Você está na página 1de 169

Iais e IiIhos

|tan Turgucnict



TluIo oiiginaI:
O1i n pe1n (Ollsi i dieli)

Tiaduo:
Ivan LniIianovilch

2
I

~ No veio ainda, Iioli` ~ indagava, en 2O de naio de 1859, un
senhoi que apaienlava uns quaienla anos de idade, saindo sen chapeu a poila
da hospedaiia da esliada N. Veslia un capole enpoeiiado e caIa xadiez.
AqueIas paIavias eian diiigidas a un ciiado seu, noo de ioslo Iaigo, con
laila Ioiia e iaIa no queixo, e oIhos eslieilos e luivos.
O ciiado linha aIgo de pailicuIai: usava un liinco laialo nuna das
oieIhas, caleIos lingidos e de coi indefinida, e seus novinenlos iespeilosos
eian os de un honen nodeino, peilencenle a una geiao adianlada.
Lsciulando con o oIhai a esliada que se eslendia a peidei de visla, iespondeu
con una caIna e dislino que Ihe paiecian pecuIiaies:
~ No vejo ninguen ainda.
~ No v nesno nada` ~ loinou o fidaIgo.
~ Nada, senhoi ~ iespondeu o ciiado.
O fidaIgo suspiiou e aconodou-se nun lanco. Lnquanlo esl senlado
a espeia de aIguen, de peinas ciuzadas e oIhando pensalivanenle en loino,
vanos liavai conhecinenlo con eIe.
Chana-se NicoIau Iielivilch Kiisnov. A quinze quiInelios da
hospedaiia, possui una piopiiedade agicoIa con duzenlos seivos. Segundo
suas pipiias paIavias, depois de iesoIvei a queslo agiiia con os nujiques,
oiganizou suas fazendas de dois niI heclaies de leiia. Seu pai, geneiaI en
1812, eia un iusso, quase anaIfalelo, iude, nas no lolaInenle nau. Toda a
sua vida dedicaia-a ao exeicilo e a sua iolina. Ioi piineiianenle geneiaI-de-
liigada, depois geneiaI-de-diviso, passando a seguii a alividade na piovncia,
onde, poi seu poslo no exeicilo, desenpenhava papeI de deslaque. NicoIau
Iielivilch nasceu no suI da Rssia, assin cono seu iino nais veIho, IvieI,
de quen faIaienos nais adianle. Ioi educado en casa ale os caloize anos de
idade, ceicado de pieceploies nedocies, ajudanles-de-oidens nanhosos e
dados a lajuIao, e oulias peisonaIidades do ieginenlo e do Lslado-Maioi.
Sua ne, peilencenle a fanIia KoIissin, gala quando soIleiia e AgafokIeia
Kusnnichna Kiisnova quando geneiaIa, peilencia a cIasse das nes-
conandanles, usava loucas de ienda e veslidos faifaIhanles de seda. Na
igieja, eia a piineiia a leijai a ciuz, faIava aIlo e denasiado, peinilia peIa
nanh que seus fiIhos Ihe leijassen as nos, a noile Ihes dava a lno e, en
Ilina paIavia, vivia sossegadanenle e a seu leI-piazei. Na quaIidade de fiIho
de geneiaI, NicoIau Iielivilch ~ que nunca foi coiajoso e ale passava poi
covaide ~ foi oliigado, cono seu iino IvieI, a fazei o seivio niIilai.

3
Lnlielanlo, fialuiou una peina no nesno dia en que ieceleu a
conunicao da sua incoipoiao no exeicilo. Iassou dois neses de cana, e
ficou aIeijadinho paia loda a vida. O pai no se inpoilou con o caso e
concoidou con a sua caiieiia civiI. Levou-o a So Ieleisluigo, quando
conpIelou dezoilo anos, naliicuIando-o na univeisidade. Ao nesno lenpo,
seu iino ingiessou nun ieginenlo da Cuaida InpeiiaI. Os iapazes passaian
a vivei junlos, no nesno apailanenlo, sol os cuidados do lio poi paile
naleina, IIi KoIissin, aIlo funcioniio do Lslado. O pai voIlou ao conando
da diviso e a conpanhia da esposa. De quando en quando enviava aos fiIhos,
peIo coiieio, giandes foIhas de papeI acinzenlado cheias de Ielias anpIanenle
desenhadas peIo esciivo do ieginenlo. No fin de lodos esses esciilos
apaiecian infaIiveInenle, en caIigiafia capiichada, as seguinles paIavias:
Iioli Kiisnov, geneiaI-de-liigada. Ln 1835, NicoIau Iielivilch deixou a
univeisidade, candidalo a docncia do nesno eslaleIecinenlo. No nesno
ano, o CeneiaI Kiisnov, iefoinado en conseqncia de una ievisla niIilai
infeIiz, chegou a So Ieleisluigo, en conpanhia da esposa, paia aIi fixai
iesidncia. Logo aps lei aIugado una casa pixina ao }aidin de Tuiida e
havei-se insciilo cono scio do CIule IngIs, noiieu iepenlinanenle de un
coIapso. AgafokIeia Kusnnichna seguiu-o, pouco depois, ao lnuIo: nunca
pudeia haliluai-se a vida olscuia na capilaI. A noslaIgia causada peIa
iefoina niIilai, pienaluia, a seu vei, consuniu-a.
NicoIau Iielivilch, ainda en vida dos pais e len conlia a vonlade
deIes, apaixonou-se peIa fiIha do funcioniio plIico IiepoIovinski, senhoiio
da sua casa. Lia una loa noa e, cono se diz vuIgainenle, educada. Nas
ievislas, Iia sonenle os ailigos seiios, suloidinados ao lluIo geiaI Iaile
Cienlfica. Casou-se con eIa, Iogo que passou o peiodo de Iulo, e,
alandonando o ninisleiio, onde seu pai Ihe conseguiia un enpiego poi
pioleo, gozou as deIcias da vida en conpanhia de sua Macha.
Iiineiianenle nuna viIa peilo do Inslilulo IIoieslaI, a seguii na cidade, nun
pequeno e Iindo apailanenlo, de escada nuilo Iinpa e saIa de visilas un
pouco fiia, e poi fin no canpo, onde se inslaIou definilivanenle e onde
nasceu o piineiio fiIho, de none Aicdio. Os esposos vivian olinanenle.
Nunca ou quase nunca se sepaiavan un do oulio, Iian junlos, locavan piano
a qualio nos, canlavan duelos. LIa pIanlava fIoies, lialava das aves, e eIe
pialicava a caa e adninisliava a piopiiedade. Aicdio ciescia lianqiIanenle.
Iassaian assin dez anos, cono un sonho. Aos quaienla e sele faIeceu a
esposa de Kiisnov. Ioi laslanle iude esse goIpe. Ln poucas senanas ficou de
caleIos liancos. Quis ii paia o esliangeiio, a fin de disliaii-se, nas... veio o
ano de 1848. Conlia a sua vonlade, voIlou ao canpo e, aps pioIongada
inalividade, foi alsoivido lenpoiaiianenle peIas pieocupaes doneslicas.
No ano de 1855, Ievou o fiIho paia naliicuIai na univeisidade. Iassou con eIe
lis inveinos en So Ieleisluigo, no indo quase a paile aIguna. Tiavou

4
ieIaes con os jovens coIegas do fiIho. Duianle o Ilino inveino, Aicdio
no pde visilai o pai. L veno-Io, agoia, en naio de 1859, de calea
inleiianenle aIva, oleso, coicunda ale. Lspeia o fiIho, que, no cuiso da
univeisidade, ieceleu o giau de candidalo ao caigo de caledilico.
O ciiado, poi un senlinenlo de iespeilo e laIvez evilando os oIhaies
do ano, foi ao poilo paia acendei o cachinlo. NicoIau Iielivilch incIinou a
fionle liislenenle, e ps-se a exaninai os veIhos degiaus da escada. Un pinlo
goiduchinho e de penugen iiisada peicoiiia os degiaus, iaspando o cho con
as suas palinhas anaieIas. Una gala nuilo suja oIhava-o alenla e hosliInenle,
encoslada ao coiiino. O soI aidia. Do veslluIo escuio da hospedaiia vinha
un cheiio de po quenle de cenleio.
NicoIau Iielivilch conlinuava nedilalivo.
Meu fiIho e candidalo... neu pequeno Aicdio...
Lssa ideia no Ihe saa da calea, poi nais que se esfoiasse poi pensai
noulia coisa. VoIlava inpeiiosa, senpie.
Lenliou-se de sua faIecida esposa.
No chegou a senlii a aIegiia desle nonenlo..., pensou con liisleza.
Un goido ponlo azuI desceu a esliada paia saciai a sede nuna poa
vizinha da cisleina. NicoIau Iielivilch filava-o alenlanenle, ao passo que
seus ouvidos j peicelian dislinlanenle o iudo das iodas do caiio que se
apioxinava.
~ Iaiece que eslo chegando ~ disse o ciiado, saindo do poilaI.
NicoIau Iielivilch eslieneceu e Ianou un oIhai a esliada. Apaieceu
un caiio liiado poi lis aninais, onde eIe podia dislinguii a dislncia o goiio
de esludanle univeisiliio e os liaos inpiecisos de un enle queiido...
~ Aicacha! Aicacha! ~ excIanou Kiisnov, e coiieu agilando os
liaos.
Monenlos depois, seus Ilios locavan enleinecidanenle o queixo
laileado, enpoeiiado e noieno do joven candidalo a cledia univeisiliia.


II

~ Deixe-ne ao nenos iespiiai, papai ~ dizia con voz vilianle o
joven, e, ao nesno lenpo, aIegie e expansivo, coiiespondia as genliIezas
paleinas: ~ Cuidado con o p. No ne iesponsaliIizo peIa sua loaIele...

5
~ No inpoila ~ iepelia NicoIau Iielivilch, soiiindo conovido. L,
lalendo na goIa do capole do fiIho e no seu pipiio solieludo, disse,
afaslando-se un pouco: ~ Cono voc esl nudado, que iapago!
L encaninhou-se inedialanenle paia a hospedaiia, dizendo ao fiIho:
~ Ioi aqui. ~ L paia o ciiado: ~ Queio cavaIos, depiessa!
NicoIau Iielivilch paiecia nais agilado que seu fiIho. Apaienlava
confuso e ieceio. Aicdio olseivou-Ihe:
~ Iapai, queio apiesenlai-Ihe neu lon anigo aziov, solie quen
Ihe faIei lanlas vezes en ninhas cailas. L lo genliI, que iesoIveu sei nosso
hspede poi aIguns dias.
NicoIau Iielivilch voIlou-se, e, diiigindo-se a un iapaz aIlo, liajando
un capole exageiadanenle conpiido, agaIoado, que acalava de saii do caiio,
apeilou-Ihe foilenenle a no nua e veineIha, que Ihe foi ofeiecida de loa
vonlade.
~ Muilo oliigado ~ disse, ~ agiadeo-Ihe a genliIeza e a londade de
nos visilai. Lspeio, Si...`
~ Lugnio VassIievilch ~ iespondeu aziov con voz indoIenle,
poien nscuIa. Descendo a goIa do capole, nosliou a NicoIau Iielivilch o
seu ioslo, eslieilo e nagio, con a lesla Iaiga e piojelada paia lis, naiiz
aquiIino, giandes oIhos veides e suas de un Ioiio eslianquiado, ludo
iIuninado poi un soiiiso lianqiIo que expiinia confiana en si e
inleIigncia.
~ Lspeio, caissino Lugnio VassIievilch, que Ihe agiade a nossa casa
~ conlinuou NicoIau Iielivilch.
Os Ilios finos de aziov naI se noveian. Nada iespondeu. Linilou-
se a Ievanlai Iigeiianenle o goiio. Seus caleIos caslanho-cIaios, espessos e
conpiidos, no ocuIlavan as saIincias len-pionunciadas do seu cinio.
~ Que faienos enlo, Aicdio` ~ loinou NicoIau Iielivilch, faIando
ao fiIho. ~ Conven piepaiai os cavaIos` Queien descansai un pouco`
~ Descansaienos en casa, papai. Mande piepaiai a conduo.
~ Inedialanenle ~ disse o pai. ~ OI, Iioli, esl ouvindo` Iica ludo
a seu cuidado. Depiessa.
Iioli, ciiado-nodeIo, que no leijava a no do joven fidaIgo, apenas
incIinando-se dianle deIe, e isso nesno a dislncia, desapaieceu novanenle
peIo poilo.
~ Tenho neu caiio aqui. Iaia o seu lanlen ieseivei lis aninais ~
dizia pieocupado NicoIau Iielivilch, enquanlo Aicdio lelia gua de una
vasiIha de feiio que Ihe liouxe a dona da hospedaiia. Nesse nleiin, aziov

6
acendia seu cachinlo e apioxinava-se do cocheiio, que desalieIava os
aninais.
~ O caiio s len dois Iugaies. No sei cono se aiianjai o seu anigo...
~ LIe ii no oulio caiio ~ iepIicou en voz laixa Aicdio. ~ Ioi favoi,
no lenha ceiinnia con eIe. L un lon iapaz. Muilo sinpIes, cono h de vei.
O cocheiio de NicoIau Iielivilch Ievou os aninais paia foia.
~ Vanos, lailudo! ~ disse aziov, diiigindo-se ao cocheiio.
~ Lsl ouvindo, Milicha ~ excIanou oulio cocheiio, con as nos
nos loIsos do seu capole de peIes ~, cono Ihe chanou o fidaIgo` Voc e
nesno lailudo.
Milicha Iinilou-se a sacudii o seu goiio e puxou peIo fieio o aninaI
suado.
~ Vanos, iapazes, depiessa! ~ excIanou NicoIau Iielivilch. ~
Teio una loa goijela.
Ln aIguns ninulos os aninais eslavan alieIados. O pai e o fiIho
aconodaian-se nun caiio. Iioli suliu a loIeia. aziov lonou oulio caiio e
iecoslou a calea nuna aInofada de couio. Anlos os caiios pailiian.


III

~ IinaInenle o vejo en casa, candidalo a univeisidade ~ disse
NicoIau Iielivilch, lalendo oia no onlio oia no joeIho de Aicdio. ~
IinaInenle!
~ L o lio, cono esl passando` ~ peigunlou Aicdio. Apesai da
aIegiia sinceia e quase infanliI de que Ihe liansloidava a aIna, Aicdio se
esfoiava o nais possveI poi liocai o assunlo paIpilanle poi una paIeslia
conun.
~ Lsl nuilo len. Queiia vii conigo. ResoIveu o conliiio. No sei
poi qu.
~ L voc ne espeiou nuilo lenpo`
~ Unas cinco hoias.
~ onssino! Que pacincia!
Aicdio, voIlando-se vivanenle paia o pai, leijou-o iunoiosanenle na
face. NicoIau Iielivilch iiu-se en siIncio, salisfeilo.

7
~ Reseivei un exceIenle cavaIo paia voc! ~ coneou eIe. ~ Logo o
vei. As paiedes do seu quailo foian foiiadas de papeI.
~ Tenos un quailo paia aziov`
~ Teienos un paia eIe lanlen.
~ Iaa-ne un favoi, papai. Tiale-o len. Nen pode inaginai cono
apiecio sua anizade.
~ Conhece-o h nuilo`
~ H pouco.
~ No live ocasio de v-Io duianle o inveino passado. Que faz eIe`
~ Dedica-se de piefeincia as cincias naluiais. L sale ludo. O ano que
ven, pielende sei nedico.
~ Ah, sin! ~ olseivou NicoIau Iielivilch. ~ IacuIdade de nedicina.
Iioli ~ aciescenlou, eslendendo a no ~, seio os nossos nujiques que eslo
chegando`
Iioli oIhou na diieo indicada peIo ano. AIguns caiios, puxados poi
aninais sen fieios, coiiian iapidanenle peIo caninho eslieilo. Ln cada caiio
havia un ou dois nujiques con os capoles de peIe aleilos.
~ Lxalanenle ~ disse Iioli.
~ Vo paia a cidade` ~ peigunlou Aicdio.
~ Iaiece que vo paia a cidade. Iaia a laleina ~ iespondeu NicoIau
Iielivilch, con ai de despiezo, voIlando-se paia o cocheiio, cono se quisesse
ouvii-Ihe a opinio. Lsle nen se noveu. Lia un honen a anliga e eslianho as
ideias nodeinas.
~ Lsle ano lenho lanlo lialaIho con os neus nujiques ~ conlinuou
NicoIau Iielivilch, diiigindo-se ao fiIho.
~ No pagan as dzinas. Que hei de fazei`
~ Salisfazen-no os lialaIhadoies assaIaiiados`
~ Sin ~ iespondeu poi enlie os denles NicoIau Iielivilch. ~
MaIlialan-nos, eis a veidade. Ainda no vi loa vonlade paia lialaIhai.
Lsliagan as peas de alieIai, nas aian len, apesai de ludo. Con pacincia
ludo se fai. Inleiessan-Ihe poivenluia as coisas da fazenda`
~ No lenos sonlia suficienle, eis o que ne pieocupa ~ olseivou
Aicdio, sen iespondei a uIlina peigunla.
~ Do Iado noile nandei inslaIai una naiquise solie o leiiao ~
disse NicoIau Iielivilch. ~ Iodenos agoia lonai as iefeies ao ai Iivie.

8
~ Tudo islo len ceilanenle a apaincia de viIa... Mas no len
inpoilncia. Que ai lenos aqui! Que aiona! Nunca senli en paile aIguna un
aiona iguaI a esle! L que ceu...
Aicdio caIou-se de iepenle, e oIhou paia lis aIgun lenpo.
~ ReaInenle ~ disse NicoIau Iielivilch ~, e naluiaI: voc nasceu
aqui. Tudo deve paiecei-Ihe exliaoidiniio...
~ Iaia o honen e indifeienle, papai, o Iugai de nascinenlo.
~ Mas...
~ No. Afiino-Ihe que e indifeienle.
NicoIau Iielivilch oIhou paia o fiIho de sosIaio.
Andaian neio quiInelio, sen iealaien a conveisa.
~ No ne Ienlio se Ihe escievi ~ piincipiou NicoIau Iielivilch ~,
nas a anliga ana Iegiovna faIeceu.
~ Sei possveI` Iolie veIhinha! L Iiokfilch ainda esl vivo`
~ Sin, e o ianzinza, de senpie. Ln suna, giandes nudanas voc no
enconliai en Maiiino.
~ Seu adninisliadoi ainda e o nesno`
~ No. Tive que o sulsliluii. ResoIvi ionpei con lodos os seivos
esponlaneanenle Iileilos, ou, en Ilina anIise, no Ihes confiai quaisquei
laiefas de iesponsaliIidade. ~ (Aicdio indicou Iioli.) ~ || cs| |iorc, cn cffc| ~
disse laixinho NicoIau Iielivilch ~, e e o chefe da ciiadagen. Meu
adninisliadoi aluaI descende de luigueses. Iaiece-ne un honen alivo.
Iago-Ihe duzenlos e cinqenla iulIos poi ano. No nais ~ aciescenlou
NicoIau Iielivilch, passando a no peIa lesla, o que eia sinaI de confuso
nlina neIe ~, j Ihe disse que no enconliai nudanas en Maiiino... islo e,
paia faIai a veidade, devo pieveni-Io ainda de que... Aps un lieve siIncio,
conlinuou en fiancs:
~ Un noiaIisla seveio eslianhai ninha sinceiidade. Lnlielanlo, en
piineiio Iugai no posso ocuIl-Io, e, depois, j sale que senpie defendi
piincpios especiais nas ieIaes enlie pais e fiIhos. Quanlo ao ieslo,
evidenlenenle lei diieilo de censuiai-ne. Na ninha idade:... AfinaI, essa...
essa joven de quen j deve lei ouvido faIai...
~ Iinilchka` ~ indagou con sinpIicidade Aicdio. NicoIau
Iielivilch coiou.
~ No faIe lo aIlo, poi favoi... Lfelivanenle... eIa agoia vive conigo.
InslaIei-a en casa... en dois pequenos quailos. Iodeiei fazei que se nude.
~ Ioi qu`

9
~ Seu anigo sei nosso hspede... no e diieilo...
~ Quanlo a aziov, peco-Ihe que no se pieocupe. LIe esl acina de
ludo isso.
~ } sei cono voc e ~ disse NicoIau Iielivilch.
~ O quailo e nuilo pequeno, eis o inpoilanle.
~ Que diz! ~ excIanou Aicdio. ~ Iaiece que ne pede descuIpas.
No posso adnilii isso.
~ Con efeilo, sinlo-ne enveigonhado ~ iespondeu NicoIau
Iielivilch, coiando cada vez nais.
~ asla, papai, lasla, poi favoi! ~ disse Aicdio, soiiindo
naIiciosanenle. Que pecado pielende expiai!, pensou. Un senlinenlo de
conpaixo paia con o.lon pai e una sensao de peifeio desconhecida
inundaian-Ihe a aIna. ~ asla, poi favoi ~ iepeliu ainda, senlindo-se
pIenanenle salisfeilo con sua pipiia naduieza e Iileidade.
NicoIau Iielivilch filou-o poi enlie os dedos, con que conlinuava a
esfiegai a lesla. AIgo locaia-Ihe doIoiosanenle o coiao... Assin nesno,
acusou-se a si pipiio.
~ } eslanos vendo as nossas leiias ~ disse aps Iongo siIncio.
~ L adianle e o nosso losque` ~ peigunlou Aicdio.
~ L eIe nesno. Vendi-o, poien. Lsle ano sei deiiulado.
~ Ioi que o vendeu`
~ Iiecisava de dinheiio. AIen disso, essa leiia passa aos nujiques.
~ Os que no Ihe pagan a dzina`
~ Isso e con eIes. Ho de pagai un dia.
~ Tenho pena do losque ~ olseivou Aicdio.
Os Iugaies poi onde passavan no se podia dizei que fossen
piloiescos. Canpos e nais canpos eslendian-se ale o hoiizonle, oia eIevando-
se suavenenle, oia alaixando-se de novo. Aqui e acoI vian-se pequenos
losques e depiesses, con una vegelao escassa de ailuslos, Ienliando
peifeilanenle a sua iepiesenlao nas anligas pIanlas do lenpo de Calaiina II.
Riachos con as naigens escavadas e pequenas iepiesas gaslas peIo lenpo,
assin cono aIdeias de calanas laixas de leIhados escuios e naI conseivados,
pequenos depsilos de deluIhai o liigo, loilos e con as paiedes feilas de
vaias lianadas, igiejas, oia de aIvenaiia, con o ieloco gaslo en aIguns
Iugaies, oia de nadeiia, con as ciuzes incIinadas, e cenileiios devaslados. O
coiao de Aicdio confiangia-se pouco a pouco. Ioi una coincidncia, os
nujiques que enconliava eian lodos naIliapiIhos e conduzian aninais

1O
nagissinos. A seneIhana de veidadeiios nendigos esfaiiapados, as ivoies
que Iadeavan a esliada eslavan descascadas e con os gaIhos pailidos. As
vacas, nagias, peIadas e esqueIelicas, devoiavan sofieganenle a escassa eiva
das vaIelas. Iaiecia ale que acalavan de Iiviai-se das gaiias feiozes e
noilfeias de aIgun nonslio. O liisle aspeclo dos aninais exauslos, nun dia
aveineIhado de piinaveia, evocava o fanlasna lianco de un inveino
Igulie e inleininveI, con as suas lenpeslades, fiios e geIos... No,
pensou Aicdio, no e nuilo iica esla iegio. No inpiessiona peIa
opuIncia e peIo lialaIho. No pode ficai assin, inpen-se iefoinas... Mas
cono execul-Ias, cono inici-Ias`...
Assin pensava Aicdio... e, enquanlo isso, a piinaveia fazia vaIei os
seus diieilos. Tudo en iedoi eia de un veide douiado. Tudo se agilava anpIa
e suavenenle, onduIando ao sopio de una liisa quenle. Tudo ~ ivoies,
ailuslos e ieIva. Ioi loda paile viliava inleininaveInenle o canlo das aves
que paiiavan len aIlo solie os piados e saIlilavan de noila en noila. Cono
nanchas escuias no veide inlenso dos canpos seneados, passeavan as
giaIhas, que desapaiecian nos canpos de cenleio j eslianquiados. De
quando en quando, suigian-Ihes as calecinhas no onduIanle oceano do liigaI.
Aicdio conlenpIava a paisagen. Lnfiaquecendo pouco a pouco, suas
iefIexes desapaieceiian... Deixando o capole, filou con lanla aIegiia o pai,
que esle no pde deixai de alia-Io de novo.
~ Agoia eslanos peilo ~ disse NicoIau Iielivilch. ~ asla sulii
esle noiio e veienos nossa casa. Vanos vivei len, Aicdia. H de ajudai-ne
nos lialaIhos da fazenda, se isso no o aloiiecei. Tenos necessidade agoia de
nos apioxinainos un do oulio, de nos conheceinos len, no e veidade`
~ Ieifeilanenle! ~ iespondeu Aicdio, e oIhando en voIla: ~ Que
Iindo dia faz hoje!
~ L una honenagen a sua chegada, neu fiIho. A piinaveia
nanifeslasse en lodo o seu espIendoi. Concoido, poien, con Ichkin:
Ienlia-se do que diz eIe no seu poena |ugcnic Onicguin`

Quo liisle e, na piinaveia,
Quadia do anoi, o iefIoiii...

~ Aicdio! ~ chanou do oulio caiio a voz de aziov. ~ Mande-ne
fsfoios paia acendei o cachinlo.
NicoIau Iielivilch caIou-se, enquanlo Aicdio, que eslava j ouvindo-
o un lanlo adniiado e ale con ceilo inleiesse, se apiessava en liiai do loIso

11
una caixa de piala con fsfoios, enviando-a a aziov poi inleinedio de
Iioli.
~ Quei un cigaiio` ~ giilou novanenle aziov.
~ Mande ~ iespondeu Aicdio.
Iioli voIlou, enliegando-Ihe junlanenle con a caixa un giosso cigaiio
escuio que Aicdio acendeu Iogo, espaIhando en loino de si o cheiio foile e
azedo de un funo oidiniio. NicoIau Iielivilch, que nunca funaia en sua
vida, foi oliigado, ainda que inpeicepliveInenle, paia no desgoslai o fiIho, a
voIlai o ioslo.
Un quailo de hoia depois, anlos os caiios paiavan dianle de una
casa nova, de nadeiia, pinlada de cinza, con leIhado veineIho. Lia Maiiino,
Nvaia SIolodka, ou, segundo os nujiques, AIdeia dos SoIleiies.


IV

No apaieceu una chusna de ciiados paia iecelei os anos. Veio
sonenle una pequena de uns doze anos, e depois deIa saiu da casa un noo
paiecido con Iioli, veslindo una Iilie cinzenla con loles liancos. Lia o
ciiado pailicuIai de IvieI Iielivilch Kiisnov. Aliiu siIenciosanenle a
poilinhoIa do caiio e Ievanlou o loIdo. NicoIau Iielivilch, en conpanhia do
fiIho e de aziov, diiigiu-se a un saIo quase escuio e vazio, a enliada do
quaI suigiu un ioslo joven de nuIhei. Ioian lodos a saIa de visilas,
aiianjada nodeinanenle.
~ IinaInenle eslanos en casa ~ disse NicoIau Iielivilch, liiando o
goiio e sacudindo a caleIeiia. ~ O essenciaI agoia e una loa nesa e iepouso.
~ No e nau conei aIguna coisa ~ olseivou aziov,
espieguiando-se e ocupando un Iugai no sof.
~ Iiepaien a nesa depiessa ~ oidenou NicoIau Iielivilch, lalendo
sen nolivo aIgun os pes no cho. ~ A piopsilo, aqui esl Iiokfilch.
Acalava de enliai un honen de uns sessenla anos de idade, de
caleIos liancos, nagio e noieno, liajando una casaca coi de caslanha con
loles de colie e un Ieno coi-de-iosa ao pescoo. Soiiiu, cunpiinenlou os
iecen-vindos e coIocou-se junlo a poila, de nos as coslas.
~ Aqui esl o nosso Iiokfilch ~ coneou NicoIau Iielivilch. ~
IinaInenle, neu fiIho veio... Cono voc o acha`

12
~ Acho que esl olinanenle ~ iespondeu o veIho, soiiindo de novo e
en seguida fianzindo a lesla. ~ Devo seivii a nesa` ~ indagou
significalivanenle.
~ Sin, faa-ne o favoi. No quei visilai piineiio o seu quailo,
Lugnio VassIievilch`
~ No, oliigado. No e necessiio. Ieo apenas que Ieven paia I
ninha naIela e esle casaco ~ aciescenlou eIe, liiando o seu capole.
~ Muilo len, Iiokfilch, Ieve o capole desle senhoi. ~ Iiokfilch,
desajeiladanenle, pegou con anlas as nos o capole de aziov e,
eiguendo-o len aIlo solie a calea, afaslou-se na ponla dos pes. ~ L voc,
Aicdio, ii ao seu quailo`
~ Acho lon, pieciso aiianjai-ne un pouco ~ iespondeu Aicdio, e
diiigiu-se inedialanenle paia a poila. Nesse inslanle enliava na saIa de
visilas un honen de eslaluia nediana, veslindo un escuio sui| ingIs, de
coIaiinho laixo a Ilina noda e sapalos de veiniz. Lsse honen eia IvieI
Iielivilch Kiisnov. Apaienlava uns quaienla e cinco anos de idade. Seus
caleIos giisaIhos, len coilados, linhan iefIexos escuios cono piala nova. Seu
ioslo liIioso nas sen iugas, adniiaveInenle ieguIai e puio, cono escuIpido
poi un cinzeI fino e Ieve, ieveIava liaos de nolveI leIeza. eIos
piincipaInenle eian-Ihe os oIhos, negios e iasgados. Todo o aspeclo do lio de
Aicdio, inponenle e nolie, conseivou a fiineza juveniI e aqueIa lendncia
paia a eIevao, paia Ionge da leiia, a quaI, na naioiia das vezes, desapaiece
depois dos vinle anos de idade.
IvieI Iielivilch liiou do loIso da caIa sua Iinda no de unhas
Iongas e iosadas, no que paiecia ainda nais Iinda junlo da nvea aIvuia do
punho da canisa, con una giande opaIa seivindo de aloloaduia. Lslendeu
aqueIa no ao soliinho. Aps o pievio e euiopeu sna|c-nand, eIe poi lis
vezes, a iussa, leijou-o, islo e, lis vezes encoslou os seus ligodes peifunados
as faces de Aicdio, e disse: ~ Seja len-vindo.
NicoIau Iielivilch apiesenlou-o a aziov. IvieI Iielivilch cuivou
Iigeiianenle sua fIexveI espinha e soiiiu, nas no Ihe deu a no e ale a
enfiou novanenle no loIso.
~ } eslava ceilo de que no viiian hoje ~ disse con voz agiadveI,
novendo os onlios e nosliando seus Iindos denles liancos. ~ Aconleceu
aIguna coisa no caninho`
~ Nada nos aconleceu ~ iespondeu Aicdio. ~ Denoianos un
pouco. Ln conpensao, lenos fone de Iolos. Iai, faa con que Iiokfilch se
apiesse. VoIlaiei Iogo.
~ Lspeie, vou con voc ~ excIanou aziov, Ievanlando-se
piecipiladanenle do sof. Anlos os noos saian.

13
~ Quen e esse` ~ indagou IvieI Iielivilch.
~ L un anigo de Aicacha. Segundo ne disse, e un honen
inleIigenle e cuIlo.
~ Sei nosso hspede`
~ Sin.
~ Lsse lailudo e caleIudo`
~ LIe nesno.
IvieI Iielivilch lanloiiIou con as unhas na nesa.
~ Acho que Aicdio scs| dcgcurdi
1
~ olseivou. ~ Lslou salisfeilo
con a sua voIla.
A nesa, conveisaian pouco. aziov, piincipaInenle, nada dizia, e
conia nuilo. NicoIau Iielivilch conlava diveisos casos da sua vida de
Iaviadoi, cono dizia. Disculia as fuluias nedidas do goveino, as conisses,
os depulados, a necessidade de usai nquinas e assin poi dianle. IvieI
Iielivilch, a passos Ienlos, andava peIa saIa de janlai, de un Iado paia oulio
(nunca janlava), lelendo de quando en quando, de una laa cheia, o vinho
linlo, iaianenle piofeiia quaIquei olseivao, ou anles, excIanao
indefinveI. Aicdio conunicou aIgunas novidades de So Ieleisluigo,
expeiinenlando un ceilo enlaiao que conunenle se apodeia dos jovens
quando deixan de sei adoIescenles e voIlan ao Iugai onde lodos eslo
haliluados a considei-Ios ainda ciianas. Sen necessidade aIguna,
pioIongava a naiiao, evilando a paIavia papai e sulsliluindo-a peIo
sinpIes leino pai, que pionunciava poi enlie denles. Con desenvoIluia
excessiva, ps nais vinho na sua laa, e leleu-o lodo. Iiokfilch no liiava
deIe os oIhos e seus Ilios se novian, paiecendo nasligai aIguna coisa.
Depois da iefeio, lodos se sepaiaian.
~ L nuilo engiaado seu lio ~ dizia a Aicdio aziov, que eslava
senlado junlo a cana, de chanlie e funando un cachinlo cuilo. ~ Que
exliaoidiniia eIegncia nuna aIdeia! As suas unhas devian figuiai nuna
exposio!
~ Voc no sale que eIe foi o naioi conquisladoi do seu lenpo ~
iespondeu Aicdio. ~ Un dia conlai-Ihe-ei a sua hisliia. Ioi o nais leIo
honen de sua epoca. Tiansloinava a calea das nuIheies.
~ Ah! e assin` Ainda se Ienlia do passado. InfeIiznenle, aqui no
len ninguen paia seduzii. Olseivei-o: que adniiveis coIaiinhos usa!
Iaiecen feilos de pedia. L len as faces capiichosanenle laileadas. Aicdio
NicoIievilch, no e iidcuIo ludo isso`

1
Desenlaiaou-se. (N. do L.)

14
~ L possveI. Mas e un lon honen.
~ Una veidadeiia ieniniscncia aicaica! Seu pai e una lina pessoa.
Lanenlo que Ieia veisos, e pouco enlenda da vida do canpo.
~ Meu pai e un honen exliaoidiniio.
~ Ieiceleu que len un ceilo ieceio ou acanhanenlo` Aicdio fez un
geslo afiinalivo con a calea, cono se eIe nesno no ieceasse coisa aIguna.
~ So adniiveis ~ conlinuou aziov ~ esses veIhos ionnlicos!
ReIaxan seu sislena neivoso ale a iiiilao... Ieiden assin o equiIliio.
Adeus, poi enquanlo. No neu quailo h un Iavaliio ingIs e a fechaduia no
funciona. Apesai de ludo, os Iavaliios ingIeses neiecen apoio: consliluen
piogiesso!
aziov saiu, e Aicdio senliu una exliaoidiniia aIegiia.
L lo lon adoinecei na casa paleina, no Ieilo len conhecido, sol un
lon coleiloi, Ieilo laIvez caiinhosanenle piepaiado e aiiunado peIas loas e
infaligveis nos de sua ana! Aicdio Ienliou-se de Iegiovna e suspiiou,
desejando-Ihe de lodo o coiao o ieino dos ceus... Nunca iezava en seu
pipiio lenefcio.
LIe e aziov adoineceian inedialanenle. As oulias pessoas da casa
ainda no doinian. A voIla do fiIho agilou nuilo NicoIau Iielivilch. Deilou-
se e, sen apagai a veIa, ficou iefIelindo duianle nuilo lenpo. Seu iino ficou
nuilo aIen da neia-noile en seu galinele,, senlado dianle da Iaieiia, onde
aidia fiacanenle o caivo-de-pedia. IvieI Iielivilch no se despiu.
Sulsliluiu apenas seus sapalos pIos chineIos veineIhos sen saIlo. Ln suas
nos se via o Ilino nneio de Ca|ignani, que no Iia. OIhava fixanenle a
Iaieiia, onde, oia noiiendo oia aidendo de novo, lienia una chana azuIada...
Deus sale onde vagavan seus pensanenlos. No o pieocupava sonenle o
passado. A expiesso de seu ioslo eia concenliada e liisle, o que no aconlece
quando o honen esl pieocupado apenas con suas iecoidaes. No pequeno
aposenlo conlguo, solie una giande naIa, liajando una lIusa azuI e con un
Ieno lianco na calea noiena, eslava senlada una nuIhei joven, de none
Iinilchka. Oia esculando, oia cochiIando, olseivava una poila aleila, onde
se via un leio e se ouvia a iespiiao ieguIai de una ciiana adoinecida.


V

Na nanh seguinle aziov acoidou anles de lodos, e saiu da casa.
en, pensou eIe, oIhando en iedoi, o Iugai aqui no e nuilo lonilo.

15
Quando NicoIau Iielivilch iepailiu a leiia con seus seivos,
couleian-Ihe paia a nova fazenda uns qualio heclaies de una iea pIana e
quase deseila.
Consliuiu a casa, suas dependncias e loda a sede da fazenda, pIanlou
un ponai, fez una iepiesa e dois poos. As ivoies ainda lenias no
fiulificavan, a iepiesa eslava quase vazia e a gua dos poos linha goslo
saIolio.
O que ficou len foi apenas un caianancho de accias, onde, as vezes,
se lonava ch e se janlava. aziov en poucos ninulos peicoiieu lodo o
ponai, enliou no cuiiaI, foi a cocheiia, liavou conhecinenlo con dois
noIeques da fazenda e diiigiu-se con eIes ao pequeno pnlano, a un
quiInelio de dislncia, en lusca de is.
~ Iaia que o senhoi quei is` ~ peigunlou un dos noIeques.
~ } Ihe vou dizei paia qu ~ iespondeu-Ihe aziov, que possua un
especiaI don de conquislai a confiana das pessoas de cIasse infeiioi, ainda
que nunca concoidasse con eIas e as lialasse con pouco-caso. ~ Lu coilo a i
paia vei o que h denlio deIa. Cono ns lanlen sonos una especie de is,
de duas peinas apenas, podeiei salei o que lenos denlio de ns.
~ L paia que o senhoi quei salei`
~ Iaia no ne enganai se voc ficai doenle e eu piecisai cui-Io.
~ O senhoi e nedico`
~ Sou.
~ Vaska, esl ouvindo` Lsle senhoi esl dizendo que eu e voc sonos
is. No e engiaado`
~ Tenho nuilo nedo das is ~ olseivou Vaska, nenino de sele anos,
de calea lianca cono Iinho, ieluado con a goIa do capole e descaIo.
~ Ten nedo poi qu` LIas noiden`
~ Vanos, enlien na gua, fiIsofos ~ disse aziov.
Ioi esse lenpo, NicoIau Iielivilch acoidou lanlen, e foi lei con
Aicdio, a quen enconliou veslido. Iai e fiIho saian paia o leiiao, sol a
naiquise. AIi, solie a nesa, enlie dois ianaIheles de fIoies, j feivia o
sanovai. Apaieceu una pequena, a que vieia na vespeia ao enconlio dos
iecen-chegados. Disse con sua voz fina:
~ Iiedssia NicoIievna no esl loa e no pode vii. Mandou
peigunlai se seiviio o ch, ou queien que o faa Duniacha`
~ Lu nesno seiviiei ~ iespondeu apiessadanenle NicoIau
Iielivilch.

