao crrcs! En vcrdadc,
Eu cono iu, c o univcrso iniciro
135 A lci scguinos dc una so voniadc.

Do EvangclIo o scniido vcrdadciro
Quc dissc ncquc nuIcntc sc cnicndcsic,
138 Vcras o ncu cnsar quanio c ccriciro.

Vai-ic agora, dcnais ic dciivcsic.
Saudavcl ranio cnccc a iua csiada.
141 Pcrdao arcssan lagrinas, disscsic.

SolrinIa icnIo, Alagia foi cIanada.
loa, sc da raa iao funcsia
Nao crvcric-la a iradiao danada.

145 Soncnic csia no nundo ora nc rcsia."

1. Essu Iou cic., a nanIa, ouco anics do alvorcccr. 5. A
Fotunu nuo, una das conlinacs quc os gconanics
dcscnIavan ara adivinIar a soric c quc sc arccia
consiclaao do Aquario c, cn aric, dos Pcics. 7. MuIc
IuIuccntc cic., snlolo dos vcios. 19-26. Dunu Suntu,
413
snlolo da rudcncia c das viriudcs Sccu nciadc nulIcr
c nciadc cic. 62. Hccuno, insiruncnio con o qual o
caador airai as avcs. 73. AdIucst unnu ncu uuncnto, a
ninIa alna csicvc rcgada ao cIao (s coisas naicriais}, Salno
C XIX, 25. 99. Scus quod cgo u succsso Pct, sailas quc
fui succssor dc Pcdro. o csriio do aa Adriano V,
Oiioluono dci FicscIi, condc dc Lavagna. 137. Ncquc nuIcnt,
alavras dc Jcsus aos saduccus; no Ccu nao Ia nucias. Con
cssa crcssao Adriano V qucr quc Danic cnicnda quc clc nao
dcvc nais considcra-lo csoso ou cIcfc da Igrcja. 142. Augu
dci FicscIi, casada con Morocllo Malasna.
414

CANTO XX

Os dos octus ouucn unu unu ccodu cxcnos dc oIczu
Ioncstu c du gcncosdudc Icnuzcu. E Hugo Cucto, undudo
du cusu dos cs du Funu, o quu ccnsuu uscuncntc os scus
dcsccndcntcs. Ouuc-sc, no cntunto, tcnc o nontc c cuntu
Gou n cxccss Dco.

EM luia, o lcn qucrcr ao nau sc alicia.
Por conicniar cssa alna, cu, dcsconicnic,
3 Da agua iirci a csonja, inda cIcia.

Sigo os assos do guia diligcnic,
Do nonic circna lorda caninIando,
6 Cono cn nuro cnirc ancias, cauiancnic.

O csao nais largo cncIia o lando,
Quc a avarcza, do nundo airoz iniga,
9 Eurga, ranio cn fio dcrranando.

Maldiia scnrc scja, Lola aniiga,
Mais do quc as ouiras fcras coliosas!
12 Janais a fonc iua sc niiiga!

ccu, cuja carrcira oricniosa
As condics sc crc rcgcr da vida,
15 Quando vira qucn lancc a lcsia ascosa?
415

A asso lcnio c cscasso cra a sulida,
Aicnio cu indo iurla, quc crinia
18 Por carir lancnioso a dor scniida.

Eis anic nos dizcr. Docc Maria!"
Una voz cscuici no anargo ranio,
21 Qual nulIcr quc no ario a dor crucia.

Acrcsccniou. Dcn olrc fosic c ianio,
Quc luz iroucsic la no Iunildc Ioscio
24 Do scio virginal o fruio sanio."

E logo aos ainda. lon Falrcio,
Con viriudc anics olrc scr quiscsic
27 Do quc a oulcncia ossuir con vcio."

Dc ial razcr ncu coraao sc vcsic
Ouvindo, quc avanava rcssuroso
30 Por quc ao crio, naior aicnao rcsic.

Tanlcn coniava cssc aio gcncroso,
Quc cn rol das virgcns Nicolau fizcra
33 Para guardar-lIcs uro o csiado Ionroso.

Alna, quc iao lcn falas, diz sinccra,
Qucn fosic?" lIc dissc cu Por quc soncnic
36 A iua voz a viriudc aqui vcncra?

Sc cu vida iornar, quc lrcvcncnic
416
Lcvar-nc dcvc ao susirado orio,
39 En ic scr graio ficarci conicnic."

E clc. Falarci, nao or conforio
La do nundo cscrar, nas orquc iania
42 Craa rcfulgc cn ii anics dc norio.

Esiirc fui dcssa naligna lania
Quc o solo csicriliza crisiandadc.
45 Sc fruios lons roduz, faio c quc csania.

A vingana, sc Iouvcsscn faculdadc,
Lilla, Drugcs, Conai, Crandja ionaran;
48 Fcrvido a co Suna Poicsiadc.

Na icrra Hugo Cacio nc cIanaran.
Dos Filics fui ironco c dos Luscs,
51 Quc novancnic a Frana doninaran.

Foi ncu ai carnicciro. Os infclizcs
Aniigos Fcis rogcnic nao dciando,
54 Eccio un nongc, s ninIas naos fclizcs,

Parar daquclc rcino vcio o nando.
Tanio rcsigio iinIa, ial ujana
57 Dos ovos na voniadc fui ganIando,

Quc a c'roa o ncu qucrcr cingir alcana
Do filIo ncu fronic, cn quc conca
60 A rolc ungida dcsscs Fcis dc Frana.
417

O rovcnal gra doic Iavcndo, ccssa
Na raa ninIa a rsiina vcrgonIa.
63 Soncnos, nas aos lons nao fora avcssa.

Fainas cla fora c ardis, quc sonIa
Concando, invadiu or cniicncia
66 Poniois, Nornandia con CasconIa.

Carlos, Iialia cnirando, cn cniicncia
Viiinou Conradino; c iriunfanic
69 Ao ccu nandou Tonas, or cniicncia.

En icno, do rcscnic nao disianic,
Inda ouiro Carlos vir dc Frana vcjo
72 E fana a si c aos scus dar nais sonanic.

Sai scn arnas; iraz so naquclc cnscjo
Lana dc Judas, quc a Florcna aonia.
75 Fasga-lIc o ciio, cono c scu dcscjo.

Tcras nao icrras, nas ccado c afronia,
Quc sc lIc Ia dc iornar ianio nais gravc,
78 Quanio clc a icn dc ouco rco cn conia.

Ouiro, quc rcso sai da roria navc,
Vcjo a filIa vcndcr, cono fizcra
81 Aos cscravos iraia. o ai suavc!

Avarcza! o quc nais dc ii sc cscra,
418
Sc o ncu sanguc a ial raiva Ias arrasiado,
84 Quc ic dcu sua carnc cn asio, o fcra?

Para o nal igualar, orvir, assado,
Enirando Alagni flor-dc-lis sc osicnia,
87 E Crisio cn scu Vigario c caiivado.

Injurias vcjo novas quc c'rincnia,
Fcl, vinagrc sorvcr o vcjo ainda
90 E cnirc vivos ladrcs icr noric lcnia.

Vcjo o novo Pilaios, quc, nao finda
A sanIa sua, scn dccrcio assalia
93 O Tcnlo accso na colia infinda.

ScnIor ncu! Pois quc cccsso ncnIun falia,
Quando anic a uniao scrci diioso,
96 Quc oculia, o icu juzo adoa c calia?

Quanio ao quc nc inquirisic curioso,
As alavras, quc, Ia ouco, cu dirigia
99 Do Sriio Sanio Esosa fcrvoroso,

Sao nossas oracs cnquanio c dia.
Mas conirarios ccnlos invocanos,
102 Quando a sonlra da noiic rinciia.

Eniao Pignaliao nos rccordanos
Quc foi iraidor, ladrao c arricida
105 A sua scdc dc ouro condcnanos.
419

E a niscravcl condiao dc Mida,
Do rogo scu csiulio rcsuliado,
108 Scnrc do nundo iniciro cscarnccida.

Dc Acan o louco fciio c ncnorado.
Quc os dcsojos roulara, c ainda a ira
111 Dc Josuc rcccia ancndroniado.

Con scu narido acusa-sc Safira
E louva-sc o nau fin dc Hcliodoro.
114 Por iodo o nonic incnso lrado gira

Conira o quc iirou vida a Polidoro.
Dizc do ouro o salor, Crasso avarcnio!
117 Tanlcn clananos iodo nos cn coro.

Qual nurnura, qual griia cn scu lancnio,
Scgundo o afcio quc o csiinula c agiia,
120 Scgundo c fraco ou foric o scniincnio.

Eu unico nao cra, ois, quc cn griia
O lcn, quc ao dia c rorio ia dizcndo.
123 Nao alava ouiro crio a voz lcndiia."

Essa alna ja dciaranos, fazcndo
Esforo or vcnccr a aliura ingcnic,
126 Quc adianic sc csiava ofcrcccndo,

Eis ircncr sinio o nonic dc rccnic.
420
O coraao no ciio sc nc csfria,
129 Qual rcu, quc noric arrasia-sc alcnic.

Dclos, or ccrio, assin nao sc novia,
Quando or ninIo a rcfcriu Laiona,
132 Quc os dois olIos do ccu arir qucria.

Dc ioda aric un lrado cniao rcssona
Tanio, quc o Mcsirc, ara nin voliando,
135 Nao Ia risco" nc diz icu Cuia o
alona!"

Gou n cxccss Dco cra cnioado,
Quanio a voz crcclcr foi crniiido
138 Do onio, a quc o runor nc foi lcvado.

Qucdos, cono os asiorcs icndo ouvido
vcz rincira ouirora aquclc canio,
141 Ficanos ic findar noio c sodo.

Dcois scguinos no caninIo sanio,
Vcndo as alnas rosiradas solrc a icrra,
144 Scnrc a vcricr o cosiunado ranio.

E sc a ncnoria nisio cn nin nao crra,
Janais dcscjo, quc a ignorancia accndc,
147 Na ncnic nc cciiara iania gucrra,

Quanio naquclc insianic cn nin conicndc.
Ncn cla rcssa, cu crguniar ousava,
421
Ncn o quc ouvia o csriio conrccndc.

151 Tnido assin c cnsaiivo andava.

10. LoIu untgu, a avarcza. 23. Hundc Iosco, a gruia dc
Dclcn, ondc nasccu Jcsus. 25. Hon FuIco, C. Falrcio,
gcncral ronano, quc rccusou o dinIciro quc o ininigo dc Fona
lIc ofcrccia. 32. Ncouu, S. Nicolau, liso dc Mira, quc doiou
varias jovcns olrcs. 43. Estc fui, Hugo Cacio, fundador
da dinasiia dos dc Frana. 52. Fo ncu u, cic. Scgundo a
iradiao, Hugo Cacio, filIo dc un carnicciro, dcsosou a filIa
do uliino rci carlovngio. 61. O oucnu, Carlos I dc Anjou
or casancnio Icrdou a Provcna. 67. Cuos, Ituu
cntundo, Carlos I dc Anjou, conquisiou o rcino dc Naolcs,
nandou naiar a Conradino dc Sualia c, scgundo una iradiao,
fcz cnvcncnar a S. Tonas dc Aquino, quando csic sc dirigia
ara o concilio dc Liao. 71. Outo Cuos, dc Valois, quc foi a
Florcna cn vcsic dc acificador c culsou os Drancos, cnirc
os quais Danic. 86. Entundo Augn cic., o aa Donifacio
VIII, cn 1303, or ordcn dc Filic o Dclo, foi arisionado cn
Alagni. 103. Pgnuuo, naiou a iraiao scu iio Siqucu ara
roula-lo. 106. Mdu, rci niiologico, rccclcu a faculdadc dc
iransfornar cn ouro iudo o quc iocava, norrcu dc fonc.
109. Acun, gucrrciro isracliia, dcois da conquisia dc Jcrico,
dcsolcdcccndo s ordcns dc Josuc, cscondcu o quc saqucou c
foi condcnado noric. 112. Suu c scu narido Ananias,
qucrcndo roular o dinIciro cricnccnic conunidadc crisia,
foran fulninados. 113. Hcodoo, cnirara no icnlo dc
Jcrusalcn ara roular, nas foi culso or un cavalo a
aiadas. 115. O quc tou u udu u Podoo, Polincsior, rci da
Tracia naiou a Polidoro, filIo dc Prano, ara roula-lo. 116.
Cusso, ronano, Ioncn nuiio rico c avarcnio. 130. Dcos,
ilIa do nar Egcu. Scgundo a niiologia, cra insiavcl, anics quc
ncla sc csialclcccssc Laiona, quc dcu luz Aolo c Diana.
136. Gu n cxccss Dco, c o canio dos anjos na noiic cn quc
nasccu Jcsus.
422

CANTO XXI

Enquunto os dos Poctus contnuun no scu cunnIo, unu unu
sc uoxnu dccs. E o octu utno Estuco, o quu cxcu quc o
uIuo do nontc quc sc dcu ouco untcs o o snu dc quc,
ucudo dos scus ccudos, cc odc suI uo Ccu. SuIcndo quc
cstu uundo con Vgo, Estuco dcnonstu-Ic o scu ucto.

A SEDE naiural, quc nao sacia
Scnao a agua, quc, sulicc, inlorava
3 Ao scnIor a nulIcr dc Sanaria,

Molcsiando-nc, os assos nc arcssava
Aos ncu Cuia na incdida csirada,
6 E do jusio casiigo o do nc cnirava.

Eis, cono cscrcvc Lucas na sagrada
Hisioria quc Jcsus aarcccra,
9 Fcssurgido, aos dois socios na jornada,

Una sonlra surgiu; iras nos vicra.
Andando aqucla iurla conicnlava.
12 Dcla fc ncn o Mcsirc, ncn cu dcra.

Dcus vos dc az, irnaos!" assin falava.
Voliano-nos dc suliio, c Virglio,
15 Corics no gcsio, a saudaao iornava
423

Logo dizcndo. Do fcliz conclio
Tc rcccla na az a sania coric,
18 Quc a nin nc dcsicrrou no cicrno clio!"

Cono andais" rcsondcu con asso
foric.
Sc Dcus no ccu vos nao crniic a cnirada?
21 Qucn vos conduz na aliura dcsia soric?"

Os sinais dc quc a fronic csia narcada
Dcsic Ioncn or un anjo" diz ncu Cuia
24 To nosiran di'no da cicrnal norada,

Mas, cono aqucla, quc, inccssanic fia,
Nao lIc Iavia inda a csiriga consunido,
27 Quc inc Cloio ao quc a vida rinciia,

Sulir so nao icria ao ccu odido
A sua alna, irna iua, cono c ninIa,
30 Pois nao Ia, cono nos, vcr conscguido.

Do infcrno s fauccs fui iirado asinIa
Para guia-lo, c o guiarci conicnic
33 No quc do ncu salcr nao assc a linIa.

Sc udcrcs, nc diz, or quc o cnincnic
Monic, Ia ouco, ircncu, c dcsdc a c'roa
36 lasc rciunlou clanor ingcnic."

424
A crgunia ao dcscjo iao loa soa,
Quc ouvi-la a scdc ardcnic nc alivia,
39 Soncnic una cscrana niiigou-a.

Quanio Ias noiado" a sonlra rcsondia
En nada os riios da nonianIa alicra.
42 Dc csiranIcza noiivo nao scria.

Mudana aqui suor sc nao udcra.
Sulindo ao ccu qucn cricnccr-lIc dcvc,
45 A causa da-sc quc cssc cfciio ocra.

Nunca saraiva, cIuva, orvalIo ou ncvc
Ncsia nonianIa cai, assando a aliura
48 Dos ircs dcgraus quc csiao na cscada lrcvc.

Aqui nao vc-sc nuvcn clara ou cscura,
Fclanago nao luz, ncn dc Taunanic
51 Mosira-sc a filIa, quc iao ouco dura.

Janais daquclcs ircs dcgraus avanic,
En quc dc Pcdro o succssor donina,
54 Scco vaor sc clcva un so insianic.

Trcnor ialvcz a sua lasc inclina;
Mas nao aiua no alio oculio vcnio,
57 Quc nao sci cono dcniro sc anoiina.

Quando ja dc csiar uro o scniincnio
Una alna icn c sc ala ao ccu, quc a cIana,
425
60 Scguc o ircnor c o griio ao novincnio.

Scu qucrcr a urcza lIc roclana,
Prova quc icn dc alar-sc a lilcrdadc
63 Por fora do dcscjo, cn quc sc inflana.

Anics o icn; nas conira cssa voniadc
A divina jusiia ardor lIc insira
66 Por cna, cono o icvc or naldadc.

Eu quc cn naririo dccorridos vira
Anos quinIcnios, nclIor norada,
69 Moncnios oucos Ia, us livrc a nira.

Eis do ircnor a causa dcclarada!
Do ScnIor cis or quc, louvor caniando,
72 Fogou cada alna cn lrcvc scr cIanada!"

Calou-sc. E cono, a ianio nais gozando
Esia qucn lclc, quanio c nor a scdc,
75 Indizvcl razcr iivc cscuiando.

Vcjo" dissc Virglio agora a rcdc,
Quc vos rcndc c dcois da lilcrdadc,
78 Dondc o ircnor c o julilo roccdc.

Elicar-nc ic raza ainda, cn vcrdadc,
Qucn iu fosic c a razao or quc Ias jazido
81 Scc'los ianios cn iania ascridadc."

426
No icno cn quc o lon Tiio, roicgido
Por Dcus, vingou as cIagas quc vcricran
84 Sanguc, or Judas" rclicou vcndido,

Na icrra o nolrc iiulo nc dcran,
Quc nais Ionra crdura, c fui fanoso.
87 Inda os luncs da fc nc nao vicran.

Dos ncus canios o son foi iao donoso,
Quc dc Tolosa a si nc airaiu Fona.
90 C'roas nc dcu dc nirio glorioso.

Dc Esiacio o nonc ainda o icno dona;
Tclas canici c Aquilcs csforado.
93 Esic das foras nc cauriu a sona.

Do vivo ardor, quc a ncnic nc Ia ionado,
Na flana divinal a causa csiava,
96 Quc cn nilIarcs dc cngcnIos Ia lrilIado.

Mac c nuiriz a Encida nc alcniava;
Esiro lcli caudal no scio uro;
99 Quanio vali da Encida dcrivava.

Para vivcr no icno (ic asscguro}
En quc cisiiu Virglio, nais un ano
102 Passara no, quc dcio, clio duro."

Esias vozcs ouvindo, o Maniuano
OlIou-nc. Cala-ic! scn falar dizia;
427
105 Mas a voniadc csia sujciia a cngano.

Ou no ranio ou no riso sc anuncia
Tao raida a aiao, quando sc accndc,
108 Quc o qucrcr nos sinccros rcndc c lia.

Sorri-nc, cono quc sagaz, conrccndc.
Calou-sc o cs'riio; c nc cncarava aicnio
111 Nos olIos ondc a ncnic nais sc cnicndc.

Scjas" dissc fcliz no ccclso inicnio!
Elica-nc, orcn, or quc cn icu rosio
114 Lancjar vi sorriso dc noncnio."

Enirc os circnos dois csiava cu osio.
Un diz silcncio! ouiro a falar nc insiiga.
117 Susiro, c o Mcsirc aicnia cn ncu dcsgosio.

Fcsondc, quc ao silcncio nada olriga,
Fiquc" dissc a vcrdadc lcn aicnic,
120 O quc ancla salcr clc consiga."

MaravilIa causou rovavclncnic"
Tornci-lIc aniigo csriio, o ncu riso;
123 Maior scra nc ouvindo, ccriancnic.

Virglio c qucn nc guia ao Paraso.
Para dcuscs c Icrois caniar iivcsic
126 Por clc o csforo quc lIc foi rcciso.

428
Sc ouira causa cn ncu riso suuscsic,
Tc cnganasic. o noiivo dcclarado
129 Nas alavras csia quc lIc disscsic."

Qucr os cs alraar do Mcsirc anado,
E o Mcsirc. Irnao, quc fazcs?" lIc dizia
132 Vc quc cs sonlra c dc sonlra csias ao lado!"

Ergucndo-sc clc. Tanio nc ciasia
O anor" dissc cn quc or ii nc accndo,
Quc da nossa vaidadc nc csquccia,

136 Traiar sonlras, quais coros, rcicndcndo."


2-3. Aguu quc sucu cic., a agua sinlolica quc a Sanariiana
cdiu a Jcsus, isio c, a vcrdadc. 7. Cono csccuc Lucus,
Evang. XXIV, 13-15. 25. Aqucu quc, nccssuntc u cic.,
Laqucsis nao fiara ainda iodo o fio quc Cloio ajuniou c quc
rcrcscnia o dccorrcr da vida dos Ioncns. 48. Dos tcs
dcguus, ondc csia a oria do Purgaiorio. 50. Dc Tuununtc a
filIa, ris, ncnsagcira dc Juno, foi iransfornada cn arco-ris.
53. O succsso dc Pcdo, o anjo. 82-83. O Hon Tto, ungou us
cIugus cic., Tiio, dcsiruindo Jcrusalcn, vingou a noric dc
Jcsus Crisio. 91. Estuco, o ocia laiino Painio Esiacio,
auior dc Tclaida", norio no ano 96, d.C.
429

CANTO XXII

SuIndo uo scxto conutncnto, Estuco dz u Vgo quc, nuo
co ccudo du uuuczu, nus cu suu odgududc, tcuc dc
cu nuto tcno no qunto conutncnto; c, o nuo tc
dccuudo uIcuncntc u suu conucsuo uo cstunsno,
ccsou cu nuto tcno no quuto conutncnto. Vgo o
nonu u cscto dc nutos ustcs csonugcns du untgdudc
quc cstuo no LnIo. CIcgundo os Poctus no scxto conutncnto,
cncontun unu uuoc cIcu dc onos cunudos, du quu
sucn uozcs quc ouuun u utudc du tcncunu.

O ANJO airas ja inIanos dciado,
Quc ara o scio crc'lo nos guiava,
3 Un P na fronic Iavcndo-nc aagado.

E iurla, quc a jusiia dcscjava,
TinIa diio Hcut doccncnic
6 Con sto c, aos iais vozcs, sc calava.

Mais quc cn ioda a jornada anicccdcnic
Eu, ligciro, scguia scn fadiga
9 Os Vaics, quc sulian vclozncnic.

Aquclc anor, con quc viriudc insiiga,
Fcroduz" dissc o Mcsirc a roria cIana
12 Mosiras dc si acnas dar consiga.

430
Dcs quc, da vida icrninada a irana,
Do infcrno ao linlo, Juvcnal dcsccndo,
15 Salcr nc fcz o afcio, quc ic inflana,

Tao vivo lcn-qucrcr salc ic rcndo,
Quanio Iavcr odc a incogniia cssoa,
18 Coniigo ora suavc andar nc scndo.

Mas dizc (c cono anigo nc crdoa,
Sc cn falar Ia nnia confiana
21 E cn raiica anigavcl arrazoa}.

Cono avarcza fcz cn ii liana
Con cicncia, quc o csiudo ic alcanava
24 E cn quc unIas cuidados c cscrana?"

s alavras do Mcsirc ronio csiava
Esiacio, c lIc sorrindo. O quc nc Ias diio
27 PcnIor caro c dc afcio" lIc iornava.

Muiias vczcs da duvida o confliio
Por aarcncia crrnca c susciiado,
30 Aic quc a caia causa surja ao cs'riio.

Fica cn iua crgunia dcclarado
Crcrcs quc cu fora avaro nouira vida,
33 Por scr no crc'lo a avaros dcsiinado.

Pois salc quc a avarcza rcclida
Por nin foi niniancnic, c a dcnasia
431
36 Dc luas cn nilIarcs foi unida.

MinIa alna cicrno fardo volvcria,
Sc aicnao iania cn nin nao dcscriassc
39 A indi'naao, quc nos icus vcrsos via,

Quando lanasic dos noriais facc.
A quc circnos inclcs os Iunanos,
42 Fonc dc ouro sacrlcga c raacc!"

Eniao do cccsso cn dcscndcr, os danos
Arcndcr udc, agro csar scniindo
45 Dcssc ccado c dc ouiros ianios insanos.

CIorarao, iosquiados rcssurgindo,
Quanios nao icn salido cniicncia
48 Dar-sc cn vida ou sua Iora circna cn vindo!

Cada cula c a quc icn coniraria csscncia
Aqui a cna dao conjuniancnic,
51 No naririo curgando a virulcncia.

Esiivc cnirc cssa iurla cniicnic,
Quc o dcsvario cIora da avarcza
54 Por icr sido no oosio rcniicnic."

Quando caniasic dc arnas a crucza,
Quc dulancnic nolcsiou Jocasia"
57 Dissc o canior da asioril sinlcza

432
Pois quc dc Clio cniao o ardor ic arrasia,
Inda o fcrvor da fc nao ic inccndia,
60 E o lcn scn fc ara salvar nao lasia.

Quc sol, quc csircla, cn ircva iao sonlria
Tc aclarou c dcssa aric alar udcsic
63 Vclas aos o cscador, quc sc ia?"

Princiro" dissc Esiacio iu nc dcsic
Do Parnaso a lclcr na docc fonic
66 E dc Dcus sania luz vcr nc fizcsic.

Has sido, cono noiic o guia insonic,
Quc lcva a luz, nas o scu lcn nao rova,
69 E aquclcs scrvc, dc qucn vai na fronic,

Quando disscsic O scc'lo sc rcnova,
Volia a jusiia, volia a idadc dc ouro,
72 E rogcnic do ccu dcsccndc nova."

Por ii ganIci a fc, dc vaic o louro.
Isio dcvc, orcn, scr-ic clicado;
75 Dc ao dcscnIo a cor dc claro o foro,

Ja siava o nundo iniciro aluniado
Da vcra crcna quc do rcino cicrno
78 Os ncnsagciros iinIan roagado.

O vaiicnio icu, Mcsirc sucrno,
Aos rcdicanics novos sc adaiava;
433
81 Por isso, os frcqucniando, o lcn disccrnc.

Tanio a viriudc sua nc cnlcvava,
Quc, quando os crscguiu Doniciano,
84 Ao ranio scu ncu ranio aconanIava.

Enquanio csiivcr no vivcr Iunano,
Dci-lIcs socorro c o scu ccnlo ausicro
87 dio insirou-nc s sciias do crro insano.

Anics ja dc caniar o ccrco fcro
Dc Tclas no laiisno rcnasccra.
90 Mas, dc ncdo, oculici ncu crcr sinccro.

Ccniio largo icno cu arcccra;
Por isso Ici ianios scc'los adccido
93 No crc'lo quario; a cna ncrcccra.

Tu a qucn dcvo, ois, icr conscguido
O vcu rasgar, quc ianio lcn colria.
96 Pois quc icno cn sulir c conccdido,

Ondc Tcrcncio diz-nc ora csiancia?
Ondc csia Plauio Varro con Ccclio?
99 qual aric do infcrno a cula os lia?"

Aquclcs, Pcrsio c cu" iornou Virglio
E os ouiros nais o Crcgo aconanIanos
102 Prcdilcio das Musas; la no clio

434
Do crculo rinciro dcnoranos
Vczcs frcqucnics do fanoso nonic,
105 Das Cancnas asscnio raiicanos.

Eurcdc c conosco c Anacrconic,
Sinnidc, Agaion c ouiros inda
108 Crcgos, quc cingcn dc laurcl a fronic.

Siao Icronas, quc caniasic. a linda
Anigonc, Dcifilc con Argia,
112 Isncnia, cn qucn irisicza nunca finda;

Vc-sc ianlcn a quc nosirou Langia,
Tciis sc vc c dc Tircsia a filIa,
114 E das irnas Dcidana cn conanIia"

Os dois, da ocsia naravilIa,
Calaran-sc, ao quc os ccrca aicnios siando,
117 Vcncida scndo da sulida a irilIa.

Das ancilas do dia airas ficando
A quaria, logo a quinia sc jungia
120 Ao carro ardcnic, ao alio o cncaninIando,

Quando o Mcsirc Eu suonIo" nos dizia
Quc nos dcsira caninIar dcvcnos,
123 Volicando, cono anics sc fazia."

Dcsia aric na c'ricncia a ncsira Iavcnos,
E no andar rosscguinos confiados,
435
126 Porquc dc Esiacio o asscnso rccclcnos.

Ian dianic os Vaics afanados,
E cu logo aos, nas vozcs cscuiando
129 Arcanos da ocsia sullinados,

Eis ronc cssc coloquio docc c lrando
Una arvorc, quc csirada cn ncio acIanos.
132 Lindos onos na frondc csiao cIcirando.

Vao ara cina dccrcsccndo os ranos
Dc alcio; csics dcsccndo dininucn.
135 Para algucn nao sulir acrcdiianos.

Lnidos jorros do cncdo rucn
Da aric, cn quc a nonianIa a cnirada nura;
138 Solrc as folIas cn rocio as goias flucn.

Esiacio con Virglio sc arcssura
Para cssa arvorc, quando voz, da frondc,
141 Criiou. Nao gozarcis dcsia doura!

Maria (c o scu dcscjo nao sc cscondc}
Aicndc nais das lodas grandcza
144 Quc ao scu gosio; c or vos ora rcsondc.

Das Fonanas aniiga singclcza
gua lasiava; c Danicl cicncia
147 Logrou, icndo cn dcsrczo a rcgia ncsa.

436
CIanou-sc dc ouro a idadc da inoccncia;
Fcz as glandcs a fonc salorosas;
150 gua cn ncciar iornou da scdc a ardcncia.

Ao Daiisia iguarias lcn gosiosas
Mcl, gafanIoios foran no dcscrio.
Assin fcz grandcs olras gloriosas,

154 Cono clo EvangclIo ficou ccrio."

5-6. Hcut cic., S. Maicus V, 6. Dcaii qui csuricni ci siiiun
jusiiiian." 14. Juucnu, ocia sairico laiino. 56. Jocustu,
nac dc Eicoclcs c Poliniccs, irnaos ininigos quc originaran a
gucrra dc Tclas. 58. Co, nusa da Iisioria. 63. O
cscudo, S. Pcdro. 83. Doncuno, incrador ronano quc
rcinou do ano 81 ao 96. d.C. 97-100. Tccnco, Puuto, Vuo,
Ccco, Pcso, ocias laiinos. 101-102. O gcgo... cdcto
dus Musus, Honcro. 106-107. Eucdcs, Snondcs,
Anuccontc, Aguton, ocias grcgos. 110. Antgonc, filIa dc
dio, rci dc Tclas; Dcc, csosa dc Tidco; Agu, csosa dc
Polinicc. 111. Isncnu, filIa dc dio. 112. A quc nostou
Lungu, Isifilcs, quc nosirou o rio Langia s iroas scdcnias dc
Adrasiro. 113. Tcts, nac dc Aquilcs; dc Tcsu u Iu,
Dafnc. 114. Dcdunu, filIa do rci Liconcdcs. 142-144.
Muu cic., a nac dc Jcsus ara Ionrar a fcsia dos noivos dc
Cana, cdiu ao filIo quc iransfornassc a agua cn vinIo.
146-147. Dunc cic., o rofcia Danicl quc adquiriu salcdoria
cla sua alsiincncia.
437

CANTO XXIII

No scxto conutncnto cstuo us unus dos guosos. Eus suo
utoncntudus cu onc c cu scdc; Duntc dcsccuc u suu
Iouc nugczu. O Poctu cconIccc o scu ucntc Focnsc
Donut, o quu ouuu u suu uuu, Ncu, c cccndc u nudccu
dus nuIccs ocntnus.

FITAVA os olIos solrc a rana vcrdc,
Qual caador, quc aos un assarinIo,
3 Corrcndo, aric da cisicncia crdc.

Quando o quc nc cra nais quc ai. FilIinIo,
O icno" dissc quc nos csia narcado,
6 Qucr nais uiil cnrcgo. Eia! a caninIo!"

Voliando o rosio, a asso acclcrado
Os salios sigo c, aicnio ao quc falavan,
9 Nao nc scniia, andando, faiigado.

Plangcnics vozcs suliio cnioavan
LuIu, Donnc, ncu or nancira,
12 Quc icdadc c razcr nc rovocaran.

Do quc ouo" dissc cniao o Pai, nc
inicira."
Alnas" iornou ialvcz quc o ncio
438
icnian,
15 Quc o cso sua dvida aligcira."

Pcrcgrinos solciios quc aicnian
So na jornada, acIando csiranIa gcnic,
18 Vonian-sc acnas, nas o asso alcnian.

Tal aos nos vcn iurla diligcnic;
En dcvoio silcncio sc accrcava;
21 OlIou-nos c afasiou-sc rcsiancnic.

Os olIos cncovados nos nosirava,
Palida a facc c o rosio dcscarnado,
24 Solrc os ossos a clc sc csiirava.

Nao crcio quc Erisicion dcvasiado
Tanio da fonc Iorrvcl csiivcssc
27 Quando das foras viu-sc alandonado.

Eu cogiiava. O ovo aqui adccc,
Quc Solina crdcu, quando Maria
30 Carncs concu ao filIo, quc crccc."

Cad'olIo ancl scn cdra arccia.
O quc na Iunana facc lcssc ono"
33 Dcn claro o M aqui disiinguiria.

Qucn crcr udcra, nao salcndo cono,
Efciio dc dcscjo scr, nascido
36 Do frcscor dc agua, junio a odor dc ono?
439

Ainiio inquiria o quc Iaja sido
Dc ial fonc a razao, nao nanifcsia,
39 Quc ial nagrcza icnIa roduzido,

Eis la da rofundcz da sua icsia
Una alna olIos volvia c nc cncarava,
42 Criiando. Mcrcci graa cono csia?"

Qucn fora o gcsio scu nao nc indicava;
Mas iivc cla voz rova scgura
45 Do quc o asccio scu nao rcvclava.

Foi suliio clarao cn noiic cscura,
Do rosio avivou iraos dcfornados
48 Forcsc conIcci ncssa figura.

Ai! nao fiqucn icus olIos assonlrados"
Dizia a lcra ao vcr quc nc dcscora,
51 E csics ossos ncsquinIos, dcscarnados!

Dizc a vcrdadc dc ii rorio agora.
Dc quais alnas ic vcjo conanIciro?
54 Nao Iaja, rogo, cn rcsondcr dcnora."

Cono ouirora c ncu do iao vcrdadciro,
Vcndo-ic o vulio quc cIorci ja norio,
57 Tao dif'rcnic do quc cra dc rinciro,

Dizc, or Dcus, or quc cs iao scn conforio.
440
TolIc-nc a fala a visia, quc nc csania;
60 Fcsondcr-ic nao osso, cn nagoa alsorio."

Dc ial odcr" iornou cssa agua c lania
Salcdoria cicrna icn doiado,
63 Quc consunaao cn nin roduziu iania.

Os quc o rosio, caniando, icn lanIado
Dc ranio, Iavcndo cnircguc gula a vida,
66 Solcn, na fonc c scdc, o sanio csiado.

A fonc, a scdc scnic-sc inccndida
Dos onos clo arona c or frcscura
69 Das aguas, solrc as ranas csargida.

Cada vcz quc giranos na fragura,
Fcvivc nossa cna c nais agrava;
72 Erro cIanando cna o quc c doura.

Essc dcscjo ardcnic dc nos irava,
Quc fcz Crisio dizcr Eli! conicnic,
75 Quando o sanguc cn rol nosso na Cruz dava."


Forcsc" Ici rcsondido inconiincnii
Dcs quc dciasic a icrrcal norada
78 Passaran-sc anos cinco cscassancnic;

Sc a fora dc ccar siava csgoiada
Anics dc vir da dor lcndiia a Iora,
441
81 En quc alna c con scu Dcus conciliada,

Cono ic vcjo ncsia aliura agora?
La cnlaio cnconirar-ic acrcdiiara,
84 Ondc o icno con icno sc nclIora."

Conduziu-nc iao ccdo Ncla cara,
Por ranio, quc inccssanic Ia dcrranado,
87 Do naririo a iragar doura anara.

Dc oracs c susiros sufragado
Assin, nc alcci da cncosia, ondc sc cscra,
90 E fui dos ouiros crc'los rcsgaiado.

Tanio nais Dcus con dilcao csncra
Aqucla, quc circnoso anci na icrra,
93 Quanio, so, cn viriudc cla c sinccra.

Pois a Darlagia dc SardcnIa cnccrra
MulIcrcs or udor lcn nais noiadas,
96 Quc a Darlagia, ondc o vcio accndc gucrra.

Qucrcs iu, docc irnao, nanifcsiadas
Idcias ninIas? Pouco disia o dia
99 Das vozcs ncsia raiica cnrcgadas,

En quc rola o uliio a ousadia
Das inudcnics danas florcniinas,
102 Quc icn, nosirando os scios, ufania.

442
Morais ou quaisqucr ouiras discilinas
Hao nisicr ara andarcn lcn colcrias
105 As nulIcrcs agas ou narroquinas?

Mas, sc iais dcscjadas foran ccrias
Do casiigo, quc csia-lIcs inincnic,
108 Docas icrian ara urrar alcrias.

E, sc, anicvcndo, nao nc cngana a ncnic,
Crandc angusiia Iao dc icr anics quc nasa
111 Darla ao quc cn lcro cnlala-sc inoccnic.

AI! dc dizcr qucn scjas faz-nc a graa!
Nao or nin; nas a iurla aicnia nira
114 Tcu coro c a sonlra, quc con clc assa."

Sc agora ncnic" cu dissc ic surgira
O quc ouirora un ra o ouiro Iavcnos sido,
117 Dcsrazcr inda agudo ic ungira.

Ha ouco, nc Ia do nundo conduzido
Qucn nc rcccdc; Iavia cniao roiunda
120 A irna do quc vcs aarccido."

E o sol nosirci Por noiic a nais rofunda
Dos vcrdadciros norios nc Ia guiado,
123 Quando a carnc inda os ossos nc circunda.

TcnIo dcois, or clc conforiado,
Dcsia nonianIa clos crc'los vindo,
443
126 Quc cn vos corrigc o quc irazcis crrado.

Quanio dissc, aconanIa-nc, cunrindo
Tc ondc a Dcairiz vcja o scnllanic.
129 Eniao scn clc avanic irci scguindo.

Ei-lo! Virglio o guia ncu consianic!
aquclc ouiro a sonlra vcniurosa
Por qucn o vosso rcino, vacilanic,

133 Trcncu, quando ariiu-sc julilosa."

11. LuIu ncu cic., vcrso 17 do Salno 50. Alrc-nc os lalios, o
ScnIor, c a ninIa loca ic louvara." 25. Eston, icndo
injuriado a Ccrcs foi unido con fonc insaciavcl. 28-29. O
ouo uqu udccc uc Sonu cdcu ctc., o ovo dc Jcrusalcn
sofrcu ianio a fonc, quc, scgundo o Iisioriador Iclrcu Flavio
Josc, una nulIcr cIanada Maria concu o scu rorio filIo.
32. O quc nu Iununu ucc cssc ono, na facc Iunana csia
cscriia a alavra ono (Ioncn}, os olIos rcrcscniando os dois
o c o nariz con as solrancclIas o n. 48. Focsc Donaii,
arcnic dc Danic, norio cn 1296. 74. Csto dzc. E!,
Crisio crucificado, ouco anics dc norrcr, dissc. Eli, Eli,
lanna salaciani", isio c. Mcu Dcus, ncu Dcus, or quc nc
dcsanarasic?"
444

CANTO XXIV

Focsc nostu u Duntc outus unus dc guosos, cntc us quus u
dc Honuguntu dc Luccu, quc cdz uo Poctu quc sc cnunouu
dc unu nuIc du suu cdudc, c Ic ouuu o csto du ocsu.
Poccdcndo, os Poctus cncontun outu uuoc c ouucn outos
cxcnos dc ntcncunu custgudu.

NO cra o asso c o raiicar nais lcnio
Un do quc ouiro; igualncnic rosscguian,
3 Qual nau scrvida or galcrno vcnio.

As sonlras, quc duas vczcs arccian
Morias, nos cavos olIos grandc csanio,
6 Dc csiar cu vivo ccrias, crinian.

Eu, a falar coniinuando, cnianio,
Dissc. Conosco ara ir rciarda
9 Sua asccnsao cssa alna ao rcino sanio.

Mas, rogo-ic dcclara. ondc c Picarda?
Afanada or fciios Ia cssoa
12 Enirc a gcnic, quc sfrcga nc csguarda?"

Tanio cra ninIa irna gcniil c loa
Quc nao sci qual foi nais. iriunfa lcda
15 No Olino, ondc alcanou fornosa c'roa.
445

Noncs dizcr dc norios nao sc vcda
Aqui" Forcsc iorna; c logo ajunia.
18 Tanio a fonc as fcics nossas dcrcda!"

Esic quc vcs dc Lucca c Donagiunia;
E aqucla alna (scu dcdo ia aoniando},
21 Mais quc iodas dcsfciia, quc lIc c junia,

Foi Tours; ja na Igrcja ccrccu nando.
Sia, or jcjuns, anguilas dc Dolscna,
24 Vcr na ccia, afogadas, curgando."

Muiios nais noncou, quc sofrcn cna;
E iodos dcnonsiravan siar conicnics
27 Dc ouvir dizcr Forcsc o quc os condcna.

En vao dc fonc vi novcr os dcnics
Ulaldino dc Pila c Donifao,
30 Quc rcgcu con scu lago nuiias gcnics.

Misscr MarcIcsc vi, quc largo csao
Con ncnos scdc cn Forli consunia.
33 En lclcr; nas julgava-o inda cscasso.

Mas, cono o quc rcara c quc arccia
EscolIcndo, ao dc Lucca cu nc inclinava,
36 Porquc nais conIcccr-nc arccia.

Sulnissa voz da loca lIc soava,
446
Causa do nal, quc irouc-lIc o casiigo.
39 Ccniucca" ou nao sci quc ronunciava.

alna" dissc quc falar conigo
Qucrcs, ao claro ic clicar rocura.
42 Saiisfciia scras cono coniigo.

MulIcr nasccu, nas inda c virgcn ura,
Por qucn" iorna Ias dc anar ninIa
cidadc,
45 Posio assunio Iaja sido dc ccnsura.

Esic rcnuncio lcvas da vcrdadc;
Sc or ncu nurnurar ic Ias cnganado,
48 Trazcr-ic Ia dc o orvir claridadc,

Sc vcjo aquclc diz, quc luz Ia dado
Vcrsos novos, quc assin icn scu conco.
51 Dunus quc Iuucs dc uno nu ncntc cntudo.

Quc vcs cn nin" lIc rcsondi confcsso
Qucn scrcvc o quc soncnic Anor lIc insira.
54 O quc cn ncu ciio diz falando crcsso.

O olicc ora vcjo quc cu nao vira
Quc ao Noiario a Cuiiionc a nin iolIia
57 O docc csiilo da nodcrna lira.

As vossas lunas vcjo quc orfia
Scgucn dc crio o insirador oicnic;
447
60 Tanio alcanar s nossas nao calia.

Qucn, or nais agradar, nais alio a ncnic
Ergucr quc, nao disccrnc un do ouiro csiilo."
63 Dissc c calou-sc dc o dizcr conicnic.

Cono avcs, quc no invcrno o noio asilo
Duscando ora nun lando incororadas,
66 Ora cn fila arcssadas vao-sc ao Nilo,

Essas alnas assin ja dcnoradas,
Volvcndo o rosio raidas fugiran,
69 Da nagrcza c voniadc auiliadas.

Cono aquclc a qucn foras sc csvaran
Corrcndo afroua os assos ara o alcnio
72 Colrar, cn quanio os socios sc rciiran;

Forcsc assin quc a asso andava lcnio
Dciou assar a sania grci dizcndo.
75 Quando dc vcr-ic inda icrci conicnio?"

Quanio Iaja dc vivcr" fui rcsondcndo
Nao sci; or ncnos quc nc durc a vida
78 Mais ao scu icrno os ncus dcscjos icndo.

Quc ondc foi a cisicncia conccdida
Mais cscassa a viriudc c cada dia.
81 Funa cscra irisic c dcsncdida.

448
O quc nor cula icn" nc rciorquia
cauda dc un corccl vcjo arrasiado
84 Ao valc, ondc o ccado nao sc cia.

Vai scnrc, scnrc nais acclcrado
Aquclc lruio na carrcira fcra.
87 Fica vilncnic o coro laccrado.

Nao Ia dc girar nuiio cada cscra
(Para o ccu sc voliava} anics quc scja
90 Claro o quc ic clicar cu nao udcra.

Adcus, orcn. qucn ncsic rcino csicja
Ao icno dc scu rco vcrdadciro;
93 O quc cu crco ao icu lado ja solcja."

Cono a cananIa dcia un cavalciro,
A galoc vcloz sc arrcncssando,
96 Por icr na lia as Ionras dc rinciro.

Forcsc assin dc nos foi-sc alongando.
Fiquci dos dois csriios ao lado,
99 Quc o nundo csia or ncsircs roclanando.

Quando cn disiancia iania cra aariado,
Quc as visias ncssc andar o aconanIaran,
102 Cono a ncnic ao quc Iavia rcvclado.

Eis crio aos olIos ncus, quc sc voliaran,
Dc ouira arvorc dc onos carrcgada
449
105 Os ranos viccjanics sc nosiraran.

As naos alava nuliidao ccrrada
frondc cn lrados; iurla scnclIava
108 Dc infanics, or dcscjos vaos iurlada,

Un oljcio inlorando a qucn ncgava,
E quc o nosirando ainda nais accndc
111 Dcscjo, quc a colia lIcs agrava.

Foi-sc, orcn, orquc ningucn a aicndc.
Da grandc arvorc cniao nos accrcanos,
114 Quc a iodo o rogo c ranio dcsaicndc.

Una voz dc cnirc as folIas cscuianos.
Idc-vos logo; nao cIcgucis ao crio!
117 Eva o fruio Ia nordido dc ouiros ranos.

Siao longc csics dc la rovcn dc ccrio."
Eniao dc lado os assos diriginos,
120 Unidos no caninIo, quc cra alcrio.

Lcnlrai csscs naldiios" inda ouvinos
FilIos das nuvcns, dulos na figura,
123 Quc aiacaran Tcscus, clrios cadinos;

E os quc cn lclcr acIaran ial doura,
Quc os nao quis Ccdcao na conanIia,
126 A Madia narcIando la da aliura."

450
Por junio lorda o asso sc volvia,
E as cnas cscuianos dos ccados
129 Moriais, quc ouirora a gula conciia.

Ja cla csirada soliiaria cnirados,
Dcnos nais dc nil assos inda avanic,
132 Conicnlando, cn silcncio ncrgulIados.

En quc cisnais vos ouiros?" rciunlanic
Soou voz. Fiquci logo cn solrcssalio
135 Cono o corccl dc ncdo iiiulanic.

Para vcr lcvanici a fronic ao alio.
Aos olIos, dcra cn fusao, no forno ardcnic,
138 Vidro ou ncial nao dcra igual assalio,

Cono o anjo quc cu vi rcslcndcccnic.
Dizia. A volia dai ara a sulida!
141 Qucn qucr az ara aqui vai ccriancnic."

Daquclc asccio a visia foi iolIida.
Cono qucn clo ouvido os assos guia,
144 Fui caninIando, aos Vaics cn scguida.

E qual aura dc naio, quc anuncia
A alvorada, das florcs csalIando
147 E das crvas o arona, quc ciasia,

Tal solrc a fronic un soro scnii lrando,
Scnii novcr-sc a luna. cniao rcsccndc
451
150 Odor cclcsic, o olfaio nc cnlcvando

Dizcr scnii. Fcliz o quc sc accndc
Na Craa o quc, da gula dcsligado,
Ao salor do aciiic nao sc rcndc,

154 Concndo quanio c jusio scn ccado!"

10. Pcudu, irna dc Forcsc Donaii. 19. Honuguntu dcgli
Orlicciani, ocia conicnoranco dc Danic. 22. Tous, o aa
MariinIo IV, quc foi cncgo da caicdral dc Tours. 29.
UIudno dc Pu, dc nolrc fanlia isana. Honuo, Donifazio
dci FicscIi, arccliso dc Favcnna. 31. Mcssc MucIcsc dc
Figogliosi, gcniil-Ioncn dc Forli. 39-43 Gcntuccu, scnIora
dc Lucca, quc Danic anou, quando cn 1314 csicvc cn Lucca
na casa do scu anigo Uguccionc dclla Faggiuola. 51. Dunus
cic., rinciro vcrso dc una canao dc Danic cn louvor dc
Dcairiz. 56. O notuo, Jacoo dc Lcniini. Guttonc dc
Aczzo. 82. O quc no cuu tcn, Corso Donaii, irnao dc
Forcsc, cIcfc do ariido dos Prcios, foi assassinado cn 1308.
121-123. Esscs nudtos... Ios dus nuucns cic., os Ccniauros,
quc foran norios or Tcscu quando icniavan raiar Iodania.
124-126. Os quc nuo qus Gcdcuo cic., os soldados Iclrcus
quc Ccdcao, scguindo os consclIos dc Dcus, nao quis or
conanIciros, orquc lclcran avidancnic, ajoclIando-sc na
fonic.
452

CANTO XXV

SuIndo o cstctu scndu, do scxto uo sctno c tno
conutncnto, Duntc cguntu u Vgo cono odcn cnugccc
us unus, quc nuo ccsun dc uncnto. Hcsondcn-Ic Vgo,
untcs, c dcos Estuco. Estc uu du gcuuo do coo do Ioncn,
du unu quc ncc Dcus nundc, c du nuncu dc cxstcncu
dcos du notc. O conutncnto no quu ucuIun dc cIcgu
cstu cIco dc unus, nus quus cstuo sc ucundo us unus
dos uxuosos.

PAFA sulir o icno nos urgia;
Mcridiano ao Tauro o sol ja dcra,
3 Dcn cono a noiic ao Scoriao ccdia

Qual viajor, quc o asso nao nodcra,
Quc cn nada aicnia c scnrc scguc avanic,
6 Sc cn scu qucrcr ncccssidadc incra,

Nos cnciranos no rocIcdo Iianic,
Por cscada csirciissina sulindo,
9 Quc olriga un ir airas ouiro adianic.

Da ccgonIa o filIinIo, asas alrindo,
Por voar logo, cncolIc-as c nao icnia
12 Dciar o ninIo, csforo nao scniindo.

453
Tal o dcscjo cn nin fcrvc c arrcfcnia
Dc crguniar cIcgando quasc ao aio
15 Dc qucn ara dizcr sc ccrincnia.

O Mcsirc, scn arar, rcsscnic o faio.
Tcns da alavra o arco" diz icndido,
18 Dcia a scia ariir; nao sc coaio.

Dc confiana cniao ja ossudo,
Falci, Cono c ossvcl fiquc nagro
21 Qucn nao rccisa nais dc scr nuirido?"

Sc rccordaras" iorna Mclcagro
Quc, cn ardcndo un iiao sc consunia
24 Isso nao fora dc cnicndcr iao agro.

Tanlcn dc facil crcna ic scria,
Sc no csclIo noiaras quc o icu rosio,
27 Scgundo ic novcsscs, sc novia.

Por dissiar-sc a duvida ao icu gosio,
Eis Esiacio, a qucn rogo fcrvoroso
30 Scja a dar-ic o rcncdio lcn disosio."

Sc cu o cicrno consclIo clicar ouso"
Dissc Esiacio quando cs, Mcsirc, rcscnic,
33 Ao icu qucrcr nc curvo rcsciioso.

Sc, filIo, o quc cu disscr guardas na ncnic,
Has dc icr rosscguiu csclarccidas
454
36 Essas duvidas iuas roniancnic.

Sanguc uro, quc as vcias rcsscquidas
Nao lclcn, quc dc aric crnanccc
39 Quais viandas cn ncsas lcn rovidas,

Do coraao ionou quc lIc ofcrccc
Viriudc dc quc a forna aos ncnlros vcio,
42 Cono o quc s vcias or fazc-los dcscc;

Ainda, clalorado, dcscc ao scio
Dc canal quc nao digo; aos, unido
45 En vaso c naiural con sanguc alIcio.

ali con ouiro confundido,
Pacicnic scndo un, scndo ouiro aiivo,
48 Pcla crfciia scdc, cn quc Ia nascido.

TralalIo cniao conca roduiivo
Coagulando c dcois vivificando
51 O condcnsado cfciio riniiivo.

En alna a fora aiiva sc iornando,
Cono cn lania, c, no cnianio, difcrcnic.
54 Para a lania, vai a alna caninIando.

Prosscguindo, ja novc-sc, ja scnic,
Cono o fungo narinIo; c logo cnrcndc
57 Os scniidos, quc cn si icn qual scncnic.

455
Ora conirai-sc, filIo, ora sc csicndc
A fora gcnciriz, do ciio vinda,
60 Dondc naiura cn iodo o coro cnicndc.

Mas, filIo ncu, nao salcs ccrio ainda
Cono a scr vcn un cnic cogiianic.
63 onio cn quc un nais salio no crro finda;

Pois, na douirina sua ciravaganic,
Disiinio da alna fcz o cnicndincnio
66 Possvcl, nao lIc vcndo orgao lasianic.

Alrc luz da vcrdadc o cnsancnio.
Vc quc, no fcio os orgaos cn cIcgando
69 Do ccrclro ao crfciio acalancnio,

O Princiro Moior, lcdo cncarando
Da naiurcza ial rinor, lIc insira ,
72 Es'riio, cn quc viriudcs siao lrilIando,

E quc aiivo alincnio dali iira
Para a roria sulsiancia; c alna sc forna,
75 Quc vivc c scnic c cnsa c cn si rcgira.

Con ncu dizcr iua ncnic sc conforna,
Noiando quc do sol calor cn vinIo,
78 Da uva ao suno unido, sc iransforna.

O cs'riio, sc Laqucsis nao icn linIo,
Dcia a carnc c viriudc, iraz consigo
456
81 Doics, quc icvc no cororco ninIo.

Solcn dc onio no valor aniigo
A ncnoria, a voniadc, o cnicndincnio,
84 Da nudcz o nais fica no jazigo.

Cai logo, dc csonianco novincnio,
Por naravilIa, nuna ou nouira rila,
87 Ondc Ia do runo scu conIccincnio.

Vindo a lugar, quc o circunscrcva c inila,
Da fora infornaiiva c rodcado,
90 Cono cn ncnlros quc a noric nos dcrrila.

Dcn cono o ar dc cIuva carrcgado,
Sc dos raios solarcs c fcrido,
93 Dc corcs varias nosira-sc adornado,

O ar vizinIo assin fica inscrido
Ncssa forna, quc dcsdc logo ananIa
96 Viriualncnic o cs'riio ali coniido;

E scnclIanic ao fogo, quc aconanIa
Lalarcda, con clc sc novcndo,
99 Cada alna scguc aqucla forna csiranIa.

Aarcncia dc forna ncla Iavcndo
Sonlra sc cIana; c, aos, cla organiza
102 Scniidos, o da visia conrccndcndo.

457
Fala, ri-sc, ana, odcia ou sinaiiza,
Eala dor, carindo ou susirando.
105 Ncsic nonic ja icns rova rccisa.

Scgundo csia sofrcndo ou dcscjando,
Da alna ianlcn alicra-sc a figura.
108 Vc, ois, o quc a nagrcza csia causando."

