p xe nha chu -------------------------------------------------p xe nha chu l mt loi nhim trng khu tr, c m ca m nha chu.

p xe nha chu c th l mt c trng lm sng ph bin nhng bnh nhn nha chu vim mc trung bnh hoc tin trin. Mc d p xe nha chu thng gp nhng bnh nhn nha chu vim khng iu tr, nhng mt nghin cu hi cu gn y li cho thy rng n cng c th xy ra trn nhng bnh nhn nha chu vim ang iu tr duy tr. Bi tng quan ny tp trung cp v vn phn loi p xe nha chu, nhng ng thi cng bn lun v bnh sinh v nhng c im lm sng ca n. VI SINH HC Streptococcus viridians l chng vi khun c phn lp nhiu nht trong cht xut tit t p xe nha chu, khi s dng nhng k thut nui cy hiu kh. ng thi, trc khun k kh gram m cng l nhng chng vi khun ch yu trong p xe nha chu c ghi nhn. Mc d khng tm thy trong tt c cc trng hp p xe nha chu, nhng cc nghin cu u xc nhn tn s cao ca nhng vi khun nh: Porphyromanas gingivalis, Prevotella intermedia, Fusobacterium nucleatum, Campylobacter rectus v Capnocytophaga spp, ring Actinobacillus actinomycetemcomitans th li t gp. Vic khng tm thy P. gingivalis ti v tr p xe sau khi iu tr gi cho thy lin quan mt thit gia n v s hnh thnh p xe nha chu. Xon khun cng c tm thy vi mt t l kh cao (trung bnh 40.6% +/- 10.9%) trong p xe nha chu khi xem di knh hin vi quang trng en. Cc chng Peptostreptococcus, Streptococcus milleri (S. anginosus v S. intermedius), Bacteroides cappillosus, Veillonella, B. fragilis v Eikenella corrodens cng phn lp c. Ni chung, nhng nghin cu ghi nhn rng cc chng vi khun tm thy l tng t cc chng vi khun trong cc ti nha chu su. CC YU T LIN QUAN TRONG VIC HNH THNH V PHT TRIN P XE NHA CHU. p xe nha chu thng xut pht t nhng trng hp nha chu vim mn tnh tn ti trc v kt t bi s thay i cc chng vi khun di nu v/hoc tnh trng gim sc khng. Cc yu t lin quan n s hnh thnh p xe nha chu cp tnh bao gm: 1. Ti nha chu b bt, 2. Sang thng vng ch, 3. Khng sinh ton thn v 4. Tiu ng. Ti nha chu su b bt Hu ht cc nh nghin cu u cho rng p xe nha chu hnh thnh l do tnh trng bt ca ti nha chu. Tnh trng bt ca ti nha chu s lm gim kh nng thanh thi cc vi khun v s tch ly cc t bo k ch. Hu qu l nhim trng s lan t ti nha chu vo m nng v khu tr ni y. Hin tng ph hy m trong vng p xe c l gii l do cc bch cu a nhn trung tnh (l thnh phn trong i qun bo v ca c th) phng thch cc enzym t tiu th. Nguyn nhn ca tnh trng bt tt ca cc ti nha chu l do cc yu t ti ch nh nhi nht thc n, d vt. Nhng tc nhn ny lm cn tr s dn lu cc cht xut tit hnh thnh do hin tng vim ca m cn ti nha chu. p xe nha chu tr em rt him khi xy ra, v nu c th thng l do d vt m vo m nha chu lnh mnh trc .