16
Voc, Aicdio, cono quei o ch` Con ciene ou Iino`
~ Con ciene ~ iespondeu Aicdio. Depois de un lieve siIncio,
inleiiogou:
~ Iapai`
Confuso, NicoIau Iielivilch oIhou paia o fiIho.
~ Que quei` ~ disse eIe. Aicdio laixou os oIhos.
~ Ieidoe-ne, papai, se ninha peigunla Ihe paiece inconvenienle ~
coneou eIe ~, nas voc nesno, con sua fianqueza de onlen, ne inpeIe
paia a fianqueza... Voc no fica zangado`
~ IaIe.
~ Ieinila-ne a Iileidade de peigunlai-Ihe... Sei que Iinia... no
ven seivii o ch poique eslou aqui`
NicoIau Iielivilch voIlou-se Iigeiianenle paia un Iado.
~ L possveI ~ disse afinaI. ~ LIa supe... len veigonha...
Aicdio filou o pai.
~ No deve lei veigonha. Ln piineiio Iugai, voc conhece o neu
nodo de pensai ~ Aicdio pionunciou eslas paIavias con piazei, ~ en
segundo, con que piopsilo vou inleivii na sua vida, nos seus hlilos` AIen
disso, eslou ceilo de que no pode lei feilo n escoIha. Se peiniliu que eIa
noiasse con voc, sol o nesno lelo, e poique eIa o neiece. Ln lodo caso, o
fiIho no pode sei juiz do pai, piincipaInenle eu, en se lialando de un pai
cono voc, que nunca en coisa aIguna ne loIhe a Iileidade.
A voz de Aicdio lienia a piincpio. Senlia-se geneioso e conpieendia
ao nesno lenpo que eslava dando una especie de conseIho a seu pai. As suas
pipiias paIavias exeician una ceila infIuncia solie o honen.
Aicdio pionunciou as Ilinas paIavias con fiineza.
~ Oliigado, Aicacha ~ faIou en voz laixa NicoIau Iielivilch.
Iassou de novo os dedos peIas solianceIhas e peIa lesla. ~ Suas suposies
so ieaInenle juslas. De falo, se essa joven no neiecesse... no se liala de
una incIinao voIveI. No ne e fciI faIai con voc solie esse assunlo.
Conpieenda que Ihe seiia difciI e penoso vii ale ns na sua piesena e
piincipaInenle no piineiio dia en que voc esl aqui.
~ Nesse caso, eu nesno vou visil-Ia ~ disse Aicdio senlindo un
novo afIuxo de senlinenlos geneiosos e Ievanlando-se da cadeiia. ~ LxpIicai-
Ihe-ei ludo, paia que no lenha acanhanenlo en ninha piesena.
NicoIau Iielivilch lanlen se Ievanlou.

17
~ Aicdio ~ sugeiiu eIe ~, poi favoi... e inpossveI ... ainda no o
pieveni de ludo...
Mas Aicdio j no o ouvia e fugiu do leiiao. NicoIau Iielivilch
oIhou o fiIho que se afaslava e, conovido, loinou a senlai-se.
Seu coiao lalia foile... Iensou un nonenlo na inevilveI eslianheza
das fuluias ieIaes enlie eIe e o fiIho. No seiia piova de naioi iespeilo de
paile de Aicdio no locai naqueIe assunlo`
Acusai-se-ia da pipiia fiaqueza`
Seiia difciI iespondei. Todos esses senlinenlos Ihe iesidian no nlino
en foina de sensaes inpiecisas. L o seu ioslo coiava e o coiao lalia
foilenenle.
Ouviian-se passos apiessados e Aicdio apaieceu no leiiao.
~ } nos conhecenos, pai! ~ excIanou con expiesso de aIegiia
caiinhosa e loa no ioslo. ~ Iiedssia NikoIievna efelivanenle esl hoje un
pouco indisposla. Vii nais laide. Ioi que no ne disse que eu linha un
iino` Onlen nesno Ihe daiia un leijo, cono acalo de faz-Io agoia.
NicoIau Iielivilch quis dizei quaIquei coisa, eiguei-se e aliii os
liaos... Aicdio aliaou-o nais una vez.
~ Que significa islo` Novos aliaos` ~ ouviu-se a voz de IvieI
Iielivilch.
Iai e fiIho ficaian salisfeilssinos con o seu apaiecinenlo.
Lxislen siluaes laslanle conovenles, de que lodos queien saii o
nais depiessa possveI.
~ Que h de nais nislo` ~ peigunlou aIegienenle NicoIau
Iielivilch. ~ Ln que idade consegui eu loinai a vei Aicacha... Desde onlen
no pude ainda exanin-Io de peilo.
~ No ne adniia ~ disse IvieI Iielivilch. ~ Lu lanlen eslou
pionlo a alia-Io.
Aicdio apioxinou-se do lio. Senliu novanenle en suas faces o
conlalo daqueIes ligodes peifunados. IvieI Iielivilch senlou-se a nesa.
Tiajava un vesluiio nalinaI eIeganle, a ingIesa. Tiazia na calea un
pequeno luilanle. O luilanle e a giavala de Iao negIigenle indicavan a
Iileidade da vida do canpo. Conludo, o coIaiinho apeilado da canisa, de coi,
de acoido con a hoia nalinaI, locava de peilo o seu queixo laileado.
~ Onde esl seu anigo` ~ peigunlou, diiigindo-se a Aicdio.

18
~ No esl en casa. Cosluna Ievanlai-se cedo e andai en quaIquei
paile. O piincipaI e que ninguen Ihe piesle nuila aleno. No gosla de
ceiinnias.
~ } o peiceli. ~ IvieI Iielivilch, Ienlanenle, coneou a passai
nanleiga no po, ~ Duianle quanlo lenpo se hospedai enlie ns`
~ Confoine. Lsl aqui de passagen, a caninho da casa de seu pai.
~ Onde noia seu pai`
~ Nesla nesna piovncia, a uns oilenla quiInelios daqui. Ten I
una pequena piopiiedade. Seiviu anliganenle cono nedico do exeicilo.
~ en... e poi isso que ne iecoido vaganenle desse none: aziov...
NicoIau, no se Ienlia de que na diviso conandada poi nosso pai havia un
nedico de none aziov`
~ Iaiece que sin.
~ L isso nesno. Lnlo esse nedico e pai deIe. Muilo len! ~ IvieI
Iielivilch cofiou os ligodes. ~ Lsse nesno Si. aziov quen e, en suna`
~ indagou pausadanenle.
~ Quen e aziov` ~ peigunlou soiiindo Aicdio.
~ Quei, neu lio, que Ihe diga quen e de falo`
~ Iaa-ne o favoi, neu caio soliinho.
~ LIe e niiIisla.
~ Cono` ~ peigunlou NicoIau Iielivilch, enquanlo IvieI
Iielivilch eiguia a faca con un pouco de nanleiga na ponla.
~ LIe e niiIisla ~ iepeliu Aicdio.
~ NiiIisla ~ disse NicoIau Iielivilch ~ ven do Ialin, nini|, e
significa nada, segundo eu sei. Quei dizei que essa paIavia se iefeie ao
honen que... en nada ci ou nada ieconhece`
~ Iode dizei: o honen que nada iespeila ~ expIicou IvieI
Iielivilch, voIlando novanenle sua aleno paia a nanleiga.
~ AqueIe que ludo exanina do ponlo de visla cilico ~ sugeiiu
Aicdio.
~ No e a nesna coisa` ~ peigunlou IvieI Iielivilch.
~ No, no e o nesno. O niiIisla e o honen que no se cuiva peianle
nenhuna auloiidade e que no adnile cono ailigo de fe nenhun piincpio,
poi naioi iespeilo que neiea...
~ L isso esl len` ~ inleiionpeu IvieI Iielivilch.

19
~ Depende, lio. Iaia aIguns esl len e paia oulios no.
~ Vejo que essa douliina no se iefeie a ns. Sonos honens do secuIo
passado e suponos que, sen os piincpios ~ IvieI Iielivilch pionunciava
essa paIavia suavenenle, a fiancesa, Aicdio, peIo conliiio, piofeiia-a a iussa,
caiiegando na piineiia sIala ~, sen os piincpios liansfoinados, cono voc
disse, en ailigos de fe, no e possveI dai un passo, nen nesno iespiiai.
Vcus atcz cnangc |cu| cc|a, que Deus Ihes d sade e poslo de geneiaI. Sei-nos-
nuilo agiadveI apieciai a sua olia, senhoies... cono se chanan nesno`
~ NiiIislas ~ pionunciou cIaianenle Aicdio.
~ en. Anles havia hegeIislas, hoje h niiIislas. Veienos cono
podeio vivei no vcuo, no espao sen ai. Ioi enquanlo, nano NicoIau
Iielivilch, loque a canpainha e nande luscai neu chocoIale, que j e lenpo.
NicoIau Iielivilch locou a canpainha, e chanou: Duniacha! Ln vez
de Duniacha apaieceu no leiiao Iinilchka en pessoa. Lia una joven de uns
vinle e lis anos, nuilo lianca e de geslos suaves, caleIos negios e oIhos da
nesna coi, Ilios infanlis veineIhos e cainudos, e nos deIicadas. Tiajava
un veslido sinpIes e Iinpo, de chila. Un xaIe azuI, novo, caa-Ihe len solie
os onlios ioIios. Tiazia una chvena de chocoIale, que ps dianle de IvieI
Iielivilch, coiando inlensanenle. O sangue quenle deiianou-se nuna onda
iulia sol a peIe fina do seu ioslo adoiveI. aixou os oIhos e paiou junlo a
nesa, apoiando-se Ievenenle as ponlas dos dedos. Iaiecia-Ihe que devia
enveigonhai-se, e ao nesno lenpo salia que linha o diieilo de aIi eslai.
IvieI Iielivilch fianziu o cenho. NicoIau Iielivilch senliu-se
aliapaIhado.
~ on dia, Iinilchka ~ disse enlie denles.
~ on dia ~ iespondeu eIa en voz laixa, nas cIaia. OIhando de
sosIaio paia Aicdio, que Ihe soiiia anaveInenle, saiu sen fazei iudo. Seu
andai eia un lanlo pesado, e assin Ihe ia len.
No leiiao ieinou siIncio poi aIgun lenpo. IvieI Iielivilch lonava
seu chocoIale. De slilo eigueu a calea.
~ L ven o senhoi niiIisla ~ disse a neia voz.
Lfelivanenle vinha aziov aliavessando o jaidin, passando enlie os
canleiios. Seu paIel e caIa de liin eslavan sujos de Iana. A pegajosa
vegelao do pnlano esveideaia-Ihe o chapeu veIho e iedondo. Na no
diieila seguiava un pequeno saco. No saco aIgo vivo se nexia. Apioxinou-se
a passos ipidos do leiiao, e disse, sacudindo a calea:
~ on dia, senhoies. Ieo peido poi lei chegado laide ao ch.
VoIlaiei Iogo. Queio piineiianenle inslaIai lodas eslas piisioneiias.

2O
~ Sanguessugas` ~ peigunlou IvieI Iielivilch.
~ No, is.
~ O senhoi as cone ou faz ciiao deIas`
~ Seiven paia expeiincias ~ disse con indifeiena aziov,
afaslando-se.
~ Vai coneai a coil-Ias ~ olseivou IvieI Iielivilch. ~ No ci
nos piincpios, e aciedila nas is.
Aicdio oIhou paia o lio con soIicilude conpassiva. NicoIau
Iielivilch noveu inpeicepliveInenle os onlios. O pipiio IvieI
Iielivilch peiceleu que sua olseivao foia infeIiz. Iassou a faIai dos
lialaIhos da fazenda e do novo adninisliadoi, que, na vespeia, Ihe fizeia una
queixa conlia o enpiegado Ion, que Ihe causava nuilos aloiiecinenlos.
Disse-Ihe, enlie oulias coisas: L inpossveI esse Ion. Ln loda paile
nosliou sei un honen inpieslveI. Iica nun Iugai poi aIgun lenpo e sai
idiola cono I chegou.


VI

aziov voIlou, senlou-se a nesa e coneou a lonai o ch
iapidanenle.
Anlos os iinos o conlenpIavan en siIncio. Aicdio fixava
inpeicepliveInenle oia o pai oia o lio.
~ Lsleve nuilo Ionge` ~ inquiiiu afinaI NicoIau Iielivilch.
~ AIi, peilo do losque, exisle un pequeno pnlano. Lnconliei aIguna
caa que voc, Aicdio, podei apioveilai.
~ L o senhoi no e caadoi`
~ No.
~ Lsl esludando fsica` ~ peigunlou poi sua vez IvieI Iielivilch.
~ Isica e cincias naluiais en geiaI.
~ Dizen que os geinanos fizeian giandes piogiessos nessas cincias
duianle os Ilinos lenpos.
~ ReaInenle, os aIenes so os nossos neslies ~ iespondeu
secanenle aziov.

21
IvieI Iielivilch enpiegaia a paIavia geinanos en vez de
aIenes. Disse-o con inleno de iionia que ninguen peiceleu.
~ O senhoi len giande consideiao pIos aIenes` ~ indagou con
iefinada genliIeza IvieI Iielivilch. Coneava a senlii una iiiilao nlina.
Sua naluieza aiislocilica eslava en oposio a sinpIicidade de aziov no
nodo de expiessai suas ideias. AqueIe fiIho de cuiandeiio de aIdeia no s se
nosliava indifeienle cono lanlen iispidanenle de n vonlade. Na sua
voz .lianspaiecia un acenlo iude e quase piovocanle.
~ Os slios de I so honens de vaIoi.
~ De acoido. L que pensa dos slios iussos` Tei a nesna opinio
deIes`
~ Iaiece-ne que no.
~ L un IouvveI geslo de ienncia ~ disse IvieI Iielivilch,
endiieilando-se. ~ Ioi que enlo Aicdio NikoIievilch nos afiinou h pouco
que o senhoi no ieconhece nenhuna auloiidade` No deposila confiana nos
nossos honens de cincia`
~ De que vaIe ieconhecei sua auloiidade` Ln que posso aciedilai` Se
ne disseien aIgo de posilivo, concoidaiei. A esl.
~ So lodos os aIenes honens posilivos` ~ insisliu IvieI
Iielivilch. L seu senlIanle assuniu laI expiesso de aIheanenlo e de
indifeiena, que eIe paiecia eslai con o pensanenlo nuilo Ionge.
~ Nen lodos ,~ iespondeu nun locejo aziov, que visiveInenle
no desejava conlinuai o diIogo.
IvieI Iielivilch oIhou paia Aicdio, cono se Ihe dissesse: O seu
anigo e len-educado, no iesla dvida.
~ Quanlo a nin ~ conlinuou eIe con aIgun esfoio ~, eu, pecadoi,
no apiecio os aIenes. No ne iefiio aos aIenes iussos: salenos len quen
so. No supoilo os veidadeiios aIenes. Ainda os anligos eian supoilveis.
Tinhan I seu SchiIIei ou seu Coelhe... Meu iino, poi exenpIo, apiecia-os
laslanle... agoia lenos sonenle qunicos e naleiiaIislas ...
~ Un lon qunico e vinle vezes nais liI que quaIquei poela ~
insinuou aziov.
~ lino ~ disse IvieI Iielivilch, paiecendo adoinecei e
Ievanlando Ievenenle as solianceIhas. ~ O senhoi enlo no ieconhece o
vaIoi da aile`
~ A aile de ganhai dinheiio ou de cuiai henoiiidas` ~ peigunlou
aziov con un soiiiso iinico.

22
~ Muilo len, o senhoi e espiiiluoso. IeIo que vejo, nega ludo. Quei
dizei que aciedila sonenle na cincia`
~ } Ihe disse que no aciedilo en coisa aIguna. A cincia` Que e a
cincia en geiaI` Lxislen cincias cono exislen ailes e piofisses. A cincia
de un nodo geiaI no exisle.
~ Sei lanlen negaliva sua alilude en face das denais insliluies
aceilas peIa hunanidade`
~ Ioivenluia eslou depondo nun inqueiilo` ~ peigunlou aziov.
IvieI Iielivilch enpaIideceu Iigeiianenle... NicoIau Iielivilch
juIgou necessiio inleivii na conveisa.
~ Meu caio Lugnio VassIievilch, leienos un dia ocasio de faIai
nais delaIhadanenle solie esle assunlo. Conheceienos sua opinio, e o
senhoi a nossa. De ninha paile, eslou salisfeilo poi salei que o senhoi se
dedica as cincias naluiais. } ouvi faIai que Lielig fez adniiveis descoleilas
aceica da adulao dos canpos. O senhoi podei auxiIiai-ne nos neus
lialaIhos agicoIas. Iodei dai-ne aIguns conseIhos leis.
~ Lslou as suas oidens, NicoIau Iielivilch. Lslanos, poien, nuilo
Ionge de Lielig! Iiineiio conven apiendei o -l-c e depois lialai de Iei o
Iivio. Ns no vinos ainda un a fienle a fienle.
L ieaInenle un niiIisla, pensou NicoIau Iielivilch.
~ Mesno assin, peinila-ne que iecoiia ao senhoi en caso de
necessidade ~ aciescenlou en voz aIla. ~ Agoia vanos, nano. Iiecisanos
conveisai con o adninisliadoi.
IvieI Iielivilch Ievanlou-se.
~ ReaInenle ~ disse, sen oIhai paia quen quei que fosse ~, e liisle
passai assin cinco anos no canpo, Ionge das giandes inleIigncias! Iica-se
idiola. A genle se esfoia poi no esquecei o que apiendeu e eis que se veiifica
que ludo nada vaIe, poique Ihe dizen que os honens de iesponsaliIidade j
no lialan dessas ninhaiias. S faIla enlo acusai-nos de honens acalados.
Que se pode fazei` Iaiece que a juvenlude e nais inleIigenle que ns...
IvieI Iielivilch fez Ienlanenle neia-voIla e saiu devagai,
aconpanhado de NicoIau Iielivilch.
~ LIe e senpie assin` ~ indagou lianqiIanenle aziov, diiigindo-
se a Aicdio, naI os dois iinos saian.
~ Lugnio, voc o lialou con exliena aspeieza ~ olseivou Aicdio.
~ Ofendeu-o.
~ Acha-ne capaz de disliaii esses aiislocialas de piovncia` Tudo isso
no passa de anoi-pipiio, egosno, hlilos de conquisladoi e dandisno.

23
Seiia neIhoi que eIe conlinuasse sua caiieiia en So Ieleisluigo, se sua
ndoIe e essa... Mas pouco nos inpoila! Acalo de enconliai un iaissino
exenpIai de lesouio aqulico, conhece o Dqs|icus nargina|us` Vou nosliai-
Iho.
~ Iioneli-Ihe conlai a sua hisliia ~ disse Aicdio.
~ A hisliia do lesouio`
~ Nada de lioas, Lugnio. A hisliia de neu lio. Vei que eIe no e o
honen que supe. Meiece nais conpaixo do que iionia.
~ No disculo esse ponlo. Ioi que Ihe inleiessa lanlo seu lio`
~ Devenos sei juslos, Lugnio.
~ Que concIuso e essa`
~ Oua...
Aicdio conlou a seguii a hisliia de seu lio. O Ieiloi vai enconli-Ia no
capluIo seguinle.


VII

IvieI Iielivilch Kiisnov foi educado piineiianenle en casa, assin
cono seu iino nais noo, NicoIau. Iassou en seguida ao Coipo de Iagens.
Desde a infncia aliaa a aleno de lodos peIa sua exliaoidiniia leIeza. Lia
egosla, un lanlo diveilido e exlienanenle iinico e noidaz. No podia
deixai de agiadai a nuila genle. Coneou a apaiecei poi loda paile, Iogo que
foi pionovido a oficiaI do exeicilo. Lia aduIado poi lodos e eIe nesno
ieconhecia o seu pieslgio, fazendo-o vaIei oslensivanenle e con ceila
peluIncia. Ale isso Ihe ficava len. As nuIheies apaixonavan-se doidanenle
poi eIe, os honens chanavan-no de dndi e secielanenle o inilavan. LIe,
cono j disse, vivia en conpanhia de seu iino, a quen eslinava
sinceianenle, enloia no se paiecesse con eIe. NicoIau Iielivilch coxeava
un pouco, linha liaos fisionnicos nidos, agiadveis e un lanlo liisles,
pequenos oIhos negios e caleIos finos e nacios. Lnliegava-se de loa vonlade
ao dc|cc far nicn|c, Iia nuilo e evilava as ieunies sociais. IvieI Iielivilch
nunca passou una laide en casa. Lia conhecido poi sua coiagen e deslieza
(fez con que a ginslica fosse pialicada pIos eIeganles da sua epoca). Leu
apenas cinco ou seis Iivios fianceses. Aos vinle e oilo anos de idade j eia
capilo. Lspeiava-o una caiieiia liiIhanle. Repenlinanenle, ludo nudou.
NaqueIe lenpo, na aIla sociedade de So Ieleisluigo, apaiecia de
quando en quando una nuIhei de quen lodos se Ienlian ale hoje: a

24
Iiincesa R. Lia casada con un honen len-educado, dislinlo nas un lanlo
loIo. No linha fiIhos. Coslunava viajai inespeiadanenle paia o esliangeiio, e
lanlen inespeiadanenle iegiessava a Rssia. Levava, en suna, vida
esquisila. Todos a juIgavan una nuIhei Ieviana e faceiia. Lnliegava-se de
coipo e aIna a loda especie de piazeies, danava ale caii de cansao, iia e
piIheiiava con os noos que iecelia anles do janlai na penunlia de sua saIa
de visilas. A noile choiava e iezava, dificiInenle se nanlinha caIna e, no iaio,
passava hoias agiladas na aIcova, loicendo con desespeio as nos, ou
peinanecendo pIida e fiia a Iei os saInos. Ao ionpei do dia novanenle se
liansnudava en dana de aIla sociedade, saa de novo, iia, conveisava e
paiecia aliiai-se de liaos aleilos a ludo o que Ihe piopoicionasse a nenoi
disliao. Lia adniiaveInenle len-feila. Sua liana coi de ouio e pesada
cono o pipiio ouio caa-Ihe alaixo dos joeIhos. No se podeiia dizei que
fosse foinosa. Ln seu ioslo s eian leIos os oIhos, e no piopiianenle os
oIhos ~ pequenos e cinzenlos ~, nas seu oIhai ipido e piofundo, inpassveI
de coiagen e pensalivo de liisleza, un oIhai fiancanenle enignlico.
iiIhava neIe aIguna coisa de exliaoidiniio, nesno quando sua loca
pionunciava ou nuinuiava as fiases nais pueiis e vazias de senlido. Tiajava-
se con iefinado goslo e eIegncia. IvieI Iielivilch conheceu-a nun laiIe,
danou a nazuica, duianle a quaI eIa no piofeiiu una paIavia en que se
ieveIasse. Apaixonou-se poi eIa doidanenle. Acoslunado as viliias, nesle
caso conseguiu nais una. Mas a faciIidade con que a conseguiu no o
aiiefeceu. IeIo conliiio: nais aIucinadanenle ainda eIe se Iigou a essa
nuIhei, que, nesno quando se enliegava conpIelanenle, no deixava de lei
ainda aIgo pionissoi e inacessveI, que ninguen podia peneliai. Que coisa
viliava secielanenle naqueIa aIna s Deus sale! Iaiecia ale possuii foias
ocuIlas e desconhecidas. Sua inleIigncia Iinilada no iesislia a sua ao... sua
condula eia una seiie de exliavagncias. As nicas cailas que podeiian
suscilai suspeilas do naiido escieveu a un honen que Ihe eia quase eslianho.
Seu anoi linha un qu de liisle. No iia nen piIheiiava con o ananle.
Ouvia-o, oIhando-o con espanlo. As vezes, quase senpie de iepenle, esse
eslado de aIna se liansnudava en pavoi. Seu ioslo ficava noilo e seIvagen.
Iechava-se enlo no quailo de doinii e a ciiada, peIo oiifcio da fechaduia,
via-a choiando suidanenle. Muilas vezes, ao voIlai paia casa, aps a
enlievisla anoiosa, Kiisnov senlia no coiao o insupoilveI e anaigo
aiiependinenlo que aconpanha un insucesso definilivo. Que pielendo eu`,
peigunlava a si nesno, e desespeiava-se. Una vez eIe Ihe ofeieceu un aneI
con a esfinge giavada na pedia pieciosa.
~ Que e isso` ~ peigunlou eIa. ~ Lsfinge`
~ Sin ~ iespondeu eIe. ~ Lssa esfinge e voc.
~ Lu` ~ disse eIa, eiguendo Ienlanenle paia Kiisnov o seu oIhai
enignlico. ~ Sale poivenluia que ne Iisonjeia laslanle` ~ aciescenlou con

25
un soiiiso sen significao, enquanlo seus oIhos filavan eslianhanenle,
cono senpie.
IvieI Iielivilch sofiia nuilo, ale quando a Iiincesa R. o anava.
Quando, poien, seu anoi aiiefeceu, o que aconleceu pouco depois, quase
enIouqueceu de doi. Mailiiizava-o o cine, e seguia-a poi loda paile. Iiiilada
con essa peiseguio lenaz, eIa pailiu paia o esliangeiio. Kiisnov iequeieu
sua iefoina no exeicilo, apesai dos conseIhos dos anigos e conandanles.
Aconpanhou a piincesa en sua viagen peIo esliangeiio. Iassou qualio anos
de exIio, oia pailiIhando a conpanhia deIa oia peidendo-a inlencionaInenle
de visla. Tinha veigonha de si nesno e odiava a pipiia fiaqueza, nas de
nada Ihe seivia ludo isso. Sua inagen, inconpieensveI, nilida e aIlanenle
expiessiva, eslanpou-se-Ihe piofundanenle na aIna. Ln aden conseguiu
junlai-se novanenle a eIa. Iaiecia que nunca a linha anado lanlo... Un ns
depois ludo acalou. A chana aideu peIa Ilina vez e apagou-se paia senpie.
Iiessenlindo a inevilveI sepaiao, Kiisnov pielendeu poi fin conquislai-
Ihe a anizade, cono se anizade fosse possveI con seneIhanle nuIhei... LIa
saiu as ocuIlas de aden e, a pailii de enlo, senpie evilou Kiisnov. IvieI
Iielivilch iegiessou a Rssia e, lenlando vivei cono anles, no o conseguiu.
Vagava poi loda paile cono un enfeino. Coslunava ainda saii. Conseivou
os hlilos de honen de sociedade e podia afiinai que fez nais duas ou lis
conquislas. Lnlielanlo, j nada espeiava de si e dos oulios e no enpieendia
coisa aIguna. LnveIheceu depiessa. Iassai as laides no cIule, expandii seu
ledio e disculii desinleiessadanenle nuna sociedade de soIleiies, ludo isso
se Ihe loinou una necessidade, nau sinaI, cono se sale. L evidenle que j no
pensava en casai-se. Dez anos se passaian assin iapidanenle, nonlonos e
sen nenhun pioveilo. Ln paile aIguna o lenpo coiie lo depiessa cono na
Rssia. Dizen que na piiso o lenpo coiie nais ainda. Un dia, janlando no
cIule, IvieI Iielivilch ieceleu a nolcia da noile da Iiincesa R. Tinha
faIecido en Iaiis, quase Iouca. LIe deixou a nesa e se ps a vagai peIas saIas
do cIule, paiando, sen salei poi qu, peilo das nesas de jogo. VoIlou paia
casa a hoia haliluaI. AIgun lenpo depois ieceleu peIo coiieio un pacole.
NeIe enconliou o aneI que ofeieceia a piincesa. LIa, anles de noiiei, passaia
solie a esfinge dois liaos en ciuz, escievendo-Ihe que a ciuz eia a decifiao
do seu enigna.
Isso sucedeu nos piincpios de 1848, na epoca en que NicoIau
Iielivilch, lendo enviuvado, vinha a So Ieleisluigo. IvieI Iielivilch
quase no se avislava con o iino desde que esle foia iesidii no canpo. O
casanenlo de NicoIau coincidiu con os piineiios dias das ieIaes de IvieI
Iielivilch con a piincesa. Tendo iegiessado do esliangeiio, foi lei con o
iino a fin de passai no canpo uns dois neses, apieciai sua feIicidade, nas
peinaneceu aIi apenas una senana. A siluao de anlos os iinos eia
inleiianenle diveisa. Toinou-se, poien, nais ou nenos anIoga quando, en

26
1848, NicoIau Iielivilch peideu sua esposa e IvieI Iielivilch as suas
ieniniscncias. Aps a noile da piincesa, esfoiava-se poi no pensai neIa.
NicoIau Iielivilch peisonificava una vida ieguIai. Seu fiIho ciescia sol seus
cuidados. IvieI Iielivilch, ao conliiio, soIleiio senpie, enliava naqueIa
idade ciepuscuIai e agilada, de insalisfao e espeianas noilas, idade en que
se senle que a nocidade passou e a veIhice no chegou ainda.

Lsse peiodo foi denasiado difciI paia IvieI Iielivilch: lendo
peidido o passado, peideia ludo.
~ No o convido paia Maiiino ~ disse-Ihe un dia NicoIau Iielivilch.
~ Denoninou assin a sua piopiiedade en honenagen a Maiia, sua esposa.
~ Quando ninha nuIhei eia viva, voc passou I una senana de ledio.
Agoia suponho que sei capaz de noiiei.
~ Lu eia loIo e fliI naqueIe lenpo ~ iespondeu IvieI Iielivilch. ~
A pailii de enlo fiquei nais lianqiIo, se no nais ajuizado. Agoia, peIo
conliiio, se voc peinilii, passaienos a vivei junlos paia senpie.
Un aliao foi a iesposla de NicoIau Iielivilch. Mas passou-se un
ano e neio, aps essa conveisa, anles que IvieI Iielivilch se iesoIvesse a pi
en pilica a sua inleno. Ln conpensao, desde que passou a vivei no
canpo, j no alandonava a aIdeia, nen nesno duianle os lis inveinos que
NicoIau Iielivilch passou con o fiIho en So Ieleisluigo. Coneou a Iei
nuilo e quase que s Iivios ingIeses. MoIdou sua exislncia peIa vida e goslo
da IngIaleiia, iaianenle se avislava con os vizinhos, e s saa paia as eIeies,
nas quais peinanecia caIado a naioiia das vezes, iiiilando e assonliando os
piopiieliios, fieis aos coslunes anligos, de opinies Iileiais, lanpouco se
apioxinava dos iepiesenlanles da geiao nova. Tanlo esses cono aqueIes o
consideiavan oiguIhoso e egosla. Anlas as pailes o iespeilavan peIas suas
naneiias dislinlas e aiislocilicas, peIas hisliias das suas conquislas, peIo seu
liaje iiiepieensveI, peIo falo de ocupai senpie o neIhoi apailanenlo no holeI
de Iuxo e peIo seu lon goslo ao conei, pois un dia janlou ale en conpanhia
de WeIIinglon e Lus IiIipe. Respeilavan-no ainda poique liazia senpie
consigo una lacia de piala e lanheiio poilliI, poique usava peifunes
esquisilos, finssinos e nolies, poique jogava nuilo len unis|, peidendo
senpie, e finaInenle poique eia honeslssino. As nuIheies achavan-Ihe
encanladoia e ionnlica a liisleza, nas eIe no se dava len con o sexo fiaco.
~ Lsl vendo, Lugnio` ~ disse Aicdio, leininando sua naiiao. ~
Voc no e juslo paia con neu lio! } no ne iefiio ao falo de lei eIe nuilas
vezes auxiIiado neu pai nos nonenlos de dificuIdade, enliegando-Ihe lodo o
seu dinheiio. No sei se sale que a piopiiedade ainda no foi pailiIhada enlie
eIes. Meu lio esl disposlo a pieslai seivios a lodos e defende senpie os
seivos, enloia, junlo deIes, senpie faa caielas e cheiie a gua-de-coInia...

27
~ } sei o que so neivos ~ inleiionpeu aziov.
~ L possveI, nas eIe len lon coiao. L inleIigenlssino. Que
conseIhos leis ne deu... piincipaInenle... noinenle quando se lialava das
ieIaes con nuIheies.
~ Oia! No leve iesuIlado na pilica e quei sei un honen pilico. A
canliga e veIha!
~ Ln suna ~ conlinuou Aicdio ~, e un honen piofundanenle
infeIiz. L ale pecado despiez-Io.
~ Quen o despieza` ~ excIanou aziov. ~ Digo-Ihe, poien, que o
honen que loda a sua exislncia aiiiscou e peideu no jogo do anoi e, quando
assin aconleceu, ieIaxou-se de laI nodo que se loinou incapaz de coisa
aIguna, esse honen no e honen e sin un nacho apenas. Afiina que eIe e
infeIiz e deve salei neIhoi do que eu poi qu. Digo que conlinua loIo. Lslou
convencido de que se consideia seiianenle un honen liI, poique I aIguna
coisa e una vez poi oulia saIva o nujique do casligo.
~ No deve esquecei sua educao e a epoca en que viveu ~
olseivou Aicdio.
~ Lducao... ~ iepeliu aziov. ~ Todo honen deve educai-se a si
nesno, cono eu, poi exenpIo... No locanle a epoca, poi que hei de dependei
deIa` Conven anles que eIa dependa de nin. No concoido, neu anigo.
Tiala-se de desIeixo e fuliIidade, lo-sonenle. Que ieIaes nisleiiosas so
essas enlie o honen e a nuIhei` Ns, fisioIogislas, conheceno-Ias nuilo len.
Lslude un pouco a analonia do gIolo ocuIai: enconliai aIi aIgo que
signifique un oIhai enignlico` Tudo no passa de ionanlisno, fanlasia,
podiido, ailifcio. L neIhoi iinos vei o nosso lesouio.
Anlos se diiigiian ao quailo de aziov, onde j se senlia un cheiio
de diogas nedicinais e de funo laialo.


VIII

IvieI Iielivilch no ficou nuilo lenpo conveisando, en conpanhia
do iino, con o adninisliadoi, un honen aIlo e nagio, con voz laixa de
lsico e oIhos naIiciosos. O adninisliadoi, a lodas as olseivaes de NicoIau
Iielivilch, iespondia: IeIo anoi de Deus, sei nuilo len, e acusava os
nujiques de lledos e Iadies. A piopiiedade, ieoiganizada h pouco, iangia
cono una ioda sen giaxa ou ceilos nveis feilos de nadeiia nida. NicoIau
Iielivilch no desaninava. Linilava-se a suspiiai, pensalivo. Ieicelia que

28
sen dinheiio no podia piogiedii e o dinheiio eia escasso. Aicdio linha
iazo: IvieI Iielivilch ajudou nuilas vezes seu iino nas dificuIdades
financeiias.
Nessas ocasies, IvieI Iielivilch, apioxinando-se Ienlanenle da
janeIa con as nos nos loIsos, coslunava dizei: Mais jc puis tcus dcnncr dc
|argcn|. L dava-Ihe en seguida o dinheiio. Mas nesse dia no linha dinheiio.
Ioi isso piefeiiu afaslai-se. As dificuIdades da fazenda causavan-Ihe
aloiiecinenlo. Senpie Ihe paiecia que NicoIau Iielivilch, apesai de seu
enlusiasno e anoi ao lialaIho, no fazia as coisas cono devia. Lia-Ihe, poien,
inpossveI aponlai seus eiios. Meu iino no e un honen pilico e lodo
nundo o engana, pensava. Ioi sua vez, NicoIau Iielivilch apieciava nuilo
o espiilo pilico de IvieI Iielivilch. Senpie Ihe pedia conseIhos. Sou un
noIeiio, sen eneigia, e passei loda a ninha vida no canpo, dizia. Voc viu
lanla genle e conhece len os honens. Ten oIhos de Iince. IvieI Iielivilch,
sen iespondei a essas paIavias, fazia neia-voIla, sen peisuadii do conliiio o
iino.
Tendo deixado NicoIau Iielivilch no seu galinele, eIe seguiu peIo
coiiedoi que sepaiava a paile anleiioi da casa da posleiioi. Dianle de una
poila laixa paiou pensalivo, aIisou os ligodes e laleu.
~ Quen e` Iode enliai ~ ouviu-se a voz de Iinilchka.
~ Sou eu ~ disse IvieI Iielivilch, aliindo a poila.
Iinilchka saIlou da cadeiia en que eslava senlada con o fiIho e,
enliegando-o a una nocinha, que inedialanenle o Ievou paia foia, conps o
xaIe nos onlios.
~ Ieo peido, se inconodei ~ coneou IvieI Iielivilch, sen oIhai
paia eIa. ~ Queiia pedii-Ihe apenas... se hoje nandaien aIguen a cidade...
que ne conpien un pouco de ch veide.
~ Iois no ~ iespondeu Iinilchka. ~ Quanlo o senhoi quei`
~ Cieio que neia Iilia lasla. Lslou nolando una ceila nudana aqui
~ aciescenlou, Ianando un ipido oIhai en loino e filando Iinilchka. ~
Vejo coilinas ~ disse, ao peicelei que eIa no o conpieendia.
~ Sin, coilinas. NicoIau Iielivilch ofeieceu-nas, j eslo aqui h
lenpo.
~ H nuilo que no a vejo. Agoia esl nuilo len aqui.
~ Agiadeo a londade de NicoIau Iielivilch ~ nuinuiou
Iinilchka.
~ A senhoia senle-se neIhoi aqui que no oulio aposenlo` ~
peigunlou IvieI Iielivilch deIicadanenle e en lon seiio.