Voliando nao dirciia, da ioriura
Eniranos cla csiancia dcrradcira.
111 Eniao rcocuou-nos ouira cura.

Flanas lroiava aqui a rilanccira,
Aura aiiva da csirada rcsirava.
114 Sulindo, as rccIaava sulranccira.

Ao longc da ardua lorda caninIava
Un or un. rccicio icnoroso
117 Dc un lado, c do ouiro o fogo cu rcccava.

Dissc Virglio. Aqui lcn cauicloso
Dcvc alicar aos olIos scus o frcio
120 Qucn nao quiscr dar asso crigoso."

Sunnuc ccncntuc Dcus siavan no scio
Do grandc inccndio as alnas cnioando,
123 E dc voliar-nc o ardor cniao nc vcio.

Vi nas cIanas csriios andando.
Aos novincnios scus, aos ncus csiava
458
126 Aicnio, a visia a uns c a ouiros dando.

E quando aquclc caniico findava
Vun non cognosco alio sc ouvia,
129 E o caniico cn ion laio rcnovava.

E, icrninando, o coro rcciia.
Diana culsa da florcsia Hclicc
132 Quc o vcncno dc anor iragado Iavia."

Caniaran; cada qual cono anics dissc
Esosas c naridos, quc Iao guardado
135 A fc, quc Dcus nandou scnrc os unissc.

Esic nodo Ia dc scr, crcio, alicrnado,
Enquanio os rodcar a cIana ardcnic.
A cIaga or ial lalsano c cuidado

139 Ha dc scr guarnccida finalncnic.

2-3. Mcduno uo Touo, cic. No Icnisfcrio do Purgaiorio cran
duas Ioras da iardc c no Icnisfcrio anioda cran duas Ioras
dcois da ncia-noiic. 22. Mccugo, crsonagcn dc Ovdio ao
qual, ao nasccr, as fadas rcdisscran quc a sua vida csiava
ligada a un iiao. Sua nac Alicia guardou o iiao ara
rcscrvar-lIc a vida; nas, dcois, irada conira o filIo, o lanou
ao fogo no qual sc consuniu, c Mclcagro norrcu. 37-57.
Ncsics icrccios c dcscriia a forna da gcraao Iunana. 63.
Un nus suIo, o filosofo Avcrrocs quc nao cnconirando no
Ioncn un orgao csccial ara o cnsancnio, cono os olIos
ara vcr, as orclIas ara ouvir cic., concluiu quc o iniclccio cra
disjunio da alna do Ioncn. 70. O Pnco Moto, Dcus.
459
79. Luqucss, a Parca quc fia o csianc da vida. 121. Sunnuc
Dcus ccncntuc, Iino cclcsiasiico con o qual sc roga a Dcus
quc nos livrc da luuria. 128. Vun non cognosco, alavras
da Virgcn Maria ao arcanjo Calricl. 131. Hccc, ou Caliio,
quc foi culsa da sua conanIia or Diana, quc scnrc sc
nanicvc virgcn, or icr sido scduzida or Juiicr.
460

CANTO XXVI

Entc os uxuosos c os quc ccuun contu u nutuczu Duntc
cncontu o octu Gudo Guncc, uo quu cxnc u suu
oundu udnuuo. Gudo Ic uontu o octu oucnu Anuud
Dunc, quc o sudu cn ucsos oucnus.

ENQUANTO inos a lorda cosicando.
Un aos ouiro, o Mcsirc rcciia.
3 Eu ic rcvino, vai con icnio andando!'

O sol cla dirciia nc fcria;
Pururcava a luz iodo o ocnic.
6 Do ccu o azul dc lranco sc iingia.

Co'a sonlra ninIa ainda nais rulcnic
Parccc a flana; c as alnas, quc assavan,
9 Noiando-a davan-nc aicnao ingcnic.

Ncssa csiianIcza cnscjo dcaravan
Para, cnirc si, convcrsaao iravarcn.
12 Nao c ficicio o coro scu" falavan.

Quando odian, nas icndo cuidado
Avanavan or nais ccriificarcn,
15 O fogo ciaiorio cn nao dciarcn.

461
Tu, quc vais aos ouiros colocado,
Mosirando scr, nao iardo, rcsciioso,
18 Fcsondc. cn fogo c scdc ardo, alrasado.

Nao sou cu so dc ouvir-ic dcscjoso.
Quanios vcs da rcsosia scnicn scdc
21 Mais quc Eioc da agua colioso.

Diz-nos cono o coro icu arcdc
OonIa dcsia soric luz do dia.
24 Nao ic colIcu da noric acaso a rcdc?"

Una sonlra falou-nc. Eu rcicndia
Logo clicar; orcn fui disirado
27 Pclo quc cniao dc novo aarccia.

Pclo caninIo andando cscandccido,
Ouira grci ao cnconiro vcio dcsia.
30 AialIci-nc, cn nirar ondo o scniido.

Dc aric a aric sc dirigc rcsia
Una alna a ouira; osculan-sc c cn scguida
33 Vao-sc, conicnics dcssa lrcvc fcsia.

Assin da ncgra lcgiao sada,
En narcIa, ioca cn una ouira forniga,
36 Por salcr do caninIo ou soric Iavida.

Scarando-sc aos a nosira aniga,
Anics quc o giro soliio iranscorra
462
39 Cada una grci cn lrados sc afadiga.

Sodona!" clana a uliina Conorra!"
E a ouira. Enirou Pasifac na vaca,
42 Por quc luuria sua iouro acorra."

Cono grous, dc quc un lando sc dcsiaca
Para os Fifcus c o ouiro ra o dcscrio,
45 Pois calna ali c frio aqui sc alaca,

Uns sc vao, ouiros vcn; voliando, ao crio
O Iino sc rcnova, c o ranio c o lrado,
48 Quc icn, qual nais convcn, cfciio ccrio.

Os ncsnos, quc nc Iavian crguniado,
Dc nin cono inda Ia ouco, sc accrcaran.
51 Sia dcscjo nos gcsios dcscnIado.

Vcndo ainda o quc ja nanifcsiaran,
Salcis vos, quc icrcis dc gloria cn dia,
54 Paz quc os vossos naririos vos rcaran,

Quc inda nao jaz ncu coro cn icrra fria;
Conigo vcn na roria conosiura,
57 Con scu sanguc c scus ncnlros" lIc dizia.

MinIa ccgucira aqui a luz rocura.
La no ccu sania Dana Ia conscguido
60 Quc cu, vivo, or aqui nc clcvc aliura.

463
Dizci-nc (c scja cn lrcvc conccdido}
Quanio anclais, no ccu, quc c dc anor cIcio
63 E cn quc csao nais anlo csia coniido!

Para quc cu icnIa dc narra-lo o ncio,
Qucn fosics c ianlcn quc iurla c aqucla,
66 Quc cono Ici visio ao vosso cnconiro vcio."

Sc o asno scu o nonianIcs rcvcla,
Quando rudc c loal vc dc rccnic
69 Quanio odc cnccrrar cidadc lcla,

Na grci nao foi o cfciio difcrcnic.
Tornando solrc si, orcn, do csanio,
72 Quc sc csvai logo cn ciio rcnincnic,

Diioso iu, quc vcndo o nosso ranio"
Fcsondcu qucn rinciro Ia crguniado
75 Alcanas ao vivcr cnsino sanio!

Inquinaran-sc aquclcs no ccado,
Porquc Ccsar ouirora, iriunfando,
78 HunIu, cn viiucrio, foi cIanado.

Eis or quc sc acusavan sc aariando,
Conira si dc Sodona! alando o lrado,
81 Do fogo cna o orolrio acrcsccniando.

Hcrnafrodiio foi nosso ccado;
Mas icndo as lcis Iunanas iransgrcdido
464
84 Dc lruios no aciiic dcsrcgrado,

Por nossa injuria o nonc c rcciido,
Quando ariinos, da nulIcr inura,
87 Quc cn lcsiial figura lcsia Ia sido.

Sc qucrcs, vcndo a nossa nodoa cscura,
Do nonc dc cada un scr insirudo,
90 Nao sci, ncn icno ara ial nos dura.

Mas o ncu ic farci lcn conIccido;
Vcs Cuido Cuinicclli. o crinc cia
93 Por sc Iavcr inda a icno arrccndido."

Quais, anic a furia cn quc Licurgo ardia,
Os filIos dois acIando a nac, ficaran,
96 Tal scnii, scn corrcr viva alcgria,

Quando o nonc cssas vozcs dcclararan
Do ai ncu c do ai dc ouiros nclIorcs,
99 Quc cn docc nciro anorcs dccaniaran.

Scn falar, scn ouvir crscruiadorcs
Longancnic olIos ncus o conicnlaran.
102 Vcdavan-nc accrcar do fogo ardorcs.

Dcois quc cn rcnira-lo sc cnlcvaran,
Ao scu scrvio dcclarci-nc rcsio,
105 E solcncs roncssas o afirnaran.

465
Inriniu ial vcsigio o icu roicsio"
Tornou no ciio ncu agradccido,
108 Quc fora alcn do Lcics nanifcsio.

Sc Ici dc ii a vcrdadc agora ouvido,
O quc di'no nc fcz do scniincnio,
111 Quc icns na voz, nos olIos insculidos?"

E cu. Das rinas vossas o conccnio,
Quc, cnquanio usar-sc do falar nodcrno,
114 Salvas Iao dc vivcr do csquccincnio."

O quc ic indico, irnao" iornou-nc icrno
(E scu dcdo ouira sonlra nc aoniava}
117 Mais rinor icvc no falar naicrno.

Nos vcrsos, nos ronanccs sucrava
A iodos. siulios so dizcr ousaran
120 Quc o Linosin aquclc avaniajava.

Pclo runor vcrdadc dcsrczaran,
E, cono aric c razao dcsconIcccran,
123 Scn fundancnio oiniao fornaran.

Assin nuiios ouirora roccdcran
Con Cuiiionc c o scu nonc Iao roclanado;
126 Mas vcrdadc alfin iodos conIcccran.

E ois quc o rivilcgio Ias alcanado
Dc cnirar ncssc nosiciro oricnioso,
466
129 Por Crisio, cono aladc govcrnado,

Un Putc Nostc diz or nin icdoso;
Quanio nisicr Iavcnos ncsic nundo,
132 Ondc aio algun nao Ia ccaninoso."

Por dar lugar ao sriio scgundo,
Ja roino, no fogo dcsarccc.
135 Qual cic, quando incrgc dc agua ao fundo.

Accrquci-nc da sonlra quc aarccc,
E dissc quc ao scu nonc acrcclia
138 Mcu dcscjo o lugar quc assaz ncrccc.

Logo assin livrcncnic nc dizia.
Tao corics vosso rogo c, quc cscuiando,
141 Mc cncolrir nao quiscra ou odcria.

Arnaldo sou, quc cIoro c vou caniando,
Trisic os crros assados ncus lancnio,
144 E o fausio dia csiou lcdo cscrando.

E co-vos clo alio valincnio,
Quc da cscada a cnincncia ora vos guia,
Quc cn icno vos lcnlrcis do ncu iorncnio."

148 E, aos, ao fogo aurador sc cnvia.


467
40. Sodonu... Gonou, V. Infcrno, canio XI, 50; cidadcs quc
Dcus dcsiruiu or ccarcn conira a naiurcza. 41. Pusuc, V.
Infcrno, canio XII, 13; nulIcr do rci dc Crcia, ara unir-sc con
un iouro sc colocou nuna vaca dc nadcira; c dcsia uniao
nasccu o Minoiauro. 44. Hcus, nonianIas da Moscovia
lorcal. 77. Ccsu... unIu, cn utuco, o cIunudo, conia
Sucinio quc os soldados dc Ccsar, no iriunfo quc lIc foi
conccdido or icr vcncido os Calos, caniavan. Ccsar sulncicu
as Calias, Niconcdcs a Ccsar", aludindo s suas rclacs con o
rci Niconcdcs. 92. Gudo Guncc, cclclrc ocia lolonIcs n.
cn 1230 c n. cn 1276. 94-95. uus, untc u u cic.,
Isifilc condcnada noric or Licurgo, rci da Ncncida, nas foi
salva clos dois filIos quc, anics, nao a conIccian. 115. O
quc tc ndco cic., o irovador Arnaud Danicl, quc vivcu na
nciadc do scculo XII. 120. O nosn, Ccrauli dc Dcrncil dc
Linongcs, ouiro irovador rovcnal. 125. Guttonc dc Arczzo,
ocia arciino do sccuio XII.
468

CANTO XXVII

Puu cIcgu u cscudu quc do sctno c tno conutncnto cuu
uo cno do nontc, Duntc c oIgudo o un Ano u utuucssu us
unus. Pouco dcos dc tc concudo u suI, o u cscuccc c
soIcucn u notc. Puun c Duntc, cunsudo, udonccc.
Dcsctudo cu nudugudu, os Poctus cconcun u suI,
cIcgundo uo Puuso Tccstc.

COMO, quando os rinciros raios vilra
La ondc Crisio sanguc dcrranara,
3 Soioondo-sc o Elro ccclsa Lilra,

E, ao ncio-dia, o Cangc aquccc c aclara
Siava o sol; dcclinando a luz ja sc ia.
6 Eis lcdo o anjo dc Dcus sc nos dcara.

Fora da flana, lorda clc sc crguia,
Hcut nundo codc nodulando.
9 En ion dc voz, quc a Iunana rcccdia.

Para avanic assar" acrcsccniando
Aurai-vos no fogo, alnas icdosas!
12 Enirai, dc alcn nos Iinos aicniando."

LIc ouvindo ao crio as vozcs sonorosas,
Sossolrci, cono qucn, crdido o alcnio,
469
15 Da iunla s ircvas dcscc avorosas.

Maos cruzadas, qucdci scn novincnio;
Dc olIos na cIana, os vivos rclcnlrava,
18 Quc das foguciras vira no iorncnio.

A nin cada un dos Vaics sc voliava.
Nao icnas, filIo! Aqui dor sc adccc,
21 Mas nao noric" Virglio nc coriava.

Lcnlra! Lcnlra ou ncnoria cn ii falccc?
Ja solrc Ccriao lcvci-ic a salvo.
24 Dc Dcus nais crio, cn nin viriudc crcscc.

Sc dcsias cIanas, crc, iu foras alvo
En iodo o csao dc un nilIciro dc anos,
27 Dc un so calclo ficarias calvo.

Sc cuidas no quc digo Iavcr cnganos,
Tc accrca c or ii rorio ccrincnia,
30 Ao fogo condo dc iua vcsic os anos.

Todo o icnor do anino afugcnia!
Vcn, ois! Mosira quc icns ciio scguro!"
33 Ouvi, nas o valor ncu nao sc auncnia.

Vcndo-nc ainda criinacc c duro,
Mcrcncorio nc dissc. filIo anado,
36 Dc Dcairiz a ii so csic nuro!"

470
Dc Tislc ao nonc, Prano cIcgado
noric, os olIos ara vc-la alria,
39 Quando Ia scu sanguc anora cor nudado;

A rcsisicncia ninIa assin ccdia.
A Virglio volvi-nc, o nonc ouvindo,
42 Quc scnrc o cnsancnio nc alunia.

Eniao a fronic ncncou; sorrindo,
Cono a infanic, quc un ono Ia scduzido,
45 Dissc. Aqui ficarcnos crsisiindo?"

Sou or clc no fogo anicccdido;
Esiacio, quc anics scnrc caninIara,
48 Dcois dc nin scguia a scu cdido.

Eu clo fogo acnas cncirara,
Ardor ianio scnii, quc, ra rccrcio,
51 En vidro dcrrciido nc lanara.

Dc conforiar-nc rocurando o ncio,
Dc Dcairiz Virglio assin falava.
54 Scu gcsio julgo vcr dc fulgor cIcio."

Voz crcgrina ouvi, quc ali caniava.
Fora sanos nos, dos sons guiados,
57 Na aric, ondc a sulida sc nosirava.

Vindc, o vos dc ncu Pai alcnoado!" -
Do scio dc un luzciro rciinia,
471
60 Tal quc os olIos ccrran-sc ofuscados.

Transnonia o sol, a noiic scguc ao dia,
Nao vos dcicndc; a asso andai ligciro,
63 Quc o Poncnic ja ircvas anuncia."

A irilIa no cnIasco solrancciro
Dirciia solc aric cn quc iolIia
66 A sonlra ninIa o lunc dcrradciro.

Vcncido acnas nosso asso Iavia
Alguns dcgraus, a sonlra, quc fcnccc,
69 Mosira quc o sol ja luz nao difundia.

Anics quc cn iodo arcscniado Iouvcssc
O incnso Iorizonic igual asciio,
72 E a noiic os scus vcus iodos csicndcssc,

Un dcgrau cada qual ionou or lciio;
Quc nos iirara da nonianIa a agrura,
75 Mais quc o dcscjo dc sulir o jciio.

Cono as calras das cnIas solrc a aliura,
Anics dc farias, raidas c ardcnics,
78 Tcn, runinando, nansidao, lrandura;

Pousan sonlra, cnquanio o sol candcnics
Luncs dcscdc, c as guarda o cgurciro
81 Con scu cajado c os olIos rcvidcnics;

472
E cono o guardador, quc no icrrciro
Qucdo crnoiia cn scniincla aos gados
84 Conira assalios do lolo carnicciro.

Assin nos ircs csiavanos ousados,
Eu cono calra, os Vaics quais asiorcs,
87 Da rocIa a un lado c a ouiro concIcgados.

Escassa alcria dcia vcr fulgorcs
Dc csirclas, quc do ccu naqucla aric,
90 Conicnlava nais lucidas, naiorcs.

Ncssa visia cngolfci-nc or ial aric,
Quc o sono nc rcndcu, sono quc ncnic
93 Do quc Ia dc scr a rovisao conaric.

Naqucla Iora cn quc Vcnus do Oricnic
Scus luncs solrc o nonic difundia,
96 Parcccndo dc anor siar scnrc ardcnic,

Jovcn fornosa cn sonIo vcr cu cria,
Dana quc cn vciga ancna asscando,
99 Florcs colIcndo, a nodular dizia.

Qucn ncu nonc cdir, va nc cscuiando.
Sou Lia c una grinalda, cuidadosa,
102 Co'as ninIas lclas naos a icccr ando.

Mirar-nc, Ici-dc no csclIo nais garlosa.
Dc sua nana, Faqucl sc nao scara,
473
105 Scniada o iniciro dia dcscuidosa.

Dc vcr os lclos olIos scus nao ara,
Cono cu cn nc adornar sou diligcnic.
108 Ela conicnla, cu iralalIar iornara!"

Ja vcn do dia o rccursor slcndcnic,
Quc ianio alcnia a cs'rana ao crcgrino,
111 Quando o scu lar ja roino rcsscnic.

Fugia a ircva ao lunc naiuiino
E con cla o ncu sono. crgui-nc aiivo,
114 Dos ncsircs icndo no ccnlo o cnsino.

O ono, quc c iao docc, quanio csquivo,
Quc a anliao dos noriais rocura ansiosa,
117 Hojc fonc Ia dc dar-ic o lcniiivo."

Esias alavras rofcriu donosa
Do Mcsirc a voz. janciras nao darian
120 Janais saiisfaao iao graciosa.

Tao vividos anclos nc ungian
Dc alar-nc ao cino ccclso, quc julgava
123 Quc asas o asso ncu favorccian.

Quando a conrida cscada icrninava
E o c firnanos no dcgrau sucrno,
126 Virglio, nc cncarando, assin falava.

474
O fogo icnorario c o fogo cicrno
Tcns visio, filIo, c a aliura Ias aiingido.
129 Alcn dc cuja circna nao disccrno.

Tc Ici con cngcnIo c aric conduzido.
Scja-ic agora o icu qucrcr o guia;
132 Angusiias c fraguras icns vcncido.

OlIa. o scnllanic o sol ja ic alunia;
Florcs, crvinIas, arvorcs vircnics
135 Vc quc a icrra csonianca lroia c cria.

Anics quc os olIos vcnIan rcfulgcnics,
Quc cn icu rol nc cnviaran or scu ranio,
138 Fcousa, ou clos rados vai florcnics.

Nao nais ic falo, ncn ic accno, cnianio;
Possuis voniadc livrc, rcia c loa,
Cunrc os diiancs scus. a ii, orianio,

142 Pois dc ii cs scnIor, dou niira c c'roa.

1-5. Cono, quundo os ncos uos cic. O sol surgia cn
Jcrusalcn; na EsanIa cra ncia-noiic. No Purgaiorio o sol
iranoniava. 8. Hcut cic., lcn-avcniurados os linos dc
coraao orquc clcs vcrao a Dcus (S. Maicus, Evang. V, 8}.
23. Gcuo cic., v. Inf XVII. 101. Lu, filIa dc Lalao c rincira
nulIcr dc Jaco, snlolo da vida aiiva. 104. Huquc, irna dc
Lia c scgunda nulIcr dc Jaco, snlolo da vida conicnlaiiva.
475

CANTO XXVIII

O Poctu dcsccuc u Icczu do Puuso Tccstc. CIcgun Duntc,
Vgo c Estuco cto dc un o quc os ncdc dc osscgu. Do
outo udo do o uuccc unu nuIc dc nuuuIosu Icczu quc
dscoc u cscto du conduo do ugu, csoucndo us dudus
quc Duntc Ic ooc.

VACAF ja nos rcccssos dcscjando
Da sclva divinal, vivida cscssa,
3 Quc ao novo dia o lunc faz nais lrando,

Daqucla cncosia a nc afasiar dou rcssa.
Pcla vciga nc inicrno a asso lcnio,
6 Docc arona scniindo, quc nao ccssa.

Do ar, quc circulava, o docc alcnio,
Mas scnrc igual, a fronic nc afagando,
9 TinIa o lafcjo dc suavc vcnio.

As folIas, nolcncnic lalouando,
Do sanio nonic aric sc inclinavan,
12 A quc a sonlra rincira vai laiando.

Mas, no ncncio scu, nao sc acurvavan
En nodo, quc na rana aos assarinIos
15 Os Iinos criurlasscn, quc cnioavan.
476

Pousados lcdancnic cnirc os raninIos
Saudavan con scus canios a alvorada
18 Da frondc os acordando aos nurnurinIos;

Assin dc CIiassi no inIal soada
Dc rano cn rano corrc quando a anara
21 Prisao, alrc ao ncsirc Eolo a cnirada.

Con dcnorado andar cu caninIara
Na sclva aniiga ianio, quc nao via
24 Mais o lugar, or ondc cncirara.

Eis andar un rilciro nc iolIia,
Quc, scsira dcslizando-sc, lcijava
27 A crvinIa, quc s nargcns lIc crcscia.

O crisial dcssa linfa sucrava
Da icrra agua a nais ura c iransarcnic;
30 Quanio coniinIa cn si aicnic csiava.

Enianio, cla sonlra crnancnic,
Quc luz da lua ou sol nunca airavcssa,
33 Ncgrcja aqucla lacida corrcnic.

O c dcicnIo, c a visia sc arrcncssa
Alcn do Iunildc rio, conicnlando
36 Prinorcs, con quc naio sc adcrca,

Eniao sc of'rccc aos olIos, cono quando
477
Dc suliio un oricnio surgc ncnic,
39 Dc ouiro cnsar qualqucr a dcsviando,

Una dana sozinIa dc rccnic,
Quc, caniando, cscolIia, dc cnirc as florcs,
42 Quc o cIao colrian dc naiiz ridcnic.

Dcla dana, quc scnics os fcrvorcs
Do anor divino, sc or icu scnllanic
45 Da iua alna julgar dcvo os ardorcs"

Assin falci sc caninIar avanic
Aic crio do rio ic arouvcra,
48 Tc cnicndcra cssc canio inclrianic.

Tao linda, cn ial lugar, lcnlras qual cra
Proscrina, ao crdc-la a nac qucrida
51 E ao crdcr ianlcn cla a rinavcra."

Qual ncnina, quc cn danas cnirciida,
Cira ligcira cn icrra dcslizando,
54 Os assos iroca c volvc-sc garrida,

Solrc o csnalic das florcs sc voliando,
A nin sc dirigiu, cono donzcla
57 Quc vai, nodcsia, os olIos alaiando.

Quanio o dcscjo ncu sfrcgo ancla
Accrcou-sc c da angclica ioada
60 Disiinia udc ouvir a lcira lcla.
478

Logo cn cIcgando lorda cn quc lanIada
A crva cra da linfa crisialina,
63 Dc olIar-nc fcz a graa assinalada.

Nao crcio quc na visia crcgrina
Dc Vcnus lunc ial rcslandcccssc
66 Ao fcri-la dc anor scia nali'na.

Dc fronic aos olIos a sorrir sc of'rccc.
As naos dc lindas florcs icndo lcnas,
69 Dc quc csonianco o solo sc guarnccc.

A nos ircs assos inicrcn acnas.
O Hclcsonio quc Xcrcs iransccndcra,
72 Liao cn quc Ia ara os solcrlos cnas,

En Lcandro nais odio nao novcra,
Quando cnirc Scsio c lidos nadava,
75 Do quc o rio quc ianio csiorvo nc cra.

Sois rcccn-vindos" cla assin falava
Mcu riso ao vcr-vos no lugar clciio
78 Iunana raa, quando luz lroiava,

Talvcz vos naravilIc or susciio.
Sc lcnlrado o salno Dccctust,
81 Dc iodo o cngano vos scra dcsfciio.

Tu, quc csias adianic c nc falasic
479
Quc nais ouvir dcscjas? Eis-nc rcsia
84 Elicaao a dar-ic, quanio lasic."

Esia agua" iorno c o son dcsia florcsia
Ocn-sc ninIa fc na naravilIa.
87 Quc cu iinIa ouvido c quc c coniraria a csia."


Eu ic dirci a causa, dc quc c filIa
A razao quc ic novc cssa csiranIcza;
90 Tcras, cn vcz dc ncvoa, a luz quc lrilIa.

O Dcn, quc cn si soncnic sc cnlclcza,
Aio ao lcn fcz o Ionc'; cn arras dcu-lIc
93 Dc cicrna az cdcnica riqucza.

A cula sua csic alio don iolIcu-lIc;
A cula sua cn ranios, cn dcsgosios
96 Os razcrcs, os risos convcricu-lIc.

A fin dc quc cfciios, quc, conosios
Sao dc cfluvios das aguas c da icrra,
99 Para o calor aconanIar disosios,

Ao Ioncn nao fizcsscn qualqucr gucrra,
Tao alia Ia sc clcvado csia nonianIa,
102 Quc c livrc dcsdc o onio ondc sc cnccrra.

E orquc iodo o ar, or fora nanIa,
Foda ao inulso do noior rinciro,
480
105 Quando csiorvo ncnIun scu giro acanIa,

Esic cino clcvado c solrancciro
Pclo cicr vivo ao noio c iao laiido,
108 Quc o dcnso losquc rcnurnura iniciro.

E scndo cn cada un ironco crcuiido,
A viriudc iransniic fccundancnic
111 Ao ar, quc a csargc, cn iorno rcvolvido.

A icrra, cono c aia, circunsianic
Por si ou or scu ccu lanias concclc
114 Dc gcncro c viriudc varianic.

E ois, ja clarancnic sc crcclc
Cono lania Ia viosa c florcsccnic,
117 Quando o gcrnc a icrra nao rccclc.

Salc quc aic jardin ioda scncnic
Do quc a icrra roduz cn si conrccndc
120 E conicn fruio inoio Iunana gcnic.

Esia agua dc una origcn nao dccndc,
Quc alincnic vaor quc cn cIuva dcsa,
123 Cono rio quc scca ou quc sc csicndc.

Dc fonic ccria vcn quc nunca ccssa,
Pois or qucrcr quc Dcus iania dinana,
126 Quania aqui or canais dois sc arrcncssa.

481
A quc ncsic alvco quc ora vcs, sc cncana
Mcnoria do ccado dcsvanccc,
129 Aviva a ouira a da viriudc Iunana.

Lcics, sc or cla o nal sc csquccc,
Eunoc quando lcnlra. aiuan quando
132 O gosio dc una c dc ouiro Ioncn conIccc.

Salcr igual aos ouiros conarando
Nao cisic ao dcsia agua. Ao icu cdido
135 Saiisfaao Ici dado assin falando.

Corolario, orcn, lIc scja adido.
Nao rcccio quc assin ic dcsagradc,
138 Indo alcn do quc fora ronciido.

Pocias quc caniavan dc ouro a idadc
E sua diia, cn Parnaso, ccriancnic
141 SonIaran dcsia csiancia a f'licidadc.

Esiirc Iunana aqui fora inoccnic;
Eicrna rinavcra aqui donina;
144 Foi csic ncciar, quc invcniou sua ncnic."

Eniao a visia aos Vaics sc nc inclina.
Un sorriso cn scus lalios sc rcvcla,
Essc concciio ouvindo, cn quc icrnina.

148 Fosio volvi dcois dana lcla.

482
19. CIuss, localidadc (Iojc dcsiruda} crio dc Favcna, ondc
ainda Ia un grandc inIciral. 21. Eoo, rci dos vcnios. 40
Unu dunu, Maiclda, cono Danic dira no Canio XXXIII, v. 119.
Para a naior aric dos concniadorcs c Maiildc, condcssa dc
Canossa. 50. Poscnu, filIa dc Ccrcs quc foi raiada or
Pluio quando colIia florcs no valc do Eina. 71. O Hccsonto,
o csirciio dos Dardanclos quc Xcrcs, rci da Pcrsia, airavcssara
con una onic dc larcos ara invadir a Crccia, c quc,
dcrroiado, icvc dc airavcssar novancnic. 73. Lcundo, cic.
Lcandro iodas as noiics airavcssava a nado o Hclcsonio, da
sua cidadc lido a Scsio, ondc norava a sua ananic Hcros.
80. Dccctust cic., Salno XCI, 5. 130. Lctcs, o rio do
csquccincnio. 131. Eunoc, o rio da loa rccordaao.
483

CANTO XXIX

Du ocstu uuccc un sIto cscndo. Duntc uc uuunu unu
ocssuo dc cstos Icn-uucntuudos cn cunddus ucstcs, c,
no n du ocssuo, un cuo tudo o un go. Ouuc-sc un
touuo c o cuo c o go uun.

AS vozcs, quc cu lIc ouvia, cla rcnaia,
Qual dana nanorada, assin caniando.
3 Hcut quoun tcctu sunt cccutu!

Cono das ninfas o fornoso lando,
Quc nas unlrosas sclvas sos andavan,
6 Qual vcr, qual cviiar o sol luscando.

Conira o rilciro os assos a lcvavan,
Solrc a nargcn scguindo lcniancnic;
9 E clos scus os ncus sc rcgulavan.

Cinqucnia assin andaranos soncnic,
Quando o alvco curvou a linfa ura,
12 E, ois, da landa acIci-nc do oricnic.

Pouco cranos avanic na cscssura,
Eis, voliando-sc, a dana dcsia soric
15 Falou-nc. Escuia, irnao, c vcr rocura."

484
Fcfulgc dc rccnic una luz foric,
Por iodo o csao incnso da florcsia.
18 Fclanago julguci, quc os arcs coric.

Mas luz aos rclanagos nao rcsia;
E o fulgor nais c nais rcslcndccia.
21 Dissc cnirc nin. Quc naravilIa c csia?"

Pclo ar luninoso sc csarzia
Dulcssina Iarnonia. c cn zclo ardcndo
24 Dc Eva o fciio inrudcnic cu rcrccndia,

Pois, ccu c icrra a Dcus Iunildcs vcndo,
A nulIcr so, quc a vida concara,
27 Violava o rccciio, os vcus roncndo.

Sc ficl fora c as ordcns rcsciiara,
Mais ccdo c or nais icno cssa norada,
30 En dclcia incfavcl, cu gozara.

Prosscguia, icndo a alna iransoriada
Nas rincias da cicrna f'licidadc,
33 En dcscjos nais vivos alrasada,

Quando vinos dc inicnsa claridadc
Sol a rana iornar-sc o ar lrilIanic
36 E o son ionou dc un Iino a suavidadc.

Musas, sanias virgcns, sc, consianic
Fonc, frio, viglias Ici sofrido,
485
39 Da ncrcc vos rogar assona o insianic.

Das aguas dc Hiocrcnc lcn rovido
Para cn nciro caniar idcia incnsa
42 Dc Urania c das irnas scja cu valido!

Dc vcr, un ianio alcn, cu iivc a crcna
rvorcs scic dc ouro. cra aarcncia,
45 Enrcsiava a disiancia arcccna.

Mas, quando nc accrquci, quando a cvidcncia
Provou-nc quanio a scnclIana cngana,
48 Dando das cousas falsa inicligcncia,

A faculdadc, quc razao alana
O discurso, fcz vcr disiiniancnic
51 Candclalros c ouvir no Iino. Hosana!

Cada qual flancjava rcfulgcnic,
Mais quc no azul do ccu rclrilIa a lua
54 Da noiic cn ncio, cn scu naior crcsccnic.

Dc asno, quc no csriio nc aiua,
A Virglio nc volio; clc nc cncara.
57 Tanlcn rcvcla csanio a visia sua.

Tornci-nc ao lanadario, quc nao ara,
Prosscguindo, orcn, solcnc c lcnio.
60 Noiva ao aliar nais rcsia caninIara.

486
Eis a dana griiou-nc. Por quc aicnio
s vivas luzcs sias con ianio cccsso,
63 Quc dcsvias do nais o cnsancnio?"

Trajadas dc alva cor a vcr conco
Pcssoas, quc os luzciros icn or guia.
66 Candor igual na icrra nao conIco.

Do rio a linfa scsira rcslcndia.
EsclIo, ninIa inagcn, dcssc lado,
69 Oscilando, aos ncus olIos rcflciia.

Dos luncs ianio csiava aroinquado,
Quc clo rio so fiquci disianic.
72 Parci, or vcr nclIor, naravilIado.

Esscs clarcs cu vi assar avanic;
Tras si no ar naiiz vario csalIavan,
75 A cndcs dcsfraldados scnclIanic.

Scic lisiras lcn claras dcscnIavan,
As corcs quc conicn dc Dclia o cinio
78 Ou siao do sol no arco, figuravan.

Cada csiandaric, airas asas disiinio,
Sc crdia a visia; cnirc clcs arccian
81 Dcz assos sc no calculo nao ninio.

Por laio dc iao lclo ccu scguian
Vinic c quairo ancics cnarclIados.
487
84 Drancos lrios as fronics lIcs cingian.

Todos caniavan junios. conassados
Enirc as filIas dc Adan scjas lcndiia!
87 Dcndiios icus ccclsos rcdicados."

Quando da nargcn lcn dc fronic siia,
Dc frcsca rclva c florcs guarnccida,
90 A grci sc foi quc alcanava a sania griia,

Cono no ccu a luz dc ouiro c scguida,
Quairo aninais aos sc arcscniavan,
93 Coroados dc frondc cnirciccida.

A cada qual scis asas adornavan,
Colcrias dc olIos ianios, quanios Argo
96 TinIa, quando os scus vida gozavan.

Dc dcscrcvc-los nao fao cargo,
Lciior; a ianio ora nc falia cnscjo.
99 Ncn osso ncsic onio scr nais largo.

Conicnia Ezcquicl o icu dcscjo.
Elc os viu, quc, do noric sc arrojando,
102 VinIan con vcnio, nuvc', gnco lancjo.

Cono os iniou, csiava os conicnlando.
Dif'rcna quanio s asas Ia soncnic;
105 Joao cu sigo, Ezcquicl dciando.

488
Enirc os quairo volvia rcslcndcnic
Con dula roda un carro iriunfanic,
108 Por un grifo iirado aliivancnic,

As asas csicndcndo ia ujanic;
No ncio s lisiras ircs dc cada lado,
111 Scn ncnIuna cncccr scguia avanic.

Nao solc a visia ao onio sullinado
A quc sc crgucn; sao d'ouro os ncnlros d'avc
114 No nais o rosco c o nvco nisiurado.

Fona un lausiro nao viu iao lclo c gravc
Do Africano cn iriunfo ou no dc Augusio;
117 O do sol fora anic clc Iunildc iravc.

Essc quc, iransviado foi conlusio,
Da Tcrra quando as sulicas lradaran
120 E cn scus arcanos Juiicr foi jusio.

Danando dcsira aos olIos sc nosiraran
Trcs danas. iao rulcnic una arccc,
123 Quc cIanas sc a ccrcasscn a oculiaran.

A scgunda iao vcrdc rcslandccc,
Cono conosia dc csncralda lcla;
126 A candura da ncvc ouira cscurccc.

A dana dirigindo, sc dcsvcla
Ora a lranca ora a rulra. o canio dcsia
489
129 Dcicn, arcssa o asso ao qucrcr dcla,

scsira fazcn ouiras quairo fcsia
Dc urura vcsiidas. una guia
132 As ouiras c ircs olIos icn na icsia.

Dous ancics no coucc dcois via
Dif'rcnics no vcsiir; nas igualdadc
135 Nos gcsios scus c acaiancnio Iavia.

Aluno un arccia na vcrdadc
Dc Hiocraics sullinc quc criado
138 Naiura icn or lcn da Iunanidadc.

Mosirava o conanIciro ouiro cuidado
Trazcndo csada iao aguda c clara,
141 Quc ondc cu siava dc susio fui ionado.

Dc Iunildc asciio a visia nc dcara
Mais quairo. scguc o vclIo, quc, disianic,
144 Ccrra os olIos nas luz a facc aclara.

Os scic cono os quairo dc dianic
Trajando a fronic sua icn cingida,
147 Nao dc c'roa dc lrios alvcjanic,

Mas dc ururcas florcs rulcscida.
Un ianio longc ao vc-los nc arccc,
150 Quc a icsia a cada qual siava inccndida.

490
E, quando o carro cn facc nc aarccc,
Fonc un irovao c a sania conanIia,
Aicndcndo ao sinal ronia olcdccc.

154 Para o coricjo c quanio o anicccdia.

3. Hcut quoun tcctu sunt cccutu, Salno XXX, l. Dcn-
avcniurados aquclcs cujos ccados sao crdoados." 42.
Uunu, a nusa da asirononia. 51. CundcuIos, S. Joao no
Aocalisc vc scic candclalros dc ouro; snlolos dos scic
sacrancnios ou dos scic dons do Esriio Sanio. 83-84. Vntc
c quuto uncocs, v. Aocalisc IV, 4; snlolo dos vinic c quairo
livros do VclIo Tcsiancnio. 92-93. uuto unnus, snlolo
dos quairo cvangclIos. 95. Ago, nonsiro niiologico, quc
ossua ccn olIos. 100. Ezcquc, rofcia dc Isracl, auior dc
un livro do VclIo Tcsiancnio, v. I, 4. 105. Jouo, Aocalisc
IV, 6-8. 107. Con duu odu un cuo, a Igrcja Caiolica; as
duas rodas sinlolizan o VclIo c o Novo Tcsiancnio. 108
Go, aninal niiologico, nciadc lcao c nciadc aguia; snlolo
dc Jcsus Crisio, con as duas naiurczas, Iunana c divina.
118-120 Essc quc, tunsuudo, o conIusto, Fcionic quc icniou
guiar o carro do Sol, orcn, a rogos da Tcrra, foi fulninado or
Juiicr. 122-129. Tcs dunus, as ircs viriudcs icologais. fc,
cscrana c caridadc. 130-132. Outus quuto, as quairo
viriudcs cardiais. jusiia, forialcza, icncrana c rudcncia. A
rudcncia icn ircs olIos (cono diz Scncca, vigia o rcscnic,
rcvc o fuiuro c lcnlra o assado}. 133-135. Dos uncocs, S.
Lucas c S. Paulo. 143. Mus quuto, S. Pcdro, S. Joao, S.
Tiago c S. Judas, cscriiorcs das Esiolas cannicas. 143-
144. O ucIo, S. Joao quc, arccc, quando cscrcvcu o Aocalisc
csiava crio dos novcnia anos. ( rcciso noiar quc os
cscriiorcs sacros sao arcscniados cn varios asccios,
confornc os scus livros; or isso alguns cnirc clcs sao
rcciidos}.
491

CANTO XXX

AcoIdu cstuuncntc cos unos c cos Icn-uucntuudos,
dcscc do Ccu, Hcutz (u dunu suIcdou) c ousu no cuo. Nsto
Vgo (u Iununu suIcdou) dcsuuccc. Eu dgc-sc u Duntc c
Ic cxoIu os scus dcsuos. Duntc cIou; c os unos sc
conudcccn dcc. Hcutz, dgndo-sc u ccs, cxoc nus
utcuuncntc quus oun us suus utus dcos du suu notc.

QUANDO o scicniriao do ccu rinciro,
Quc, janais icndo ocaso, ncn nasccnic,
3 Da cula so nullou-sc cn ncvociro,

E ali fazia cada qual cicnic
Do dcvcr scu, lcn cono o dcsic nundo
6 Do nauia ao orio c guia crnancnic,

Parou, a sania grci, quc ia cn scgundo
Lugar anics do Crifo, dirigia,
9 Cono az sua ao carro olIar rofundo.

Un, quc do ccu arauio arccia,
Vcn, sonsu dc LIuno caniando,
12 Trcs vczcs dissc, c a iurla rcciia.

Cono, ao soar o dcrradciro lando,
Hao dc os clciios rcssurgir ligciros,
492
15 Con rcnovada voz alcluiando,

Assin, da vida cicrna ncnsagciros,
Ccn anjos, ud uoccn tunt scns
18 Elcvaran-sc ao carro solrancciros.

Dizian iodos. Hcncdctus qu ucns!
Modulavan, lanando cn iorno florcs.
21 MunIus, oI, dutc u cns!

Ja vi do dia aos lucidos allorcs
En aric o ccu dc rosiclcr iingido,
24 Esiando cn aric azul c scn vaorcs,

E o sol, nasccndo cn nuvcns cnvolvido,
Pcrniiir quc sc cncarc cn scu scnllanic,
27 Enirc vcus nclulosos cscondido.

Tal, cn nuvcn dc florcs odoranic,
Quc dc angclicas naos solc fagucira
30 E cai no carro c cn iorno a cada insianic,

Dc vcu ncvcs cingida c dc olivcira,
Una dana csguardci con vcrdc nanio
33 E vcsic cn cor igual da fogucira.

E o csriio ncu quc, icno ianio
Havia ja, nao fora ao scu consciio,
36 Trcnulo, cnirando dc soolro c csanio,

493
Anics quc aos olIos sc nosirassc o asciio,
Scniiu, or fora oculia quc dcsrcndc,
39 Do aniigo anor, o odcroso cfciio.

Quando cssa alia influcncia cn nin dcsccndc,
Quc dcsdc o alvor rinciro da cisicncia
42 Da alna as oicncias nc avassala c rcndc,

scsira nc volici con diligcncia,
Qual infanic da nac corrcndo ao scio,
45 Sc dor ou ncdo assalia-lIc a inoccncia,

Por dizcr a Virglio. Ncsic cnlcio,
Mcu sanguc cn cada goia c convulsado,
48 Dc anor na aniiga flana cu nc inccndcio."

Mas ai! Virglio Iavia-sc auscniado,
Virglio, o ai dulcssino c anoroso,
51 Virglio, a qucn, or nc salvar, fui dado!

Quanio crdcu ncsic lugar fornoso
Eva, nao iolIc as lagrinas no rosio,
54 Quc o rocio nc lavara nilagroso.

Nao Iaja or Virglio ir-sc, dcsgosio;
Nao ic cnircgucs ao ranio agora, o Danic;
57 Por dor nais viva ao ranio sc disosio."

Cono cn rcvisia s naus salio alniranic
Nas nanolras fcroz a dura gcnic
494
60 E os coracs csfora vigilanic,

Do carro lorda, csqucrda, inconiincnii,
Quando volici-nc ao nonc rofcrido,
63 Quc or scr diio aqui vcn sinlcsncnic,

A dana vi quc iinIa aarccido
Vclada cn ncio da divina fcsia,
66 Tcndo, alcn-rio, o gcsio a nin volvido.

Conquanio o vcu, quc lIc cingia a icsia,
Quc dc Mincrva frondc coroava,
69 A facc nao dciassc nanifcsia,

No rcgio coniincnic quc osicniava
Dcsia aric rosscguiu; orcn dizcndo
72 O nais accrio ara o fin guardava.

OI! Sou cu! Sin! Dcairiz sias vcndo!
Pois ic Ias dignado dc asccndcr ao nonic
75 Tcr aqui diia o Ioncn ja salcndo?"

Os olIos inclinando ura fonic
Vi ninIa inagcn; logo os volio a un lado,
78 Tania vcrgonIa nc accndia a fronic!

Qual nac, quc o filIo incrca cn ion naguado,
Parcccu-nc. orquc sc iorna anara,
81 A icdadc quc unc, ao casiigado.

495
Calou-sc cla c dos anjos a voz clara
In tc, Donnc, scuu" dc rccnic
84 Enioa, nas cn cdcs ncos ara.

Da icrra iialiana cn scrra ingcnic
Da csclavnia or vcnios conirada
87 Enirc as sclvas congcla a ncvc algcnic;

Dcois liqucscc c corrc dcrrciida
Ao qucnic soro, quc do sul roccdc,
90 Cono ccra dc flanas aquccida;

Tal o soolro as lagrinas nc incdc
Anics dc ouvir a angclica ioada,
93 Quc o Iino dos cicrnos orlcs ncdc.

Mas quando, cn scus conccnios crcssada,
Conaiao vcjo nais do quc sc Iouvcsscn
96 Diio. ScnIora, or quc cs ianio irada?",

No ciio ncu os gclos sc anolcccn;
Dos lalios c dos olIos irroncndo,
99 Con lagrinas soluos aarcccn.

Firnc no carro, dcsira sc volvcndo,
Ela aos ios csriios dizia,
102 Do caniico s alavras rcsondcndo.

Vigilanics csiais no cicrno dia;
Janais or noiic ou sono disirada,
496
105 Do icno os assos vossa visia csia.

MinIa rcsosia, ois, vai dirigida
quclc, quc ora ao ranio os olIos solia.
108 A cula scja cla dor ncdida.

Dos ccus, nao cla aao, na incnsa volia,
Quc ara un fin conduz cada scncnic,
111 Scgundo os asiros, quc lIc vao na cscolia,

Sc nao dc graas or divina cncIcnic,
Quc cIovcn solrc nos dcssa cnincncia,
114 A quc sc alar ncn odc a nossa ncnic,

Esic Ioncn foi na aurora da cisicncia,
Dc iais doics ornado, quc udcra
117 Da viriudc alcanar ioda a ccclcncia.

Sc, orcn, a inculiura sc aodcra
Ou scncnic ruin do lon icrrcno,
120 Planias nali'nas, conIcnias gcra.

Conscrvou-sc anic nin uro c scrcno.
Mcus olIos, cn ncnina, o conduziran
123 Pclo caninIo nais scguro c ancno.

Tanio quc unlrais visia sc nc alriran
Da idadc scgunda c dcsia vida,
126 Dciou-nc; ouiros cnlcvos o airaran.

497
Quando cn csriio cu fora convcriida
E lclcza c viriudc cn nin crcsccra,
129 En ncnos rco fui or clc Iavida.

Por fraguras fugiu da csirada vcra,
En fingidas inagcns cnlcvado,
132 Dc quc janais sc alcana o quc sc cscra.

Insiracs cn vao Ici-lIc incirado
En sonIos, cn viglia o lcn nosirando.
135 Ccgo, corrcu clo caninIo crrado.

Ja iodo o csforo ncu sc nalogrando,
Para salva-lo do crigo cicrno
138 Quis quc laiassc ao rcino niscrando.

Foi ncsic cncnIo quc dcsci ao infcrno,
E sonlra, quc dc guia lIc Ia scrvido,
141 Fiz o ncu rogo lacrinoso cicrno.

O rccciio dc Dcus fora infringido,
Sc clc do Lcics iransccndcssc as aguas,
Sc lIc fossc rova-las crniiido,

145 Scn scu rco agar cn ranio c nagoas."

11. Vcn, sonsu, cic., conviic do csoso csosa no Caniico
dos Caniicos dc Salonao. 17. Ad uoccn tunt scns, voz dc
vclIo iao vcncrando cono cra Salonao. 19. Hcncdctus qu
ucns, caniavan os Iclrcus a Jcsus quando cnirou cn
498
Jcrusalcn, S. Maicus, Evang. XXI, 9. 21. MunIus, oI, dutc
u cns, csalIai lrios s naos cIcias. 39. Do untgo uno
cic., Danic sc cnanorou dc Dcairiz, quando iinIa a idadc dc
novc anos. 83. In tc, Donnc, scuu, Salno XXX, aic s
alavras. cdcs ncus, crinc o arrccndincnio c a cscrana
na niscricordia dc Dcus.
499

CANTO XXXI

Hcutz contnuu cccndcndo u Duntc, o quu concssu os scus
ccudos. Mutdc o ncguIu, cntuo, no o Lctcs. Dcos us sctc
dunus quc utcuuun du ocssuo (us quuto utudcs
cudus c us tcs utudcs tcoogus) o cuun utc Hcutz, cdndo
u cu quc sc dcsucc duntc do scu c. Hcutz tu o ucu.

TU quc csias alcn da agua sagrada"
Prosscguiu Dcairiz inconiincnii,
3 A onia a nin voliando dcssa csada,

Quc dc rcvcs ja fora assaz ungcnic
Diz sc c vcrdadc, diz! cula unida
6 Esicja a confissao do cniicnic."

Tania a fora ncnial foi confrangida,
Quc a voz dcsfalcccu, sc crgucr icniando,
9 Eirou-nc nas fauccs inanida.

Escrou; dissc aos. Quc csias cnsando?
Fcsondc. inda nao icns nagua aagado
12 Lcnlranas do assado niscrando?"

No ncu cnlcio, dc icnor iravado,
Un iao confuso sn, ircnulo, crcsso,
15 Quc Iouvc nisicr dos olIos ajudado.
500

Cono cn lcsia cnicsada cn grandc cccsso,
Quclrando-sc arco c corda, aric a scia
18 E no alvo da scn fora do arrcncsso,

Siando ninIa alna cn ianio circno inquicia
E cn susiros c lagrinas roncndo,
21 Pcrdcu a voz o son, quc a lngua cnccia.

Sc ao ncu qucrcr" rosscguc
olcdcccndo
TinIas fanal, quc ao lcn ic conduzissc,
24 Dc anclos icus a nira scr dcvcndo,

Ondc o odcr dc csiorvos, quc incdissc
Tcus assos? Quais grilIcs quc os rciivcsscn
27 Na vcrcda, quc avanic ir crniiissc?

Houvc cncanios, quc a ouiros ic rcndcsscn,
E dclcias, quc ianio ic airaran,
30 Quc a iua alna cnlcar assin udcsscn?"

Do ciio agros susiros nc saran;
Para falar-lIc acnas iivc alcnio,
33 E a voz a cusio os lalios criniran.

Tornci cIorando. O cngano, o fingincnio
Ao icrrcno razcr nc Iao iransviado,
36 En vos nullando a facc o assancnio."

501
Sc oculiaras" falou-nc o icu ccado,
A gravcza da cula ao claro vira
39 Aquclc, or qucn dcvcs scr julgado.

Mas sc o rcu, confcssando, icn na nira
O csar do nau fciio, cn nossa coric
42 Conira o fio da csada a no sc vira.

Enianio, or quc scja cn ii nais foric
Dc crrar o cjo c, no orvir ouvindo
45 Scrcias, nao roccdas dc igual soric,

Escuia-nc, os icus ranios consunindo.
Vcras quc, inda sculia, cu ic guiara,
48 Pcla coniraria roia conduzindo.

Janais aric ou naiura ic nosirara
Enlcvo, quanio a rara fornosura
51 Do coro, cn o iornado, cn quc cu norara.

Sc conigo laiara sculiura
Tcu surcno razcr, cono arrasiar-ic
54 Pdc, aos si, norial dclcia inura?

Enganos iais scniindo salicar-ic,
Aos ccus alando a ncnic dcvcrias
57 Tc ninIa cicrnidadc sullinar-ic,

E nao laiar do vo, cn quc sulias
Tc condo a novos iiros, airada
502
60 Por jovcn, or vaidadcs fugidias.

Scra duas, ircs vczcs iludida
Avc inccria; nas a scia, o lao
63 Passaro vclIo csquiva, acrcclido."

Qual ncnino, quc a nac or largo csao
Incrca; c, laia a fronic, cnvcrgonIado
66 FcconIccc cn silcncio o crrado asso,

Tal nc acIava. Dc ouvir sc csias nagoado.
Lcvania a larla!" ainda rosscguia
69 OlIando-nc, Ias dc scr nais casiigado!"

Con ncnos rcsisicncia alaicria
Dc Euroa o vcndaval carvalIo aliivo
72 Ou da icrra, quc a Jarla olcdccia,

Do quc cu alcci o rosio cnsaiivo;
Quando cla dissc IuIu c nao scnllanic
75 A nalcia noici c o scu noiivo.

OlIos crgucndo alfin, do ncsno insianic
Aos arcs vi quc florcs nao lanava
78 A falangc dos anjos radianic.

Tnida a visia a Dcairiz acIava
Voliada ao Crifo, quc una so cssoa
81 En naiurczas duas cnccrrava.

503
Alcn do rio sol o vcu c a c'roa
Tanio cccdc a lclcza sua aniiga
84 Quanio cn vida as quc nais fana arcgoa.

E do csar ungiu-nc ianio a uriiga,
Quc das cousas, quc nais na icrra anara
87 A nais cara odici cono ininiga.

Fcnorso ial a ncnic nc assaliara,
Quc vcncido ionlci. qual fiquci scndo
90 Salc qucn dor iao viva noiivara.

Ao coraao a fora nc volvcndo
Noici a dana, quc rinciro cu vira
93 Ao lado ncu, Alraai-nc!" dizcndo.

Tc ao colo no rio nc incrgira;
E corrcndo, qual lcvc lanadcira,
96 Das aguas solrc a iona a si nc iira.

Ja roino lcaifica rilcira,
Ouvi Ascgcs nc iao doccncnic,
99 Quc o nao dcscrcvo ou lcnlro, inda quc o
qucira.

Maiildc, alrindo os lraos dc rccnic,
Cingiu-nc a fronic c suliio afundou-nc;
102 Era dcssa agua Iaurir convcnicnic.

Assin urificado, cla guiou-nc
504
Das danas quairo ara a dana lcla,
105 E cada una nos lraos csirciiou-nc.

Cada qual, ninfa aqui, nos ccus csircla,
Anics quc Dcairiz dcsccssc ao nundo,
108 Scrvas dc ordcn surcna sonos dcla.

Os scus olIos vcras; nas no jucundo
Lunc inicrno Ias dc icr visia aguada
111 Pclas ircs cujo olIar c nais rofundo."

Modulando na angclica ioada,
Anic o Crifo consigo nc lcvaran.
114 La Dcairiz ara nos cra voliada.

En conicnlar sacia-ic!" falaran
As csncraldas quc ora icns rcscnics,
117 Dondc os farcs dc anor ic vulncraran."