p xe nha chu hnh thnh cng c th do khng ly sch vi trong iu tr ti nha chu. Trong nhng trng hp ny, thnh nu co li gy bt ti v p xe xy ra vng ti khng bt (cn vi). Mt bnh nhn khi iu tr nha chu m hnh thnh p xe cng c kh nng do thao tc iu tr a vi khun vo trong m, gy ra hin tng xut tit m khu tr. Sang thng vng ch p xe nha chu rt thng gp vng ch. Trong mt nghin cu v t l p xe nha chu cp, ghi nhn bng chng v lm sng v X quang ca sang thng vng ch l ch yu trong trng hp p xe nha chu rng ci. mt nghin cu khc, hu ht p xe nha chu u xy ra rng ci (37 trn 40 ca, chim 92,5%). Mt nghin cu trong mt phng iu tr nha chu t nhn cho thy p xe nha chu l nguyn nhn chnh ca vic nh rng ci. Hn na, khi so snh cc rng mt do p xe nha chu th t l c sang thng vng ch l cao hn. Khng sinh ton thn Trong mt s trng hp, p xe nha chu a khng th l gii bng cc yu t ti ch n thun c v c l vic dng khng sinh ton thn kch hot s hnh thnh p xe. c nhng nghin cu ghi nhn hin tng bnh nhn vim nha chu tin trin khng c iu tr xut hin p xe nha chu ch mt thi gian ngn sau khi s dng khng sinh ton thn u tr mt bnh l nhim trng khng phi t ming. Mt trong nhng nghin cu cho thy Bacteroides gingivalis, Fusobacterium nucleatum v Streptococcus intermedia l nhng chng vi khun chim u th trong p xe nha chu a . V trong mt nghin cu khc, th pht hin s gia tng c ngha ca Staphylococcus aureus di nu. Trn c s nhng nghin cu trn, c v rng, khng sinh ton thn c th dn n bi nhim vi cc vi khun c hi v kt qu l to nn nhng p xe nha chu. Tiu ng Cc bnh nhn tiu ng thng d b nhim trng v h cng d b p xe nha chu. Nhng bin i h thng bnh nhn tiu ng c nh hng n s hnh thnh p xe nha chu bao gm gim sc khng do suy yu kh nng min dch t bo, gim cc hot ng ng ng/thc bo v dit vi khun. bnh nhn tiu ng cn c nhng bin i mch mu v chuyn ha collagen m iu ny s gia tng s hnh thnh p xe. S gia tng tng tc gia nhng sn phm gc t glucose (advanced glycosylation end products: AGEs) v receptor ca chng (RAGE) c cho l c ch bnh sinh ca tnh trng gia tng bnh nha chu trn bnh nhn tiu ng. Hu qu nghim trng ca tnh trng tng ng huyt l hin tng oxy ha v ng ha cc protein v lipid hnh thnh cc sn phm AGE tch ly trong m, huyt tng v nu bnh nhn tiu ng. Yu t khc Nhng yu t khc lin quan n p xe nha chu bao gm chn thng v d nh thng chn rng trong iu tr ni nha v nhng bt thng gii phu nh trai men vng ch v cc rng lng chn rng (invaginated root).

C IM LM SNG Nhng triu chng c th biu hin trong p xe nha chu bao gm: sng, , chy m, rng lin quan tri, lung lay v au, ngay c khi chm nh. Thi thong, bnh nhn c th st nh. Nhng loi p xe nh hng m nha chu gm p xe nu, p xe nha chu, p xe quanh thn rng v p xe quanh chp. p xe quanh chp s khng cp y v nhng thut t nh p xe bn rng, p xe nh c th dn n hiu nhm nn hin nay khng c dng na. p xe nu p xe nu l mt sang thng khu tr vng nu vin hoc nu gian rng sng nhanh, au v thnh thong xy ra vng nu lnh mnh trc . Bnh cnh thng gp l d vt m vo nu v mt p ng vim cp vi biu hin sng bng, v au. Trong vng 24 48 gi, sang thng s gom t li v chy m khi chch v nn p. Nu tin trin t nhin, sang thng s t v. Ngoi ra cng c th c triu chng tng cm ty (pulpal hypersensitivity). p xe nha chu p