29
~ Muilo neIhoi.
~ Quen esl ocupando agoia o seu quailo`
~ L eslo agoia as Iavadeiias.
~ en...
IvieI Iielivilch guaidou siIncio. } vai enloia, pensava
Iinilchka. Mas eIe no saa e eIa peinanecia de pe, loicendo devagai os
dedos das nos.
~ Ioi que nandou Ievai o pequeno paia foia` ~ disse afinaI IvieI
Iielivilch. ~ Coslo nuilo de ciianas. Quei nosliai-ne seu fiIho`
Iinilchka coiou nuilo de acanhanenlo e aIegiia. Tinha nedo de
IvieI Iielivilch, nunca faIava con eIa.
~ Duniacha ~ chanou. ~ Iode liazei Mi lia. ~ Iinilchka lialava
lodos en casa poi senhoi ou senhoia. ~ O senhoi espeie un pouco, pieciso
liocai a ioupa de Mi lia.
Iinilchka diiigiu-se paia a poila.
~ No se inconode ~ disse-Ihe IvieI Iielivilch.
~ VoIlo Iogo ~ iespondeu Iinilchka, saindo apiessadanenle.
IvieI Iielivilch ficou s. OIhou nais una vez en iedoi. O quailo
pequeno e laixinho en que se achava eia Iinpo e confoilveI. Senlia-se aIi un
cheiio de soaIho iecen-enceiado e pIanlas aionlicas. }unlo as paiedes
eslavan as cadeiias de espaIdaies en foina de Iiia. Lsses nveis linhan sido
conpiados peIo faIecido geneiaI, na IoInia, na epoca da sua expedio. Nun
canlo, o leio coleilo de un coilinado de fiI, ao Iado de un la de feiio.
Dianle da inagen escuia de So NicoIau Taunaluigo, aidia una pequena
Inpada. No peilo do sanlo, via-se un ninscuIo ovo de poiceIana pendenle
de una fila veineIha, iIuninado pIos iefIexos da Inpada. Nas janeIas
eslavan as Ialas de doce en caIda, ainda do ano passado, cuidadosanenle
anaiiadas e iefIelindo una Iuz veide. Nas lanpas se Iian as giandes Ielias
esciilas poi Iinilchka, indicando o none da fiula que seiviu paia fazei os
doces de que goslava nuilo NicoIau Iielivilch.
Do lelo pendia a gaioIa con un pssaio de cauda cuila. O pssaio
saIlava e canlava senpie, laIanando a gaioIa. Os gios de aIpisle caan no
cho con Ieve iudo. Nuna paiede, solie a pequena eslanle, achavan-se
pessinas fologiafias de NicoIau Iielivilch en poses diveisas, olia de un
ailisla que poi aIi passaia. Via-se lanlen a hoiiveI fologiafia de Iinilchka:
un ioslo sen oIhos soiiia foiado denlio de una noIduia negia, o ieslo no
se peicelia. Solie a fologiafia de Iinilchka, a do CeneiaI IeinIov, de capole,
conlenpIando aneaadoianenle as nonlanhas dislanles do Cucaso, delaixo

3O
de un sapalinho de seda deslinado a piendei aguIhas e aIfineles que Ihe
coIocaian solie a lesla.
Iassaian-se cinco ninulos. No conpailinenlo vizinho ouvia-se un
iudo. IvieI Iielivilch pegou de un nveI un Iivio enselado: eia un
voIune dos Arcaouzcircs de MassaIki. IoIheou aIgunas pginas... A poila
aliiu-se e Iinilchka enliou con Mlia no coIo. A ciiana veslia una
canisinha veineIha de goIa loidada e eslava len penleada e Iinpa.
Respiiava sofieganenle, agilava lodo o coipo e sacudia os liacinhos, cono
fazen lodas as ciianas. A canisa de un veineIho vivo pioduziu giande
inpiesso no espiilo do pequeno. Seu ioslinho goiducho soiiia de piazei.
Iinilchka conps os caleIos e ajeilou a ccnarpc que liazia. Lslava
difeienle. L, de falo, exisle no nundo aIguna coisa nais leIa do que una
joven ne con un fiIho sadio nos liaos`
~ Que iapago ~ disse caiinhosanenle IvieI Iielivilch, passando
peIo queixo goido de Mlia a Ionga unha de seu dedo indicadoi. A ciiana viu
o pssaio da gaioIa e soiiiu.
~ L seu lio ~ disse Iinilchka, incIinando paia o fiIho a calea e
agilando-a Ievenenle, enquanlo Duniacha punha no paiapeilo da janeIa una
veIa acesa e funaienla coIada a una noeda.
~ Quanlos neses len eIe` ~ indagou IvieI Iielivilch.
~ Seis. No dia 11 faz sele.
~ No len oilo neses, Iiedssia NikoIievna` ~ peigunlou
linidanenle Duniacha.
~ Sele neses! ~ O pequeno soiiiu novanenle, filou o la e con os
cinco dedos agaiiou a ne peIo naiiz e pIos Ilios. ~ Tiavesso ~ disse
Iinilchka, sen liiai o ioslo dos dedos de seu fiIho.
~ Iaiece-se nuilo con o neu iino ~ olseivou IvieI Iielivilch.
Con quen havia de paiecei`, pensou Iinilchka.
~ ReaInenle ~ conlinuou IvieI Iielivilch, cono se faIasse consigo
nesno ~, a seneIhana e conpIela. ~ OIhou paia Iinilchka con aleno e
quase con liisleza.
~ L o lilio ~ iepeliu eIa, agoia en voz laixa.
~ OI, IvieI, voc poi aqui ~ foi a iepenlina excIanao de NicoIau
Iielivilch.
IvieI Iielivilch voIlou-se depiessa, naI-hunoiado. Seu iino,
poien, oIhava-o con laI senlinenlo de gialido, que no pde deixai de
iespondei-Ihe con un soiiiso.

31
~ Que lonilo fiIho voc len ~ disse, oIhando o ieIgio. ~ Vin aqui
poi causa do ch.
Afelando expiesso de indifeiena, IvieI Iielivilch saiu do quailo.
~ Veio sozinho` ~ peigunlou NicoIau Iielivilch a Iinilchka.
~ Sin, laleu e enliou.
~ L Aicacha no esleve nais aqui`
~ No. Conven que eu nude paia oulio aposenlo, no acha, NicoIau
Iielivilch`
~ Iaia qu`
~ Ienso que seiia neIhoi, duianle os piineiios dias.
~ No ~ faIou hesilanle NicoIau Iielivilch, passando a no peIa
lesla. ~ Teiia sido neIhoi anles... on dia, goiducho ~ disse eIe con
iepenlina vivacidade, e, apioxinando-se do fiIho, leijou-o na face. Ln seguida,
cuivando-se un pouco, encoslou seus Ilios na no de Iinilchka, que
apaiecia lianca cono Ieile no veineIho inlenso da canisinha de Mi lia.
~ Que faz, NicoIau Iielivilch` ~ nuinuiou eIa, laixando os oIhos e
depois Ievanlando-os devagaiinho.
DeIiciosanenle liisles eian a sua expiesso e o liiIho dos oIhos,
quando queiia paiecei seveia, ao nesno lenpo que soiiia caiinhosanenle.
Lis cono NicoIau Iielivilch conheceia Iinilchka:
H lis anos, piecisaia passai una noile na hospedaiia de una cidade
dislanle da piovncia. Iicou agiadaveInenle inpiessionado con a Iinpeza do
quailo onde doinia e con a aIvuia dos Ienis da cana. Sei aIen a dona
desla casa`, pensou. Mas a dona da hospedaiia eia una iussa, nuIhei de uns
cinqenla anos de idade, len liajada, de expiesso inleIigenle e nolie e faIai
lianqiIo e ieseivado. O hspede liavou con eIa conveisao, enquanlo
lonava o ch. LIa agiadou-Ihe nuilo. NicoIau Iielivilch linha nudado havia
pouco paia a sua nova fazenda e, no queiendo nanlei seivos, pagava o
seivio dos enpiegados Iileilos.
A dona da hospedaiia, poi sua vez, queixava-se da escassez dos
hspedes e dos lenpos difceis. LIe piops-Ihe un enpiego de goveinanle en
una casa. LIa concoidou. Seu esposo linha faIecido h lenpo, deixando-Ihe
una fiIha nica, Iinilchka.
Duas senanas depois, Aiina Svichna (none da goveinanle) chegou
en conpanhia da fiIha a Maiiino e inslaIou-se nun pequeno apailanenlo. A
escoIha de NicoIau Iielivilch foi lina. Aiina ps a casa en oiden.
Iinilchka, que enlo conpIelaia dezessele anos de idade, passava
despeicelida. Levava una vida lianqiIa, nodesla e s aos doningos NicoIau

32
Iielivilch Ihe descoliia a piesena na igieja, senpie a paile, con o seu peifiI
pIido. Assin se passou nais de un ano.
Una ceila nanh, Aiina apaieceu no seu galinele e, fazendo una
ieveincia segundo o coslune da casa, peigunlou-Ihe se no podia socoiiei
sua fiIha. Un aigueiio Ihe enliaia nos oIhos. NicoIau Iielivilch, cono lodos
os honens caseiios, ps-se Iogo a lialai-Ihe da visla e ale nandou vii
ienedios de honeopalia, chanando a pequena a sua piesena. Salendo que o
ano a chanava, Iinilchka ficou con nuilo nedo e foi lei con eIe, en
conpanhia da ne. NicoIau Iielivilch f-Ia chegai junlo a janeIa e lonou-Ihe
a calea con anlas as nos. Depois de exaninai len sua visla veineIha e
infIanada, ieceilou-Ihe o ienedio, que eIe nesno piepaiou na hoia.
Rasgando o seu pipiio Ieno en pedaos, nosliou cono se devia apIicai o
nedicanenlo. Iinilchka, depois de ouvi-Io, quis saii. eije a no do senhoi,
lolinha, disse-Ihe Aiina. NicoIau Iielivilch no Ihe deu sua no e,
enlaiaado, leijou-Ihe a fionle. A visla de Iinilchka saiou Iogo, nas a
inpiesso que eIa pioduziu en NicoIau Iielivilch no passou lo depiessa.
LIe sonhava con aqueIe ioslo puio, deIicado, e linidanenle eiguido. Senlia,
ao conlalo dos dedos, aqueIes caleIos nacios. Via aqueIes Ilios inocenles e
seni-aleilos, descoliindo as peioIas dos denles, que liiIhavan discielanenle.
Coneou enlo a nanoi-Ia na igieja, esfoiando-se poi faIai con eIa. A
piincpio, Iinilchka linha nedo deIe. Un dia, a laide, enconliou-o nuna
liiIha eslieila, passagen pouco liansilveI, que os pedeslies aliiian nun
canpo de cenleio. LIa enliou na aIla e densa pIanlao de cenleio, cheia de
eivas daninhas e fIoies, con o nico piopsilo de evilai o enconlio. NicoIau
Iielivilch viu sua calecinha aliaves das espigas douiadas, de onde eIa o
espiava cono una galinha nediosa. Ciilou caiinhosanenle:
~ on dia, Iinilchka! Iode apioxinai-se. No noido.
~ on dia ~ nuinuiou, sen saii do escondeiijo.
Iouco a pouco eIa coneou a haliluai-se a sua piesena. Mas ainda
ieceava NicoIau Iielivilch. Ioi esse lenpo, sua ne Aiina noiieu de cIeia.
Onde havia de ii a polie Iinilchka` Heidaia da ne o anoi a oiden, o
iaciocnio e a caIna. Lia nuilo noa e lo sozinha! NicoIau Iielivilch lo
lon e nodeslo! L aconleceu o que devia aconlecei.
~ Lnlo neu iino veio visil-Ia` ~ inquiiiu NicoIau Iielivilch. ~
aleu e enliou`
~ Sin.
~ Lsl nuilo len. Deixe disliaii un pouco Mi lia. L NicoIau
Iielivilch Ianou ao ai seu fiIho, quase ale o lelo, con giande piazei do
pequeno e inlianqiIidade da ne, que, a cada saIlo do nenino, eslendia os
liaos en diieo as suas peininhas nuas.

33
IvieI Iielivilch voIlou ao seu eIeganle galinele, de paiedes
enfeiladas con papeI de aspeclo inpiessionanle, a coIeo de ainas solie un
piloiesco lapele peisa, o noliIiiio de nogueiia foiiado de veide-escuio, a
lilIioleca rcnaissancc de eslanles de caivaIho negio, una nesa cheia de
eslaluelas de lionze e a Iaieiia... Deixou-se caii no sof, apoiou a calea nas
nos e ficou, assin, exaninando con desespeio o lelo. Quen sale se queiia
ocuIlai das pipiias paiedes as nodificaes da sua fisiononia. Ligueu-se,
aliiu as pesadas coilinas das janeIas e novanenle se inslaIou no sof...


IX

No nesno dia aziov liavou conhecinenlo con Iinilchka. Ln
conpanhia de Aicdio, eIe passeava peIo jaidin, e expIicava ao anigo poi que
ceilas ivoies, de piefeincia as nudas de caivaIho, no linhan pegado ainda.
~ Conven que se pIanlen aqui nais choupos e nais alelos, assin
cono lIias, pondo-Ihes un pouco de leiia piela. Veja cono o caianancho
ficou fIoiido e lonilo ~ disse eIe. ~ Isso poique as accias e oulias pIanlas do
caianancho no exigen nuilo lialanenlo. Lspeie, aqui deve eslai aIguen.
No caianancho achava-se Iinilchka con Duniacha e Mlia. aziov
eslacou, enquanlo Aicdio saudava Iinilchka, cono un veIho anigo.
~ Quen e` ~ peigunlou aziov, quando passaian o caianancho.
~ L lonila de veidade!
~ A quen se iefeie`
~ } sale a quen: a nica nuIhei lonila desle Iugai. Aicdio,
enlaiaado, expIicou-Ihe en poucas paIavias quen eia Iinilchka.
~ Lxliaoidiniio! ~ disse aziov. ~ Seu pai len lon goslo.
Agiada-ne nuilo o veIho, paIavia de honia! L un honen. Lslou, poien, na
oliigao de sei apiesenlado a eIa ~ concIuiu, diiigindo-se ao caianancho.
~ Lugnio! ~ excIanou con espanlo Aicdio. ~ Muilo cuidado, poi
anoi do AIlssino.
~ No se pieocupe ~ iespondeu aziov. ~ Sonos honens
expeiienles, poique j vivenos nas cidades. Apioxinando-se de Iinilchka,
descoliiu-se.
~ Ieinila que ne apiesenle ~ coneou, nuna dislinla ieveincia. ~
Sou anigo de Aicdio NikoIievilch e pessoa incapaz de fazei naI ao pixino.
Iinilchka Ievanlou-se do lanco. Iilava-o en siIncio.

34
~ Que Iinda ciiana! ~ foi dizendo aziov. ~ No se inconode:
nunca fui capaz de nau-oIhado. Ioi que o pequeno len as faces lo veineIhas`
Seio os denles que nascen`
~ L isso nesno ~ iespondeu Iinilchka. ~ } Ihe nasceian qualio
denlinhos. As gengivas inchaian de novo.
~ Iode nosliai-ne... No lenha nedo, poique sou nedico.
aziov lonou a ciiana nos liaos. Con giande pasno de Iinilchka
e Duniacha, o pequeno no Ihe ofeieceu a nnina iesislncia. Nen choiou,
assuslado con o geslo.
~ } eslou vendo... ludo vai nuilo len. Sei una denladuia exceIenle.
Se aIguna coisa aconlecei, avise-ne. A senhoia passa len`
~ Sin, senhoi, giaas a Deus.
~ Isso e o que inleiessa. L a senhoia` ~ disse, diiigindo-se a Duniacha.
Duniacha, joven nuilo seiia en casa e diveilida foia, iespondeu con
un significalivo nuxoxo.
~ Lsl nuilo len. Confio o giganle aos seus cuidados. Iinilchka
ieceleu deIe o fiIho.
~ Iicou lo quielinho nos seus liaos ~ disse eIa laixinho.
~ As ciianas senpie fican quielas, conigo ~ iespondeu aziov. ~
Conheo un segiedo paia acaIn-Ias.
~ As ciianas senlen a piesena de quen as ana ~ olseivou
Duniacha.
~ L veidade ~ confiinou Iinilchka. ~ Quei una piova` Mlia no
gosla de que pessoa aIguna o lone nos liaos.
~ Coslai de nin` ~ peigunlou Aicdio, que, depois de peinanecei
poi aIgun lenpo a dislncia, apioxinou-se do caianancho.
LIe fez un geslo convidalivo a Mlia, poien Mlia voIlou-Ihe as coslas
e choiou iunoiosanenle, o que inpiessionou nuilo Iinilchka.
~ Iica paia oulia vez, quando se acoslunai ~ disse Aicdio, e anlos
os anigos se afaslaian.
~ Cono se chana` ~ indagou aziov.
~ Iinilchka... Iiedssia ~ iespondeu Aicdio.
~ L seu pienone poi paile de pai
2
` Conven sal-Io.

2
Os nones iussos so foinados de un pienone, depois un palionnico, deiivado do
pienone do pai, e de un none de fanIia. Assin, Iiedssia NicoIievna significa: Iiedssia,
fiIha de NicoIai (NicoIau). (N. do L.)

35
~ NikoIievna.
~ 8cnc. O que ne agiada neIa e seu excessivo acanhanenlo. Oulia
pessoa laIvez juIgasse lialai-se de un defeilo. Que loIice! Ioi que lanlo
acanhanenlo` L ne, e len iazo de sei assin.
~ Ten nuila iazo ~ disse Aicdio. ~ No sei se a len neu pai...
~ Tanlen len iazo ~ inleiionpeu aziov.
~ Acho que no.
~ Vejo que un heideiio a nais no Ihe agiada!
~ Voc no se enveigonha de aliiluii-ne seneIhanles pensanenlos!
~ excIanou con caIoi Aicdio. ~ No e sol esle ponlo de visla que censuio
neu pai. Acho que devia casai-se con eIa.
~ Hein` ~ nuinuiou lianqiIanenle aziov. ~ Veja s cono
sonos geneiosos! Voc aliilui lanla inpoilncia ao naliinnio, coisa que eu
no espeiava.
Os anigos deian aIguns passos en siIncio.
~ Lxaninei lodas as inslaIaes da fazenda de seu pai ~ ieconeou
aziov. ~ O gado e pessino e os aninais de lialaIho fiaqussinos. As
edificaes lanlen no pieslan. Os lialaIhadoies paiecen indoIenles e
ieIaxados. Quanlo ao adninisliadoi, ou e idiola ou un finiio. Ainda no
cheguei a una concIuso definiliva.
~ Lsl de una seveiidade nica, Lugnio VassIievilch.
~ Os nossos lons nujiques enganaio seu pai eslupendanenle.
Conhece o pioveilio: O nujique iusso e capaz de enganai o pipiio Deus`
~ Coneo a concoidai con neu lio ~ olseivou Aicdio. ~ Voc faz
un pessino juzo dos iussos.
~ Que giande novidade! O iusso sonenle e lon poique faz un
pessino juzo de si nesno. Inpoila-Ihe nuilo que dois nais dois sejan
qualio. O ieslo nada vaIe.
~ L a naluieza no vaIe coisa aIguna` ~ disse Aicdio, eslendendo o
oIhai pIos canpos suavenenle iIuninados peIo soI do ocaso.
~ A pipiia naluieza nada len de inleiessanle, no senlido en que a
concele. No e un lenpIo e sin una oficina en que o honen lialaIha.
Sons Ienlos e suaves de vioIonceIo vinhan da casa. AIguen locava,
naI, poien con senlinenlo, a A||cn|c de Schuleil. A neIodia paiiava no ai
cono un peifune suavssino.
~ Que e isso` ~ disse adniiado aziov.

36
~ L neu pai que esl locando.
~ Seu pai loca vioIonceIo`
~ Toca.
~ Quanlos anos len seu pai`
~ Quaienla e qualio anos.
aziov desalou a iii as landeiias despiegadas.
~ Ioi que se ii`
~ Veja s! Aos quaienla e qualio anos de idade, o honen, pa|cr
fani|ias, en pIena piovncia, loca vioIonceIo!
aziov conlinuou iindo. Mas Aicdio, poi naioi iespeilo que nuliisse
peIo pieceploi, desla vez sequei soiiiu.


X

Iassaian-se duas senanas. A vida en Maiiino decoiiia cono senpie:
Aicdio no fazia coisa aIguna e aziov lialaIhava. Todos en casa se
haliluaian a aziov, as suas naneiias desenlaiaadas e aos seus discuisos
sinlelicos. Iinilchka, en pailicuIai, fez lo loas ieIaes con eIe que una vez,
duianle a noile, nandou acoid-Io poique Mlia leve cilias. aziov
alendeu-a, aIegie e locejando. Iassou en sua conpanhia unas duas hoias e
cuiou o nenino. IvieI Iielivilch j deleslava piofundanenle aziov.
Consideiava-o oiguIhoso, naI-educado, cnico e pIeleu. L poique senlia que
aziov no linha o nnino iespeilo peIa sua pessoa e que o despiezava, a eIe,
IvieI Kiisnov! NicoIau Iielivilch janais leve ieceio do joven niiIisla. No
aciedilava na sua infIuncia solie a educao de Aicdio. Ouvia-o de loa
vonlade, e con giande piazei piesenciava suas expeiincias de fsica e
qunica. aziov liouxeia seu nicioscpio. Hoias inleiias passava Iidando
con o insliunenlo. Os ciiados goslavan nuilssino deIe, apesai de suas
iionias. L poique salian inslinlivanenle que eia un iguaI e no un senhoi.
Duniacha j conveisava e iia a vonlade e, de sosIaio, significalivanenle,
olseivava aziov, ao passai en fienle do seu quailo. Iioli, honen
exlienanenle egosla e loIo, con as eleinas iugas na lesla, honen cuja
dignidade consislia sonenle nun oIhai iespeiloso, en salei Iei poi sIalas e
en Iinpai con pequena escova seu casaco, lanlen soiiia e se aIegiava,
quando aziov Ihe diiigia a paIavia. Os neninos da fazenda, seguian o
douloi cono cachoiiinhos. S o veIho Iiokfilch no o apieciava. Seivia-o a
nesa, chanando-Ihe canilaI e vagalundo, e lenlando convencei a lodos

37
de que eIe, con as suas suas, no passava de un poico. Iiokfilch, a sua
naneiia, eia un aiislociala, cono IvieI Iielivilch.
Chegaian os neIhoies dias do ano, o ns de junho. O lenpo eia
espIndido. Havia no ai una- ceila aneaa de cIeia, o que j no
inpiessionava os halilanles da piovncia, que se linhan haliluado a visila do
naI. aziov Ievanlava-se nuilo cedo e diiigia-se a un Iugai dislanle dois ou
lis quiInelios, no con o inluilo de sinpIes passeio ~ no supoilava
passeios inleis ~, nas sin paia coIhei eivas leis e inleiessanles e inselos. Ia
as vezes en conpanhia de Aicdio. Na voIla, conunenle disculian, e
Aicdio senpie eia o deiiolado, enloia faIasse nuilo nais que o anigo.
Un dia denoiaian-se nais que de coslune. NicoIau Iielivilch saiu-
Ihes ao enconlio, peIo jaidin, e, apioxinando-se do caianancho, ouviu
passos ipidos e as vozes de anlos os noos. Vinhan do oulio Iado do
caianancho e no podian peicelei sua piesena.
~ No conhece neu pai suficienlenenle ~ dizia Aicdio.
NicoIau Iielivilch esculava.
~ Seu pai e loa pessoa ~ ieloiquiu aziov ~, nas e un honen
acalado. Nada nais pode dai.
NicoIau Iielivilch ouvia alenlanenle... Aicdio nada iespondeu a seu
anigo.
O honen acalado peinaneceu aIi dois ninulos, inveI, e
encaninhou-se Ienlanenle paia casa.
~ H lis dias peiceli que eIe esl Iendo Ichkin ~ disse ainda
aziov. ~ Voc e que pode expIicai-Ihe que isso no piesla. } no e ciiana.
L lenpo de deixai essas loIices. Que piazei pode lei eIe en sei ionnlico no
lenpo de hoje` Deve dai-Ihe un Iivio liI paia Iei.
~ Que Iivio posso ieconendai-Ihe` ~ peigunlou Aicdio.
~ Que Ieia, poi exenpIo, a Ioia e naleiia, de uechnei.
~ Assin penso lanlen ~ apiovou Aicdio. ~ |cra c na|cria e una
olia esciila en Iinguagen acessveI.
~ Lsl vendo que sonos honens conpIelanenle acalados ~ dizia no
nesno dia, depois do janlai, NicoIau Iielivilch ao seu iino, no galinele
desle Ilino. ~ Ioi que no` L possveI que aziov lenha iazo. O que,
poien, ne confunde e o seguinle: eu queiia fazei-ne anigo nlino de Aicdio,
e no enlanlo veiifico que sou un honen aliasado. LIe adianlou-se e ns no
nos podenos conpieendei un ao oulio.
~ Ln que, afinaI, consisle o seu adianlanenlo` Que o dislingue lanlo
de ns` ~ excIanou inpacienle IvieI Iielivilch. ~ Quen Ihe encheu a

38
calea foi o senhoi niiIisla. Deleslo aqueIe escuIpio. Iaia nin, no passa de
un chaiIalo. Lslou convencido de que, con lodas as suas is, pouco enlende
de fsica.
~ No diga isso. aziov e inleIigenle e cuIlo.
~ L deleslaveInenle piesunoso ~ aciescenlou IvieI Iielivilch.
~ Lfelivanenle ~ olseivou NicoIau Iielivilch. ~ L egosla. O que
no conpieendo e o seguinle: paiece que fao ludo de acoido con a epoca,
inslaIei os nujiques, oiganizei una fazenda, e, poi isso, en loda a piovncia
sou chanado de tcrnc|nc. Leio, esludo e queio eslai ao aIcance das exigncias
nodeinas. L eIes afiinan que sou un honen acalado. Coneo a aciedilai
que ieaInenle o sou.
~ Ioi qu`
~ Vou dizei-Ihe poi qu. Hoje eslava Iendo Ichkin... Iaiece-ne que
seu poena Os cigancs... De iepenle enlia Aicdio. Chega-se paia junlo de nin
e, caInanenle, con un ai de ceila conpaixo, aiielala-ne o Iivio, cono se se
lialasse de una ciiana, ofeiecendo-ne a seguii un oulio esciilo en aIeno.
Soiiiu e Ievou as olias de Ichkin.
~ Ianlslico! L que Iivio Ihe deu`
~ Lsl aqui.
NicoIau Iielivilch liiou do loIso do paIel a nona edio de uechnei.
IvieI Iielivilch exaninou-a.
~ en ~ iesnungou. ~ Aicdio NikoIievilch pieocupa-se nuilo
con sua educao. } expeiinenlou Iei isso`
~ }.
~ Coslou`
~ Ou sou un inleciI ou ludo isso e alsuido. Aciedilo que sou un
idiola.
~ Lsqueceu a Ingua aIen` ~ peigunlou IvieI Iielivilch.
~ No. Ainda conpieendo len o aIeno. IvieI Iielivilch exaninou
novanenle o Iivio e oIhou paia o iino.
Anlos ficaian caIados.
~ A piopsilo ~ insinuou NicoIau Iielivilch, paia nudai de
conveisa ~, ieceli una caila de KoIissin.
~ De Maleus IIilch`

39
~ DeIe nesno. Acala de chegai a nossa cidade, a fin de inspecionai a
piovncia. Suliu nuilo na sua caiieiia. Lscieve-ne que deseja, na quaIidade
de paienle, vei-nos, e convida-nos con Aicdio paia Ihe fazei una visila.
~ Voc vai` ~ peigunlou IvieI Iielivilch.
~ No. L voc`
~ Nen eu. Que necessidade lenho de fazei cinqenla quiInelios sen
nenhun nolivo inpoilanle` Ma|nicu quei apaiecei-nos en lodo o espIendoi
da sua gIiia. Que v paia o dialo! aslai-Ihe- a lajuIao da capilaI da
piovncia. Que dispense a nossa piesena. Ciande coisa sei un conseIheiio
piivado! Se eu conlinuasse a seivii no exeicilo, seiia hoje un geneiaI-de-
diviso ou nais ainda. AIen disso, sonos honens acalados.
~ Sin. Iaiece que e lenpo de piepaiainos o nosso caixo e
ciuzainos as nos no peilo ~ olseivou con un suspiio NicoIau Iielivilch.
~ No ne iendeiei lo faciInenle ~ disse seu iino. ~ Hei de Iulai
ainda con esse escuIpio. Iiessinlo a Iula.
A Iula efelivanenle leve Iugai no nesno dia, poi ocasio do ch da
laide. IvieI Iielivilch enliou na saIa de visilas pionlo paia a lalaIha, naI-
hunoiado e iesoIulo. Lspeiava apenas un pielexlo paia alacai o ininigo.
O pielexlo denoiava nuilo. aziov faIava nuilo pouco na piesena
dos veIhos Kiisnov (assin chanava a anlos os iinos). NaqueIa laide
senlia-se indisposlo. Tonava seu ch aos copos, caIado. IvieI Iielivilch
aidia lodo de inpacincia. Seus desejos afinaI se ieaIizaian.
A paIeslia giiava en loino de un dos fazendeiios vizinhos. Un
aiislocialide cipuIa ~ olseivou inpassveI aziov, que coslunava
enconliai a iefeiida pessoa en So Ieleisluigo.
~ Ieinila que Ihe peigunle una coisa ~ coneou IvieI Iielivilch,
e seus Ilios lienian. ~ Segundo sua opinio, as paIavias cipuIa e
aiislociala significan a nesna coisa`
~ Lu disse aiislocialide ~ iespondeu aziov, lonando devagai
nais un goIe de ch.
~ Assin o conpieendo. Suponho que o senhoi len a nesna opinio
dos aiislocialas e dos aiislocialides. Devo decIaiai-Ihe que no conpailiIho
esse nodo de pensai. Ouso dizei ainda que sou conhecido cono un honen
IileiaI e piogiessisla. Ioi isso nesno iespeilo os veidadeiios aiislocialas.
Lenlie-se, neu caio senhoi ~ ao ouvii essas paIavias aziov fixou seu
oIhai en IvieI Iielivilch ~, Ienlie-se, neu caio senhoi ~ iepeliu iiiilado
~, dos aiislocialas ingIeses. LIes no desislen do nnino dos seus diieilos e
iespeilan os aIheios. Lxigen que se cunpian lodas as oliigaes paia con

4O
eIes e poi isso nesno cunpien suas oliigaes. A aiislociacia Iileilou a
IngIaleiia e defende a sua Iileidade.
~ } ouvinos essa canliga nuilas vezes ~ ollenpeiou aziov. ~
Que quei o senhoi piovai con isso`
~ Con issc, neu caio senhoi ~ IvieI Iielivilch, quando se zangava,
piofeiia a paIavia isso conlia lodas as iegias da gianlica. Lia una
ieniniscncia dos lenpos do Czai AIexandie. Os nolies de enlo
pionunciavan-na as vezes assin, vaiiando un pouco a pionncia, poique se
consideiavan iussos Ieglinos, da nolieza liadicionaI e supeiioies as iegias
gianalicais escoIaies ~, con issc, caissino senhoi, queio denonsliai que,
sen a noo da sua pipiia dignidade, sen o iespeilo de si nesno ~ nun
aiislociala esses senlinenlos eslo pailicuIainenle evoIudos ~, no exisle
nenhuna lase sIida do oicn puo|ic ou do edifcio sociaI. O nais inpoilanle,
caio senhoi, e a peisonaIidade. A peisonaIidade hunana deve sei iesislenle
cono iochedo, poique solie eIa ludo se conslii. Sei peifeilanenle, poi
exenpIo, que o senhoi juIga iidcuIos ou conliapioducenles neus hlilos,
neu vesluiio e ninha decncia, afinaI. Tudo decoiie dos senlinenlos de
iespeilo pipiio, do senlinenlo do devei, sin, do devei. Vivo no canpo, no
seilo, nas no ne alaslaido. Respeilo en nin un honen.
~ Ieidoe-ne, IvieI Iielivilch ~ disse aziov. ~ O senhoi iespeila
a sua peisonaIidade e esl aqui sen fazei coisa aIguna. Que uliIidade adven
paia o oicn puo|ic` Seiia neIhoi que no se iespeilasse e fizesse aIguna coisa
de pioveiloso.
IvieI Iielivilch enpaIideceu.
~ Tiala-se de un oulio assunlo. No Ihe devo dai salisfao nesle
nonenlo solie o poiqu da ninha inalividade, cono o senhoi acala de
defini-Ia. Queio dizei apenas que a aiislociacia e un piincpio. Sen piincpios,
na nossa epoca, s poden vivei honens anoiais ou nuIos. } o disse a Aicdio
no dia seguinle a sua chegada e iepilo-Ihe agoia. No e assin, NicoIau`
NicoIau Iielivilch neneou afiinalivanenle a calea.
~ O aiislocialisno, o IileiaIisno, o piogiesso, os piincpios! ~ disse
aziov. ~ Quanlas paIavias eslianhas e inleis! O iusso no piecisa deIas.
~ De que piecisa o iusso` Se deinos ciedilo as suas paIavias, eslanos
desIocados da hunanidade e foia das suas Ieis. Ieidoe-ne, nas a Igica da
hisliia exige...
~ De que nos seive essa Igica` Iassanos nuilo len sen eIa.
~ Cono`
~ IaciInenle. Acho que o senhoi no piecisa de Igica paia pi un
pedao de po na loca, quando len fone. De que nos seiven essas diIaes`

41
IvieI Iielivilch deu de onlios.
~ No o conpieendo. O senhoi ofende o povo iusso. No sei cono e
possveI negai os piincpios, as noinas. Ln que se laseia o senhoi paia se
expiessai assin`
~ } Ihe disse, neu lio, que ncs no ieconhecenos auloiidades ~
inleiveio Aicdio.
~ Ns aginos laseados na foia do que ieconhecenos liI ~ disse
aziov.
~ Na epoca aluaI o nais liI e negai. Ioi isso neganos.
~ Tudo`
~ Tudo.
~ Cono` No s a aile, a poesia... nas... e pavoioso diz-Io...
~ Tudo ~ con eslupenda caIna, iepeliu aziov.
IvieI Iielivilch exaninou-o fixanenle. Nunca espeiaia seneIhanle
concIuso. Ioi sua vez, Aicdio ale coiou de piazei.
~ Vanos devagai ~ disse NicoIau Iielivilch. ~ Vocs negan ludo,
ou, poi oulia, deslioen ludo... L necessiio lanlen consliuii.
~ No nos conpele. Iiineiianenle e pieciso desinpedii o Iugai.
~ A siluao aluaI do povo assin o exige ~ aciescenlou con
inpoilncia Aicdio. ~ Devenos alendei a essas exigncias. No lenos o
diieilo de salisfazei apenas o nosso egosno pessoaI.
Lslas Ilinas paIavias visiveInenle no agiadaian a aziov.
Lnceiiavan un qu de fiIosofia, islo e, de ionanlisno, poique aziov
consideiava a pipiia fiIosofia cono una sinpIes digiesso ionnlica. No
juIgou, enlielanlo, necessiio conliadizei seu joven discpuIo.
~ No e no! ~ excIanou con iepenlina eneigia IvieI Iielivilch. ~
No queio ciei que os senhoies conhean a fundo o povo iusso e sejan
iepiesenlanles das suas necessidades e lendncias! No. O nosso povo e
diveiso do que os senhoies inaginan. Cuaida e iespeila esciupuIosanenle
suas liadies. L paliiaicaI e no pode vivei sen fe...
~ No queio disculii esse ponlo ~ inleiionpeu aziov. ~ Lslou ale
pionlo a afiinai que nissc o senhoi len loda a iazo...
~ Se lenho iazo...
~ Assin nesno nada piova.

42
~ Lfelivanenle, nada piova ~ iepeliu Aicdio con a convico de
un expeiinenlado jogadoi de xadiez que piev un Iance aiiiscado do seu
adveisiio e no se aliapaIha.
~ Cono nada piova` ~ excIanou adniiado IvieI Iielivilch. ~
Suponho que pielenden Iulai conlia o seu pipiio povo`
~ Se foi pieciso... ~ iedaigiu aziov. ~ O povo, quando ouve a
liovoada, juIga que o piofela LIias esl passeando peIo ceu en seu caiio de
fogo. Devo, nesle caso, concoidai con o povo` AIen disso, eslanos faIando
do povo iusso, e, poivenluia, no sou iusso`
~ No. Deixa de sei iusso depois do que acalou de dizei! No posso
ieconhec-Io cono neu conpaliiola.
~ Meu av cuIlivava a leiia ~ disse con oiguIho aziov. ~
Ieigunle a quaIquei de seus nujiques: en quen, de ns dois, eIe ieconhece
seu conpaliiola` LIe len una exliaoidiniia capacidade de disceininenlo. O
senhoi nen sale faIai con eIe.
~ O senhoi faIa con o nujique e despieza-o ao nesno lenpo.
~ L se neiece o despiezo` Acusa o neu nodo de vei e juIgai o
assunlo. Quen Ihe disse que esse ponlo de visla no e casuaI en nin e que
no e suscilado peIo pipiio espiilo do povo, en none de quen esl
ponlificando`
~ NaluiaInenle! Os niiIislas so nuilo necessiios!
~ No nos cale sal-Io. O senhoi lanlen se juIga un honen liI.
~ Meus senhoies, evilenos poi favoi quesles pessoais! ~ excIanou,
eiguendo-se, NicoIau Iielivilch.
IvieI Iielivilch soiiiu e, pondo a no no onlio do seu iino, f-Io
senlai-se novanenle.
~ No se inpiessione ~ disse. ~ No ne excedeiei en conseqncia
exalanenle daqueIe senlinenlo de dignidade lo ciilicado poi esle senhoi...
Senhoi douloi: peinila-ne peigunlai-Ihe ~ conlinuou, diiigindo-se de novo
a aziov ~ se poi acaso supe que a sua douliina e nova. Iuia inaginao.
O naleiiaIisno que piega j e veIho e senpie pecou poi faIla de lase...
~ Mais una paIavia eslianha! ~ inleiionpeu aziov, que coneava
a exaspeiai-se. Sua face loinaia-se iude e coi de colie. ~ Ln piineiio Iugai,
no pieganos coisa aIguna. No e o nosso hlilo...
~ Que fazen enlo`
~ Vou dizei-Ihe o que fazenos. Anles, ainda h pouco, dizanos que
os nossos funcioniios plIicos iecelian goijelas, no lnhanos nen esliadas,
nen coneicio, nen un jii decenle...

43
~ Conpieendo. Os senhoies so caIuniadoies, e assin posso
expiessai-ne. Con aIgunas das suas acusaes concoido, nas...
~ L, en seguida, peicelenos que no vaIe a pena locai sonenle nas
nossas chagas. Seiia una vuIgaiidade e douliinisno. Vinos que os nossos
inleIecluais ou os honens da vanguaida, acusadoies ou caIuniadoies, no
seiven paia coisa aIguna, que nos ocupanos de paivoces, disculinos solie
una ceila aile, a ciiao inconscienle, o paiIanenlaiisno, a juslia e lanla
coisa inliI, quando o piolIena consisle no po de cada dia, quando una
supeislio liulaI nos sufoca, quando lodas as nossas sociedades coneiciais
ou indusliiais poi aes ielenlan, poique faIlan honens honeslos, quando a
pipiia Iileidade, que lanlo pieocupa o goveino, dificiInenle nos sei
pioveilosa, poique o nosso nujique e capaz de ioulai a si nesno s paia se
enliiagai na laleina.
~ en ~ inleiionpeu IvieI Iielivilch ~, concoido
piovisoiianenle. Convenceu-se de ludo isso e iesoIveu no se ocupai
seiianenle de coisa aIguna.
~ ResoIvenos ieaInenle no nos pieocupai con coisa aIguna ~
iepeliu en lon Igulie aziov. Invadia-o una iaiva de si nesno peIo falo
de lei-se expandido lanlo con aqueIe aiislociala.
~ L sonenle ofendei ludo e a lodos` ~ conlinuou o aiislociala.
~ Ofendei lanlen.
~ L o niiIisno`
~ L o niiIisno ~ iepeliu aziov con ai de desafio. IvieI Iielivilch
fechou de Ieve os seus oIhos.
~ Agoia conpieendo! ~ disse con voz esquisilanenle caIna. ~ O
niiIisno deve auxiIiai-nos en lodas as desgiaas. Os senhoies so nossos
saIvadoies e heiis. Sin. Ioique nesse caso acusan os pipiios acusadoies.
No viven de paIavias vs cono os denais.
~ Iodenos lei oulios pecados, nenos esse ~ disse aziov.
~ Cono` Os senhoies agen` Iielenden agii` aziov nada
iespondeu, IvieI Iielivilch leve un eslienecinenlo e Iogo ieconquislou o
donnio de si nesno.
~ Sin... agii, desliuii ~ conlinuou. ~ Deslioen sen salei paia qu`
~ Desliunos, poique sonos una foia ~ expIicou Aicdio.
IvieI Iielivilch oIhou paia seu soliinho e soiiiu.
~ Sin, sonos una foia que age Iivienenle ~ insisliu Aicdio con
veenncia.