Mais quc a flana dcscjos nil ardcnics
Prcndcran olIos ncus aos scus fornosos,
120 Na adoraao do Crifo crsisicnics.

Qual sol no csclIo, ncsscs luninosos
Asiros o Crifo sc alicrnando, cu via
123 Scrcs dois rcflciir nisicriosos.

Mcu csanio, o lciior, qual nao scria
Vcndo o oljcio na inagcn iransnuiado,
126 Quando consianic cn si crnanccia?
505

Enquanio cu dc razcr c asno cnirado,
Essc docc nanjar siava gozando,
129 Quc sacia nas scnrc c dcscjado,

Dc ordcn nais alia scr nanifcsiando
Pclo ncncio, as ircs sc adianiaran,
132 Por angclico csiilo nodulando.

Os olIos sanios, Dcairiz" caniaran
OI! volvc ao scrvo icu lcal consianic
135 A qucn or vcr-ic os assos nao cusiaran.

Nos da or gra ncrcc quc o fido ananic
Scn vcu scgunda fornosura
138 Conicnlc ncssc divinal scnllanic!"

rcslcndor da luz cicrna c ura!
Qucn do Parnaso sonlra dcscorando
141 E da agua sua Iaurindo alna doura,

Aiurdido nao fora, sc arrojando
A icniar dcscrcvcr qual ic nosirasic,
Quando o ccu dc Iarnonias ic ccrcando,

145 Ao ar aicnic a facc rcvclasic?

71-72. Dc Euou cic. Ao vcnio lorcal quc sora na nossa
rcgiao, ou ao vcnio ncridional quc sora na frica, ondc rcinou
506
Jarlas. 75. A nucu notc cic., Dcairiz dissc larla" c nao
scnllanic, qucrcndo rcfcrir-sc idadc nadura dc Danic.
507

CANTO XXXII

Duntc oIu con uno u Hcutz. No cntunto o cuo, scgudo cu
ocssuo dos Icn-uucntuudos, sc nouc cn dcuo u un uuoc
ccuudssnu c dcsdu dc oIugcn. O go utu o cuo u uuoc
c cstu ogo coIc-sc dc ocs. O Poctu udonccc. Ao dcsctu uc
Hcutz, odcudu dus sctc dunus, scntudu uo c du uuoc.
Acontcccn, dcos, no cuo utos nuuuIosos quc cuusun uo
Poctu sucsu c ncdo.

COM iao sfrcgos olIos saciava
A scdc, cn quc anos dcz cu nc inccndia,
3 Quc aos nais scniidos ioda a aao ccssava.

Quasc nurada a visia sc incrgia
No sanio riso ao nais indifcrcnic,
6 E nos laos dc ouirora nc rcndia.

Dcssc ciasc arrancou-nc dc rccnic
A voz das sanias, quc da csqucrda soa.
9 Dcnais conicnlaiiva icns a ncnic!"

Os ofuscados olIos nc ncvoa
Torvaao scnclIanic ao vivo cfciio,
12 Quc do sol causa a facc cn qucn fiiou-a.

Mas quando ouco luz csiivc afciio
508
(Pouca cn confronio ao lunc dcslunlranic,
15 Quc or fora dciara c a ncu dcsciio},

Vi quc dcsira volvia o iriunfanic
Ecrciio cclcsic frcnic csiando
18 Os candclalros scic c o sol flananic.

Qual Iosic a sc salvar lroqucis alando,
Sc volia, c co'a landcira nao rosscguc
21 Scnao nudada a dircao, girando;

A cclcsic nilcia avanic scguc,
Na narcIa roccdcndo dcsfilava
24 Anics quc o sanio carro a volvcr cIcguc.

Cada corcia as rodas cscoliava,
E o Crifo a carga sania rcnovia
27 Scn arcccr quc as cnas agiiava.

Qucn clo rio nc arrasiado Iavia,
Esiacio c cu a roda aconanIanos,
30 Quc or arco ncnor volia fazia.

Na alia florcsia caninIando vanos,
Erna or cula da quc a scrc ouvira.
33 Pclo caniico os assos rcgulanos.

Andaranos csao quc ncdira
Una scia ircs vczcs disarada.
36 Dcsccu Dcairiz do carro, cn quc cu a vira.
509

Adan!" dissc cn nurnurio a grci sagrada,
Todos dcois una arvorc ccrcaran,
39 Dc folIas c dc florcs dcsojada.

Tanio aos lados scus ranos sc alargaran,
Quanio crguian-sc ao ccu. cono oricnio
42 ndios nas sclvas suas os nosirarian.

Crifo! Cloria a ii! Dc cula iscnio,
Nao rovasic do lcnIo docc ao gosio,
45 Quc iania dor causou, iao cru iorncnio!"

Daquclc ironco ccclso cn iorno osio,
Diz o rcsiiio; c o Crifo lIc conicsia.
48 Assin jusiia c scnrc no scu osio."

E ao carro quc iirara na florcsia,
Voliou-sc c o conduziu ao ironco anoso.
51 Dclc foi aric, a clc aiado rcsia.

Quando o asiro rclrilIa odcroso,
Juniando os scus clarcs aos quc dcsrcndc,
54 Dcois do Pcic o signo luninoso,

Droiando as lanias cada qual rcslcndc
Dc csnalic novo, c ainda dc ouira csircla
57 Alaio os scus friscs o sol nao rcndc.

Suliio assin rcflorcsccu aqucla
510
rvorc nua, gradacs fornando
60 Enirc rosa c violcia cn coia lcla.

Eniao dc un Iino as noias cscuiando,
Quais nunca solrc a icrra sc caniaran,
63 Nao udc rcsisiir a son iao lrando.

Sc cu narrassc cono olIos sc fccIaran
Dc Argo inicdosos, dc Srius ao conio
66 Quc o scu nnio vclar caro agaran,

Pinior, iirara ao naiural c cn onio
O sono cn quc cngolfci-nc doccncnic;
69 Mas faa-o qucn ncssa aric forna ronio!

Passo ao noncnio cn quc cscriou-sc a ncnic.
Fulgor ao sono inicnso o vcu ronia,
72 Eia! quc fazcs?" ouo inconiincnii.

Quais vcndo quc dc florcs sc colria
O linIo cujo ono aciccido
75 Na loda cicrna os anjos ciasia,

Joao, Pcdro c Tiago ao scu scniido,
Dcois da rosiraao voz iornaran,
78 Quc sono inda naior iinIa vcncido,

E a conanIia dccrcscida acIaran
Dc Elias c Moiscs cnquanio as corcs
81 Solrc a csiola do Mcsirc sc nudaran.
511

Tal dcscrici da luz aos cslcndorcs,
Vi crio a dana quc nc fora guia
84 Do rio nargcn solrc a rclva c as florcs.

Ondc c Dcairiz?" cuidoso lIc dizia.
Da frondc nova sonlra a vcs scniada,
87 Junio raiz" Maiildc rcsondia.

Da conanIia sua c rodcada;
Ao ccu aos o Crifo os nais suliran,
90 Con nais docc canao, nais sullinada."

Nao sci sc as vozcs suas rosscguiran
Pois aqucla aos ncus olIos sc nosirara,
93 En qucn ncus cnsancnios sc incrgiran.

Solrc a icrra lcndiia sc asscniara,
So, cono cn guarda ao lausiro oricnioso,
96 Quc ao ironco aniigo o Crifo vinculara.

Fodcian-na, con crculo fornoso,
As ninfas scic, os luncs cnunIando,
99 Scguros dc Ausiro c dc Aquilao ruidoso.

Na sclva a iua csiada alrcviando,
Scras conigo na cicrnal norada
102 Da Fona, ondc icn Crisio o rcgio nando.

Do nundo cn rol, crdido cn roia crrada,
512
O carro olscrva c cada cousa aicnio
105 Cuarda, or scr ao nundo rcgisirada."

Falou Dcairiz; c cu, ois, quc o cnicndincnio
Do scu qucrcr aos cs iinIa rosirado,
108 Fiici no carro a visia c o cnsancnio.

Dos cicrcos confins arrcncssado,
Nao rasga o raio dcnsa nuvc, o scio,
111 Con iania raidcz rcciiiado,

Cono da alia ranada clo ncio,
Coriicc frondc, florcs dcsiruindo,
114 O assaro dc Jovc irado vcio.

Con fora inanc o carro foi fcrindo,
Quc aos golcs, qual navio, sc agiiava,
117 Quc o nar conlaic os lordos lIc invcsiindo.

E logo aos cu vi quc sc cnviava
Ao carro iriunfal una raosa,
120 Quc lon cilo nao icr nanifcsiava.

Incrcando-lIc a vida crininosa,
Dcairiz -la cn fuga, c cn iania rcssa,
123 Quanio sofrcu-lIc a ossada cavcrnosa.

Dcois do carro caia a guia sc arcssa
A vir or ondc, Ia ouco, dcsccndcra;
126 Dc inar dc lunas scus coins nao ccssa.
513

Qual gcnido quc a dor no ciio gcra,
Ouvi do ccu laiar voz, quc dizia.
129 larca! lcn na carga ora sc oncra!"

A icrra cniao nc arcccu sc alria,
Enirc as rodas un drago arrcvcssando
132 Quc clo carro a cauda iniroduzia.

Dcois a cauda airocc rciirando,
Qual vcsa o scu fcrrao, fciia a fcrida,
135 Arranca o fundo c vai-sc colcando.

Cono cn icrra vivaz rclva crcscida,
Colrc o rcsio lunagcn dc rccnic,
138 Con icnao casia c ura ofcrccida;

Tinao c rodas vcsicn-sc igualncnic
Tao rcsio, quc un susiro vcn lanado
141 flor dos lalios ncnos roniancnic.

Daquclc lausiro sanio, assin nudado,
Nos angulos calcas irroncran,
144 Trcs no iinao c una cn cada lado.

Essas, cono as dc loi, arnadas cran;
Una so onia as quairo guarnccia.
147 Monsiros iguais ja nunca aarcccran.

Qual cnIasco cn nonianIa ccclsa, cu via
514
No carro nua ncrciriz scniada,
150 Lascivos olIos cn rcdor volvia.

Cono ara nao scr-lIc arrclaiada
En c ao lado scu siava un giganic,
153 Con qucn irocava lcijos dcscjada.

Quc os olIos rcquclrava a iorc ananic
Pra nin noiando, fcro a flagclava
156 Dos cs a fronic o larrcgao farfanic.

No ciunc c na ira, quc o inflanava
Dcsrcndc o carro c sclva o vai iirando,
Quc dcrcssa aos ncus olIos oculiava

160 A rosiiiuia c o novo nonsiro infando.

38-39. Unu uuoc cic., a arvorc do lcn c do nal, cujo fruio
Adan concra, clo quc foi culso do Paraso. 64-66. Cono
os oIos sc ccIuun cic., cono adorncccu c sc fccIaran os
olIos dc Argos ao ouvir o conio dc Mcrcurio a rcsciio dc Srio,
73-81. uus ucndo cic., cono os aosiolos Joao, Pcdro c
Tiago, ao assisiircn iransfiguraao dc Jcsus Crisio, no nonic
Talor, c ao vc-lo cn conanIia dc Moiscs c Elias, dcsnaiaran
c dcscriando, dcois, o viran cn sua forna naiural Iavcndo
os dois rofcias dcsaarccido, cic. 102. Du Honu ondc tcn
Csto o cgo nundo, o Paraso. 114. O ussuo dc Jouc, a
aguia, snlolo do incrio. 119. Unu uosu, snlolo da
Icrcsia. 126. Dc nu dc unus scus coxns nuo ccssu,
rovavcl alusao ao odcr icnoral ouiorgado or Consianiino
Igrcja Fonana. 142-147. Duqucc custo cic., Danic ncsia
visao, quc iniia as viscs do Aocalisc, rcicndc sinlolizar os
funcsios cfciios das riquczas quc foran ofcrccidas Igrcja. As
515
scic calcas do nonsiro rovavclncnic sinlolizan os scic
ccados caiiais originados cla corruao. 149. Mcctz, a
Curia Fonana. 152. Un gguntc, a casa rcal dc Frana c,
ialvcz, nais ariicularncnic, Fclic o Dclo quc unas vczcs foi
anigo, ouiras ininigo dos Paas, conscguindo quc o Paa
Clcncnic V, cn 1305, iransoriassc a Sania Sc ara AvinIao.
516

CANTO XXXIII

Hcutz ununcu, con nguugcn nstcosu, quc Icucncntc
uucccu qucn Ictuu u Igcu c u Ituu du scuduo c du
couuo. Inoc-Ic quc csccuu o quc uu. Pcdc, dcos, u
Mutdc quc o ncguIc nus uguus do o Eunoc. Duntc, dcos du
ncsuo, scntc-sc nus otc c dsosto u suI us cstcus.

DEUS, ucncunt gcntcs, alicrnando,
En coros dois, suavc nclodia
3 Canian as ninfas, ranio dcrranando.

E Dcairiz, a susirar, ouvia
Tao dorida, quc ouco nais, ouirora
6 Junio da Cruz nosirara-sc Maria.

Quando lIc coulc alar a voz canora,
Enirc as fornosas virgcns osia cn c,
9 Con sanio ardor, quc as faccs lIc colora.

Modcun ct non udcIts nc,
Caras irnas, ct tcun" iornava
12 Modcun ct uos udcIts nc".

Dcois, anics dc si as colocava,
E a nin c a dana c ao Vaic, quc rcsiara,
15 Pra scguir os scus assos accnava.
517

Ia assin. quc cla Iouvcssc cu nao julgara
O scu dccino asso cn icrra osio,
18 Eis sua visia na ninIa sc dcara.

Mais crio" dissc con scrcno rosio
CaninIa; ois falar qucro coniigo,
21 E o lcvcs a nc ouvir siar lcn disosio."

Dcairiz, logo cn icndo-nc coniigo,
Por quc" rosscguc irnao nao Ias
qucrido
24 Mc inquirir, quando vcns assin conigo?"

Fiquci, cono o quc o csriio aiurdido,
Ao scu sucrior falando scnic,
27 E acnas lallucia confundido.

Falci, con voz coriada, rcvcrcnic.
Quanio Ici nisicr salcis nui lcn, scnIora,
30 O quc scja cn rol ncu salcis rudcnic."

Dc icnor c vcrgonIa dcsdc agora"
Tornou iscnio sc, siando ao ncu lado.
33 Cono qucn sonIa as vozcs nao dcnora!

A caia, quc a scrcnic Ia dcvasiado,
Ja foi. dc Dcus casiigo aos crininosos
36 Scr nao odc or soa olliicrada.

518
Nao faliarao Icrdciros cuidadosos
Da aguia, quc ao carro as suas lunas dcra,
39 E o iornou nonsiro c rcsa aos coliosos.

Vcjo o orvir c a voz ninIa asscvcra
O quc ronquos asiros anuncian.
42 Nada os csiorva, ncn scu curso alicra.

Un qunIcntos dcz cnco rcnuncian,
Quc o ccu nanda a unir a dcravada
45 E o giganic. anlos junios dclinquian.

A narraao, ialvcz, dc ircva inada,
Cono as do Esfingc c Tcnis nao a cnicndas,
48 Por arcccr-ic ao sriio cnlcada.

Farao, orcn, os faios quc a conrccndas;
Quais Naiadcs, darao do cnigna a cIavc,
51 Scn dano ao irigo, ao gado, scn conicndas

Quc na ncnoria iua isio sc gravc.
Cono ic falo, assin o cnsina aos vivos
54 Quc sc afanan cn luscar noric insuavc.

Lcnlra os quc Ias visio fciios afliiivos.
Da arvorc o siado narra, quc ic csania,
57 Quanio sofrcu assalios dois csquivos.

Qucn dcsoja ou nuiila a sacra lania
Dlasfcna a Dcus, dc faio o ofcndc ousado.
519
60 Para o scu uso so a criou sania.

Scrou a rincira alna, quc Ia rovado
Do scu fruio, anos nil cinco gcncndo
63 Por qucn cnas cn si dcu do ccado.

Tua alna dornc, sc nao sia salcndo
A causa singular, quc a lania Ia fciio
66 Tao alia, o cino ial largura icndo.

Sc da agua d'Elsa nao iroucssc o cfciio
O icu vao cogiiar solrc cssa ncnic,
69 Quc cscurccc, qual sanguc anora o asciio

Fora o quc cu dissc ja suficicnic
Para o jusio rccciio conrccndcrcs,
72 Quc Dcus Ia osio solrc o ironco ingcnic.

Cono ic ofusca a luz dos ncus dizcrcs.
Porquc dc cdra icns o cnicndincnio,
75 Quc, afciio cula, nao crniic vcrcs,

Una inagcn ic guardc o cnsancnio,
Cono alna ao lordao junia, voliando,
78 Pcrcgrino, cn rcncdio ao csquccincnio."

No ccrclro, qual ccra conscrvando"
Tornci a narca do sincic inrcsso,
81 Vosso vcrlo sc ira crciuando.

520
Mas or quc sc sullina cn ianio cccsso
Vossa alavra, scnrc aciccida,
84 Quc, alcana-la icniando, dcsfalco?"

Por vcrcs" diz quc cscola crvcriida,
Has cursado, o quc, ois, sua douirina
87 Ao vcrlo ncu nao odc scr crguida;

Pois a vcrcda vossa da divina
iao rcnoia, quanio csia disianic
90 Da icrra o ccu quc ao alio nais sc cnina"

Nao nc lcnlro" rcsondo ccclsa ananic
Dc icr-nc s vossas lcis nunca csquivado.
93 Nao diz-no a conscicncia vigilanic."

Possvcl c quc csicjas olvidado"
Fcsondcu-nc a sorrir icn na lcnlrana
96 Quc inda Ia ouco, Ias do Lcic agua iragado,

E sc dc flana o funo da fiana,
Quc o icu qucrcr no crro andou crdido
99 Dcnonsira o olvido icu con scgurana.

Scra da ninIa voz claro o scniido,
Por quc nais facilncnic dc ora avanic
102 Da rudc ncnic scja crcclido."

Mais dcnorado, cnianio, c coruscanic
No crc'lo cnirava o sol do ncio-dia,
521
105 Cono os clinas divcrsos varianic,

Quando as danas, lcn cono asiuio csia,
Quc, rcccdcndo a iroa, dc andar ccssa,
108 Sc acaso novidadc sc anuncia,

Paravan, ao sair da sonlra cscssa,
Qual aos frios arroios nurnuranics
111 Dos Alcs losquc vcrdc-ncgro of'rca.

Julguci vcr Tigrc c Eufraics nao disianics
Droiar da ncsna fonic juniancnic
114 E scarar-sc lcnios, quais ananics.

gloria! o cslcndor da Iunana gcnic!
Qual c, dizci-nc, cssa agua, liariida
117 Dcois dc roccdcr dc una nasccnic?"

Scr-ic dcvc a crgunia rcsondida
Por Maiildc" iornou-nc cniao, falando
120 En ion dc qucn or falia fossc arguida,

A dana dissc. Tudo lIc clicando
Ja siivc. nao odia Iavcr cfciio
123 Do Lcics, a lcnlrana lIc aagando."

E falou Dcairiz. Podc icr fciio
Escura a ncnic sua o nor cuidado,
126 Quc o cnicndincnio s vczcs iorna csirciio.

522
Eis Eunoc, quc o curso Ia dcrivado.
Conduzc-o c, cono salcs, o incrgindo,
129 Scu coraao alcnia dcsnaiado."

Cono alna nolrc, ao lcn nunca fugindo,
Faz do csiranIo qucrcr roria voniadc,
132 Quando un sinlcs sinal o csia cdindo,

A gcniil dana, usando alia londadc,
Cuiou-nc c a Esiacio dissc, quc aicndia.
135 Scguc-o ianlcn" con garlo c
najcsiadc

Essc docc licor, quc nao sacia,
Eu caniara, lciior, sc dcssc cnscjo
138 Da agina una aric inda vazia.

Mas, orquc iodas ocuadas vcjo
E ao ncu scgundo Caniico alicadas
141 Da aric o frcio nc iolIc cssc dcscjo.

Cono dc lania as folIas rcnovadas
Mais frcscas na Iasica nosiran-sc, nais lclas,
Puro sa das aguas consagradas

145 Pronio a nc alar s lucidas csirclas.

1. Dcus ucncunt gcntcs, Salno 78, no qual David lancnia a
conianinaao do icnlo dc Jcrusalcn. ScnIor, as nacs
cniraran no icu donnio c conianinaran o icu icnlo." 10.
523
Modcus ct non udcIts nc, ouco icno assara c nao nc
vcrcis nais", S. Joao Ev. XVI, 16; Dcairiz rcsondc. c
novancnic assara ouco icno c nc vcrcis." Provavcl alusao
ao ouco icno quc a Sania Sc icria ficado cn AvinIao. 36.
Sou, a soa quc, cn sinal dc ciaao, o Ionicida conia solrc
o iunulo do assassinado. 43. Un qunIcntos dcz cnco, un
DVX, isio c, un cIcfc, un caiiao, cnviado dc Dcus, o qual
unira a Curia Fonana c o rci da Frana. 47. Esngc, quc
ros o cnigna a dio. Tcns, quc rcsondcu cn forna
olscura a Dcucaliao, quc a foi consuliar. 49-51. Nuudcs,
ninfas das fonics. 61. A ncu unu, cic. Adan cscrou
cinco nil anos a vinda dc Jcsus Crisio, quc ionou solrc si o
scu ccado. 67. Esu, conflucnic do Arno. 112. Tgc c
Euutcs cic., o Lcics c o Eunoc arccian csscs dois rios; ois
nascian na ncsna fonic c, dcois, sc afasiavan, aos oucos,
un do ouiro.
524

-PARASO-
525

CANTO I

Inuocundo Aoo, o Poctu contu cono do Puuso Tccstc cc c
Hcutz sc uuun uo Ccu, utuucssundo u cscu do ogo.
Hcutz cxcu-Ic cono ossu ucncc o o cso c suI. E
utudo co nucncuc uno.
Scgundo us tcous dc Ptooncu, Duntc oc u tcu nuc no
ccnto do Unucso c, cn cdo dcu, cn Itus conccntcus, os
ccus du Luu, dc Mcco, dc Vcnus, do So, dc Mutc, dc Jtc,
dc Sutuno, u otuuu cscu, quc c u dus cstcus xus, u nonu,
ou nco nuc, c nuncntc o Enco, quc c nuc.
Tunsotudo cu ou quc uz odu os ccus c cu uz scnc
ccsccntc dc Hcutz, Duntc ccuu-sc dc un ccu uu outo, c cn
cudu un dccs uucccn-Ic os cstos Icn-uucntuudos quc,
quundo uuos, ossuun u utudc u do cscctuo unctu.

CLFIA dc qucn iudo, aos scus accnos,
Movc, o nundo cncira c rcslandccc,
3 En unas arics nais cn ouiras ncnos.

No ccu ondc sua luz nais aarccc,
Poricnios vi quc rcfcrir, iornando,
6 Nao salc ou odc qucn icrra dcscc;

Pois, ao ccclso dcscjo sc accrcando,
A ncnic Iunana sc arofunda ianio
9 Quc a ncnoria sc csvai, lcnlrar icniando.

526
Os icsouros, orcn, do rcino sanio,
Quc arrccadar-nc dc o cnicndincnio,
12 Scrao naicria agora dc ncu canio.

Faz-nc ncsic final conciincnio,
Don Fclo, do icu csiro clciio vaso,
15 Quc icnIa ao louro anado valincnio.

Fora-nc assaz un cino do Parnaso;
Daquclc c do ouiro ncccssiio agora
18 Para vcnccr na lia a quc nc cnrazo.

Cala cn ncu ciio, alcnia o quc ic cora!
Sc cono quando a Marsias arrancado
21 Has do coro a lainIa roiciora!

Sc, divinal viriudc, cu for cnirado
Tanio dc ii, quc a sonlra rcrcscnic
24 Do rcino quc cn ninIa alna csia gravado,

Ao icu qucrido lcnIo cu, diligcnic,
Irci, or icr a c'roa ncrccida
27 Dc ii c dcsic assunio rcnincnic.

Tao rara vcz c, Padrc, igual colIida
Quando iriunfa Ccsar ou ocia
30 (Cula c vcrgonIa do qucrcr nascida}

Quc Dclfica Dcidadc a rcdilcia
Frondc cciiar dcvcra alia alcgria,
527
33 Sc un coraao or ic-la sc inquicia.

Crandc inccndio cn ccniclIa rinciia;
Voz, aos nin, ialvcz, nais cloqucnic
36 Mais graa cn Cirra alcancc c nais valia!

Por varias orias surgc rcfulgcnic
A lanada do nundo; nas daqucla,
39 Ondc orlcs quairo lrilIan juniancnic

Con ircs cruzcs, caninIa sol csircla
MclIor, cn nodo quc a nundana ccra
42 Mais ao scu jciio rcicncra c asscla.

Dali nascia a luz; daqui vicra
A noiic; c un Icnisfcrio lranqucjava
45 Enquanio ao ouiro a ircva cncgrcccra,

Eis vi quc csqucrda Dcairiz fiiava
OlIos no sol. janais aguia afroniara
48 Tanio dcssc asiro o lunc, quc ofuscava.

Cono o raio, quc a luz dc si dcsara,
Fcflcic ouiro, quc rciio rciroccdc,
51 Qual ronciro, quc volia sc rcara,

Essc aio, con quc assin Dcairiz roccdc,
Mcu sc iornou nos olIos infundido,
54 E o fiici nais quc a un Ioncn sc conccdc.

528
Muiio do quc c na icrra dcfcndido,
No Paraso c dado Iunana gcnic,
57 A qucn fora or doic ronciido.

Fiiar o sol nao udc longancnic.
Mas assaz ara o vcr fulgir no csao,
60 Qual fcrro, quc do fogo sai candcnic.

Eis cuidci vcr un dia, ao ncsno asso,
Luzir con ouiro, qual sc Dcus fizcra
63 Do ccu un sol scgundo no rcgao.

Sorvidos Dcairiz na cicrna csfcra
Os olIos iinIa; os ncus quc cu dcsviara
66 Dali no scu scnllanic cnlcvcccra.

Conicnlando-a, o ncu scr sc iransfornara;
Tal Clauco, oricniosa crva concndo,
69 Igual do nar aos Dcuscs sc iornara.

Significar c ucIu nao odcndo
O quc c iransunanar o ccnlo lasic
72 Ao quc o c'rincnic, a graa rccclcndo.

Dc ii, quc or icu lunc nc caliasic,
Anor do ncu ScnIor c conIccido,
75 Sc cn nin soncnic Iavia o quc criasic.

Quando as Sfcras, no giro, conduzido
Por ii no cicrno anclo, nc cnlcvaran
529
78 Con Iino ao icu conasso dirigido,

Tanios cicrcos lainos sc nosiraran
Inflanados do sol, quc nunca os rios,
81 Ncn as cIuvas un lago igual fornaran.

Essa luz, csscs sons (janais ouvi-os}
Dc salcr iais dcscjos nc accndcran
84 Quc iao ungcnics dc anics nao scnii-os.

Ela cn ncu coraao os viu cono cran.
Por scrcnar-nc o anino agiiado,
87 Scn nc cscuiar, scus lalios sc novcran,

E dissc. O icu csriio anda crrado
Con falso inaginar. 'siarias vcndo
90 O quc nao vcs, sc Iouvcras afasiado.

Tc cnganas, solrc a icrra acIar-ic crcndo.
O raio iao vcloz do ccu nao dcscc,
93 Cono iu quc 'ra o ccu vais asccndcndo."

Sc a duvida rincira dcsaarccc,
voz quc o riso scguc, lIc cscuiando,
96 Inda nais ouira a ncnic nc cscurccc.

Modcra-sc o ncu asno" lIc iornando
Falci nas ora nuiio nais nc adnira
99 Cono csics coros lcvcs vou assando."

530
Ouvindo, Dcairiz icrna susira
E nc cncara icdosa, con scnllanic
102 Dc nac quc fala ao filIo quc dclira.

Conscrvan" rcsondcu-nc ordcn
consianic
As cousas cnirc si. csia c a figura
105 Quc o univcrso ao ScnIor faz scnclIanic.

Ali vc cada una alia criaiura
Do Podcr Suno, lcn ao claro, o sclo,
108 Alvo sullinc, quc cssa lci rocura.

Cada un cnirc na ordcn, quc cu rcvclo,
Sc vai or nodos varios inclinando,
111 Mais ou ncnos, ao scu rincio lclo.

Para orios dif'rcnics navcgando
No vasio nar do scr, cada qual scguc
114 Os insiinios quc Dcus lIc dcu, criando.

Por Elc a flana lua alar conscguc,
Por Elc o coraao norial sc agiia
117 E a icrra cn sua coniraao rosscguc.

Scu odcr nao soncnic sc ccrciia,
Qual arco cn scia, cn lruio inconscicnic,
120 Mas nos cnics, quc anor, razao conciia.

Tudo ordcnando, o Auior Onioicnic
531
Con sua luz icn o ccu scnrc aquiciado,
123 En quc gira o quc vai nais vclozncnic.

Aic la, cono a un alvo dccrciado,
Dcssc arco inclc a fora odcrosa,
126 Qucn conduz iudo a vcniuroso csiado.

Mas, cono, s nais das vczcs, rcvoliosa
A forna nao rcsondc ao inicnio da aric,
129 Porquc a naicria c na surdcz icinosa,

Assin dcsia vcrcda sc dcsaric
A criaiura, ara o lcn guiada,
132 Quc odc rocndcr ara ouira aric,

Sc, dc falso razcr scndo arrasiada,
Daia icrra, qual fogo dcsrcndido,
135 Dc suliio, da nuvcn carrcgada.

Nao scja nais dc csanio ossudo.
Cono ao val rio cai dc nonic aliivo,
138 Para a csfcra csiclfcra cs crguido.

Dc naravilIa fora cn ii noiivo
Nao sulindo; ois sias dc csiorvo iscnio;
Nao fica inoio cn icrra o fogo vivo."

142 Dissc c os olIos fiiou no firnancnio.

532
14. FcIo, Aolo. 16. Punuso, o nonic Parnaso iinIa dois
cinos; nun noravan as Musas con Daco, no ouiro (Elicao ou
Cirra} norava Aolo. 20 Musus, o saiiro Marsias dcsafiou
Aolo c foi csfolado clo dcus. 31. Dccu dcdudc, Aolo.
36. Cu, aric do Parnaso consagrada a Aolo. 38. A
unudu do nundo, o sol, 38-41. Duqucu ondc oIcs quuto,
cic. o onio do ccu no qual sc conjunian quairo crculos
cclcsics, os quais cnirccoriando-sc fornan ircs cruzcs.
CunnIu soI cstcu ncIo, a consiclaao do rics. 41.
Mundunu ccu, a naicria icrrcsirc. 43-45. Du nuscu u uz;
duqu ucu u notc, no Icnisfcrio do Purgaiorio ananIccia; no
nosso Icnisfcrio caa a noiic. 68. Guuco, cscador
niiologico, ao concr una crva narinIa iransfornou-sc cn
dcus do nar. 122-23. O Ccu scnc uquctudo, cn quc gu o
quc uu nus ucozncntc, o Enrco nuc, dcniro ou cnlaio
do qual gira o rinciro novcl, quc c o nais vcloz dos ccus.

533

CANTO II

SoIcn u uu. Exotuuo uos ctocs. Duntc cguntu u Hcutz sc
us nuncIus du uu dccndcn du nuo ou ncno dcnsdudc do
usto. Hcutz conutu o co. Todos os ustos suo unnudos cu
utudc quc do nco nuc sc dundc uos ccus sotoostos. Nu
uu u utudc c ncno quc nos outos ccus.

VS, quc cn fragil larquinIa navcgando,
Dcscjosos dc ouvir, Iavcis scguido
3 Mcu laicl, quc rocja c vai caniando,

Volvci laga, dondc Iavcis ariido,
O clago cviiai; quc, cn nc crdcndo,
6 Vosso runo ialvcz icrcis crdido.

Ondas ningucn coriou, quc vou corrcndo,
Sora Mincrva c nc conduz Aolo
9 E o Noric as Musas nosiran-nc, a quc cu
icndo.

Vos, quc, raros, a icno Iavcis o colo
Erguido ao ao dos anjos, quc alincnia,
12 Mas nao sacia, no icrraquco solo,

A vossa nau guiai, dc ncdo iscnia,
No salso argcnio, aos a ninIa csicira,
534
15 Enquanio agua o scu sulco inda arcscnia.

A quc cn Colcos surgiu gcnic gucrrcira,
Mcnos quc vos, ainiia ficara
18 Jasao vcndo alicado scncnicira.

Pcrciua, inaia scdc nos ionara
Do incrio dcifornc c nos lcvava
21 Quasc lcn cono o ccu, quc janais ara.

OlIava o ccu Dcairiz, cu a cncarava.
Tao dcrcssa ialvcz, quanio arrojada
24 Ao ar, a scia do arco sc dcsirava,

Cousa vi, quc rcndcu naravilIada
A visia ninIa suliio; c cniao cla,
27 Quc do ncu cogiiar siava inicirada,

Voliou-sc c dissc lcda, quanio lcla.
A Dcus clcva a ncnic, agradccido,
30 CIcgados sonos rincira csircla."

Lucido, cscsso, solido c olido
Vulio, qual nuvcn, nos colrir arccc,
33 Quasc diananic clo sol fcrido.

Na cr'la cicrna cniranos. assin dcscc
Faio dc luz cla agua, quc rccclc
36 No scio, nas unida crnanccc.

535
Sc cu cra coro, c aqui sc nao crcclc
Cono una dincnsao ouira conrccndc,
39 Scnao sc un coro cn ouiro coro cnlclc,

Con nais razao dcscjo cn nos sc accndc
Dc vcr aqucla csscncia, quc c aicnic
42 Cono a nossa naiura a Dcus sc rcndc.

Ali o quc or fc sc crc soncnic
Scn rovas or si ncsno scra noio,
45 Cono a vcrdadc rina o quc o Ionc' asscnic.

Anic o ScnIor con anino dcvoio
HunilIo-nc" iornci-lIc cnicrnccido,
48 Pois do nundo norial nc icn rcnoio.

Mas dizci. ncsic coro o quc icn sido
As nancIas ncgras, con quc la na icrra
51 Solrc Cain sc Iao falulas urdido."

Sorriu-sc c rcsondcu. Sc assin ianio crra
Dos noriais o juzo no quc a cIavc
54 Dos scniidos vcrdadc nao dcsccrra,

Nao nais dcois o csanio cn ii sc agravc;
Pois vcs cono, aos scniidos sc rcndcndo,
57 Nos curios vos a razao sc iravc.

Mas fala, idcias iuas nc dizcndo."
O quc arccc aqui scr difcrcnic
536
60 Dc coro raro c dcnso vir siou crcndo."

Tu vcras" rclicou lcn clarancnic
Scr falsa a crcna iua, sc cscuiarcs
63 Os arguncnios, quc lIc oonIo cn frcnic.

Na oiiava csfcra Ia nuiios luninarcs,
Nos quais, or qualidadc c or grandcza,
66 Noian-sc ascios varios, singularcs.

Sc o dcnso c o raro aiua, con ccricza
Viriudc unica cn iodos icn rcgcncia,
69 Influindo con nais, ncnos gravcza.

Sao as viriudcs varias conscqucncia
Dos rincios fornais quc dcsirudos
72 Scrian, cccio cssc. c dc cvidcncia.

Sc sao or coro raro roduzidos
Tais sinais, ou ncsic asiro nuiios osios
75 Dc naicria csiao dcsiiiudos,

Ou, cono o gordo c o nagro solrcosios
No coro vcs, quadcrnos difcrcnics
78 Esic asiro cn scu volunc icn disosios.

Ncssc caso csiarian lcn aicnics
Nos ccliscs do sol da luz cfciios,
81 Quc sao, nos coros raros, iransarcnics.

537
Assin nao c. No ouiro, sc dcsfciios
Forcn scus fundancnios, dcnonsirado
84 Tcrci icu crro cn anlos os rcsciios.

Nao indo o raro dc un ao ouiro lado
Liniic dcvc Iavcr ondc, ja dcnso,
87 Nao ossa o coro scr airavcssado;

E solrc si o lunc iornc inicnso,
Dcn cono a cor, or vidro rcflciida,
90 Ao qual o cIunlo c or dciras acnso.

Diras quc a luz sc nosira cscurccida
A, nais do quc ouira c cn qualqucr aric,
93 Por scr dc nais disiancia rcfrangida.

Dcsia insiancia conscguc lilcriar-ic
Ecricncia, sc dcla ic ajudarcs,
96 Por scr soi a fonic dc ioda aric.

Dc csclIos ircs sc a dois iu colocarcs
Con igual inicrvalo, c o dcrradciro
99 Mais longc, cnirc os rinciros cncararcs;

Sc Iouvcrcs clas cosias un luzciro,
Quc os csclIos ja diios csclarca,
102 Dos dois rccrcuiido c do icrcciro.

Conquanio una cicnsao ncnor arca
No csclIo quc sc avisia nais disianic,
538
105 Vcras cono igual luz o rcslandca.

Cono aquccida do asiro ruiilanic,
A ncvc sc dcrrcic c sc csvaccc,
108 A frigidcz crdcndo c a cor lrilIanic,

Assin, ois quc o icu crro dcsarccc,
Mosira-ic clarao vou iao rcfulgcnic,
111 Quc ciniila qual luz quc do ccu dcscc.

No ccu da az divina un coro ingcnic
Cira. cn sua viriudc csia guardado
114 O scr dc quanio c clc o coniincnic.

O ccu scguinic, dc asiros narcIciado,
Aquclc scr rcaric or csscncias
117 Disiinias, nas quc icn nclc cnccrrado.

Os ouiros ccus, or varias influcncias,
Disiincs quc conicn, disc, lIcs dando
120 Quanio scrvc aos scus fins c conscqucncias.

Esscs orgaos do nundo (csias noiando}
Scgucn, ois, gradaao, quc nao varia;
123 Vcn dc cina os quc alaio vao assando.

Conrcndcs ja cono c scgura a via,
Por ondc ir vcrdadc dcscjada.
126 Dcois o vau iu assaras scn guia.

539
Dcvc aos sanios noiorcs inuiada
Scr, cono ao falro o cfciio do nariclo,
129 Dos ccus a aao, dcsia aric rcvclada.

E o ccu, quc ianios luncs fazcn lclo,
Do Scr Surcno, quc no csao o agiia.
132 A inagcn iona c a insculc cono sclo.

E cono alna, quc a Iunana argila Ialiia,
Por difcrcnics ncnlros aiuando,
135 Faculdadcs divcrsas ccrciia,

A Inicligcncia assin nuliilicando
Dos asiros nos nilIcs sua londadc,
138 Solrc a Unidadc sua vcs girando.

Cada viriudc, cn sua varicdadc,
A cada rccioso coro c unida
141 A quc da, cono cn vos viialidadc.

A viriudc, cn iais coros infundida
Fcfulgc, dc un scr lcdo roccdcnic
144 Qual lcdicc cn uila rcflciida.

Da vcn quc una luz dc ouira c dif'rcnic,
Nao or cfciio do quc c dcnso c raro.
Essc c fornal rincio cficicnic

148 Confornc a sua aao o iurvo c o claro."

540
11. Puo dos unos, icologia. 14. Suso ugcnto, o nar. 16. A
quc cn Cocos sugu gcntc guccu, os Argonauias quc sc
csaniaran quando Jasao arou o cano con dois iouros quc
cclian flanas clas narinas c scncou os dcnics do nonsiro
quc Iavia naiado, do quc surgiran gucrrciros (Ovdio, Mci. VII}.
34. Pc`u ctcnu, a lua. 51. SoIc Cun sc Iuo uIuus
uddo, scgundo una crcndicc oular, as nancIas da lua
rcrcscniavan Cain carrcgando un fcic dc csinIos. 60.
Dc coo uo c dcnso, Danic Iavia cscriio no Convvio quc as
nancIas lunarcs cran arics rarcfciias do asiro. 73-90. Sc a
lua iivcssc algunas arics iransarcnics nao Iavcria
ossililidadc dc vcrificar-sc o cclisc do sol. Sc as arics
rarcfciias nao sao iransaranics dcvcria Iavcr ao oosio dclas,
cono nun csclIo, arics dcnsas quc incdirian a
iransarcncia. Ncssc uliino caso, orcn, os raios cicrnos,
cono no csclIo, dcvcrian rcflciir-sc. 112. No ccu du uz, o
Enrco. 112-13. Un coo ngcntc gu, o rinciro novcl,
quc influcncia os ouiros ccus. 127. Suntos notocs, os anjos
quc agcn cn cada un dos ccus. 130-132. E o ccu, quc tuntos
uncs uzcn Ico cic., aquclc Ccu quc ianias csirclas fazcn
lclo, rccclc da divina inicligcncia a viriudc c a inrinc nos
ouiros ccus.

541

CANTO III

Nu uu cstuo us unus duquccs quc nuo cunun cnuncntc
scus uotos cgosos. Auccc uo Poctu u unu dc Pcudu Donut,
quc csouc unu suu dudu soIc o contcntuncnto dos cstos
Icn-uucntuudos. Nuu-Ic cono o uocntuncntc tudu do
nostco. Indcu-Ic u unu du ncutz Constunu.

O SOL or qucn rinciro ardcu ncu ciio,
Provando c rcfuiando, nc nosirara
3 Da fornosa vcrdadc o docc asciio.

Por confcssar-nc do crro, cn quc vagara,
Quanio ossvcl fossc, convcncido,
6 Mais alio a fronic ara a sua alara.

Eis fui dc una visao ial ossudo,
Quc olvidci ncu dcscjo inicirancnic,
9 Ficando cn conicnla-la sulncrgido.

Dcn cono cn crisial uro c iransarcnic,
Ou nagua clara, lnida c iranquila,
12 Quc dcia visia o fundo scu aicnic,

A inagcn nossa quasc sc aniquila,
En nodo, quc una cr'la cn nvca fronic
15 Sc faz nais crccivcl uila,
542

Assin, disosias a falar dcfronic
Varias figuras vi. cu no crro oosio
18 Dc Narciso ca anando a fonic.

Eu, cuidando as fcics do scu conosio
Vcr nun csclIo, suliio volvia,
21 Por lcn salcr qucn fossc, airas o rosio.

Ningucn vi. Logo o gcsio nc airaa
Da docc guia, quc, a sorir-nc csiando,
24 Dos sanios olIos no cslcndor ardia.

No sorriso, nao asncs, rcarando,
A causa c" diz icu ucril cngano,
27 vcrdadc caninIas vacilando.

Andas cn falso, cono sois, dc lano.
Vcrdadciras sulsiancias csias vcndo;
30 Trouc-as aqui dos voios scus o dano.

Inicrroga, o quc ouvircs crcr dcvcndo;
Pois da vcrdadc a luz, quc as csclarccc,
33 As conduz, dc iodo crro as dcfcndcndo."

Volio-nc cniao sonlra, quc arccc
Mais dcscjosa dc falar. iorvado
36 Conco, c a voz inacicncia cnccc.

Tu, csriio clciio, quc, cnlcvado,
543
Da vida cicrna aqui fruis a doura,
39 Quc cnicndc so qucn icn cr'incniado,

Cra ncrcc nc faras, sc orvcniura
Disscrcs o icu nonc c a soric vossa."
42 A rcsondcr-nc lcda sc arcssura.

Ao lon dcscjo a caridadc nossa,
Cono a quc nanda a coric sua inicira
45 Iniia-la, dcfcrc quanio ossa.

Eu cra la no nundo virgcn frcira.
Diz-ic a ncnoria, sc as fcics nc guarda,
48 Quc sou, osio nais lcla, c vcrdadcira.

Aicnia lcn. vcras quc sou Picarda.
Esiou ncsia lcndiia conanIia,
51 Vcniurosa na csfcra, quc c nais iarda.

As nossas afcics quc inflana c guia
Soncnic a insiraao do Es'riio Sanio,
54 Enlcvan-sc cn cunrir ordcns quc cnvia.

A soric, ao arcccr soncnos ianio,
Nos coulc, or icr sido dcscurado
57 O sacro voio c cn aric osio a un canio."

Fcsondi-lIc. No asciio sullinado
Vosso rclrilIa un nao sci quc divino,
60 Quc o icn do quc foi dc anics iransnuiado.
544

Nao fui, ois, cn lcnlrar-nc rccniino;
Porcn, do quc disscsic nc ajudando,
63 Eu do quc Ias sido cn rccordar-nc aiino.

Mas vos quc csiais aqui diia logrando
Nao scniis dc ouiro ccu dcscjo ardcnic
66 Por vcr nais alio nais anor gozando?"

Sorriu-sc a sonlra c as ouiras doccncnic;
E dissc da alcgria radianic,
69 O scu rinciro anor cono qucn scnic.

Fcgc o nosso qucrcr, cn az consianic,
A caridadc, irnao. so dcscjanos
72 O quc ora icnos c nao nais avanic.

Anclando ir nais alio do quc csianos,
Scranos rclcldcs voniadc,
75 A quc arouvc csia csiancia, quc Ialiianos.

Pois nos cunrc cisiir na caridadc,
Surgir nao odc cn nos ial cnsancnio,
78 Dcssa viriudc oosio saniidadc.

Condiao dc cicrnal conicniancnio
rccciio cunrir do Onioicnic.
81 Un so con clc c logo o nosso inicnio.

Do rcino cn cada laga rcfulgcnic
545
Sonos, do rcino iodo nuiio ao grado
84 E do Fci, quc sua lci nos nolda a ncnic.

Scu rccciio a az nossa sc Ia ionado.
Elc c nar a quc iudo rcciiia,
87 Quc cria, ou faz naiura ao scu nandado."

ConIco cniao quc o Paraso Ialiia
Qucn sia do ccu cn qualqucr aric, c vcjo
90 Nao cIovcr dc un so nodo a suna diia.

Mas, sc un nanjar sacia, dado o cnscjo,
E dc ouiro rcsia o aciiic vivo,
93 Un sc agradccc, condo-sc o dcscjo.

Por gcsio c voz assin fiz-nc crcssivo
Para a icla salcr quc a lanadcira
96 Nao rcnaiara con lavor aiivo.

Pcrfciia cn vida, cn ncriio aliancira
Acina sania csia, quc Ia rcgulado
99 Vcsics c vcus, con quc rofcssa frcira,

Aic finar-sc, vclc ou durna ao lado
Dcssc csoso, quc iodo voio acciia,
102 Sc lIc c or caridadc consagrado.

Mcnina c noa, sua rcgra csirciia
Sulncii-nc, c do nundo nc aariando
105 Jurci aos scus rccciios scr sujciia.
546

Foulou-nc az do clausiro inquo lando,
Mais naldadc do quc ao lcn afciio.
108 Qual foi Dcus salc o ncu vivcr, cnando!

Esic fulgido cs'riio, cn cujo asciio
( dirciia dcnora-nc} sc accndc
111 Quanio lunc o ccu nosso icn crfciio,

O quc digo dc nin dc si o cnicndc;
Scndo frcira, cono cu foi-lIc arrancado
114 O sanio vcu, quc o voio fronic rcndc.

Mas, ao nundo iornando dc nau grado,
Quc os scus icdosos usos ofcndia,
117 Cuardou ficl scu ciio ao sacro csiado.

a ccclsa Consiancia a quc radia.
Dcu dc Sualia ao Incrador scgundo
120 Hcrdciro, cn quc ciinguiu-sc a dinasiia."

Calou-sc; c logo do Avc o Iino jucundo
Caniou. caniando aos olIos dcsarccc,
123 Qual cso, quc ncrgulIa cn nar rofundo.

Scgui-la a visia quis quanio udcssc;
Dc dcscjo invcncvcl airada,
126 Voliou-sc, quando cn iodo sc csvaccc,

E cn Dcairiz fiiou-sc cnlcvccida.
547
Mas cra o rosio scu iao fulguranic,
Quc anic o lunc scniiu-sc csnorccida.

130 Pclo cfciio aialIci-nc iiiulanic.

1. So du Icczu, Dcairiz 17-18. No co oosto dc Nucso,
Narciso sc cnanorou da sua inagcn na fonic, ionando-a or
cssoa vcrdadcira. Danic caiu no crro oosio. 49. Pcudu
Donaii, irna dc Forcsc c dc Corso, frcira dc Sania Clara, foi
olrigada cla sua fanlia a casar-sc con Fosscllino dclla Tosa.
95-96. A tcu u suIc quc u unudcu cic., o noiivo clo qual
faliou aos voios quc ionara 98. Acnu Suntu cstu, Sania
Clara. 118. Constuncu, filIa dc Fogcrio, rci das Aulias c dc
Siclia, casada con Hcnriquc VI c nac dc Frcdcrico II.
548

CANTO IV

Duus dudus ugtun o csto do Poctu. A ncu c cutuu u
doutnu utoncu, scgundo u quu todus us unus uotun uu
us cstcus dondc suun. A outu, sc u uocncu toIc u
Icdudc, cono odc sc usto quc us unus oudus u onc
os uotos tcnIun dcsconto dc gu Hcutz csondc u ncu
dudu cstngndo o scntdo du doutnu utoncu.
Hcutuuncntc u scgundu dz quc uqucus unus nuo conscntun
no nu, nus nuo o cuuun, uotundo uo cuusto, quundo
tucun ossIdudc dc uzc-o.

DE igual nodo disianics c airacnics,
Honcn livrc cnirc cilos dois norrcra
3 Dc fonc, anics quc nun ncicssc os dcnics.

Cordciro assin, scn sc novcr, icncra
No ncio dc dois lolos iruculcnios;
6 Un galgo cnirc dois ganos nao corrcra.

Calando-nc cnirc oosios cnsancnios,
Louvor nao ncrccia, ncn ccnsura;
9 Ncccssario cra cniao nos ncus inicnios,

Mas no scnllanic o anclo sc afigura;
Consirangido silcncio o dcnuncia
12 MclIor quc a voz, quando crcssao aura.

549
Fcz Dcairiz, qual Danicl fazia
Para os assonos nodcrar da ira,
15 Quc ao nal Nalucodonosor novia.

Dos dcscjos cada un iua alna iira"
Dissc c csiando cn iais laos cnlcada,
18 TolIido o raciocnio, nao rcsira.

Discorrcs. sc a voniadc conirasiada
No lcn crsisic, odc orvcniura
21 En ncriios julgar-sc ancsquinIada?

Turlar-ic inda ouira duvida rocura.
Sc das csirclas a alna iorna ao ncio,
24 Cono Plaiao filosofo asscgura.

Dcsics rollcnas dois ic nascc o cnlcio.
No dcrradciro o canc rinciia
27 Porquc do crro nais fcl Ia no scu scio.

Nao icn anjo, quc cn Dcus nais sc ciasia
Moiscs c Sanucl, Joao Daiisia,
30 O Evangclisia, ncn ianlcn Maria,

Lugar cn ccu dif'rcnic do quc a visia
Dc csriios ic dcu quc Iao sc nosirado.
33 Nun so icn iodos a cicrnal conquisia.

O Enrco c or iodos adornado,
Hao iodos docc vida variancnic,
550
36 Confornc o cicrno soro c faculiado.

Sc ncsia csfcra os visic, ccriancnic,
Nao foi or dcsiinada lIcs icr sido,
39 Crau so dcnoia ncnos cnincnic.

Assin or ncnic Iunana conrcndido
Scra, ois sc clcva ao cnicndincnio
42 Do quc c clos scniidos crcclido.

Por icr do quc sois vos conIccincnio
A Escriiura airilui, nas al cnicndc,
45 Pcs c naos ao ScnIor do firnancnio.

En figurar a Igrcja condcsccndc
Calricl c Migucl c o quc a Tolia
48 Curou, sol a fciao, quc Iunana icndc.

Tincu csia vcrdadc coniraria
No quc accrca das alnas arguncnia;
51 Parccc crcr lcira o quc anuncia.

Ao scu asiro voliar a alna susicnia,
Suondo quc cla icrra dcsccndcra,
54 Quando, or forna ao coro unida, o alcnia.

Talvcz divcrsa idcia concclcra
Do quc nas vozcs suas cniiira,
57 Escarnccida scr nao ncrcccra.

551
Sc a Ionra ou viiucrio airilura
Aos asiros dc influir na vida Iunana,
60 Na vcrdadc ialvcz firnassc a nira.

Mal cnicndido, o scu rincio dana
O nundo quasc iniciro, quc rcsiara
63 A Jovc c a Maric adoraao insana.

A duvida scgunda ic dcara
Mcnos vcncno, ois o nal, quc cnccrra
66 Para longc dc nin nao ic afasiara.

Quc a Jusiia Divina la na icrra
Parca injusia c, dc cssina Icrcsia,
69 Arguncnio dc fc, quc janais crra.

Mas, cono a Iunana ncnic odcria
s aliuras alar-sc da vcrdadc,
72 Vou dar-ic, o quc o dcscjo ic sacia.

Consirangincnio Iavcndo, sc, naldadc
A viina sc oondo, cn luia insisic,
75 Dcscula clas nao icn, scn dulicdadc.

Nao sc alaic a voniadc, sc crsisic;
Scnrc sc crguc, qual flana ciniilanic.
78 A fora a csiorcc, vczcs nil rcsisic.

Por ncnos quc sc dolrc vacilanic,
Ccdc fora. voliar ao sanio alrigo
552
81 Pudcran, icndo o anino consianic.

Sc o qucrcr fossc iniciro no crigo,
Cono Lourcno no lrasciro ardcnic,
84 Ou Mucio, quc nao sua dcu casiigo,

En livrcs scndo, a csirada inconiincnii
Do dcvcr scguirian rcssurosas;
87 Mas raro c ial valor na Iunana gcnic.

Sc aicndcsic, razcs dci odcrosas
Para ficar iua duvida solvida.
90 Causa ic fora a angusiias afanosas.

Mas anic os olIos ora vcs crguida
Ouira ainda nais gravc, quc, or ccrio,
93 Nao fora or ii so dcsvanccida.

Ja ic Ici lcn clarancnic dcscolcrio
Quc nao dc ncniir alna diiosa
96 Pois da Suna Vcrdadc c scnrc crio.

Narrou dcois Picarda quc circnosa
No scu anor ao vcu fora Consiancia,
99 Ao rcvcs do quc cu dissc cauiclosa.

Na cisicncia Ia nais dc una circunsiancia,
En quc sc faz, crigos rcccando,
102 O quc c vcdado ou novc rcugnancia.

553
Do ai ardcnics rogos rcsciiando,
A sua nac Alcncon coriava a vida,
105 Por icdadc inicdoso sc iornando.

Fiquc, ois, a iua ncnic convcncida
Dc quc ao qucrcr sc a fora anda ajusiada,
108 Nao Ia dcscula falia conciida.

A voniadc alsoluia c dcclarada
Ininiga do nal. ccdc icncndo
111 Scr, cla oosiao, nais lasiinada.

A vcrdadc alsoluia cn nira icndo,
Picarda discorrcu. dc ouira cu falava.
114 Vcrdadc anlas csianos dcfcndcndo."