xe nha chu l tnh trng tch t m trong thnh nu ca ti nha chu dn n ph hy cc si collagen bm dnh v tiu hy xng rng ln cn. p xe nha chu thng lin quan vi s phc tp ca sang thng nha chu bao gm cc ti nha chu nhiu ngch, sang thng vng ch, khim khuyt trong xng. Vi rng thng pht hin b mt chn rng. Sang thng c th l dng cp hay mn tnh v p xe cp khu tr c th din tin thnh mn tnh, nu m dn lu qua l d mt ngoi ca nu hoc vo ti nha chu. Mt p xe nha chu cp s c biu hin sng hnh bu dc ca nu dc mt ngoi ca rng. B mt nu sng bng, . Trong hu ht cc trng hp, m c th chy qua b nu khi nn p nh. Triu chng ca p xe nha chu cp thay i t mc hi kh chu n sng, au d di. Khi p xe hnh thnh, bnh nhn s thng c du hiu cng tc vng nu. Tnh trng vim cc cu trc nng c th lm rng lung lay v tri ln. Lc ny, rng s au khi n nhai v khi g. Mt s trng hp, c th sng cc hch tng ng trong vng. Nu khng iu tr, p xe nha chu cp c th tr thnh mn tnh. Mt p xe nha chu mn tnh c th tn ti trong mt thi gian di vi bnh s xut tit m nhiu ln v l c th l l do bnh nhn tm n nha s. Biu hin thng gp ca p xe nha chu mn tnh l mt ng d t cc cu trc su m ra nim mc nu dc theo chn rng. Ming l d c th l mt l nh rt kh pht hin v bao ph bi mt khi m ht nh, hng nht. p xe nha chu mn thng khng c triu chng. Tuy nhin, mt s bnh nhn c cm gic au m , rng hi tri nh v c mun cn cht rng li. p xe nha chu mn tnh c th chuyn thnh dng cp tnh khi ming l d b bt. p xe quanh thn rng p xe quanh thn rng l hin tng tch t m bn trong phn nu bao ph thn rng ca mt rng cha mc hon ton v thng l rng khn hm di. Phn vt nu bao ph c du hiu sng . Nhim trng c th lan ra pha sau vo vng khu hu, lan vo pha trong vng y li

v nh hng cc hch lympho trong vng. Bnh nhn p xe quanh thn rng thng c bnh s vim quanh thn rng (cn gi vim li trm) v c th c du hiu kh nut. Mc trm trng ca vim quanh thn rng v hnh thnh p xe c lin quan n s gia tng cc mm bnh k kh gram m. Mt s bnh nhn c th c triu chng ton thn nh st, mt mi v tng bch cu. CHN ON p xe nha chu l loi bnh ph bin nht trong cc bnh p xe m nha chu, v thng lin quan n nha chu vim trc . M c th dn lu do thm khm hoc t v. a s cc p xe nha chu xy ra t ti nha chu, nhng khng phi lc no cng dn lu m trn cng pha vi ti nha chu. V d nh ti nha chu mt ngoi, nhng p xe nha chu li mt tip cn. Chp phim X quang v nh gi tnh trng ty c th cung cp thm thng tin trong vic nh gi c ch bnh sinh. Kho st t l xon khun trn knh hin vi quang trng en cng c th c gi tr. KT LUN p xe nha chu l mt tnh trng nhim trng c m ca m nha chu v thng gp bnh nhn vim nha chu mc trung bnh hay tin trin. Cc loi vi khun lin quan ch yu l trc khun k kh v tng t vi khun trong ti nha chu su. Tuy nhin, khng pht hin vi khun no l c hiu cho p xe nha chu. Mt s yu t lin quan n s hnh thnh p xe nha chu cp tnh bao gm: ti nha chu b bt, sang thng vng ch, khng sinh ton thn v tiu ng. Vic chn on p xe nha chu da trn bnh s, khm lm sng v X quang chn on. p xe nha chu cn chn on phn bit vi p xe nu v p xe quanh chp. Nu p xe ch gii hn ni vin hoc nu gian k rng m trc khe mnh, kt hp chn thng hay di vt th kh nng chc chn l p xe nu. Nu p xe lin quan n rng cht ty, th kh nng l p xe quanh chp. Ngun:nhasisaigon.com