44
~ Desgiaados! ~ giilou IvieI Iielivilch. Ieideu definilivanenle o
conlioIe de si nesno. ~ Se ao nenos pensasse no que, na Rssia, voc esl
defendendo con essa vuIgaiidade! No. Tudo isso e de fazei peidei a
pacincia a un anjo! Ioia! Nun seIvagen, nun nongoI lanlen exisle foia.
De que nos seive eIa` L-nos caia a civiIizao. So-nos caios os seus fiulos.
No ne diga que os fiulos da civiIizao nada vaIen. O Ilino dos indecenles,
un oarocui||cur
3
, un escanoleadoi de jogo que iecele cinco noedas poi noile
so nais leis do que os senhoies, poique iepiesenlan a civiIizao e no a
foia liulaI dos nongis! Iensan os senhoies que so honens da vanguaida.
Lslaiian len nuna calana de seIvagens! Ioia! Lenlien-se, afinaI, senhoies
da foia, de que so apenas qualio pessoas e neia, e conlia os senhoies
exislen niIhes que no Ihes peiniliio caIcai aos pes suas cienas sagiadas.
Lsnag-Ios-o!
~ Se esnagaien, assin e pieciso ~ disse aziov.
~ Mas no sonos lo poucos cono o senhoi supe.
~ Cono` Iielende chegai seiianenle a un acoido con lodo o povo`
~ Saila o senhoi que a cidade de Moscou j foi desliuda peIo
incndio causado poi una veIa de un copeque ~ iespondeu aziov.
~ Vejo piineiianenle un oiguIho quase salnico. Depois, saciiIegio.
A esl o que pieocupa a nocidade! A esl o que donina os coiaes
inexpeiienles dos neninos de hoje! OIhe esle aqui que esl senlado a seu Iado.
S faIla iezai paia o senhoi. ~ Aicdio filou-o, seiio. ~ Lsse naI j se
espaIhou denasiado, conlaninando nuilos. Disseian-ne que en Rona os
nossos ailislas no visilan nunca o Valicano, consideian idiola a RafaeI, s
poique eIe e auloiidade. LIes nesnos no ln laIenlo. So veidadeiias
nuIidades. A sua fanlasia ou inaginao no vai aIen da ]ctcn da fcn|c,
quando chega paia laI. O senhoi conhece o vaIoi ailslico desse quadio,
pessino en lodos os senlidos. Segundo sua opinio, sei (essa alilude) un
defeilo ou lina quaIidade`
~ Segundo ninha opinio ~ iespondeu aziov ~, nen RafaeI vaIe
un ceiliI, nen os nossos so neIhoies do que RafaeI.
~ iavo! Oua, Aicdio... Assin deven pensai os noos de hoje!
Cono, nesse caso, no ho de segui-Ios! Anliganenle os noos eian
oliigados a esludai: no queiian passai poi inlecis e poi isso lialaIhavan.
Agoia lasla que afiinen: Tudo no nundo no len vaIoi! L esl len. A
juvenlude ficou salisfeila. Oulioia os noos eian sinpIes idiolas ou inleis,
hoje se loinaian de slilo niiIislas.

3
TagaieIa, liapaIho. (N. do L.)

45
~ Tiaiu-o o seu senlinenlo, lo piocIanado, da pipiia dignidade ~
olseivou fIeunlico aziov, enquanlo Aicdio assunia un ai inpoilanle e
seus oIhos liiIhavan.
~ A nossa discusso foi nuilo Ionge... L neIhoi leinin-Ia.
Concoidaiei sonenle con o senhoi ~ aciescenlou, Ievanlando-se ~ quando
ne indicai una s insliluio da nossa epoca, sociaI ou faniIiai, que no seja
passveI de una negao conpIela e iiiefulveI.
~ Iosso apiesenlai-Ihe niIhes de seneIhanles insliluies e
piincpios ~ excIanou IvieI Iielivilch. ~ MiIhes! A conuna, poi exenpIo.
Un soiiiso fiio afIoiou aos Ilios de aziov.
~ Quanlo a conuna canponesa ~ iespondeu ~, e neIhoi que faIe
aqui con seu iino. LIe, paiece-ne, j expeiinenlou na pilica o que e
conuna. nus conun, lenpeiana e oulias coisas nais.
~ L, finaInenle, a fanIia, sin, a fanIia laI cono exisle enlie os nossos
nujiques! ~ excIanou IvieI Iielivilch.
~ Tanlen essa queslo deve sei exaninada neIhoi peIo senhoi do
que poi ninguen. } ouviu faIai en casanenleiios` Oua-ne, IvieI
Iielivilch. aslan dois dias de piazo e lei quaIquei coisa. Lxaninen lodas
as nossas cIasses sociais e pensen len en cada una, enquanlo ns, eu e
Aicdio...
~ Rii-se-o de ludo e de lodos ~ sugeiiu IvieI Iielivilch.
~ No. Iienos dissecai as is. Vanos, Aicdio. Ale Iogo, senhoies!
Anlos os anigos saian. Os iinos ficaian a ss. A piincpio
enlieoIhaian-se.
~ A esl ~ disse afinaI IvieI Iielivilch. ~ L a nocidade de hoje!
So os nossos heideiios!
~ Heideiios ~ iepeliu liislenenle, con un suspiio, NicoIau
Iielivilch. Duianle loda a discusso se senlia naI e s de sosIaio
conlenpIava Aicdio. ~ Sale de que ne Ienliei, nano` Una vez disculi con
ninha ne. LIa, zangada, no ne queiia ouvii... IinaInenle eu Ihe disse que
no podia conpieendei-ne poique peilencanos a geiaes diveisas. LIa
senliu-se piofundanenle ofendida, e eu pensei: Que hei de fazei` A pIuIa e
anaiga, nas e necessiio engoIi-Ia. Chegou agoia a nossa vez. Os nossos
heideiios ou descendenles poden decIaiai-nos: Vocs no so da nossa
geiao.
~ Voc e denasiado geneioso e nodeslo ~ iespondeu IvieI
Iielivilch. ~ Lu, peIo conliiio, eslou convencido de que anlos lenos
nuilo nais iazo do que esses senhoies, ainda que nos expiessenos,

46
possiveInenle, nuna Iinguagen un lanlo anliquada, tici||c, sen possuii
aqueIa confiana ousada... Cono e piesunosa a nocidade de hoje! A genle
peigunla a quaIquei noo: Que vinho piefeie, linlo ou lianco` Cosluno
lonai vinho linlo!, iesponde en lon giave e con lanla inpoilncia, cono se
lodo o univeiso o conlenpIasse nesse nonenlo...
~ O senhoi no quei nais ch` ~ disse Iinilchka, cuja calecinha
apaieceu de iepenle a poila. No se alievia a enliai na saIa de visilas,
enquanlo ouvia aIi as vozes dos que disculian.
~ No. Iode Ievai o sanovai, ou nande que aIguen o Ieve ~
iespondeu NicoIau Iielivilch, indo ao seu enconlio. IvieI Iielivilch disse-
Ihe un lieve ocnscir e fechou-se no seu galinele.


XI

Meia hoia depois, NicoIau Iielivilch foi ao jaidin, ao seu
caianancho piediIelo. Lslava sol a infIuncia de pensanenlos liisles. IeIa
piineiia vez nediu a dislncia que o sepaiava do fiIho. Iiessenlia que, con o
lenpo, essa dislncia aunenlaiia cada vez nais. Iaieceu-Ihe que, poi ocasio
do inveino, passaia inuliInenle dias inleiios en So Ieleisluigo, Iendo as
olias nais iecenles. Ln vo ouvia alenlanenle as paIeslias dos noos e se
aIegiava, quando conseguia inleipoi una paIavia en seus acaIoiados delales.
Meu iino afiina que lenos iazo, pensava, e, pondo de Iado quaIquei
anoi-pipiio, paiece-ne lanlen que eIes eslo nais Ionge da veidade do
que ns. Ao nesno lenpo, sinlo que possuen aIgo que no lenos, una ceila
supeiioiidade solie ns... Mocidade` No. No e s nocidade. O seu
piedonnio no consisle possiveInenle no falo de seien eIes nenos
aiislocialas do que ns`
NicoIau Iielivilch passou a no peIo ioslo.
Negai a poesia`, pensou. No senlii a leIeza da aile, da naluieza...
OIhou en iedoi, cono se quisesse conpieendei de que nodo pode
deixai de exislii a naluieza. Lnlaidecia. O soI ocuIlava-se alis do pequeno
losque a neio quiInelio do jaidin. Sua sonlia eslendia-se, aIongava-se peIa
quielude dos canpos. Un nujique vinha liolando nun cavaIinho lianco peIa
veieda escuia e eslieila que Iadeava o losque. Via-o peifeilanenle.
Dislinguian-se ale os ienendos no onlio, enloia cavaIgasse na sonlia.
Olseivava os novinenlos das palas do aninaI. Os iaios soIaies peneliavan
no losque, coavan-se aliaves da espessuia, lanhavan os lioncos das ivoies
de una Iuz quenle. Sua foIhagen eia quase azuI. Solie eIa se eiguia o azuI-

47
pIido do ceu, Ievenenle coiado pIos iefIexos do ciepscuIo. As andoiinhas
voavan aIlo. No sopiava a nais Ieve liisa. As aleIhas laidias zunlian
pieguiosas e sonoIenlas a voIla das fIoies. Os nosquilos agilavan-se en
luiliIho solie un iano soIiliio. Cono ne sinlo len, neu Deus!, pensou
NicoIau Iielivilch. Seus veisos piediIelos vieian-Ihe a neniia. Lenliou-se
de Aicdio, do Iivio |cra c na|cria. Ieinaneceu inveI, enliegue ao jogo
anaigo e deIicioso de seus pensanenlos. No deixava de sei un sonhadoi. A
vida do canpo favoieceu-Ihe essa incIinao. Ainda h pouco sonhava,
espeiando a chegada do fiIho na hospedaiia. A pailii da j se veiificava una
nudana e linhan-se eslaleIecido ieIaes ainda inpiecisas... L de que nodo!
Iensou na sua faIecida esposa, no naqueIa que conheceia duianle nuilos
anos cono loa e aliva dona-de-casa, e sin na joven esleIla, de oIhai inocenle
e cuiioso, con as lianas a envoIvei un coIo de ciiana. Lenliou-se do
piineiio dia en que a viu. Lia ainda esludanle. Lnconliou-a na escada da casa
onde noiava. Sen queiei, eslaiiou con eIa, voIlou-se, quis pedii descuIpas e
s pde dizei Pardcn, nadcncisc||c. LIa soiiiu e fugiu assuslada. Nuna voIla
da escada, ieIanceou o oIhai paia eIe, ficou seiia e coiou. Depois, as piineiias
visilas lnidas, neias paIavias, neios soiiisos, peipIexidade, liisleza, paixo e
finaInenle una feIicidade conpIela. Onde foia paiai lanlo len` LIa loinou-se
sua esposa, eIe conheceu a venluia cono pouca genle nesle nundo... No
enlanlo, pensava ainda, poi que aqueIes deIiciosos nonenlos no foian
inoilais, eleinos`
No se esfoiava poi inleipielai len o seu pipiio pensanenlo, nas
senlia que o seu desejo eia conseivai na neniia o lenpo nais feIiz da sua
vida, poi inleinedio de aIgo nais foile que a sinpIes neniia. Queiia de
novo a vizinhana de sua Maiia, o seu caIoi e o seu hIilo. } Ihe paiecia que
solie lodo o seu sei...
~ NicoIau Iielivilch! ~ ouviu-se peilo a voz de Iinilchka. ~ Onde
esl o senhoi`
Lslieneceu. No se senliu naI, nen con ienoisos... Nunca adniliu
un leino de conpaiao enlie sua esposa e Iinilchka. Lnlielanlo ficou
penaIizado ao salei que esla o piocuiava. A voz iecoidou-Ihe inedialanenle
seus caleIos liancos, a veIhice, o piesenle...
O nundo fanlslico onde enliava e que j suigia da neluIosidade do
seu passado agilou-se e desapaieceu.
~ Lslou aqui ~ iespondeu. ~ Iiei Iogo. Lis os iesuIlados da
'aiislociacia, pensou. Iinilchka, en siIncio, esquadiinhou con o oIhai o
inleiioi do caianancho e desapaieceu. LIe, adniiado, peiceleu que j eia
noile. Anoileceia enquanlo sonhava. Tudo escuieceu e ficou siIencioso en
voIla. O ioslo de Iinilchka suigiu dianle deIe pIido e nido. Ligueu-se e
quis voIlai paia casa, nas seu coiao sensiliIizado no podia enconliai a

48
caIna. Coneou a passeai Ienlanenle peIo jaidin, oia filando o leiieno que
pisava, oia eiguendo os oIhos paia o ceu, onde enxaneavan eslieIas. Andou
assin duianle nuilo lenpo, ale se cansai. Sua agilao indefinida e liisle no
cessaia ainda. Cono aziov havia de iii-se deIe, se soulesse o que naqueIe
nonenlo se passava no seu nlino!
Ale Aicdio o acusaiia e condenaiia. LIe, honen de quaienla e qualio
anos de idade, aginono e piopiieliio, eslava quase choiando sen nolivo.
Lia cen vezes pioi que o vioIonceIo!
NicoIau Iielivilch conlinuava a andai, sen coiagen de voIlai paia
casa, paia aqueIe ninho lianqiIo e confoilveI que lo convidalivanenle Ihe
aliia lodas as suas poilas e janeIas iIuninadas. IaIlavan-Ihe foias paia
sepaiai-se da escuiido, do jaidin, da sensao do ai puio no seu ioslo e
daqueIa neIancoIia, daqueIa saudade...
Nuna voIla da aIeia, enconliou-se con IvieI Iielivilch.
~ Que len` ~ disse eIe, diiigindo-se a NicoIau Iielivilch. ~ Lsl
pIido cono un cadvei. Ioi que no se deila`
NicoIau Iielivilch expIicou-Ihe en lieves paIavias seu eslado de
aIna e afaslou-se. IvieI Iielivilch chegou ao Iinile exlieno do jaidin, ficou
iguaInenle pensalivo e lanlen eigueu os oIhos paia o ceu. Conludo, nos seus
leIos oIhos negios no se iefIelia coisa aIguna a no sei a Iuz das eslieIas. No
nasceia ionnlico e sua aIna de nisanliopo, iida, aiislocialicanenle
apaixonada e fiancesa, no salia sonhai.
~ Sale de una coisa` ~ dizia naqueIa nesna noile aziov a Aicdio.
~ Tenho una ideia eslupenda. Seu pai disse hoje que ieceleu un convile
daqueIe seu paienle. LIe no quei ii. Vanos ns a cidade, j que esse senhoi o
chana. Veja que lenpo faz. No sei nau un passeio. Iassaienos I uns
cinco ou seis dias.
~ L de I voc voIla`
~ No. Iieciso visilai neu pai. Sale que eIe se acha a liinla
quiInelios da cidade. H nuilo lenpo que no o vejo. Veiei lanlen ninha
ne. L pieciso disliaii un pouco os veIhos. So linas pessoas,
piincipaInenle neu pai, que e engiaadssino. Sou fiIho nico.
~ Vai denoiai-se en casa`
~ Cieio que pouco lenpo. TaIvez ne aloiiea.
~ Na voIla passai poi aqui`
~ No sei. Veiei. Que laI e a ninha ideia` Vanos`
~ Vanos ~ disse de n vonlade Aicdio.

49
Inlinanenle ficaia nuilo salisfeilo con a pioposla do anigo, nas
juIgou necessiio ocuIlai sua salisfao. Lia niiIisla.
No dia seguinle foian a cidade. Os noos de Maiiino Ianenlaian sua
pailida. Duniacha ale deiianou unas Igiinas... Ln conpensao, os veIhos
suspiiaian de aIvio.


XII

A cidade que foian visilai os nossos niiIislas eia adninisliada poi
goveinadoi noo, piogiessisla e despola, cono aconlece quase senpie na
Rssia. Duianle o piineiio ano de sua geslo, indisps-se no s con o chefe
poIlico da piovncia, un capilo iefoinado da guaida, piopiieliio de haias,
nuilo hospilaIeiio, cono lanlen con os pipiios suloidinados. As
diveigncias assuniian afinaI lais piopoies, que o ninisleiio de So
Ieleisluigo juIgou indispensveI enviai una pessoa de confiana encaiiegada
de esludai o caso in |ccc. A escoIha do goveino iecaiu en Maleus IIilch
KoIissin, fiIho do nesno KoIissin sol a pioleo do quaI se enconliavan
oulioia os iinos Kiisnov.
Ieilencia lanlen a geiao dos noos, islo e, h pouco fizeia
quaienla anos de idade. Lnlielanlo, piocuiava passai poi un esladisla. Tiazia
de cada Iado do peilo una condecoiao. Una deIas, na veidade, eia
condecoiao esliangeiia e das pioies. A seneIhana do goveinadoi da
piovncia, a quen eslava incunlido de juIgai, dizia-se piogiessisla. Sendo j
honen de pieslgio, eia difeienle da naioiia dos eIenenlos de vaIoi. }uIgava-
se un honen supeiioi. Sua vaidade no linha Iiniles, o que no o inpedia de
se apiesenlai nodeslanenle, apiovai nuila coisa, ouvii con aleno e
lanlen iii goslosanenle. Seu gnio aIegie fazia con que lodo nundo o
consideiasse una lina pessoa.
Nos casos inpoilanles salia nosliai os denles, cono se diz.
A eneigia e indispensveI ~ coslunava dizei enlo. |cncrgic cs| |a
prcnicrc qua|i|c dun ncnnc d||a|. O inleiessanle e que, no ieslo, eia loIo.
QuaIquei funcioniio expeiienle podeiia conduzi-Io a seu leI-piazei. Maleus
IIilch iefeiia-se con giande iespeilo a Cuizol. Lsfoiava-se poi fazei ciei a
lodos que no peilencia ao nneio dos iepiesenlanles da iolina e dos
luiocialas aliasados, assin cono no deixava de pieslai aleno a lodas as
inovaes da vida sociaI... Lnpiegava nuilo len loda a leininoIogia
coiiespondenle ao caso. Seguia ale, enloia con ceila supeiioiidade, o
desenvoIvinenlo da Iileialuia conlenpoinea. Iazia-o cono un honen
aduIlo que, enconliando na iua un giupo de noIeques, as vezes se junla a

5O
eIes. Ln suna, Maleus IIilch no se afaslou nuilo daqueIes honens plIicos
do peiodo de AIexandie, que, piepaiando-se paia una iecepo na casa da
Sia. Svielchina, iesidenle en So Ieleisluigo, Iian pievianenle, peIa nanh,
una pgina de CondiIIac. Sonenle seus piocessos eian diveisos: nais
nodeinos. Seiia un coileso hliI, nuilo aslulo e nada nais. De negcios
nada enlendia, no possua inleIigncia, nas salia diiigii seus pipiios
negcios. Ninguen o supeiava nesse leiieno, laI quaIidade e de capilaI
inpoilncia.
Maleus IIilch ieceleu Aicdio con a londade caiacleislica de un aIlo
funcioniio. Con giande aIegiia nesno. Iicou, enlielanlo, suipieso, quando
soule que os paienles no quiseian vii. ~ Seu pai conlinua senpie un
esquisilo ~ olseivou, sacudindo as nangas do seu leIo ioupo de veIudo.
VoIlando-se de inpioviso paia un joven funcioniio iiiepieensiveInenle
faidado, excIanou en lon pieocupado: ~ Que deseja` ~ O noo, que, en
conseqncia de un pioIongado siIncio, ficaia con os Ilios giudados,
Ievanlou-se peipIexo e fixou o oIhai no chefe. Depois de inpiessionai seu
sulaIleino, Maleus IIilch j no Ihe pieslava a nnina aleno. Nossos aIlos
funcioniios goslan en geiaI de confundii seus suloidinados. Os piocessos
de que Ianan no con esse piopsilo so laslanle vaiiados. O seguinle
nelodo, enlie os denais, e o piefeiido, is qui|c a fatcri|c, cono dizen os
ingIeses: o aIlo funcioniio finge no enlendei as paIavias nais sinpIes.
Indaga, poi exenpIo: ~ Que dia e hoje`
Conunican-Ihe iespeilosanenle: ~ Hoje e sexla-feiia, LxceIncia.
~ Cono` Que quei dizei` A que se iefeie` ~ peigunla con esfoio o
aIlo funcioniio.
~ Hoje e sexla-feiia, LxceIncia.
~ Qu` Que esl faIando` Que ven a sei sexla-feiia` Que especie de
sexla-feiia`
~ Sexla-feiia, LxceIncia, e un dia da senana.
~ Alieve-se a ensinai-ne`
Maleus IIilch eia lanlen un aIlo funcioniio, nesno que passasse
poi IileiaI.
~ Reconendo-Ihe, neu anigo, que v visilai o goveinadoi ~ disse eIe
a Aicdio. ~ Conpieende que Ihe aconseIho seneIhanle visila no poique ne
apegue aos coslunes anliquados de seien indispensveis as visilas as
auloiidades, e sin poique o goveinadoi e un honen de len. AIen disso,
evidenlenenle, voc deseja conhecei a sociedade IocaI... Acho que no e un
uiso. O goveinadoi oiganizou paia depois de ananh un giande laiIe.
~ O senhoi vai a esse laiIe` ~ peigunlou Aicdio.

51
~ O laiIe e en ninha honia ~ disse Maleus IIilch, paiecendo
Ianenlai essa honenagen. ~ No dana`
~ Dano nuilo naI.
~ L pena. Aqui ainda exislen nuIheies Iindas. Un noo no deve
deixai de danai nuilo len. Novanenle, no fao vaIei os anligos coslunes.
No queio dizei con isso que a inleIigncia deva concenliai-se nas peinas,
nas sin que hoje o lyionisno e iidcuIo. || a fai| scn |cnps.
~ Lu, lilio, no sou assin poi causa do lyionisno...
~ Queio apiesenl-Io as leIas daqui, lonando-o sol ninha pioleo
~ inleiionpeu Maleus IIilch. iindo-se goslosanenle. ~ Minha pioleo sei-
Ihe- liI. No acha`
Lnliou un ciiado e conunicou a chegada do piesidenle da Cnaia
MunicipaI, un veIho de oIhai neIfIuo, Ilios eniugados e que apieciava
nuilo a naluieza, piincipaInenle nos dias de veio, quando, segundo suas
paIavias, loda aleIhinha d un leijo en cada fIoi... Aicdio ieliiou-se.
Lnconliou aziov no holeI onde se linhan hospedado.
Teve giande lialaIho en convenc-Io a que fosse visilai o goveinadoi.
~ Que posso fazei I` ~ disse afinaI aziov. ~ Mas, j que ne neli nisso...
Lsl len. Aceilo.
O goveinadoi ieceleu nuilo len os noos, nas no os nandou senlai.
Lia un honen senpie apiessado. Tiajava peIa nanh a sua faida, un
coIaiinho nuilo apeilado, nunca leininava de conei ou de lelei e senpie
dava oidens. NaqueIa piovncia, eIe foi aIcunhado de ouidaIoue, no
poique se paiecesse con o ceIelie piegadoi fiancs e sin poique esse apeIido
fazia Ienliai o luid, que, en iusso, e un pialo inliagveI. Convidou
Kiisnov e aziov paia o laiIe. Dois ninulos depois ieileiou o convile,
juIgando-os iinos e chanando-os de Kaissiov.
Saindo do paIcio do goveino, eIes se diiigian paia casa, quando de
iepenle, dos caiios que liansilavan peilo, saIlou un honen de pequena
eslaluia, liajando ioupas de esIavfiIo. ~ Lugnio VassIievilch! ~ giilou eIe
paia aziov.
~ Que suipiesa! L Slnikov ~ disse aziov, conlinuando a andai
peIo passeio. ~ Que o liaz aqui`
~ Inagine que se liala de neio acaso ~ iespondeu o inleipeIado.
VoIlando paia o caiio que o conduzia, geslicuIou cinco vezes e giilou:
~ Siga-nos! ~ e conlinuou a coiiei, saIlando una vaIela. ~ Meu pai len un
negcio a iesoIvei aqui. Iediu-ne lanlo... Hoje soule da chegada de vocs. }
fui visil-Ios no holeI... ~ Na veidade, quando os anigos voIlaian ao

52
apailanenlo, enconliaian aIi un cailo de visilas con os canlos doliados,
lendo o none de Slnikov, de un Iado en fiancs e de oulio en esIavo anligo.
~ Suponho que vn da casa do goveinadoi, no`
~ }uslanenle.
~ Nesse caso, lanlen vou visil-Io... Lugnio VassIievilch, apiesenle-
ne ao seu anigo... ao Si...
~ Kiisnov, apiesenlo-Ihe Slnikov ~ iesnungou aziov.
~ Inenso piazei en conhec-Io ~ disse Slnikov, apiesenlando-se
desajeiladanenle, soiiindo acanhado e liiando iapidanenle suas Iuvas
eIeganlssinas. ~ T ouvi faIai nuilo no senhoi... Sou veIho canaiada de
Lugnio VassIievilch e quase seu discpuIo. Devo-Ihe a ninha iegeneiao.
Aicdio filou con ceila aleno o discpuIo de aziov. Seus liaos
fisionnicos len-feilos e nidos ieveIavan una expiesso afIiliva e
olslinada. Os oIhos, pequenos e fundos, eian esgazeados. Apieensivo ale
quando iia, con un iiso lieve e sen vida.
~ Aciedile ~ conlinuou ~ que, quando Lugnio VassIievilch ne
disse peIa piineiia vez que no devenos ieconhecei nenhuna auloiidade,
senli lananho enlusiasno... que ne paieceu lei ficado un honen feilo!
Iensei enlo que finaInenle linha enconliado un honen! A piopsilo,
Lugnio VassIievilch, o senhoi deve visilai sen faIla una senhoia que e
capaz de conpieend-Io. Sua visila sei una veidadeiia fesla. Aposlo que no
a conhece.
~ Quen e` ~ disse de n vonlade aziov.
~ A Sia. Kkchina, Avdlia, Avdlia Kkchina. L un lenpeianenlo
excepcionaI, nuIhei cnancipcc poi exceIncia, inleIigenle. Sale de una coisa`
Vanos lodos visil-Ia. LIa ieside a pouca dislncia daqui. L aInoaienos.
Ainda no aInoaian`
~ No.
~ Muilo len. LIa, vocs conpieenden, e sepaiada do naiido e no
depende de ninguen.
~ L lonila` ~ peigunlou aziov.
~ No... lonila no e.
~ Lnlo poi que nos convida paia ii a casa deIa`
~ Que pndego, giande pndego... LIa vai ofeiecei-nos chanpanha.
~ Lsl vendo` Conhece-se Iogo un honen pilico. A piopsilo, seu
pai ainda e agiola`

53
~ Ainda e ~ piofeiiu iapidanenle Slnikov, iindo desagiadaveInenle.
~ Vanos, enlo`
~ No sei, fiancanenle.
~ Voc disse que ia esludai os honens. Iois v ~ disse laixinho
Aicdio.
~ L o Si. Kiisnov` ~ excIanou Slnikov. ~ Iiecisanos de sua
conpanhia.
~ Assin lodos junlos`
~ No len nada. A Sia. Kkchina e una lina pessoa.
~ Teienos una gaiiafa de chanpanha` ~ peigunlou aziov.
~ Tis! ~ excIanou Slnikov. ~ Caianlo-Ihes.
~ Que gaianlias ofeiece`
~ A pipiia calea.
~ A neIhoi gaianlia seiia a loIsa de seu pai. Vanos.


XIII

A pequena casa de esliIo noscovila onde iesidia Avdlia Niklichna
Kkchina eslava siluada nuna das iuas da cidade onde iecenlenenle houveia
un incndio. Salenos que nas cidades piovinciais iussas h incndios de
cinco en cinco anos. A poila, solie un cailo de visilas, via-se a coida da
canpainha.
Na saIa de espeia os iecen-chegados foian iecelidos poi una ciiada
ou una aniga da dona da casa, cujo aspeclo indicava cIaianenle as
lendncias piogiessislas da dona. Slnikov infoinou-se:
~ Avdlia Niklichna esl`
~ L voc, Vicloi` ~ Ouviu-se una voz fina do conpailinenlo vizinho.
~ Lnlie. ~ A nuIhei, ciiada ou aniga da dona da casa, desapaieceu Iogo.
~ No venho s ~ disse Slnikov, liiando desenlaiaadanenle o
capole, sol o quaI veslia una especie de paIel-saco. OIhou iapidanenle paia
Aicdio e aziov.
~ No faz naI ~ iespondeu a voz. ~ |n|rcz!
Os noos enliaian nun aposenlo que nais paiecia un galinele de
lialaIho do que una saIa de visilas. Iapeis, cailas, edies voIunosas das

54
ievislas iussas, na naioiia inlalas, vian-se solie as nesas cheias de p. Ioi
loda paile, no cho, havia ponlas de cigaiios. Solie un div foiiado de couio,
iecoslada, eslava una nuIhei ainda noa, Ioiia, en desaIinho, usava un
veslido de seda quase sujo, giandes puIseiias nos liaos cuilos e una ccnarpc
de iendas na calea. LIe eigueu-se do div, vesliu con indifeiena un nanlo
de veIudo de goIa de peIe anaieIa e disse indoIenlenenle: ~ on dia, Vicloi
~ apeilando a no de Slnikov.
~ Apiesenlo-Ihe aziov e Kiisnov ~ disse Slnikov iispidanenle,
inilando aziov...
~ Muilo piazei en conhec-Ios. Lnlien ~ iespondeu a Sia. Kkchina.
Iixando seus oIhos iedondos en aziov, oIhos enlie os quais un naiizinho
aiielilado paiecia un ifo, aciescenlou: ~ } o conhecia ~ e apeilou-Ihe a
no.
aziov eniugou a lesla. Na figuia insignificanle da nuIhei
enancipada nada havia de inoiaI. Sonenle a expiesso do ioslo exeicia
desagiadveI infIuncia en quen a olseivava. Todo nundo linha vonlade de
peigunlai-Ihe: Lsl con fone` Sofie de ledio` Ten nedo` Ioi que ocuIla
seus pensanenlos`
Cono Slnikov, eIa eleinanenle senlia un qu de desagiadveI na
aIna. IaIava e novia-se con excessivo desenlaiao e, ao nesno lenpo, sen
giaa. Lvidenlenenle, juIgava-se un sei lon e sinpIes. Apesai disso, ludo o
que fazia eia apaienlenenle de n vonlade. Cono as ciianas: sen queiei,
conpIicado e pouco naluiaI.
~ Conheo-o, aziov ~ iepeliu eIa. Tinha o coslune das nuIheies
da piovncia e de Moscou: no piineiio dia chanava os honens peIo
solienone. ~ Quei un cigaiio`
~ No e nau un cigaiio ~ disse Slnikov, espaiianando-se solie a
cadeiia e Ievanlando una peina.
Mas o que queienos anles e aInoai. Tenos una fone de Iolos. No
se esquea de una gaiiafinha de chanpanha.
~ Silaiila ~ disse Avdlia. Quando iia seu Ilio supeiioi descoliia
as gengivas. ~ Tenho iazo, aziov`
~ Adoio una vida confoilveI ~ disse con inpoilncia Slnikov. ~
TaI goslo no inpede que seja IileiaI.
~ Cono no! ~ excIanou Avdlia, oidenando a ciiada o aInoo e o
chanpanha. ~ Que pensa o senhoi` ~ disse a aziov. ~ O senhoi sei
ceilanenle da ninha opinio`
~ Nunca ~ iespondeu aziov. ~ Un pedao de caine e neIhoi que
un de po, ale sol o ponlo de visla qunico.

55
~ O senhoi esluda qunica` L a ninha paixo! Invenlei ale una coIa.
~ CoIa` A senhoia`
~ Lu. Sale con que fin` Iaia faliicai as caleas inqueliveis das
lonecas. Sou lanlen una nuIhei pilica. No esl ainda ludo pionlo. L
pieciso ainda Iei un pouco nais de Lielig. A piopsilo: j Ieu o ailigo de
KisIiakov solie o lialaIho da nuIhei, pulIicado no joinaI Nc|icias dc Mcsccu`
Leia. Inleiessa-Ihe a queslo feninina` As escoIas lanlen` Que faz seu anigo`
Cono se chana`
A Sia. Kkchina diiigia una peigunla aps oulia, con sinuIado
desinleiesse, no espeiando iesposla. As ciianas ninadas faIan assin con
suas anas.
~ Chano-ne Aicdio NikoIievilch Kiisnov ~ disse Aicdio. ~
Nada fao nesle nundo.
Avdlia achou giaa e soIlou una esliidenle gaigaIhada.
~ Lslupendo! O senhoi funa! Vicloi, eslou zangada con voc.
~ Ioi qu`
~ Dizen que eIogia novanenle Ceoige Sand. L una nuIhei aliasada
e nada nais! L inpossveI conpai-Ia con Lneison! No len nenhuna ideia
da educao, da fisioIogia e de coisa aIguna. Tenho ceileza de que nunca
ouviu faIai en enliioIogia. No nosso secuIo e possveI passai sen
enliioIogia` ~ Avdlia chegou ale a aliii os liaos. ~ Que eslupendo ailigo
escieveu solie esse assunlo IeIissieievilch! L un senhoi geniaI! ~ Avdlia no
disse honen, nas senhoi, cono eia seu coslune. ~ Anigo aziov,
senle-se aqui peilo de nin. TaIvez no saila que lenho nuilo nedo do senhoi.
~ Ioi qu` ~ disse eIe. ~ Tenho cuiiosidade de sal-Io.
~ O senhoi e un honen peiigoso. Ten giande incIinao paia a
cilica. Meu Deus! Cono sou iidcuIa faIando cono quaIquei fazendeiia
aliasada! Mas no passo na ieaIidade de una fazendeiia. Lu nesna lialo de
ninha fazenda. Tenho un adninisliadoi chanado Ieiofiei, un lipo adniiveI.
Iaiece-se con Ialhfindei, de Coopei. Ten aIgo de exliaoidiniio e
inconfundveI! InslaIei-ne definilivanenle aqui. Lsla cidade e insupoilveI!
Mas que se vai fazei`
~ L una cidade cono as oulias ~ olseivou caInanenle aziov.
~ H un nundo de inleiesses nesquinhos a defendei! L hoiiveI!
Oulioia, eu passava o inveino en Moscou... Agoia I ieside neu naiidinho, o
Si. Kkchin. Moscou, lanlen, segundo soule, esl nuilo difeienle. Iielendo
visilai o esliangeiio.
~ NaluiaInenle Iaiis` ~ disse aziov.

56
~ Iaiis ou HeideIleig.
~ Ioi que Ihe inleiessa HeideIleig`
~ Que peigunla! L posso conhecei unsen! aziov nada iespondeu.
~ Iieiie Sapchnikov... Conhece-o`
~ No.
~ No diga! Iieiie Sapchnikov... Senpie esl en casa de Ldia
Tchoslalova.
~ Tanlen no conheo essa senhoia.
~ Iieiie vai aconpanhai-ne. Ciaas a Deus sou Iivie e no lenho
fiIhos... Que disse agoia` Graas a Dcus! No len inpoilncia.
Avdlia enioIou un cigaiio con seus dedos anaieIecidos peIo funo,
passou a ponla da Ingua no papeI e acendeu-o. Lnliou nesse nonenlo una
ciiada con a landeja.
~ Aqui esl o aInoo! Queien un apeiilivo` Vicloi, alia aqueIa
gaiiafa. Isso e sua especiaIidade.
~ Minha especiaIidade ~ nuinuiou Slnikov, e iiu-se de novo,
esliidenlenenle.
~ Tenos aqui nuIheies leIas` ~ indagou aziov, acalando de lelei
a leiceiia laa.
~ Tenos ~ iespondeu Avdlia. ~ Mas so lo vuIgaies! Minha
aniga, a Sia. Odinlsova, poi exenpIo, no e n. Lanenlo que sua iepulao
seja un lanlo duvidosa... No seiia un defeilo, poien eIa no possui aqueIa
Iaigueza de vislas... Nada disso... Devenos iefoinai lodo o nosso sislena de
educao. } pensei nisso. Nossas nuIheies so pessinanenle educadas.
~ No conseguii coisa aIguna ~ apiessou-se a dizei Slnikov. ~
Devenos despiez-Ias, e eu despiezo-as de lodo o coiao! ~ A possiliIidade
de despiezai e nanifeslai seu despiezo eia una sensao agiadaliIssina
paia Slnikov. Alacava piincipaInenle as nuIheies, sen suspeilai de que,
neses depois, seiia oliigado a huniIhai-se peianle sua pipiia esposa, s
poique eia una piincesa DuidoIissov. ~ Nenhuna deIas seiia capaz de
conpieendei a nossa paIeslia. No neiecen que ns, honens seiios, nos
ocupenos deIas.
~ LIas no ln necessidade aIguna de conpieendei a nossa paIeslia
~ disse aziov.
~ De quen o senhoi esl faIando` ~ inleiveio Avdlia.
~ Refiio-ne as nuIheies Iindas.
~ Cono` O senhoi, ao que paiece, aceila a opinio de Iioudhon!

57
aziov iespondeu con aIlivez.
~ No aceilo as opinies de quen quei que seja, poique lenho as
ninhas pipiias.
~ Alaixo as auloiidades! ~ excIanou Slnikov, salisfeilo poi lei una
opoilunidade de expiessai-se eneigicanenle na piesena do honen que
iespeilava seiviInenle.
~ Mas o pipiio MacauIay ~ coneou a Sia. Kk-china...
~ Alaixo MacauIay! ~ liadou Slnikov. ~ Lsl defendendo essas
nuIheizinhas nuIas`
~ No defendo nuIheizinhas fivoIas e sin os diieilos da nuIhei, que
juiei defendei ale a Ilina gola de sangue.
~ Alaixo!... ~ e aqui Slnikov inleiionpeu-se. ~ Mas eu no nego os
diieilos da nuIhei ~ disse.
~ Vejo que e esIavfiIo!
~ No. No sou esIavfiIo, ainda que na veidade...
~ No e no! O senhoi e esIavfiIo. Un adniiadoi do Dcncs|rci
4
. O
pailidiio do chicole paia a nanuleno da paz conjugaI!
~ O chicole e un oljelo liI ~ olseivou aziov. ~ Cheganos a
Ilina gola...
~ De qu` ~ inleiionpeu Avdlia.
~ Do chanpanha, caissina Avdlia Niklichna, do chanpanha e no
do seu piecioso sangue.
~ No posso ouvii lianqiIanenle os alaques conlia as nuIheies ~
conlinuou Avdlia. ~ L espanloso. Ln Iugai de alac-Ias, Ieian os senhoies o
Iivio de MicheIel, Dc |ancur. L una veidadeiia naiaviIha! Senhoies, vanos
disseilai solie o anoi ~ concIuiu Avdlia, deixando caii Ienlanenle sua no
solie a aInofada do div.
Todos se caIaian.
~ No. De que seive faIai solie o anoi` ~ disse aziov. ~ Acalou
de cilai o none da Sia. Odinlsova... L assin nesno que eIa se chana` Quen e
essa ciialuia`
~ L un veidadeiio encanlo! ~ giilou en voz esliidenle Slnikov. ~
Iosso apiesenl-Io. L inleIigenle, iica e viva. InfeIiznenle, no e nuilo cuIla.
Devia apioxinai-se nais da nossa aniguinha Avdlia. elo a sua sade,

4
Cdigo de coslunes do secuIo XVI, caiacleislico peIo seu cailei dislico e peIa auloiidade
desnesuiada que confeiia ao chefe da fanIia. (N. do L.)