Do sanio rio a luz assin nanava,
Da Fonic da vcrdadc c dcrivada.
117 Cada un dos ncus dcscjos conicniava.

do Princiro Ananic ccclsa anada!
sania" cu dissc cuja voz nc anina,
120 Mc inunda c a fora aviva alna alrasada!

Afcio ncu quc ao circno sc sullina,
Nao lasia or iornar graa or graa.
123 Quc o ScnIor ninIa dvida rcdina!

Nao Ia, lcn sci, nao Ia qucn saiisfaa
A ncnic, sc a Vcrdadc nao conrcndc
554
126 Fora da qual ouira ncnIuna assa.

A ncnic ali sc rcfocila c rcndc,
Qual fcra, quc cn scu aniro cnolga a rcsa.
129 Dc ouira soric o dcscjo cn vao sc accndc.

E or isso ao c nascc da ccricza,
Cono vcrgnica, a duvida c nos lcva
132 Dc cino cn cino aic sullinc alicza.

Con ioda a rcvcrcncia quc vos dcva,
Ouso cdir-vos nc cliqucs, ScnIora,
135 Ouira vcrdadc, quc nc csia na ircva.

Os roios voios, quc Ioncn scnic c cIora,
Podc surir con ncriio dif'rcnic,
138 Quc igualc cn cso o quc crdcra ouirora?"

Dcairiz nc cncarou. iao rcfulgcnic
LIc rclrilIava o olIar c iao divino,
Quc nc volio, scniindo a fora auscnic,

142 E, quasc aniquilado, a fronic inclino.

13. uu Dunc cic., Dcairiz inicrrciou o cnsancnio dc
Danic, cono Danicl o sonIo dc Nalucodonosor, quc qucria
nandar naiar os scus salios or nao icrcn odido inicrrcia-
lo. 24. Cono Putuo soo usscguu, scgundo a icoria
lainica as alnas sao criadas anics dos coros c Ialiian as
csirclas, a clas voliando, dcois da noric do coro. 28-32.
Nuo tcn uno cic., iodos os anjos c sanios nao icn, no ccu,
555
lugar difcrcnic daquclc dos csriios quc agora aarcccran.
47. O quc u ToIu cuou, o Arcanjo Calricl quc curou a ccgucira
dc Tolias. 49 Tncu, dialogo dc Plaiao no qual sc fala da
inorialidadc da alna. 61-63. Mu cntcnddo, o scu nco
dunu, cic., a oiniao, nal cnicndida, da aao das csirclas solrc
a alna, ialvcz, lcva ao crro, c, or isso, dcran-sc aos lancias
os noncs dc Jovc c Maric c foran clcs adorados. 83.
Loucno, condcnado a norrcr qucinado vivo. 84. Muzo,
Sccvola, ara unir-sc, fcz qucinar sua nao solrc un lrasciro.
104. Acncon, filIo dc Anfiarau, naiou a nac Erifilcs, v.
Purgaiorio, XII, 50.

556

CANTO V

Contnuundo no dscuso do cunto untco, Hcutz cxcu u
Duntc quc o uoto c un ucto cntc o Ioncn c Dcus. Podc nudu-
sc u nutcu do uoto, nus dcuc sc suIsttudu con occcncntos
dc nuo ncto. Hcutz uncntu u cuundudc dos cstuos.
Hcutz c Duntc uoun dcos uu u cscu dc Mcco, ondc
cstuo us unus dos Ioncns quc uucun unu udu dgnu,
udqundo unu no nundo. Un csto uu uo Poctu.

SE no fogo do anor ic rcslandco
En nodo, quc o icrrcno anor rcccdc;
3 Sc aos olIos icus a fora dcsfalco;

Nao ic csanics. cfciio c quc roccdc
Dcssc crfciio vcr, quc o lcn conrccndc,
6 E, o conrccndcndo, cn sc aurar rogrcdc.

Ja aicnic nc csia quanio rcslcndc
Na inicligcncia iua a Luz cicrna,
9 Quc, acnas visia, scnrc anor accndc;

E, sc ouiro oljcio Iunano anor govcrna,
Vcsigio dcla c so nal crcclido,
12 So iransluzindo cn sua forna cicrna.

Salcr qucrcs sc un voio nao cunrido
557
dc ouiras olras rcsgaiado, c ianio,
15 Quc cn juzo dc Dcus fiquc alsolvido."

Concou Dcairiz dcsia aric o canio;
E, cono qucn no discorrcr nao ara,
18 Scguiu assin no scu cloquio sanio.

O nor lcn quc ao univcrso Dcus doara,
O quc indicara nais sua londadc
21 O quc cn rco nais alio avaliara,

Foi do qucrcr, or ccrio, a lilcrdadc,
Quc a ioda criaiura inicligcnic
24 Ha dado cn rivaiiva faculdadc.

Daqui, or dcduao, fica cvidcnic
Do voio a alia valia, quando c fciio
27 Por acordo cnirc Dcus c a Iunana ncnic.

Por coniraio, cnirc Dcus c o Ionc' acciio,
Essc icsouro c viina inolada,
30 Quc ao sacrifcio vai con lcdo asciio.

Podc scr orvcniura concnsada?
Sc cuidas usar lcn do quc ofcriasic,
33 Crcs fazcr lcn con raia nal ganIada.

Ccrio do onio caiial ficasic;
Con a discnsa a Igrcja, arcccndo
36 En ial caso conirario ao quc cscuiasic,
558

Convcn, quc un ouco ncsa ic dcicndo,
Para o rijo nanjar, quc Ias ingcrido,
39 Socorro aguardcs, quc ic dar rcicndo.

Ao quc ic clico aicnio rcsia ouvido
E guarda-o na alna; ois nao da cicncia
42 Ouvir o quc dcois fica no olvido.

Eigc do sagrado voio a csscncia
Aquclc oljcio cn sacrifcio dado
45 E do rorio coniraio a consisicncia.

Janais odc scr csic olliicrado,
Ainda quc infringido. ja lcn clara
48 Dcnonsiraao solrc csic onio Ici dado.

Lci rigorosa a Hclrcus dcicrninara
Fazcr ia ollaao; nas conccdida
51 A crnuia da ofcria lIcs ficara.

Da naicria do voio c crniiida
Convcrsao quando cnscjo sc ofcrccc,
54 Scn scr or isso falia conciida.

Mas nao sc nuda, quando lcn arccc,
O fardo; so sc a Igrcja, icndo usado
57 Das cIavcs dc ouro c raia, o conccdcssc.

Crc quc ioda crnuia c asso crrado,
559
Quando o aniigo no novo nao sc inclua,
60 Dcn cono quairo cn scis vcs cnccrrado.

Sc o voio c ial na gravidadc sua,
Quc olriguc a sc inclinar ioda lalana,
63 Ouiro voio nao Ia, quc o sulsiiiua.

Nao conira, noriais, voios or cIana!
Cunri-os, nas nao Jcfic iniiando,
66 A qucn dcu louco voio a dcscs'rana.

Fiz nal! disscssc ao voio scu faliando,
Por nao fazcr ior cunrindo-o. Esiulio
69 Foi o oicnic Fci dos grcgos, quando

filIa fcz cIorar scu lclo vulio
E icdadc novcu quanios ouviran
72 Falar daquclc aloninavcl culio.

A razcs csai lcn, quc vos insiran,
Crisiaos! nao scdc luna a qualqucr vcnio!
75 As nodoas con ioda a agua sc nao iiran!

Tcndcs o VclIo c o Novo Tcsiancnio
E da Igrcja o asior, quc os assos guia.
78 Quc nais qucrcis or vosso salvancnio?

Sc na colia o ciio vos vicia,
Honcns scdc c nao lruios aninais.
81 Quc cnirc vos o Judcu dc vos nao ria.
560

Cono o cordciro sinlcs nao faais,
Quc conira si conlaic ciulanic,
84 Da nac o lciic nao qucrcndo nais."

Dcairiz assin dissc. Eis anclanic
E arrclaiada cn ciasc voliou-sc
87 aric, ondc o univcrso c nais lrilIanic.

Anic o cnlcvo cn quc o gcsio iransnuiou-sc,
Calou-sc o ncu dcscjo inacicnic.
90 Dc ouiras qucsics, ja rcsics, rcfrcou-sc.

Cono a scia, quc o alvo dc rccnic
Aiingc anics quc a corda csicja quicia,
93 No ccu scgundo cniranos vclozncnic.

Tao lcda cu via Dcairiz dilcia,
Daquclc ccu nas luzcs cncirando,
96 Quc nais vivo cslcndor nosira o lancia.

E sc a csircla sorriu, sc iransfornando,
Cono nao fiquci cu, quc fcz naiura
99 Mudavcl, inrcsscs iodas ionando?

Cono vivciro dc agua nansa c ura,
Pcla cs'rana, dc asio, quc sc of'rca,
102 Sofrcgancnic o cic o anzol rocura,

Mais dc nil cslcndorcs vindo rcssa,
561
Eis a qucn nos iraz dc anor auncnio!"
105 A voz dc cada qual nos cndcrca.

Dc cada sonlra o alcgrc scniincnio,
En sc accrcando a nos, sc dcnuncia
108 No fulgor do scu claro luzincnio.

Quao sfrcgo o dcscjo nao scria
En ii lciior, sc acaso inicrroncssc
111 A narraao dc quanio cniao sc via?

Inaginas, orianio, o quc cu iivcssc
Dc conIcccr aqucla grci fornosa,
114 Tanio quc anic os ncus olIos aarccc.

criaiura, quc assin vcs diiosa
Os ironos do cicrnal iriunfo, inda anics
117 Dc finda a icrrcal gucrra afanosa,

Nos luncs, quc no ccu Ia nais lrilIanics,
Ardcnos. ic darci, sc as rcicndcrcs,
120 Ao icu dcscjo infornacs lasianics."

Assin falou. Fcsondc quc assin qucrcs."
A Dcairiz ouvi diz con franqucza,
123 E crc cono divino o quc cnicndcrcs."

O ninIo icns, ja vcjo con ccricza,
Na luz cicrna. o scu fulgor rcvcla
126 Dos olIos icus, sorrindo-ic a vivcza.
562

Mas nao sci qucn iu cs, o alna lcla,
Ncn or quc or dcgraus icns csia csfcra,
129 Quc aos noriais nos clarcs dc ouira sc vcla."

Assin dissc, voliado luz quc Iouvcra
Princira a voz alado. rcfulgindo,
132 Mais coruscanic a vi ao quc anics cra.

Dcn cono o sol os luncs cncolrindo
No scu rorio cslcndor quando csvaccc
135 As coriinas quc csiavan-nos cingindo,

Da alcgria no cccsso dcsarccc
Nos rorios raios a figura sania.
Na sua luz cnvolia quc rccrcscc,

139 Dissc o quc o canio quc sc scguc cania.

56-57. S sc u Igcu cic., so sc a Igrcja, quc ossui a cIavc dc
raia (da cicncia} c dc ouro (da auioridadc} o crniiir. 65.
Jctc, juiz dc Isracl, fcz o voio, sc vcnccssc os Anoniias, dc
sacrificar a rincira cssoa quc cnconirassc no caninIo; c csia
foi a sua filIa. 69. O otcntc c dos Gcgos, Agancnon
roncicu aos dcuscs o quc ossua dc nais lclo. CIorou
dcois a lclcza da sua filIa Ifigcnia.
563

CANTO VI

A unu do ncudo Justnuno uu uo Poctu. Nuu-Ic u
Istu do Inco, dc Encus u Ccsu, u TIco, u Tto, u Cuos
Mugno, uu nostu-Ic u suntdudc du uutodudc ncu.
Dz-Ic quc no Ccu dc Mcco cstuo os cstos duquccs quc sc
csouun uu conscgu unu notu. Dscoc-Ic ucccu dc
Honcu, quc udnnstou u cotc dc Hunundo Hcunguc, condc
dc Poucnu.

DEPOIS quc Consiaiino a guia voliara
Conira o curso do ccu, quc cla scguira
3 Pos o Icroi, quc Lavnia conquisiara,

Duzcnios anos ja assados vira
Da Euroa cn confins dc Dcus cssa avc,
6 VizinIa aos nonics, dondc sc ariira;

Das lunas sol a sonlra anla c suavc,
Dc nao cn nao o nundo Ia doninado,
9 Tc conigo rcgcr do Incrio a navc.

Ccsar, Jusiiniano fui cIanado.
Do Anor, quc sinio, or qucrcr novido,
12 O sucrfluo das lcis Ici ccrccado.

Anics dc icr a cnrcsa conciido,
564
Una so naiurcza acrcdiiava
15 Tcr Crisio c andava ncssa fc crdido.

Mas dc Agacio sanio quc nandava
Dc Fona Sania Igrcja, a voz oicnic
18 Lcvou-nc crcna ura, quc cu dciava.

O quc cniao dissc, cu vcjo clarancnic,
Pois, cono vcs, coniradiao inlica
21 Una falsa asscrao c ouira cvidcnic.

Quando cu cri no quc a Igrcja ccriifica,
MinIa ncnic, dc Dcus or alia graa,
24 Logo sullinc cnrcsa sc dcdica.

Dclisario a rcgcr as arnas assa;
No favor, quc lIc dcu odcr divino
27 Sinal vi quc nc ordcna a az sc faa.

A rcsondcr-ic, o quc ouvcs icn dcsiino;
Mais o quc Ici diio agora a ianio olriga,
30 Quc a nor clicaao dar-ic nc inclino.

Vcras quc scn razao voniadc iniga
Movc-sc conira cssc csiardaric sanio,
33 Quando o icnia usurar, quando o rofliga.

Pclos faios vcras rcsciio quanio
Mcrcccu dcsdc a Ionra cn quc Palanic
36 Morrcu or dar-lIc dc sol'rano o nanio.
565

En Alla salcs cono foi consianic
Por nais dc anos irczcnios ic luiarcn
39 Trcs conira ircs or quc clc fossc avanic.

Salcs quanio clc fcz or sc curvarcn
VizinIos dcsdc o roulo das Salinas
42 Tc Lucrccia cirar c os Fcis findarcn.

Salcs quc gloria icvc nas naos di'nas
Dc Icrois, quc Drcno c Pirro conlaicran,
45 E dc ouiros rcis coligacs nali'nas;

Dccios, Falios, Torquaios lIc dcvcran
E Quncio Cincinaio, quc ano c louvo
48 A fana das viiorias, quc iivcran;

Calcou o orgulIo do Africano ovo,
Quc or fraguras, dondc, o Po, ic cnvias,
51 Sol Anlal, alriu caninIo novo.

Fcz iriunfar da juvcniudc cn dias
Ciiao c Poncu, c assaz dcsgosio
54 Causou s iuas airias scrranias.

Pcrio dos icnos, cn quc o ccu disosio
Havia, or scus fins, dar az ao nundo.
57 En naos dc Ccsar Fona o icvc osio.

O quc clc fcz do Var ao Fin rofundo
566
Isara Ia visio c o Era, Ia o Scna
60 E cssc valc, ondc o Fonc c scn scgundo.

Passando o Fulicon, aos Favcna,
Con Ccsar a guia ianio cn vo alou-sc,
63 Quc o nao dc scguir ncn voz, ncn cna.

Dcois quc ara a EsanIa rcnoniou-sc,
A Durazzo c a Farsalia aconciia.
66 Do cfciio o ardcnic Nilo criurlou-sc.

O Sinocnic c Aniandro cniao rcvia,
Scu lcro, cn quc a dc Hciior cinza dcscansa;
69 E scn dcicna a Pioloncu sc cnvia.

Dali, qual raio, logo Jula alcana;
Dcois volvc-sc s icrras do Ocidcnic,
72 Ondc os sons dc Poncu a iula lana.

Nas naos dc ouiro o quc fcz cssa avc ingcnic
No infcrno Druio c Cassio csiao scniindo,
75 Sofrcn Pcrugia c Modcna ircncnic.

Clcoaira inda vai irisic carindo
Airocc noric, quc da scrc iona,
78 Da guia os assalios avida fugindo.

Aic o Foo nar iudo a guia iona,
E ao nundo iao scrcna a az sc inclina,
81 Quc cn fin dc Jano as orias fccIa Fona.
567

O quc fcz c faria a avc divina
Para irazcr fana sua auncnio
84 Ncssc incrio norial, cn quc donina,

Parccc cscasso cn scu ncrccincnio,
Quando cn naos dc Tilcrio a conicnlanos
87 Con uro afcio c claro cnicndincnio;

Pois quc a viva jusiia, quc adoranos
LIc Ia ncssas naos a gloria conccdido
90 Dc dar vingana s iras, quc inciianos.

Sc, nc ouvindo, dc csanio ossudo.
guia a vingana do ccado aniigo
93 Dcois con Tiio Ia or iornar corrido.

Quando, nordida or lonlardo inigo,
Ccnia a Sania Igrcja, sonlra da avc
96 Salvou-a Carlos Magno do crigo.

Podcs julgar, orianio, do crro gravc
Daquclcs, cujas falias Ici noiado,
99 Causa do nal quc vcs quanio sc agravc.

Conira o sacro csiandaric un icn Iasicado
urco lrio, ouiro o qucr or scu ariido.
102 Cusia dizcr qual scja o nais culado.

Cilclinos, no inquo andar salido
568
Ouira landcira sigan; quc jusiia
105 Culio csia cigc nunca inicrronido.

Carlos novo a laic-la cn vao colia
Con Cuclfos; icnas as garras, quc arrancaran
108 A nais foric lcao jula iniciria.

Mais dc una vcz os filIos ja cIoraran
Pclas culas do ai. c louca a cs'rana,
111 Dc quc dc Dcus favor lrios ganIaran.

O lancia, cn quc Ialiio agora, csiana
dc alnas gcncrosas quc Ionra c fana
114 Asiraran do nundo na lcnlrana.

Quando os dcscjos dcsic nodo inflana
O inccniivo da gloria, aos ccus asccndc
117 Do vcro anor ncnos aiiva a cIana.

Mas nossa diia cn aric conrccndc
Dos ncriios c rcnio no confronio.
120 Ncn ncnor, ncn naior ncnIun sc cnicndc

Pois da viva jusiia o fciio ronio
Tanio os afcios nos anciga c aura,
123 Quc ncqucia os nao iorcc cn ncnIun onio.

Vozcs varias dc sons fornan doura.
Assin os varios graus na cicrna vida
126 Docc Iarnonia fazcn ncsia aliura.
569

Ncsia cr'la, cn quc csias, lcla c olida,
FclrilIa dc Foncu claro luzciro,
129 Viriudc ncliia c nal agradccida.

Os rovcnais, clo aio iraiociro,
Nao sc riran; caninIo scguc crrado
132 Qucn o lcn dc ouiro invcja solrancciro.

s filIas graio dc rainIa o csiado
Conscguiu Dcrangucr. ial lcn dcvia
135 A Foncu, nonc Iunildc c nao falado.

Prcso na irana quc a calunia urdia,
Quc auncniado no quinio o crario Iavia;
138 Do crario conias cigiu do jusio,

Foncu ariiu-sc cniao olrc c vciusio.
Sc o nundo o coraao lIc aquilaiara,
Quando, ncndigo, sc naniinIa a cusio,

142 Louvor nuiio naior lIc discnsara."

1-3. Dcos quc Constuntno u Aguu uotuu cic., dcois quc
Consianiino iransfcriu o Incrio dc Fona ara Dizancio. 10.
Justnuno, incrador ronano c grandc lcgislador, quc rcinou
duzcnios anos dcois dc Consianiino, ois concou o scu
rcinado cn 527. 14. Unu s nutuczu cic., a douirina dc
Euiquio scgundo a qual Crisio iinIa so a naiurcza Iunana.
16. Agucto, o aa Agaliio. 25. Hcsuo, grandc caiiao
quc conlaicu na Iialia conira os Codos. 32. Essc cstundutc
570
suco, o cnllcna do Incrio, quc rcrcscniava a aguia. 35.
Puuntc, conanIciro dc Encias, norrcu conlaicndo conira
Turno. 37. AIu, cidadc fundada or Ascanio, filIo dc Encias.
39. Tcs contu tcs, conlaiincnio dos Horacios conira os
Curiacios. 41. O ouIo dus SuInus, o raio das nulIcrcs
dos Salinos, cfciuado clos Fonanos. 42. Lucccu, nulIcr
dc Colaiino, foi violcniada or Tarquinio, da rcsuliando a
rclcliao dos Fonanos conira a nonarquia. 44. Hcno c Po,
o rinciro gcncral dos Calos, o scgundo rci do iro, quc
invadiran a Iialia. 46-47. Dccos, ai, filIo c ncio norrcran
cla airia; FuIos, ilusirc fanlia ronana; Toquutos, T. Manlio
Torquaio; Quncio, Q. Lucio Cincinaio. 51. AnIu, gcncral
cariagincs quc invadiu a Iialia. 67. Snocntc, rio crio dc
Troia; Antudo, cidadc da Frsia. 73. Nus nuos do outo o quc
cz Ccsu, Augusio vingou a noric dc Ccsar. 76. Ccutu,
rainIa do Egiio, suicidou-sc. 93. Tto, dcsiruiu Jcrusalcn,
cujos Ialiianics iinIan crucificado a Jcsus Crisio. 94.
LonIudo ngo, Dcsidcrio, uliino rci longolardo quc foi
dcrroiado or Carlos Magno. 101. Auco o, as arnas da
Casa dc Frana. 106. Cuos nouo, Carlos II dc Anjou, cIcfc
do ariido guclfo. 128. Honcu, scgundo conia C. Villani, foi
adninisirador dc Fainundo Dcrangucr, condc dc Provcna,
auncniando-lIc o airinnio c conscguindo casar as filIas dc
Fainundo con quairo rcis. Caluniado, nao quis nais ficar na
coric dc Provcna c, vclIo c olrc, dcsaarcccu.

571

CANTO VII

Dcsuucccn os Icn-uucntuudos cuntundo. Hcutz cxcu
cono u cuccuuo dc Csto csttuu uo Ioncn u dgndudc
cddu, u Icdudc quc Ic o concdu o Dcus. Os unos c os
Ioncns o suu nutuczu suo ucs c notus. O Ioncn ocn,
ccundo, uIusou du suu Icdudc, c dconou u nugcn dc
Dcus quc tnIu cn s. Nuo odu cuu u utu o s ncsno,
os nuo odu IunIu-sc tunto quunto Aduo, cn scu oguIo,
qus suI. A Dcus conunIu ou cdou ou un. Nu suu
suIcdou nntu, Dcus cdoou c unu no ncsno tcno. Punu
u Iunundudc cn Jcsus Csto c ncc u cz nouuncntc uc.

HOSANNAH Sunctus Dcus SuIuotI,
Sucustuns dututc tuu
3 Fcccs gncs Ioun nuucotI!"

Assin, voliando nclodia sua,
Caniar ouvi cssa alna vcniurosa
6 En qucn dulicc lunc sc accniua.

Tornan iodas dana julilosa,
E suliio da visia sc aariaran
9 Vclozcs, cono flana fulgurosa.

Dissc cnirc nin, ois duvidas nc cniraran.
Fala scnIora iua, fala; scdc
12 Focio as alavras suas ic dcaran."
572

Torvaao nc asscnIora c a voz nc incdc,
Quc acnas D con I C E conjugava.
15 Acurvci, cono qucn ao sono ccdc.

Mas Dcairiz do cnlcio nc iirava,
Con sorriso, quc a ncnic nc ilunina
18 E adiiara cnirc as cIanas concava.

Cono lcn vcjo, duvida donina
A iua alna. a vingana, quc foi jusia,
21 Puniao icvc, da jusiia di'na?

Esclarcccr-ic o csriio nao cusia.
Aicndc lcn. vcrdadc rcnincnic
24 Das vozcs ninIas co'a crcssao sc ajusia.

Acciiar nao qucrcndo, olcdicnic,
Saudavcl frcio, o Ioncn, scn nac nado,
27 Pcrdcu-sc a si, crdcu a Iunana gcnic.

Muiios scc'los cnfcrna do ccado,
Jazcu cla nao crro cngrandccido
30 Tc quc o Vcrlo dc Dcus fossc cncarnado.

Por aio so do Eicrno Anor, unido
naiurcza sc Ia, quc ao nal sc dcra,
33 Dcois dc csquiva ao Criador icr sido.

No quc vou ic dizcr lcn considcra.
573
A naiurcza, a quc sc uniu lcni'no
36 En cssoa, nasccu loa c sinccra.

Por si ncsna, fugindo cn dcsaiino
Da vcrcda da vida c da vcrdadc,
39 Do Paraso sc cilou divino.

Da Cruz a cna, cn facc da naldadc
Da naiurcza, a quc Jcsus laiara,
42 Foi a nais jusia cn sua gravidadc.

Nunca injusiia igual sc raiicara,
Aicnia cssa Pcssoa, quc Ia sofrido,
45 Quc naiurcza Iunana sc ajuniara.

Conirasics, ois, dc un aio Iao roccdido.
Folgan Judcus da noric a Dcus jucunda,
48 Foi lcdo o ccu c o nundo csavorido.

E nao ic nova scnsaao rofunda
Ouvir quc una vingana, quc foi jusia,
51 Vingada scr dcvia or scgunda.

Vcjo-ic a ncnic or vcrcda angusia
Lcvada a csirciio no dc dulicdadc,
54 Quc solvcr nor csforo ora ic cusia.

Diras. disccrnc o quc ouo, na vcrdadc;
Mas orquc Dcus nos dcssc csia-nc oculio,
57 Fcnindo-nos ial rova dc londadc.
574

Esic dccrcio irnao, csia sculio
Aos olIos do quc ainda o cnicndincnio
60 Nao icn dc Anor na flana ainda adulio.

nisicrio cn quc luia o cnsancnio
Scn fruio conscguir dc ial orfia,
63 Mas foi o nclIor nodo. Ouvc-nc aicnio!

A Divina Dondadc quc dcsvia
Dc si o dcsanor, ardc c flancja,
66 Por cicrnais rinorcs sc anuncia.

Dirciancnic o quc cnanado scja
Dcla c scn fin; cicrna inrcssao fica
69 Do quc no scu qucrcr surcno csicja.

O quc assin nascc, nao sujciio fica
Das causas sccundarias influcncia
72 E lilcrdadc lcna significa.

Mais lIc araz, sc c confornc sua csscncia.
Quc o sanio Anor quc cn ioda cousa lrilIa,
75 Mais vivo c no quc cnccrra csia ccclcncia.

Aos Ioncns dc iais lcns calc a ariilIa.
Dc iais rcdicados sc un falccc,
78 Sua nolrcza ja dccai, sc IunilIa.

So or ccado dcssa aliura dcscc;
575
Do Suno Dcn nao nais rcflcic o lunc,
81 ScnclIana nao nais dclc ofcrccc.

E o grau sullinc scu nao nais assunc,
Sc nao conirauscr ao do ccado
84 Dclciic nau das cnas o azcdunc.

Quando o gcncro Iunano, infcccionado
Todo no gcrnc scu, foi dcssa alicza
87 E do scu Paraso dcscrdado,

Fcavcr so udcra (con ccricza
Vcras, sc lcn cogiias}, inicrvindo
90 Un dos ncios, quc aonio or clarcza.

Ou Dcus, or graa infinda, rcniiindo;
Ou orquc, dc si ncsno, sc convcna
93 Das culas suas o Ioncn sc rcnindo.

Para sondar a rofundcza incnsa
Dos cicrnos consclIos, rcndc ncnic
96 As razcs quc o discurso ncu discnsa.

O Ioncn nao odia, dc indigcnic,
As dvidas solvcr. nunca udcra
99 Curvar-sc ianio, Iunildc c rcvcrcnic,

Quanio, rclcldc, sc clcvar quiscra.
Eis or quc rcdinir-sc do ccado
102 So or si ncsno ao Ioncn nao coulcra.
576

E, ois Ia sido do divino agrado,
Por clcncncia ou jusiia c anlas juniando,
105 Scr clc vida cicrna aarclIado.

A fciiura do Auior ao gosio csiando
Inda nais, quando a inagcn nos of'rccc
108 Do ciio, dc qucn vcn icdoso c lrando,

A Dondadc quc cn iudo iransarccc,
En rol vosso os dois nodos rcunia.
111 Un soncnic lasiar-lIc nao arccc.

Enirc a noiic final c o rino dia
Aio igual nao sc fcz alio c fornoso
114 Dcssc nodo or un, ncn sc faria.

Dando-sc, Ia sido Dcus nais gcncroso,
Por quc o Ionc' a sc crgucr sc Ialiliiassc,
117 Do quc so crdoando carinIoso.

Ouiro ncio qualqucr, quc sc cnrcgassc
Nao lasiara Jusiia, sc IunilIando
120 Dc Dcus o FilIo carnc nao laiassc.

Para dc iodo scrcs douirinado
Eu iorno a un onio, or quc vcjas claro,
123 Cono cu, o quc zclosa Ici ic clicado.

Dizcs. no fogo c no ar, sc lcn rcaro
577
Na icrra c nagua vcjo c cn scus conosios
126 Corruao quc dcsiroi scn anicaro.

Na criaao or Dcus foran disosios.
Dc corruao iscnios scr dcvcran,
129 Ccrios scndo os rincios or ii osios.

Criados, ncu irnao, sc considcran
Os anjos c dos ccus o quc Ia no csao,
132 Iniciros, uros scnrc quais nasccran.

Elcncnios c quanio no rcgao
Da naiura or clcs sc conlina
135 Dc viriudc criada of'rcccn irao.

Criou-lIcs a naicria a lci divina,
Criando logo a fora infornaiiva,
138 Quc nos asiros, quc os ccrcan, rcdonina.

Dos luncs sanios noio c luz dcriva
Dos lruios alna, c lanias igualncnic,
141 Por conlciao oicncial assiva.

A vida nossa vcn dirciancnic
Dc Dcus, Surcno Dcn, quc cn nos accndc
144 Anor ial, quc o dcscja cicrnancnic.

Da, or dcduao, ianlcn dcsccndc
Vossa rcssurrciao, sc ao scr c csscncia
Da Iunana carnc o icu cs'riio aicndc,
578

148 Quando o rinciro ar icvc cisicncia."

1-3. HosunnuI, sunctus Dcus SuIuotI, crcssao consiiiuda
or alavras laiinas c Iclraicas. Salvc, Dcus dos ccrciios, quc
iluninas con a iua luz os fclizcs luncs dcsic rcino." 18. E
udtuu, do vcrlo adiiar, iornar fcliz. 26. O Ioncn scn nuc
nudo, Adao. 46-48. Contustcs, os, dc un uto occddo cic.,
a noric dc Jcsus Crisio dcu saiisfaao a Dcus, orquc rcarava
a ofcnsa dc Adao c dcu saiisfaao aos Judcus cla raiva dclcs
conira Jcsus; a icrra ficou csavorida cla crucificaao dc Dcus
c o Ccu alcgrc orquc sc alria novancnic Iunanidadc.

579

CANTO VIII

Duntc c Hcutz ccuun-sc u cstcu dc Vcnus, ondc cstuo os
cstos duquccs quc outou oun ocnsos us uxocs
unoosus. Enconto con Cuos Mutco, o quu ccndo-sc u
ndoc ncsqunIu dc scu nuo HoIcto, cxcu-Ic cono sc du
quc dc un Ion u ossu nuscc un Io nuu c, cnn, quunto
oudcncu c u Nutuczu nos scus dccctos c quuo uudosos suo
os Ioncns quc nuo Ic scgucn us ndcuocs.

O MUNDO con crigo vcrdadciro
Crcu quc Cirina lcla dardcjava
3 Louco anor do ciciclo quc c icrcciro.

Sacrifcios nao so lIc consagrava,
Prcccs c voios cssa aniiga gcnic
6 No crro aniigo faial, quc a iransviava,

Mac c filIo adoravan juniancnic,
Dionc c o scu Cuido, quc fingiran
9 Dc Dido rcclinado ao scio ardcnic;

Dcssa falsa dcidadc o nonc uniran
Ao lancia, quc o sol scnrc nanora,
12 Quando raian scus luncs, quando ciran.

Cono ao asiro cu nc alcci, a ncnic ignora,
580
Mas ccrio fui dc Iavcr la cncirado,
15 Mais fornosa or vcr ninIa scnIora.

Cono sc vc fagulIa cn fogo aicado,
Cono una voz c dc ouira disccrnida,
18 Firnc o son dc una, o dc ouira variado,

Ouiros clarcs noici na luz sulida,
Mais ou ncnos vclozcs sc volvcndo,
21 La da cicrna visao, crcio, ncdida.

Ou visvcis ou nao, vcnios roncndo,
En raida invasao, dc nuvc' cscura,
24 Dcnorados siarian arcccndo,

A qucn udcssc vcr cada luz ura,
Quc ao nosso cnconiro vcn dciando a dana
27 Quc narcan scrafins dos ccus na aliura.

Tras a grci, quc rinciro nos alcana.
Tao docc Iosana soa, quc, inccssanic,
30 Dc inda ouvi-lo o dcscjo janais cansa.

Dos csriios un, quc vcn dianic
So rinciia. Todos nos qucrcnos
33 Quanio ara arazcr-ic for rcsianic.

Nun so ardor c giro nos novcnos
Cos Prncics, cclcsics cslcndorcs
36 Dc qucn no nundo Ias diio (lcn salcnos}.
581

Vos, do icrcciro ccu salios noiorcs!"
Por ic agradar nos c docc o rcouso
39 Tao vivos sao do nosso anor fcrvorcs!"

Dc Dcairiz ao gcsio luninoso
Dcois quc alcci os olIos rcvcrcnic
42 E ccrio fui do scu qucrcr donoso,

luz, quc sc nosirou condcsccndcnic
En ianio grau Qucn cs" falci, dc afciio
45 Esircnccido ossuda a ncnic.

das alavras ninIas raro cfciio!
Maior a vi lrilIar; nova dclicc
48 A alcgria auncniou do claro asciio.

Dcn ouco o nundo" a rcfulgir-nc, dissc

Mc icvc; sc algun icno nais vivcssc,
51 Mal, quc Ia dc vir, or ccrio ningucn vissc.

O julilo quc cn iorno nc csclarccc,
Aos icus olIos nc cncolrc, cono inscio,
54 Quc dos scus vcus dc scda sc guarnccc.

Con razao nc voiasic o circno afcio;
Pois, cn nais longa vida, cu ic nosirava
57 Por acs quanio nc cras iu dilcio.

582
Aqucla rcgiao, quc o Fonc lava
scsira, quando ao Sorga corrc unido,
60 Por scnIor scu un dia nc cscrava.

Cono da Ausnia o liioral ariido
Por Dari, or Cacia c or Croiona.
63 Ondc c do Tronio c Vcrdc o nar nuirido.

Da c'roa a fronic ninIa ja sc cniona
Do vasio rcino, quc o Danulio rcga,
66 Quando as lagas iudcscas alandona.

Trinacria, a cujos ccus ncvoa carrcga
Solrc o golfo, cn quc nais Euro cnlravccc,
69 Dc Paquino a Pcloro, cn nor rcfcga,

Quc nao Tifcu, nas sulfur cscurccc,
O irono guardaria rolc ninIa,
72 Quc dc Carlo c Fodolfo aniigos dcscc,

Sc o nau jugo, quc os ovos ancsquinIa,
A griiar norra! norra! nao novcssc
75 Palcrno, a qucn icnor nao nais coniinIa.

Sc nais rudcncia ncu irnao iivcssc,
Dos Caialanos a indigcncia avara
78 Fugira, or quc o nal scu nao crcsccssc.

Urgcnic, na vcrdadc, sc ionara
Quc, or si ou or ouircn, nao dciassc
583
81 Mais oncrar a larca, quc adcrnara.

Quando a ndolc nolrc iransiornassc
Avarcza, nilcia icr dcvia,
84 Quc so dc cncIcr scus cofrcs nao curassc."

Cono crcio" iornci-lIc a cssa alcgria,
Quc nc infundcs, ScnIor, a origcn iira
87 Dc Dcus quc iodo lcn finda c inicia.

Conigo a scnics. nor razcr nc insira.
Quanio nc Ias diio, nc c no circno caro,
90 Pois vcs, dc Dcus no csclIo icndo a nira.

Lcdo nc Ias fciio; assin iornar-nc claro
O quc or icu dizcr sia duvidoso.
93 Scncnic docc lroia fruio anaro?"

Vcndo a vcrdadc" dissc rcssuroso
Daras o dorso ao quc ora das o rosio,
96 Vcras claro o quc julgas icnclroso.

O Dcn, quc os ccus, quc solcs, Ia disosio,
Os novc c alcgra, scn r rovidcncia
99 Ncsics coros quc vcs viriudc osio.

E nao so con crfciia rcvidcncia
Cousas icrrcsircs acIan-sc ordcnadas,
102 Mas as rcscrva a sua onioicncia;

584
Porquc as scias, dcsic arco arrcnassadas,
Prcdcsiinadas sao a un onio ccrio,
105 Infalvcis ao alvo cndcraadas.

O ccu alias, aos olIos icus alcrio,
So fciiuras scn aric roduzidas
108 Alrangcra c runas no dcscrio.

Foran cniao dc crfciao dcsidas
As Sulsiancias, quc rcgcn as csirclas
111 E a nao, quc as fcz assin dcsiiiudas.

Vcrdadcs sao. nais claras qucrcs vc-las?"
Nao" rcliquci suor nao odcria
114 Naiura cscassa cn suas olras lclas."

Un nal, dizc-nc, fora" rosscguia
Nao scr o Ioncn cidadao na icrra?"
117 Por ccrio; c a razao sci" lIc rcsondia.

Socicdadc Iavcra, sc nao cnccrra
Misicrcs varios, quc cada un raiica?
120 Nao, sc o icu Mcsirc cn scu cnsar nao crra."


Dcduzindo, a cvidcncia significa,
E logo concluiu. Causa dif'rcnic
123 Efciio difcrcnic scnrc indica.

Nascc un Solon, c Xcrc ouiro c furcnic,
585
Mclquiscdcquc ou Dcdalo criio,
126 Quc no ar crdcu o filIo scu dcncnic.

Pcrfciio c o giro clos ccus dcscriio;
Na ccra Iunano o scu sinal fazcndo,
129 Mas solar nao disiinguc, ncn disiriio.

Da vcn quc Esau, logo cn nasccndo,
Difcrc dc Jaco; iona Quirino
132 Maric or gcniior, scu ai vil scndo.

Naiurcza gcrada, cn scu dcsiino
Scria scnrc igual quc a fizcra,
135 Sc nao vcnccssc o dccrciar divino.

O rosio ora dirigcs luz vcra;
Mas inda un corolario ic ofcrco,
138 Pois dc agradar-ic cn nin dcscjo incra.

Scnrc naiura, sc da soric cccsso
A conirasic, roduz fruio danado,
141 Cono scncnic osia cn solo avcsso.

Sc ncdiiassc o nundo, dcsvclado,
Nos fundancnios, quc naiura lana,
144 Dc nclIor gcnic fora ovoado.

Mas qucn rorio scria niliiana
Na solcdadc nonacal dcfinIa,
Dcn rcgara qucn, Fci, cn vao sc cansa.
586

148 E fora assin da csirada sc caninIa."

2. Cnu Icu, Vcnus. 8. Donc, filIa dc Occano c dc Tciis,
nac dc Vcnus. 9. Dc Ddo ccnudo uo sco udcntc, no I Livro
da Encida, Cuido, sol a aarcncia dc Ascanio, lcva a Dido os
rcscnics dc Encias. 58 c scg. qucn fala c Carlos Mariclo,
filIo dc Carlos II dc Anjou c quc Danic conIcccu cn Florcna
cn 1294. 61. Ausonu, a Iialia. 67. Tnucu, a Siclia.
70. Tcu, scgundo a lcnda o giganic Tifcu, sculiado na Siclia,
cclc funo c caligcn. 72. Dc Cuo c Hodoo, Carlos dc
Anjou c Fodolfo dc Halslurgo. 74. A gtu nou! nou!
nuo noucssc Pucno, alusao s Vcscras Sicilianas. - 76. Mcu
nuo, Folcrio dc Anjou. 120. O tcu ncstc, Arisioiclcs.
131. uno Fonulo, fundador dc Fona.
587

CANTO IX

Dcos dc Cuos Mutco, uu u Duntc, Cunzzu dc Honuno, nu
do tuno Ezzcno. Pcdz-Ic nncntcs dcsucntuus nu Mucu dc
Tcuso c dc Puduu, c unu ncgu tuuo do Iso dc Fctc. Foco
dc MuscIu nuncstu-sc u Duntc c Ic ndcu u unu
cscndcccntc dc HuuI, quc uuocccu os IcIcus nu conqustu
du Tcu Suntu. Inucctuu contu Focnu c contu u Cu
Honunu.

DEPOIS quc Carlos icu, lcla Clcncncia
Insiruiu-nc, narrou iraics c cnganos,
3 Quc icr dcvia a sua dcsccndcncia;

Mas dissc. Cal'-ic! Dcia o curso aos anos!"
Dizcr so osso, ois, quc jusio ranio
6 Ha dc vir or vingana aos vossos danos.

E voliou-sc dc novo o lunc sanio
Para o Sol quc dc julilos o cncIia,
9 Scndo clc o Dcn quc ara iudo, c ianio.

AI! noriais iludidos! raa inia,
Quc, cn cnsancnios faiuos sc cngolfando,
12 Do Dcn Surcno os coracs dcsvia!

Eis ouiro vi ra nin sc cncaninIando.
588
Dc arazcr-nc a voniadc anunciava,
15 O lrilIo da luz sua acrcsccniando.

Os olIos Dcairiz cn nin fiiava,
Dcn cono dc anics. grandioso asscnso,
18 Ao ncu dcscjo clarancnic dava.

scr lcndiio, ao ncu qucrcr inicnso
Dcfcrc logo" cclano c da-nc a rova
21 Dc quc cn ii sc rcflcic o quc ora cnso."

A luz cniao, inda aos ncus olIos nova,
Dcs quc a vi la na aliura ondc caniava
24 Diz cono qucn corics rogos arova.

Ncssa aric da Iialia orcssa c cscrava,
Quc siiuada cnirc o Fialio
27 E as nasccnics do Drcnia c do Piava,

Colina vc-sc quc, nao surgc ao alio.
La ccniclIa, dcois gnca roccla,
30 Quc a ioda a rcgiao dcu grandc assalio.

Dc un so ironco lroianos cu con cla.
Cunizza nc cIanci. aqui rcslcndo,
33 Porquc vcnccu-nc a flana dcsia csircla.

Da soric ninIa a causa nao nc scndo
Dcsgosio, cu na crdo alcgrcncnic
36 Talvcz csiranIc o vulgo o cono cnicndo.
589

Da luz, quc nc csia crio, rcfulgcnic,
Anada joia dcsia nossa csfcra,
39 Fcvivc grandc a fana, c crnancnic

Dc scc'los cinco nais scra na cra.
Vc sc Ioncn con razao gloria asira,
42 Sc ciinia a vida, ouira no nundo o cscra!

A csic alvo, orcn, nao lcvan nira
Os quc o digc ccrca c o Tagliancnio.
45 Ncn dos scus crros o inforiunio os iira.

Punido cn lrcvc, o ovo iruculcnio
Dc Padua o lago iingira, quc lanIa
48 Co'as aguas, dc Viccncia o fundancnio;

Ondc o Cagnan do Silc sc aconanIa
Sc irana o lao quc fara caiivo
51 Qucn nosira no crdcr solcrla csiranIa.

Do nio Pasior roccdincnio csquivo
Ha-dc Fcliro cIorar, ial rilaldia
54 A Malia nao lcvou nunca Ioncn vivo.

Dc cnorncs dincnscs ioncl scria,
Quc o sanguc rccclcssc dc Fcrrara,
57 Pcsa-lo o csforo Iunano csgoiaria,

En ial coia o lon Padrc o dcrranara
590
En rciio ao scu ariido! Os dons nalvados
60 Da icrra sua a ndolc clicara.

EsclIos no alio (Tronos sao cIanados}
A nos rcflcicn quanio Dcus indica.
63 Crc, ois, ora nos faios rcvclados."

Calando-sc Cunizza significa,
Ao giro scu anicrior voliando,
66 Quc cn divcrso cuidado incrsa fica.

Aquclc, a quc aludira, rclrilIando,
Con rcclaro cslcndor, nosirou-sc visia.
69 Cono ao sol ruli fino flancjando.

Alcgria no ccu fulgor aquisia,
Cono a nossa no riso sc dcclara;
72 Mas os gcsios no infcrno a dor conirisia.

Dcus vc iudo, c o icu vcr nclc sc aclara"
Falci diioso csriio. aicnic
75 Tc c scnrc quanio o scu qucrcr dcara.

Porquc a voz iua, cnlcvo crnancnic
Do ccu, dc anjos no canio a socia scndo,
78 Quc cn scis asas icn vcsic rcslcndcnic,

Nao saiisfaz dcscjos, cn quc ardcndo
Esiou? Falara, scn nais scr rogado,
81 Sc cu vissc cn ii lcn cono cn nin sias
591
vcndo."

O naior valc dc aguas inundado"
Dcsia aric a rcsondcr-nc concava
84 Do nar, cn iorno icrra dcrranando,

Oosias lagas, sc csicndcndo, lava
Conira o sol, c assin faz ncridiano
87 Essc Iorizonic, cn quc rinciro csiava.

Ncssa aric do val ncdiicrrano
Nasci, cnirc Elro c Macra, quc scara
90 Do donnio dc Ccnova o Toscano.

Quasc un ncridiano sc dcara
Para Dugia c o ninIo ncu qucrido.
93 Sanguc dos scus scu orio avcrnclIara.

CIanci-nc Folco c assin fui conIccido.
Esic ccu da luz ninIa c cncirado
96 Cono cu fora da sua ossudo;

Pois Dido, quc ciuncs Ia causado
A Crcusa c a Siquci, nao nais ardcra
99 Do quc cu, cnquanio idadc nc foi dado;

Ncn Fodoca infcliz, a qucn crdcra
Dcnofonic; ncn Hcrculcs ouirora,
102 Quc o coraao a Iolc ofcrcccra.

592
Nao Ia rcnorso aqui; folga-sc agora,
Nao cla cula, ja no csquccincnio,
105 Pcla Viriudc, cuja lci sc adora.

Aric aqui sc conicnla, cn quc oricnio
Tao alio lrilIa; c o Dcn sc aicnicia,
108 Quc influir faz na icrra o firnancnio.

Para scr a ncdida ioda cIcia
Dos icus dcscjos, nados ncsia csfcra,
111 Do ncu discurso inda rosscguc a icia.

Ora qucrcs salcr a luz qucn cra,
Quc a crio dc nin ianio ciniila,
114 Cono o sol, quc na linfa rcvcrlcra.

Salc, ois, quc ali vcs lcda c iranquila
Faal. nossa ordcn rcunida
117 En grau sucrior clara ruiila.

Foi ncsic ccu, quc a sonlra roccdida
Da icrra nao alcana, cn iriunfando
120 Jcsus Crisio, a rincira rccclida.

Dcvia dar-lIc un ccu or alna, quando
Assinalar lIc arouvc a alia viioria,
123 Quc na Cruz icvc, as alnas cnircgando;

Pois quc or cla concara a gloria,
Quc colIcu Josuc na Tcrra Sania,
593
126 Quc sc aagou do Paa na ncnoria.

A iua airia, quc foi daquclc a lania,
Quc ao Criador rcvcl rinciro Ia sido
129 E causou cla invcja afliao iania,

Tcn flor naldioada roduzido,
Quc, ovclIas c cordciros iransviando,
132 Traz o asior cn lolo convcriido.

O EvangclIo, or cla, alandonado
E os Douiorcs, s aginas usadas
135 Das Dccrciais siao nuiios sc alicando.

O Paa c os Cardcais, nisio cngolfadas
Tcndo as idcias, Nazarc csqucccn,
138 Quc viu do Arcanjo as asas dcsdolradas.

Mas Vaiicano c os siios quc cnolrcccn
A Fona c icn sido o ccniicrio
Dos quc, ficis a Pcdro, lIc olcdcccn,

142 Livrcs scrao cn lrcvc do adulicrio."

25-28. Ncssu utc, cic., a Marca Trcvisana. 26. Huto,
Vcncza 28. Conu, ondc csia siiuado o casiclo da fanlia dc
Ezzclino dc Fonano. 32. Cunzzu, irna dc Ezzclino III,
nulIcr dc fana duvidosa cla sua vida livrc, noria cn
Florcna, ondc ialvcz sc cniicnciou. 37. Du uz cic., c a alna
dc Folco dc MarsclIa, irovador c ocia. 44. Os quc cic., os
Ialiianics da Marca Trcvisana. 51. ucn nostu no cdc
594
cic., Ficardo dc Canino, scnIor dc Trcviso, quc foi norio
iraiocirancnic clos scus ininigos. 52-54. Do no Pusto
cic., Alcandrc Novcllo, liso dc Fclirc cnircgou ao Paa, cn
1314, varios gilclinos dc Fcrrara, quc foran condcnados
noric. 67. Aqucc, Folco. 88-89. Ncssu utc cic.,
MarsclIa ondc Folco norou. 97. Ddo, rainIa dc Cariago,
anando Encias, ofcndcu a Crcusa, nulIcr dc Encias c ao scu
narido Siqucu. 100. Hodcu, naiou-sc ao scr alandonada
or Dcnofonic. 102. Ioc, ananic dc Hcrculcs, quc, or
ciunc, foi norio, or Dcjanira. 116. HuuI, ncrciriz dc Jcrico,
cscondcu os csics quc Josuc Iavia nandado a Jcrico,
faciliiando a qucda da cidadc c, or isso, foi salva da noric,
dcois da viioria dos Iclrcus. 118. Ncstc ccu cic., scgundo
Toloncu a sonlra da Tcrra sc rojciava aic o liniic dc Vcnus.
126. uc sc uugou do Puu nu ncnu, o Paa nao sc
inicrcssa cla Tcrra Sania, quc csia sol o donnio dos
Sarraccnos. 127. A tuu utu cic., Florcna icvc origcn
dcnonaca. 130. Fo nudoudu, o dinIciro, o florin dc ouro
dc Florcna. 135. Dccctus, os livros das lcis cannicas, quc
asscguravan vaniagcns aos cclcsiasiicos.

595

CANTO X

Dcos dc udnu u nntu suIcdou dc Dcus nu cuuo do
Unucso, nuu o Poctu cono scn ucccIc-sc ucIou-sc ccuudo
uo So, cn quc cstuo us unus dos doutos nu tcoogu. Dozc
cstos nus cuzcntcs o ccundun c un dccs, S. Tonus dc
Aquno, cucu o nonc dos scus conunIcos.

O PODEF incfavcl c rinciro,
O FilIo a conicnlar co' Anor sullinc,
3 Dc un c ouiro, cicrnal, vindo o icrcciro,

Quanio visia c razao nossa sc crinc
Con ial ordcn criou, quc, o cfciio vcndo,
6 Dc adorar scu Auior ningucn sc cinc.

As csfcras, lciior, olIos crgucndo
Noia a aric, ondc csiao dois novincnios
9 Un ara o ouiro oosiao fazcndo.

E conca a nirar dc aric os oricnios,
Quc ianio dcniro cn si o scnIor ana,
12 Quc lIcs icn scnrc os olIos scus aicnios.

Vc cono dcssc onio sc dcrrana
En linIa ollqua, o crc'lo, quc iransoria
15 Os lancias quc o nundo aguarda c cIana.
596

Sc lIcs assin, nao fossc a csirada ioria,
Muiia fora no ccu fora crdida
18 E aqui oicncia quasc ioda noria.

Sc fora cssa vcrcda rcicrida
Mais ou ncnos, ficara iransiornada
21 A ordcn no univcrso csiaiuda.

Ora lciior, ncdiiaao ausada
Faz dc quanio conigo rclilasic.
24 Lcda a ncnic Ias dc icr, nao saciada.

Dou-ic iguaria. conc, ois, sc raz-ic.
A naicria, cn quc cscrcvo, nao conscnic,
27 Ncn or insianics, quc a aicnao sc afasic.

Da naiura o ninisiro nais oicnic
Quc a influcncia do ccu na icrra inrinc
30 E o icno ncdc con sua luz fulgcnic,

aric, quc ouiro vcrso acina crinc,
Sc unindo, ara o onio sc volvia,
33 Ondc nais ccdo as ircvas nos dirinc.

Ja no scu scio csiava c o nao salia,
Cono nao odc algucn scu cnsancnio
36 Salcr, quando inda ncnic nao surgia.

E Dcairiz, cn qucn noiava auncnio
597
Dc lcn ara nclIor, iao dc rccnic,
39 Quc o icno fora anic o scu aio lcnio,

Dc si ncsna quanio cra rcfulgcnic!
O quc cra la no sol ondc cu nc cnirara,
42 Nao or cor, or scu lrilIo nais niicnic,

Posio quc aric, uso, cngcnIo nc ajudara
Dcscrcvcr or inagcns nao udcra;
45 Mas crcr sc odc c vcr-sc dcscjara.

Nao sc csiranIc, sc laia arcccra,
Qucrcndo a ianio alar-sc, a faniasia;
48 Alcn do sol ningucn olIos crgucra.

Quaria fanlia aqui rcslandccia
Do Suno Pai, quc scnrc da Trindadc
51 No incfavcl sciaculo a sacia.

E dissc Dcairiz. Tania Dondadc
Hunildc ao Sol dos anjos agradccc,
54 Quc ao sol scnsvcl ic ala claridadc."

Pciio norial janais ardor aquccc
Dc scniir iao dcvoio c iao icdoso,
57 Quc a Dcus a graiidao inicira crcssc,

Quanio c ncu ao conviic carinIoso.
E cn ianio cnlcvo o coraao sc accndc,
60 Quc a Dcairiz olvida, fcrvoroso.
598

Nao lIc dcsraz, c no scu riso cslcndc
Tanio lrilIo dos olIos crcssivos,
63 Quc do ciasc rofundo nc dcsrcndc.

Fulgorcs cniao vi claros c vivos,
Dc nos ccniro dc si c'roa fazcndo,
66 Mais suavcs cn voz quc cn luz aiivos.

A filIa dc Laiona sc novcndo
Vcnos assin dc un cinio rodcada,
69 No ar unido as corcs, sc nanicndo.

Dos ccus a coric, dondc volio, ornada
Dc joias sia sullincs c fornosas.
72 So nos ccus odc a csiina lIcs scr dada.

As vozcs cran iais, quc ouvi donosas.
Qucn nao icn lunas ara ir la voando
75 Pcrgunic a un nudo cousas oricniosas.

Aquclcs sois, cn iorno a nos caniando,
Volvcran-sc ircs vczcs. scnclIaran
78 Asiros cn roda aos olos circulando.

Danas iniian, quc no lailc aran,
En silcncio ouiras noias cscrando
81 Para scguir na dana quc cncciaran.

E una voz do scu scio dissc. Quando
599
Da Craa o raio cn quc o anor sc accndc
84 Sullinc, clo anor sc acrcsccniando,

Muliilicado cn ii ianio rcslcndc,
Quc ic conduz cla cclcsic cscada,
87 Quc a sulir iorna qucn dc la dcsccndc,

O quc scdc cn quc icns a alna alrasada
VinIo ncgassc, irnao, livrc nao fora,
90 Qual linfa dc corrcr cnlaraada.