58
Avdlia! Vanos a un liinde! || |cc, c| |cc, c| |in-|in-|in. || |cc, c| |cc, c| |in-|in-
|in!!!...
~ Vicloi, voc e un noIeque.
O aInoo duiou nuilo lenpo. Aps una gaiiafa de chanpanha, veio
oulia, una leiceiia e ale una quaila... Avdlia faIava sen cessai. Slnikov
lanlen. Disculia-se nuilo solie o casanenlo. O lena eia o seguinle: e o
casanenlo un pieconceilo ou un ciine` Refeiiian-se lanlen a iguaIdade ou
desiguaIdade inala dos honens. Suigiu ainda una queslo: que e a
individuaIidade` A paIeslia leininou de nodo inespeiado: Avdlia, iulia do
vinho que linha lelido, lalendo suas unhas chalas no lecIado de un veIho
piano, ps-se a canlai, en voz iouca, piineiianenle as canes dos ciganos e
en seguida a rcnanza de Saynoi-Schiff: Dcrnc Granada, c scnna. Slnikov,
depois de envoIvei a calea con a ccnarpc, sinuIando un luilanle,
iepiesenlava o papeI de apaixonado que espeia aIguen, piincipaInenle
quando se ouvia a seguinle passagen da rcnanza:

L leus Ilios nun s leijo
Con os neus Ilios ieunii.

Aicdio acalou peidendo a pacincia.
~ Senhoies, lasla de cenas de hospcio ~ disse en voz aIla.
aziov, que de quando en quando piofeiia una paIavia iinica e
pieslava nais aleno ao chanpanha, locejou iunoiosanenle, eigueu-se e,
sen se despedii da dona da casa, saiu en conpanhia de Aicdio. Slnikov
aconpanhou-os lanlen.
~ Que laI` ~ indagava, coiiendo da diieila paia a esqueida. ~ Cono
Ihes disse, e una nuIhei nolveI! Iiecisvanos de nuilas nuIheies assin! LIa
e, de ceilo nodo, un fenneno aIlanenle noiaI.
~ O eslaleIecinenlo de seu pai e lanlen un fenneno noiaI` ~
peigunlou aziov, indicando con o dedo a laleina en fienle da quaI
passavan.
Slnikov iiu de novo esliidenlenenle. Senlia veigonha de sua
ascendncia. No salia agoia se o geslo inespeiado de aziov Ihe eia
Iisonjeiio ou ofensivo.


59
XIV

AIguns dias depois, ieaIizou-se o laiIe na casa do goveinadoi. Maleus
IIilch eia o heii da fesla. O chefe poIlico da piovncia fez salei a lodos e a
cada un en sepaiado que linha chegado en honenagen a sua pessoa apenas.
O goveinadoi, en pIeno laiIe, peinanecia quielo ou dava aIgunas oidens
linidanenle. A deIicadeza de lialo de Maleus IIilch casava-se len con sua
inponncia. Salia dizei una paIavia anveI a lodos, a uns con Iigeiio enfado,
a oulios con Ieve iespeilo. Lxpandia-se, un trai cncta|icr franais, na piesena
das senhoias, e iia sen paiai con o seu iiso foile, iuidoso e nico, cono
conven a un aIlo funcioniio do goveino. aleu nas coslas de Aicdio,
chanando-o len aIlo de queiido soliinho. Honiou aziov (que liajava
un fiaque veIho) con un oIhai disliado, nas condescendenle, con una
especie de nugido indefinveI, en que se ouvian as seguinles paIavias: Lu...
nuilo..., ofeieceu un dedo a Slnikov, soiiindo-Ihe e viiando-Ihe as coslas.
Ale a Sia. Kkchina, que conpaieceu ao laiIe de Iuvas sujas e con una ave-
do-paiaso no chapeu, chegou a dizei: |ncnan|c. Havia nuila genle e no
faIlavan cavaIheiios. Os civis agiupavan-se junlo as paiedes, os niIilaies
danavan a vonlade, piincipaInenle un deIes, que passaia unas seis
senanas en Iaiis, onde apiendeu una seiie de excIanaes fiancesas cono:
Zu|! Anficn|rrrrc! Ps| ps|, ncn oioi, elc. Iionunciava esses leinos con
peifeio, con veidadeiio chique paiisiense, conelendo ao nesno lenpo
eiios de fiancs, cono: si jaurais en vez de si jatais e aosc|uncn| con o
senlido de indispensaveInenle. Ln iesuno, faIava un fiancs a iussa, que
lanlo diveile os fianceses quando no eslo disposlos a convencei os nossos
palicios de que faIanos a sua Ingua cono os anjos, ccnnc dcs angcs.
Aicdio danava nuilo naI, cono j salenos. aziov no danava.
Anlos se inslaIaian nun canlo do saIo. Slnikov junlou-se a anlos.
Apaienlando un soiiiso saicslico, piofeiia dilos venenosos, oIhava en iedoi
con ai piovocanle e paiecia senlii un giande piazei.
Repenlinanenle nudou de expiesso. Diiigindo-se a Aicdio, disse:
~ A Sia. Odinlsova acala de chegai.
Aicdio peicoiieu o saIo con o oIhai e viu una nuIhei aIla, liajada
de pielo e paiada junlo a poila. Inpiessionou-o peIa dislino do poile. Seus
liaos nus iepousavan adoiaveInenle junlo ao seu laIhe esleIlo. Ranos de
fcsias caan Iindanenle da espIndida caleIeiia solie os onlios len-feilos.
CaInos e inleIigenles, seus oIhos cIaios vagavan peIo anlienle. Os Ilios
esloavan un Ieve soiiiso.
~ Conhece-a` ~ peigunlou Aicdio a Slnikov.
~ Iouco. Quei que o apiesenle`

6O
~ No e nau... Depois desla quadiiIha.
aziov lanlen filou con aleno a Sia. Odinlsova.
~ Quen e essa nuIhei` ~ foian as suas paIavias. ~ No se paiece
con as oulias.
Iinda a quadiiIha, Slnikov Ievou Aicdio paia junlo da Sia. Odinlsova.
Lia evidenle que a conhecia nuilo pouco. Coneou a dizei-Ihe quaIquei coisa.
LIa ouvia-o con ceilo espanlo. Lnlielanlo, Iogo se aninou quando ouviu o
solienone de Aicdio. Ieigunlou-Ihe se eia fiIho de NicoIau Iielivilch.
~ Vi seu pai duas vezes. Ouvi faIai nuilo a seu iespeilo ~ conlinuou
a Sia. Odinlsova. ~ Muilo piazei en conhecei seu fiIho.
Nesse inslanle veio convid-Ia paia una quadiiIha un eIeganle niIilai.
Aceilou o convile.
~ A senhoia lanlen dana` ~ indagou iespeilosanenle Aicdio.
~ Dano. Ioi que no hei de danai` Acha que sou nuilo veIha`
~ Ieido, cono e possveI... Nesse caso, peinila-ne que a convide
paia a nazuica.
A Sia. Odinlsova soiiiu, aquiescendo.
~ Iois no ~ disse e filou Aicdio, no de aIlo a laixo, nas cono as
iins casadas coslunan encaiai seus iinos ainda nuilo noos.
A Sia. Odinlsova eia un pouco nais veIha do que Aicdio. Tinha
vinle e nove anos de idade. Ln sua piesena, enlielanlo, eIe se senlia lnido,
cono se a difeiena de idade enlie anlos fosse nuilo naioi. Maleus IIilch
apioxinou-se con aies najesllicos e paIavias anveis. Aicdio afaslou-se,
conlinuando a olseiv-Ia. No liiava os oIhos deIa duianle a quadiiIha. A Sia.
Odinlsova conveisava sen afelao con seu pai, assin cono con o aIlo
digniliio do goveino. Movia Ienlanenle a calea e os oIhos. Riu-se poi duas
vezes. Seu naiiz eia un lanlo voIunoso, cono o de quase lodos os iussos. A
coi da sua peIe no eia lolaInenle puia e unifoine. Apesai disso, Aicdio
chegou a concIuso de que nunca linha vislo na sua vida oulia nuIhei nais
leIa. Sua voz no Ihe saa dos ouvidos. As pipiias dolias do seu veslido
paiecian lei una disposio difeienle: nais hainnica e anpIa. Os
novinenlos eian pailicuIainenle giaciosos e naluiais.
Aicdio senlia un ceilo ieceio, quando, aos piineiios sons da nazuica,
ocupou un Iugai ao Iado de sua dana. Iiepaiando-se paia liavai una
conveisao, s passava as nos pIos caleIos e no enconliava una nica
paIavia paia Ihe dizei. Seu nedo e sua confuso no duiaian nuilo. A caIna
da Sia. Odinlsova conunicou-se-Ihe lanlen. MaI linha passado un quailo de

61
hoia, eIe desenlaiaadanenle conlou-Ihe ludo solie seu pai, seu lio e solie a
vida en So Ieleisluigo e no canpo.
A Sia. Odinlsova ouvia-o con sinuIada aleno, aliindo e fechando
devagai o Ieque. Sua paIeslia s se inleiionpia quando vinhan lii-Ia paia
danai. Slnikov lanlen a convidou duas vezes. No fin de cada conliadana,
eIa voIlava paia seu Iugai, senlava-se e lonava o Ieque. Seu peilo paiecia aifai
cono senpie. Aicdio ieiniciava seu diIogo, feIiz de se achai en sua
piesena, de faIai-Ihe e de conlenpIai de peilo sua leIa fionle e lodo o seu
senlIanle inleIigenle e seiio. LIa faIava pouco. IeIas suas paIavias se peicelia
giande conhecinenlo da vida. A juIgai poi aIgunas concIuses, Aicdio
convenceu-se de que aqueIa nuIhei, ainda joven, j senliia e sofieia nuilo na
vida...
~ Con quen eslava quando o Si. Slnikov ne apiesenlou` ~ indagou
a Sia. Odinlsova.
~ Tanlen o viu` ~ peigunlou poi sua vez Aicdio.
~ No e veidadeiianenle nuilo sinplico` L aziov, neu anigo.
Aicdio coneou a conlai-Ihe a hisliia do seu anigo.
IaIava a seu iespeilo con lanlos poinenoies e con laI enlusiasno, que
a Sia. Odinlsova filou-o con aleno. A nazuica eslava paia leininai, e
Aicdio ficou liisle poi lei de sepaiai-se da dana. Tinha passado una hoia
lo agiadveI en sua conpanhia! Na ieaIidade, duianle lodo esse lenpo,
senliu senpie una especie de condescendncia deIa paia con eIe, o que o
oliigava a sei-Ihe gialo... Os coiaes jovens no conseivan nuilo esse
senlinenlo.
A nsica cessou.
~ Mcrci ~ agiadeceu a Sia. Odinlsova, eiguendo-se.
~ O senhoi pioneleu fazei-ne una visila. Leve seu anigo lanlen.
Teiei nuilo piazei en conhecei o honen que len a coiagen de no aciedilai
en coisa aIguna.
O goveinadoi aceicou-se da Sia. Odinlsova. Veio conunicai-Ihe que a
ceia eslava pionla. Ofeieceu-Ihe o liao con ai pieocupado. Seguindo-o, eIa
voIlou-se paia soiiii nais una vez e despedii-se de Aicdio. LIe fez-Ihe una
ieveincia piofunda, seguindo-a con o oIhai. Seu laIhe paieceu-Ihe lo esleIlo,
inundado do liiIho de seu veslido de seda piela! L pensou: Nesse nonenlo
j se esqueceu de que exislo, e senliu-se, sen salei poi qu, consoIado.
~ Que laI` ~ disse aziov, vendo que Aicdio iegiessava ao canlo
do saIo onde se inslaIaian. ~ Diveiliu-se nuilo` Agoia, h pouco, un
cavaIheiio ne disse que essa senhoia e pouco seiia. Acho que o infoinanle e
un idiola. QuaI a sua opinio`

62
~ No conpailiIho laI opinio ~ iespondeu Aicdio.
~ Oia, que inocncia!
~ No conpieendo no caso a opinio de seu infoinanle. A Sia.
Odinlsova e indulilaveInenle sinplica, poien de una condula ausleia e
iiiepieensveI, a ponlo de...
~ Honesla s denlio das guas luivas... Cono deve salei! ~
inleiionpeu aziov. ~ Diz que e fiia. A esl o lon goslo. No apiecia
soivele`
~ L possveI ~ iesnungou Aicdio. ~ Nada posso dizei a iespeilo.
LIa deseja conhec-Io. Iediu-ne que fssenos visil-Ia.
~ Inagino quanla coisa disse a neu iespeilo! Iez nuilo len. Leve-ne
a sua casa. Seja quen foi, sinpIes ccquc||c piovinciana ou nuIhei enancipada
seneIhanle a Avdlia, sei que len un coIo cono nunca vi na ninha vida.
Aicdio no goslou do cinisno de aziov, nas ~ cono quase senpie
aconlecia ~ censuiou seu anigo poi oulio nolivo e no peIo que no Ihe
agiadou...
~ Ioi que ho adnile a Iileidade do pensanenlo, quando se liala de
nuIheies` ~ disse a neia voz.
~ Ioique, neu caio, segundo ninhas olseivaes, s pensan
Iivienenle as nuIheies que so viiagos.
Sua conveisa inleiionpeu-se nesse ponlo. Anlos saian Iogo depois
da ceia. A Sia. Kkchina iiu-Ihes neivosanenle. Seu anoi-pipiio senlia-se
piofundanenle ofendido, poique nen Aicdio nen Lugnio Ihe pieslaian a
nnina aleno. Ioi a Ilina a deixai o saIo de laiIe. As qualio hoias da
nadiugada danou ainda una poIca-nazuica, a paiisiense, con Slnikov.
Con essa dana leininou a fesla ofeiecida peIo goveinadoi.


XV

~ Vanos vei a que cIasse de nanfeios peilence essa nuIhei ~ dizia
no dia seguinle aziov a Aicdio, gaIgando a escada do holeI en que se
hospedaia a Sia. Odinlsova. ~ Meu faio diz que aqui nen ludo esl len.
~ No ne adniia! ~ excIanou Aicdio. ~ Mas voc, aziov, e
pailidiio da eslieila noiaI que...
~ L engiaado! ~ inleiionpeu-o iispidanenle aziov. ~ Sale que
na nossa Ingua e paia genle cono ns nen ludo que esl len significa que

63
esl lino` Tudo aqui ne cheiia a iiqueza. DecIaiou-ne que eIa se casou de
un nodo un lanlo eslpido. Na ninha opinio, casai-se con un veIho iico
nada len de alsuido e e ale inleIigenle. No cieio nos diz-que-diz-que da
cidade. Ienso, poien, que so juslos, cono afiina o nosso cuIlo goveinadoi.
Aicdio nada iespondeu. aleu na poila de un apailanenlo. Un
ciiado de Iilie conduziu-os anlos a una saIa anpIa e noliIiada
pessinanenle, cono lodos os apailanenlos dos holeis iussos. Lslava, conludo,
enfeilada de fIoies. No denoiou en apaiecei a Sia. Odinlsova, que liajava
una loaIele sinpIes e nalinaI. Lia ainda nais noa a Iuz do soI da piinaveia.
Aicdio apiesenlou-Ihe aziov. Nolou, inlinanenle adniiado, que seu
anigo apaienlava un ceilo acanhanenlo. Lnquanlo isso, a Sia. Odinlsova
nanlinha-se conpIelanenle caIna, cono na vespeia. aziov senlia lanlen
sua pipiia confuso. Iicou aloiiecido. A esl! Iiquei con nedo desla
nuIhei!, pensou. Lspaiianando-se lodo na cadeiia, inilando nisso Slnikov,
ps-se a faIai con excessivo desenlaiao.
A Sia. Odinlsova no o filava denoiadanenle.
Ana Seiguievna Odinlsova eia fiIha de Seigio NicoIievilch Lkliev,
un leIo honen, negocisla.e jogadoi, que, depois de una caiieiia eIeganle e
peiduIiia de quinze anos, en So Ieleisluigo e Moscou, acalou peidendo
no jogo ludo o que possua, sendo oliigado a nudai-se paia o canpo, onde
noiieu Iogo, deixando una nodesla piopiiedade as duas fiIhas: Ana, de vinle
anos de idade, e Calaiina, de doze. Sua ne, descendenle dos aiiuinados
pincipes K., faIeceu en So Ieleisluigo, quando seu naiido ainda se achava
en pIena piospeiidade. A siluao de Ana eia difciI, depois da noile de seu
pai. A lina educao que ieceleia na capilaI no a piepaiaia paia os
nisleies doneslicos e una exislncia olscuia na piovncia. No conhecia
ninguen. No linha a quen pedii un conseIho. Seu pai senpie evilaia
quaisquei ieIaes con os vizinhos. Despiezava-os. LIes pagavan-Ihe lanlen
con despiezo, cada quaI cono podia. A joven, enlielanlo, no desaninou.
Mandou vii inedialanenle paia sua casa una lia naleina, a Iiincesa Avdlia
Sliepnovna K., veIha ianzinza e capiichosa. Iassando a noiai na casa da
soliinha, ocupou os neIhoies aposenlos. Resnungava de nanh a laide. No
passeava peIo jaidin seno en conpanhia de seu nico seivo, un ciiado liisle
de Iilie usada e chapeu de lis licos. Ana supoilava con pacincia lodos os
capiichos da lia. Tialava da educao da iin e paiecia disposla a vida do
canpo... Mas o deslino ieseivou-Ihe oulia exislncia. CasuaInenle, viu-a un
ceilo Odinlsov, honen nuilo iico, de quaienla e seis anos de idade,
esquisilo, hipocondiaco, goido e indoIenle. Mas no eia loIo. Apaixonou-se
poi eIa e pediu-a en casanenlo. LIa aceilou a pioposla. Depois de seis anos de
casado, o naiido ao noiiei deixou-Ihe lodos os lens. Duianle un ano, depois
de sua noile, Ana Seiguievna no saiu da sua piopiiedade. Iindo esse piazo,
enlaicou en conpanhia da iin paia o esliangeiio. Visilou sonenle a

64
AIenanha. Teve saudades da pliia e iegiessou ao seu queiido NikIskoie, a
uns quaienla quiInelios da cidade. Nessa giande piopiiedade possua una
casa olinanenle aiianjada e un Iindo jaidin con eslufas paia fIoies iaias. O
faIecido Odinlsov viveia senpie a Iaiga. Na capilaI da piovncia Ana
Seiguievna apaiecia pouqussinas vezes, quase senpie a negcios e poi
lieve lenpo. No eia eslinada. Todos conenlavan saicaslicanenle seu
casanenlo con Odinlsov. Dizian a seu iespeilo nuilas coisas desagiadveis.
Afiinavan que eIa auxiIiava seu pai nas suas palifaiias de jogadoi
piofissionaI e que a sua viagen ao esliangeiio foi nolivada poi ceilas
ocoiincias conpioneledoias do jogo... Salen poi qu`, aciescenlavan os
loaleiios. Aliavessou a gua e o fogo, dizian. Un conhecido pndego da
piovncia coslunava ainda dizei: Aliavessou lanlen os lulos de colie...
Todos esses nexeiicos chegavan-Ihe ao conhecinenlo. LIa, poien, no Ihes
dava inpoilncia. Lia un cailei Iivie e iesoIulo.
A Sia. Odinlsova, iecIinada no espaIdai da cadeiia e con una no
solie a oulia, ouvia aziov. Conlia os seus hlilos, eIe faIava nuilo.
Lsfoiava-se poi inleiessai sua inleiIoculoia, o que deixou Aicdio adniiado.
No linha ceileza se aziov conseguia o seu piopsilo. IeIa alilude de Ana
Seiguievna eia difciI adivinhai suas inpiesses. Conseivava a nesna
expiesso anveI e disciela. Seus leIos oIhos cinliIavan de aleno, nas una
aleno pondeiada. O exilicionisno de aziov, nos piineiios ninulos da
visila, pioduziu neIa un efeilo desagiadveI, cono un nau cheiio ou un son
denasiado foile e duio. LIa, poien, conpieendeu Iogo que seu hspede se
senlia acanhado. S a fiivoIidade Ihe causava pessina inpiesso. aziov no
podia sei acusado de fivoIo. A adniiao de Aicdio naqueIe dia foi
ciescenle. Lspeiava que aziov faIasse con a Sia. Odinlsova, nuIhei cuIla e
inleIigenle, solie suas convices e ponlos de visla. Ioia eIa nesna que
nanifeslaia o desejo de ouvii o honen que len a coiagen de no ciei en
coisa aIguna. Ln Iugai disso, aziov disseilava solie nedicina,
honeopalia e lolfdca. Veiificou-se que a Sia. Odinlsova no peidia seu
lenpo no canpo: Ieia viios Iivios lons. IaIava coiielanenle a Ingua iussa.
Oiienlou a paIeslia paia a nsica. Ieicelendo que aziov negava o vaIoi da
aile, deIicadanenle nudou de assunlo paia a lolnica, enloia Aicdio Ihe
coneasse a expIicai o senlido das neIodias popuIaies. A Sia. Odinlsova
conlinuava a lial-Io cono seu iino nenoi. Apieciava en Aicdio a
londade sinceia da juvenlude e nada nais. Conveisaian nais de lis hoias,
en lon caIno, vaiiado e inleiessanle. Os anigos eigueian-se, afinaI, paia
despedii-se. Ana Seiguievna lialou-os con ceila leinuia, eslendeu a anlos
sua Iinda no lianca. Depois de iefIelii un pouco, disse con un soiiiso
londoso:
~ Se no ln nedo do ledio, venhan un dia a NikIskoie.

65
~ Tedio, Ana Seiguievna! ~ excIanou Aicdio. ~ Seiei
inensanenle feIiz se...
~ L o Si. aziov`
aziov Iinilou-se a fazei una ieveincia. Aicdio nais una vez ficou
adniiado: nolou que seu anigo coiaia.
~ Lnlo` ~ dizia-Ihe j na iua. ~ Conlinua ainda a afiinai que eIa e
una nuIhei pouco seiia`
~ Quen sale! Lsl vendo a sua fiieza` ~ disse aziov, e, depois de
un lieve siIncio, aciescenlou: ~ Una piincesa, dona alsoIula de seus
sdilos. Calia-Ihe len una coioa ieaI.
~ Nossas piincesas no faIan lo len a Ingua iussa ~ olseivou
Aicdio.
~ L len viajada, neu caio.
~ L deIiciosa ~ disse Aicdio.
~ Un coipo vaIiosssino! ~ sugeiiu aziov. ~ UliIssino nun
anfilealio de analonia.
~ CaIe-se, poi anoi de Deus, Lugnio! Lsl dizendo alsuidos.
~ No se zangue, neu aniguinho. Disse que e de piineiia quaIidade.
L pieciso visil-Ia en sua fazenda.
~ Quando`
~ Iodenos faz-Io depois de ananh. Que nos piende aqui` elei
chanpanha con Avdlia Kkchina` Ouvii seu paienle, aqueIe digniliio
IileiaI`... Vanos depois de ananh. A piopsilo, o slio de neu pai no fica
Ionge de I. L NikIskoie nesno que fica na esliada N.`
~ Lxalanenle.
~ lino. No peicanos lenpo. S peiden lenpo idiolas denasiado
inleIigenles. Digo-Ihe ainda: que vaIiosssino coipo!
Tis dias depois, anlos os anigos ian en diieo a NikIskoie. O dia
eia cIaio e fiesco. Os aninais len lialados coiiian junlos, sacudindo
Ievenenle as caudas anaiiadas e lianadas. Aicdio conlenpIava a esliada e
soiiia sen salei poi qu.
~ D-ne paialens ~ excIanou de iepenle aziov. ~ Hoje, 22 de
junho, e o dia de neus anos. Coilados de neus pais! Lspeian-ne hoje en casa
~ aciescenlou, alaixando a voz... ~ en, que espeien. No len inpoilncia.

66
XVI

A fazenda onde iesidia Ana Seiguievna linha sua sede nuna
pioeninncia do leiieno, peilo de una igieja anaieIa de aIvenaiia, con
leIhado veide, coIunas liancas e, na enliada piincipaI, afiescos iepiesenlando
a Ressuiieio do Senhoi, de goslo ilaIiano. Inleiessanles piincipaInenle
eian os conloinos aiiedondados de un gueiieiio noieno que ocupava o
piineiio pIano do quadio. Alis da igieja se eslendia a povoao, en duas
Iongas fiIeiias de casas. Vian-se aIgunas chanines encinando edifcios
coleilos de paIha. A sede da piopiiedade eslava inslaIada nun edifcio do
nesno esliIo da igieja, conhecido enlie ns peIa denoninao de esliIo de
AIexandie. A casa, lanlen pinlada de anaieIo, linha un leIhado veide,
coIunas liancas e una fachada con o liaso. O aiquilelo piovinciano
consliuia anlos os edifcios con a apiovao do faIecido Odinlsov, que no
supoilava nenhun oinalo inliI ou oiiginaI. De anlos os Iados da casa
ceicavan-na giandes ivoies de un veIho jaidin. Una aIaneda de pIanlas
oinanenlais conduzia a enliada piincipaI do soIai.
Dois ciiados de Iilie vieian lei con nossos anigos na saIa de espeia.
Un deIes inedialanenle foi chanai o noidono. O noidono, honen goido,
de fiaque pielo, conpaieceu Iogo e aconpanhou os hspedes poi una escada
alapelada a un conpailinenlo ieseivado, onde j se vian duas canas e lodos
os oljelos necessiios a loaIele. Ln casa ieinava a oiden: ludo eia Iinpo,
senlia-se un ceilo aiona agiadveI poi loda paile, aiona seneIhanle ao das
saIas de iecepo dos ninisleiios.
~ Ana Seiguievna pede que os senhoies a enconlien denlio de neia
hoia ~ disse o noidono. ~ Duianle esse lenpo leio aIgunas oidens a dai`
~ Oiden nenhuna, neu iespeilveI senhoi ~ iespondeu aziov. ~
Islo e, un cIice de aguaidenle aceilaianos con piazei.
~ Inedialanenle ~ disse o noidono un lanlo peipIexo, e afaslou-se,
fazendo iangei as lolas.
~ Que inpoilncia! ~ olseivou aziov. ~ Iaiece que en fiancs se
chana grandc gcnrc
5
, no` L una piincesa. asla.
~ Una piincesa de sangue azuI ~ iepIicou Aicdio. ~ Depois de
una lieve paIeslia, peIa piineiia vez, convidou paia sua casa os giandes
aiislocialas que sonos ns.
~ IiincipaInenle eu, fuluio cuiandeiio, fiIho de cuiandeiio e nelo de
saciislo... Salia que eu eia nelo de saciislo`...

5
Cenle len, pessoa iequinlada. (N. do L.)

67
Cono Spieinski, conlinuou aziov depois de aIgun siIncio. Que
Iuxo e esse` L nuilo exigenle essa senhoia en naleiia de eliquela! Vanos
apiesenlai-nos de fiaque`
Aicdio apenas eigueu de Ieve os onlios, poique lanlen se senlia
un pouco aliapaIhado.
Meia hoia depois, aziov e Aicdio peneliaian na saIa de visilas. Lia
un conpailinenlo anpIo, aIlo, noliIiado con Iuxo, nas sen goslo pailicuIai.
Os nveis caios e pesados eslavan len disliiludos ao Iongo das paiedes,
exilindo foiios de coi caslanha con desenhos douiados. O faIecido Odinlsov
nandaia vii aqueIes nveis de Moscou, poi inleinedio de un anigo,
negocianle en lelidas. Solie o sof do neio pendia o ielialo de un honen
Ioiio e de faces fIcidas que paiecia oIhai hosliInenle os hspedes. Deve sei
c|c ncsnc, cochichou aziov paia Aicdio. L, fianzindo o naiiz, disse ainda:
No sei neIhoi ii enloia` Mas nesse nonenlo enliou a dona da casa.
Tiajava un Ieve veslido cIaio. Seus caleIos len penleados davan una
expiesso de juvenlude ao ioslo fianco e leIo.
~ Agiadeo-Ihes. So honens de paIavia. Sejan len-vindos. Cieio
que no passaio nuilo naI. Queio apiesenl-Ios a ninha iin. Toca len
piano. O Si. aziov no se inleiessa, nas o Si. Kiisnov paiece-ne que gosla
nuilo de nsica. AIen de ninha iin, aqui ieside ninha lia. Ven de quando
en quando un vizinho paia jogai cailas. Lis a nossa sociedade. Senlen-se,
poi favoi.
A Sia. Odinlsova pionunciou esse pequeno discuiso con nolveI
cIaieza, cono se o Iesse. VoIlou-se depois paia Aicdio. Soule-se que sua ne
foia aniga da ne de Aicdio e ale confidenle no seu anoi con NicoIau
Iielivilch. LIe coneou a faIai con caIoi da sua faIecida ne. aziov, nesse
lenpo, eslava exaninando os Iluns. No sei poi que fiquei lo iecalado,
pensava.
Un Iindo gaIgo iusso de coIeiia azuI enliou na saIa de visilas, lalendo
as unhas no soaIho. Logo depois veio una joven de uns dezoilo anos de idade,
noiena, de ioslo anpIo e agiadveI, oIhos escuios e pequenos. Seguiava una
cesla cheia de fIoies. ~ Lis a ninha Clia ~ apiesenlou a Sia. Odinlsova,
indicando a joven con un novinenlo de calea.
Clia fez una Iigeiia ieveincia. Ocupou un Iugai peilo da iin e foi
escoIhendo as fIoies. O gaIgo, de none Iifi, apioxinou-se, sacudindo a cauda,
e encoslou a no da joven o seu focinho fiio.
~ Ioi voc quen coIheu essas fIoies` ~ peigunlou a Sia. Odinlsova.
~ Sin ~ iespondeu Clia.
~ A lilia ven lonai ch`

68
~ Ven.
Quando Clia faIava, soiiia adoiaveInenle, nun nislo de
acanhanenlo e sinceiidade. OIhava con seveiidade engiaada, de laixo paia
o aIlo. Lia ainda nuilo joven: a voz, a penugen das faces, as nos coi-de-iosa
con os cicuIos eslianquiados das paInas e os onlios naI foinados...
Coiava a lodo nonenlo e aifava senpie.
A Sia. Odinlsova peigunlou a aziov:
~ L poi neia deIicadeza que se inleiessa poi esses Iluns` Acho que
sin. Venha ale aqui. Vanos conveisai. aziov apioxinou-se.
~ QuaI e o assunlo que escoIheu`
~ QuaIquei assunlo. Iievino-o de que sou una adveisiia peiigosa.
~ A senhoia`
~ Lu. Iaiece que isso o suipieende. Ioi qu`
~ Ioique acho que e de ndoIe caIna e fiia. Iaia as discusses e
necessiio lei enlusiasno.
~ Cono o senhoi j conseguiu conhecei-ne lo depiessa` Ln
piineiio Iugai sou inpacienle e olslinada. Ieigunle-o a Clia. Ln segundo,
apaixono-ne faciInenle peIo lena.
aziov filou Ana Seiguievna.
~ L possveI. Deve salei neIhoi. Se Ihe agiada un delale, vanos
disculii. Lslava exaninando no seu Ilun uns aspeclos aIpeslies da Saxnia.
Disse que no ne pode inleiessai. DecIaiou-o poique no ieconhece en nin
un senso cilico da aile. Lfelivanenle no o possuo. Mas as fologiafias dessa
iegio podeiian inleiessai-ne sol o ponlo de visla geoIgico, no que se iefeie
a leoiia da foinao das nonlanhas, poi exenpIo.
~ Ieidoe-ne. Na quaIidade de geIogo, len nais necessidade de un
Iivio, de olia especiaIizada, do que de sinpIes fologiafias ou desenhos.
~ Un sinpIes desenho pode expIicai-ne o que no Iivio ocupa dez
pginas.
Ana Seiguievna guaidou siIncio duianle aIgun lenpo.
~ Lnlo o senhoi no dispe nen nesno de un pouquinho de senso
ailslico` ~ disse a seguii, encoslando-se a nesa e apioxinando con esse
novinenlo o seu ioslo do de aziov. ~ Cono consegue vivei assin`
~ Desejo que ne diga: paia que ne seiviiia o senso ailslico`
~ Seiviiia, poi exenpIo, paia conhecei e esludai os honens.
aziov soiiiu.

69
~ Iiineiianenle, paia isso exisle a expeiincia da vida, en segundo
Iugai, posso dizei-Ihe que esludai as peisonaIidades sepaiadas no vaIe a
pena. Todos os honens se paiecen uns aos oulios, lanlo no coipo cono na
aIna. Cada un de ns possui un ceielio, un lao, un coiao, os puInes,
igos iguaInenle consliludos. As pipiias quaIidades noiais, assin
chanadas, so lanlen iguais. Iequenas difeienas de ponlos de visla nada
significan. asla un exenpIai hunano, paia que se conhean os ieslanles.
Os honens so cono as ivoies na fIoiesla, nenhun lolnico peidei lenpo
en esludai cada leluIa sepaiadanenle.
Clia, que lianqiIanenle sepaiava as fIoies una poi una, Ievanlou os
oIhos paia aziov, con evidenle suipiesa. Lnconliando o seu oIhai ipido e
aIlivo, coiou inlensanenle. Ana Seiguievna neneou a calea, cono que
Ianenlando aIguen ou aIguna coisa.
~ As ivoies da fIoiesla ~ iepeliu eIa. ~ Quei dizei que, a seu vei,
no exisle difeiena aIguna enlie un honen inleIigenle e un idiola, enlie
un lon e un nau`
~ Lxisle: e a nesna difeiena que h enlie un so e un doenle. Os
puInes de un luleicuIoso so diveisos dos que lenos ns, enloia
iguaInenle consliludos. Conhecenos nais ou nenos a causa dos naIes
coipoiais. Os naIes noiais ln a sua causa na n aIinenlao, en lodas as
loIices con que, desde a infncia, se enchen as caleas dos honens, na
oiganizao indecoiosa da sociedade, en suna. Refoinen a sociedade e no
leienos noIeslias.
aziov disseilava cono se pensasse: Cieia-ne ou no, paia nin e
indifeienle! Iassava os Iongos dedos peIas suas, enquanlo seu oIhai vagava
pIos canlos da saIa.
~ Aciedila ~ disse Ana Seiguievna ~ que quando a sociedade
neIhoiai j no leienos nais idiolas nen naus`
~ Ln Ilino caso, nuna sociedade len oiganizada, sei indifeienle
que o honen seja idiola ou slio, nau ou lon.
~ Conpieendo agoia: lodos leio o nesno lao ou o nesno fgado.
~ L isso, ninha senhoia.
A Sia. Odinlsova inleiiogou Aicdio.
~ QuaI e a sua opinio, Aicdio NicoIievilch`
~ Concoido con Lugnio ~ iespondeu eIe. Clia filou-o, seiia.
~ Os senhoies suipieenden-ne ~ disse a Sia. Odinlsova. ~
Conlinuaienos depois a nossa paIeslia. Agoia lilia quei lonai ch. Devenos
iespeilai seus ouvidos.

7O
A lia de Ana Seiguievna, a Iiincesa K., nuIhei nida e nagia, de
ioslo seco e pequeno e oIhos naus, inveis sol as solianceIhas giisaIhas,
acalava de enliai. Depois de una Iigeiia ieveincia aos hspedes, ocupou
una anpIa poIliona foiiada de veIudo, na quaI, aIen deIa, ninguen linha o
diieilo de senlai-se. Clia coIocou-Ihe un lanquinho enlaixo dos pes. A
veIha no Ihe agiadeceu esse geslo, nen sequei oIhou paia eIa. Mexeu apenas
as nos sol o xaIe anaieIo que Ihe coliia quase lodo o coipo nagio. A
piincesa linha piediIeo peIo anaieIo. Ale o seu goiio linha filas dessa coi.
~ Cono passou, lilia` ~ indagou a Sia. Odinlsova, eIevando a voz.
~ Lsle cachoiio esl aqui de novo ~ iesnungou en iesposla a veIha.
Ieicelendo que Iifi deia dois passos indecisos en sua diieo, giilou:
~ Sai, sai!
Clia chanou Iifi e aliiu-Ihe a poila.
Iifi coiieu aIegie paia foia, na espeiana de un passeio. Iicando,
poien, sozinho alis da poila, coneou a aiianh-Ia con as unhas e a ganii. A
piincesa zangou-se. Clia queiia saii...
~ Acho que o ch esl pionlo, senhoies ~ disse a Sia. Odinlsova. ~
Tilia, vanos lonai ch.
A piincesa Ievanlou-se siIenciosa da sua poIliona e foi a piineiia a saii
da saIa de visilas. Todos a aconpanhaian ale a saIa de janlai. Un ciiadinho
de Iilie afaslava iunoiosanenle da nesa una poIliona cheia de aInofadas, a
poIliona piivaliva da piincesa. Clia, que seivia o ch, ofeieceu-Ihe anles de
lodos una chvena con liaso coIoiido. A veIha ps un pouco de neI na
chvena. Achava que lonai ch con acai ficava nuilo caio, enloia no
gaslasse un nqueI en coisa aIguna. InleipeIou de iepenle, en voz iouca:
~ Que escieve o Iincipe Ivan`
No Ihe iespondeian. aziov e Aiccho peiceleian Iogo que
ninguen Ihe pieslava aleno, ainda que a lialassen con iespeilo.
L s paia nan|cr a inpoilncia da casa que guaidan aqui esle aloilo
piincipesco, pensou aziov...
Depois do ch, Ana Seiguievna piops un passeio. Coneou a
chovei. Todos, con exceo da piincesa, voIlaian a saIa de visilas. Chegou o
vizinho apaixonado peIo jogo de cailas, que se chanava Ioifiio IIalnilch,
honenzinho oleso e de caleIos liancos, peinas cuilas, nuilo anveI e
iisonho. Ana Seiguievna, que conveisava nais con aziov, peigunlou-Ihe
se acedia en jogai una pailida de cailas a noda anliga. aziov aceilou,
dizendo que eia liI paia a sua fuluia caiieiia de escuIpio de piovncia.

71
~ Cuidado ~ pieveniu Ana Seiguievna. ~ Con Ioifiio IIalnilch,
havenos de venc-Io. L voc, Clia ~ disse a iin ~, loque aIguna coisa paia
Aicdio NicoIievilch. LIe gosla de nsica e ns lanlen apieciaienos.
Con pouca vonlade, Clia senlou-se ao piano. Aicdio, enloia
goslasse nuilo de nsica, seguiu-a de nau hunoi: paiecia-Ihe que a Sia.
Odinlsova queiia Iiviai-se de sua piesena. No seu coiao de noo j se
peicelia aIgo de vago e loinenloso, cono un pienncio do anoi. Clia
Ievanlou a lanpa do piano e, sen oIhai paia Aicdio, peigunlou laixinho:
~ Que quei que Ihe loque`
~ QuaIquei coisa ~ iespondeu-Ihe desinleiessadanenle Aicdio.
~ Que nsica apiecia nais` ~ iepeliu Clia sen nudai de posio.
~ A nsica cIssica ~ afiinou con indifeiena Aicdio.
~ Cosla de Mozail`
~ Apiecio Mozail.
Clia execulou a Scna|a fan|asia cn si ocnc|, de Mozail. Tocava nuilo
len, enloia un pouco secanenle. Sen afaslai os oIhos das nolas nusicais e
ceiiando foilenenle os Ilios, eIa peinanecia fiine e eiela. Sonenle ao
leininai a sonala, seu senlIanle se iIuninou exliaoidinaiianenle. Una
pequena nadeixa dos seus caleIos en desaIinho se Ihe espaIhaia peIa fionle.
A Ilina paile da sonala inpiessionou Aicdio. L un liecho en que,
na aIegiia esfuzianle e sinceia da cano, suigen iepenlinanenle nolas de
una liisleza piofunda e quase ligica... Seus pensanenlos, inspiiados peIas
hainonias de Mozail, no se diiigian a Clia. Iilando-a, pensava apenas:
Toca len esla senhoiila, e no deixa de sei sinplica.
Teininada a sonala, Clia, sen liiai as nos do lecIado, peigunlou:
asla` Aicdio decIaiou que no, queiia dai-Ihe nais lialaIho. Coneou a
faIai solie Mozail. Ieigunlou-Ihe se eIa, esponlaneanenle, linha escoIhido
aqueIa sonala, ou se aIguen Iha ieconendaia. Clia iespondeu-Ihe poi
nonossIalos: ccu||cu-sc en si nesna. Senpie que laI Ihe aconlecia,
peinanecia poi nuilo lenpo en seu escondeiijo nlino.
Seu ioslo lonou enlo una expiesso olslinada e inpeiluilveI. No
eia piopiianenle lnida, nas desconfiada e un lanlo doninada peIa iin que
a educou. Lsla Ilina de nada salia. Aicdio leininou acaiiciando Iifi. Iaia
disfaiai a siluao, passaia, soiiindo, a no peIa calea do aninaI. Clia
voIlou as suas fIoies.
aziov peidia una pailida aps oulia. Ana Seiguievna jogava nuilo
len. Ioifiio IIalnilch iguaInenle. aziov peideu pouco e de loa vonlade.
A ceia, Ana Seiguievna ieconeou a paIeslia solie lolnica.

72
~ Vanos dai un passeio ananh. Queio conhecei as denoninaes
Ialinas das pIanlas siIveslies e suas piopiiedades.
~ Iaia que as denoninaes Ialinas` ~ inleiessou-se aziov.
~ A oiden e indispensveI en ludo ~ iespondeu a Sia. Odinlsova.
~ Que nuIhei adniiveI e Ana Seiguievna ~ excIanou Aicciio,
quando ficou a ss con seu anigo, no aposenlo que Ihes foia ieseivado.
~ Sin ~ iespondeu aziov. ~ Lssa nuIhei pensa. Ten nuila
pilica da vida.
~ Ln que senlido diz isso, Lugnio VassIievilch`
~ Nada afiino de nau, Aicdio NicoIievilch! Lslou convencido de
que eIa sale adninisliai olinanenle sua fazenda. Mas a naiaviIha no e eIa e
sin sua iin.
~ Cono` AqueIa noieninha`
~ Sin, aqueIa noieninha. Ten aIgo de deIicado, viigen, lnido,
siIencioso e ludo o que quisei. Meiece len loda a aleno. DeIa ainda se pode
fazei o que len se enlenda. A oulia j len nuila expeiincia.
Aicdio nada Ihe iespondeu. Cada un foi deilai-se con seus
pensanenlos.
Ana Seiguievna, na nesna laide, pensava nos seus hspedes.
aziov agiadaia-Ihe poi sua sinceiidade e peIa pipiia vioIncia de suas
opinies. Una pessoa cono nunca conheceia. L eia nuilo cuiiosa.
Ana Seiguievna no deixava de sei laslanle oiiginaI. Livie de
quaisquei pieconceilos, sen convices fiines de especie aIguna, no cedia as
opinies aIheias. Raianenle fieqenlava a sociedade. Via nuila coisa con
cIaieza, viios assunlos a pieocupavan ou inleiessavan, e nada a salisfazia.
Apaienlenenle nen desejava una salisfao conpIela. Sua inleIigncia eia
penelianle e fiia. Suas dvidas nunca se dissipavan conpIelanenle e nunca a
agilavan de lodo. No fosse iica e independenle, podeiia aliiai-se a Iula,
conhecei as paixes... conquanlo se aloiiecesse aIgunas vezes. Assin se
passavan os dias caInos e con iaias novidades.
A vida as vezes Ihe paiecia leIa anle os oIhos. Repousava quando as
vises desapaiecian, sen senlii esse desapaiecinenlo. A sua inaginao
Ievava-a aIen dos Iiniles daquiIo que peIas Ieis da noiaI conun se consideia
peinilido. Nesses nonenlos lanlen o seu sangue ciicuIava lianqiIanenle
no seu foinoso coipo. As vezes, saindo de un lanho peifunado, loda quenle
e noIe de piazei, punha-se a pensai nas niseiias da vida, na desgiaa, no
lialaIho e no naI... Sua aIna enchia-se de coiagen e de inpuIsos nolies.
aslava enlo que sopiasse o venlo peIa janeIa aleila, paia que Ana

73
Seiguievna se encoIhesse loda, e quase se zangasse. S Ihe inleiessava enlo
una coisa: fazei cessai aqueIe venlo desagiadveI e inpeilinenle.
Cono lodas as nuIheies que no anaian de veidade, eIa no salia o
que desejava. Iiopiianenle no queiia coisa aIguna, nas paiecia-Ihe que
aspiiava a nuilo. Supoilaia con dificuIdade o faIecido Odinlsov. (Casaia-se
con eIe poi inleiesse, enloia fosse incapaz de consenlii en sei sua esposa, se
no o juIgasse un honen de len.) Senliu, a pailii de enlo, una seciela
iepuIsa poi lodos os honens que Ihe paiecian negIigenles ou indoIenles. Una
vez, no esliangeiio, conheceia un len-apessoado joven sueco, de expiesso
cavaIheiiesca e oIhos azuis e honeslos iIuninando a fionle aIla. Iioduziu-Ihe
foile inpiesso, o que no a inpediu de iegiessai a Rssia.
L un honen cuiioso esse escuIpio!, pensava, iecoslada no seu
espIndido Ieilo, solie os liavesseiios de iendas finas, delaixo de un coleiloi
de seda... Ana Seiguievna heidaia do pai un ceilo goslo peIo Iuxo. Lslinava
nuilo seu londoso e peiduIiio pai. LIe adoiava-a. Tialava-a cono iguaI,
deposilando neIa alsoIula confiana. Ale Ihe pedia conseIhos. De sua ne,
quase no se Ienliava.
L cuiioso esse escuIpio!, iepeliu de si paia si. Lspieguiou-se, soiiiu,
ciuzou as nos a nuca. Iassou depois os oIhos peIas pginas de un ionance
fiancs, deixou caii o Iivio e adoineceu, viiluosa e fiia, enlie os Ienis Iinpos
e peifunados da cana.
Na nanh seguinle, Iogo aps o aInoo, Ana Seiguievna saiu en
conpanhia de aziov paia una excuiso lolnica, voIlando pouco anles do
janlai. Aicdio ficou en casa e passou una hoia con Clia. No se aloiiecia,
poique eIa nesna piops que iepelissen a sonala de onlen. L, quando a Sia.
Odinlsova voIlou afinaI do seu passeio, Aicdio senliu seu coiao
confiangei-se poi inslanles ao v-Ia... Aliavessava o jaidin con o passo un
lanlo cansado. Suas faces eslavan veineIhas e os oIhos liiIhavan-Ihe
exliaoidinaiianenle sol a ala de un chapeu de paIha. ApaIpava
cuidadosanenle a hasle fina de una fIoi siIveslie. Una Ieve nanliIha coliia-
Ihe os coloveIos. As filas cinzenlas e Iaigas do chapeu descian-Ihe ale o peilo.
aziov seguia-a con seguiana e desenlaiao, cono senpie. A expiesso
do seu ioslo, enloia aIegie e ale caiinhosa, no agiadou a Aicdio. Depois de
Ihe nuinuiai un on dia, aziov foi lei ao seu aposenlo. A Sia.
Odinlsova apeilou disliaidanenle a no de Aicdio e deixou-o.
on dia..., pensou Aicdio. Ioivenluia j no nos vinos hoje`



74
XVII

Cono se sale, o lenpo voa as vezes cono a ave e as vezes se aiiasla
cono o veine. O honen senle-se len s, quando no peicele que as hoias
passan depiessa ou devagai. Aicdio e aziov passaian assin quinze dias
en casa da Sia. Odinlsova. Ln paile essa denoia conliiluiu paia a oiden que
eIa eslaleIeceu en sua iesidncia e na pipiia vida. Conseivava fieInenle
aqueIe sislena e fazia con que os oulios o seguissen a iisca. Tudo, no coiiei
do dia, linha suas hoias fixas. IeIa nanh, as oilo hoias en ponlo, lodos se
ieunian paia lonai ch. Aps o ch, ale a hoia do aInoo, cada un fazia o
que len enlendesse, enquanlo a dona da casa conveisava con o
adninisliadoi, con o noidono e con a goveinanla-chefe. Anles do janlai,
novanenle se ieunian paia Ieiluia ou paia paIeslia. A laide eia consagiada
aos passeios, ao jogo e a nsica. As dez e neia, Ana Seiguievna ieliiava-se
paia o seu aposenlo, depois de oidenai o que se devia fazei no dia seguinle. L
deilava-se. aziov no apieciava nuilo essa soIene e len-nedida
ponluaIidade da vida colidiana: A genle vai andando cono pIos liiIhos,
pensava eIe. Os ciiados de Iilie e un naneiioso e enpeiligado noidono Ihe
feiian os senlinenlos denocilicos. Achava que con aqueIe sislena devian
senlai-se a nesa segundo o esliIo ingIs: de fiaque e giavala lianca. Una vez
faIou a iespeilo con Ana Seiguievna. LIa se conduzia de laI nodo, que lodos
podian Iivienenle expiessai-Ihe sua opinio. Depois de ouvi-Io, disse: No
seu ponlo de visla o senhoi len iazo. L piovveI que eu seja aiislociala. Mas
no canpo e inpossveI vivei de oulia naneiia, do conliiio a genle noiie de
ledio, e conlinuou a fazei ludo cono anles.
aziov iesnungava. Lnlielanlo, eIe e Aicdio passavan
piovaveInenle lo len na casa da Sia. Odinlsova s poique aIi ludo coiiia
cono pIos liiIhos. AIen disso, anlos nudaian nuilo desde os piineiios
dias de sua peinanncia en NikIskoie. aziov, a quen Ana Seiguievna
evidenlenenle j eslinava, ainda que poucas vezes concoidasse con eIe,
coneou a nanifeslai una ceila pieocupao nlina desconhecida. Iiiilava-se
faciInenle, faIava de n vonlade. Seiio e caiiancudo, no podia ficai lianqiIo
nun Iugai. Una foia eslianha punha-o en novinenlo. Aicdio, poi sua vez,
convencido de que se apaixonaia definilivanenle peIa Sia. Odinlsova, andava
liisle. Lsse eslado de aIna no Ihe inpediu que se faniIiaiizasse con Clia.
Lnlie anlos ale se eslaleIeceian caiinhosas ieIaes de anizade. ||a
no ne apiecia! Que ne inpoila!... Conheo un sei que no ne despieza.
Seu coiao de novo expeiinenlava a douia dos senlinenlos geneiosos.
Clia conpieendia vaganenle que eIe luscava una especie de confoilo noiaI
en sua conpanhia. No Ihe negava esponlaneanenle esse piazei inocenle de
una anizade confianle e neio lnida. Na piesena de Ana Seiguievna, no

75
faIavan. Clia senpie se encoIhia sol o oIhai alenlo da iin. Aicdio, cono
conven a un honen apaixonado, en piesena da pessoa anada, no
pieslava aleno a quen quei que fosse. Senlia-se nuilo len s en
conpanhia de Clia. Inlinanenle ieconhecia que no linha foias ou eia
incapaz de inleiessai a Sia. Odinlsova. Acanhava-se de ficai a ss. LIa no
salia o que dizei-Ihe: Aicdio eia denasiado joven. Ao conliiio, en
piesena de Clia, Aicdio senlia-se cono se eslivesse en casa. Tialava-a con
ceila supeiioiidade, ouvia as inpiesses que Ihe causava a nsica, a Ieiluia
de ionances, veisos e oulias ninhaiias, naI peicelendo, ignoiando nesno
que essas lanaIidades o inleiessavan. Ioi sua vez Clia no Ihe peiluilava a
liisleza. Aicdio dava-se len con Clia, e aziov con a Sia. Odinlsova. Ioi
isso, sucedia no iaio o seguinle: anlos os paies, depois de aIgun lenpo de
paIeslia, ian cada un paia seu Iado, piincipaInenle poi ocasio dos passeios.
Clia adoiava a naluieza e Aicdio lanlen, enloia no livesse coiagen de
confess-Io. A Sia. Odinlsova eia indifeienle a naluieza e assin lanlen
aziov. A sepaiao quase conslanle dos nossos anigos leve suas
conseqncias: nudaian as suas ieIaes. aziov nunca nais faIou con
Aicdio solie a Sia. Odinlsova. Ale deixou de ciilicai as suas aliludes
aiislocilicas. LIogiava Clia, aconseIhando-o lo-sonenle a iefieai suas
lendncias senlinenlais. Seus eIogios eian apiessados, os conseIhos iidos e,
de un nodo geiaI, conveisava con Aicdio nuilo nenos do que anles...
paiecendo evil-Io ou enveigonhai-se da sua conpanhia.
Aicdio nolou-o, nas no disse una paIavia.
A causa ieaI de loda essa nudana eia o senlinenlo que a Sia.
Odinlsova inspiiaia a aziov. Lia o que o aloinenlava e aloiiecia.
Renunciaiia inedialanenle a esse afelo con una gaigaIhada saicslica e
ofensas cnicas, se aIguen, ainda que poi aIlo, Ihe indicasse a possiliIidade da
ieaIizao daquiIo que se passava no seu nlino. aziov eia un giande
conhecedoi das nuIheies e da leIeza feninina, nas o anoi ideaI ou ionnlico,
cono coslunava quaIific-Io, consideiava alsuido, inpeidoveI eslupidez.
}uIgava o senlinenlo cavaIheiiesco una especie de aIeijo ou noIeslia. Muilas
vezes expiessou a sua sinceia adniiao dizendo: Ioi que no ne
inleinaian na casa anaieIa de Toggenleig con lodos os poelas e liovadoies`
Se le agiada una nuIhei, piocuia aIguna coisa de liI, se no e possveI,
deixa-a, que a leiia e nuilo giande. A Sia. Odinlsova agiadava-Ihe. Os
conenliios en loino da sua pessoa, a Iileidade e seu nodo independenle de
pensai, sua loa posio paia con eIe, ludo vinha en seu favoi. Mas viu Iogo
que nada conseguiiia de liI. ResoIveu deix-Ia, poien, con giande espanlo
seu, no eia possveI esquec-Ia. O seu sangue lunuIluava, s ao pensai neIa.
Iodeiia nuilo len doninai a voz do coiao. Lnlielanlo, aIgo o inpedia de
evilai o que senpie censuiaia nos oulios. SeneIhanle siluao eia un insuIlo
ao seu anoi-pipiio. Nas paIeslias con Ana Seiguievna, eIe, nais do que

76
nunca, nanifeslava o seu despiezo poi ludo o que e ionanlisno. Iicando a
ss con eIa, ieconhecia con indignao que no passava de un ionnlico.
Diiigia-se enlo ao losque, expIoiando seus iecessos, queliando os gaIhos
que Ihe aliavessavan o caninho e acusando-a, sen peidoai a si nesno. Ou
enlo enliava no depsilo de feno, ou nun paioI. Iechando os oIhos,
esfoiava-se poi doinii, o que nen senpie Ihe aconlecia. As vezes, figuiava-
se-Ihe possveI que un dia seus liaos foiles envoIvessen o coIo da nuIhei
anada, e seus Ilios iinicos iespondessen aos seus leijos, os oIhos
inleIigenles e cheios de leinuia filassen os seus e a calea se Ihe pusesse a
giiai ale que esquecesse ludo, e enlo sua indignao se nanifeslava de novo.
aziov suipieendia-se en loda especie de iefIexes veigonhosas. Iaiecia-
Ihe una lenlao do Dennio. }uIgava peicelei poi vezes que se piocessava
quaIquei nudana na pessoa da Sia. Odinlsova. Sua expiesso ieveIava
aIguna coisa de inconun, que possiveInenle... Ainda nesse caso, lalia
conunenle o pe no cho, iangia os denles e aneaava a si nesno.
Lnlielanlo, aziov no se enganava conpIelanenle. Conseguiia
inpiessionai a inaginao da Sia. Odinlsova. Iieocupava o seu pensanenlo.
LIa pensava nuilo naqueIe cuiioso escuIpio. Aloiiecia-se da sua ausncia,
fingia no o espeiai, nas o seu apaiecinenlo piovocava en Ana Seiguievna
una visveI enoo. De loa vonlade peinanecia a ss con aziov e
nanlinha a conveisao, ale nesno nas ocasies en que eIe a aloiiecia ou
iidicuIaiizava seus goslos e seus hlilos eIeganles. Iaiecia expeiinenl-Io e
conhecei-se a si nesna.
Un dia, passeando con a Sia. Odinlsova peIo jaidin, decIaiou-Ihe de
iepenle e con liisleza que eslava disposlo a pailii en lieve paia a casa de seu
pai... LIa ficou pIida, cono se aIguna coisa locasse doIoiosanenle seu
coiao, lo doIoiosanenle que, depois, nunca deixou de pensai naquiIo.
aziov anunciou-Ihe a sua pailida no con a inleno de expeiinenl-Ia e
sin paia vei o iesuIlado de suas paIavias: senpie liveia hoiioi as invenes
ionnlicas. L que peIa nanh do nesno dia enconliou o adninisliadoi do
seu pai, seu ex-pajen Tinofiievilch. Lsse Tinofiievilch, veIho espeilo e
naIlialado, de caleIos paidos, caia veineIha e Igiinas ninscuIas nos
canlos dos oIhos ceicados de iugas, suigiu inespeiadanenle dianle de
aziov, liajando un capole de lecido giosseiio de coi cinzenlo-azuIada e
lendo un pedao de couio poi cinla e lolas engiaxadas de piche.
~ OI, lon dia, neu veIho! ~ excIanou aziov.
~ on dia, neu queiido Si. Lugnio VassIievilch ~ iespondeu o
veIho con un Iaigo soiiiso, enquanlo sua face se eniugava.
~ Ioi que veio` Mandaian luscai-ne`
~ No, neu senhoi, que ideia! ~ disse confuso Tinofiievilch, poique
se Ienliaia de una oiden seveia do seu veIho senhoi, a hoia da pailida. ~

77
Vou a cidade poi oiden do neu ano. Ouvi dizei que o senhoi eslava aqui e
iesoIvi passai poi esla fazenda, paia v-Io... No ne alievo a inconodai Vossa
Meic.
~ No ninla, veIho ~ inleiionpeu-o aziov. ~ O caninho paia a
cidade passa nuilo Ionge daqui. ~ Tinofiievilch, aliapaIhado, nada
iespondeu. ~ Meu pai esl len`
~ Ciaas a Deus.
~ L ninha ne`
~ Aiina VassIievna lanlen esl len. Deus a conseive poi nuilos
anos.
~ Lspeian-ne, naluiaInenle!
O veIhinho laixou un pouco a sua ninscuIa calea.
~ Lugnio VassIievilch, eIes o espeian ansiosanenle! }uio poi Deus:
seus pais eslo noiiendo de saudades.
~ Lsl len, no se expanda nuilo. Diga-Ihes que Iogo iiei visil-Ios.
~ Oledeo ~ iespondeu suspiiando Tinofiievilch.
Ao pailii, endiieilou con anlas as nos o seu lone, suliu a loIeia
dun caiio huniIde que se achava junlo ao poilo e saiu a liole nuna diieo
que no eia a da cidade.
A laide do nesno dia, a Sia. Odinlsova eslava en conpanhia de
aziov, enquanlo Aicdio se achava no saIo, ouvindo a nsica de Clia. A
piincesa iecoIheu-se ao seu aposenlo no andai supeiioi. No loIeiava os
hspedes, chanando-Ihes naIliapiIhos nodeinos. Na sua piesena ainda
disfaiava o nau hunoi. Ln conpensao, no seu quailo descaiiegava loda a
iaiva na pessoa da ciiada. Ciilava lanlo, que a louca Ihe danava na calea. A
Sia. Odinlsova eslava a pai de lodas essas cenas.
~ Lnlo os senhoies vo pailii ~ disse eIa. ~ Lenlian-se do que
pioneleian` aziov eslieneceu.
~ Que pionessa Ihe fizenos`
~ } se esqueceu` Iioneleu-ne dai aIgunas Iies de qunica.
~ Que se vai fazei! Meu pai espeia-ne. No posso denoiai-ne.
Reconendo-Ihe, poien, a Ieiluia de Nc|icns gcncra|cs dc cninic, de IeIouse e
Iieny. L un lon Iivio, esciilo en Iinguagen cIaia. Lnconliai aIi ludo
quanlo piecisa.
~ Lenlia-se de que ne dizia que o Iivio poi si s no pode sulsliluii...
no ne iecoido cono se expiessou, nas sale o que queio dizei... Lenlia-se`
~ Que vou fazei` ~ iepeliu aziov.

78
~ Ioi que pailen` ~ disse a Sia. Odinlsova, laixando a voz.
aziov olseivou-a poi aIguns inslanles. LIa eslava iecIinada no
espaIdai da poIliona, de nos ciuzadas no peilo e nuas ale os coloveIos.
Iaiecia-Ihe nais pIida a Iuz de un nico Ianpio con un quelia-Iuz de
papeI en foina de iede. Seu anpIo veslido lianco a coliia loda con suas
dolias suaves. MaI se Ihe vian as ponlinhas dos pes, lanlen ciuzados.
~ L poi que havenos de ficai` ~ iespondeu aziov. A Sia.
Odinlsova voIlou-Ihe de Ieve a face.
~ Cono poi qu` Acaso no se senlen len aqui` Ou pensa
poivenluia que ninguen aqui lei saudades`
~ Lslou nais do que ceilo disso. A Sia. Odinlsova caIou-se.
~ No len iazo de pensai assin. Conludo, no cieio. No podia
afiin-Io seiianenle. aziov conlinuou inveI.
~ Lugnio VassIievilch, poi que no diz nada`
~ Dizei o qu` No conven lei pena dos honens en geiaI, e de niia
piincipaInenle.
~ Ioi qu`
~ Sou un honen posilivo e desinleiessanle. Nen sei conveisai.
~ Iaiece que pielende ouvii un eIogio da ninha paile, Lugnio
VassIievilch.
~ No eslou haliluado a laI. No sale que ne e inacessveI o Iado da
vida que Ihe e lo caio`
A Sia. Odinlsova noideu as ponlas do Ieno.
~ Iense o que quisei, nas ficaiei liisle quando pailiien.
~ Aicdio fica ~ olseivou aziov.
A Sia. Odinlsova nexeu Ievenenle un dos onlios.
~ Iicaiei liisle ~ iepeliu.
~ Tiisle` Acho que poi pouco lenpo apenas.
~ Ioi que o diz assin`
~ Ioique ne laseio nas suas pipiias paIavias: S sinlo ledio
quando se nodifica a oiden aqui ieinanle. Oiganizou lo inpecaveInenle a
sua vida, que no h aqui Iugai paia a liisleza, o ledio, a saudade... e oulios
senlinenlos penosos.
~ Acha que sou infaIveI... islo e, que oiganizei len a ninha vida`

79
~ L cono! Ioi exenpIo: daqui a aIguns ninulos sei que seio dez
hoias e sei lanlen que ne expuIsai da sua piesena...
~ No, no o expuIsaiei, Lugnio VassIievilch. Iode ficai. Alia essa
janeIa... Sinlo faIla de ai.
aziov eigueu-se e encoslou a no a vidiaa. A janeIa aliiu-se Iogo
con esliondo... No espeiava que fosse lo fciI. Suas nos lienian. A lieva
aveIudada da noile encheu a janeIa, ieveIando un ceu quase negio, os vuIlos
faifaIhanles das ivoies e o cheiio fiesco, Iivie e puio do ai.
~ Desa a coilina e senle-se ~ disse a Sia. Odinlsova. ~ Queio
conveisai con o senhoi anles de sua pailida. Diga-ne quaIquei coisa solie a
sua pessoa. Nunca faIa solie si nesno.
~ Cosluno conveisai solie assunlos leis, Ana Seiguievna.
~ L nuilo nodeslo... Queiia salei aIguna coisa solie o senhoi, solie
sua fanIia e solie seu pai, poi quen nos alandona.
A que piopsilo diz ludo isso`, pensou aziov.
~ Seiia pouco inleiessanle ~ disse eIe en voz aIla. ~ IiincipaInenle
paia a senhoia. Sonos genle lo aliasada...
~ Segundo seu nodo de vei, sou enlo una aiislociala`
aziov oIhou significalivanenle paia a Sia. Odinlsova.
~ L veidade ~ pionunciou con excessiva iispidez. LIa soiiiu.
~ Vejo que ne conhece nuilo pouco, enloia afiine que lodos os
seies hunanos se paiecen uns aos oulios e no neiecen esludo. Un dia
conlai-Ihe-ei a ninha vida... Anles, poien, queiia que ne conlasse a sua.
~ Conheo-a nuilo pouco ~ iepeliu aziov. ~ Iode sei que lenha
iazo. L possveI que lodo honen seja un enigna. A senhoia, poi exenpIo:
evila a sociedade, no a loIeia e convidou paia a sua casa dois esludanles. Ioi
que vive no canpo con sua inleIigncia e sua leIeza`
~ Cono` Que disse` ~ inleiionpeu vivanenle a Sia. Odinlsova. ~
Con a ninha... leIeza` aziov ficou seiio.
~ L a nesna coisa ~ nuinuiou eIe ~, queiia dizei que no
conpieendo len poi que vive no canpo.
~ No conpieende... e expIica o falo de quaIquei nodo`
~ Sin... suponho que fica senpie aqui poique e capiichosa, poique
gosla nuilo do confoilo, de lodas as conodidades e e indifeienle ao ieslo.
A Sia. Odinlsova soiiiu de novo.
~ Decididanenle no quei adnilii que eu seja capaz de apaixonai-ne`

8O
aziov fixou-a, de cenho caiiegado.
~ Apaixonai-se poi cuiiosidade, adnilo. De oulio nodo no.
~ Con efeilo! Agoia conpieendo poi que nos conhecenos: len nuila
coisa en conun conigo.
~ Ns nos conhecenos... ~ piofeiiu suidanenle aziov.
~ Oia!... L ne esqueci de que os senhoies vo pailii.
aziov eigueu-se. O Ianpio iIuninava fiacanenle a saIa escuia,
peifunada e confoilveI. Aliaves da coilina que se laIanava Ievenenle vinha
a excilanle fiescuia da noile, ouvia-se o seu nisleiioso nuiniio. A Sia.
Odinlsova no se novia e una conoo nlina se apossava deIa pouco a
pouco... Lsse senlinenlo conunicou-se lanlen a aziov. Ieiceleu de
iepenle que eslava a ss con una nuIhei joven e leIa...
~ Aonde vai` ~ inleipeIou Ienlanenle eIa. aziov nada iespondeu e
aconodou-se na poIliona. ~ Lnlo ne consideia un sei fiio, capiichoso e
ninado ~ conlinuou no nesno lon de voz, sen liiai os oIhos da janeIa. ~ L
no enlanlo sou nuilo infeIiz.
~ InfeIiz! Ioi qu` D lanla inpoilncia aos nexeiicos da cidade`
A Sia. Odinlsova fianziu a lesla. Iicou aloiiecida poique a enlendeu
assin.
~ Lsses nexeiicos nen chegan a diveilii-ne, Lugnio VassIievilch.
Sou nuilo oiguIhosa paia peinilii que ne inconoden. Sou infeIiz poique...
poique no lenho vonlade de vivei. OIha-ne cono se pensasse: faIa una
aiislociala veslida de iendas e senlada nuna poIliona de veIudo. No nego:
goslo daquiIo que se chana de confoilo e ao nesno lenpo lenho pouca
vonlade de vivei. ResoIva essa conliadio cono len o enlendei. Mas,
segundo sua opinio, ludo isso no passa de ionanlisno.
aziov noveu a calea en lon de dvida.
~ Coza de sade, e independenle e iica. Quei nais ainda` Que deseja
nais`
~ Que desejo` ~ iepeliu a Sia. Odinlsova suspiiando. ~ Lslou
cansada. LnveIheci e paiece-ne que vivo nuilos anos. LnveIheci ~
aciescenlou puxando devagai a nanliIha solie seus liaos nus. Seus oIhos
enconliaian-se con os oIhos de aziov. Coiou de Ieve. ~ Tenho lanlen
ninhas ieniniscncias: a vida na capilaI, a iiqueza, depois a niseiia, a noile
de neu pai, o casanenlo, en seguida a viagen ao esliangeiio, ludo de
acoido... Tenho lanlas iecoidaes e de nada queio iecoidai-ne. Dianle de
nin vejo un caninho Iongo, nuilo Iongo e sen oljelivo aIgun... No lenho
vonlade de liiIh-Io.

81
~ Sei una desiIuso conpIela` ~ peigunlou aziov.
~ No ~ iepIicou pausadanenle a Sia. Odinlsova.
~ No eslou salisfeila. Iaiece-ne que se pudesse afeioai-ne
foilenenle a aIguna coisa...
~ O que quei e apaixonai-se poi aIguen ~ inleiionpeu-a aziov. ~
Quei e no pode, eis a sua infeIicidade. A Sia. Odinlsova coneou a exaninai
a sua nanliIha.
~ Sei que no posso anai aIguen` ~ disse.
~ L difciI! Chanei poi engano de infeIicidade seneIhanle siluao.
Ao conliiio, s e infeIiz aqueIe que se apaixona.
~ Quen se apaixona`
~ Sin, aqueIe que se apaixona poi una nuIhei.
~ L expeiincia pipiia`
~ Sei poi ouvii dizei ~ iespondeu iispidanenle aziov.
L nuilo faceiia, pensou, aloiiece-ne e piovoca-ne, poique nada
nais len que fazei, e eu... Lslava de falo piofundanenle inpiessionado.
~ AIen disso, pode sei denasiado exigenle ~ disse eIe incIinando-se
e locando o foiio da poIliona.
~ L possveI. Ou ludo ou nada. L una vida poi oulia vida. Apossou-
se da ninha, enliegue-ne a sua sen aiiependinenlo e paia senpie. De oulio
nodo no seive.
~ en! ~ foi a iesposla de aziov. ~ L una condio jusla. Adniio-
ne de cono, ale agoia... no enconliou o que deseja.
~ Iensa que e nuilo fciI dedicai-se de coipo e aIna a quaIquei coisa`
~ No e fciI, se a genle conea a iefIelii e espeiai, assin cono
vaIoiizai-se ou vendei-se caio. Sen pensai, e nuilo sinpIes enliegai-se.
~ Deixai de vaIoiizai a sua pipiia peisonaIidade` L, se no lenho
nais vaIoi aIgun, de que vaIe a ninha dedicao`
~ No ne cale sal-Io. Conpele a oulien deleininai o neu vaIoi. O
essenciaI e salei saciificai-se.
A Sia. Odinlsova nudou de posio na sua poIliona.
~ IaIa cono se livesse expeiinenlado ludo pessoaInenle.
~ IaIavia aiiasla paIavia, Ana Seiguievna. Sale peifeilanenle que
isso no faz paile da ninha especiaIidade.
~ Seiia capaz de saciificai-se`

82
~ No sei. No cosluno vangIoiiai-ne.
A Sia. Odinlsova nada nais disse e aziov caIou-se. As nolas do
piano chegaian aos seus ouvidos da saIa de visilas.
~ No sei poi que Clia esl locando lo laide ~ olseivou a Sia.
Odinlsova.
aziov eigueu-se de novo.
~ L nuilo laide, de falo. } e lenpo de que se iecoIha.
~ Lspeie, no h piessa... Queio dizei-Ihe ainda una paIavia.
~ Que paIavia`
~ Lspeie ~ nuinuiou a Sia. Odinlsova. Seus oIhos se fixaian en
aziov. Iaiecia exanin-Io con aleno.
aziov deu aIguns passos peIo saIo, apioxinou-se de iepenle deIa,
disse-Ihe un apiessado adeus, apeilou-Ihe foilenenle a no, fazendo-a
quase giilai de doi, e saiu. LIa Ievou seus dedos apeilados aos Ilios, sopiou-
os e, Ievanlando-se da poIliona en que se achava, diiigiu-se piecipiladanenle
a poila, cono que paia giilai a aziov que voIlasse... A ciiada enliou nesse
nonenlo no saIo con un fiasco de ciislaI solie a landeja de piala. A Sia.
Odinlsova doninou o seu geslo, nandou que a ciiada se ieliiasse e senlou-se
de novo, pensaliva. A liana, en desaIinho, caiu-Ihe solie o onlio cono una
seipenle negia.
A Inpada ficou ainda acesa poi nuilo lenpo no quailo de doinii de
Ana Seiguievna. A Sia. Odinlsova peinaneceu hoias e hoias inveI, apenas
passando as vezes os dedos pIos liaos aiiepiados peIo fiio da noile.
aziov, duas hoias depois, veio ao seu aposenlo con as lolas nidas
de oivaIho, desaIinhado e sonliio. Lnconliou Aicdio junlo a nesa de
lialaIho, con un Iivio na no e o paIel conpIelanenle aloloado.
~ Ainda no se deilou` ~ disse, apaienlando aloiiecinenlo.
~ Voc hoje conveisou nuilo con Ana Seiguievna ~ Iinilou-se a
dizei Aicdio, sen iespondei-Ihe a peigunla.
~ Iassei o lenpo duianle o quaI voc e Clia eslavan ao piano.
~ No loquei piano... ~ naI linha coneado, Aicdio caIou-se.
Senlia as Igiinas que Ihe vinhan aos oIhos e no quis choiai na
piesena de seu saicslico anigo.


83
XVIII

No dia seguinle, quando a Sia. Odinlsova apaieceu paia lonai ch,
aziov poi nuilo lenpo esleve incIinado solie a sua chvena, anles de oIhai
paia a dona da casa... LIa filou-o, cono se aziov assin o exigisse. Iaieceu-
Ihe que linha enpaIidecido nuilo duianle a noile. RecoIheu-se ao seu
aposenlo e apaieceu sonenle a hoia do aInoo. IeIa nanh, o lenpo eia
chuvoso e inpedia quaIquei passeio. Todos se ieuniian na saIa de visilas.
Aicdio lonou un nneio aliasado de ievisla e coneou a Iei. A piincesa
nosliou-se piineiianenle adniiada, espeiando aIgo de escalioso, diiigindo-
Ihe en seguida seu oIhai de dio. Aicdio conlinuou Iendo, sen Ihe pieslai a
nnina aleno.
~ Lugnio VassIievilch ~ supIicou Ana Seiguievna ~, queio faIai-
Ihe... Ieigunlai-Ihe una coisa... Reconendou-ne onlen un lialado... ~
Levanlou-se e foi a poila. A piincesa oIhou en iedoi con una expiesso que
paiecia dizei: Vejan s. Lslou apavoiada! Lxaninou novanenle Aicdio,
cono se soIicilasse o seu apoio. Senlado ao Iado de Clia, Aicdio Ievanlou a
voz e conlinuou a Ieiluia.
A Sia. Odinlsova diiigiu-se iapidanenle ao seu galinele de lialaIho.
aziov aconpanhou-a oledienle, sen Ievanlai seus oIhos. Seguia o fiufiu
suave de un veslido de seda. A Sia. Odinlsova ocupou a nesna poIliona da
vespeia. aziov lanlen.
~ Cono se chana o conpndio que ne indicou` ~ disse Ana
Seiguievna inleiionpendo o incnodo siIncio.
~ Nc|icns gcncra|cs dc cninic, de IeIouse e Iieny ~ foi dizendo
aziov. ~ AconseIho lanlen o Trai|c c|cncn|airc dc pnqsiquc cxpcrincn|a|c, de
Canol. Nesse Iivio as figuias so nuilo insliulivas. Iode-se apiendei peIas
iIusliaes.
A Sia. Odinlsova eslendeu sua no aIva.
~ Lugnio VassIievilch, peidoe se o chanei. Ii-Io no paia disculii
solie os conpndios escoIaies. Queiia ienovai a paIeslia de onlen.
Conveisao de despedida... No ficai liisle`
~ As suas oidens, Ana Seiguievna. Inleiessa-ne salei de que
faIvanos onlen.
A Sia. Odinlsova aconpanhou con o oIhai aziov.
~ Iaiece que conveisvanos onlen solie a feIicidade. Disse-Ihe
quaIquei coisa solie nin nesna. Ven agoia, a piopsilo, a paIavia
feIicidade. Ioi que, ale quando senlinos un piazei, poi exenpIo con a
nsica, una Iinda laide, a paIeslia con una pessoa sinplica, poi que ludo

84
isso nos paiece un pielexlo paia a feIicidade sen fin e exislenle en quaIquei
paile: nais un pielexlo do que a veidadeiia venluia que liazenos en ns`
Ioi qu` Ou possiveInenle nada senle`
~ Conhece o pioveilio iusso: Vive-se len onde no eslanos` ~
iespondeu aziov. ~ Disse-ne onlen que no se senle salisfeila. Na veidade,
nunca pensou en seneIhanles coisas. Iode sei que Ihe paiean iidcuIas, no`
~ No. Lssas ideias no ne vn a nenle. ReaInenle. Sale que eu
desejaiia conhecei seus pensanenlos`
~ Cono` No a conpieendo.
~ Oua-ne. H nuilo queiia expIicai-ne con o senhoi. Nada len a
dizei, sale-o peifeilanenle, poique no e un honen conun. L noo e len
loda a vida dianle de si. Iaia que se piepaia` Que fuluio o espeia` Queio
salei que oljelivo len en visla, que caninho liiIha na vida, que senle no
nlino da sua aIna. Ln poucas paIavias: quen e o senhoi`
~ Suipieende-ne, Ana Seiguievna. } sale que esludo as cincias
naluiais e quen sou...
~ Sin, quen e`
~ } live ocasio de infoin-Ia de que sou un fuluio nedico de
piovncia.
Ana Seiguievna fez un geslo de inpacincia.
~ Ioi que diz isso` Nen o senhoi nesno aciedila no que diz. Aicdio
podeiia iespondei assin e no o senhoi.
~ Ln que Aicdio e...
~ asla! L possveI que se salisfaa con lo nodesla alividade, se
afiina senpie que a nedicina no exisle` Con o seu anoi-pipiio, un
nedico de piovncia! Un escuIpio do canpo! Responde-ne cono se quisesse
evilai a ninha paiIapalice, poique no deposila nenhuna confiana en nin.
Sale, Lugnio VassfIievilch, que eu podeiia conpieend-Io len. } fui polie e
egosla cono o senhoi. Supoilei possiveInenle as nesnas loinenlosas piovas
que supoilou na sua vida.
~ Tudo isso esl nuilo len, Ana Seiguievna, nas peidoe-ne... no
apiecio as confisses e nedeia lo giande dislncia enlie ns...
~ Que dislncia` Vai dizei novanenle que sou aiislociala` asla,
Lugnio VassIievilch. Iaiece que Ihe piovei j...
~ AIen disso ~ inleiionpeu aziov ~, que exliavaganle vonlade e
essa de faIai e pensai no fuluio, que na naioiia das vezes no depende de ns`
Se poi acaso liveinos de fazei aIguna coisa, esl len, se no, laslai-nos- o
piazei de no leinos faIado a loa.