Salcr dcscjas cono a c'roa cnflora,
Quc cingc, conicnlando-a a ulcra Dana,
93 Quc ara o ccu ic guia roiciora.

Un anIo fui da sania grci quc cIana
Dc Doningos a voz clo caninIo,
96 Ondc roscra so qucn nal nao irana.

Tonas dc Aquino sou; nc csia vizinIo,
dcsira dc Colnia o grandc Allcrio
99 A qucn dc aluno c irnao dcvo o carinIo.

Sc dos nais iodos scr dcscjas ccrio,
Na sania c'roa aicnia cuidadoso,
102 A iua visia a voz siga-nc crio.

Ncssc cslcndor sorri-sc juliloso
Craciano quc nun c nouiro foro
105 Di'no sc fcz dc scr no ccu diioso.
600

Aquclc ouiro ornancnio dcsic coro
Foi Pcdro. cono a olrc a of'rcnda cscassa,
108 Sania Igrcja dcu rico icsouro.

A quinia luz, quc as nais cn lusiro assa
Sc accndc cn iania luz, quc ancla o nundo
111 Salcr sc goza da cclcsic Craa.

O alio cs'riio cnccrra, iao rofundo,
Quc sc o Vcrlo dc Dcus c vcrdadciro,
114 Dc salcr ianio nao sc alou scgundo.

Ao lado scu lancja cssc luzciro,
Quc os anjos, scu nisicr, sua naiura
117 En conIcccr na icrra foi rinciro.

Sorri na luz ncnor, scrcna c ura,
Dos scculos crisiaos cssc advogado
120 Dc AgosiinIo iao uiil cscriiura.

Sc os olIos da iua ncnic aconanIado
Dc luz cn luz nc icns ncsics louvorcs
123 Salcr ja icns da oiiava dcscjado.

Do Suno Dcn sc cnlcva nos fulgorcs
Essa alna sania, Iavcndo dcnonsirado
126 As ncniiras do nundo c os scus rigorcs;

Jaz daqucla alna o coro dcsojado
601
En Cicldauro; c cla vcio az divina
129 Aos naririo c clio anargurado.

Mais longc, cn cada flana ururina,
Dcda, Isidoro csiao, Ficardo cslcndc,
132 Quc alcn do Iunano o cnsancnio afina.

Essc, dc qucn iua visia sc dcsrcndc
A nin iornando, acIou, gravc c rudcnic,
135 Quc noric ronia un grandc lcn
conrccndc.

Sigcr, quc assin luz cicrnancnic.
Na rua dc Fouarc lcra ouirora
138 Vcrdadcs, quc odio Iao rovocado ingcnic."

E qual rclogio, quc nos cIana cn Iora,
En quc, dcscria, do ScnIor a Esosa
141 Maiinas cania c o scu anor inlora;

Quc, no girar das rodas, iao donosa
Noia faz rciinir, dc anor cncIcndo
144 Dcvoia alna, quc o cscuia fcrvorosa;

O glorioso crc'lo, sc novcndo,
Assin vi cu, con ial suavidadc
E doura dc vozcs, quc conrcndo

148 So Iaja iguais do ccu na cicrnidadc.

602
49. uutu unu, as alnas quc csiao no Sol, quc c o quario
Ccu. 67. A Iu dc Lutonu, Diana ou a lua. 97. Tonus dc
Aquno, Sanio icologo (1225-1274}. 98. Dc Coonu o gundc
AIcto, o cclclrc icologo Allcrio Magno. 104. Gucuno, dc
CIiusi, cn Toscana, cscrcvcu no scculo XII un volunc dc
Canoncs cclcsiasiicos, quc foi cIanado o Dccrcio dc Craciano.
107. Pcdo, Pcdro Lonlardo, liso dc Paris, norio cn 1164
quc, ao ofcrcccr Igrcja o scu livro Scnicnciaran" conarava-
sc viuva do EvangclIo dc S. Lucas, XXI. 109. A quntu uz, o
saicnic rci Salonao, filIo dc Davi. 115-117. Essc uzco cic.
Dionsio Acrcoagiia, quc cscrcvcu una olra Dc Coclcsii
HicrarcIia." 119-120. Essc uduogudo cic., Paulo Orosio, quc,
aconsclIado or Sanio AgosiinIo, cscrcvcu a Hstu, cn
dcfcsa da rcligiao crisia. 125-128. Essu unu suntu cic.
Scvcrino Doccio, auior do livro Dc consolaiionc IilosoIiac",
arisionado c, dcois, norio or Tcodorico cn 524. 131.
Hcdu, liso inglcs, Hcudo, adrc dc Escocia, Isdoo, S. Isidoro
dc ScvilIa, os ircs douios icologos. 136. Sgc dc Dralanic,
rofcssor dc icologia na Univcrsidadc dc Paris no scculo XIII, a
qual iinIa a sua scdc na Fua Fouarc.

603

CANTO XI

Duntc cogu u udu contcnutuu. As uuuus ocdus no
cunto untco o S. Tonus cun duus dudus no unno do
octu. O sunto, tutundo dc csouc u ncu, csIou u udu dc
S. Funcsco dc Asss.

DOS noriais asiracs crradas!
En quc falsas razcs vos cnlcvando
3 Tcndcs icrra as asas caiivadas!

Qual scguia o dirciio; qual luscando
Ja aforisnos; qual o saccrdocio;
6 Qual rcinava, sofisna ou fora usando;

Qual roulo anava, qual civil ncgocio;
Qual, a salaz dclciic cnircguc a vida,
9 Afanava-sc; qual assava no ocio;

Enquanio cu, livrc da icrrcna lida,
Ao ccu con Dcairiz nc alcvaniava,
12 Acciio la con gloria iao sulida.

Cada alna sania ao onio ja iornava
Do crculo cn quc dc anics dcnorara;
15 E cono crio cn candclalro csiava.

604
Eniao da luz, quc dc anics nc falara
Voz suavc cscuici; c assin dizcndo
18 Do scu lrilIo a urcza sc auncniara.

O lunc cicrno, cn quc nc insiro c accndo,
Eu, conicnlando, clarancnic lcio
21 Tcu cnsancnio c a origcn lIc conrccndo.

Dcscjas iu, da duvida no cnlcio,
Quc cu aroric da iua ncnic csfcra
24 O quc dizcr-ic, Ia ouco, nc convcio.

Eu ic dissc caninIo ondc roscra
Dc salcr ianio nao sc alou scgundo.
27 Aqui c, ois, quc a clicaao ic cscra.

A Providcncia, quc govcrna o nundo
Con iao salio consclIo, quc, iorvada
30 Scnic a visia qucn qucr sondar-lIc o fundo.

Por scr ao scu dilcio cncaninIada
Casia Esosa daquclc, quc alio griio,
33 Dcsosando-a, soliou na Cruz Sagrada,

Con anino nais foric c fc rcsiriio,
Dois rncics, lIc dcu, quc, cn scu dcsvclo,
36 O caninIo nosirasscn-lIc lcndiio.

Un scrafico foi no ardor do zclo,
Ouiro osicniou, or scu salcr na icrra,
605
39 Dc qucrulica luz cslcndor lclo.

Dc un so ic falarci; ois nun sc cnccrra
O quc dc ouiros aos louvorcs nais sc csicndc.
42 Qucn dcr aos dois o ncsno fin nao crra.

Enirc Tuino c o rio, quc dcsccndc
Do ouiciro, quc cscolIcra sanio Ulaldo,
45 Fcriil cncosia dc alio nonic cndc.

Dali laia a Pcrugia o frio c o caldo
Pcla oria do Sol; airas adccc
48 En duro jugo Noccra con Cualdo.

Ondc o dcclivc ncnos agro dcscc
Nasccu ao nundo un sol iao luninoso,
51 Cono o quc ao Cangc s vczcs csclarccc.

Dcssc lugar qucn falc oricnioso
Nao diga Assis, quc ouco dcclarara.
54 CIanc Oricnic o lcro glorioso.

Do nasccnic csic sol ouco disiara,
Quando o conforio a rccclcr a icrra
57 Ja das viriudcs suas concara.

Conira scu ai, adolcsccnic, cn gucrra
Enirou or dana, a qucn lcn cono noric,
60 Ningucn a oria con razcr dcsccrra.

606
Eniao da Igrcja a rccclcu na coric,
E coun utc, or csosa anada
63 E anor voiou-lIc cada vcz nais foric.

Vivcra cla viuva c dcsrczada
Scculos onzc c nais, c dc ouiro ananic,
66 Scnao dcsic, nao fora rcqucsiada;

En vao sc dissc quc no lar, consianic,
Dc Aniclas a cnconirou cssc gucrrciro,
69 Dc qucn ircncra o nundo iiiulanic;

En vao ficl, dc coraao iniciro,
Quando Maria ao c da Cruz ficara,
72 Con Crisio cla sulira-sc ao nadciro.

Para fazcr ninIa linguagcn clara,
En suna, o nonc salc dos ananics.
75 Con olrcza Francisco sc casara.

Dos dois sania uniao, lcdos scnllanics,
Scu icrno olIar c afciio nilagroso
78 Dao a iodos lics cdificanics.

Aqucla az ancla colioso
Vcncravcl Dcrnardo quc, rinciro,
81 Dcscalo corrc c crc scr vagaroso.

Fiqucza inoia! Dcn so vcrdadciro!
Dcscalo vai Egdio, vai Silvcsirc,
607
84 Porquc anan-na, do csoso no carrciro.

Dali sc aric aquclc ai c ncsirc
Con icrna csosa c con fanlia sania
87 Quc dc corda o lurcl cingc cancsirc.

Nao laia os olIos, ncn sc iorna c csania
Por filIo scr dc Dcrnardonc olscuro,
90 Ncn or sofrcr dcsdcn cn coia iania.

Mas afouio nosirou o inicnio duro
A Inoccncio dc qucn rinciro olicvc
93 Asscnso ao rcgincnio ausicro c uro.

E quando a olrc grci rogrcsso icvc,
Aos aquclc, a cuja Icroica vida
96 MclIor no ccu louvor dc anjos sc dcvc,

Foi a c'roa scgunda conccdida
Por Honorio, quc o Sanio Esriio alcnia
99 Daquclc arquinandriia a sania lida.

En lrcvc a scdc do naririo o icnia,
E do Soldao solcrlo na rcscna
102 Crisio anuncia c a lci quc o rcrcscnia.

Vcndo rclcldc o ovo nova crcna.
Por nao ficar scu zclo scn rovciio
105 Da Iialia volia ara a ncssc cicnsa.

608
Na dura cnIa, quc sc inicrc ao lciio
Do Tilrc c do Arno, o dcrradciro sclo
108 Crisio lIc s. dois anos dura o cfciio.

Quando a Dcus, quc a lcn ianio quis novc-lo,
O rcnio rouvc dar-lIc ncrccido,
111 Na Iunildadc crisia or scu dcsvclo,

Essa csosa, quc anara csircnccido,
Aos irnaos confiou or jusia Icrana,
114 Para afcio lIc icrcn scnrc fido.

Do scio da olrcza cniao sc lana,
Tornando ao rcino scu, a alna rcclara.
117 Ncssc jazigo o coro scu dcscansa.

Pcnsa, ois, o quc foi qucn Dcus julgara
Di'no aos clc, dc rcgcr a larca
120 Quc Pcdro, no alio nar cncaninIara.

Coulc a iarcfa ao nosso airiarca.
Qucn, ficl, aos rccciios lIc olcdccc,
123 Salc icsouros arrccadar na arca.

Sua grci novo ascigo aciccc,
E ianio c dos dcscjos inclida,
126 Quc cn difcrcnics canos aarccc.

Quanio nais cada ovclIa c scduzida
Do nundo clo crfido airaiivo,
609
129 Tanio nais ao rcdil volia inanida.

Poucas icncndo o lancc dccisivo,
AcolIcn-sc ao asior. cscasso ano
132 ja ara vcsii-las cccssivo.

Sc claro ic falci, livrc dc cngano,
Sc icns csiado ao quc ic digo aicnio,
135 Sc da ncnoria nao rcccias dano,

Ao icu dcscjo, cn aric, dci conicnio,
Pois da lania lcn vcs qual scja a rana;
E o corrciivo csia ncsic arguncnio.

139 Ondc oscu s qucn nu nuo tunu."

25. Eu tc dssc cic. V. Canio X, v. 95-96 c 114. 37. Un
scuco cic., S. Francisco dc Assis. 38. Outo ostcntou cic.,
Sao Doningos. 43-48. Entc Tuno cic., dcscrcvc a siiuaao
gcografica da cidadc dc Assis, na qual S. Francisco nasccu.
59. Dunu u qucn cic., a olrcza. 64-66. Vuu c dcsczudu
cic., o rinciro csoso da Polrcza foi Jcsus c, or isso, ficou
viuva nais dc onzc scculos. 68. Ancus, Julio Ccsar ficou
adnirado cla alcgrc olrcza do cscador Aniclas (V. Lucano,
Farsalias V, 519}. 80. Hcnudo, rinciro conanIciro dc S.
Francisco. 83. Egdo c Sucstc, conanIciros dc S.
Francisco. 89. Hcnudonc, Piciro Dcrnardonc, ai dc S.
Francisco. 92. Inoccnco III, aa quc dcu auiorizaao
Ordcn Franciscana, cn 1214. 98. Hono III, quc cn 1223,
cla scgunda vcz, arovou a Ordcn dc S. Francisco. 99.
Aqunundtu, asior. 100-105. En Icuc cic., S. Francisco
cn 1219 csicvc no Egiio icniando convcricr os inficis, nas
voliou logo ara a Iialia. 106-108. Nu duu cnIu cic., no
610
nonic Alvcrnia, no Cascniino, S. Francisco rccclcu os csiignas
dc Jcsus crucificado c os nanicvc dois anos, ois dcois dc dois
anos norrcu.

611

CANTO XII

AcuIundo S. Tonus dc uu, uuntu-sc u ncu coou dc dozc
cstos cscndcntcs, nus unu coou dc guu nnco dc
cstos. Un dcstcs, S. Houucntuu, uncscuno, tccc ouuocs u
S. Donngos. Dcos du notcu ucccu dos scus conunIcos.

QUANDO o lunc lcndiio rofcrira
Do discurso a alavra dcrradcira,
3 A corcia, cono cu ja a vira,

Inda una volia nao fizcra inicira,
Logo ouira iurna cn crculo a cnccrrava
6 En voz acordcs anlas c cn carrcira.

Essa Iarnonia ianio sucrava
Das Musas c scrcias a cadcncia,
9 Quanio ao rcflco a luz quc ruiilava.

Cono arcos dois das nuvcns na aarcncia
Curvan-sc iguais na cor c cquidisianics,
12 Sc dc ris Juno cigc diligcncia,

Nasccndo un do ouiro, cn forna scnclIanics,
Qual voz da quc dc anor foi consunida
15 Cono do sol as ncvoas alvcjanics,

612
E crcr fazcndo quc Ia dc scr naniida
A roncssa, a Noc or Dcus firnada,
18 Dc nao scr nais a icrra sulncrgida.

Assin dc nos cn iorno ia agiiada
Cada grinalda das crciuas rosas,
21 Una con ouira cn iudo confornada.

Tanio quc a dana c fcsia julilosas,
Por canios c cslcndorcs flancjanics
24 Dcssas luzcs suavcs c anorosas,

Qucdar cu vi nas roiacs lrilIanics,
Quais olIos, juniancnic ao nosso grado,
27 Sc alrindo c sc fccIando vigilanics,

Dc un dos novos clarcs voz, quc, cnlcvado,
Volvcr-nc ara si fcz dc rccnic,
30 Qual csircla olar na voliado.

Anor" diz quc a lclcza da-nc ingcnic
Mc induz a ic falar do Mcsirc Sanio,
33 Quc ao ncu foi dc louvor causa cnincnic.

Un sc ncnorc ondc ouiro lilIa ianio.
Sol a ncsna landcira Iao niliiado;
36 DrilIa a gloria dos dois ianlcn no canio.

Dc Crisio, a ianio cusio rcsiaurado,
O ccrciio o csiandaric scu scguia,
613
39 Ja raro, lcnio, dc icnor ionado,

Quando nilcia, quc o valor crdia
O Eicrno Incrador dcu rovincnio,
42 So or Craa. cssc lcn nao ncrccia;

E da Esosa cnviou or salvancnio
Dois canccs, dc cuja voz novida,
45 A iransviada gcnic colra o alcnio.

Na icrra, cn quc, ao scu Ialiio, convida
O Zcfiro a sc alrircn novas florcs,
48 Dc quc sc vc a Euroa rcvcsiida,

En laga, ondc sc cnlaic cn scus furorcs
O nar, cn quc, o scu curso icrninado,
51 O sol cscondc s vczcs scus ardorcs,

Jaz Calaroga cn solo aforiunado,
Quc o odcroso cscudo roicgcra,
54 No qual lcao suljuga c c suljugado.

Ali o ailcia Icroico luz vicra,
Da fc crisia cssc indcfcsso ananic,
57 Quc, aos scus lcni'no, aos naus gucrra fizcra.

Foi viriudc cn sua alna iao ossanic,
Quc, ainda csiando no naicrno scio,
60 Do orvir fcz a nac vaiicinanic.

614
Quando a firnar-sc o dcsosorio vcio
Enirc clc c a Fc, na fonic consagrada,
63 Dc nuiia salvaao scguro ncio,

Dc dar r clc o asscnio a cncarrcgada
A ncssc viu cn sonIos nilagrosa,
66 Quc dclc c Icrdciros scus cra csarada.

Do scu dcsiino cn rova oricniosa,
Anjo laiou ao fin so dc cIana-lo
69 Do ScnIor dc qucn cra a alna icdosa.

Donnico foi diio c cu dclc falo,
Cono o ocrario, quc clcgcra Crisio,
72 Da vinIa no lavor ara ajuda-lo.

Scrvo c cnviado nosirou scr dc Crisio
Por quanio o anor rinciro, quc Ia nosirado,
75 Foi a rincira lci quc nos dcu Crisio.

Muiias vczcs a nac o acIou rosirado,
En rofundo silcncio c lcn dcscrio,
78 Cono a dizcr. A isio cu fui nandado.

OI! foi scu gcniior fcliz or ccrio!
OI! sua nac rcalncnic foi Joana
81 Sc Ia no scniido quc lIc dao, accrio!

Nao clo anor do nundo, quc sc cngana,
Do Osiicnsc c Tadcu nos livros lcndo,
615
84 Mas dc Jcsus clo nana sc afana,

Saicnic douior cn lrcvc scndo,
Da sania vinIa guarda vigilanic,
87 Quc rcsio scca, ouco zclo Iavcndo.

Dc Fona scdc quando foi cranic,
Quc aos jusios cra conassiva ouirora,
90 Hojc, or cula do quc a rcgc, crranic,

Onzcnarias discnsas nao lIc inlora,
Ncn rincira rclcnda, quc vagassc,
93 Ncn dzinas, quc sao do olrc, cora.

Mas conira o nundo, quc no qual conraz-sc,
Pcdc o favor dc dcfcndcr a lania,
96 Da qual icns florcs vinic c quairo cn facc.

Con scu qucrcr c con douirina sania,
Cono a iorrcnic, quc da aliura dcscc,
99 Dc aosiolo or zclo o nundo csania.

Dos Icrcgcs sc arroja infanda ncssc,
E ondc a rcsisicncia nais orfia
102 Das foras suas o ncio rccrcscc.

Dclc lroiaran rios, quc Iojc cn dia
Tcn o jardin caiolico rcgado
105 E aos scus arlusios dao vio c valia.

616
Sc ial foi una roda do afanado
Carro, cn quc dcfcndcu-sc a Sania Igrcja,
108 E a civil gucrra cn cano Ia sucrado,

Da ouira o alio ncriio qual scja
Ja ic dissc Tonas, cu siando auscnic.
111 Dclc nas vozcs scu louvor lancja.

Porcn daqucla roda o sulco ingcnic
Ficou cn dcsanaro ial, quc o lodo
114 Ondc cra a flor donina irisicncnic.

Vc-sc a fanlia sua or ial nodo
Da vcrcda dc ouirora iransviada,
117 Quc csqucccu-lIc as cgadas ja dc iodo.

Logo a culiura na scra rovada
Na scara, zizania scndo ao vcnio,
120 En vcz dc ir ao cclciro, arrcncssada.

Quc nosso livro folIcassc aicnio
Vcria, crcio, agina, cn quc lcssc.
123 Sou, cono scnrc, dc inurcza iscnio.

En Casal c gua-Saria igual nao vc-sc.
La dc ial jciio cnicndc-sc a Escriiura,
126 Quc un ilio a fogc, ouiro cccssivo a cnccc.

Dc Dargnorcgio cu sou Doavcniura,
Quc, ccrccndo alios cargos, rcclia
617
129 Dos inicrcsscs icnorais a cura.

Vc, dos irnaos dcscalos rinazia,
Iluninaio, dc AgosiinIo ao lado.
132 Cada qual no lurcl or Dcus ardia.

Hugo vc dc S. Vior rcniado
Cono Pcdro Mangiadorc c Pcdro Hisano
135 Pclos scus dozc livros cclclrado.

Naia Profcia c o Mcirooliiano
Joao Crisosiono, Ansclno c o afanado
138 Donaio, na rincira aric sol'rano.

Vc Falano, a lrilIar vc ao ncu lado
O calalrcs Aladc CiovacIino,
141 Dc csriio rofciico doiado.

Aos louvorcs do ccclso aladino
Movcu-nc a caridosa coricsia,
O dizcr salio dc Tonas dc Aquino,

145 E conigo a csia sania conanIia."

12. s, crsonificaao niiologica do arco-ris. 14. uu uoz
do quc dc uno o consundu, cono voz da ninfa Eco quc sc
consuniu clo anor or Narciso. 28. Un dos nouos cuocs, a
alna dc S. Doavcniura. 46. Nu tcu cic., na EsanIa. 53-
54. Escudo cic., o cscudo dos rcis da Casicla rcrcscniava dois
lccs, un dclaio c ouiro cn cina dc un casiclo. 64-66. A
cncucgudu cic., quando do laiisno dc S. Doningos, a
618
nadrinIa o viu con una csircla na icsia. 80. Suu nuc
cuncntc o Jounu. Joana cn Iclraico icn o significado dc
oriadora dc graas." 83. Ostcnsc, o cardcal Hcnriquc dc
Susa, quc concniou os Dccrciais"; Tudcu Aldrcoiii, florcniino,
ncdico; ou, scgundo ouiros concniadorcs, Tadcu dci Pcoli,
jurisia lolonIcs. 90. Po cuu cic., dc Donifacio VIII. 95-
96. A untu cic., a fc, dc quc sc alincniaran os csriios dos
vinic c quairo icologos quc csiao na rcscna dc Danic. 124-
126. En Cusu c Aguu-Sutu, aludc divisao dos franciscanos
cn dois ariidos, un cIcfiado or lilcriino dc Casalc c ouiro
or Maicus d'Acqucsaria. 131. Iunnuto c AgostnIo, dois
conanIciros dc S. Francisco. 133-135. Hugo dc S. Vtoc,
Pcdo Mungutoc c Pcdo Hsuno, cgrcgios icologos. 136-
139. Nutu, o rofcia quc rcrccndcu Davi; S. Jouo Csstono,
airiarca da Igrcja; Donuto, granaiico laiino; S. Anscno, liso
dc Canicrlury. 139-140. HuIuno c o uIudc GouucIno,
cscriiorcs sacros.
619

CANTO XIII

O Poctu dcsccuc u dunu dus duus coous dc cstos cccstcs.
S. Tonus csouc u scgundu dudu dc Duntc. Aduo c Jcsus
Csto suo sccs cctssnos, o sccn oIu ncdutu dc Dcus.
Mus cc nuo odc sc conuudo ncn u Aduo ncn u Jcsus
Csto. Concu o Sunto uductndo do cgo dos uzos
cctudos, c dc quunto c sucto u cngunu-sc qucn ugu dus
cosus cus uucncus.

O QUE Ici visio c rcfiro qucn dcscja
Enicndcr, inaginc, (c lcn sculida,
3 Cono cn rocIa, na ncnic a inagcn scja}

Quinzc csirclas, quc luz iania csargida
Tcn or cclcsics rcgics dif'rcnics,
6 Quc c do ar a cscssura csclarccida,

Da carroa inaginc as rcfulgcnics
Fodas, scnrc girando, noiic c dia,
9 Pclos csaos do ccu nosso ingcnics;

Da irona a loca nosirc a faniasia,
Quc la no circno do ac, ao qual a csfcra
12 Princira coniorncia, rinciia.

Sc cn signos dois iais asiros considcra,
620
Iguais c'roa quc no ccu fulgura,
15 Dcs quc Ariadnc noric sc rcndcra;

E, os raios nisiurando da luz ura,
Para lados conirarios sc novcndo
18 Aquclcs crc'los dois na cicrca aliura.

Inaginc, nas quasc a sonlra icndo
Dos vcrsos asiros, dcssa dula dana,
21 Quc cn iorno a nos csiava sc volvcndo.

Quc a vcrdadc cssa inagcn ianio alcana,
Quanio a CIiana a raidcz iniia
24 Do ccu, quc a iodos os nais ccus sc avana.

Ncn Pcan canian, ncn dc Daco a griia;
Mas Trcs Pcssoas con divina csscncia
27 E nuna o Iunano scr, quc a Dcus sc adiia.

Os Iinos icndo c a dana inicrniicncia
En nos os sanios luncs sc fiiaran;
30 Conraz-lIcs dos cuidados a scqucncia.

O silcncio quc os coros dois fornaran,
As vozcs roncn, quc a csaniosa vida
33 Do ncndigo dc Dcus nc rcconiaran.

Quando a alIa c do irigo dividida,
Quando a colIciia fica cncclcirada,
36 A laicr ouira docc Anor convida.
621

Crcs quc ao ciio ondc a cosia foi iirada
Para a loca gcniil fornar noiivo
39 Da cna ao nundo iniciro fulninada,

E ao da aguda lana o golc csquivo
Padcccu c a lalana, cn noric c vida,
42 Da cula alou con cso dccisivo,

Quania cicncia aos Ioncns crniiida
Scr odcria cla nao divina,
45 Quc un c ouiro criou, fora infundida.

Tua ncnic, ois, a duvidas sc inclina
Mc ouvindo quc cn cicncia scn scgundo
48 Sulira qucn a luz quinia donina.

OlIos alrc razao, cn quc nc fundo.
Cono icu crcr confundida icns dc vc-la
51 Na vcrdadc, qual ccniro nun roiundo.

O quc nao norrc, o quc or noric gcla
so slcndor da Idcia, quc, nasccndo
54 Do ScnIor nosso, o scu anor rcvcla;

Por quanio cssa luz viva, roccdcndo
Do foco scu, do qual sc nao dcsunc,
57 Ncn do Anor, quc o icrcciro fica scndo,

So or Dondadc sua, o fulgor unc,
622
Cono cn sclIo, cn ccus novc, c o
conccnirando,
60 Tcn a unidadc cicrnalncnic inunc.

As uliinas oicncias sc alaiando,
Ja dc aio cn aio cnfraquccida fica,
63 As lrcvcs coniigcncias vai fornando.

Contgcncus alavra c quc ic indica
Essas cousas, quc o ccu, no novincnio,
66 Con scncnic ou scn cla nuliilica.

Nao nosira aric ou sulsiancia un so inicnio
E nodo, nais ou ncnos iransluzindo
69 O sclo do Surcno Enicndincnio.

Vc-sc, ois, a ncsna arv'rc roduzindo,
Scgundo a csccic, ou lons ou ruins fruios;
72 E vos luz con varias nanIas vindo.

DrilIava o sclo iniciro nos roduios,
Sc a ccra cn onio aroriado fora,
75 E os influos do ccu nunca inicrruios;

Porcn naiura as inrcsscs dcsdoura,
Proccdcndo, assin cono faz o ariisia.
78 Trcnc-lIc a nao quc c da aric salcdora.

E, ois, sc ardcnic anor a clara visia
Da viriudc rincira inrinc c adaia,
623
81 A crfciao aqui ioda sc aquisia.

Assin a argila foi condigna c aia
A ioda crfciao da criaiura,
84 E concclcu a Virgcn ura, iniacia.

Scgucs, orianio oiniao scgura.
Cono nos dois janais iao alia Ia sido,
87 Ncn janais Ia dc scr vossa naiura.

Sc cu orvcniura Iouvcssc concludo,
Con razao nc iivcras crguniado.
90 Cono disscsic igual nao icn sulido?

Da vcrdadc or scrcs infornado,
No quc cra cnsa c sua cscolIa aicndc,
93 Quando Pcdc or Dcus foi-lIc ordcnado.

Claro falci, iua ncnic lcn conrcndc
Quc foi Fci qucn cdiu salcdoria
96 Para fazcr o quc o lon Fci rcicndc.

Nao quis salcr qual nuncro scria
Dos noiorcs ao ccu, ncn sc ncccssc
99 Con coniigcnic un scu igual faria.

Non s cst duc nun notun cssc,
Ou sc un iriang'lo scn icr ang'lo rcio
102 Traar cn sinicrc'lo sc udcssc.

624
E ois, o dizcr ncu quc ora conlcio,
Quando falava na scn ar cicncia,
105 A rudcncia rcal ia dircio.

Dando ao Suliu" dcvida inicligcncia,
Has dc vcr quc soncnic aos Fcis sc alica,
108 Muiios na sona, oucos na ccclcncia.

E fciia a disiinao quc cosia fica,
Mcu dizcr iua fc no ai rinciro
111 E cn nosso Fcdcnior nao conira-indica.

Prcndc assin cIunlo ao c scnrc; ligciro
Nao vas, iniia o caninIanic lasso;
114 Ao nao ao sin nao corrc avcniurciro.

Mosira scr dos csiulios o nais crasso
Qucn afirna, qucn ncga lcviano
117 Scn disiinao ou nun ou nouiro asso.

Da vcn nuiias vczcs or scu dano,
Quc o juzo do vulgo sc iransvia
120 E o cnicndincnio cnlcia afcio insano.

Mais do quc cn vao do orio sc dcsvia.
Incolunc nao volia da jornada
123 Qucn os vcrdadc da aric nao scguia.

A rova dao, or faios confirnada
Parncnidcs, Mclisso, Drisso c quanios
625
126 Pariiran scn salcr o runo c a csirada.

Assin rio fcz, Salclio c ianios,
Quc, cono csadas, dcran na Escriiura,
129 Muiilando o scniido aos icios sanios.

Qucn no julgar as cousas sc arcssura
Iniia aquclc, quc csiinassc o irigo,
132 Quando a scara inda nao sia nadura.

No invcrno Ici visio csinIo dar casiigo
Ao quc inrudcnic as ranas lIc iocara;
135 Fosas dcois ofcrccia anigo.

E nau vi, quc scgura navcgara,
En viagcn fcliz, o salso argcnio,
138 Soolrar, quando o osio ja ionara.

Dc Dcus anicciar-sc ao julgancnio
Nao quciran Dona Dcria c Don MariinIo.
Sc un roula c c ouiro s ollacs aicnio,

142 Podc un sc crgucr, cair ouiro cn caninIo."

15. Audnc, filIa dc Minos, dcois dc noria, foi iransfornada
or Daco nuna consiclaao. 23. CIunu, rio da Toscana.
25. Pcun, Iino quc os aniigos caniavan nas fcsias dc Aolo.
33. Mcndgo dc Dcus, S. Francisco. 37-39. Ao cto ondc u
costu gcnt, cic., Adao dc cuja cosia foi iirada Eva, a qual
concu a naa quc foi faial ara a Iunanidadc. 40. Ao du
ugudu unu cic., Jcsus Crisio. 47. En ccncu scn scgundo,
626
Salonao. 98-99. Sc nusccssc contgcntc cic., sc duas
rcnissas, una ncccssaria c ouira coniigcnic icnIan
conscqucncia ncccssaria. 100. S cst duc cic., sc sc dcvc
adniiir a cisicncia dc un novincnio quc nao dcrivc dc ouiro.
125. Puncndcs, Mcsso, Hsso, filosofos grcgos, confuiados
or Arisioiclcs. 127. Ao c SuIco, Icrcgcs condcnados cla
Igrcja. 140. Donu Hctu c Don MutnIo, noncs dc cssoas
conuns c ignoranics.

627

CANTO XIV

Hcutz cguntu u un csto cccstc, cn nonc dc Duntc, sc
dcos du cssucuo dos coos cnuncccu u uz quc cnunu
dc suus unus c sc cssu uz nuo cudcuu u suu ustu. O
csto csondc quc, dcos du cssucuo, u ustu dos
cstos uuncntuu. Aucccn nouos cstos. Scn cccIc,
Duntc cncontu-sc no unctu Mutc, ondc cstuo uquccs quc
dccndcun con us unus u cguo cstu. A o usccto do ccu
ucncc todu Icczu ussudu, oquc quunto nus sc soIc, nus
ccscc o cscndo dos ccus.

DO ccniro lorda c assin da lorda ao ccniro
gua nun vaso circular sc agiia,
3 Sc a conovcn dc fora, sc dc dcniro.

Isio quc digo a ncnic nc visiia
Suliio, quando o cs'riio glorioso
6 Dc Tonas suscndcu a voz lcndiia,

Por scnclIar-sc ao cfciio odcroso
Da sua voz c ao quc Dcairiz causava,
9 Quando assin dissc cn ion gravc c donoso.

O quc salcr csic Ioncn rccisava
Con voz nao dissc, c, sc o cogiia, o ignora.
12 Dc ouira vcrdadc con raiz sc irava.

628
A aurcola, dizci-lIc, cn quc sc inflora
A sulsiancia, quc c vossa cicrnancnic,
15 Convosco Ia dc cisiir, lcn cono agora?

Sc csic cslcndor cn vos c crnancnic,
Quando visvcis fordcs, rcssurgindo,
18 A visia sofrcra luz iao fulgcnic?"

Cono cn corcia as vozcs vao sulindo
E rccrcscc a alcgria, algun noiivo
21 Dc alvoroo aos dananics solrcvindo,

Assin aos sanios crculos nais vivo
Julilo nosiran no girar, no canio
24 Anic o rogo icdoso c conassivo.

Qucn, or cIcgar a noric, scnic csanio,
Para lograr no ccu vivcr divino,
27 Da cicrna cIuva dcsconIccc o cncanio.

Qucn scnrc rcina, c uno, c dulo, c irino,
En ircs, cn dois, cn un scnrc crdura,
30 Nao alrangido c iudo alrangc cn Iino

Dc iao suavc c cnsona doura
Dos coros foi ircs vczcs aclanado,
33 Quc un rcnio fora da viriudc ura.

No lunc, dc fulgor nais sinalado,
Ouvi, do ncnor crc'lo voz nodcsia,
629
36 Cono a do arcanjo Virgcn dcuiado.

Quanio no Paraso cicrna a fcsia
Ha dc scr, ianio o nosso anor vcsiido
39 Scra dc luz cn iorno nanifcsia.

O lrilIo scu do ardor Ia roccdido
E o ardor da visao, quc c iao gozosa,
42 Quanio a Craa o valor faz nais sulido.

E quando a carnc sania c gloriosa
Fcvcsiirnos, scra nossa cssoa
45 Conlcia c nais jucunda c nais diiosa.

E o graiuiio lunc, quc nos doa
O Suno Dcn, scra nais ruiilanic.
48 A Cloria sua a vcr nos afcioa.

A visao sc fara nais cnciranic,
Mor o ardor sc fara quc ali sc accndc,
51 E o cslcndor, quc csic da, nais coruscanic.

Qual carvao, quc dc si flanas dcsrcndc
E clo vivo ardor as cscurccc
54 Tanio, quc cnirc clas scu rulor rcslcndc,

Esic docc fulgor, quc cn nos arccc,
Vcr dciara o coro rcssurgido,
57 Quando o sono, cn quc jaz un dia ccssc.

630
NcnIuna scra das luzcs ofcndido.
Siarao cororcos orgaos adaiados
60 A quanio a dclciiar-nos for rovido."

Os coros dois iao lcdos c arcssados
Fcsondcran ancn quc lcn nosiraran
63 Quanio os irajos carnais sao dcscjados.

Nao or si sos ialvcz os coliaran,
Mas or anor dos ais, dc cnics qucridos,
66 Anics quc icrnas flanas sc iornaran.

Eis, cn iorno, dc luncs inccndidos
Novo crculo aos ouiros sc acrcsccnia.
69 Qual niicnic Iorizonic, os icn cingidos.

E cono, quando iardc a sonlra auncnia,
No ccu concan dc assonar csirclas,
72 Cuja luz dulia aos olIos sc arcscnia,

Assin nc arcccu quc via aquclas
Novas sulsiancias, quc, ianlcn girando,
75 Movian-sc cn rcdor das c'roas lclas.

Vcro fulgor do Es'riio Sanio! OI! quando
Tc nosirasic dc suliio, candcnic,
78 Os olIos ncus vcnccsic, dcslunlrando.

Mas Dcairiz iao lcla c iao ridcnic
FclrilIou, quc a visao naravilIosa,
631
81 Dcn cono ouiras, scguir nao odc a ncnic.

Aos olIos fora dcu iao odcrosa,
Quc sc alaran; c con cla iransoriado
84 Vi-nc csfcra nais alia c luninosa.

Fui da ninIa asccnsao ccriificado
Da ururina csircla clo gcsio,
87 En quc rulor noici nao cosiunado.

Ncssc falar, a iodos nanifcsio
Do coraao, a Dcus vivo Iolocausio,
90 Por sua nova graa, Iunildc rcsio.

Do ciio ncu nao cra ainda causio
Do sacrifcio o ardor, quc convcncido
93 Dc csiar acciio fui, c scr-nc fausio.

Tao lucidas, iao rulras, confundido
Vi luzcs cn dois raios fulguranics,
96 Quc dissc Hclios, cono os icns vcriido!

Calaia, cn asiros nais, ncnos lrilIanics
Dranqucja, cnirc dois olos colocados,
99 E os douios dcia cn duvida Icsiianics.

Dc igual nancira cn Maric consiclados
O signo os raios fornan vcncrando,
102 Dianciros iguais scndo cruzados.

632
Mc csia ncnoria o cngcnIo sucrando.
Sc na cruz lancjar cu via Crisio,
105 Cono accriar, ccnlos rocurando?

Qucn iona a Cruz c na jornada Crisio
Scguc, dcsculc o quc falia cn aric,
108 Vcndo ncssc cslcndor ruiilar Crisio.

Da cruz cn cada lrao, cn ioda aric
Ciniilanics nil fogos sc novian;
111 Qual dcscc, qual sc clcva, qual dcsaric.

Assin suiis arguciros sc vcrian,
Fcios ou curvos, raidos ou lcnios,
114 Dc fornas, quc nuliliccs varian,

Dc Sol cn rcsica quc cnira os aoscnios,
Ondc da calna o Ioncn sc rcara
117 Aurando do cngcnIo c da aric invcnios;

E cono da Iara c lira sc dcara
Nas cordas varias docc nclodia
120 A qucn noias ignora c nao conara;

Assin dcsscs luzciros quc ali via
Na Cruz fornosa, ciaiico cscuiava,
123 Scn conrcndc-la, angclica Iarnonia.

Quc cran alios louvorcs lcn julgava
Fcssusciia c iriunfa acaso ouvindo.
633
126 Confusancnic o Iino nc soava.

Ouvia cn ianio cnlcvo nc scniindo,
Quc inda nao sinio cousa quc nais qucira,
129 A ncnic ao canio cn docc cnlcio, unindo.

Ousado sou ialvcz dcsia nancira,
Parcccndo osor os olIos lclos,
132 En quc a ninIa alna sc cnlcvccc inicira.

Mas qucn rcflcic quc os cicrnos sclos
Vao da lclcza no alio sc aurando,
135 E aos olIos nao voliava-nc or vc-los,

falia nc acIara crdao, noiando
A vcrdadc quc digo. o razcr sanio
Nao ccluo quc cn vc-la ia gozando;

139 Con a aliura, sc clcva o uro cncanio.

28-30. ucn scnc cnu, c uno, c duo, c tno, cic., Dcus.
35. Voz nodcstu, Salonao. 96. Hcos, o Sol. 97. Guuxu, a
Via Lacica, cuja cor dcia cn duvida os salios, ois nao salcn
clicar qual scja a sua naiurcza.
634

CANTO XV

As unus dos conIutcntcs cu c cn Csto cstuo dsostus cn
onu dc cuz, ucxo dc nuto c dc utu. Do udo dcto
dcssu cuz nouc-sc un csto c con utcnu ucto sudu u
Duntc. E Cuccugudu, scu tsuuo. Dcsccuc cc u noccncu dos
costuncs do scu tcno c cnIu cono nocu conIutcndo co
scuco dc Csto, nu scgundu cuzudu.

DENVOLO qucrcr, quc significa
Scnrc cssc anor, quc a caridadc insira,
3 Cono a colia o nau qucrcr indica,

Silcncio ondo qucla docc lira;
Os sons s cordas sanias suscndida,
6 Quc la do ccu a dcsira afroua c csiira.

Cono aos claros csriios scria
En vao ncu jusio rogo, sc cciia-lo
9 Dc acordo sc calando, lIcs razia?

AI! ranicic scn ircguas c inicrvalo
Qucn, do anor iransiiorio caiivado,
12 Pdc do anor cicrno avaniaja-lo!

Cono o scrcno azul, airavcssado
s vczcs c or fogo rccniino,
635
15 Quc aos olIos nos salicia incscrado;

Disscrcis asiro a rocurar dcsiino,
Sc algun faliassc aric, ondc sc accndc
18 Essc insianianco lunc crcgrino.

Assin do lrao, quc dirciia csicndc,
Da cruz ao c vi dcslizar un asiro
21 Dcssa consiclaao, quc ali rcslcndc.

Nao dcsfiou-sc a cr'la do scu nasiro;
Pcla lrilIanic linIa dcsccndcra,
24 Cono fogo a luzir sol o alalasiro.

Dc Anquisc a sonlra ia assin corrcra,
Sc fc ncrccc a Maniuana Musa,
27 Quando Encias do Elsio aarcccra.

O sungus ncus! O sucnusu
Gutu Dc; scu tI cu
30 Hs unquun coc unuu ccusu?"

MinIa aicnao na luz, quc o diz, sc inlui;
Volici dcois ra Dcairiz o viso;
33 Aqui c ali csiucfaio cu fui.

Nos olIos scus ardia un ial sorriso,
Quc, cncarando-a cuidci iocar o fundo
36 Dc vcniura no cicrno Paraso,

636
E cssc cs'riio, a sc vcr c ouvir jucundo,
Vozcs aduz, quc a ncnic nao conrccndc,
39 Tanio o scniido scu cra rofundo.

Andrcdc a olscuro o scu dizcr nao icndc;
Mas or ncccssidadc o scu concciio
42 Alcn da csfcra dos noriais asccndc.

Quando o arco afrouou do ardcnic afciio,
E cn roorao do Iunano cnicndincnio
45 Do scu falar nanifcsiou-sc o cfciio,

Pudc csia vozcs disiinguir, aicnio.
Dcndiio scjas, Dcus, Un na Trindadc,
48 Quc rolc ninIa das iao alio alcnio!

Mcu longo c caro anclo, na vcrdadc
Dcs quc no grandc livro Ici lcr odido,
51 Inuiavcl na sua cicrnidadc,

Cunrcs, o filIo; c dcsia luz vcsiido
Aqucla, quc ao icu vo sullinado
54 Prcsiou asas, cu louvo agradccido.

Tu crcs quc o icu cnsar nc c dcrivado
Do scr Princiro, cono da unidadc
57 Salida o cinco c o scis sc vc fornado.

E ois, qucn sou c a ninIa alacridadc,
Maior quc a dc ouiros ncsia grci conicnic,
637
60 Nao nosiras dc salcr curiosidadc.

Crcs a vcrdadc. o EsclIo rcfulgcnic
Dcsia vida rcflcic o cnsancnio
63 Anics quc nasa c a iodos faz aicnic.

Mas, ara o sacro anor, quc iraz-nc aicnio
En crciua visao, docc dcscjo
66 Mc accndcndo, alcanar conicniancnio,

Con voz clara, scgura c alcgrc, cnscjo
Dc ouvir iua voniadc nc ofcrccc.
69 Qual rcsosia Ici dc dar-ic cu ja anicvcjo."

Pra Dcairiz volici-nc. ja conIccc
Quanio inicnio, c, accnando rczcnicira,
72 Ao qucrcr ncu as asas cngrandccc.

A cada qual dc vos dcs quc a Princira
Igualdadc nosirou-sc, anor, cicncia
75 Sc fizcran cn vos dc igual cravcira;

Pois ao Sol, quc vos dcu iao viva ardcncia
E luz ial discnsou, ianio sc igualan,
78 Quc nao icn na igualdadc concicncia.

Mas nos noriais o afciio c o salcr sc alan,
Pcla causa, a vos ouiros nanifcsia,
81 Con lunas, quc, dif'rcnics sc assinalan

638
Eu, ois, quc sou norial, sujciio a csia
Dcsigualdadc, dc alna unicancnic
84 Fcsondo iua carinIosa fcsia.

Sulico, assin, ioazio rcslcndcnic,
Quc adornas csia joia rcciosa,
87 Mc faas do icu nonc ora cicnic."

Falci. Con voz iornou-nc naviosa.
flor, quc ianio cu, sfrcgo, cscrava,
90 Do ironco ncu lroiasic rinorosa!

Aquclc, cn qucn icu nonc concara,
Quc, Ia nais dc un scc'lo ja, no nonic crguido
93 Do rinciro dcgrau sc nao scara,

Mcu filIo foi, icu lisav Ia sido.
Por olras dcvcs lIc cncuriar fadiga,
96 Quando vida norial Iajas volvido.

Florcna dcniro cn sua ccrca aniiga,
Ondc rcssoa ainda a Tcra c a Noa,
99 Vivia Ioncsia c solria cn az aniga.

Nao iinIa aurcos colarcs, ncn coroa,
CIains, cinios dc danas cn quc Iavia
102 Mais quc vcr do quc graas da cssoa.

No ai, nasccndo, a filIa nao novia
Tcnor; cn icno azado sc casava
639
105 E o doic as roorcs nunca cccdia.

Cada qual do scu lar sc conicniava;
Nao alardava cniao Sardanaalo
108 Da alcova o quc no cnccrro sc oculiava.

Nao cra inda vcncido Monicnalo
Por vosso Uccclaiojo quc, cccdido
111 Na aliura, Ia-dc, ao cair, dar nor alalo.

Dcllincion Dcrii cu vi andar cingido
Dc couro c dc osso, c ianlcn vi-lIc a csosa
114 Voliar do csclIo scn rulor fingido.

Vcsiindo clc sinlcs, nao fasiosa
Ncrlis c VcccIios vi, no fuso c roca
117 Tcndo as consorics vida dclciiosa.

Diiosas! A ncnIuna a dor sufoca
Scrando o csoso, quc roulou-lIc a Frana,
120 Ncn o jazigo ignora, quc lIc ioca.

Una o lcro do filIo scu lalana,
E o consola naquclc docc idiona
123 Quc aos ais o coraao no cnlcvo lana;

Ouira, csiirando do scu fuso a cona,
Fcconia aos filIos o quc Iouvcra ouirora
126 En Ficsolc, cn Troia c aniiga Fona.

640
Ncssc lon icno naravilIa fora
Una CiangIclla, un Lao Salicrcllo,
129 Cono Cornclia c Cincinaio agora.

Da cidadc naquclc vivcr lclo,
No scio dcssa gcnic Ionrada c fida,
132 Ncssa docc nansao, da az nodclo,

Dcu-nc Maria ninIa nac dorida,
E cn vosso Daiisicrio Ici rccclido
135 Os noncs dc crisiao c Cacciaguida.

Irnaos Moronio c Eliscu Ici iido,
MinIa csosa nasccu cn Val-di-Pado.
138 Dcssa origcn rovcn icu aclido.

Scgui na gucrra Incrador Conrado,
Quc nc arnou cavalciro na nilcia,
141 Alios fciios nc icndo assinalado.

Con clc clcjci conira a ncqucia
Do inficl, quc o dirciio vosso orinc
144 Dc culado Pasior cla nalcia.

Da iorc gcnic o assalio la nc cinc
Dos cnganosos vnculos do nundo,
Cujo anor nodoas ianias na alna inrinc.

148 Mariir, vin ao rcouso scn scgundo."

641
25. Dc Anqusc u sonIu u cic., Encias visiiou nos Canos
Elsios a sonlra do scu ai Anquisc, cono o dcscrcvc Virglio,
Encida, VI. 28-30. O sungus ncus cic., sanguc ncu!
infiniia graa dc Dcus! A qucn scnao a ii scra alcria duas
vczcs a oria do Ccu? 90 c scgu., Do tonco ncu cic.
Cacciaguida qucn fala, quc foi lisav dc Danic, norio nuna
cruzada cn 1173. Foi ai do rinciro AligIicro do qual dcrivou
o nonc dos AligIicri. 97. Focnu dcnto cn suu cccu untgu
cic., no cqucno csao, liniiado or scus aniigos nuros, no
qual sc ouvian os sinos iocarcn as Ioras. 107. Sudunuuo,
rci da Assria, cclclrc cla sua luuria. 109-10. Montcnuo,
nonic Mario dc Fona; Ucccutoo, nonic a cavalciro dc
Florcna. uc cxccddo cic., Florcna sucrava Fona cn
nagnificcncia; assin a sucrara na dccadcncia. 112.
Hcncon Hct dci Favignani, ilusirc florcniino. 116. Ncs c
VcccIo, as nolrcs fanlias florcniinas Ncrli c Dcl VcccIio.
128. CungIcu dci TosigIi, nulIcr dcsoncsia. Luo
Sutuc, jurisconsulio florcniino iido cn conia dc Ioncn
corruio. 139. Incudo Conudo 3. dc HoIcnsiaufcn, quc
cIcfiou a scgunda cruzada. 143. Ao nc, os naoncianos.
144. Cuudo usto, o Paa.

642

CANTO XVI

O octu oguIu-sc cu noIczu du suu unu. Cuccugudu
contnuu uundo u cscto du u unu c du untgu
Focnu. Dcou u cIcgudu cn Focnu dc cduduos dc outus
tcus. LcnIu us nuocs unus du cdudc, nutus dus quus,
no tcno dc Duntc, cun cnoIccdus ou nucuudus dc
nunu.

MESQUINHA nolrcza dc alio sanguc!
Sc ianio Ioncn dc Iavcr-ic sc gloria
3 Ncsic nundo, cn quc o afcio cnfcrno languc,

MaravilIar-nc ja nao odcria,
Pois nc scnii, or causa ial, ufano
6 No ccu, ondc o aciiic nao varia.

s nanio cosio cn lrcvc a csirago c dano.
Sc ic faliar rcaraao consianic,
9 A nao do icno ic ccrccia o ano.

A rcsondcr conco luz lrilIanic
Por vos" dc quc, rincira, Fona usara,
12 Mas quc cn vulgar dicao nao foi avanic.

Dcairiz, quc algun ianio sc afasiara,
Fcz, sorrindo-sc, cono a quc iossira,
643
15 Quando a rincira vcz Cincvra crrara.

Vos sois ncu ai" dissc cu cn vos sc
insira
Para falar-vos do anino a ousadia,
18 Mc alais nais do quc a ncnic roria asira.

Por ianios rios sc cncIc dc alcgria
MinIa alna quc cn lcdicc c iransfornada,
21 Pois do razcr nao vcncc-a a dcnasia.

Dizci-nc, ois, ninIa rincia anada,
Os asccndcnics vossos c cn qual cra
24 Foi a vossa ucrcia assinalada.

Dc Sao Joao a grci cono vivcra
Dizci-nc c os quc cn scu scio sc nosiraran,
27 A qucn nais alia disiinao coulcra."

Cono ao soro do vcnio nais sc aclaran
As flanas no carvao, dcssa aric qucla
30 Luz, nc ouvindo, os fulgorcs sc avivaran;

E quanio aos olIos sc osicniou nais lcla,
Tanio con voz nais docc c nais suavc
33 Fcsondcu, scn falar vulgar loqucla.

Dissc. Do dia, cn quc sc ouvia o Auc
Ao noncnio, cn quc ao nundo a nac qucrida,
36 Hojc sania nc dcu no iransc gravc,
644

Do Lcao foi aos cs rcaccndida
Dc Maric a luz quinIcnios c cinqucnia
39 Vczcs nais irinia na inccssanic lida.

O lugar, ondc o scsto uliino asscnia,
Dos jogos anuais icrno carrcira,
42 Mcu lcro c o dos avos ic rcrcscnia.

Dclcs ic lasic csia noao rincira.
O quc Iao sido, ondc c sua crnancncia
45 Calar rcfiro a dar noicia inicira.

Dos quc Iavian cniao suficicncia
Para a gucrra, cnirc Maric c Joao Daiisia,
48 Sao quniulo os quc icn ora cisicncia.

Toda gcnic, orcn, quc sc vc nisia
Co'a dc Cani, Ccrialdo, c nais FiggIinc
51 Pura csiava, do nolrc aic o ariisia.

Accrio fora do quc lcn conlinc
Tc-los vizinIos, linIa dcnarcando,
54 Quc con Trciano c con Caluz confinc,

En lugar dc Ioscdar o infcio lando
Dos vilcs dc Aguglion junio aos dc Signa,
57 Da fraudc ccrios no nisicr ncfando.

Sc a gcnic, Iojc no nundo a nais naligna,
645
A Ccsar nao sc Iouvcssc dcclarado
60 Crucl nadrasia cn vcz dc nac lcnigna,

Qucn sc diz Florcniino c usura c dado,
Vcndc c ncrca, iornava a Sinifonic,
63 Ondc o av ncndigava csfarraado.

Ainda cn Monicnurli foran Conii,
Os scus CcrcIi ainda Aconc conscrvara
66 E, ialvcz, Valdigricvc os Duodclnonii.

Scnrc dc casias confusao dcara,
Cono a dc cilo cn coro nal disosio,
69 Mal cidadc, c danos lIcs rcara.

Touro ccgo rinciro cn icrra c osio
Quc anIo ccgo; c nclIor coria una csada
72 Do quc cinco nun fcic lcn conosio.

Sc dc Urlisaglia a soric dcsgraada
E a dc Luni iu vcs, sc igual cscra
75 CIiusi c Sinigaglia nalfadada.

Dos solarcs nau fin nao crcccra
iua ncnic csiranIcza ou caso foric,
78 Pois no ccio dc Esiados considcra.

Tcrrcnas cousas iodas sofrcn noric,
Cono vos; nas dc algunas, crdurando,
81 Qucn curia vida icn nao salc a soric.
646

E cono a lua, scn ccssar girando
Colrc ou dcscolrc as raias do occano,
84 Dc Florcna a foriuna vai nudando;

Assin quc nao suonIas nais quc Iunano
O quc cu disscr dc cnios florcniinos,
87 A cuja fana o icno ja fcz dano.