85
~ Chana una paIeslia de anigos de conveisa a-loa... ou, poivenluia,
consideia-ne una nuIhei indigna de sua confiana`
~ No a despiezo, Ana Seiguievna, cono len deve salei.
~ No sei... Suponhanos que eu conpieenda a pouca disposio de
faIai solie a sua fuluia alividade. Mas o que nesse nonenlo se passa con o
senhoi...
~ O que se passa conigo! ~ iepeliu aziov ~ cono se eu fosse un
Lslado ou sociedade! Ln lodo caso, o assunlo deixa de sei inleiessanle. AIen
disso, pode un honen senpie dizei len aIlo o que se passa con eIe`
~ No vejo poi que no podenos dizei o que lenos na aIna.
~ A scnncra pode` ~ peigunlou aziov.
~ Iosso ~ iespondeu Ana Seiguievna depois de lieve hesilao.
aziov laixou a fionle.
~ L nais feIiz do que eu.
Ana Seiguievna oIhou-o inleiiogalivanenle.
~ Cono quisei ~ conlinuou, ~ aIguna coisa, poien, ne diz que nos
enconlianos a piopsilo, que seienos fuluianenle lons anigos. Lslou ceila
de que essa sua, poi assin dizei, inpenelialiIidade e avaieza de expiesso
ho de desapaiecei afinaI.
~ Ieiceleu en nin a avaieza de expiesso... cono disse...
inpenelialiIidade`
~ Sin.
aziov eigueu-se e apioxinou-se da janeIa.
~ Queiia salei a causa do que se passa en nin`
~ Sin ~ iepeliu a Sia. Odinlsova con un espanlo ainda
desconhecido.
~ No se zangai`
~ No.
~ No` ~ iepeliu aziov, que eslava en pe de coslas paia eIa, e
piosseguiu: ~ Saila enlo que a ano idiolanenle, doidanenle... Acho que
esl salisfeila agoia.
A Sia. Odinlsova eigueu os liaos. aziov encoslou a lesla no vidio
da janeIa. Sufocava. Todo o seu coipo, visiveInenle, lienia. No eia o lienoi
da linidez de noo, eia o anaigo leiioi da piineiia confisso que o doninou.
Lia paixo que se delalia neIe, foile e doIoiosa, a paixo seneIhanle ao dio e
piovaveInenle iin desle Ilino... A Sia. Odinlsova leve nedo de aziov.

86
~ Lugnio VassIievilch ~ e na sua voz viliava una leinuia
invoIunliia.
LIe voIlou-se iapidanenle con un oIhai que paiecia devoi-Ia.
Agaiiando anlas as suas nos, apeilou-a de enconlio ao peilo...
LIa se Iileilou Iogo do seu aliao. Monenlos depois, coIocou-se nun
canlo dislanle e de I conlenpIava aziov. LIe foi iapidanenle en sua
diieo...
~ O senhoi no ne conpieendeu ~ nuinuiou con ciescenle suslo.
Iaiecia que, se aziov desse nais un passo, giilaiia poi socoiio...
LIe noideu os Ilios e saiu.
Meia hoia depois, a ciiada enliegou a Ana Seiguievna un liIhele.
Conlinha sonenle as seguinles paIavias: Devo pailii hoje ou ficai ale
ananh`
Iaia que pailii` No o conpieendia nen o senhoi ne conpieendeu,
iespondeu-Ihe Ana Seiguievna, e pensou consigo nesna: Nen eu ne
conpieendia.
LIa no apaieceu ale a hoia do janlai, andando peIo seu quailo con as
nos as coslas e paiando as vezes oia en fienle a janeIa, oia dianle do espeIho.
Iassava un Ieno peIa nuca, onde Ihe paiecia havei una nancha quenle.
Indagava a si nesna: o que a leiia oliigado a salisfazei sua cuiiosidade, cono
dizia aziov, a exigii sua fianqueza` Havia en ludo isso aIguna coisa`... ~
Lu e que lenho cuIpa ~ disse aIlo. ~ No podia pievei as conseqncias. ~
RefIelia e coiava, Ienliando-se da caladuia quase feioz de aziov, quando
se aliiou a eIa...
~ Sei possveI` ~ piofeiiu de iepenle, paiando e sacudindo os
caleIos... Viu-se no espeIho. Sua fionle soleila, con un soiiiso nisleiioso
nos oIhos seniceiiados e nos Ilios, liaduzia nesse inslanle aIgo que a
inpiessionou...
~ No! ~ disse iesoIulanenle afinaI. ~ Deus sale o que podeiia
iesuIlai. Con isso no se liinca. A lianqiIidade e ainda a neIhoi coisa desle
nundo.
Sua caIna conlinuou inpeiluilveI. Chegou, poien, a choiai una vez
sen salei poi qu. No foi evidenlenenle poi nolivo de quaIquei ofensa.
No se senlia ofendida e sin cuIpada. Sol a infIuncia de diveisas sensaes
vagas, da ceileza da vida que passa, do desejo de novidade, apioxinou-se
nenlaInenle de un ceilo Iinile paia vei o que havia aIen. L aIen no viu o
alisno e sin o vcuo... a indecncia!

87
XIX

Ioi naioi donnio que a Sia. Odinlsova livesse solie si, acina de
quaisquei pieconceilos, foi con ceilo enlaiao que apaieceu paia o janlai. O
janlai decoiieu sen novidade. Ioifiio IIalnilch eslava piesenle e conlava
anedolas. Acalava de chegai da cidade. Disse, enlie oulias coisas, que o
Coveinadoi ouidaIoue oidenaia aos seus sulaIleinos especiais o uso das
espoias paia quaIquei nisso apiessada a sei feila a cavaIo. Aicdio
conveisava en voz laixa con Clia e dipIonalicanenle alendia a piincesa.
aziov eslava liisle e siIencioso. Ioi duas vezes a Sia. Odinlsova oIhou-o sen
disfaice. Vendo-Ihe o ioslo seveio, liIioso, os oIhos laixos e a inpiesso
decidida de despiezo en cada liao, pensou: No... no... no... Depois do
janlai lodos se diiigiian ao jaidin. Ieicelendo que aziov desejava
conveisai con eIa, afaslou-se aIguns passos e paiou. LIe apioxinou-se e, sen
Ievanlai os oIhos, disse ioucanenle:
~ Devo pedii-Ihe descuIpas, Ana Seiguievna. No pode zangai-se
conigo.
~ No eslou zangada, Lugnio VassIievilch ~ iespondeu a Sia.
Odinlsova. ~ Lslou aloiiecida.
~ Iioi ainda. Ln lodo caso, ieceli un lon casligo. Deve concoidai
en que a ninha siluao aluaI e a nais idiola possveI. Lscieveu-ne: Iaia
que pailii` No posso, nen queio ficai aqui. Ananh pailiiei.
~ Lugnio VassIievilch, poi que...
~ Ioi que ne vou`
~ No, no queiia dizei isso.
~ O passado no voIla, Ana Seiguievna... Mais cedo ou nais laide
devia aconlecei. Ioi isso, e indispensveI que v enloia. S adnilo una
condio paia podei ficai, nas e inpossveI. Ieidoe ninha ousadia: no ne
ana nen anai nunca`
Os oIhos de aziov liiIhaian poi nonenlos.
Ana Seiguievna nada Ihe iespondeu. Tenho nedo desle honen,
passou-Ihe peIa nenle.
~ Adeus ~ disse aziov, paiecendo adivinhai o seu pensanenlo, e
diiigiu-se paia a casa.
Ana Seiguievna seguiu-o devagai. Chanando Clia, lonou-a peIo
liao. No se sepaiou deIa ale a laide. No foi jogai cailas. Soiiia
fieqenlenenle, o que no Ihe ia len ao senlIanle pIido e confuso. Aicdio
de nada salia, enloia desconfiasse de aIguna coisa. Olseivava-a cono

88
olseivan os jovens, islo e, inleiiogando-se conslanlenenle: que significa isso`
aziov fechou-se no seu aposenlo, nas veio lonai ch. Ana Seiguievna quis
dizei-Ihe una paIavia de confoilo, nas no soule cono encelai a conveisao.
Un aconlecinenlo inespeiado ps leino a essa siluao difciI: o
noidono anunciou a chegada de Slnikov.
L difciI expiessai en paIavias a naneiia novinenlada e iunoiosa
con que enliou na saIa o joven piogiessisla. Teinoso cono eia, lendo
iesoIvido visilai una senhoia que naI conhecia e que nunca o convidaia, nas
que iecelia en sua casa, confoine Ihe disseian, honens inleIigenles e seus
conhecidos, linha nuilo nedo nesse nonenlo e se senlia aliapaIhado. Ln vez
de saudaes e descuIpas pievianenle decoiadas, disse una loIice nais ou
nenos assin: Avdlia Kkchina nandou salei cono passa Ana Seiguievna,
de quen Aicdio NicoIievilch senpie Ihe faIou nuilo len... Aqui se caIou e
ficou lo aliapaIhado, que se senlou no pipiio chapeu. Lnlielanlo, cono
ninguen lenlasse expuIs-Io, e Ana Seiguievna ale o apiesenlou a lia e a iin,
ielonou Iogo o donnio de si nesno e foi lagaieIando poi niI. O
apaiecinenlo da fuliIidade cosluna sei as vezes liI na vida: afiouxa as
coidas denasiado lensas e aiiefece os senlinenlos nuilo foiles e duiadouios
ou passageiios, Ienliando-Ihes o eslieilo paienlesco exislenle enlie anlos.
Con a chegada de Slnikov ludo ficou nais lanaI, vazio e sinpIes. Todos
ceaian con nais apelile e foian doinii neia hoia anles do coslune.
~ Iosso agoia iepelii-Ihe o que ne peigunlou una vez ~ dizia, j
deilado, Aicdio a aziov, que lanlen se achava despido: ~ Ioi que esl
liisle` Cunpiiu len aIgun sagiado devei` ~ Lnlie anlos os iapazes, desde
h aIgun lenpo, eslaleIeceia-se un lialo iecpioco de faIso desenlaiao e
iionia, o que significava senpie desgoslo nlino ou suspeilas ainda no
confiinadas.
~ Ananh vou paia a casa de neu pai ~ disse aziov.
Aicdio eigueu-se un pouco e apoiou-se ao coloveIo. Iicou adniiado
e aIegie ao nesno lenpo.
~ en ~ disse. ~ Lsl liisle poi causa disso` aziov locejou.
~ Quen nuilo sale enveIhece depiessa.
~ L Ana Seiguievna` ~ conlinuou Aicdio.
~ Que ven a sei no caso Ana Seiguievna`
~ Queio salei una coisa: deix-Io- pailii`
~ No sou seu enpiegado.
Aicdio ficou pensalivo. aziov deilou-se, voIlando-se paia a paiede.
Iassaian aIguns ninulos de siIncio.

89
~ Lugnio! ~ excIanou de iepenle Aicdio.
~ Que quei`
~ Ananh vanos junlos. aziov nada Ihe iespondeu.
~ L que vou paia casa ~ expIicou Aicdio. ~ Iienos junlos ale
TchochIovsk. AIi aiianjaienos conduo con Iiedol. Teiia nuilo, nuilo
piazei en conhecei seus pais, nas ieceio inpoilun-Ios. Vii de novo visilai-
nos`
~ Deixei neus oljelos en sua casa ~ iespondeu aziov sen se
voIlai.
Ioi que no quei salei o nolivo da ninha pailida` No iesoIvi pailii
de un nonenlo paia oulio cono eIe`, pensou Aicdio.
Ioi que ne vou e poi que paile aziov`, conlinuava nas suas
iefIexes. No podia iespondei salisfaloiianenle a sua pipiia peigunla. Seu
coiao, ao nesno lenpo, se enchia de quaIquei coisa de cuslico. Ieicelia
que Ihe eia difciI alandonai essa vida a que lanlo se haliluaia. Mas seiia
inpoiluno, se ficasse sozinho. AIguna coisa houve enlie eIes, piosseguiu.
Ioi que hei de ficai aqui, depois da sua pailida` Aloiiec-Ia-ei
definilivanenle. Acalaiei peidendo o que lenho. Iensou en Ana
Seiguievna e pouco a pouco oulia inagen sulsliluiu o foinoso senlIanle
da leIa viva.
~ Cusla-ne alandonai Clia ~ disse laixinho Aicdio, cono se
faIasse con o liavesseiio, solie o quaI caiu una Igiina... Repenlinanenle
sacudindo os caleIos, disse en voz aIla:
~ Con que piopsilo veio esse idiola do Slnikov` aziov nexeu-se
piineiianenle na cana e depois disse:
~ Vejo, neu caio, que e loIo. Cenle cono Slnikov e-nos indispensveI.
Conpieenda que esses inlecis so necessiios, paia nin piincipaInenle.
Iaiece que eslou peicelendo!..., pensou Aicdio, dianle de quen s
agoia e poi un inslanle se aliiu o inenso lialio do egosno de aziov.
Seienos deuses, poivenluia` Acho que Deus e voc, e eu` No seiei
inleciI`
~ Sin, e loIo ainda ~ iepeliu liislenenle aziov.
A Sia. Odinlsova no se nosliou adniiada quando, no dia seguinle,
Aicdio Ihe disse que pailia con aziov. Lslava disliada e faligada. Clia
oIhou-o seiianenle, en siIncio. A piincesa fez ale o sinaI-da-ciuz delaixo do
seu xaIe, sen que o peicelessen. Mas Slnikov ficou conpIelanenle
alaianlado. Saiu paia o aInoo liajando una ioupa nova, eIeganle e desla vez
no esIavfiIa. Na vespeia inpiessionaia o seivo deslacado paia seivi-Io peIa

9O
giande quanlidade de ioupa que liouxeia consigo. L agoia seus anigos o
alandonavan! Depois de andai un pouco, piesa de agilao, cono una Ielie
peiseguida pIos caadoies, con espanlo de si nesno e quase aos giilos,
decIaiou que lanlen eslava disposlo a pailii. A Sia. Odinlsova no lenlou
dissuadi-Io do seu piopsilo.
~ Tenho un caiio laslanle confoilveI ~ aciescenlou o infeIiz
diiigindo-se a Aicdio. ~ Iode ocup-Io, enquanlo Lugnio VassIievilch
lonai o seu. Assin sei nais cnodo paia lodos.
~ Oia, Slnikov, o seu caninho e diveiso do nosso. Moio Ionge.
~ No len inpoilncia. Tenho nuilo lenpo a ninha disposio e,
aIen disso, poi aqueIas landas, lenho un negcio.
~ Negcio de hipolecas` ~ peigunlou Aicdio con iionia.
Slnikov, que se achava desespeiado, nen chegou a soiiii en iesposla.
~ Caianlo-Ihe que o neu caiio ofeiece lodo o confoilo. H Iugai paia
lodos ~ disse.
~ Aceilen o ofeiecinenlo do Si. Slnikov ~ disse Ana Seiguievna...
Aicdio oIhou-a, e laixou significalivanenle a calea.
Os hspedes pailiian depois do aInoo. Despedindo-se de aziov, a
Sia. Odinlsova ofeieceu-Ihe a no.
~ Lspeio que ainda nos vejanos.
~ Cono quisei ~ iespondeu aziov.
~ Nesse caso haveienos de nos vei.
Aicdio saiu piineiio. Ocupou un Iugai no caiio de Slnikov. O
noidono auxiIiou-o iespeilosanenle a sulii. Aicdio linha vonlade de dai-
Ihe una lofelada ou choiai. aziov aconodou-se no oulio caiio. Chegando a
TchochIovsk, Aicdio leve de espeiai ale que Iiedol, dono da hospedaiia, Ihe
piepaiasse a conduo. Chegando-se paia aziov, disse-Ihe con un soiiiso:
~ Lugnio, vou lanlen. Queio conhecei os seus.
~ Vanos ~ disse poi enlie denles aziov.
Slnikov, que andava assoliando aIegienenle en loino do seu caiio,
aliiu a loca de espanlo ao ouvii essas paIavias. Aicdio liiou caInanenle os
oljelos do seu caiio e ocupou un Iugai ao Iado de aziov. Aps una
ieveincia ao seu ex-conpanheiio de viagen, giilou: ~ Vanos! ~ Ln pouco
lenpo desapaieceian... Slnikov, conpIelanenle aluidido, oIhou o seu
cocheiio, que liincava con un dos aninais. Ln seguida enliou no caiio,
leiiando paia os dois nujiques que passavan: ~ Ionhan os chapeus, idiolas!
~ e diiigiu-se paia a cidade, onde chegou nuilo laide. No dia seguinle, en

91
casa da Sia. Kkchina, nanifeslou iunoiosanenle loda a sua cIeia conlia os
indecenles, soleilos e naI-educados.
Ocupando Iugai no caiio de aziov, Aicdio apeilou-Ihe foilenenle
a no. Duianle nuilo lenpo no disse paIavia. Iaiecia que aziov apieciaia
aqueIe apeilo de no e aqueIe siIncio. No linha conseguido doinii na noile
anleiioi. No funava e quase no conia j h viios dias. Via-se nilidanenle o
seu liisle peifiI alalido, sol o lone enleiiado na calea.
~ D-ne un cigaiio ~ disse afinaI. ~ Tenho a Ingua suja`
~ AnaieIa ~ iespondeu Aicdio.
~ L naluiaI... nen o cigaiio ne agiada. A nquina piecisa de conseilo.
~ Mudou nuilo uIlinanenle ~ olseivou Aicdio.
~ No len inpoilncia. Iicaiei lon Iogo. Tenho pena de una coisa:
ninha ne e nuilo inpiessionveI. Se a genle no livei laiiiga giande e no
conei dez vezes poi dia, eIa sofie nuilo. Meu pai e difeienle. } andou
lanlen poi esle nundo de Deus. Decididanenle, no lenho vonlade de
funai ~ aciescenlou, aliiando o cigaiio a esliada.
~ Ale a sua casa lenos uns vinle e cinco quiInelios, no e` ~
indagou Aicdio.
~ Vinle e cinco. Ieigunle a esse salicho ~ disse, indicando o
cocheiio enpiegado de Iiedol.
Mas o salicho iespondeu apenas: ~ No sei. Os quiInelios aqui
no so naicados ~ e conlinuou a iaIhai a neia voz con o aninaI do neio,
poique sacudia a lodo nonenlo a calea.
~ Lis a, neu caio, una loa Iio paia voc e un exenpIo liI ~ disse
aziov. ~ Que alsuido! Todo honen pende de un fio, o alisno pode aliii-
se a cada inslanle e eIe ainda piepaia paia si un nundo de coisas
desagiadveis e esliaga loda a sua vida.
~ A que se iefeie` ~ peigunlou Aicdio.
~ No ne iefiio pailicuIainenle a coisa aIguna. Digo-Ihe sen nais
iodeios que anlos nos conpoilanos cono idiolas. No vaIe a pena disculii
essa queslo! Tenho expeiincia da ninha cInica: quen len dio da sua doi
acala infaIiveInenle poi venc-Ia.
~ No enlendo ~ disse Aicdio. ~ No len de que se queixai.
~ Se no ne enlende, oua: na ninha opinio, e neIhoi queliai as
pedias na iua do que peinilii que una nuIhei Ihe donine a ponlinha do
dedo. A esl... Tudo isso e... ~ aziov quase piofeiiu o seu leino piediIelo:
ionanlisno. Conleve-se, e disse apenas: ~ ...asneiia. No ne aciedilai, e
eu Ihe digo: anlos canos nuna sociedade de nuIheies e nos senlinos len.

92
Alandonai seneIhanle sociedade e o nesno que lonai un lanho de gua
geIada nun dia de caIoi. O honen nunca deve ocupai-se de seneIhanles
ninhaiias. Deve sei feioz, cono diz un lino dilado espanhoI. Voc, poi
exenpIo, e casado` ~ disse, diiigindo-se ao cocheiio.
O nujique voIlou paia anlos o seu ioslo chalo e os oIhos nopes.
~ Sou casado. Sen nuIhei a genle no passa.
~ ale en sua nuIhei`
~ Se lalo en ninha nuIhei` As vezes aconlece. Sen nolivo, no.
~ Muilo len. L sua nuIhei lale en voc` O nujique puxou as iedeas,
iepelidanenle...
~ Veja o que esl dizendo, neu senhoi. Cosla senpie de lioas... ~ o
canpons, ao paiecei, no goslou da liincadeiia.
~ Lsl ouvindo, Aicdio NicoIievilch! L ns dois fonos lalidos... Lis
o que significa sei un honen educado.
Aicdio iiu-se conliafeilo. aziov no aliiu a loca duianle o ieslo da
viagen.
Os vinle e cinco quiInelios paieceian cinqenla a Aicdio. Lis que
afinaI, na encosla de una coIina, apaieceu una ninscuIa povoao, onde
iesidian os pais de aziov. Ao Iado da povoao, denlio de un pequeno
losque de leluIas, via-se a casa senhoiiaI coleila de paIha. }unlo a piineiia
casa do povoado disculian dois nujiques. ~ Voc e un giande poico ~ dizia
un deIes ~, nas no vaIe un Ieilo. ~ Sua nuIhei e una feiliceiia ~
iespondia o oulio.
~ IeIa Iileidade de sua condula e peIas paIavias de anlos, pode vei
que os nujiques de neu pai no so seivos despolicanenle lialados ~
olseivou aziov. ~ Agoia eslou vendo neu pai junlo a enliada piincipaI da
casa. } ouviu a canpainha. L eIe nesno, conheo-Ihe len a figuia. Coilado,
j len os caleIos len liancos.


XX

aziov ps a calea foia do caiio e Aicdio espiava as coslas do seu
anigo. Viu, a enliada piincipaI da sede do povoado, un honen aIlo e nagio,
de caleIos en desoiden e naiiz aquiIino deIgado, liajando un veIho dIn
niIilai desaloloado. Ieinanecia de peinas aleilas, funando un Iongo
cachinlo e piscando os oIhos devido ao soI.

93
O caiio paiou.
~ IinaInenle iesoIveu vii ~ disse o pai de aziov, conlinuando a
funai, enloia o cachinlo Ihe saIlasse enlie os dedos. ~ Vanos, apeie e d c
un leijo.
Aliaou o fiIho... ~ Ienicha... Ienicha ~ ouviu-se una voz linuIa
de nuIhei. A poila aliiu-se e apaieceu una veIhinha goida e laixa, de louca
lianca e lIusa cuila e de coi leiianle. SoIlou un ah!, liopeou e caiiia
ceilanenle, se aziov no a seguiasse. Seus liaos cuilos e goidos
envoIveian o pescoo deIe. LIa encoslou-Ihe a calea ao peilo e ludo ficou en
siIncio. S se ouvian os soIuos da veIhinha.
O veIho aziov iespiiava piofundanenle e piscava os oIhos nais que
de coslune.
~ asla, Aiicha! asla ~ iepeliu, liocando un oIhai con Aicdio, que
se achava junlo ao caiio. O nujique cocheiio ale se voIlou paia o oulio Iado.
~ asla, e desnecessiio.
~ Oh, VassIi Ivnovilch ~ laIluciou eIa ~, h quanlos anos no vejo
neu queiido Ienicha... ~ Senpie aliaada ao fiIho, afaslou seu ioslo nido
de pianlo, en desaIinho e conovido. OIhou-o de un nodo engiaado e lealo
e novanenle apoiou-se-Ihe ao peilo.
~ L nuilo naluiaI ~ disse VassIi Ivnovilch. ~ Mas vanos enliai.
Ln conpanhia de Lugnio veio un hspede. Ieo descuIpas ~ aciescenlou
faIando a Aicdio e fazendo un Ieve novinenlo con o pe ~, o senhoi
conpieende, as nuIheies so fiacas, e coiao de ne... ~ Mas eIe nesno
eslava conovidssino: seus Ilios e solianceIhas lienian... Iazia lodos os
esfoios paia doninai a sua conoo e paiecei inpeiluilveI. Aicdio
saudou-o.
~ Vanos, nezinha ~ disse aziov, Ievando a veIhinha paia denlio
de casa. Depois de faz-Ia senlai-se nuna cnoda poIliona, aliaou nais una
vez o pai e apiesenlou-Ihe Aicdio.
~ Inenso piazei en conhec-Io ~ disse VassIi Ivnovilch. ~ Ieco-
Ihe que no iepaie... Tudo aqui e sinpIes e a noda niIilai. Aiina VassIievna,
caIna, poi favoi. Que covaidia e essa` Nosso hspede pode censui-Ia.
~ O senhoi... ~ disse eIa choiando ainda ~ no lenho a honia de o
conhecei...
~ Aicdio NicoIievilch ~ disse con inpoilncia VassIi Ivnovilch.
~ Ieidoen una veIha lonla. ~ Aiina VassIievna assoou-se e,
agilando a calea, oia paia a diieila, oia paia a esqueida, enxugou
cuidadosanenle as Igiinas. ~ Ieidoen-ne. Cheguei a pensai que noiiia
sen vei o neu queiido Ienicha.

94
~ Isso no loinai a aconlecei ~ disse VassIi Ivnovilch. ~
Tniuchka ~ chanou una pequena descaIa de uns lieze anos e veslida de
chila veineIha ~, liaga un copo de gua paia a senhoia, nuna landeja, esl
ouvindo` L os senhoies eslo convidados paia visilai o galinele de un
veleiano iefoinado ~ aciescenlou con vivacidade.
~ Queio alia-Io nais una vez, Ienicha ~ geneu Aiina
VassIievna. aziov incIinou-se paia eIa. ~ Voc e lo lonilo!
~ onilo, no ~ olseivou VassIi Ivnovilch ~, e sin un ncnnc fai|,
cono se diz. Lspeio agoia, Aiina VassIievna, que, depois de salisfazei seu
coiao de ne, faa aIguna coisa paia nalai a fone dos nossos queiidos
hspedes, poique deve salei que passaiinho sen aIpisle no canla.
A veIhinha eigueu-se da poIliona.
~ Inedialanenle, VassIi Ivnovilch, vou nandai seivii a nesa. Lu
nesna vou a cozinha piepaiai o sanovai. Tudo ficai pionlo Iogo. H lis
anos que no via neu fiIho, no Ihe dava de conei e lelei. Iensan que e fciI`
~ Veja I, palioa, no faa fiasco. Os senhoies poden aconpanhai-ne.
Aqui esl Tinofiievilch, que apaieceu paia Ihe dai as loas-vindas, Lugnio.
Tanlen ficou salisfeilo, esse veIho de una figa. No esl aIegie, veIho`
Vanos ao neu galinele.
VassIi Ivnovilch foi a fienle dos noos, aiiaslando seus chineIos
usados.
Toda a casa consislia en seis pequenos cnodos. Un deIes, paia onde
o veIho conduziu os nossos anigos, linha o none de galinele de lialaIho.
Una nesa de peinas giossas, cheia de papeis veIhos e coleilos de p, cono
defunados, ocupava lodo o inleivaIo enlie as duas janeIas.
IeIas paiedes se vian espingaidas luicas, nagaicas, espadas, dois
napas, aIguns desenhos de analonia, un ielialo de HuffeIand, un nedaIho
con caleIos nuna noIduia piela e o dipIona de nedico nun quadio. Un
div veIho, foiiado de couio, gaslo e iasgado en viios ponlos, achava-se
enlie dois enoines ainiios de leluIa. Nas eslanles, en desoiden, Iivios,
caixas, aves enpaIhadas, Ialas e fiascos. Nun canlo, una nquina eIeliica
queliada.
~ } o pieveni, neu caio hspede ~ coneou VassIi Ivnovilch ~,
vivenos aqui cono nun acanpanenlo niIilai...
~ asla de descuIpas ~ inleiionpeu aziov. ~ Kiisnov sale nuilo
len que no sonos iicos e que no noianos nun paIcio. Onde vanos
aconod-Io`
~ Que peigunla, Lugnio! Tenos aqui una nova consliuo con un
lino quailo. L ficai nuilo len inslaIado.

95
~ } ln una nova consliuo`
~ L onde esl o lanheiio ~ inleiveio Tinofiievilch.
~ Ao Iado do lanheiio ~ expIicou apiessadanenle VassIi Ivnovilch.
~ O veio j passou... Vou ale I paia vei cono esl. Tinofiievilch, liale da
lagagen. Quanlo a voc, Lugnio, ponho a sua disposio neu galinele.
Suun cuiquc.
~ Lsla e loa! Un lino veIho, e nuilo engiaado ~ disse aziov,
Iogo que VassIi Ivnovilch saiu. ~ L cono seu pai, nas o seu gneio e
difeienle. IaIa denais.
~ Sua ne paiece sei una exceIenle pessoa ~ nolou Aicdio.
~ L ingnua cono una ciiana. Vai vei que janlai nos h de piepaiai.
~ No os espeivanos hoje, neu senhoi, e no conpianos caine ~
disse Tinofiievilch, que acalava de liazei a naIa de aziov.
~ } que no h, passaienos len sen caine. Dizen que polieza no e
viIeza.
~ Quanlos seivos len seu pai` ~ peigunlou de iepenle Aicdio.
~ O slio no e deIe, e sin de ninha ne. Ten, se no ne engano,
quinze seivos.
~ Vinle e dois ao lodo ~ olseivou aloiiecido Tinofiievilch.
Ouviu-se o aiiaslai dos chineIos e de novo apaieceu VassIi Ivnovilch,
que disse soIenenenle:
~ Denlio de aIguns ninulos seu quailo eslai pionlo, Aicdio
NicoIievilch, no e esse o seu none` Tei lanlen un ciiado as suas oidens
~ e indicou un nenino de caleIos coilados ienle, veslido de casaco azuI
iasgado nos coloveIos e caIado de lolas peilencenles a una oulia pessoa. O
nenino veio con VassIi Ivnovilch. ~ Chana-se Iiedka. Repilo-Ihe, ainda
que o fiIho ne piola: descuIpe a nossa nodeslia. Lsle nenino sale enchei
nuilo len o cachinlo. O senhoi funa`
~ Iuno quase senpie chaiulos ou cigaiios ~ iespondeu Aicdio.
~ Iaz nuilo len. Tanlen dou piefeincia aos cigaiios, nas aqui no
canpo e difciI consegui-Ios.
~ Deixe de iepiesenlai o papeI do polie Lzaio da Sagiada Lsciiluia
~ inleiionpeu novanenle aziov. ~ Senle-se aqui no div, pois queio v-Io
neIhoi.
VassIi Ivnovilch iiu e senlou-se. De ioslo paiecia-se nuilo con o
fiIho, apenas a sua fionle eia nais laixa e a loca nais Iaiga. Conslanlenenle
eslava en novinenlo. Mexia os onlios cono se a ioupa Ihe inconodasse os

96
sovacos. Ieslanejava, lossia e novia os dedos, enquanlo seu fiIho se dislinguia
peIa escassez de novinenlos.
~ O papeI do nendigo Lzaio` ~ iepeliu VassIi Ivnovilch. ~ Voc,
Lugnio, no suponha que pielendo conovei o hspede: veja en que seIva
viigen vivenos. Ao conliiio, sou de opinio que paia o honen que pensa
no exisle deseilo. Ln Ilino caso, esfoio-ne o nais possveI poi no ne
coliii de loIoi, no ne desIocai do secuIo.
VassIi Ivnovilch liiou do loIso un eslojo anaieIo, que apanhaia no
aposenlo ieseivado a Aicdio, e conlinuou, agilando-o no ai:
~ No ne iefiio ao falo, poi exenpIo, de que, con piejuzo paia nin
nesno, lenha enliegue aos nujiques lodas as ninhas leiias. Acho que e neu
devei. O lon senso lanlen o nanda, enloia oulios piopiieliios nen
pensen nisso, iefiio-ne as cincias, a educao.
~ ReaInenle. Lslou vendo aqui O anigc da saudc, edio de 1855 ~
olseivou aziov.
~ Un veIho anigo neu no enviou de piesenle ~ disse suipieendido
VassIi Ivnovilch. ~ Ns eslanos veisados lanlen en fienoIogia ~
agiegou, diiigindo-se nais a Aicdio e nosliando solie un ainiio una
pequena calea de gesso suldividida exleiioinenle en quadiiIleios
nuneiados ~, conhecenos len SchoenIein e Radenachei.
VassIi Ivnovilch lossiu.
~ H quen ainda aciedile en Radenachei nesla piovncia` ~
peigunlou aziov.
~ Nesla piovncia... os senhoies deven salei neIhoi. No podenos
con os senhoies. Vieian sulsliluii-nos. No neu lenpo un ceilo hunoiisla
Hoffnann, un ceilo iovn con seu vilaIisno paiecian iidcuIos, apesai da
sua fana en oulios lenpos. AIguen dos novos sulsliluiu Radenachei. Os
senhoies pieslan-Ihe honenagen e, daqui a vinle anos, lodo nundo se iii
lanlen desse sulslilulo.
~ Queio dizei-Ihe, a lluIo de consoIao ~ disse aziov ~, que ns
agoia achanos iidcuIa a pipiia nedicina e no honenageanos ninguen.
~ Cono assin` L quei sei nedico`
~ Queio, una coisa no inpede a oulia. VassIi Ivnovilch neleu un
dedo no cachinlo, onde ainda havia un pouco de cinza quenle.
~ L possveI. No vou disculii con voc. Quen sou eu` Un nedico
iefoinado do exeicilo, tci|a |cu|. Agoia aginono. Iui nedico da liigada sol
o conando do seu faIecido av ~ disse a Aicdio. ~ Muila coisa vi na ninha
vida. Que sociedades fieqenlei e que ieIaes! Hoje o senhoi ne v assin. No

97
enlanlo, apaIpei o puIso do Iincipe Willigenslein e do giande poela
Chukvski! Depois de 1814, conheci lodos os figuies do exeicilo do suI. ~
Aqui, VassIi Ivnovilch ceiiou significalivanenle os Ilios. ~ Nada lenho
que vei con isso. asla que conhea o neu lisluii! Seu av eia un honen
honiado e iespeilado, un veidadeiio niIilai.
~ Diga anles que eia un eslupendo cacele ~ disse indoIenlenenle
aziov.
~ Que expiesses so essas, Lugnio! No conlinue, poi favoi... O
CeneiaI Kiisnov no peilencia a cIasse...
~ asla ~ inleiionpeu aziov. ~ Quando vin aqui, fiquei salisfeilo
con seu losque de leluIas. Ciesceu nuilo.
VassIi Ivnovilch aninou-se.
~ Ainda no conhece o neu ponai! Lu nesno pIanlei ivoie poi
ivoie. Tenos fiulas de loda especie e pIanlas nedicinais. Afiinen, senhoies
noos, o que quiseien, nas o veIho IaiaceIso disse una sagiada veidade: in
ncrois, tcrois c| |apidious... Sale que alandonei a cInica e assin nesno duas
vezes poi senana sou oliigado a Ianai no da anliga piofisso. Ieden-ne
conseIhos e no posso neg-Ios. As vezes, a genle polie iecoiie a nin. Ioi
aqui no h nedicos. Un vizinho neu, najoi iefoinado do exeicilo, lanlen
cIinica. Ieigunlo-Ihe: Lsludou nedicina` Responde-ne: No, nunca
esludei, e fao isso poi fiIanliopia ou anoi ao pixino... Que anoi ao
pixino! ~ excIanou VassIi Ivnovilch con un iiso noidaz.
~ Iiedka, encha o neu cachinlo! ~ disse seveianenle aziov.
~ Oulio dia un nedico foi chanado paia exaninai un doenle ~
conlinuou VassIi Ivnovilch. ~ O doenle j linha pailido ad pa|rcs, islo e,
eslava noilo. No quiseian iecelei o nedico, dizendo-Ihe: } no e
necessiio. O douloi no espeiava isso, ficou aliapaIhado e peigunlou: O
doenle aiiolava anles de noiiei` Aiiolava. Muilas vezes` Muilas.
Lsl nuilo len, concIuiu, e se foi.
O veIho iiu agoia sozinho. Aicdio apenas esloou un soiiiso e
aziov aspiiou Ionganenle o funo do cachinlo. A paIeslia conlinuou assin
poi una hoia. Aicdio leve ocasio de visilai seu aposenlo, que Ihe paieceu
confoilveI e Iinpo. IinaInenle enliou Tniucha e anunciou que o janlai
eslava pionlo.
VassIi Ivnovilch eigueu-se piineiio.
~ Vanos, senhoies! DescuIpen se os aloiieci con a ninha paIeslia.
Minha nuIhei salei alend-Ios nais agiadaveInenle.
O janlai, enloia piepaiado as piessas, eslava lino. S o vinho no
eia giande coisa. Un xeiez escuio conpiado poi Tinofiievilch, na cidade, na