Eu vi os UgIi, vi os Caicllinos,
Fillic, Crcci, Ornani c os Allcricos
90 Dccadcnics, nas ainda nolrcs, di'nos.

Crandcs cn fana, dc viriudcs ricos
Os dc Sanclla vi; ianlcn os dc Arca,
93 Soldanicri, Ardingos c DasiicIos.

oria dc Sao Pcdro, quc ora alarca
Infania nova ianio cn cso ingcnic,
96 Quc fara soolrar cn lrcvc a larca,

Esiavan Favignans; scu dcsccndcnic
Foi Condc Cuido c quanios ao dianic
99 Dc Dcllincionc o nonc icn fulgcnic.

Dclla Prcssa cn govcrno cra rcsianic
E Calligaio no solar dourara
102 PunIo c coos da csada fulguranic.

A Coluna do Esquilo sc clcvara,
647
SaccIciii, CiuocIi Fifanii c Darucci
105 Calli c qucn clo alqucirc sc cjara.

Era ja grandc o ironco dos Calfucci
E s cadciras curuis iinIan sulido,
108 Assunindo o odcr, Sizi c Arragucci.

Quanio lusirc daquclcs, quc alaiido
Tcn solcrla! Quc fciio viu Florcna
111 Scn scr dc Escu dc Ouo cnolrccido?

Eran ais dos quc julgan gloria incnsa
No concisiorio, vago o ciscoado,
114 Ccvar-sc dos lanqucics na liccna.

Surgia o lando ja scn cjo c ousado,
Dragao quc invcsic a qucn lIc icnc a ira,
117 Cordciro cn vcndo lolsa ou lrao arnado;

Dc rincio iao vil a origcn iira,
Quc Donaio Ulcriino sc afroniava,
120 Quando a un dcsscs o sogro a filIa unira.

Ja Caonsacco no Mcrcado csiava,
Dc Ficsolc vindo; c la ja cra
123 Ciuda, Infangaio. o nonc os ilusirava.

Incrvcl cousa vou dizcr, nas vcra.
No rccinio una oria ouirora Iavia,
126 qual dcu nonc a gcnic dclla Pcra.
648

Fidalgo, quc o lrasao lclo irazia
Do larao cujo nonc, gloria c vida
129 Dc Sao Tonc cclclra-sc no dia;

LIc dcvc o rivilcgio c Ionra sulida;
Mas Iojc ao oular ariido sc unc
132 Trazcndo dc ouro a faia guarnccida.

Ja Cualicroiii vian-sc c Inoriuni;
E cn Dorgo a az dc iodo sc crdcra,
135 Quando una iurla nova cn si rcunc.

A casa, dc quc o nal vosso nasccra,
Quc vos dcu noric, jusiancnic irada,
138 E ao fcliz vivcr vosso o fin uscra,

En si, na rolc sua fora Ionrada.
Por quc sua aliana rccusasic
141 Por sugcsiao, o Duondclnonic, crrada?

Quando cidadc a vcz rincira cnirasic,
Sc do Ena s aguas Dcus ic Iouvcssc dado,
144 Lcdicc fora o ranio, quc causasic.

Forado cra quc ao narnorc quclrado,
Da onic guarda, viina inolassc
147 Florcna, dc sua az o fin cIcgado.

Con csscs c ouiros, quc inda cu nais lcnlrassc,
649
Florcna vi gozar fausio rcouso,
150 Scn noiivo quc ranio lIc cciiassc.

Con csscs c ouiros vi iao glorioso
E junio o ovo, quc ao rcvcr lanado
Nao cra na Iasica o lrio scu fornoso,

154 Ncn or faccs cn rulro iransfornado."

11. Po us cic., Danic falou a Cacciaguida con o vos" cn
lugar dc "iu", cono fazian os ronanos quando falavan a
cssoas dc rcsciio c quc nao sc usava nais no icno dc
Danic. 13-14. Hcutz cic., sorriu cono naliciosancnic
sorriu a canarcira dc Cincvra, no ronancc dc Lanccloi, quando
a sua dona foi lcijada cla rincira vcz clo ananic. 33.
Scn uu uugu oqucu, cn laiin. 37-39. Do Lcuo cic., Maric
aroinou-sc 580 vczcs da consiclaao do Lcao, isio c,
assaran 1091 anos a concar cla anunciaao do nascincnio
dc Jcsus. 40. O ugu cic., a casa dc Cacciaguida csiava
siiuada no lairro (scsio} quc ficava or uliino nas corridas dc
S. Joao, isio c, no lairro dc S. Pcdro. 47. Entc Mutc c Jouo
Hutstu, cnirc a csiaiua dc Maric c a igrcja dc S. Joao Daiisia.
49-51. Todu gcntc cic., os cidadaos dc Florcna nao sc
Iavian ncsclado aos canoncscs das rcdondczas. 58. Sc u
gcntc Ioc no nundo u nus nugnu, a Curia Fonana. 61.
ucn sc dz cic., alusao a crsonagcn quc nao foi ossvcl
idcniificar. 62. Snontc, casiclo no valc do Fio Elsa. 94. A
otu dc S. Pcdo quc ou uIucu nunu nouu, no lairro dc S.
Pcdro norava a fanlia dos CcrcIi. 101. Douudu unIo c
coos cic., Iavia rccclido insgnias dc nolrcza. 103. A counu
do Esquo, no lrasao da fanlia Pigli Iavia una coluna. 105.
E qucn co uqucc sc cuu, a nolrc fanlia CIiarononii
usava csos c ncdidas falsas. 111. Escus dc ouo, no
lrasao da fanlia Lanlcrii Iavia csfcras dc ouro. 112. Eun
us cic., dos Visdonini c dos TosingIi, os quais adninisiravan
650
fraudulcniancnic as rcndas ciscoais. 115. O Iundo scn
co c ousudo cic., a fanlia dos Anidci. 118-120. Dc
nco tuo u cic., dc origcns iao laias quc Ulcriino Donaii
ficara ofcndido quando o sogro dcu cn casancnio una das
filIas a un Adinari. 126. Gcntc dcu Pcu, a fanlia dclla
Pcra, ciinia no icno dc Danic, cra dc origcn ilusirc. 127.
Fdugo, quc o Iusuo Ico tuzu cic., o larao Hugo dc
Drandclurgo cujo lrasao foi usado or divcrsas fanlias. Hugo
norrcu no dia dc S. Tonc c, ncssc dia, a sua ncnoria cra
Ionrada na igrcja da Dadia, ondc fora sculiado. 131. Mus
Ioc uo ouu utdo cic., Ciano dclla Dclla, cnlora dc fanlia
nolrc, quc usava o lrasao dc Hugo con faia dc ouro, cIcfiou
cn 1295 o ariido oular. 136-141. A cusu cic., os Anidci,
indignados conira Duondclnonic dci Duondclnonii or Iavcr
faliado ao conronisso dc casancnio con una noa da sua
fanlia, dcran origcn s luias civis cn Florcna. 143. Sc do
Enu cic., icria sido nclIor sc os Duondclnonii sc iivcsscn
afogado no rio Ena, ao airavcssa-lo, quando foran ara
Florcna. 145. Ao nunoc qucIudo cic., Duondclnonii foi
assassinado clos Anidci crio da csiaiua dc Maric.
651

CANTO XVII

Duntc cdc u Cuccugudu quc Ic dccuc quu sotc Ic cstu
cscuudu. Estc cdz-Ic o cxo, u cscguuo cos nngos c
o scu cgo nu cotc dos Scugcos, Exotu-o u uu do quc uu
c ouuu nu suu uugcn, scn ccco dc ocndc nngucn.

QUAL a Clincnc clicacs rogava
Dc quanio cn dcsconccrio rorio ouvira
3 O quc ausicros dcois os ais iornava,

Tal fiquci, ial cfciio rcsscniira
Con Dcairiz a sania luz lrilIanic,
6 Quc da Cruz cu da aliura dcsccr vira.

E dissc Dcairiz. Dcssc anclanic
Dcscjo a flana cilc c ncla csicja
9 Ao quc icns na alna inagcn scnclIanic,

Nao, or quc nais ao claro cn ii sc vcja,
Mas orquc, scndo a scdc rcvclada.
12 Prcsiada cn roorao agua ic scja."

cara csiirc ninIa Cloria alada!
Cono conIcccn as icrrcnas ncnics
15 Nao dar a oliusos dois iriang'lo cnirada,

652
Assin vcs iu as cousas coniingcnics
La no orvir, o Ccniro conicnlando,
18 A qucn iodos os icnos siao rcscnics;

En quanio cu a Virglio aconanIando,
Sulia o nonic, ondc ao ccado Ia cura,
21 E ianlcn clo infcrno cncirando,

Solrc a cisicncia ninIa ouvi fuiura
Agras alavras, osio quc nc sinia
24 Incricrriio aos golcs da vcniura.

Folgara cn icr cicncia lcn disiinia
Dos rcvcscs, quc a soric nc rcara.
27 Mcnos nogoa a scia ao quc a rcssinia."

Ao sriio, quc, Ia ouco nc falara,
Mcu dcscjo Ici dcsia aric dcclarado,
30 Cono a scnIora ninIa nc ordcnara.

Scn anlagcs, quc aos Ioncns cnviscado
TinIan, anics dc Dcus scr o Cordciro,
33 Quc os ccados rcniu, sacrificado,

Mas cn rcciso csiilo c vcrdadciro,
Logo iornou-nc o aicrnal afciio,
36 Vclado c iransarcnic cn scu luzciro.

A coniingcncia, quc do csao csirciio
Da naicria os liniics nao iransccndc,
653
39 Toda sc inia no cicrnal asciio.

Ncccssidadc, cnianio, nao a rcndc,
Cono nao rcndc a visia cn quc sc csclIa
42 A nau, quc as aguas raida dcsccndc.

Dc la lcn cono sc iransniic orclIa
Docc Iarnonia dc orgao, rcflciido
45 O icno nc c quc a ii ja sc aarclIa.

Qual dc Aicnas Hioliio Ia ariido
Pcla crfdia da nadrasia nia,
48 Tal dciaras Florcna crscguido.

Assin sc qucr c a irana rinciia;
Scra cn lrcvc cccuiado o lano
51 La ondc a Crisio vcndcn cada dia.

A cula o nundo a qucn adccc o dano
Dara; nas icra cna ncrccida,
54 Da vcrdadc cn vingana, o algoz insano.

Dciaras ioda a causa a nais qucrida,
CIaga rincira dc iorncnios cIcia,
57 Do dcsicrro clo arco roduzida.

Scniiras quanio anarga; quanio anscia
O sal dc csiranIo ao; quc c dura csirada
60 Sulir, dcsccr dcgraus da cscada alIcia.

654
Tua angusiia Ia dc scr nais agravada,
Tc aconanIar no val do clio vcndo
63 Ignolil gcnic, csiolida nalvada.

Ingraio, louco c nau ic aconcicndo
O lando sc Ia dc unir. scra corrido
66 Elc, nao iu, o orolrio ncrcccndo.

Scu lcsiial insiinio conIccido
Tcrao scus fciios; gloria consunada
69 Tcras; iu so fornando o icu ariido.

Tc Ia dc scr acolIida franqucada
Princira clo cnio c gra Lonlardo
72 Quc or lrasao icn guia solrc Escada.

Tcra coniigo iao corics rcsguardo,
Quc, o rogo rcvcnindo, o don sc arcssc,
75 Quc soi cnirc ouiros, sc nosirar nais iardo.

Vcras con clc o quc ao nasccr ncrccc
Tanio dcsic asiro lclico a influcncia,
78 Quc a fana a gloria ao nonc lIc cngrandccc.

Inda ignorada jaz iania ccclcncia.
So volias novc cn iorno lIc icn dado
81 Esias csfcras na anual cadcncia.

Mas anics quc o Cascao icnIa cnganado
Hcnriquc ccclso ja fara aicnics
655
84 Dc ouro o dcsdcn c o anino csforado.

Scrao grandczas suas iao fulgcnics,
Quc ininigos nalgrado as conicnlando,
87 Tcrao dc as roclanar or rcnincnics.

Nclc confia, o lcn dclc cscrando;
A soric nudara dc nuiia gcnic,
90 Ficos, ncndigos condiao irocando.

Dclc o quc cu digo inculcaras na ncnic,
Scn narra-lo." E rozcas rcdizia,
93 Incrvcis inda a qucn lIc for rcscnic.

Eis, filIo, o concniario" rosscguia
Do quc sc foi ja diio; cis a cnloscada,
96 Quc nun crodo lrcvc sc cncolria.

Mas or ii dos vizinIos invcjada
Nao scja a soric; rolongada a vida,
99 Vcras sua crfdia casiigada."

Dcois quc cssa alna sania concluda,
Calcando-sc, nosirou ja icr a irana
102 Da icla, quc cu lIc ofcrcccra urdida,

Con ion dc voz falci dc Ioncn, quc clana
Por lon consclIo, ao rcccar crigo,
105 Dc qucn, salio c discrcio, o lcn dc ouiro
ana.
656

Vcjo, o ai, quc, invcsiindo, o icno inigo
Conira nin corrc ara o golc dar-nc,
108 Mais gravc, orquc oor-nc nao consigo.

Dc rudcncia, orianio, c lcn quc nc arnc;
Nao succda, ao crdcr airia guarida,
111 Dos ncus vcrsos or causa ouira faliar-nc.

No nundo, ondc cn crciua dor sc lida,
Da nonianIa sulindo o ccclso cunc,
114 Dondc clcvou-nc Dcairiz qucrida,

E dcois clo ccu dc lunc cn lunc
Cousas iais arcndi, quc, sc as rcdigo,
117 Travo icrao a nuiios dc azcdunc.

Sc da vcrdadc cu for rcnisso anigo,
Morrcr icno dos Ioncns clo olvido,
120 Quc o icno dc Iojc Iao dc cIanar aniigo."


A luz, ondc o icsouro cra cscondido,
Quc cu acIara, sc fcz iao coruscanic,
123 Cono o sol dc aurco csclIo rcflciido.

E dissc. A conscicncia vacilanic
Por rorios aios ou vcrgonIa alIcia
126 Tcu falar Iavcra or crucianic.

657
Mas dcvcs rcclir ncniira fcia;
Toda a iua visao faz nanifcsia,
129 Cocc-sc a clc, quc c dc lcra cIcia.

Ao rinciro salor scra nolcsia
Tua alavra; nas viial susicnio
132 Dciara dcois, quando for digcsia.

Ha dc o icu lrao asscnclIar-sc ao vcnio,
Quc ao nais solcrlo cino ousado invcsic;
135 Ha dc isio ao nonc icu dar lusirc c auncnio.

Anic os olIos aqui, no ccu, iivcsic,
No sanio nonic c la no val das dorcs
138 Alnas, quc a fana con scu lrilIo vcsic.

Pois dc ouvinics o anino ou lciiorcs
Prco nao da ao ccnlo dcrivado
Dc origcn vil, scn noia, scn louvorcs,

142 Ncn a ouiro arguncnio nal fundado."

1. uu u Cncnc cic., Fcionic (quc con o scu ccnlo faz con
quc os ais scjan ausicros con os filIos} crguniou nac
Clincnc sc clc cra vcrdadcirancnic filIo do Sol. 46. uu dc
Atcnus cic., Hioliio filIo dc Tcscu, nao qucrcndo sujciiar-sc
aos dcscjos dc sua nadrasia Fcdra, foi lanido dc Aicnas,
caluniado or cla. 51. Lu ondc u Csto ucndcn todo du, a
Curia Fonana. 71. Gu LonIudo cic., Darioloncu dclla
Scala, scnIor dc Vcrona. 76-77. O quc uo nuscc cic.,
Cangrandc dclla Scala, irnao dc Darioloncu, quc foi noiavcl
658
caiiao. Cangrandc cn 1300 iinIa novc anos. 82-83. Mus
untcs quc o Guscuo tcnIu cngunudo cic. Clcncnic V, aa dc
origcn franccsa, dcois dc icr ronciido a Hcnriquc VII quc o
rcconIcccria cono incrador, quando Hcnriquc cIcgou Iialia,
cn 1312, o advcrsou.

659

CANTO XVIII

Hcutz conotu o Poctu. Cuccugudu nostu-Ic outos cstos
quc conIutcun cu c cstu. SoIcn dcos u Jtc, undc
cstuo us unus dos nccs quc goucnuun con ustu. Os
cstos sc dsocn dc nuncu u dcscnIu uuuus dc
conscIo uos quc goucnun; o tno sc conocn nu onu dc
unu uguu.

J gozava cn silcncio do scu vcrlo
Essa alna vcniurosa c cu cogiiava,
3 O docc icncrando clo accrlo;

Mas aqucla, quc a Dcus nc cncaninIava,
Muda o cnsar; quc crio" nc dizia
6 Eu sou do quc injusiias dcsagrava."

Volici-nc voz, quc scnrc nc infundia
Valor. dos sanios olIos a icrnura
9 Dcscrcvcr a alavra rcnuncia.

Nao so a lngua cn vao dizcr rocura;
Mas solrc si iornando, dcsfalccc
12 A ncnic scn socorro la da aliura.

Ora soncnic rcfcrir sc of'rccc
Quc ouiro dcscjo, a sania conicnlando,
660
15 Do coraao, ao iodo, dcsarccc.

Cono a dclcia cicrna, rclrilIando
Dircia cn Dcairiz, nc ciasiava
18 Do gcsio scu or un rcflco lrando,

Con riso, dc quc a luz nc suljugava,
Volvc-ic, cscuia ainda; o Paraso
21 Nao sia so nos ncus olIos" nc falava.

Cono a aiao, no scu dizcr conciso
Pclos olIos sc crinc, na alna cnquanio
24 TolIc o rcsigio scu iodo o juzo,

Assin no flancjar do fulgor sanio,
Voliando-nc, o dcscjo vi aicnic
27 Dc adiiar ao quc dissc ora algun ianio.

Na quinia csiancia da arvorc, quc, ingcnic,
Pclo cino sc nuirc" rinciia
30 Quc fruios scnrc da, scnrc c vircnic,

Esriios Ialiian, quc algun dia
Nonc iinIan na icrra iao fanoso,
33 Quc oino assunio s Musas rcsiaria.

Da cruz os lraos olIa cuidadoso.
Os quc cu ic noncar vcras fulgindo,
36 Qual rclanago cn nuvcn rcssuroso."

661
Na Cruz vi crassar, o nonc ouvindo
Dc Josuc, un irao ruiilanic,
39 Mal acalara a voz, rcsio surgindo.

Dissc o gra Macalcu. no ncsno insianic
Ouiro acorria, solrc si rodando,
42 Tangc alcgria cssc iao lrilIanic;

Assin fcz Carlos Magno, assin Orlando.
Aicnio, os novincnios scus csguardo,
45 Qual noniciro ao falcao no ar voando.

Scguiran-sc CuilIcrnc c Finoardo;
Disiinguc o duquc Codofrcdo a visia,
48 E logo aos sc assinalou Cuiscardo.

Dcois con os ouiros cslcndorcs nisia
Provou-nc a alna diiosa, quc Ia falado,
51 Scr nos coros do ccu sullinc ariisia.

Volici-nc cniao ara o dirciio lado
Por conIcccr dc Dcairiz o inicnio,
54 En alvras ou gcsios dcclarado.

Nos olIos uros scus vi ial conicnio,
Fulgor ial, quc cccdia o scu scnllanic
57 Quando dc anics rcndcu-nc o cnsancnio.

Cono, ao scniir razcr inclrianic,
Cada vcz quc o lcn faz Ioncn conIccc
662
60 Ir da viriudc na vcrcda avanic,

Assin nais anlo o arco nc arccc
Do crc'lo, cn quc vou co'o ccu girando
63 Ao vcr quanio rodgio ial rccrcscc.

Tao rcsio, cono cn nvca facc, quando
A cIana do udor sc accndc, volia
66 A cor a scr qual dc anics, lranqucando,

Pclo docc candor, quc a visia cnvolia
Mc icvc, conIcci quc a scia csircla
69 Nos rccclcra a nin c a ninIa cscolia.

Dc Juiicr na csfcra argcnica c lcla
O ciniilar dc anor, quc ali rcslcndc,
72 Linguagc' Iunana aos olIos nc rcvcla.

Dc avcs qual lando, quc sc csirciia ou csicndc,
Do rio junio lorda c quc vcrdura
75 Do ascigo, a folgar os vos icndc,

Tal cn scus luncs grci diiosa c ura,
Adcjando, caniava c dcscrcvia
78 Dc D, dc I, dc L una figura.

Ao conasso dos Iinos sc novia
E cn silcncio qucdava, sc dcicndo,
81 Quando alguna das lciras conclua.

663
Pcgasca Diva, o iu, quc, conccdcndo
A gloria ao gcnio, lIc dilaias vida,
84 Cidadcs, rcinos inoriais fazcndo!

DrilIa cn nin! or quc scja rcfcrida
Cada figura, qual nc foi rcscnic!
87 Faz iua fora cn ncus vcrsos conIccida!

E cinco vczcs scic clarancnic
Vogais c consoanics vi, noiando
90 Cada qual clo irao rcfulgcnic.

DILIGITE JUSTITIAM" indicando
Vcrlo c nonc rinciros na cscriiura;
93 UI JUDICATIS TEHHAM" icrninando.

Colocando-sc assin cada luz ura,
No fin ausaran no vocal'lo quinio.
96 Solrc o argcnio dc Jovc ouro fulgura.

Dc ouiros luncs, quc dcsccn, vi disiinio
Do M o cino. canian, la ousados,
99 Dcn quc os airai ao divinal rccinio.

Cono carvcs ardcnics cnconirados
Dc ccniclIas un jorro dc si lanan,
102 Prcssagios or csiulios vcncrados,

Muiios nil fogos ara o ar avanan,
Sulindo aliura, quc lIcs Ia narcado
664
105 O Sol, dc qucn lclcza c lrilIo alcanan.

Ja, cada qual ao scu lugar iornado,
Dc guia o colo a ncus olIos sc nosirava,
108 Fcnaiando cn calca, dcscnIado.

Cuia nao icvc o ariisia quc os iraava.
scu iodo o rinor, ioda a ncsiria,
111 Quc cn cada ninIo forna roria grava.

A sania grci, orcn, quc arccia
Dc ornar dc c'roa o M csiar conicnic,
114 Movcndo-sc, a figura crfazia.

Quania joias, o asiro rcfulgcnic,
Mosiraran-nc rovir jusiia Iunana
117 Do ccu dc quc cs ornaio crnancnic!

Mcnic, ois, sulico dc quc cnana
O noio c a fora iua, aicnia vcja
120 Da ncvoa a causa quc o icu lrilIo cnana;

E dc ira inda una vcz ionada scja
Conira os quc ncrcadcjan no scu icnlo,
123 Quc do sanguc dos nariircs flancja.

Cclcsiial nilcia, quc cu conicnlo,
Foga or csscs, quc ora csiao na icrra
126 Transviados, scguindo Iorrido ccnlo.

665
Con gladio ouirora sc iravava a gucrra;
Hojc cn iirar o ao, quc Dcus icn dado,
129 Dos conlaicnics o valor sc cnccrra.

Tu quc cscrcvcs ra scr logo cncndado
Pcnsa quc Pcdro c Paulo Iao rcssurgido,
132 Pcla vinIa norrcndo quc Ias ialado.

Tu lcn odcs dizcr. Dcvoio Ici sido
Do quc, ao dcscrio dando ianio arco,
Sofrcu naririo dana ofcrccido.

136 O cscador c Paulo nao conIco."

28. Du uuoc quc, ngcntc, co cno sc nutc, o Paraso quc
rccclc vida dc Dcus. 38. Josuc, succssor dc Moiscs na cIcfia
do ovo Iclrcu c quc conquisiou a Tcrra Pronciida. 40. O
gu MucuIcu, Judas Macalcu quc conlaicu conira Anioco.
43-48. Oundo, aladino dc Carlos Magno; GuIcnc, d'0rangc;
conlaicu conira os inficis; Hnoudo, conanIciro dc
CuilIcrnc; Godocdo dc Douillon, conquisiou a cidadc dc
Jcrusalcn; HoIcto Guscudo, lilcriou as Aulias dos
Sarraccnos, no scculo XI. 49-51. Dcos con os outos cic.,
Cacciaguida caniou, rovando quc cra un sullinc ariisia.
82. Pcguscu Duu, a nusa Calioc. 91-93. Dgtc cic., anai a
jusiia vos quc govcrnais o nundo. 107. Aguu cic., a aguia c
o snlolo da jusiia c da nonarquia. 130. Tu quc csccucs
cic., alusao ao aa Donifacio VIII, quc cscrcvia as ccnsuras,
ara cncnda-las dcois dc icr rccclido dinIciro. 134-136. Do
quc cic., a nocda florcniina, o florin, irazia a cfgic dc S. Joao
Daiisia, quc sofrcu o naririo or causa da dana dc Salonc.
666

CANTO XIX

Duntc uu u Aguu cxtcnundo unu suu untgu dudu sc ugucn
ossu suuu-sc nuo tcndo conIccncnto du c dc Csto.
Hcsondcndo, u Aguu uouctu u ocusuo uu cccndc os
nuuudos cs cstuos do scu tcno quc nuncu oItcuo u guu
dc Dcus.

DE asas andas fornosa sc osicniava
Essa inagcn, quc cnlcvos dc alcgria
3 Nas alnas cnlaadas cciiava,

E ruli cada qual nc arccia,
En quc raio dc sol, fulgido ardcndo,
6 Os luncs nos ncus olIos rcfrangia.

O quc cu agora dcscrcvcr rcicndo
Voz nao coniou, ncn cna Ia rcfcrido,
9 Ncn criou faniasia cncarcccndo.

O lico da guia vi falar, c o ouvido
Eu c ncu nas alavras disiinguia,
12 Mas ns c nosso csiava no scniido.

Porquc fui jusio c io" assin dizia
Ealiado nc vcjo a iania gloria,
15 Quc cccdc a quanio o anclo asiraria.
667

Dc nin dcici na icrra ial ncnoria,
Quc arcgoan-na os Ioncns crvcriidos,
18 Scn ccnlos scguir, quc narra a Iisioria."

Cono cn ira dao lcnIos inccndidos
Un so calor, aquclcs nil anorcs
21 Da inagcn siavan nun falar coniidos.

Eniao lIcs dissc. vos, crciuas florcs
Do julilo cicrnal, quc nun crfunc
24 Scniir fazcis nuliliccs olorcs,

Esia fonc fariai, quc nc consonc,
Ha largo icno, na icrrcsirc vida,
27 Ondc alincnio nunca acIar rcsunc.

Sc do ccu nouiro rcino c rcflciida
A divina Jusiia cn claro csclIo,
30 Sci quc scn vcus no vosso c crcclida.

Salcis quc, aicnio, a ouvir-vos nc aarclIo;
Salcis ianlcn quc, nunca saciado,
33 Ardo cn dcscjo quc sc fcz ja vclIo."

Qual falcao, do caclo dcsvcndado,
Quc a fronic novc, as asas ccrciia
36 E sc aavona lcdo c alvoroado,

Tal vi a insgnia, quc cssa grci lcndiia,
668
Louvor da graa divinal, fornara,
39 Con Iinos rorios da nansao quc Ialiia.

Dcois dizia. Aquclc, quc iraara
Con scu conasso o nundo c no conco
42 Dc oculias, claras cousas o doiara,

Nao dc ianio scu odcr inrcsso
No univcrso dciar, quc o Eicrno Vcrlo
45 A criaao nao icvc infindo cccsso.

Prova-o lcn qucn rinciro foi solcrlo;
Pois, scndo clc crfciia criaiura,
48 Nao cscrando a luz, caiu accrlo.

Todo cnic, ois, soncnos cn naiura
Conicr o Dcn scn fin nao circunscriio
51 Nao odc c cn si guarda a ncnsura.

Nossa visia, dc alcancc iao finiio,
Posio scja un dos raios dcssa Mcnic,
54 Quc as cousas iodas cncIc no infiniio,

Nao c, or naiurcza, iao oicnic,
Quc nao discirna a sua Causa Eicrna,
57 Do quc cla c na vcrdadc difcrcnic.

Pcncira na jusiia scniicrna
A visia conccdida ao vosso nundo,
60 Dcn cono o olIar, quc clo nar sc inicrna.
669

Sc junio ao liioral lIc cncrga o fundo,
No clago o nao vc. ccrio c quc cisic,
63 Mas cncolcrio csia or scr rofundo.

Sc do Lunc nao vcn, quc so crsisic
Scnrc scrcno, a luz iorna-sc cn ircva,
66 Ou da carnc c vcncno, ou sonlra irisic.

Ja conrccndcs quc o vcu roncr sc dcva,
Quc a Divina Jusiia ic cscondia,
69 E a iao frcqucnics duvidas ic lcva.

Junio ao Indo iua ncnic assin dizia
Un varao vcn a luz. dc Crisio o nonc
72 Ncn or voz, ncn or lciras conIccia.

Os fciios c dcscjos sao dcssc Ionc'
Dons no quanio julgar razao calc;
75 En ccar diios c aios nao consonc.

Quando scn fc c scn laiisno acalc,
Ha jusiia cn scr clc condcnado?
78 Podc icr cula qucn nao crc, nao salc?

Mas iu qucn cs, quc, cn irilunal scniado,
Julgas, dc lcguas cn nilIcs disianic,
81 Sc nal vcs o quc a un alno c colocado?

En duvidar, or ccrio, iria avanic
670
Qucn assin suiilczas aurara,
84 Scn a luz da Escriiura iriunfanic.

Tcrrcnos vcrncs! raa csiulia, ignara!
A rincira Voniadc, or si loa,
87 Dc si, Surcno Dcn, sc nao scara.

Jusio c soncnic o quc con cla soa,
A si ncnIun criado lcn a iira,
90 Todo o lcn, radiando, cla afcioa."

Cono a ccgonIa, quc o scu ninIo gira,
Os filIoics ja icndo aasccniado,
93 Enquanio cada qual, fario, a rcnira,

Assin, os olIos quando cu iinIa alado
Fcz o assaro sanio; c asas novia,
96 Por nuliilas voniadcs susicniado.

Volicando caniou; dcois dizia.
As noias nao conrcndcs do ncu canio,
99 Cono os noriais dc Dcus salcdoria."

As flanas quando ja do Es'riio Sanio
Qucdaran ncssa inagcn, quc alcanara
102 Aos Fonanos do nundo icnor ianio,

Prosscguiu. Esic rcino nao dcara
Janais qucn nao aconanIou a Crisio
105 Ncn anics, ncn dcois quc Cruz sc alara.
671

Dizcn nuiios cn griia Crisio! Crisio!
Mcnos crio, cn juzo, do quc o infido
108 LIc Iao dc scr quc janais conIcccu Crisio.

Ha dc os danar o Eioc dcscrido,
Quando cn grci rica c olrc cicrnancnic
111 For o gcncro Iunano rcariido.

Dos rcis crisiaos o quc dirao cn frcnic
Os Pcrsas, lcndo no volunc alcrio,
114 Ondc ianio flagcio csia aicnic?

Ali Iao dc sc vcr cnirc os dc Allcrio
Os quc scrao cn lrcvc rcgisiados.
117 Dc Praga o rcino iornarao dcscrio.

Sc Iao dc vcr solrc o Scna acunulados
Os do Fci, quc a nocda falsifica,
120 Da fcra norio aos dcnics afiados.

Sc Ia dc vcr a solcrla, airocc, inica
Qucn nc dcncncia o Escoccs c o Drciao lana.
123 NcnIun nos scus confins conicnic fica.

E sc Ia dc vcr quanio cn luuria avana
O Fci dc EsanIa c o quc a Docnia rcgc,
126 Quc nosira ao scu dcvcr iania csquivana.

Ningucn ao Coo dc Siao invcjc.
672
Con I sua londadc sc assinala,
129 Con M o quc cn conirario ana c roicgc

Sc Ia dc vcr quc a avarcza ignavia iguala
No Fci da ilIa, cn quc norrcu Anquisc,
132 E dondc o fogo, a irovcjar, sc cala.

Porquc do scu valor nal sc ajuzc,
En cifra a Iisioria sua c rcsunida,
135 Quc nuiio cn ouco csao localizc,

Scra aicnic a vcrgonIosa vida
Do iio c dcssc irnao, quc Iao dcsonrado
138 Dois cciros c a asccndcncia cnolrccida.

O Fci dc Poriugal scra noiado
E o Fci dc Norucga c nais aquclc,
141 Quc dc Vcncza os cunIos icn falsado.

Diiosa Hungria! quc dc si rcclc
O jugo da orcssao! Fcliz Navarra,
144 Quando cn scus nonics quc dcfcnsa vclc!

E crcian iodos quc ja d'isio cn arra
Nicosia c Fanagusia sc lancnian,
Dranindo dc una fcra sol a garra.

148 Os ccnlos dos nais nao o cscarncnian."

673
28. Nouto cno, cn ouira ordcn dc lcn-avcniurados. 34.
uu ucuo dc cuco dcsucndudo, lilcriado clo caador quc
lIc iira a vcnda. 46. ucn nco o soIcIo, Lucifcr.
102. Aos Honunos do nundo tcno tunto cic., a aguia cra a
insgnia dc Fona. 110-11. uundo cn gc cu c oIc cic.,
quando os jusios c os ccadorcs scrao divididos cicrnancnic
cn duas arics, una dclas rica dc iodos os lcns c a ouira
olrc c danada. 115. AIcto I, dc usiria, quc cn 1304
dcvasiou a Docnia. 119-120. Hc quc u nocdu uscu cic.,
Filic o Dclo, quc falsificou o dinIciro ara agar os
ncrccnarios, norrcu cn 1314 or cfciio dc una qucda dc
cavalo, nuna caada. 122. O Escoccs c o Hctuo cic., os rcis
Folcrio da Escocia c Eduardo da Inglaicrra, cn gucrra cnirc si.
125. O c du EsunIu, Fcrnando IV; c o quc u Hocnu cgc,
Vcnccslau IV. 127-129. O coxo dc Suo cic., Carlos II dc
Anjou, rci dc Aulia c dc Jcrusalcn, scra narcado no livro da
jusiia divina con I cla sua londadc c con 1000 (M} clas
suas nalvadczas. 131. O c du Iu cn quc nocu Anqusc,
Frcdcrico II dc Aragao, rci da Siclia. 137-136. Do to, Jainc,
rci dc Maiorca c Minorca; dcssc nuo, Jainc II, rci dc Aragao.
139. O c dc Potugu, D. Diniz, o lavrador. 140-141. O c
dc Noucgu, Acon VII; c nus uqucc cic., o rci dc Fagusa, na
Dalnacia, quc falsificou a nocda dc Vcncza. 143. Fcz
Nuuuu cic., o Pocia faz voios ara quc a Navarra sc dcfcnda
conira o orcssao dos rcis franccscs ara nao cair na orcssao
cono a ilIa dc CIirc (Nicosia c Fanagosia sao cidadcs dcssa
ilIa}, quc csia scndo iiranizada or Hcnriquc II.
674

CANTO XX

A Aguu ouuu uguns cs untgos quc oun ustos c utuosos.
Dcos souc u Duntc unu dudu, cono ossun cstu no Ccu
uguns cstos quc, nu suu onuo, quundo cn udu nuo tnIun
tdo c cstu.

QUANDO cssc asiro, quc a iodos alunia
Dcsic Icnisfcrio nosso ja dcsccndc
3 E sc consonc cn ioda aric o dia,

O ccu, quc dclc so dc anics sc accndc,
Ciniilanic sc nosira dc rccnic
6 Por nil luzciros, cn quc un so rcslcndc.

Do ccu surgiu-nc cssa nudana ncnic
Dcois quc o sanio assaro calou-sc,
9 Dos rcis, no nundo, insgnia rcfulgcnic;

Pois dcsscs vivos luncs aicou-sc
Inda nais o clarao, Iino caniando,
12 Quc na ncnoria insiavcl aagou-sc.

docc anor! nun riso ic vclando,
Quanio indicas ardcr nos cslcndorcs,
15 Quc csiao sanio cnsar so rcsirando!.

675
Quando as gcnas sullincs nos fulgorcs,
Dc quc o scio lancia sc adornava
18 Findaran scus angclicos dulorcs,

Dc rio o nurnurar ouvir julgava,
Quc, cn claras csadanas dclruado
21 Con sua vcia alundanic as rocIas lava.

Da ci'ra cn lrao cono o son fornado,
Cono o soro na avcna cncirando
24 En nclodicas noias nodulado,

Assin fornou-sc un nurnurio lrando,
Quc suliu, logo aos, da avc fornosa,
27 Pclo canal do colo, sc calando.

Eniao cn voz iornou-sc Iarnoniosa,
Quc do lico cn alavras irronia.
30 En ninIa alna insculiran-sc ansiosa.

Na aric aicnia, quc cn nin vc" dizia
Quc aic na aguia norial afronia ousada
33 O sol, quando ruiila ao ncio-dia;

Porquc dos fogos, dc quc sou fornada,
Aquclcs, con quc a visia nc ciniila,
36 No ccu graduaao icn sullinada,

Essc, quc lrilIa cn ncio or ouila,
Foi o rcgio canior do Es'riio Sanio,
676
39 Quc a Arca irasladou dc vila cn vila.

ConIccc ora a valia dc scu canio,
Qual foi o cfciio dcssc ardcnic zclo,
42 Calardao rccclcndo ial c ianio.

Dos cinco, quc o solrolIo nc ornan lclo,
Consolou o quc ao lico csia nais crio
45 Viuva cn do do filIo, scu dcsvclo.

Quanio cusia lIc csia lcn dcscolcrio
A Crisio nao scguir, cla c'ricncia
48 Do ccu c do cnar ungcnic c ccrio.

E o quc csia logo aos na circunf'rcncia
Do solrolIo, ondc vcs arco sucrno,
51 Moric adiou or vcra cniicncia.

ConIccc agora quc o juzo cicrno
Nao nuda, sc o rogar do arrccndido
54 En crasiino iornar faio Iodicrno.

A nin c s lcis cssc ouiro Ia iransfcrido
Crccia, do Ponificc cn rovciio.
57 Doa inicnao nau fruio Ia roduzido.

ConIccc agora quc o naligno cfciio
Dcssa olra ia lIc nao c nocivo,
60 Posio Iaja o nundo Iorrcndo dcsrovciio.

677
O quc vcs do solrolIo no dcclivc
CuilIcrnc c, or qucn cIora o rcino orcsso
63 Dc Frcdcrico c Carlo ao nando csquivo.

ConIccc agora lcn con quanio cccsso
Ao Fci jusio ana o ccu. do scu scnllanic
66 Ainda no fulgor sc nosira crcsso.

Qucn crcr udcra cn vosso nundo crranic
Quc cnirc csias luzcs sanias quinia scja
69 Fifcu Troiano, da jusiia ananic?

ConIccc agora quc nisicrio csicja
Na Craa aquilo, quc inda o nundo ignora
72 Dcn quc o fundo incfavcl nao lIc vcja."

Qual codorniz quc os vos scu dcnora,
Paira caniando c cala-sc, cnlcvada
75 Nas douras finais da voz sonora.

Tal arccc-nc a inagcn sinalada
Pclo cicrno razcr, quc, a scu dcscjo,
78 Faz quc scja quanio c cousa criada.

Posio a duvida ninIa ncsic cnscjo,
Cono no vidro a cor, fossc aicnic,
81 Nao nais cscro a soluao, quc alncjo.

Ccdcndo fora do scu cso urgcnic.
Prorrono logo. Quc nisicrio incnso!
678
84 Da aguia o julilo fcz-sc nais fulgcnic.

DrilIo icndo nos olIos nais inicnso
A sacrossania forna rcsondia
87 Por nao nais icr-nc ainiio c suscnso.

Dcn vcjo quc iu crcs" assin dizia
Nao orquc cnicndas, nas orquc asscvcro.
90 Oculias cousas sao, nas fc ic guia.

s cono qucn da cousa o nonc vcro
Arcndc; nas inoia fica a csscncia,
93 Sc nao a clica csriio sinccro.

Dos ccus o rcino sofrc un violcncia
Do ardcnic anor c da cscrana viva,
96 Quc iriunfan da roria Onioicncia.

Mas nao c, qual viioria Iunana, csquiva.
Vcncido c Dcus or scr assin scrvido;
99 Tcn, vcncido, viioria dccisiva.

MaravilIado, ao vcrcs, ic Ias scniido,
Do ncu solrolIo a luz quinia c rincira
102 Ncsic incrio aos clciios conccdido.

Nao norrcran gcniios. crcna inicira
No Fcdcnior fuiuro ou no ja vindo
105 TinIan anics da Iora dcrradcira.

679
vida un, la do infcrno rcssurgindo,
Ondc nao sc corrigc o condcnado,
108 A ncrcc rccclcu anclo infindo,

Vivo anclo, quc ardor ianio cncnIado
En sulicar a Dcus ial graa Iavia,
111 Quc dc o scu qucrcr scr alalado.

Quando voliou carnc c luz do dia,
En quc nao fcz dcicna a alna diiosa,
114 Naquclc Ia crido quc a salvar odia;

E foi na fc, no anor iao fcrvorosa,
Quc ao assar nova noric Ia ncrccido
117 Sullinar-sc cisicncia gloriosa.

E do ouiro, cla Craa roicgido,
Quc rovcn dc una origcn iao rofunda,
120 Quc a nasccnic olIo algun nao lIc Ia salido,

Foi no anor jusiia scn scgunda.
Dc graa cn graa a Fcdcnao fuiura
123 Mosirou-lIc Dcus rcvclaao jucunda.

fc sc cnircga; c a sua ncnic ura
A crvcrsao gcnilica rcjciia,
126 Do nundo rcrccndcndo a vida inura

As danas ircs quc acIavan-sc dirciia,
Do carro, o scu laiisno cfciuaran,
680
129 Anos nil rcccdcndo a lci crfciia.

rcdcsiinaao! Nao ic alcanaran
A raiz csscs olIos, quc a rincira
132 Cousa janais ao iodo inicrrciaran.

Moriais! OI! nao julgucis iao dc carrcira!
Porquc nos quc Dcus vcnos nao salcnos
135 Dos rcfcridos scus a grci inicira.

Esia ignorancia or diiosa Iavcnos;
Quc o nosso lcn or csic lcn sc afina,
138 Dc scr quanio Dcus qucr o quc qucrcnos."

Por cssa inagcn dc fciao divina
Assin, ara aclarar-nc a curia visia,
141 Dada nc foi suavc ncdicina.

E cono a un lon canior lon ciiarisia
AconanIa, vilrar fazcndo a corda,
144 E dcsia aric nais graa o canio aquisia,

Assin a fala (a ncnic nc rccorda}
Da avc sania os luzciros dois scguian
Cono dos olIos o laicr concorda,

148 Con sua voz igualncnic sc novian.

681
37. Essc, quc IIu cic., Davi rci dc Isracl c auior dos Salnos.
44. Consoou o quc, o incrador Trajano, quc foi jusio con a
viuva (V. Canio X, 82 do Purgaiorio}. 46-48. uunto custu
cic. Una crcna oular afirnava quc Trajano iivcssc sido
lilcriado do Infcrno clas rcccs dc S. Crcgorio. Por isso
Trajano odia csialclcccr una conaraao cnirc o Infcrno c o
Paraso. 49-51. E o quc cstu cic., Escquias, rci dc Juda, o
qual, cla rcdiao do rofcia Isaas soulc quc csiava no fin da
sua vida, nas, cdindo a Dcus, olicvc nais quinzc anos dc vida
c ciou os scus ccados. 55-57. Essc outo cic., Consianiino
quc iransfcriu ara Dizancio a caiial do Incrio Fonano.
62. GuIcnc II, rci dc Aulia c da Siclia. 63. Fcdcco II dc
Aragao c Cuos II Anjou. 69. Hcu Touno, crsonagcn da
Encida; Ioncn jusio c Ioncsio, norrcu conlaicndo cla sua
airia. 101. A uz quntu c ncu, Fifcu c Trajano. 103-
105. Ccnu ntcu no Hcdcnto utuo ou no u undo, Fifcu
acrcdiiou na fuiura aiao dc Jcsus, Trajano na aiao quc
Crisio ja iinIa sofrido. 127. As dunus tcs, as ircs viriudcs
icologais. 129. Anos n cic., nil anos anics quc Crisio
insiiiussc o laiisno.

682

CANTO XXI

Duntc soIc do ccu dc Jtc uo dc Sutuno, no quu cncontu us
unus dos quc sc dcdcuun nu udu u cccstc contcnuuo,
ondc uc unu cscudu utssnu cu quu uu suIndo o dcsccndo
unu nutduo dc unus cscndcntcs. S. Pcdo Dunuo uu uo
cnconto do octu c Ic uu do dognu du cdcstnuuo.

DE Dcairiz no gcsio o cnicndincnio,
AconanIando os olIos, cnlclia;
3 Dc ai nao cuidava alsorio o cnsancnio

Dcairiz, scn sorrir-sc, nc dizia.
O sorriso conicnIo; dc ouira soric,
6 Cono Scnclc, cn cinzas ic vcria.

MinIa lclcza, visic ja, nais foric
Fcfulgc, quanio nais sc clcva a cscada,
9 Por ondc asccndc ara a cicrna coric.

Tcu vigor, sc nao fora nodcrada,
Ao scu fulgor, dc iodo fcncccra,
12 Qual frondc, clo raio cscdaada.

sciina cIcganos clara csfcra,
Quc sol o ciio do Lcao ardcnic
15 Da luz nais viva do quc dc anics cra.
683

Tcus olIos aconanIc ronia a ncnic;
Scjan-ic csclIo a quanio csic asiro lclo,
18 Quc un csclIo c ianlcn, fara aicnic."

Qucn lcn coulcssc a fora do dcsvclo,
Con quc a visia cn scu gcsio sc ascia,
21 Quando volici-nc a inulso dc ouiro anclo,

Quanio conicnic fui conIcccria,
MinIa guia cclcsic olcdcccndo,
24 Aos una gozando ouira alcgria.

No crisial, quc, cn scu giro sc novcndo,
O nonc do Monarca icn qucrido,
27 Quc a iodo vcio foi flagclo Iorrcndo,

Dc aurca cor, cn quc o sol c rcflciido,
Escada vi dc iao sullinc aliura,
30 Quc o ioo aos olIos siava-nc cscondido.

Pclos dcgraus lrilIando con luz ura
Dcscia sona iania dc cslcndorcs,
33 Quc os clarcs iodos vcr sc nc afigura.

Cono, ao scu nodo, aos naiinais allorcs,
As gralIas, clos arcs sc novcndo,
36 Aqucccn-sc, do frio nos rigorcs,

Unas sc vao nao nais voliar qucrcndo,
684
Tornan ouiras, luscando o ouso anado,
39 Fodan ouiras, os vos scus conicndo.

Tal dos luncs o lando sullinado
Pcla cscada fornosa arccia,
42 Aic ccrio dcgrau icrcn iocado.

E o quc arou nais crio rcslcndia
Tao claro, quc cu cnsci. Luz, quc cu vcncro
45 En ii, anor, cn quc ardcs, dcnuncia.

Mas Dcairiz dc qucn sinal cscro
Pra dizcr ou calar, gravc cnudccc.
48 Eu ois o anclo ncu, rcrinir qucro.

Ela, quc o ncu cnsar cniao conIccc,
Pois qucn iudo rcvc lIo nanifcsia,
51 Cunrc" dissc o quc a ncnic ora
aciccc."

E conccci. Dirciio nao nc rcsia
A rcsosia o ncu ncriio aoucado.
54 Mas or aqucla, quc o valor nc cnrcsia,

Esriio diioso, quc vclado
Sias or iua alcgria, nc dcclara
57 Por quc iao crio a nin ic Ias colocado;

E or quc nuda csia na csfcra clara
Do araso a docc sinfonia,
685
60 Quc iao dcvoia nouiras cscuiara."

Cono os olIos o ouvido" rcsondia
Tcns norial. ncsia csfcra nao sc cania,
63 Ncn Dcairiz sorri, cono soa.

Tanios dcgraus dcsci da cscala sania
Dc razcr or ic dar nosira cvidcnic
66 En vozcs c na luz quc nc alrilIania.

Nao quc nc arcssc o afcio nais ardcnic,
Pois la or cina igual ou nais sc accndc,
69 Cono ic rova o flancjar ingcnic.

Mas alia caridadc, quc nos rcndc
A qucn or scu qucrcr iudo govcrna,
72 Quais vcs, narca os lugarcs cono cnicndc."

Dcn conIco" iornci sacra luzcrna,
Cono o livrc anor do ccu na coric
75 Dasia ara cunrir voniadc cicrna;

Mas cono, cnirc a dos icus sania cooric,
Tu so cIanado a csic cargo Ias sido,
78 Por disccrnir nao Ici ncnic assaz foric."

A voz final nao icndo rofcrido,
Qual vcloz roda, solrc si girando,
81 Volvcu-sc o lunc, suliio novido.

686
O anor, quc cnccrrava, cniao falando
En nin dardcja" dissc a luz divina,
84 Esia, quc nc circunda, cncirando.

Con ncu vcr, sua aao, quc assin conlina,
Tanio nc alicia, quc a Surcna Esscncia,
87 Dondc cla cnana, a nin sc dcscoriina.

Da vcn do ncu julilo csia ardcncia;
Pois a ninIa visao quanio c nais clara,
90 Da claridadc cn nin solc a cnincncia.

Alna, orcn, quc nais no ccu sc aclara,
O scrafin, quc cn Dcus nais sc cnlcvccc,
93 Fcsosia ao icu dizcr nao dcarara.

Tanio o quc nc crgunias dcsarccc
Dos cicrnos consclIos no infiniio,
96 Quc a visia a iodos avida csnorccc.

Ao nundo isio or ii dcvc scr diio,
Quc da vcrdadc saila quanio alcrra,
99 Os cs novcndo ao iransccdcnic fiio.

Alna, quc c flana aqui, funo c na icrra.
O quc no ccu janais salcr alcana,
102 Cono vcr odc, quando a cinza a cnccrra?"

En ianio cnlcio o scu dizcr nc lana,
Quc Iunildc, ouiras crgunias cviiando,
687
105 En lIc salcr o nonc us a cs'rana.

Dc narcs dois no ncio dcnorando,
Dc Florcnca nao longc, csiao rocIcdos,
108 Aos irovcs solrancciros sc cninando.

Cairia cIana-sc a gila dos cncdos.
Ao c sc vc un clausiro consagrado
111 Da alna con Dcus aos nsiicos scgrcdos."

Tcrccira vcz o sanio nc Ia iornado.
E dissc, rosscguindo. Ncssa crnida
114 Soncnic a Dcus scrvir nc Ici dcdicado.

Con suco dc olivcira or conida,
Conicnic a calna c frio suoriava,
117 Passando ali conicnlaiivo a vida.

Ncssc rciiro ao ccu sc aarclIava
Anla scara; csicril ianio agora,
120 Quc o vcu ja cai quc o nal dissinulava.

Fui Pcdro Daniano; un Pcdro ouirora
Diio Pccador junio ao dria csicvc
123 Na casa cn quc invocou Nossa ScnIora.

Da vida nc rcsiava csao lrcvc,
Quando ao clausiro arrancado, nc cingiran
126 CIacu, quc a indignas fonics ja sc dcvc.

688
Magros dcscalos a nissao cunriran,
O Vaso dc Elciao c Ccfas, icndo
129 O ao dc cada dia, quc cdiran.

Hojc o asior, a cusio sc novcndo,
Anda dc un lado ao do ouiro carrcgado,
132 Qucn o susicnic or dc iras qucrcndo.

Scu nanio, o alafrcn icndo cnluado,
Dois lruios nuna clc csia fingindo.
135 acicncia, quanio Ias suoriado!"

Calou-sc. Luzcs nil cu vi, fulgindo,
Dcsccr cn vcloz giro a ccclsa cscada.
138 Scu lrilIo, cn cada volia, ia sulindo.

Parando cn iorno a cssa alna aforiunada,
A voz cn son iao alio dcscdiran,
Quc nao udcra scr dc ouiro igualada.

142 Nao sci, iorvado, o quc clas rofcriran.

6. Scncc, anada or Juiicr, a consclIo da ciuncnia Juno,
cdiu ao dcus quc sc lIc nosirassc cn iodo o cslcndor da sua
najcsiadc c norrcu alrasada. 25. No cstu, quc, cn scu go
sc noucndo cic., no lucido lancia quc, girando no univcrso,
icn o nonc dc Saiurno, o qual rcinou no scculo dc ouro, no
qual foi lanida do nundo qualqucr nalcia. 121-123. Pcdo
Dununo, nongc lcncdiiino, foi rior do nosiciro dc Sania
Cruz; c, osicriorncnic, cn 1057 foi noncado cardcal clo
aa Esicvao IX. Pcdo Pccudo, S. Pcdro dcgli Oncsii, fundador
689
do convcnio dc Sania Maria do Porio, crio dc Favcna. 128.
O Vuso dc Ecuo, S. Paulo; Ccus, S. Pcdro.
690

CANTO XXII

Outos cstos Icn-uucntuudos uoxnun-sc do Poctu, cntc
ccs S. Hcnto, o quu Ic ndcu uguns dos scus suntos
conunIcos; dcos uncntu ounduncntc u couuo du
odcn o cc undudu. SoIc du o Poctu u otuuu cscu quc c u
dus Estcus Fxus.

VOLTEI-ME a Dcairiz, dc csanio cnirado,
Qual ncnino, quc lusca scnrc o anaro
3 Dc cssoa, cn qucn nais Ia confiado.

Dcairiz, cono a nac, quc ao filIo caro
Suliio acorrc ao vc-lo csavorido,
6 Con voz, quc soi lIc scr icrno anicaro,

Ao ccu" dissc nao vcs quc fosic crguido?
Ignoras iu quc o ccu cn iudo c sanio
9 E a caridadc a iudo Ia rcsidido?

Pois conovcr-ic o griio dc ianio,
OI! quanio o ncu sorriso ic alalara
12 E dos cclcsics coros o alio canio!

Sc cssc griio os scus rogos rcvclara,
Ja dc agora soulcras a vingana,
15 Quc inda anics dc norrcr, vcras, anara.
691

Do ccu a csada unc scn iardana,
Mas scn rcssa, conquanio o nao arca
18 A qucn no ncdo aguardc c na cscrana

Mas or voliar o rosio ora conca.
Quc icns dc vcr csriios fanosos,
21 Sc a visia, cono cu digo, sc cndcrca."

Cono ordcnara, os olIos curiosos
Alcci. glolulos vcjo nais dc ccnio,
24 Quc os raios scus cruzavan luninosos.

Eu csiava cono qucn rcrinc aicnio
Do dcscjo o aguilIao, c rcccava
27 Por crgunias nosirar nolcsio inicnio;

Eis una dcssas cr'las, quc osicniava
Enirc as ouiras nais lrilIo, nais grandcza.
30 Para dar-nc conicnio sc accrcava.

Sc cono cu" dissc a sua voz ccricza
Da caridadc Iouvcssc, quc cn nos ardc,
33 Tcu dcscjo criniras con franqucza.

Por quc naior dcnora nao rciardc
Tcu fin sullinc, cu ic darci rcsosia,
36 Posio cn silcncio o icu cnsar sc aguardc.

O nonic, quc o Cassino icn na cncosia,
692
Esiava, cn scu calco, ovoado
39 Por gcnic ignara, ao crro c ao nal disosia

Ali, rinciro, o Nonc Ici roclanado
Daquclc, quc aos Iunanos a vcrdadc
42 Trouc quc Iunanos ianio Ia sullinado.

Da Craa cn nin luziu ial claridadc,
Quc salvar udc os ovos circunsianics
45 Do culio, quc crdcra a Iunanidadc.

Ercniias Iao sido csscs lrilIanics
Fogos, quc vcs. na flana sc accndcran,
48 Quc fruios lroia c florcs viccjanics.

Macario c Fonualdo aquclcs cran,
Esics os ncus irnaos, quc, os cs firnando
51 No clausiro, os coracs ao ScnIor dcran."

Essc afcio, quc nosiras nc falando"
Tornci c o lcn-qucrcr, quc iao aicnic
54 Nos cslcndorcs vossos 'siou noiando,

O anino dilaia-nc. igualncnic
O sol faz, quando rosa ururina
57 O scio dcsalrocIa rcsccndcnic.

E, ois, ic rogo, o Padrc ncu, ic inclina
A dcclarar-nc sc a ncrcc ncrco
60 Dc vcr-ic a facc, nas scn vcu, lcni'na."
693

O icu sullinc anclo iodo arco
Ha dc acIar" dissc irnao, na circna
csfcra,
63 Ondc iodos c o ncu icrao scu arco.

Madura, inicira ali sc considcra
Pcrfciia a asiraao; ali soncnic
66 Dcnora cada aric scnrc ondc cra.

Scn olos, scn lugar c crnancnic;
Aic la nossa cscada vai sulindo;
69 Fogc-ic visia a sua aliura ingcnic.

Viu-a Jaco, o ioo lIc aiingindo,
Quando cn sua visao a conicnlava
72 Dc inuncravcis anjos rcfulgindo.

Mas ningucn or suli-la os cs dcsirava
Hojc da icrra; c a ninIa rcgra cscriia
75 Inuiilncnic nos acis sc grava.

A norada nonasiica lcndiia
covil; o cauz sc Ia iransfornado
78 E farinIa conicn ruin, naldiia.

Nao scja usura Iavida or ccado
Tao gravc conira Dcus, quanio a avarcza,
81 Quc aos nongcs icn os coracs civado;

694
Pois quanio a Igrcja oua c da olrcza,
Quc dc Dcus or anor scu ao ncndiga,
84 Nao ra ccvo a arcnics, ou a iorcza.

Na icrra a carnc ao Ioncn ianio olriga,
Quc Iavcr un lon rincio nao lasiara
87 Enirc a lania cn nasccndo c a sua csiga.

Scn ouro c raia Pcdro concara,
Eu con jcjuns, con oracs; convcnio
90 Francisco Iunildcncnic lcvaniara.

Dc cada qual origcn csiando aicnio,
Vcras o lranco cn ncgro iransfornado,
93 Sc dcois icns scu fin no cnsancnio.

Maior nilagrc foi, quando iornado
Para iras, o Jordao do nar fugia,
96 Do quc socorro a ianio nal lcvado."

Calou-sc, c a sania grci logo sc unia;
Ccrrou-sc a grci, c o csriio con cla,
99 Qual iurlilIao, na aliura sc cncolria.

Na cscada alcci-nc aos, da dana lcla
Ao occano; or scu odcr nudada
102 A naiurcza ninIa sc rcvcla.

Naiuralncnic nunca acclcrada
Dcscida Iouvc na icrra, ncn sulida,
695
105 Quc ossa ao ncu voar scr igualada.

Scja-nc assin, lciiorcs, conccdida
A gloria, cla qual cIoro c susiro,
108 Daia nos ciios dc alna conungida,

Cono cu, cnquanio o dcdo ncio c iiro,
Do fogo o signo, dc quc csia scguido
111 O Tauro, vi, c cnirci logo cn scu giro.

Cloriosas csirclas, luz quc Ias sido
Por gra viriudc a causa dc quc cnana
114 Hunildc cngcnIo, quc Ia cn nin nascido,

Convosco na carrcira, cn quc sc afana,
Andava o quc a norial vida origina,
117 Quando asirci rinciro ar da Toscana.

E quanio crniiiu Craa Divina
Ncssc alio ccu cnirar, quc vos conrccndc,
120 Por vos assar nc dcu soric lcni'na.

Por vos dcvoio anclo cn nin sc accndc
Para alcanar viriudc ncssc foric,
123 rduo asso quc a si nc airai, nc rcndc.

Pcrio vcniura circna cs dc ial soric,
Quc a visia clara icns c cnciranic"
126 Diz Dcairiz, o ncu fornoso noric.

696
Mas anics dc ic crgucrcs nais avanic,
Fcnira alaio, c vc, or nin guiado,
129 Sol os cs quanio nundo csia disianic;

Por quc icu ciio, cn julilo inundado,
Scja rcscnic ao ovo iriunfanic,
132 Quc ncsia csfcra avana ciasiado."

Eniao, volvcndo os olIos anclanic
s scic csfcras, nosso glolo vcjo
135 Tal, quc sorri-nc do scu vil scnllanic.

Qucn lIc da ouco arco cn iodo cnscjo
Alaudo, c grandc salio, cn ncu concciio,
138 qucn c nouira aric o scu dcscjo.

Vcjo da filIa dc Laiona o asciio
Scn a sonlra, quc fossc cn aric dcnsa,
141 En aric rara inaginar nc Ia fciio.

Do filIo, Hicriao, a flana inicnsa
Pudc olIar; crio c cn iorno lIc giravan
144 Maia c Dionc cn volia ouco cicnsa.

Cono aos do ai c filIo icncravan
Dc Jovc os fogos, vi c o novincnio
147 Vario, quc cn roda ao ccniro scu fornavan.

Dos orlcs scic cu conicnlava aicnio
Crandcza c raidcz, c conrcndia
697
150 Disiancias c osios scus no firnancnio.

Cono o curso dos Ccncos cu scguia
Dc nonics, narcs via iodo cnvolio
O canio csirciio, cn quc Ioncn sc gloria.

154 OlIos dcois aos lclos olIos volio.

13-15. Sc csscs gtos cic., sc iivcsscs ouvido o quc foi diio,
salcrias a vingana dc Dcus solrc os naus adrcs, quc vira
lcn ccdo. 37-39. O nontc quc o Cussno cic., Moniccassino,
solrc o qual S. Dcnio, no V scculo, fundou o cclclrc nosiciro,
no local ondc Iavia un icnlo a Aolo. 49. Mucuo (S.}, dc
Alcandria, quc, no scculo IV, fundou varios nosiciros;
Honuudo (S.}, nongc do scculo X, nascido cn Favcna, quc
fundou a ordcn dos Canaldolcnscs. 70. Vu-u Juc cic., o
airiarca Jaco viu cn sonIo una cscada quc da icrra sulia aic
o Ccu, Ccn. XXVIII, 12. 74. A nnIu cgu csctu cic. Na
icrra ningucn olscrva a ninIa rcgra dc vivcr rcligiosancnic.
94. Muo nugc cic., quando Dcus fcz con quc o Jordao
rciirassc suas aguas c o nar VcrnclIo dciassc scu lciio
dcscolcrio ara o ovo dc Isracl assar Jos. III, 14. 110-111.
O sgno, a consiclaao dos Ccncos. 115-117. Conuosco cic.,
Danic nasccu no ncs dc naio, quando o Sol sc cnconira no
signo dos Ccncos. 139. FIu dc Lutonu, a Lua. 142.
Hcuo; alguns niiologos fazcn do Sol un nunc difcrcnic dc
Fclo c filIo dc Hicriao. 144. Muu, nac dc Mcrcurio; Donc,
nac dc Vcnus. 145-146. Aos do u cic., Juiicr (Jovc}
icncrava a fricza do ai (Saiurno} c o calor do filIo (Maric}.

698

CANTO XXIII

Dcsccn Csto c Muu no nco dc unos c dc unus Icn-
uucntuudus. Csto, ocn, ogo dcsuuccc; c o ucuno GuIc,
cn onu dc cIunu, coou u Muu. Dcos, Muu soIc no
Enco cunndo-sc uo scu duno Io.

QUANDO iudo cn scus vcus a noiic cscondc,
Solrc o ninIo dos filIos scus anados
3 Avc, ousada cnirc a dilcia frondc,

Para vcr os scus gcsios dcscjados
E luscar cilo quc lIcs dc susicnio,
6 Dcsvclos, quc lIcs sao lcn concnsados,

Da rana csia o icno dc olIo aicnio
E con sfrcgo anclo cscra o dia,
9 Da alvorada aguardando o nascincnio;

Tal vigilanic Dcairiz cu via
Para a laga voliada luninosa,
12 Ondc nais lcnio o sol nc arccia.

Vcndo-a assin ronia cn visia c cuidadosa,
Honcn fiquci, quc nclIorar-sc asira
15 E na cscrana alcnia a alna cuidosa.

699
Porcn, lrcvc, a dcnora logo cira
Enirc aicniar c vcr quc o ccu sc aclara
18 Con luz, quc, viva nais c nais, sulira.

Eis a nilcia" a dana diz rcclara
Da viioria dc Crisio! Eis a colIciia,
21 Quc o giro cnirc as csfcras nos dcara!"

Parccc a facc icr dc flanas fciia;
Ardc nos olIos scus iania alcgria,
24 Quc a alavra a dizc-la nao sc ajciia.

Qual Trvia cn lcnilunios irradia
Enirc as ninfas cicrnas sc sunindo,
27 Dc quc o ccu nos rcccssos sc alunia,

Solrc nilIcs dc fogos rcfulgindo
Un sol vi, quc os clarcs scus lIcs rcsiava,
30 Cono aos asiros o nosso a luz ariindo.

Por cnirc o accso lunc fulgurava
A Divina Sulsiancia iao lrilIanic
33 Quc a visia, conicnlando-a, dcsnaiava.

Dcairiz! guia docc c ananic!"
Tornou-nc. O quc ic cnlcia a inicligcncia
36 Fora invcncvcl icn, scn scnclIanic.

Aqui sia o Salcr c a Onioicncia,
Quc ara o ccu caninIo alrindo icrra,
700
39 Cunriu-lIc inciinguivcl acicncia."

Cono o fogo da nuvcn sc dcsccrra,
No scio, csirciio ja, sc dilaiando,
42 E, dcvcndo sulir, laia c sc aicrra,

Assin, cnirc dclcias sc alargando,
Alna scnii nun ciasc arroulada;
45 Qual fui nao sci, dc iodo nc olvidando.

Alrc os olIos c vc qual sou iornada;
Pois ic foi dado vcr ianio oricnio
48 Ja osso, ora a sorrir scr conicnlada."

Esiava cu cono qucn, no cnsancnio
Dc assada visao vcsigio icndo
51 Salva-los qucr cn vao do csquccincnio,

Quando a sullinc ofcria rccclcndo,
Dc graiidao nc cnirci, quc nao sc aaga
54 Do livro, cn quc o assado csia vivcndo.

Sc quanios c'as irnas Polnia afaga,
Con dulcssino lciic os alcniando,
57 Por cloqucncia nc ajudasscn naga,

Na nilcsina aric cu, nc afanando,
Caniar nao conscguira o sanio riso,
60 Quc raiava no asciio vcncrando.

701
Dcsia aric, dcscrcvcndo o Paraso
Saliar dcvc csic ncu sacro ocna,
63 Cono cn caninIo s vczcs c rcciso.

Mas qucn cnsar quc c ondcroso o icna
E dclil o onlro, quc lIc csia sujciio,
66 A nal nao lcvara, sc ao cargo cu ircna.

Nao c ara laicl cqucno c csirciio
O nar quc a roa vai coriando agora,
69 Ncn ara nauia a sc ouar afciio.

Porquc ianio o ncu gcsio ic cnanora,
Quc nao conicnlas o jardin fornoso,
72 Quc aos doccs raios dc Jcsus sc cnflora?

Tcn a Fosa, cn quc o Vcrlo nilagroso
Carnc sc fcz; os lrios icn, quc cnsinan
75 O lon caninIo clo odor ninoso."

Assin diz Dcairiz. Pois nc doninan
Scus consclIos, aos iranscs sc ofcrcccn
78 Mcus olIos, quc anic a luz dclcis sc inclinan.

sonlra csiando, s vczcs nc aarcccn
Prados vcsiidos dc fornosas florcs
81 Do sol aos raios quc cnirc nuvcns dcsccn;

Assin iurlas disiingo dc cslcndorcs,
A quc do alio laiaran nil ardcnics
702
84 Clarcs scn vcr a causa dos fulgorcs.

Viriudc lcni'na quc cslcndcnics
Os fazcs, dcsic csao, assin sulindo,
87 Aos ncus olIos, ra vcr-ic inda inoicnics.

Da lcla flor o docc nonc ouvindo,
Quc noiic c dia invoco scnrc, aicnio
90 No lunc, quc naior siava fulgindo,

Quando cn sua grandcza c luzincnio
Vi con ncus olIos cssa viva csircla,
93 Quc vcncc, cono aqui, no firnancnio;

Do ccu laiando flana sc rcvcla,
Quc cn forna circular, cono coroa
96 Cingiu-a, sc agiiando cn iorno dcla.

A nclodia quc nais lranda soa
Na icrra c as alnas ara si nais iira,
99 Trovao scria, quc das nuvcns iroa,

Conarada doura dcssa lira,
Quc, do azul nais suavc cn ccu vcsiido,
102 C'roava a lcla, divinal safira.

Sou angclico anor, quc, assin novido,
Mosiro o razcr, quc vcn do scio sanio,
105 Quc ao Salvador do nundo allcrguc Ia sido.

703
Hci dc girar, do ccu ScnIora, cnquanio
Dcrcs, do filIo cnirando cn conanIia,
108 suna csfcra nais divino cncanio."

Caniava assin da c'roa a nclodia.
Dos ouiros luncs iodos alno canio
111 O nonc roclanava dc Maria.

Dos orlcs o rinciro, rcgio nanio,
Quc scnic nais fcrvor, quc nais sc anina,
114 Do Surcno ScnIor ao soro, ianio

Dc nos disianic sc inicrnava acina,
Quc o asccio scu na incnsidadc ura,
117 Dc disiinguir a visia dcsanina.

Dos olIos ncus a fora cn vao sc aura,
Scguir qucrcndo a flana coroada,
120 Quc aos scu FilIo crgucu-sc ara a aliura.

Qual criana, dc lciic saciada,
Quc, avida ainda, nac csicndc os lraos,
123 No afcio scu nosirando-sc inflanada,

Cada cslcndor, sulindo nos csaos,
Tcndia-sc, a Maria rcvclando
126 Quanio os rcndcn dc anor ccclso os laos.

Dcois vcr sc fizcran nodulando
Hcgnu coc" cn iania consonancia,
704
129 Quc nc crdura na alna cssc Iino lrando.

OI! dos cclcsics rcnios quc alundancia
Sc conicn ncsscs cofrcs, quc Iao guardado
132 Fruios colIidos na icrrcna csiancia!

No ccu sc frui icsouro acunulado,
No ranio c cn Dalilnia conscguido,
135 Ondc o ouro ficara dcsdcnIado.

Do filIo dc Maria conduzido,
La iriunfa, or sua alia viioria,
Das duas lcis aos sanios rcunido,

139 Qucn guarda cIavcs da cclcsic gloria.

25. Tuu, c un dos noncs dc Diana, isio c da lua. 29. Un
so, Jcsus Crisio. 32. A dunu suIstuncu, Jcsus Crisio 37.
O SuIc c u Onotcncu, Jcsus Crisio 55. Ponu, a nusa da
ocsia lrica. 73. Hosu, a rosa nsiica, a Virgcn Maria. 74.
Os os, os Aosiolos. 88. Du Icu o o nonc cic., a Virgcn
Maria. 92. Essu uuu cstcu, a Virgcn Maria. 112. Dos
oIcs o nco, cgo nunto, o nono ccu, isio c, o rinciro
novcl, quc cnvolvc os oiio ccus infcriorcs. 119. A unu
cooudu, a Virgcn Maria, coroada clo arcanjo Calricl. 138.
Dus duus cs os suntos, os sanios do VclIo c do Novo
Tcsiancnio. 139. ucn guudu us cIuucs cic., S. Pcdro.

705

CANTO XXIV

Hcutz ogu uos suntos quc unncn o ntcccto dc Duntc. Ecs
nuncstuun o scu usscntncnto. O nus unnoso cntc os
suntos, S. Pcdo, uoxnu-sc nus do Poctu, o ntcogu soIc u
Fc. O ustoo uouu ntcuncntc us csostus dc Duntc o
uIcnou, cngndo-o tcs uczcs con o scu cscndo.

SODALCIO, ccia convidado
Do cordciro dc Dcus, quc da susicnio
3 Tal, quc o aciiic Icis scnrc saciado,

Sc inda anics dc cIcgar ao assancnio
Prclila csic Ioncn assin Dcus discnsa
6 Da ncsa, cn quc concis, icnuc fragncnio.

Alvio dai-lIc cn sua scdc incnsa.
Na fonic scnrc Iauris, dc quc dcriva
9 Quanio clc, sfrcgo asirando, cnsa."

Dissc cniao Dcairiz. Con flana viva,
guisa dc concia, a grci conicnic,
12 Cono csfcras cn olos, gira aiiva.

En rclogio qucn c aicnia a ncnic,
Das rodas una cuida csiar scn noio
15 E corrcndo csiar ouira vclozncnic.
706

Pclo vario conasso quc lIcs noio
Nas corcias, ja lcnio, ja arcssado,
18 Da gloria sua a csiinaiiva adoio.

Do crc'lo cn nor lclcza assinalado
Un lunc vi surgir iao vcniuroso,
21 Quc ouiro ncnIun ficara avaniajado.

En iorno a Dcairiz girou fornoso
Por vczcs ircs con iao divino canio,
24 Quc irasladar nao osso o son donoso.

Scrcvcr nao calc cna cnlcvo ianio,
Corcs nao icn alavra ou faniasia,
27 Quc crinan roriancnic o docc cncanio.

Sania irna nossa, quc dcssa aric cnvia
Dcvoios rogos, icu ardcnic afciio
30 Dcssa lcla corcia nc dcsvia."

Parando, o lcnio lunc ao claro asciio
Dc Dcairiz o soro Ia dirigido,
33 Quc falou do quc cu dissc clo jciio.

Eicrna luz dcssc varao sulido,
Quc dc Dcus" iorna as cIavcs da alcgria
36 Quc infinda icrra dcu, Ias rccclido,

Dcsic Ioncn cono quciras avalia
707
O salcr solrc a Fc lIc crguniando,
39 Pcla qual solrc o nar andasic un dia.

Sc lcn crc, sc lcn scra, icrno anando,
Ccrio salcis, ois icns fiiado a visia
42 Ondc iudo sc csia rcrcscniando.

Mas cono cidadaos o ccu conquisia
Pcla Fc vcrdadcira, ara Ionra-la
45 Eliquc clc or quc na Fc crsisia."

O lacIarcl arcsia-sc c nao fala
Tc quc o Mcsirc a qucsiao Iaja of'rccido,
48 Por arova-la, nao or icrnina-la.

Assin, dc iodas as razcs nunido,
Disus-nc, cnquanio Dcairiz sc clica,
51 A ial assunio, or ial Mcsirc arguido.

Tcu cnsar, lon crisiao, nc significa.
O quc c Fc?" Prcsio, ouvindo, o rosio alava
54 Para a luz, quc a qucsiao dcsia aric indica.

Volici-nc a Dcairiz. ja nc accnava
Para quc scn dcicna agua fizcssc
57 Droiar da inicrna fonic, ondc a guardava.

A graa, quc conccdc cu nc confcssc
Ao sullinc Prinoilo" assin digo
60 Pcrniia quc os concciios claro crcssc!
708

Cono cscriio, Pai ncu," dcois rossigo
Foi con vcrdadc clo irnao anado,
63 Quc Fona cn lon caninIo s coniigo,

a Fc a sulsiancia do cscrado
E arguncnio cvidcnic do invisvcl.
66 Da Fc a csscncia assin icnIo julgado."

Tornou-nc. O arcccr icu c lausvcl,
Sc o orquc foi sulsiancia dcfinida
69 E arguncnio ic fica inicligvcl."

Dc nisicrios" dissc cu sona crcscida,
A nin ncsias csfcras rcvclada,
72 Esia na icrra aos olIos cscondida.

Sua cisicncia cn crcna c so firnada,
En quc sc fundancnia alia Escrana.
75 Sulsiancia, ois, icn sido iniiiulada.

E cono cn crcna o raciocnio lana
As rcnissas scn icr nais ouira visia,
78 Por isso dc arguncnio o nonc alcana."

Sc quanio la na icrra Ioncn conquisia
Por douirina, assin fossc conrcndido,
81 Lugar faliava ao cngcnIo do sofisia"

Daquclc accso anor foi rcsondido;
709
E nais. Ncsia nocda caninado
84 Mcial c cso nuiio lcn icn sido.

Mas diz. na lolsa a icns arrccadado?"
Sin" iornci iao rcdonda c, iao olida,
87 Quc do lon cunIo csiou ccriificado."

A voz cniao, dcssc cslcndor sada
Pcrguniou-nc. Essa cdra rcciosa,
90 En quc ioda viriudc sc acIa crguida

Dondc a icns?" Eu. A cIuva coiosa,
Pclo Esriio Sanio dcrranada
93 Na Lci aniiga c nova oricniosa,

Fazao c, orquc foi-nc dcnonsirada
Con agudcza ial, quc ouira scria
96 Oliusa, sc lIc fora conarada."

Porquc divina lci arcccria
A nova c a aniiga" a voz logo rciorna
99 Quc a iao rofunda convicao ic guia?"

rova quc a vcrdadc clara iorna
Dc olras a scric" cu dissc a quc naiura
102 Nunca fcrro aqucccu, laicu ligorna."

A luz nc rclicou. Qucn ic asscgura
Quc as olras fosscn iais? Qucn dcfcndido
105 Por rovas dcvc scr. Qucn nais io jura?
710

Eniao falci. Sc o nundo convcriido
Scn nilagrcs dc Crisio lci sc Iouvcssc,
108 Esic o naior nilagrc Iouvcra sido;

Porquc olrc, cn jcjun, ara icr ncssc
Scncado Ias na icrra oiina lania.
111 Ondc foi vinIa, Iojc csinIal so crcscc."

Mal conclua, quando a coric sania
Nas csfcras Louvcnos Dcus! cnioa
114 Ncssa ioada, cn quc no ccu sc cania.

Do sullinc Darao, quc aic a c'roa
Dc rano cn rano nc clcvado Iavia,
117 Naquclc canc, a voz dc novo soa.

A graa con iua ncnic consorcia
Tanio, quc or icus lalios icn falado.
120 Tc aqui rcsondcsic o quc cunria.

Dou, ois, asscnso ao quc nc icns iornado;
Mas iua crcna crinc, lIc acrcsccndo
123 Dc quc fonic iua alna cla Ia lroiado."

Sanio Padrc, o Sriio, quc vcndo
Sias quanio crcsic, ianio quc cIcgasic
126 Ao Sculcro, o nais noo anicccdcndo,

Dirci" lIc iorno (assin dcicrninasic}
711
Da ninIa Fc a fornula cvidcnic,
129 Sua origcn dirci cono ordcnasic.

En un so Dcus cu crcio onioicnic,
Eicrno, quc, inuiavcl, os ccus novc
132 No dcscjo c no anor scnrc clcncnic.

Sao, ara quc ial crcna sc conrovc,
Mciafsica c fsica discrcias;
135 Mas da vcrdadc a rova ianlcn cIovc

Por Moiscs, clos salnos, or rofcias,
Pclo EvangclIo c cscriios, quc insirado
138 Vos icn o Es'riio Sanio, alnas sclcias.

Nas Trcs Pcssoas crcio afcrvorado;
Crcio na csscncia dclas Una c Trina,
141 Tanio quc c sia con suo lcn conjugado.

O quc dc alios nisicrios da divina
Condiao digo, cn iraos nil sc asscla
144 En nin cla cvangclica douirina.

Esic o rincio, csia a fagulIa lcla,
Quc dcois sc dilaia cn flana ardcnic
147 E cn nin ciniila, qual nos ccus csircla."

Qual airao, quc dc scrvo diligcnic
Arazvcis noicias cscuiando,
150 Fciio o silcncio, o alraa dc conicnic,
712

Assin, quando acalci, nc alcnoando
E caniando, ircs vczcs nc accrcava
O cslcndor aosiolico, nosirando

154 Das rcsosias quc cu dci quanio folgava.

20. Un unc, S. Pcdro. 39. Pcu quu soIc o nu undustc un
du, solrc as aguas do Mar dc Tilcradc, S. Maicus, Ev. XIV.
59. Pno, assin cIanava-sc, no ccrciio ronano, o
ccniuriao da rincira cooric; aqui indica S. Pcdro. 62. Inuo
unudo, S. Paulo. - 64-66. A c cic., Danic rccic a dcfiniao quc
da fc dcu S. Paulo na Esiola aos Hclrcus, XI, 1. 98. A nouu
c u untgu, o novo c o vclIo icsiancnio. 106-108. Sc o nundo
conuctdo cic., Danic rccic a arguncniaao dc S. AgosiinIo,
Dc Cu. Dc, livro XXIV, ca. 5. 125-126. uc cIcgustc uo
scuco cic. S. Pcdro cIcgou ao sculcro dc Jcsus, dcois da
rcssurrciao, anics dc S. Joao Evangclisia. Joao XX, 1-9.

713

CANTO XXV

S. Tugo cxunnu o Poctu soIc u Escunu, cguntundo cn
quc cu consstc, sc cc u ossu, dc ondc uco ncc. A scgundu
cguntu csondc Hcutz; us outus duus csondc Duntc.
Aoxnu-sc S. Jouo Euungcstu, c dz u Duntc quc o scu coo,
ucsu du conun onuo, nocndo, cuu nu Tcu.

SE csic sacro ocna Iouvcr odido
(En quc icn osio a nao o ccu c a icrra
3 E cn quc Ici or ianio icno cnagrccido}

Aquclc odio alrandar quc nc dcsicrra
Do lclo arisco, ondc cu dorni cordciro,
6 Conirario aos lolos, quc lIc novcn gucrra;

Con voz c la nclIor quc dc rinciro
Voliando, cu do laiisno solrc a fonic
9 Hci-dc, vaic, cingir-nc dc lourciro;

Pois la cnirci na fc, quc una alna insonic
Aroina dc Dcus c causa Ia sido
12 Dc girar Pcdro cn iorno ninIa fronic.

Eniao a nos un lunc vcn sado
Da grci, a quc a rincira cricncia
15 Dos vigarios, quc Ia Crisio insiiiudo.
714

Dcairiz, rcslcndcnic dc alcgria,
OlIa!" nc dissc Eis o Darao fanoso
18 Por qucn vai-sc Calzia cn ronaria!

Quando consoric accrca-sc anoroso
O onlo, cada qual nosira, girando
21 Enirc arrulIos o ardor scu anoroso.

Os dois Prncics vi iao lcdos, quando
Da gloria sua no cslcndor sc acolIcn
24 O nanjar, quc sc frui no ccu louvando.

Dcois quc as saudacs cnirc si colIcn
Coun nc cada un iaciio fica
27 Con iais clarcs, quc dc os olIar nc iolIcn.

Sorrindo, Dcairiz assin sc clica.
alna cgrcgia, or qucn foi dcscriia
30 Dclcia, dc quc a nossa igrcja c rica,

Aqui a Es'rana faz ouvir lcndiia.
Mosirasic-a, ioda vcz quc aos ircs Ia dado
33 Jcsus dc vc-lo cn sua Cloria a diia."

Erguc o rosio con sriio csforado,
Pois da icrra qucn solc a iania aliura
36 Scr dcvc ao lrilIo nosso afcioado."

O anino dcsia aric nc asscgura
715
A luz scgunda; a visia, ois, lcvanio
39 Aos nonics, cujo lunc a fcz cscura.

Sc o nosso Fci ic Ia dado favor ianio,
Quc vcs os condcs scus anics da noric
42 Do scu alacio no rccinio sanio,

Porquc, vindo c vcrdadc dcsia coric,
A Escrana, quc ianio os Ioncns rcndc,
45 En ii, nos nais o coraao conforic.

O quc cla scja diz, cono sc accndc
En iua alna; diz dondc sc origina."
48 Esias alavras inda o sanio ccndc.

E qucn as lunas conduziu lcni'na
Das asas ninIas ncsic vo ingcnic,
51 Tornou, or quc a rcsosia nc rcvina.

A niliianic Igrcja un nais ardcnic
FilIo nao icn na Es'rana, cono cscriio
54 no Sol, quc alunia a nossa ncnic.

Eis or quc Dcus crniic quc do Egiio,
Para vcr a Siao iinIa cIcgado
57 Anics dc csiar o icno scu rcscriio.

Os ouiros onios dois lIc Ias crguniado,
Soncnic or quc icrra clc rcsira
60 Quanio cs dcsia viriudc dclciiado.
716

LIos dcio, scn quc assin vangloria aufira;
Podcra rcsondcr ao icu conicnio,
63 Sc a Craa divinal o alcnia c insira.

Cono disc'lo, quc a scu Mcsirc aicnio
Dc assunio fala, cn quc c criio c ccrio,
66 Folgando dc nosirar zclo c ialcnio,

Escrana c" dissc iu guardar ccrio
Da Cloria, cla Craa roduzida
69 E ncriio rovado c dcscolcrio.

Scndo luz dc asiros nuiios roccdida,
Pclo suno canior do Suno Cuia
72 Foi-nc rinciro na alna iniroduzida.

Escrc cn ii na ccclsa Tcodia
Dissc aquclc, quc o nonc icu conIccc.
75 Con fc cono cu, qucn nao conIcccria?

Cono scu rocio, ianlcn solrc nin dcscc
O da Esiola sacra c, rcdundanic,
78 Ouiros inunda a cIuva, quc rccrcscc."

Falava assin. do scio coruscanic
Daquclc inccndio ircnulava cIana,
81 Qual rclanago, suliia, inccssanic.

Fcsondcu-nc. Essc anor quc inda nc
717
inflana
Pcla viriudc, quc nc dcra alcnio
84 No naririo, ao findar da vida a irana,

Airai-nc a ii, quc icns conicniancnio
Por cla; c, ois, nc diz dc qual vcniura
87 A Escrana ic fcz ronciincnio."

E cu. Foi dcclarado na Escriiura
O sinal (sua forna csia salida}
90 Dc alnas, quc, anigas, o ScnIor aura

Dissc Isaas. cada qual cingida
En sua airia scra dc dula vcsic,
93 E a airia sua c ncsia docc vida.

Por quc nais a vcrdadc nanifcsic,
Das candidas csiolas discorrcndo
96 Mais claro icu irnao falou do quc csic."

Palavras iais cu rofcrido Iavcndo.
Scunt n tc" rcssoa la da aliura,
99 Ao Iino os coros iodos rcsondcndo.

Lunc cnirc clcs dcois ianio fulgura,
Quc, sc o Canccr iivcssc igual csircla,
102 Fora do invcrno un ncs luz scn nisiura.

Cono lcda no lailc cnira a donzcla
E, ara a noiva Ionrar, dana inoccnic
718
105 Scn quc vcio ou vaidadc incrc ncla.

O clarao assin vi rcslandcccnic
Aos dois sc aroinquar, quc circulavan
108 Quanio convinIa ao scu anor ardcnic.

Enirou no canio c dana, quc fornavan.
Qual scn voz sosa inoia, aos ircs o asciio
111 Dc Dcairiz os olIos conicnlavan.

O sanio c csic, quc csirciiava ao ciio
O nosso Pclicano c dclc Ia sido
114 Solrc a cruz nissao sullinc clciio."

Assin diz Dcairiz. Scnrc cnlclido
O scu olIar csia na luz icrccira
117 Dcois, cono anics dc cu a icr ouvido.

Qucn do sol fiia os olIos na carrcira,
Crcndo vc-lo dc cclisc anuviado,
120 Para vcr scnic o cfciio da ccgucira.

Por cssc lunc assin fui dcslunlrado.
Por quc ic afanas rocurando" fala
123 O quc no ccu nao odc scr acIado?

Na icrra o coro ncu icrra iguala,
Aic quc o nosso nuncro conlcic
126 O quc cicrno roosiio assinala.

719
Tcr vcsics duas so do ccu concic
No clausiro aos luncs dois, quc sc clcvaran.
129 Esia vcrdadc ao nundo icu rccic."

Calou-sc c os cslcndorcs ircs araran
E con clcs a docc nclodia,
132 Dc quc os sons a corcia aconanIaran.

O rcno, assin, quc o nar dc anics fcria,
Sc Ia fadiga ou crigo, c lcn quc ccssc,
135 Logo ao sinal do aiio, quc assolia.

Na ncnic ai! quanio a conoao rccrcscc,
Quando o gcsio nao udc vcr fornoso
Dc Dcairiz ainda quc cu siivcssc

139 Ao scu lado c no nundo glorioso!

1-6. Sc cstc suco ocnu cic. Danic crinc a cscrana quc o
scu Pocna alrandc os csriios dos scus concidadaos c lIc scja
conccdida a volia a Florcna. 17-18. O Huuo cic., S. Tiago,
cujo coro foi sculio cn Conosicla, na Calcia. 24. O
nunu, Dcus. 29-30. Po qucn o dcsctu cic. rcfcrc-sc
Danic cIanada csiola caiolica quc, orcn, or nuiios c
airiluda a S. Tiago Zczcdcu. 32-33. Todu ucz cic.. no
EvangclIo os ircs aosiolos Pcdro, Joao c Tiago figuran as ircs
viriudcs icologais, a fc, a caridadc c a cscrana.

720

CANTO XXVI

O ustoo S. Jouo ntcogu Duntc u cscto du tcccu utudc
tcoogu, u Cududc. Hcsondc Duntc c os scus concctos suo
uuuddos o todu u cotc cccstc. Hcutz cuuuu no Poctu u
ustu quc cstuuu ouscudu. Aoxnu-sc Aduo quc Ic uu c
cscuccc uguns ontos duudosos dc Duntc.

FOSSE ja noria a visia cu rcccava,
Eis da fulgida flana, quc ofuscara,
3 Aicnio fcz-nc a voz, quc assin falava.

Enquanio a fora a visia nao rcara,
Quc cn ninIa nnia luz Ias consunido
6 Concnsaao no discursar dcara.

Conca c diz ra ondc c dirigido
Tcu csriio c salc quc, sc cscura
9 A visia scnics, nao a icns crdido;

Pois qucn ic guia na divina aliura
Viriudc icn no olIar, cono Anania
12 Nas naos iivcra, quc a ccgucira cura."

Quando lcn lIc arouvcr" cu rcsondia
Fcncdio aos olIos dc, or ondc a cIana
15 Con cla cnirou, quc scnrc inccndia.
721

O Dcn, quc clo ccu razcr dcrrana
Alfa c ncga Ia sido na cscriiura,
18 Quc anor ou foric ou lcvc cn nin roclana."

Aqucla ncsna voz, quc nc asscgura
Nao Iavcr cu dc suliio ccgado,
21 Inda cciiar-nc a lIc falar rocura.

Por nais csirciio crivo scr assado
Dcvcs" dissc c orianio dcnuncia
24 O quc ao fiio Ia icu arco cndcrcado."

Fazcs" iornci da sa filosofia
E auioridadc, quc daqui dcsccndc,
27 Mc influcn dcssc anor ioda a cncrgia.

O lcn, cnquanio lcn, quando sc cnicndc,
Aicia anor quc c ianio nais ardcnic,
30 Quanio nais dc londadc cn si conrcndc.

ois, csscncia, cn si ianio ccclcnic,
Quc iodo lcn, quc scr lIc ossa cicrno
33 Fcflco c so da sua luz fulgcnic;

Airai, nais quc ouira, o csriio, quc, icrno,
Anando, conIcccr odc a vcrdadc,
36 Quc dcsia rova c o aliccrcc cicrno.

Dcssa vcrdadc cu vcjo a claridadc
722
Naquclc, quc dcnonsira o anor rinciro
39 Dc iodo cnic, a qucn calc cicrnidadc.

Vcjo na voz do Auior, so c vcrdadciro,
Quc dc si dissc, a Moiscs falando.
42 O lcn ic Ici-dc nosirar crfciio c iniciro.

Tanlcn iu no rcvclas, concando
O sullinc rcgao, quc icrra cnsina,
45 Mais quc os ouiros, o arcano vcncrando."

Pcla razao" ouvi cla divina
Auioridadc, quc con cla acorda,
48 O anor icu, c nais quc iudo a Dcus dcsiina.

Diz-nc, orcn. nao scnics ouira corda,
Quc ara Dcus ic arrasia? Faz aicnic
51 Con quanios dcnics cssc anor ic norda."

Da guia dc Crisio nao nc foi laicnic
O roosiio sanio c ondc qucria
54 Na rofissao lcvar-nc diligcnic.

Esinulos, quc ossan" lIc cu dizia
Para Dcus inclir a Iunana csscncia,
57 Tcn ninIa caridadc noiic c dia;

Porquc do nundo o scr; ninIa cisicncia;
A noric quc sofrcu ara quc cu viva;
60 O quc cscra un crisiao da fc na ardcncia;
723

Do lcn, quc cu dissc, a inicligcncia aiiva,
Mc afasiaran do nar do anor culado,
63 Do sanio anor nc conduzindo vida.

As florcs, dc quc o Iorio c iodo ornado,
Do Jardinciro cicrno, cu ano ianio,
66 Quanio clc cn crfciao lIcs icn doado."

Calci-nc c rcsoou nclfluo canio
Pclo ccu, quc Dcairiz aconanIava,
69 Dizcndo iodos. Sanio! Sanio! Sanio!

Cono ungcnic luz olIos dcsirava
Do sono, a visia, o lrilIo rocurando,
72 Quc as alclras dcsccrra, invadc, agrava;

E o dcscrio, os noiivos ignorando
Da suliia viglia, olIos dcsvia,
75 Na ncnic, cnianio, a rcflcao calando.

En nin, dcssa aric, a ncvoa dcsfazia
Dc Dcairiz o olIar, quc clo csao
78 Dc nais dc nilIas nil rcslcndccia.

Eniao nais claro quc anics a vcr asso.
Quaria luz crio a nos, naravilIado,
81 Diviso c una crgunia logo fao.

E cla. Ncssc lunc, ora cIcgado,
724
Scu Criador conicnla a alna rincira
84 Quc a Viriudc rincira Iaja criado."

Qual frondc, quc, ao sorar da aura ligcira,
O cino curva c, logo aos, sc crgucndo
87 Pcla fora, quc a iorna solranccira,

Tal cu, cssas alavras lIc cnicndcndo
Ainiio fiquci; dcois scguro
90 Fcz-nc un dcscjo, quc nc csiava ardcndo.

nico ono, quc nasccu naduro!
Dos Ioncns ai, quc Ias visio filIa c nora
93 En cada csosa cniao c no fuiuro!

Dcvoia c Iunildc a ninIa voz ic cora!
Fala-nc, ois! Do ncu dcscjo cs ccrio;
96 Alncjo ouvir-ic, c nao io crcsso agora."

Cono dc nanio un aninal colcrio
Movincnio, quc os ncnlros scus agiia
99 Pclo cnvoliorio, dcia dcscolcrio.

Assin cssa rincira alna lcndiia
Pclo ircnor da sua luz nosirava
102 O razcr dc agradar-nc quanio a cciia.

Nao Ici nisicr dcclarcs" nc iornava
Tcu dcscjo, nclIor quc iu salcndo
105 Quanio a ccricza cn iua ncnic grava.
725

Ncssc csclIo infalvcl csiou lcndo,
En quc c iodo o visvcl rcflciido,
108 Cousa ncnIuna o rcflciir odcndo.

Ouvir asiras quando vindo Ici sido
La no sanio jardin, dondc, guiado
111 Por iao conrida cscada, icns sulido;

Quanio icno ali fui dcliciado;
Da colcra divina a causa vcra;
114 Quc idiona falci, or nin fornado.

O ono, o filIo ncu, nao considcra
Moiivo so or si do accrlo clio,
117 Mas ordcns iransgrcdir, quc Dcus nc dcra.

La dondc Dcairiz novcu Virglio
Quairo nil c irczcnios c dois anos
120 A vcniura anclci dcsic conclio.

Do dcsicrro scnii na icrra os danos,
Enquanio vczcs novcccnias irinia
123 Scu giro fcz o sol do ccu nos lanos.

Anics quc a gcnic dc Ncnrod consinia
En ncicr naos olra inicrninavcl,
126 A lngua, quc falci, sc acIava ciinia.

Dc Ioncn fciiura scnrc crduravcl
726
Nao c; vcn do caricIo c un dia ccssa,
129 Do ccu scgundo o influo variavcl.

A Iunana fala a naiurcza crcssa;
Por cla o nodo dc falar dciado
132 Ao Ioncn csia, scgundo lIc inicrcssa.

Anics dc cu icr no infcrno cncirado
E o surcno lcn significava,
135 Quc dcsia lcda luz nc Ia circundado;

Dcois cn E o nonc sc nudava;
Qual rana dos noriais uso varia,
138 Succdc a folIa nova quc sccava.

No nonic, quc nais alio ao ar sc cnvia
Sania vida vivi, dcois culada,
Da Iora rina sciina do dia,

142 Nouiro quadranic o sol fazcndo cnirada."

2. Fgdu unu, S. Joao Evangclisia. 11. Anunu; a nao dc
Ananias icvc a viriudc dc rcsiiiuir a visia a S. Paulo, quc ficara
ccgo cla luz do ccu quc o invcsiiu (Aios dos Aosiolos IX, 10-
17}. 38. Nuqucc cic. Danic sc rcfcrc ou a Plaiao ou a
Arisioiclcs, cn algun onio dos scus livros no qual dcclaran
quc Dcus c a surcna causa. 44-45. O suInc cguo, o
EvangclIo dc Sao Joao. 83-84. Anu ncu, Adao; Vtudc
ncu, Dcus. 118-120. Lu dondc cic. o linlo. Danic,
scguindo o calculo d'Eusclio, crc quc da criaao do nundo aic
a noric dc Jcsus Crisio assaran 5.232 anos, suliraindo dos
727
quais os 950 quc Adao vivcu, fican 4302 anos. 139-141. No
nontc cic., Adao vivcu no Paraso Tcrrcsirc, isio c, na aric
nais alia do nonic Purgaiorio, acnas scic Ioras.
728

CANTO XXVII

S. Pcdo cxoIu os nuus ustocs du Igcu; c todos os suntos
nuncstun u suu uouuuo us uuuus do Astoo.
Nouuncntc o Poctu contcnu u Tcu, c, dcos, con Hcutz,
ccuu-sc uo Pnco Muc.

CLFIA ao Pai! Cloria ao FilIo! ao Esriio Sanio!
Unssono cnioava o Paraso.
3 Scnii-nc inclriado ao docc canio.

Parcccu-nc o quc cu via un docc riso
Do univcrso. ionava-nc a clricdadc
6 Pclos olIos c ouvidos o juzo.

julilo! incfavcl f'licidadc!
Dc az o vida inicira c dc icrnura!
9 Fiqucza ccria, iscnia dc ansicdadc!

Fulgia-nc anic os olIos a luz ura
Dos cslcndorcs quairo; nais lrilIanic
12 O quc vcio rinciro cis sc afigura!

E ial sc nc arcscnia o scu scnllanic,
Qual fora Jovc, sc, avcs clc c Maric,
15 A lunagcn irocasscn ruiilanic.

729
A Providcncia, quc no ccu rcaric
Tarcfa a cada qual, calar fizcra
18 O vcniuroso coro cn ioda aric,

Quando lIc ouvi. A cor sc cn nin sc alicra
Nao o csiranIcs. cnquanio csiou falando
21 Mudana igual cn iodos vcr cscra.

Qucn, ncu lugar na icrra ora usurando,
Mcu lugar, ncu lugar, vago cn rcscna
24 Dc Crisio o dcia, convcricu ncfando

Mcu ccniicrio na scniina incnsa
Dc sanguc c odridao, con quc o crvcrso,
27 Do ccu lanado, frui dclcia inicnsa."

O ccu cniao cu vi iodo sulncrso
Na cor, quc or nanIa c iardc accndc
30 Solrc as nuvcns o sol do lado advcrso.

Qual a dana, quc viriudc culios rcndc
E, dc si lcn scgura, sc cnrulcscc,
33 Quando iorczas dc ouira ouvc c conrccndc,

Dcairiz iransnudada nc arccc,
Ao ccu anic a aiao do Onioicnic
36 Igual cclisc cn scio quc cnvolvcssc.

Prosscguiu logo o Aosiolo cnincnic;
E ianio a voz lIc csiava dcnudada,
730
39 Quc nais nao fora o vulio scu rulcnic.

Con sanguc ncu a Igrcja alincniada
Nao foi, ncn Lino c Clcio o scu lIc dcran
42 Dc ouro cn ganancia ara scr nudada.

Cono Caliio c Pio ncrcccran,
Urlano c Siio a scniicrna vida?
45 Pos nuiio ranio o sanguc scu vcricran.

Por nossos succssorcs dividida
Nao quiscnos a grci aric cIanada
48 dcsira, aric csqucrda rcclida;

Ncn quc das cIavcs fossc a insgnia usada
Por csiandaric cn cano sanguinoso
51 Conira crisiaos cn gucrra cncarniada.

Ncn quc, or rivilcgio ncniiroso
Dc iraficancia, cn sclo cu figurassc
54 Quania vcz dc udor nc accndo iroso!

Con vcsics dc asior lolo raacc
Daqui cn cada ascigo sc avisia.
57 Para quc nao surgiu Dcus, quc os fulninassc?

Dc CasconIa c CaIors raa nalquisia
Dclcr-nos sanguc vcn. lclo conco,
60 O indi'no fin quc icns, quanio conirisia!

731
Mas Dcus quc a Fona, do scu nal no cccsso,
Dc nundo cn gloria os Ciics nandava,
63 Dara socorro, cono foi-nc crcsso.

E iu, quc o cso da naicria grava,
Voliando, o filIo, ao nundo lIc rcvcla
66 Quanio cu ic digo dcssa gcnic rava."

Cono o vaor nos arcs sc congcla,
E cn flocos laia, quando o sol iocado
69 Pclas onias csia da Calra lcla;

Assin vi cu o cicr adornado
Dc clarcs iriunfanics, quc dciido
72 Havian-sc na aliura ao nosso lado.

TinIa-os a visia na asccnsao scguido
E os scguiu ic quc cnfin sulir avanic
75 Pclo csao nao foi-lIc crniiido.

Quc cu nao odia vcr nais adianic
Noiando, Dcairiz dissc. Fcara
78 Quanio agora, girando, csias disianic."

Dcsdc a Iora, cn quc a icrra cu conicnlara,
Por iodo o arco, quc o clina faz rinciro,
81 Do ncio aic o fin, ja nc avanara.

A assagcn, quc Ulisscs avcniurciro
Alcn Cadcs icniou c a laga via,
732
84 En quc Euroa foi cargo razcniciro,

Naqucla arca inda nais divisaria;
Porcn sol os ncus cs o sol andava
87 Disiancia, quc a dc un signo rcccdia.

A nanorada ncnic, cn quc rcinava
Scnrc a ScnIora ninIa, no inccniivo,
90 Mais quc nunca dc olIa-la sc inflanava.

Sc dc aric ou naiurcza alno airaiivo
Pclos olIos rcndcr nos odc a ncnic,
93 Scja cn iniura, scja cn coro vivo,

Nada foran, conjunias, ccriancnic,
Anic o cnlcvo quc o ciio nc ilunina,
96 Quando nc volia ao gcsio scu ridcnic.

Viriudc, olIando-a cn nin ianio sc afina
Quc do ninIo dc Lcda nc dcsirava
99 E ao ccu vclocssino nc cnina.

Tanio na aliura c lrilIo sc nosirava
Unifornc csic ccu, quc cu nao salia
102 Qual ouso Dcairiz nc dcsiinava.

Ela, orcn, quc o ncu dcscjo via
No sorriso iao lcda assin conca,
105 Quc cn scu rosio culiar Dcus arccia.

733
O novincnio, quc no ccniro ccssa,
En iorno ao qual, orcn, iudo o nais gira,
108 Daqui ariindo roda sc cndcrca.

Soncnic a sua aao csic ccu iira
Da solcrana Mcnic, cn quc sc accndc
111 O anor, quc o novc, o influo, quc rcsira.

Dc luz c anor un crculo o conrccndc,
Assin cono clc aos nais; dcsic rccinio
114 Unicancnic qucn lIo cingc cnicndc.

Scu novincnio c or si so disiinio,
Por clc os ouiros ccus ncdidos scndo,
117 Cono dcz or nciadc c or scu quinio.

Ficas, orianio, ao claro conIcccndo
Cono o icno a raiz ncsic ccu icnIa,
120 As ranas clos ouiros csicndcndo.

Faial colia; quc os noriais dcscnIa
En iao rofundo clago, quc alar-sc
123 Do alisno fora a visia cn vao sc cncnIa!

Nos Ioncns o qucrcr odc cnflorar-sc,
Mas dc cIuvas coninuas aouiado
126 Don fruio sao nao Ia-dc conscrvar-sc.

Fc, inoccncia, alrigo icn luscado
Nas crianas; nas cada qual sc csquiva
734
129 Anics quc facc o luo Iaja aoniado.

Qucn lallucia dc concr sc riva;
En icndo solia a lngua, a qualqucr Iora
132 Mosira cn ioda iguaria fonc aiiva.

Qucn lallucia a nac rcsciia c adora;
Mas, quando a voz ja scnic dcsrcndida,
135 Vc-la cn norialIa o scu dcscjo cora.

Assin dc alva sc iorna cncgrccida
A cuiis da gcniil filIa daquclc,
138 Quc iraz nanIa, da noiic cn dcscdida.

EsiranIcza, orcn, dc ii rcclc
Vcndo o gcncro Iunano iransviado.
141 Qucn Ia quc cn lcn rcgc-lo sc dcsvclc?

Por fora do ccnicsino olvidado
Inda anics dc dciar Janciro o invcrno,
144 Hao dc as csfcras dar iao foric lrado,

Quc a foriuna, dc cs'rana alvo Iodicrno
Fara quc as oas dcn lugar s roas,
A arnada corrcra con lon govcrno

148 E aos as florcs virao fruias loas."

735
10-11. A uz uu dos cscndocs quuto, as alnas dos ircs
aosiolos c dc Adao. 13-14. O scu scnIuntc, quu ossc Jouc
cic., S. Pcdro dc lranco quc cra ficou vcrnclIo, cono o lancia
dc Maric. 22. ucn, ncu ugu nu tcu ou usuundo, o
aa Donifacio VIII, quc, scgundo o Pocia, olicvc o Paado
usando dc fraudcs. 25. Mcu ccntco, Fona ou ncsno o
Vaiicano, ondc scgundo a iradiao foi sculiado o coro dc S.
Pcdro. 41. Lno c Ccto, S. Lino c S. Clcio foran succssorcs dc
S. Pcdro. 43-44. Sxto foi clcvado ao Paado no ano 128; Po
cn 154; Cuxto cn 218 c UIuno cn 231. 58-59. Dc
GusconIu c CuIos; o Pocia aludc a Joao XXII dc CaIors,
clcvado ao aado cn 1316 c a Clcncnic V dc CasconIa, aa
cn 1305. 79-84. Dcsdc u Iou cic.; dcsdc a Iora cn quc cla
rincira vcz cu olIara ara a icrra, noici quc Iavia crcorrido a
quaria aric da csfcra c, or isso, cran assadas scis Ioras.
98-99. NnIo dc Lcdu, consiclaao dos Ccncos (Casior c Polu
nasccran dos anorcs dc Lcda con o cisnc}. 142-144. Po
ou do ccntcsno oududo cic., anics do ncs dc janciro nao
nais cricnccr ao invcrno, c sin rinavcra, cla acunulaao
das fracs dc icno quc nao foran calculadas na rcforna do
calcndario cfciuada or Julio Ccsar, quc ainda vigorava no
icno do Pocia. 147. A unudu, a Iunanidadc.
736

CANTO XXVIII

Duntc uouc os oIos uu Hcutz, quc cstuuu utus dcc; dcos
nu uu u cntc c uc un onto IIuntssno, cn tono do quu
sc noucn nouc ccuos dc uz, quc gun nus uduncntc c
suo nus IIuntcs quunto nus xnos cstuo dcc. Aqucc
onto c Dcus; os ccuos suo os coos ungccos.

DEPOIS quc accrca do cisiir rcscnic
Dos nscros noriais nosirou vcrdadc
3 Aqucla a quc cnarasa a ncnic,

Cono qucn vc no csclIo a claridadc
Dc iocIa, quc dc iras csicja accsa,
6 Susciia inda nao icnIo da vcrdadc;

E, ara olIar voliado, icn ccricza
Dc quc o vidro c ficl ao quc arcscnia,
9 Cono o canio c do nciro a naiurcza.

Assin ninIa ncnoria rcrcscnia
Quc cu fiz, nos lclos olIos nc cnlcvando,
12 Con quc anor caiivou ninIa alna iscnia.

Dc os conicnlar, orcn, os ncus dciando
E no quc cssc orlc faz onioicnic,
15 Quando cn scu giro aicnia-sc os fiiando,
737

Un onio vi, quc lunc iao fulgcnic
Dardcjava, quc a visia dcslunlrada,
18 FccIava-sc anic o lunc iransluccnic;

Esircla, ao arcccr, nais aoucada,
Junio dcla, dc lua figurada,
21 Cono csircla ao c dc ouira colocada.

Cono a c'roa ialvcz, quc sc dcara
Cingindo asiro, quc a iorna luninosa,
24 Quando o vaor quc a icn nais condcnsara,

gnco crc'lo, cn carrcira inciuosa.
Disianic, ao Ponio nais vcloz ccrcava
27 Do quc a csfcra quc vai nais rcssurosa.

Esic crc'lo rinciro ouiro alraava;
Ao icrcciro o scgundo, ouiro ao icrcciro,
30 Ao quario o quinio c o scio o circundava.

Tao largo o sciino cra, quc, inda iniciro,
Alrangido, or ccrio, o nao icria
33 Aquclc, quc dc Juno c ncnsagciro.

Oiiavo c nono assin. nas sc novia
Mais lcnio cada qual, scgundo clc cra
36 Mais longc do rinciro, quc corria.

E a flana ruiilava nais sinccra
738
No quc da Ecclsa luz nais crio csiava
39 Crcio quc cn fluo scu nais rccclcra.

Mas Dcairiz, quc o cnlcio ncu noiava
Daquclc Ponio o ccu c a naiurcza
42 Esiao na dccndcncia" nc falava.

OlIa o crc'lo nais roino c a rcsicza,
Quc ianio lIc acclcra o novincnio.
45 Dc ardcnissino anor ungc-o a vivcza."

Sc do nundo." cu lIc dissc o rcgincnio
Fossc qual ncsics orlcs aarccc
48 Do quc ouo cu conscguira ja conicnio;

Mas no nundo scnsvcl nc arccc
Scr cada csfcra ianio nais divina,
51 Quanio nais longc do scu ccniro dcscc,

Sc insiruir-nc o qucrcr icu dcicrnina
Ncsic scrafico, csiucndo icnlo,
54 Quc so con luz c con anor confina,

Elicar-nc ic digna, orquc o ccnlo
Nao sc conforna cn iudo ao scu nodclo.
57 Por salcr a razao cn vao conicnlo"

Dc dcsaiar o no sc ardcnic anclo
Tcus dcdos nao conicnian, nao ic csanic.
60 Tal c, orquc ningucn icniou solvc-lo."
739

Tornou-nc cla c scguiu. Tcras lasianic
No quc dirci dc luz ao cnicndincnio.
63 Agua o cngcnIo c cscuia vigilanic.

Nos crc'los cororais o crcscincnio
Fcgula clo influo, quc c sargido
66 Nas arics quc lIcs fornan conlcncnio.

Mor londadc, nor lcn icn roduzido
Dc nor lcn foi nor coro aquinIoado,
69 Sc igual rinor nas arics c coniido.

O crc'lo, ois, do qual arrclaiado
Cira o alio univcrso, c rcfcrcnic
72 Ao dc anor c cicncia nais doiado.

Sc viriudc a ncdida roriancnic
Adaias, nao rcgcndo-ic a aarcncia
75 Das sulsiancias, quc cn crc'los icns cn
frcnic,

Mirfica Ias dc vcr corrcsondcncia
Enirc naior c nais, ncnor c ncnos
78 En cada ccu c a sua inicligcncia."

Cono os arcs sao fulgidos, scrcnos,
Sc Dorcas sora aqucla facc incIando,
81 Quc os Ialiios difundc nais ancnos.

740
Fcsolvcndo-sc a ncvoa c sc aagando
A sonlra quc o Icnisfcrio cncgrccia,
84 E o ccu, a rir-sc, as onas osicniando.

Assin cu, quando aqucla quc nc guia
Con sua clicaao ninIa alna aclara,
87 E a vcrdadc, qual asiro, nc alunia.

Dcois quc as vozcs suas rcnaiara,
Dcn cono fcrro a faiscar fcrvcnic,
90 Dos crculos cad'un flanas disara.

Cada ccniclIa inccndio faz ingcnic
En sona ial, quc a do adrcz assava,
93 Dolrando-sc o algarisno infindancnic.

Dc coro cn coro Iosunu rcssoava
Ao Ponio, quc ao scu uI, ondc icn siado
96 E ondc scnrc csiarao ra scnrc os irava.

Ela, o csriio ncu vcndo aialIado,
Dissc-nc. Aquclcs crculos rinciros
99 Tc Iao Scrafins c Qucrulins nosirado.

Assin nos orlcs scus volvcn ligciros
Por scnclIar-sc ao Ponio c o conscguindo,
102 Scgundo a vc-lo csiao nais alianciros.

Os Anorcs, quc cn iorno csiao, scguindo,
Tronos sc cIanan do divino ascio
741
105 O rinciro icrnario concluindo.

Prazcr, lcn salcs, iodos icn sclcio,
Quanio nais sua visia sc arofunda
108 Na vcrdadc, alio fiio do iniclcio.

Dcsia aric sc conIccc quc sc funda
Mais na visao cclcsiial vcniura
111 Do quc no anor, aao, quc vcn scgunda.

Da visao c a ncdida a ncrcc ura,
Por voniadc c or graa roduzida.
114 Dc grau cn grau sc cnala a criaiura.

Ouiro icrnario, quc do ccu novida.
Ccrnina cn rinavcra scniicrna,
117 Pclo rics noiurno nao dcsida,

Hosunu cnioa na Iarnonia cicrna
Con ircs coros; quc soan dc alcgria
120 En ordcns ircs, cn cujo scio inicrna.

Ordcns ircs conrccndc a jcrarquia,
Doninacs, Viriudcs, ocuando
123 Poicsiadcs final caicgoria.

Nos cnuliinos crculos girando,
Princiados c Arcanjos rcslandcccn;
126 E dos Anjos, aos fcsiivo lando.

742
No Ponio as Ordcns iodas sc cnlcvcccn,
Dc laio a Dcus sao iodas airadas,
129 E una das ouiras a airaao adcccn.

Conicnlando-as, idcias iao sulidas
Dionsio fornou con ianio zclo,
132 Quc as fcz, cono cu, or noncs conIccidas.

Nao quis Crcgorio cono norna ic-lo;
Ncsic ccu quando cnirou, orcn, sc ria
135 Do crro, cn quc csiivcra, ao crcclc-lo.

Morial, quc o gra nisicrio conrccndia
E o dissc icrra, nao ic nova csanio.
Qucn iinIa-o visio aqui lIc dcscolria

139 E nais vcrdadc dcsic incrio sanio."

33. Aqucc quc dc Juno c ncnsugco, ridc, o arco-ris. 38.
Exccso uz, Dcus. 64. Cc`os coous, os ccus do nundo
scnsvcl. 67-69. Mo Iondudc cic.; os coros quc conicn cn
si naior londadc difundcn naior lcn. 73-78. Sc u utudc
cic.; ncdindo os Ccus nao cla aarcncia, nas cla viriudc,
vcras quc o ncnor quc csia nais crio dc Dcus corrcsondc ao
naior no nundo scnsvcl; c assin or dianic. 94-96. Dc coo
cn coo cic.; os coros Iosanavan a Dcus quc os nanicn no scu
lugar, ondc csiivcran c ficarao or ioda a cicrnidadc. 109-
111. Dcstu utc sc conIccc cic. Era una qucsiao da cscolasiica.
a lcaiiiudc cclcsic consisic na visao ou no anor? Danic scguc
S. Tonas quc a c na visao dc Dcus. 121-126. Odcns tcs
cic. O Pocia colocou nos rinciros ircs crculos os Scrafins, os
Qucrulins c os Tronos; nos ircs crculos succssivos csiao as
743
Doninacs, quc cnsinan a aric dc doninar ara o lcn, as
Viriudcs quc ocran os nilagrcs, c as Poicsiadcs quc cnsinan
a rcsciiar a auioridadc. Nos uliinos crculos csiao os
Princiados c os Anjos c Arcanjos. 131. Donso, o
Acroagiia, quc cscrcvcu un livro solrc as Iicrarquias cclcsics.
133. Gcgo, o aa S. Crcgorio Magno quc divcrgiu das
oinics dc S. Dionisio solrc as Iicrarquias cclcsics. 138.
ucn tnIu-os usto cic., S. Paulo, quc cn vida icvc una visao
das cousas cclcsics c foi ncsirc dc S. Dionisio.
744

CANTO XXIX

Hcutz cscuccc u Duntc quc os unos oun cudos o Dcus no
ncsno tcno cn quc oun cudos os ccus. Fuu-Ic dos unos
cs c dos unos cIcdcs, os quus oun cctudos no Incno.
Ccnsuu os usos soos c os udcs ncntosos quc csqucccn
quc o cscoo du cdcuuo c csuud os Ioncns u sccn
cstuos, c ucndcn us ndugcncus uu oItc Icns nutcus.

QUANDO aos dois gcniis filIos dc Laiona,
Un or rics colcrio, ouiro or Lilra,
3 A un icno cingc do Iorizonic a zona,

Quanio csao o zcniic os cquililra,
Tc quc nudc o Icnisfcrio c, dcsrcndido
6 Dcsic cinio un c ouiro sc dcslilra,

Tanio calou-sc Dcairiz, luzido
Dc riso icndo o rosio c olIos fiiando
9 Ncssc Ponio quc os ncus iinIa vcncido.

Tcu dcscjo" falou-nc anicciando
Agora nao ic inquiro. ja o Ici visio
12 No ccniro dc iodo o uI c iodo o quundo.

Nao ara icr nais crfciao, ois isio
Fora inossvcl, nas orquc fulgindo
745
15 O scu slcndor dizcr udcssc, Eisio,

Na Eicrnidadc, o icno nao ncdindo
Ncn o lugar, criar sc Ia dignado
18 Anorcs novc o Eicrno Anor sc alrindo.

Anics nao iinIa na inaao ficado.
Ncn untcs, ncn dcos cra cisicnic,
21 Quando Dcus solrc as aguas foi lcvado.

Maicria c forna uras, juniancnic,
Quais scias dc iricordc arco voando
24 Saran do aio da Infalvcl Mcnic.

Cono, cn vidro, cn crisial, cn anlar quando
Luz do sol ioca, c logo rcflciida
27 Do vir ao scr disiancia nao sc dando,

Tal a olra irifornc, concluda
Dc una so vcz, no scr raiou crfciia
30 Scn siar aric or ouira anicccdida.

Ordcn foi concriada, a quc c sujciia
Cada sulsiancia; o cino foi narcado
33 No nundo a quc or aio uro c fciia;

fora ura ino lugar sia dado;
Sao no ncio iravados fora c aio
36 Por no quc indissoluvcl sc Ia iornado.

746
Jcrnino cscrcvcu quc longo iraio
Dc scc'los anics dc ouiro nundo fciio
39 Fora dos anjos o incrio naio.

A vcrdadc, orcn, sia no concciio
Dc cscriiorcs, quc influi o Esriio Sanio
42 Vcras, cnsando, da vcrdadc o cfciio.

Fazao cn aric o vc ianlcn, orquanio
Conrccndcr nao udcra quc os noiorcs
45 Incrics fosscn or csao ianio.

Salcs, ois, ondc c quando csscs Anorcs
Criados foran c dc qual nancira.
48 Do icu dcscjo aago ircs ardorcs.

En ncnos icno do quc a sona inicira
Dc un a vinic sc faz, dos anjos aric
51 Turlou vosso clcncnio solranccira.

Ficl a ouira cnrcga-sc dcssa aric,
Quc vcs. assin girando julilosa,
54 Dcsic ccclso nisicr sc nao disaric.

O nal causou solcrla crininosa
Do quc Ias visio no alisno do iorncnio,
57 Do nundo sol a nolc ondcrosa.

Mas csics, con nodcsio cnsancnio,
Mosiraran-sc Dondadc agradccidos,
747
60 Quc lIcs dcu iao sullinc cnicndincnio.

Na visia sc caliando, cnriquccidos
Sao dc ncriio c graa iluninanic,
63 Por qucrcr ccrio c firnc dirigidos.

Nao duvidcs; c salc, dc ora avanic,
Quc rccclcr a graa c ncriiorio,
66 Scgundo o afcio nosirar-sc consianic.

Ja, ois, csic cclcsic consisiorio,
Sc quanio ora ic Ici diio a ncnic alcana,
69 Dcn odcs conicnlar scn adjuiorio.

Cono cn vossas cscolas sc afiana,
Na icrra, quc c da angclica naiura
72 O qucrcr, o cnicndcr, o icr lcnlrana,

Eu dcvo ainda rcvclar-ic a ura
Vcrdadc, quc cnirc vos sc Ia confundido,
75 Scndo cnlcada or iao na lciiura.

Esias sulsiancias, o razcr oliido
Dc vcrcn Dcus, janais rosio voliaran
78 Dos olIos a quc nada oculio Ia sido.

Scu vcr, novos oljcios nao coriaran;
Nao Ia razao, or quc sc lIcs suonIa
81 Fcncnorar idcias, quc assaran.

748
Assin na icrra scn dornir sc sonIa,
Crcndo c nao crcndo rofcrir vcrdadc.
84 Ncsic caso Ia nais cula c nais vcrgonIa.

Dc oinics nao icndcs fiidadc
Filosofando, ianio vos iransoria
87 Da osicniaao c dc o cnsar vaidadc.

No ccu ncnos do quc isio sc suoria
Scr a Sania Escriiura dcsdcnIada
90 Ou icr inicligcncia crrada c ioria.

Para scr clo nundo scncada
Quanio sanguc cusiou ouco sc aicnia,
93 E quanio a crcna Iunildc a Dcus agrada.

Qual ara alardcar cngcnIo, invcnia;
Quando o Sanio EvangclIo csia calado
96 Tais invcncs o uliio concnia.

Qual diz quc a lua, icndo airas voliado,
No aio da Paiao dc Crisio, Iouvcra,
99 Inicrondo-sc, a luz do Sol vclado.

Qual afirna quc o lunc sc cscondcra
Por si ncsno; c o cclisc ndia, EsanIa
102 Conun cono Judcia, sc fizcra.

En Florcna nao Ia coia iananIa
Dc Lai c Dindi quanio so nun ano
749
105 O uliio dc conios dcscniranIa.

Dcsia aric a ovclIa, quc nao salc o cngano,
Do asio volia iunida dc vcnio,
108 Dcscula nao lIc da nao vcndo o dano.

Nao dissc Jcsus Crisio ao scu convcnio.
Parii c ao nundo arcgoai ncniira;
111 Mas dcu-lIcs da vcrdadc o fundancnio;

Elc iao alio, cn sua voz sc ouvira,
Quc foi-lIcs o EvangclIo cscudo c lana
114 Nos rclios, dc quc a Fc viiriz sara.

Ora cn scrncs o irocadilIo, a cIana
Esiao na voga; o riso rovocando
117 IncIa o cauz; or nada nais sc cana.

Sc o vulgo vira o assaro ncfando,
Quc cn cogula sc aninIa, nao quiscra
120 Indulgcncias, cn quc sc anda confiando;

Siulicia ial da icrra sc aodcra,
Quc, cn rova c icsicnunIo nao firnado,
123 Qualqucr a da-las aio considcra.

Dc Sanio Aninio assin ncdra o ccvado
E ouiros nuiios, quc os orcos nais ascosos,
126 Quc agan con dinIciro nao cunIado.

750
Mas longa vai a digrcssao; cuidosos
Os olIos volvc vcrdadcira csirada;
129 O icno c curio, andcnos rcssurosos.

ianio a grci dos anjos avuliada,
Quc ncn or voz, ncn or Iunana ncnic
132 Scr odc a conia sua calculada.

Dcn ic dcnonsira a rcflcao rudcnic
Quc nao diz dos nilIarcs, quc rcvcla
135 A sona Danicl rccisancnic.

A luz rincira, quc irradia ncla,
or nanciras ianias rccclida,
138 Quanios fulgorcs sao, quc a fazcn lcla.

E, ois quc a crccao logo c scguida
Do anor, do afcio angclico a doura
141 Esia cn graus divcrsos aquccida.

Do Podcr Eicrnal vc, ois, a aliura
E grandcza, quc cn csclIos iao lrilIanics
A sua inagcn nuliilica ura,

145 Pcrnancccndo un scnrc cono dc anics."

1-9. uundo uos dos cic. Quanio icno o Sol c a Lua, quando
cssas duas csirclas csiao o Sol crio dc Arics no ocnic, c a
Lua crio da Lilra no oricnic cnconirando-sc
sinuliancancnic no ncsno Iorizonic or oucos noncnios,
751
ianio icno Dcairiz ficou calada, fiando o Ponio luninoso, isio
c Dcus. 18. Anocs nouc, os novc crculos dc anjos. 22.
Mutcu c onu cic.; Dcus criou no ncsno icno a forna ura
(os anjos}, a naicria ura (os clcncnios}, a forna conjunia
naicria (os coros c as alnas}. 31-36. Odcn o concudu
cic.; na aric sucrior do Univcrso foran colocados os anjos
(aio uro}; na infcrior a naicria ura; c no ncio a forna
conjunia naicria. 37-41. Jconno cic. S. Jcrnino
cscrcvcu quc os anjos foran criados anics do nundo scnsvcl;
nas o Pocia csia dc acordo con ouiros cscriiorcs, quc sc
lascian solrc os livros sagrados. 50-51. Dos unos utc cic.,
os anjos rclcldcs convulsionaran a Tcrra. 56. Do quc Ius
usto cic., Lucifcr. 97-102. uu dz cic. Os rcgadorcs
discuicn scn lasc ncnIuna solrc a origcn do cclisc quc sc
dcu no dia da noric dc Jcsus. 104. Lu c Hnd, noncs
conuns cn Florcna, no icno dc Danic. 109. Conucnto, os
Aosiolos. 124. Dc Sunto Antono cic.; con cssas fraudcs os
adrcs cngordan.

Conscrvou-sc a grafia original (cana} cn lugar da aiual
(cansa} ara rcscrvar a rina. |NE|

752

CANTO XXX

Os nouc coos ungccos uos oucos uuo dcsuucccndo, Duntc
uouc os scus oIos nouuncntc uu Hcutz, cuu Icczu c ugou
nuuuIosu u tu onto quc cnuncu u dcsccuc-u. Ecs cstuo no
Enco, c Duntc uc un o dc uz, cuus Ius cstuo csnutudus
dc ocs. Do o sucn ccntcIus quc onun ocs c dcos
uotun uu us ondus. Enn uc unu gundc osu dc uz nu quu
uucccn unos c os Icn-uucntuudos. No nco Iu un tono
cuudo uu o ncudo Hcnquc VII.

TALVEZ nilIas scis nil dc nos disiando,
A Iora scia fcrvc c dcsic nundo
3 A sonlra vai-sc ao nvcl inclinando,

Quando o ncio do ccu, 'ra nos rofundo,
Tal sc faz quc nao nosira o scu scnllanic
6 Mais dc una csircla dcsic val ao fundo;

E cnquanio vcn do sol a radianic
Nuncia, o ccu olIos ccrra, adornccido
9 Un aos ouiro aic o nais lrilIanic.

Tal o iriunfo, scn ccssar novido
Dc gaudio, cn iorno ao Ponio dcslunlroso,
12 Quc arccc, conicndo csiar coniido,

753
Eiinguiu-sc aos ncus olIos vagaroso.
Nao vcndo a ona nais, a anor ccdcndo,
15 A Dcairiz volici-nc fcrvoroso.

Nun so louvor cu, rcsunir qucrcndo
Dcla o quc vczcs nil icnIo caniado,
18 Frusiara o inicnio, o csforo ncu crdcndo.

Pclo Iunano idcal inaginado
Nao scria o rinor, quc vi nas, crcio,
21 Coza-lo iodo, so a Dcus c dado.

Ncsic arduo asso sucrado, anscio.
Vaic janais cn iragico ocna
24 Ou cnico scniiu iananIo cnlcio;

Quanio a visia ao clarao do sol nais ircna.
Tanio a ncnoria do scu docc riso
27 As oicncias do csriio nc algcna.

Dcs quc vi do scu gcsio o araso
Na icrra aic nc alar a visao ura
30 Mcu canio rcnovar nao foi rcciso.

Mas scguir-lIc a sullinc fornosura
Nos vcrsos ncus agora nao nc aircvo,
33 Cono ariisia, quc o circno csforo aura.

Dcairiz, scndo ial quc a dciar dcvo
A iula, nais quc a ninIa, sonorosa,
754
36 Enquanio csia ardua cnrcsa ao icrno lcvo,

Con gcsio c voz dc guia cuidadosa,
Ao ccu quc c ura luz" dissc ao
rcscnic
39 Alano-nos da csfcra nais vuliosa,

Luz iniclcciual, dc anor ardcnic,
Anor do suno lcn, quc cncIc a alcgria;
42 Alcgria cn dulorcs iransccndcnic.

Do ccu vcras, na sania lizarria,
Una c ouira nilcia. una no ascio
45 Quc Ias dc vcr do final Juzo cn dia."

Cono aos visivos csriios dircio
Fclanago, quc a aao lIcs iolIc c os riva
48 Dc disccrnir o nais aicnic oljcio,

Circunfluiu-nc assin una luz viva
Con vcu do scu fulgor, quc nc incdia
51 En claridadc vcr ianio cccssiva.

Scnrc o Anor, quc csic ccu ianio ciasia,
Por scr o crio flana aarclIado,
54 Esic saudar a qucn rccclc cnvia."

Dcn nao iinIa csias vozcs cscuiado,
Eis scnii quc viriudc nilagrosa
57 A fora ninIa Iavia sullinado;
755

Scnii visia nais quc anics odcrosa
E ial, quc a luz nais cnciranic c ura
60 Afroniar odcria valorosa.

Fulvido lunc un rio nc afigura,
Enirc nargcns corrcndo, quc csnaliava
63 A rinavcra da cclcsic aliura.

Do scio cssa corrcnic arrcncssava
CcniclIas; quc cnirc as florcs sc csargian
66 Cono rulis, quc o ouro circundava.

Quando clrias dc crfuncs arccian
Fcrofundavan na rilcira lcla.
69 Sc unas cniravan, ouiras cncrgian.

O dcscjo, quc ic urgc c ic dcsvcla,
Dc salcr quanio vcs naravilIado
72 Mc agrada ncsic cccsso quc rcvcla.

Nao scras cn ial scdc saciado
Scnao dcssa agua icndo ja lclido"
75 Dos ncus olIos o sol nc Ia dcclarado.

Os ioazios, quc novcn-sc, o luzido
Fio c das florcs o naiiz ridcnic
78 Prcfacio unlroso da vcrdadc Iao sido.

Nao, or scr isio incnciravcl ncnic,
756
Mas or dcfciio da fraqucza iua,
81 Quc ic vcda visao ianio cnincnic."

Nao Ia criana, quc iao rcsio rua
Ao scio naicrnal, cn dcscriando
84 Mais iardc do quc csia na usana sua,

Cono cu. nclIor csclIo dcscjando
Fazcr dos olIos, agua nc inclinava,
87 Quc flui, urcza c crfciao nos dando.

Das alclras acnas sc nolIava
A lorda, a forna, quc anics vi conrida,
90 Do rio, circular sc arcscniava.

Cono qucn sol a nascara cscondida
A facc icvc c logo difcrcnic
93 Sc nosira, cssa aarcncia rcnovida,

Assin florcs, ccniclIas, nais fulgcnic
Alcgria nosiraran c cu ja via
96 Do ccu anlas as corics clarancnic,

dc Dcus cslcndor, or qucn ja via
O iriunfo do rcino da vcrdadc,
99 Da-nc valor; quc cu diga o quc ja via.

La alio Ia luz dc iania claridadc,
Quc Dcus visvcl faz criaiura,
102 Quc cn vc-lo icn da az a f'licidadc.
757

Ela sc csicndc cn circular figura,
Tao vasia quc o scu anliio faria
105 Ao sol dcsnarcadssina ciniura.

Un raio cra o quc dcla aarccia
Fcflciido no Molilc Princiro,
108 A quc assin vida c influo rinciia.

Qual cn crisial do roino rilciro
Sc csclIa, cono ara vcr as florcs
111 E vcrdura, quc o vcsicn, lindo ouiciro,

Miravan-sc, da luz aos cslcndorcs,
Dc dcgraus cn nilIcs alnas iornadas
114 Da icrra ara os cclicos fulgorcs.

Sc claridadcs ianias dcrranadas
Siao no ino dcgrau, cono da Fosa
117 No cino Iao dc as grandczas scr csnadas?

Scn iurlar-nc, a anliiudc oricniosa,
Noiava o qual c o quanio da alcgria,
120 En quc sc cnlcva aqucla grci diiosa.

Dc crio, ao longc igual rcslcndccia;
Pois ondc or si ncsno Dcus govcrna
123 Da naiurcza a lci nao nais rcgia.

Ao ccniro aurco da Fosa scniicrna,
758
Quc cn dcgraus dilaiada rcsccndia
126 Louvor ao sol da rinavcra cicrna,

Cono qucn cala, nas falar qucria,
Dcairiz, nc airaindo, dissc. Aicnia
129 Dos lrancos vcus na incnsa jcrarquia

O csao vc, quc csia cidadc osicnia!
Quanio cada filcira csia ccrrada!
132 A oucos lugar vago sc arcscnia.

Essa grandc cadcira assinalada
Ja dc coroa, quc ic novc csanio,
135 Anics dc icrcs ncsia loda cnirada,

Scra dc Hcnriquc ccclso, quc Ia dc o nanio
Vcsiir dc Augusio, ara a Iialia vindo
138 Anics dc afciia ao rcgincnio sanio.

Ccga colia, a ianios iludindo,
Iguais vos iorna a infanic, quc scn iino
141 Dc ana o scio nao qucr, fonc scniindo.

Scra cniao Prcfciio no divino
Foro aquclc, quc, oculio ou dcscolcrio,
144 Nao Ia dc scr dc aconanIa-lo di'no.

A Dcus, orcn, araz quc csicja crio
Tcno, cn quc crdcra cargo sagrado!
Tcra con Sinao Mago o lugar ccrio,
759

148 E o dc Anagni scra nais soicrrado."

1-6. O Pocia qucr quc sc cnicnda cono dcsaarcccu aos scus
olIos a visao dc quc c oljcio o canio anicrior; c conara o
dcsaarccincnio ao aagar-sc das csirclas no conco do dia.
7-8. Do so u uduntc nncu, a aurora. 44. Unu c outu
ncu, os sanios quc conlaicran conira os vcios c os anjos
ficis, quc conlaicran conira os rclcldcs. 44-45. Unu no
usccto cic., os sanios con os coros con os quais aarcccrao
no Juzo Final. 116. Hosu; o incnso crculo no qual sc
cnconiran os lcn-avcniurados icn a forna dc una rosa.
136. Hcnquc VII, clciio incrador cn 1308, coroado cn Milao
cn 1311, c cn Fona cn 1312. Morrcu cn Duoncovcnio cn
1313. 142. Pccto no duno oo, aa. 143-144. Aqucc
cic., Clcncnic V quc aarcnicncnic scra scu anigo, nas
oculiancnic scra scu ininigo. 147. Tcu con Snuo Mugo o
ugu ccto, no Infcrno cnirc os sinonacos. 148. O dc Anugn,
Donifacio VIII.

760

CANTO XXXI

Enquunto Duntc contcnu u osu do Puuso, Hcutz soIc c uu
ocuu o ugu quc Ic ctcncc, no nco dos Icn-uucntuudos. S.
Hcnudo c o tno guu dc Duntc. Ec Ic ndcu u Vgcn Muu,
todu IIuntc dc uz cccstc.

FOFMA assunindo dc una lranca rosa,
TinIa anic os olIos a nilcia sania,
3 Quc cn scu sanguc fcz Crisio sua Esosa.

A ouira, quc, adcjando, vc, dccania
Do Onioicnic a gloria, quc a cnanora,
6 E a londadc, quc dcu-lIc alicza iania,

Dcn cono alclIas, cujo cnanc agora
Nas florcs sc aasccnia, agora iorna
9 colncia, ondc os favos clalora,

Dcscia flor incnsa quc sc adorna
Dc folIas ianias, c dcois sulia
12 Ao ccniro, ondc o anor scu scnrc sojorna.

Nas faccs viva flana rcfulgia,
Nas asas ouro, cn iudo nais alvura,
15 Quc a candidcz da ncvc cscurccia.

761
Dc solio cn solio cnirando na flor ura
E as asas agiiando, dcrranavan
18 Ardor c az, colIidos la na aliura.

As nuliidcs aladas, quc giravan,
Ao ScnIor sc inicrondo c flor lrilIanic,
21 Ncn visia, ncn slcndorcs aialIavan,

Quc a luz divina cala cnciranic
No univcrso, scgundo clc ncrccc;
24 Nada lIc cnccc o lrilIo iriunfanic.

O gaudioso incrio, ondc aarccc
A ar da grci aniiga a grci rcccnic
27 Dc olIos, dc anor nun fiio sc cnlcvccc.

Trina luz, quc, nun asiro unicancnic,
Fulgindo, alna lIcs icns inclriada,
30 Conosco nas rocclas sc clcncnic!

Sc os Darlaros, da icrra cnrcgclada
Vindos, quc Hclicc colrc cada dia
33 No scu giro, do filIo aconanIada,

A ona ao vcr, quc a Fona cnolrccia,
Pasnavan, quando ja Lairao fanoso
36 Do nundo as naravilIas rcccdia;

Da icrra cu ido ao irono luninoso,
Ealado do icno cicrna vida
762
39 E dc Florcna ao rcino viriuoso,

Quanio Iavia dc icr a alna iransida!
Ncn ouvir, ncn falar acicccra.
42 Tania alcgria ao asso csiava unida!

Dcn cono o crcgrino considcra
O icnlo, a quc scu voio o conduzira,
45 E o quc vc rcconiar, iornando, cscra,

Na ardcnic luz a ninIa visia gira
Dc dcgrau cn dcgrau, c agora acina,
48 Alaio logo c cn dcrrcdor rcnira.

Fosios cu vi, quc a caridadc anina
Con lunc divinal; scu docc riso
51 Por suavc airaiivo sc sullina.

Scn dcicrcn-sc nais do quc o rcciso,
Os olIos ncus Iavian rodcado
54 En sua forna gcral o Paraso.

Vivo dcscjo cn nin siando aicado,
A Dcairiz volici-nc; icr qucria
57 A soluao do quc cra inclicado

Ao quc cu cnsava o oosio rcsondia.
Nos gloriosos irajos dc un clciio,
60 En vcz dc Dcairiz, un vclIo cu via.

763
Nos olIos iransluzia-lIc c no asciio
Alcgria lcni'na c o coniincnic
63 Dc ai cra, icrnura scnrc afciio.

E Dcairiz?" cclano cu dc rccnic.
Tornou-o. Daiar nc fcz do ncu asscnio
66 Por conicniar o icu dcscjo ardcnic.

Vcras, do cino ao crc'lo icrcio aicnio,
Dcairiz ncssc irono colocada,
69 Quc lIc Ia dado inorial ncrccincnio."

OlIos alando, Dana sullinada,
Divisci quc dc c'roa cra cingida,
72 Da cicrna luz, cn rcfraao, fornada.

Da rcgiao cicrca a nais sulida
Visia norial, no cgo rofundando,
75 Dc iao longc nao fora dirigida,

Cono olIos ncus, cn Dcairiz fiiando.
Via-a, orcn. a cfgic livrcncnic
78 Dcscia a nin do vulio vcncrando.

ScnIora! Es'rana ninIa crnancnic!
Quc nao icncsic, or nc dar saudc,
81 Tcus vcsigios dciar no infcrno Iorrcnic!

Dc ianias cousas, quanias cu vcr udc
Ao icu grandc valor c alia londadc
764
84 A graa rcfcrir dcvo c viriudc.

Scndo cu scrvo, nc dcsic a lilcrdadc,
Pclos ncios c vias conduzido,
87 Dc quc disunIa a iua oicsiadc.

Scja cu do icu valor forialccido,
Porquc ninIa alna, quc fizcsic ura
90 Tc agradc ao scr scu vnculo solvido."

Dcsia aric orci. La da sullinc aliura,
En quc csiava sorrindo-sc cncarou-nc;
93 Dcois voliou-sc cicrna Fornosura.

Por cIcgarcs" o vclIo assin falou-nc
Ao icrno da jornada, cono anclas,
96 A quc scu rogo c sanio anor nandou-nc,

Tcus olIos vocn clas florcs lclas.
Elcs nais Iao-dc sc accndcr, no csguardo
99 Para alar-sc ao divino raio, cn vc-las.

E a FainIa do ccu, or qucn cu ardo
CIcio dc anor, nos Ia dc scr lcni'na,
102 Pois sou scu scrvo, o scu ficl Dcrnardo."

Cono qucn da Croacia sc dcsiina
A vcr Sanio Sudario cn ronaria,
105 Por fana aniiga da fciao divina;

765
Dcvoio a conicnlar sc nao sacia,
Dizcndo cn si. o Jcsus! ncu Dcus icdoso!
108 Tal o scnllanic vosso arccia!"

Assin noici o afciio caridoso
Daquclc, quc cn scus ciascs no nundo
111 A az cclcsic rclilou diioso.

FilIo da graa, csic vivcr jucundo
Scr-ic nao odc" rosscguia noio,
114 Sc os olIos icus nao alas ca do fundo.

Dos crculos aicnia ao nais rcnoio.
La no irono a FainIa csia scniada;
117 Scu rcino, o ccu, lIc c sudiio c dcvoio."

O rosio crgui. Dcn cono na alvorada
A aric, cn quc o sol nascc no Iorizonic
120 Eccdc a quc franqucia noiic cnirada,

Assin, quasc a sulir dc valc a nonic,
No ncaro cnincnic aric cu via
123 Vcnccr cn lunc a qualqucr ouira fronic.

Cono la dondc cscra-sc do dia
O carro, quc crdcu Fcionic, a flana
126 Auncnia c nouiros onios sc cnlacia,

Assin cssa acfica oriflana
Sc avivava no ncio; c a cada lado
766
129 Por nodo igual sc cnfraquccia a cIana.

Dc nilIarcs o ccniro rodcado
Siava dc anjos voando cono cn fcsia,
132 Cada un na aric c no lrilIo assinalado.

Dc os vcr c ouvir conicnio nanifcsia
A Dcldadc. quc circnos dc alcgria
135 A ouiros sanios nos scus olIos rcsia.

Sc cu iivcra oulcnia faniasia
E a cloqucncia nao ncnos, dcssc cncanio
138 Un so irao crinir nao odcria.

No vivo lunc c ao vcr Dcrnardo quanio
Os ncus olIos, alsorios, sc fiiavan,
Volvcu-lIc os scus, accsos dc ardor ianio,

142 Quc a nais fcrvor ncu ciasc cnalavan.

2. A ncu suntu, os sanios. 3. Os outos, os anjos. 32.
Hccc, a ninfa Hclicc ou Caliio quc foi iransfornada or
Juiicr na consiclaao da Ursa Maior. 33. Do Io
uconunIudu, o filIo dc Hclicc foi iransfornado na consiclaao
da Ursa Mcnor. 35. Lutuo, foi or algun icno a scdc dos
incradorcs ronanos. 102. Hcnudo, S. Dcrnardo, aladc dc
Clairvau, na DorgonIa, quc foi dcvoiado ao culio da Virgcn
Maria. 104. Sunto Suduo, ou Vcrnica (inagcn vcrdadcira},
inagcn dc Jcsus inrcssa nun vcu, rclquia quc sc conscrva
cn Fona. 116. A unIu, a virgcn Maria. 125. O cuo quc
cdcu Fctontc, o sol. 127. Ounu, csiandaric dc gucrra dos
rcis dc Frana; aqui indica a Virgcn.
767

CANTO XXXII

S. Hcnudo cscuccc u Duntc u conosuo du osu do Puuso.
Dc un udo cstuo os suntos cstuos; do outo os IcIcus, quc
uccdtuun no Csto quc dcuu u. Entc uns c outos u Vgcn
Muu. EnIuxo dc Muu, nuIccs IcIcus; nus cnIuxo us
cunus notus ogo dcos do Iutsno.

DE conicnlar no scu razcr sorvido,
Dc insiruir-nc, csonianco, sc incunlia,
3 E csic sanio discurso Ia rofcrido.

A cIaga, quc sarou c ungiu Maria
Alrira a lcla, quc aos scus cs scniada
6 Divisas, do Ioncn no rinciro dia.

Sia na icrcia filcira cnironizada
Logo alaio Faqucl; rcslcndcnic
9 Ao lado Dcairiz vcs colocada.

Sara, Fclcca, Judiic c a rudcnic
Disavo do canior, quc lancniara,
12 Msccc clanando, a cula ingcnic.

Nun dcgrau cada una sc dcara
Da rosa, folIa a folIa, dcsccndcndo
15 Cono scu nonc a ninIa voz dcclara.
768

Esiao, do dcgrau sciino dcsccndo,
Cono dc la sulindo, cn scguincnio
18 Hclrcias, dividida a Fosa scndo.

Fornan clas, assin, rcariincnio,
Scgundo cn Crisio a fc rcdoninara,
21 Da sania cscada cn iodo o conrincnio.

Da aric, cn quc da flor sc conlciara
En cada folIa o nuncro, calado
24 Vcs qucn a Crisio no orvir scrara;

Da aric, ondc o Icniciclo c sinalado
Dc alguns lugarcs vagos, sc arcscnia
27 Qucn crcu cn Crisio ao nundo ja cIcgado.

Cono dc un lado a divisao sc osicnia,
Da Virgcn clo irono dcnarcada
30 E clos nais, quc a visia rcrcscnia,

Assin do oosio a scdc dcsiinada
Ao quc no crno c naririo scnrc Ia sido
33 Sanio c cn dois anos da infcrnal csiada,

Lugar quc, icn or conia, Ia rcccdido
Aos dc Francisco, dc AgosiinIo, Dcnio
36 E ouiros, dc un dcgrau cada un dcscido.

Dc Dcus ora conicnla o salio inicnio.
769
Igualncnic a fc nova c a aniiga crcna
39 Hao dc cncIcr o jardin do firnancnio.

Alaio do dcgrau da cscada incnsa,
Quc as diviscs rcaric, csia scniado
42 Ningucn, orquc ao scu ncriio cricna,

Mas clo alIcio, c ao nodo dccrciado.
Scus coros iais csriios dciaran
45 Anics quc disccrnir lIcs fossc dado.

Dcn luz da cvidcncia io dcclaran
Pcla voz infaniil c clo gcsio.
48 OlIa, cscuia, c iuas duvidas sc aclaran.

Duvidas c o nao fazcs nanifcsio;
Suiil cnsar cn no ic rcndc csirciio;
51 Mas dcsic cnlcio vou livrar-ic rcsio.

Crcr-sc nao odc cn casual cfciio
Do rcino divinal no infindo csao;
54 Ncn Ia fonc, ncn scdc ou irisic asciio.

Dc cicrnas lcis vincula iudo o lao,
E, cono o ancl no dcdo, jusiancnic
57 Da criaao rcsondc iudo ao irao.

Porianio aqucla rcnaiura gcnic
Snc cuusu nao solc vida cicrna;
60 Mais ou ncnos, cada un cnira ccclcnic.
770

Dcsic rcino o Monarca, quc o govcrna
Dc anor cn ianio circno, cn ial vcniura,
63 Quc dcscjo ncnIun alcn sc inicrna,

Criando, dc sua facc na doura,
Os csriios, doia-os a scu grado.
66 Isio lasia salcr. nao nais aura.

Ao claro csia nos gcncos dcnonsirado,
Quc Iavian, na Escriiura sc rcfcrc,
69 Ja no naicrno vcnirc laialIado.

Assin a luz alissina confcrc
A grinalda da Craa dignancnic
72 Scgundo a cor da cona, quc rcfcrc.

Craduaao, orianio, difcrcnic
LIcs calc scn icr ncriios na vida.
75 Visao rincira os disiinguiu soncnic.

Nos riniiivos icnos conscguida
Esiava a salvaao, quando a inoccncia
78 fc dos ais sc acIava rcunida.

s rinciras idadcs cn scqucncia,
Dos filIos irouc s asas inoccnics
81 Circuncisao, viriudc c crnancncia.

Dcois dc anunciada a Craa s gcnics.
771
Scn laiisno crfciio Iavcr dc Crisio
84 Nao valcu a inoccncia dcsscs cnics.

Ora aicnio na facc, quc dc Crisio
Mais sc asscnclIa; a sua luz iao ura
87 So ic odc disor a vcrcs Crisio."

Vi cIovcr dc alcgria ial icrnura,
Quc a Maria os csriios lcvavan
90 Para voar criados ncssa aliura,

Quc quanio os olIos anics conicnlavan
Tais oricnios aicnics nao fizcra.
93 Os assonos dc Dcus sc rcvclavan.

Dos anjos o rinciro, quc vicra,
Caniando Auc, Muu, gutu cnu",
96 Anic Maria as asas csicndcra.

Fcsondcndo divina caniilcna
Dc ioda aric a gloriosa coric,
99 Fcslcndcu cada facc nais scrcna.

sanio Pai, quc a caridadc foric
En rol ncu fcz dciar o docc asscnio,
102 A ii narcado or cicrna soric,

Diz-nc quc anjo con ial conicniancnio
Da solcrana a fronic olIa divina,
105 No anor nosira do fogo o cnccndincnio."
772

Dcsia aric inda vali-nc da douirina
Daquclc, quc cnlcvava-sc cn Maria,
108 Cono no sol a csircla naiuiina.

Tornou-nc. Alacridadc c lizarria,
Quania cn anjo Iavcr ossa c nalna Iunana,
111 Ha nclc; assin nos da suna alcgria.

Foi clc o quc lcndiia Solcrana
Lcvou a alna, o filIo dc Dcus quando
114 Quis assunir a nossa carga insana.

MinIas vozcs iua visia aconanIando,
Do jusissino incrio ala aos fornosos
117 Paircios, dc alio nonc, vcncrando.

Os dois, quc acina lrilIan, vcniurosos
Por siarcn crio da Sol'rana Augusia;
120 Sao dcsia Flor rincios gloriosos.

scsira sua aquclc, quc sc ajusia,
O Pai c quc, icniado or nau gosio
123 Tania anargura sua rolc cusia.

dcsira o Pai rinciro sc acIa osio
Da sania Igrcja; as cIavcs lIc cnircgara
126 Da Fosa Crisio c o fcz o scu rcosio.

E o quc anics dc norrcr vaiicinara
773
Duros icnos daqucla anada Esosa,
129 Quc or lanas c cravos sc alcanara,

Fica-lIc a ar; c, junio, a gloria goza
O caiiao da gcnic ingraia, insana,
132 Quc vivcu dc nana, rcvcl, icinosa.

En frcnic a Pcdro vcs quc scnia-sc Ana,
Tao lcda a ccclsa FilIa conicnlando,
135 Quc inovcis olIos icn, caniado Iosunu.

En frcnic ao Pai dos Ioncns vcncrando,
Luzia. a Dcairiz Ia sulicado,
138 Quando ias ara o alisno ic inclinando

Mas da iua visao o assinalado
Tcno fogc. arcnos, ois, fazcndo
141 Do ano, quc Ia, vcsiido lcn ialIado.

E ara o Anor Princiro olIos crgucndo,
Sailanos sc do scu fulgor no scio
144 Pcnciras, quanio ossas ic alsorvcndo.

Mas, dc quc rciroccdas no rcccio,
Movcndo as asas, cn vcz dc ir avanic,
147 Incira graa, dc icdadc cIcio,

Daqucla, quc cn valcr c iao ujanic.
En ncnic a voz nc scguc fcrvoroso,
Con vivo afcio c coraao ananic."
774

151 E csia sania oraao dissc icdoso.

5. A Icu quc uos scus cs cic. Eva. 8. Huquc, nulIcr dc
Jacol. 10-11. Suu, nulIcr dc Alrao; HcIccu, nulIcr dc
Isaquc; Judtc, quc livrou o ovo dc Isracl, naiando Olofcrncs; u
udcntc Isuu cic., Fuic, lisavo dc Davi. 32. Ao quc cic., S.
Joao Daiisia. 35. Funcsco, AgostnIo c Hcnto, sanios
fundadorcs dc ordcns rcligiosas. 67-69. Gcncos, Esau c
Jacol. 79-81. As ncus dudcs cic., nos icnos quc
assaran dc Alrao aic Crisio, a circuncisao cra rcquisiio
indiscnsavcl ara a salvaao. 82-84. Dcos dc cnuncudu
cic., dcois dc Crisio c indiscnsavcl o laiisno. 85. Nu ucc
quc u dc Csto cic., Maria Virgcn. 112. Fo cc o quc cic.,
Calricl. 122. O u cic., Adao. 124. O u nco cic., S.
Pcdro. 127-129. E o quc cic., S. Joao Evangclisia. 131. O
cutuo cic., Moiscs. 133. Anu, nac da Virgcn. 137. Luzu,
Sania Luzia, virgcn c nariir, v. Infcrno II, 97-102.
775

CANTO XXXIII

S. Hcnudo cdc u Vgcn Muu quc conccdu u Duntc
contcnu u Dcus. O Poctu uc un tcc ccuo no quu cstu
cucudu u Tndudc dunu. No ccuo ncdo uc guudu u cgc
Iununu. No csto dc Duntc sc onu o dcsco dc conIccc o
nodo du unuo du nutuczu dunu con u Iununu. Un ccntno
cscndo Ic cucu o nstco du cncunuuo dc Csto; c uqu
tcnnu u suInc usuo.

VIFCEM Mac, or icu FilIo rocriada,
Hunildc c su'rior criaiura,
3 Por consclIo cicrnal rcdcsiinada!

Por ii sc cnolrcccu ianio a naiura
Hunana, quc o ScnIor nao dcsdcnIou-sc
6 Dc sc fazcr dc qucn criou, fciiura.

No scio icu o anor avivcniou-sc,
E ao scu ardor, na az da cicrnidadc,
9 O gcrnc dcsia flor assin fornou-sc.

Mcridiana Luz da Caridadc
s no ccu! Viva fonic dc cscrana
12 Na icrra cs ara a fraca Iunanidadc!

Ha ial grandcza cn ii, Ia ial ujana,
776
Quc qucr scn asas voc o scu anclo
15 Qucn graa asira cn ii scn confiana.

Ao nscro, quc roga ao icu dcsvclo
Acodc, c, s nais das vczcs, or voniadc
18 Livrc, ic raz scn sulica valc-lo.

En ii niscricordia, cn ii icdadc,
En ii nagnificcncia, cn ii sc aduna
21 Na criaiura o quc Iaja dc londadc.

Essc norial, quc da nfina lacuna
Do nundo aic o cnrco, asso a asso,
24 Viu quanio a vida cs'riiual rcuna,

Tc cora aulio ao scu csforo cscasso.
A ncnic sullunar lIc scja dado
27 A Suna Diia no cclcsic csao.

Eu quc, no ncu ardor, nunca asirado
Hci nais or nin o quc cn rol dclc co
30 Mcus rogos iodos alo cscranado.

Tc digna conscguir quc o vcu cscsso
Da Iunanidadc sua dcsarca,
33 E assin lIc scja o Suno Dcn conccsso.

Dcois da alia visao da quc ainda cu ca
Quc conscrvcs, FainIa Onioicnic,
36 Scnrc ura sua alna c ao nal avcssa.
777

Dc crvcrsas aics guarda-o clcncnic.
Vc Dcairiz c o ccu iniciro unidos,
39 Juniando as naos, ao voio ncu fcrvcnic!"

Os olIos, quc or Dcus sao iao qucridos
No sanio orador fiios dcnonsiraran
42 Quc cran scus icrnos rogos aicndidos.

Aos ao Lunc cicrno sc clcvaran,
En quc, sc dcvc crcr, da criaiura
45 OlIos, cn nodo ial, nao rofundavan.

E dos dcscjos cu, quc nor aliura
Sula, o ardor ccssar, cono dcvia,
48 Scnii, nc aroinquando da vcniura.

Dcrnardo, nc accnando, nc sorria,
Quc ara cina olIassc; nas cu csiava
51 Ja or nin ncsno ial qual nc qucria.

A visia, quc cn urcza sullinava,
Do alio, quc c or si ioda a Vcrdadc,
54 Mais c nais clos raios cncirava.

E o quc cu vi, dcsdc cniao, na incnsidadc
Transccndcu quanio o vcrlo Iunano inicnic.
57 Ccdc a ncnoria a iania najcsiadc.

Qual Ioncn, quc, a sonIar, vc clarancnic,
778
Dcois so guarda a scnsaao inrcssa,
60 E o nais cn iodo lIc nao volia ncnic;

Tal cu; quasc a visao inicira ccssa.
Mas no ncu coraao quasc dcsiila
63 Doura quc cn scu ciasc conca.

Assin ao sol a ncvc sc aniquila,
Assin na lcvc folIa, cnircguc ao vcnio,
66 Sc discrsava o orac'lo da Silila.

Flana ccclsa, quc o Iunano cnsancnio
Eccdcs ianio, oI! rcsia ao ncu, icdosa,
69 Un ouco dc incfavcl luzincnio.

E a lngua ninIa faz iao odcrosa,
Quc una ccniclIa so da iua Cloria
72 Aos osicros iransniia vcniurosa;

Pois quc, cn aric surgindo-nc ncnoria
E scndo or ncus vcrsos cclclrada,
75 MclIor sc cnicndcra iua viioria.

Da luz cla agudcza suoriada,
Eu nc crdcra, crcio, con ccricza,
78 Sc da luz fora a visia dcsviada.

E, rccordo-nc, ois nor afouicza
Tonci, ianio, quc facc a facc olIando,
81 Encarar udc na Infiniia Alicza.
779

Tu o Craa alundanic, nc aninando,
OlIos fiiar ousci na luz cicrna,
84 A visao alncjada consunando.

E la na rofundcza vi quc sc inicrna
Unido clo anor nun so volunc
87 O quc clo univcrso sc csquadcrna.

Acidcnic, sulsiancia c o scu cosiunc,
Conjunios cnirc si or ial nancira,
90 Quc da vcrdadc crino un frouo lunc.

Crcio quc a forna univcrsal inicira
Vi dcssc no; orquanio nais ao largo
93 Sinio, ao dizcr, lcdicc vcrdadcira.

Un so insianic ncnic da lciargo
Maior, quc scc'los vinic c cinco cnrcsa
96 Quc adnirar fcz Nciuno a sonlra dc Argo.

Dc ciasc assin ninIa alna ioda rcsa,
Aicnia, alsoria, inovcl sc incrgia,
99 E scnrc cn conicnlar nais siava accsa.

E cssa Luz ial cfciio roduzia,
Quc cn dcia-la or vcr dif'rcnic ascio
102 Conscniir inossvcl nc scria.

Quc o Dcn da sua asiraao oljcio,
780
Todo csia ncla; c iudo la crfciio,
105 Cono fora dc la iudo c dcfcio.

Mcu dizcr dc ora avanic nais csirciio
Scra no quc rccordo quc o do infanic
108 Ainda ao scio naicrnal afciio;

Nao orquc rcscniassc ouiro scnllanic
A viva Luz, quc a conicnlar cu siava,
111 Anics, cono dcois, scnrc consianic;

Mas, cono, olIando, a visia sc alcniava,
A Inuiavcl Esscncia arccia
114 Mudar, quando so cu nc iransfornava.

Na sulsiancia rofunda c clara cu via
Da ccclsa Luz ircs crc'los diccrnidos
117 Por corcs ircs, dc igual crifcria,

ris dc ris, un dc ouiro rcflciidos
Esiavan, flana o icrcio arccia
120 Sirando, or igual, dc un, dc ouiro unidos,

Quanio c curia crcssao! Quanio a cccdia
Mcu cnsar, ao quc cu vi, csic ja scndo
123 Tal, quc ouco lasianic nao diria.

Lunc cicrno, quc a scdc cn ii so icndo,
So ic cnicndcs, dc ii scndo cnicndido,
126 E ic anas c sorris so ic cnicndcndo!
781

O girar, quc, dcssa aric concclido
Via cn ii cono flana rcflciida,
129 Quanio foi dos ncus olIos alrangido,

No scio scu da roria cor iingida
A roria cfgic Iunana ofcrccia.
132 Foi ncla a visia ninIa sulncrgida!

Ccncira, quc o csriio crucia
Para o cir'lo ncdir, cn vao rocura
135 Princio, quc ao scu fin nais conviria.

Assin cu anic a nova visao ura
Vcr anclara cono a inagc' Iunana
138 Ao crculo sc adaia c ali crdura.

s asas ninIas fora cnrcsa insana,
Sc clarcado a ncnic nao nc Iouvcssc
141 Fulgor, quc a ossc da vcrdadc alana.

faniasia aqui valor fcnccc;
Mas a voniadc ninIa a idcias lclas,
Qual roda, quc ao noior ronia olcdccc,

145 Volvia o Anor, quc novc sol c csirclas.

66. O ouc`o du SIu; Virglio (Encida III} diz quc a Silila
Cunana cscrcvia os scus oraculos solrc folIas solias c dcois
as jogava no ar, scndo discrsadas clo vcnio. 94-96, Un s
782
nstuntc cic., un so insianic do icno iranscorrido dcois da
visao nc causa naior csquccincnio quc nao aquclc quc vinic c
cinco scculos causaran ao cisodio dos Argonauias, o qual
surrccndcu a Nciuno. 118-120. s dc s cic., o FilIo
arccia rcflciido no ouiro, no Pai cono ris dc ris; c o tccco, o
Esriio Sanio arccia fogo roccdcnic dc un c dc ouiro.
127-131. O gu quc, dcssu utc cic., aquclc dos crculos, isio c,
o scgundo, quc arccia rcflciido do ouiro, arcccu-nc iivcssc
cfgic Iunana, iingida, orcn, dc cor divina. 134. Puu o
cc`o ncd, ara cnconirar a quadraiura do crculo, isio c un
quadrado cuja arca scja igual dc un dcicrninado crculo.
143. Mus u uontudc nnIu cic., nas o Anor, isio c, Dcus, quc
novc o Sol c as csirclas, novia a ninIa voniadc,
concordcncnic sua, cono una roda quc olcdccc ao noior.
***
783

ndIce dos Cantos
INFERNO 16
Canio I 17
Canio II 24
Canio III 31
Canio IV 38
Canio V 46
Canio VI 54
Canio VII 60
Canio VIII 67
Canio IX 74
Canio X 81
Canio XI 88
Canio XII 94
Canio XIII 102
Canio XIV 110
Canio XV 117
Canio XVI 124
Canio XVII 131
Canio XVIII 138
Canio XIX 145
Canio XX 152
Canio XXI 159
Canio XXII 166
Canio XXIII 174
Canio XXIV 182
Canio XXV 190
Canio XXVI 198
784
Canio XXVII 206
Canio XXVIII 213
Canio XXIX 221
Canio XXX 228
Canio XXXI 236
Canio XXXII 244
Canio XXXIII 252
Canio XXXIV 260

PURGATRIO 267
Canio I 268
Canio II 275
Canio III 282
Canio IV 290
Canio V 298
Canio VI 305
Canio VII 313
Canio VIII 321
Canio IX 328
Canio X 336
Canio XI 343
Canio XII 351
Canio XIII 359
Canio XIV 367
Canio XV 375
Canio XVI 383
Canio XVII 391
Canio XVIII 398
Canio XIX 406
Canio XX 414
785
Canio XXI 422
Canio XXII 429
Canio XXIII 437
Canio XXIV 444
Canio XXV 452
Canio XXVI 460
Canio XXVII 468
Canio XXVIII 475
Canio XXIX 483
Canio XXX 491
Canio XXXI 499
Canio XXXII 507
Canio XXXIII 516

PARASO 524
Canio I 525
Canio II 533
Canio III 541
Canio IV 548
Canio V 556
Canio VI 563
Canio VII 571
Canio VIII 579
Canio IX 587
Canio X 595
Canio XI 603
Canio XII 611
Canio XIII 619
Canio XIV 627
Canio XV 634
786
Canio XVI 642
Canio XVII 651
Canio XVIII 659
Canio XIX 666
Canio XX 674
Canio XXI 682
Canio XXII 690
Canio XXIII 698
Canio XXIV 705
Canio XXV 713
Canio XXVI 720
Canio XXVII 728
Canio XXVIII 736
Canio XXIX 744
Canio XXX 752
Canio XXXI 760
Canio XXXII 767
Canio XXXIII 775
787


Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con
788


2003 Danic AligIicri

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

__________________
JulIo 2003

cDoolLilris
2003 cDoolsDrasil.con

Você também pode gostar