98
casa de un negocianle conhecido, linha un Iigeiio goslo de colie ou oulia
dioga quaIquei. Tanlen havia noscas en giande quanlidade. CeiaInenle
un noIeque coslunava enxol-Ias con un gaIho veide. Lssa vez VassIi
Ivnovilch o dispensou desse seivio, lenendo censuias poi paile da geiao
nova. Aiina VassIievna vesliia-se neIhoi: ps a sua louca con filas de seda e
un xaIe azuI. Choiou novanenle quando viu Ienicha. Seu naiido nada disse:
eIa enxugou depiessa as Igiinas paia que no cassen no xaIe. S os noos
conian, poique os donos da casa j havian janlado. Seivia-os Iiedka,
visiveInenle inconodado con seus giandes sapalos. AuxiIiava-o una nuIhei
de expiesso viiiI, vesga, de none Anfssuchka, que desenpenhava as funes
de goveinanla, encaiiegada do aviiio e Iavadeiia. VassIi Ivnovilch, duianle
o janlai, andava peIa saIa, con expiesso feIiz, faIando solie os ieceios
inspiiados peIa poIlica de NapoIeo e peIa conpIexidade da queslo ilaIiana.
Aiina VassIievna paiecia no peicelei Aicdio e nen o seivia. Con o queixo
apoiado a no, no liiava os oIhos do fiIho, suspiiando senpie. Seu ioslo de
Ilios coi de ceieja e pequenas nanchas nas faces expiessava infinila londade.
Queiia salei quanlo lenpo seu fiIho denoiaiia en casa, nas linha nedo de
peigunlai. L se dissei que fica s dois dias`, pensava, e confiangia-se-Ihe o
coiao. Depois do assado, VassIi Ivnovilch desapaieceu poi aIguns
nonenlos, voIlando con neia gaiiafa, j aleila, de chanpanha. ~ Aqui esl
~ excIanou. ~ Vivenos no nalo, poien nos nonenlos soIenes lenos con
que disliaii-nos! ~ Lncheu lis laas e un cIice, liindou a sade dos
queiidos visilanles e, a noda niIilai, esvaziou de una s vez sua laa,
ofeiecendo a Aiina VassIievna o cIice, que eIa leleu ale a Ilina gola.
Quando chegou a solienesa, Aicdio, que no supoilava doce de nenhuna
especie, iesoIveu expeiinenlai as qualio quaIidades que havia. aziov
iecusou-se leininanlenenle a piov-Ios, e acendeu un cigaiio.
Veio afinaI o ch con ciene, nanleiga e loIos. Depois VassIi
Ivnovilch os Ievou ao ponai, paia que apieciassen a leIeza da laide. Ao
passai peilo do lanco, disse laixinho a Aicdio: ~ Nesle Iugai goslo de
fiIosofai, conlenpIando o pi-do-soI, faz len ao eienila desle deseilo. AIi,
nais adianle, pIanlei aIgunas ivoies nuilo apieciadas peIo poela Hoicio.
~ Que ivoies so essas` ~ disse aziov.
~ No conhece... so accias. aziov locejou.
~ Acho que j e hoia de se enliegaien aos liaos de Moifeu ~
olseivou VassIi Ivnovilch.
~ Quei dizei que e lenpo de doinii ~ concoidou aziov. ~ L juslo.
Lslanos cansados.
Despedindo-se de sua ne, leijou-a na lesla e eIa, aliaando-o,
alenoou-o as escondidas poi lis vezes. VassIi Ivnovilch aconpanhou
Aicdio ao seu aposenlo, desejando-Ihe un iepouso lianqiIo, que conheci

99
lanlen na sua idade feIiz. Lfelivanenle, Aicdio doiniu nuilo len no
cnodo conlguo ao lanheiio. Senlia-se aIi un cheiio de hoileI-pinenla.
Dois giiIos canlavan alis do fogo. VassIi Ivnovilch diiigiu-se do quailo de
Aicdio paia o seu galinele e aconodou-se no div, aos pes do fiIho, con o
inluilo de paIesliai un pouco. aziov nandou-o Iogo enloia, dizendo que
linha nuilo sono, nas no doiniu a noile inleiia. De oIhos aiiegaIados, filava
con dio a escuiido. As ieniniscncias da infncia no linhan podei solie a
sua pessoa. No conseguia Iiviai-se das suas Ilinas e anaigas inpiesses.
Aiina VassIievna iezou, e depois conveisou nuilo lenpo con Anfssuchka,
que, alenciosa, Ihe liansnilia en nuiniios lodas as suas olseivaes e
ideias solie Lugnio VassIievilch. A veIhinha eslava lonla de aIegiia, do
vinho que leleia e da funaa dos cigaiios. O naiido lenlou faIai-Ihe, nas
desisliu.
Aiina VassIievna eia una Ieglina iepiesenlanle da anliga luiguesia
iussa. Devia lei nascido h duzenlos anos, no peiodo noscovila. Muilo
ieIigiosa e sensveI, aciedilava en loda especie de supeislies, encanlanenlos,
cailonancia e sonhos. Aciedilava nos idiolas de ndoIe piofelica, nos gnios
caseiios, nos gnios da fIoiesla, nos naus enconlios, na feiliaiia, nos
ienedios doneslicos, no saI as quinlas-feiias e no pixino fin do nundo.
Aciedilava que, se na nissa do Doningo de Iscoa, a noile, no se apagassen
as veIas, a safia seiia loa. Se o coguneIo no ciescia nais, dizia, e poique
oIhos hunanos o viian. Aciedilava que o Dialo gosla dos Iugaies onde exisle
gua e que lodo judeu len una nancha de sangue no peilo.
Tinha nedo de ialos, colias, sapos, neIios, sanguessugas, liovoadas,
gua fiia, venlo encanado, cavaIos, lodes, genle iuiva e galos pielos. Coslava
nuilo de giiIos e consideiava os ces aninais inpuios. No conia caine de
vileIa, ponlos, canaies, queijo, aspaigos, pias, Ielie, una neIancia coilada
Ihe iecoidava a calea de So }oo alisla. IaIava das oslias con giande
iepugnncia. L en geiaI goslava de conei len e jejuava seveianenle. Doinia
dez hoias poi dia e no se deilava se VassIi Ivnovilch linha doi de calea. S
Ieia un Iivio na sua vida, chanado A|cx cu A caoana na f|crcs|a. Lscievia una
ou duas cailas poi ano. Salia secai fiulas e piepaiai doces, enloia suas nos
nada locassen. De n vonlade nudava de Iugai. Aiina VassIievna eia nuilo
loa, e inleIigenle, a sua naneiia. Salia que no nundo exislen senhoies que
deven nandai e genle sinpIes paia seivii, poi isso no despiezava a
aduIao e as ieveincias piofundas. Tialava seus seivos con caiinho e
londade, no negava esnoIa aos nendigos e no acusava nunca quen quei
que fosse, enloia nexeiicasse poi vezes. Quando noa, eia nuilo lonila,
locava piano e faIava un pouco de fiancs. Duianle as inneias viagens en
conpanhia do naiido, con quen se casou conlia a vonlade, esqueceu a
nsica e o fiancs. Lslinava nuilo o fiIho e linha giande nedo deIe. A
adninisliao da piopiiedade confiou a VassIi Ivnovilch. Cenia, agilava o

1OO
Ieno, aiiegaIava os oIhos de espanlo, quando o naiido Ihe expIicava as
iefoinas e pIanos fuluios. Desconfiada, paiecia senpie espeiai quaIquei
giande desgiaa. Choiava Iogo, ao Ienliai-se de aIguna coisa liisle...
MuIheies assin so iaias hoje. O que no salenos e se isso e un len!


XXI

Tendo-se Ievanlado, Aicdio aliiu a janeIa. A piineiia pessoa que viu
foi VassIi Ivnovilch. Tiajava un veIho capole oiienlaI e linha en vez de cinlo
un giande Ieno, o veIho ananhava a leiia na hoila. Ieicelendo o joven
hspede, excIanou, apoiando-se a p:
~ on dia! Cono passou a noile`
~ Muilssino len ~ iespondeu Aicdio.
~ Aqui eslou laI quaI Cincinalo: piepaiando un canleiio paia seneai
nalos. } e lenpo, giaas a Deus! Cada un, con suas pipiias nos, deve
ollei o suslenlo. Nada devenos espeiai dos oulios. L pieciso lialaIhai
lanlen. Iaiece que }ean-}acques Rousseau len iazo. H neia hoia, neu
caio senhoi, podeiia vei-ne nuna oulia siluao inleiianenle diveisa desla.
A una canponesa, que se queixava de una foile diaiieia, eu... cono se diz...
live de apIicai un cIislei de pio. A una oulia aiianquei un denle. Iiopus-
Ihe a aneslesia con elei... No quis. Iao ludo de giaa. No adniia: sou
pIeleu, ncnc nctus, no da luiguesia anliga de que descende a ninha caia-
nelade... No quei vii aqui paia iespiiai, anles do ch, un pouco de ai puio`
Aicdio foi lei con eIe.
~ on dia, nais una vez! ~ disse VassIi Ivnovilch, fazendo
conlinncia niIilai, encoslando dois dedos no lone enselado. ~ Sei que o
senhoi esl haliluado ao Iuxo, aos piazeies. Mas os giandes desle nundo no
desdenhan de passai aIgunas hoias sol o lelo de una calana.
~ IeIo anoi de Deus! ~ excIanou Aicdio. ~ Sou poi acaso un dos
giandes desle nundo` Nen ao nenos eslou afeilo ao Iuxo.
~ Lspeie un pouco ~ disse con geslo anveI VassIi Ivnovilch. ~
Se agoia fao paile de un aiquivo, nuilas coisas vi na ninha vida. Conheo o
pssaio peIo vo. Sou lanlen un psicIogo sui gcncris e lon fisiononisla.
No livesse esse don, poi assin dizei, leiia peiecido infaIiveInenle h nuilo
lenpo. O nundo eIininai-ne-ia cono honen fiaco e insignificanle. Digo-Ihe
fiancanenle: a anizade que nolo enlie o senhoi e neu fiIho causa-ne inenso
piazei. Lnconliei-o h pouco. Deve salei que senpie se Ievanla nuilo cedo e

1O1
peicoiie os aiiedoies. Lslou cuiioso poi salei: desde quando conhece neu
Lugnio`
~ Desde o inveino desle ano.
~ en. Ieinila-ne ainda peigunlai-Ihe una coisa. No quei senlai-se`
IaIe a un pai, con loda a sinceiidade: que pensa de Lugnio`
~ Seu fiIho e un dos honens nais exliaoidiniios que enconliei na
ninha vida ~ iespondeu vivanenle Aicdio.
Os oIhos de VassIi Ivnovilch aiiegaIaian-se de iepenle, e suas faces
eniulesceian de Ieve. A p caiu-Ihe das nos.
~ O senhoi assin o supe... ~ coneou eIe.
~ Lslou ceilo disso ~ acenluou Aicdio. ~ Tenho alsoIula ceileza de
que seu fiIho len un giande fuluio, que loinai ceIelie seu none. Convenci-
ne disso desde o nosso piineiio enconlio.
~ Cono... cono foi esse enconlio` ~ naI pionunciou VassIi
Ivnovilch.
Un soiiiso de piazei aliiia-Ihe os Ilios e no os alandonava.
~ Quei salei cono nos conhecenos`
~ Sin... e o ieslo...
Aicdio coneou a conlai-Ihe o que salia de aziov, enlusiasnando-
se cada vez nais. Muilo nais que naqueIa laide en que danaia una nazuica
con a Sia. Odinlsova.
VassIi Ivnovilch ouvia-o senpie, passava o Ieno de no en no,
lossia, aIisava os caleIos e afinaI no se conleve: cuivou-se paia Aicdio e
leijou-o no onlio.
~ Ciaas ao senhoi, sou un honen conpIelanenle feIiz ~ disse,
conlinuando a soiiii. ~ Devo dizei-Ihe que... adoio o neu fiIho. Quanlo a
ninha nuIhei, nen se diga: e ne! Lnlielanlo, en sua piesena, no lenho
coiagen de expiessai neus senlinenlos, poique eIe no gosla disso. L ininigo
de lodas as confisses. Muilos ale o acusan dessa fiineza de ndoIe, vendo
nisso oiguIho ou insensiliIidade. Honens assin no se deven nedii con o
nelio conun, no e veidade` Vou cilai-Ihe un exenpIo: oulio, no seu Iugai,
havia de liiai nuilo ou ludo dos seus pais. Aciedile que nunca nos pediu un
ceiliI! IaIavia de honia!
~ L un honen e honeslo ~ olseivou Aicdio.
~ Despiendido e honeslo. Lu, Aicdio NicoIievilch, no s o adoio
cono lenho oiguIho deIe. Toda a ninha anlio consisle no seguinle: que o
nundo Ieia ainda en sua liogiafia as seguinles paIavias: IiIho de un

1O2
nodeslo nedico niIilai, que a piincpio no salia enlend-Io e que nada
poupava paia a sua educao... ~ e a voz do veIho lienia.
Aicdio apeilou-Ihe foilenenle a no.
~ Iensa que no ficai ceIelie no leiieno da nedicina, cono o senhoi
piofeliza` ~ peigunlou VassIi Ivnovilch, aps aIgun siIncio.
~ No digo que seja na nedicina, apesai de, nesse donnio de
conhecinenlos, sei un dos naioies slios.
~ Ln qu, enlo, Aicdio NicoIievilch`
~ L difciI diz-Io poi oia, nas sei ceIelie.
~ Sei ceIelie! ~ iepeliu o veIho pensalivo.
~ Aiina VassIievna nandou chan-Io paia lonai ch ~ disse
Anfssuchka, passando peilo con un pialo enoine cheio de fianloesas
naduias.
VassIi Ivnovilch eslieneceu.
~ Teienos ciene fiio con fianloesas`
~ Teienos ciene fiio con fianloesas!
~ en fiio, veja I! No lenha ceiinnia, Aicdio NicoIievilch, pegue
nais. L Lugnio que no ven`
~ Lslou aqui ~ ouviu-se a voz de aziov no aposenlo de Aicdio.
VassIi Ivnovilch voIlou-se iapidanenle.
~ Quis fazei una visila ao seu anigo. Chegou laide, anicc. }
nanlivenos una Ionga paIeslia. Agoia vanos lonai ch. A ne nandou
chanai. A piopsilo, queio faIai con voc.
~ De que se liala`
~ Tenho aqui un nujique que sofie de icleicia.
~ MoIeslia anaieIa`
~ Icleicia cinica, laslanle adianlada. Receilei-Ihe viias pIanlas
nedicinais, oliiguei-o a conei cenouias, dei-Ihe licailonalo de sdio. Todos
esses neios de lialanenlo so paIialivos. L pieciso ninisliai-Ihe aIguna coisa
nais eficaz. Sei que iidicuIaiiza a nedicina, nas eslou ceilo de que pode dai-
ne un lon conseIho. Conveisaienos depois. Vanos lonai ch.
VassIi Ivnovilch eigueu-se do lanco e canlou una passagen da
peia Rcocr|c, fra Diatc|c:
Da Iei piecisanos
Iaia viveinos con piazei!

1O3
~ VilaIidade exliaoidiniia ~ concIuiu aziov.
Lia neio-dia. O soI queinava nuilo, joiiando Iuz pIos inleivaIos das
nuvens eslianquiadas e densas. Reinava siIncio. S os gaIos conpelian no
canlai, piovocando una eslianha sensao de sono e ledio. AIguies, no aIlo
das ivoies, ouvia-se o piai liisle de un fiIhole de gavio. Aicdio e aziov
eslavan deilados a sonlia de una pequena neda de feno, solie un IenoI de
eiva veide e odoiosa.
~ AqueIa ivoie ~ disse aziov ~ iecoida-ne a infncia. Ciesce a
leiia de una cova, ieslos de una oIaiia. NaqueIe lenpo eu linha a ceileza de
que esle Iugai e aqueIa ivoie possuan o podei do laIisn: nunca ne
aloiieci aqui. No conpieendia enlo que eia ciiana e que no podia
aloiiecei-ne. Agoia sou honen. O laIisn no exeice infIuncia aIguna en
nin.
~ Quanlo lenpo passou aqui`
~ Dois anos. Viajando senpie. Lianos nnades. Ieicoiianos de
piefeincia as cidades.
~ Lssa casa e anliga`
~ L. Consliuiu-a neu av, pai de ninha ne.
~ Quen eia seu av`
~ S o dialo o sale: un najoi quaIquei. Seiviu no lenpo do CeneiaI
Suviov. Conlava ludo solie a passagen dos AIpes. IiovaveInenle nenlia
cono ninguen.
~ Agoia sei poi que na saIa de visilas esl o ieliaio do CeneiaI
Suviov. Coslo nuilo de casinhas cono essas, anligas e confoilveis. Tn ale
una alnosfeia especiaI.
~ Deven cheiiai a azeile das Inpadas de igieja ~ locejou aziov.
~ L quanlas noscas nessas sanlas casinhas... Uff!
~ Diga-ne una coisa: voc, na infncia, foi seveianenle educado`
~ Oia, j conhece neus pais. L a genle nenos seveia que exisle.
~ Lslina-os, Lugnio`
~ Lslino-os, Aicdio.
~ LIes o eslinan lanlo! aziov caIou-se.
~ Sale en que penso` ~ disse afinaI, ciuzando as nos sol a calea.
~ Ln qu`
~ Ienso en cono viven len os neus pais nesle nundo! Meu pai, aos
sessenla anos de idade, ainda discule solie os neios paIialivos de cuia, liala

1O4
de lodos, e geneioso paia con os canponeses e afinaI se diveile. Minha ne
passa olinanenle: seu dia de lialaIho esl cheio de lanlos afazeies diveisos,
que nen se Ienlia do ieslo. L eu...
~ L voc`
~ Ienso, deilado aqui a sonlia desle nonle de feno... O Iugai
insignificanle que ocupo e lo ninscuIo en conpaiao con o ieslo do
espao, onde no eslou e onde ninguen se inpoila conigo! A paiceIa do
lenpo que hei de vivei e lo iidcuIa en face da eleinidade, onde nunca eslive
nen eslaiei... Nesle lono, nesle ponlo nalenlico, o sangue ciicuIa, o
ceielio lialaIha e quei aIguna coisa... Que eslupidez! Que inuliIidade!
~ Deixe-ne dizei-Ihe que ludo isso se apIica ao gneio hunano en
geiaI...
~ Ten iazo ~ disse con eneigia aziov. ~ Queiia sugeiii apenas
que neus pais eslo nuilo ocupados e no se inpoilan con a sua pipiia
nuIidade, que a sua pequenez no cheiia naI... e eu sonenle sinlo
aloiiecinenlo e dio.
~ Ioi que dio`
~ Ioi qu` Cono poi qu` } se esqueceu`
~ No ne esqueci de nada, nas acho que no len o diieilo de odiai. L
infeIiz, concoido, poien...
~ Vejo, Aicdio NicoIievilch, que inleipiela o anoi cono lodos os
noos uIlianodeinos: chanan a gaIinha con as nos cheias de niIho e,
quando eIa se apioxina, saIve-se quen pudei! No sou assin. Mudenos de
assunlo. O que no len ienedio ienediado esl. ~ Deilou-se de Iado. ~ Veja
aqui a foiniga que aiiasla una nosca noiilunda. Leve-a! Caiiegue-a nesno
que iesisla, apioveile a ciicunslncia de que voc, na quaIidade de iiiacionaI,
len o diieilo de despiezai quaisquei senlinenlos de conpaixo e anoi ao
pixino. Ns, honens, sonos lo difeienles.
~ No devia faIai assin, Lugnio! Chegou ao ponlo de eIininai o seu
pipiio eu! aziov eigueu a calea.
~ L esse o neu Ieglino oiguIho. Nunca alenlei conlia o neu pipiio
eu e nuIhei nenhuna h de faz-Io. Anen! Acalenos con islo! No ouvii
nais de nin una nica paIavia a iespeilo.
Anlos os anigos passaian aIguns nonenlos en siIncio.
~ ReaInenle ~ conlinuou aziov ~, o honen e un sei
exliavaganle. Se a genle olseivai de Ionge a vida do canpo, a dos pais,
paiece que nada pode havei de neIhoi. Cona, lela e saila que o seu nodo de
vivei e o nais ieguIai, o nais juslo e o nais iacionaI que exisle. O ledio,

1O5
poien, donina a genle. Queienos ocupai-nos dos honens, ofend-Ios ale,
nas ocupaino-nos deIes.
~ Seiia necessiio oiganizai a vida de nodo que cada inslanle livesse
una ceila significao ~ piofeiiu pensalivo Aicdio.
~ Concoido! O que significa aIguna coisa, ainda que seja un engano,
e agiadveI. Con o que nada significa podenos ainda concoidai... O naI
consisle nessas niI e una coisas sen vaIoi aIgun, indignas de quaIquei
aleno e incnodas...
~ Coisas incnodas e indignas da aleno de un honen no exislen,
se no quisei ieconhec-Ias.
~ Acala de dizei un Iugai-conun conliadiliio.
~ Que quei voc dizei`
~ Vou expIicai-Ihe. Se afiinai, poi exenpIo, que a educao e liI, e
un Iugai-conun. Se dissei que a educao e nociva, e un Iugai-conun
conliadiliio. Iaiece nais eIeganle e, na essncia, significa a nesna coisa.
~ Onde esl a veidade`
~ Onde` Respondo-Ihe cono un eco: onde`
~ Hoje no esl nuilo disposlo, Lugnio.
~ Iaiece-Ihe` Quen sale se poi causa do soI ou das fianloesas que
coni en quanlidade.
~ Nesse caso no seiia nau doinii un pouco.
~ Acho lon. Con una condio: enquanlo doinii, no ne oIhe. O
honen len senpie caia de inleciI quando doine.
~ No Ihe e indifeienle a opinio aIheia`
~ No sei. Un honen noinaI no deve pieocupai-se con essas
coisas. Un honen noinaI e aqueIe que no inleiessa e que deve sei ou
oledecido ou odiado.
~ Lssa e loa! No odeio ninguen ~ disse Aicdio, depois de iefIelii
un pouco.
~ L eu odeio a nuilos. Voc len una aIna sensveI. L fiaco. Cono
podei odiai`... Ten nedo e no confia en si...
~ Deposila nuila confiana en si nesno` }uIga-se supeiioi`
aziov, aps un lieve siIncio, iespondeu:
~ Quando enconliai un honen que seja iguaI ou supeiioi a nin,
nudaiei de opinio a neu iespeilo. Odiai! Voc, poi exenpIo, ao passai hoje
peilo da casa do nosso feiloi IiIipe, disse: Que casinha sinpIes, Iinpa e

1O6
confoilveI. Disse nais: que a Rssia sei o neIhoi pas do nundo quando o
nais polie nujique livei un Iai cono aqueIe, e que cada un de ns deve
auxiIiai essa conquisla... Conecei a odiai aqueIe nujique, IiIipe ou Isidoio,
paia quen devo fazei o inpossveI e que no ne dii sequei oliigado... Que
necessidade lenho eu afinaI do seu agiadecinenlo` Vivei len nuna casinha
Iinpa e lianca e eu andaiei sujo. L depois`
~ asla, Lugnio... Ouvi-Io hoje e concoidai conlia a vonlade con
aqueIes que nos acusan de faIla de piincpios.
~ Repele as paIavias de seu lio. Iiincpios no exislen. Ale agoia no
peiceleu essa veidade` H apenas sensaes. Tudo na vida depende deIas.
~ Cono assin`
~ L nuilo sinpIes. Sou, poi exenpIo, negalivisla poi foia da
sensao. L-ne agiadveI negai. Todo o neu eu senle o piazei de negai e
lasla! Ioi que goslo da qunica` Ioi que goslo de nas` L a sensao que
assin o deleinina. Tudo e uniIaleiaI. Ninguen Ihe expIicai o assunlo con
naioi cIaieza. Ninguen lei coiagen de diz-Io, nen eu nesno en oulia
ocasio.
~ O sensuaIisno e honeslo` A honia e lanlen una sinpIes sensao`
~ NaluiaInenle!
~ Lugnio! ~ disse liislenenle Aicdio...
~ No goslou` ~ inleiionpeu aziov. ~ No! se neleu a no en
cunluca... Lnlielanlo, lasla de fiIosofia. A naluieza enlaIa-nos o sono,
disse o poela Ichkin.
~ O nosso giande poela nunca escieveu coisa seneIhanle ~ disse
Aicdio.
~ Se no escieveu, voc, cono poela, pode apioveilai esse lena. A
piopsilo, Ichkin deve lei sido niIilai.
~ Ichkin nunca foi niIilai!
~ L inpossveI! Todos os seus veisos conean assin: Avanle, avanle!
A nossa leiia cIana!
~ Lsl invenlando alsuidos! L una caInia!
~ CaInia` Que inpoilncia! Cono se a caInia inpiessionasse
aIguen! Ioi naioi que seja a caInia Ievanlada conlia aIguen, o honen no
neiece a que e vinle vezes pioi.
~ L neIhoi doiniinos! ~ disse aloiiecido Aicdio.
~ Con inenso piazei ~ iespondeu aziov.

1O7
Nen un nen oulio conseguia adoinecei. Un eslianho senlinenlo
seneIhanle a hosliIidade se apossou de anlos. Depois de cinco ninulos,
aliiian os oIhos e filaian un ao oulio.
~ Veja ~ disse de iepenle Aicdio ~, una foIha seca de ivoie caiu
solie o soIo. Seus novinenlos so nuilo paiecidos con o vo de una
loiloIela. No acha esquisilo` Un oljelo noilo e liisle e lo paiecido con un
sei aIegie e vivo!
~ Anigo Aicdio NicoIievilch! ~ excIanou aziov. ~ Ieco-Ihe
encaiecidanenle que no ne diga fiases lonilas.
~ IaIo cono sei... Isso ne esl paiecendo afinaI despolisno. Iensei
una coisa e poi que no hei de expiessai neu pensanenlo`
~ Muilo len. L poi que no podeiei expiessai lanlen o neu` Acho,
poi exenpIo, que dizei fiases e paIavias lonilas e feio.
~ Que e lonilo` Dizei leinos de caIo`
~ } eslou vendo que segue ou len inleno de seguii as pegadas do
lilio. AqueIe idiola ficaiia nuilo salisfeilo, se ouvisse suas paIavias!
~ Cono quaIificou IvieI Iielivilch`
~ Chanei-Ihe cono neiece: un idiola.
~ No posso loIeiai nais ~ excIanou Aicdio.
~ Ah, sin` L a voz do sangue... ~ disse caInanenle aziov. ~ }
nolei nuilas vezes que o paienlesco cosluna sei inalaIveI nos honens. O
honen e capaz de alandonai ludo, lodos os pieconceilos. Mas ieconhecei
que, poi exenpIo, seu iino e un Iadio esl acina de suas foias! L naluiaI:
ncu iino, ncu... e possveI`
~ Ln nin faIou o sinpIes senlinenlo de juslia e no de paienlesco
~ iespondeu iiiilado Aicdio. ~ Se no enlende esse senlinenlo, se no
expeiinenla essa sensao, no deve nen pode ciilic-Io.
~ Ln oulias paIavias: Aicdio Kiisnov esl nuilo acina do neu
enlendinenlo. Devo cuivai-ne e caIai.
~ asla, poi favoi, Lugnio. Acalaienos liigando.
~ Aicdio, faa-ne un favoi: vanos liigai peIo nenos una vez na
vida, liigai de veidade ale a noile.
~ L assin, naluiaInenle, acalaienos...
~ iigados paia loda a vida` ~ excIanou aziov. ~ L poi que no`
Aqui nesla cana feila de ieIva, nesle Iugai pipiio paia idIios, Ionge do
nundo e dos oIhaies dos honens, una liiga faz len. Mas voc no pode
conigo. Iosso agaii-Io agoia peIa gaiganla...

1O8
aziov aliiu seus dedos Iongos e speios... Aicdio fingiu piepaiai-
se paia una iesislncia... Mas o senlIanle do seu anigo Ihe paieceu lo feioz,
con lo seiia aneaa eslanpada no soiiiso olIquo de seus Ilios, de seus
oIhos infIanados, que eIe senliu un nedo invoIunliio...
~ Veja s que Iugai escoIheian paia descansai! ~ ouviu-se nesse
nesno inslanle a voz de VassIi Ivnovilch. O veIho nedico niIilai suigiu
dianle dos noos liajando un paIel de lecido nodeslo, feilo en casa, e
chapeu de paIha da nesna faliicao. ~ Iiocuiei-os poi loda paile...
LscoIheian un lino Iugai e se enliegan a una ocupao inleiessanle.
Deilados na leiia e conlenpIando o ceu... Salen que isso significa aIguna
coisa`
~ Sonenle conlenpIo o ceu quando lenho vonlade de espiiiai ~
iesnungou aziov. VoIlando-se paia Aicdio, disse en voz laixa: ~ L pena
que viesse aliapaIhai a nossa conveisa.
~ Chega ~ disse Aicdio ao seu anigo. ~ Anizade nenhuna podei
supoilai seneIhanle expeiincia.
~ OIho paia vocs, neus jovens anigos ~ dizia VassIi Ivnovilch,
con as nos apoiadas nuna lengaIa lanlen feila en casa, con a figuia de
un luico na ponla. ~ OIho e sinlo-ne len. Quanla foia, nocidade en pIeno
vio, capacidade, laIenlo! Ieifeilos Casloi e IoIIux!
~ Agoia lenos una Iio de niloIogia ~ alaIhou aziov. ~ V-se
Iogo que j foi un giande Ialinisla! Iaiece-ne que, quando esludanle, ganhou
una nedaIha de piala poi una conposio!
~ Dicscurcs! ~ iepeliu VassIi Ivnovilch.
~ asla, neu pai, no seja pedanle.
~ Una vez na vida a genle pode exilii-se ~ disse o veIho. ~ Ln lodo
caso, no vin lei con os senhoies paia Iileialuia. Queio dizei-Ihes que vanos
janlai daqui a pouco. AIen disso, queio pieveni-Io, Lugnio... L un honen
cuIlo, conhece os honens e as nuIheies lanlen. Ieidoai ceilanenle. Sua
ne nandou iezai nissa en inleno de sua chegada. No pense que sei
oliigado a assislii a essa nissa. } esl ludo acalado. Mas o Iadie AIieksiei...
~ Iadie`
~ Iadie... un saceidole, en suna. LIe vai janlai en nossa conpanhia...
A nissa foi una suipiesa paia nin, do conliiio no a aconseIhaiia... Lsl
ludo feilo... O padie no ne quis alendei... Aiina VassIievna lanlen... O
padie e un honen lon e ciicunspeclo.
~ No vai deixai-ne sen life` ~ chacoleou aziov. VassIi
Ivnovilch soiiiu.

1O9
~ Que ideia!
~ Nada nais exijo. Senlo-ne a nesa con quaIquei honen de len.
VassIi Ivnovilch endiieilou o chapeu.
~ Lslou ceilo de que e supeiioi a lodos esses pieconceilos. Tenho
sessenla e dois anos de idade e pouco ne inpoilo con eIes. ~ VassIi
Ivnovilch no quis confessai que eIe nesno desejou que se ceIeliasse a
nissa... Lia no nenos ieIigioso que sua esposa. ~ O Iadie AIieksiei
nanifeslou nuila vonlade de conhec-Io. L un honen sinplico. }oga len as
cailas e... gosla as vezes de funai un cachinlo en loa conpanhia.
~ Lnlo, depois do janlai, vanos jogai una pailida. Vou deix-Io sen
vinlen.
~ Veienos! Os paiceiios no so fiacos cono juIga.
~ Quei lanlen iealiIilai o peso dos anos` ~ indagou
significalivanenle aziov.
As faces de VassIi Ivnovilch iuloiizaian-se.
~ No len veigonha, Lugnio... O que passou no voIla nais. Mas
eslou pionlo a piovai dianle deIes que live essa paixo na ninha nocidade.
Cuslou-ne caio! No achan que faz caIoi` Ieinilan que ne aconode peilo
de vocs. No os inpoiluno`
~ AlsoIulanenle ~ disse Aicdio.
VassIi Ivnovilch alaixou-se con esfoio e senlou-se.
~ O Iugai onde eslo Ienlia-ne a ninha vida niIilai, as enfeinaiias
de canpanha siluadas onde Deus peinilisse. Muilo vi na ninha exislncia.
Iosso conlai-Ihes, se no deixaien, un inleiessanle episdio da epidenia de
pesle na essailia.
~ Ioi esse nolivo foi condecoiado` ~ disse iionicanenle aziov. ~
} conhecenos essa hisliia... Ioi que no liaz no peilo essa condecoiao`
~ } Ihe disse que sou un honen sen pieconceilos ~ iespondeu
aliapaIhado VassIi Ivnovilch. (S na vespeia e que nandaia aiiancai a
condecoiao do seu dIn.) L coneou enlo a conlai o episdio da pesle.
~ Lsl doinindo ~ disse a Aicdio, indicando aziov. ~ Lugnio,
chega de doinii, vanos janlai...
O Iadie AIieksiei, un honen goido e de apaincia agiadveI, con
lasla caleIeiia len lialada, eia una pessoa nuilo hliI e inleIigenle. Ioi o
piineiio a apeilai a no de Aicdio e aziov, cono se conpieendesse que
necessilavan no de sua lno e sin da Iileidade de lialo. No se alaixou
peianle os oulios, nen huniIhou quen quei que fosse. Riu-se a piopsilo do

11O
seu Ialin de seniniio, defendeu a peisonaIidade do lispo, leleu duas laas
de vinho e iecusou a leiceiia. Aceilou un chaiulo de Aicdio, nas no quis
fun-Io, dizendo que Ievaiia paia casa. A nica coisa desagiadveI que havia
neIe eia o seguinle: Ienlanenle, con giande cuidado, Ievanlava a no paia
pegai as noscas que Ihe pousavan no ioslo e, quando conseguia apanh-Ias,
esnagava-as. Tonou paile no jogo con expiesso nodeiada de piazei, e
acalou ganhando de aziov dois iulIos e neio en ceduIas. Ln casa de Aiina
VassIievna iaianenle ou nunca se jogava a dinheiio de piala... LIa nanlinha-
se cono senpie peilo do fiIho, sen jogai, de fionle apoiada a no e
Ievanlando-se apenas paia nandai seivii quaIquei nova guIodice. Tinha
ieceio de acaiiciai aziov e eIe no eslinuIava quaIquei caicia naleina.
AIen disso, VassIi Ivnovilch aconseIhou-Ihe que no o inconodasse
denasiado. Os noos goslan nuilo disso, dizia-Ihe. Quanlo ao janlai,
conven iesuni-Io. Tinofiievilch liouxe peIa nanh caine fiesca de piineiia
quaIidade. O feiloi saiu en lusca de peixes finos e canaies. IIos coguneIos
coIhidos, as nuIheies do povoado coliaian lon pieo. L os oIhos de Aiina
VassIievna, peinanenlenenle voIlados paia aziov, expiessavan inlensa
leinuia e dedicao. Vian-se neIes liisleza, cuiiosidade e ieceio, a pai de una
censuia huniIde.
aziov linha nais que fazei do que esludai a expiesso dos oIhos
naleinos. Raianenle faIava con eIa, diiigindo-Ihe poucas paIavias. Una vez
eIa pediu-Ihe a no paia Ihe dai soile. Is lianqiIanenle sua no nacia e
pequena solie a paIna speia e Iaiga da do fiIho.
~ No neIhoiou`
~ Ioi pioi ~ iespondeu aziov con un soiiiso de indifeiena.
~ Aiiiscan-se nuilo ~ faIou poi sua vez o Iadie AIieksiei, passando
a no peIa sua Iinda laila.
~ L o piincpio napoIenico, padie, veidadeiianenle napoIenico ~
disse VassIi Ivnovilch, jogando un s.
~ L poi isso que NapoIeo foi paiai na iIha de Sanla HeIena ~
iespondeu o Iadie AIieksiei nalando o s con liunfo.
~ No quei un iefiesco, Ienicha` ~ peigunlou linidanenle Aiina
VassIievna.
aziov Iinilou-se a dai de onlios.
~ No! ~ dizia no dia seguinle a Aicdio. ~ Ananh vou enloia.
Lslou liisle, queio lialaIhai, nas aqui e inpossveI. Vou novanenle paia sua
casa. L deixei lodos os neus piepaiados e insliunenlos. Ln sua casa posso
peIo nenos ficai fechado no neu quailo. Aqui neu pai diz-ne senpie: O
neu galinele de lialaIho esl as suas oidens e ninguen o inconodai. Mas
no sai de peilo de nin. No fica len fechai a poila ou evilai-Ihe a piesena.

111
Minha ne faz o nesno. Ouo seus eleinos suspiios. Se a piocuio, nada len
paia ne dizei, nen lanpouco Ihe posso dizei una paIavia de confoilo.
~ LIa, coilada, ficai nuilo liisle ~ disse Aicdio. ~ L seu pai
lanlen.
~ VoIlaiei c. Ioi ocasio da ninha pailida paia a capilaI.
~ Tenho pena, piincipaInenle de sua ne.
~ Ioi qu` Sei que o ninoseou con nuilas fiulas escoIhidas`
Aicdio laixou os oIhos.
~ No conhece sua ne, Lugnio. No e sinpIesnenle una lonssina
pessoa. L una senhoia inleIigenle, cieia-ne. Hoje peIa nanh conveisou
conigo neia hoia, de un nodo lo inleiessanle e pilico!
~ IaIaian nuilo de nin`
~ No foi s de voc que conveisanos.
~ L possveI. Voc deve salei. L lino sinaI quando una nuIhei e
capaz de suslenlai una paIeslia de neia hoia. Mas eu vou enloia.
~ Sei-Ihe- nuilo difciI conunicai-Ihe a sua pailida. Lslo o dia lodo
disculindo solie o que deveienos fazei duianle duas senanas.
~ Sei que e difciI. Ioi o Dialo que ne lenlou hoje: un dia desles eIe
nandou apIicai un casligo fsico nun nujique. AIis, fazia nuilo len. No
ne oIhe assin. Repilo que fazia nuilo len, poique se lialava de uni Iadio e
eliio incoiiigveI. Meu pai no salia que sou conliiio a ludo isso. Soule-o e
ficou nuilo aloiiecido. Agoia devo aloiiec-Io dupIanenle... No len
inpoilncia! Tudo passa con o lenpo!
aziov disse: No len inpoilncia! Iassou, poien, un dia inleiio
anles que se iesoIvesse a conunicai a VassIi Ivnovilch sua pailida.
IinaInenle, j ao despedii-se deIe no galinele, disse-Ihe locejando:
~ Quase esqueo de dizei... Mande piepaiai ananh a nossa
conduo paia Ievai-nos a Iiedol, que nos foinecei oulio lianspoile.
VassIi Ivnovilch ficou enlaslacado.
~ O Si. Kiisnov paile ananh`
~ Iaile e vou con eIe.
VassIi Ivnovilch nexeu-se iapidanenle no Iugai onde eslava.
~ Iaile lanlen`
~ Sin... L pieciso. Tiale, poi favoi, da conduo.

112
~ en... ~ laIluciou o polie veIho. ~ Conduo ale Iiedol... len...
paia qu`
~ Queio fazei-Ihe una lieve visila. Depois voIlaiei c.
~ Una lieve visila... len. ~ VassIi Ivnovilch liiou o Ieno do loIso
e, assoando-se, incIinou-se quase ale o cho. ~ No h oulio ienedio`
Mandaiei... piepaiai ludo. Iensava que havia de... ficai nais lenpo aqui. Tis
dias... depois de lis anos de ausncia` L nuilo pouco, Lugnio!
~ Repilo-Ihe que voIlaiei en lieve. L alsoIulanenle necessiio.
~ Necessiio... Que se vai fazei, enlo` Anles de ludo conven
cunpiii un devei... Quei que nande piepaiai a conduo` Iaiei cono quisei.
Lu e Aiina no o espeivanos. LIa foi pedii unas fIoies a vizinha paia Ihe
enfeilai o quailo.
VassIi Ivnovilch no nencionou o seguinle: lodas as nanhs, peIa
nadiugada, caIando seus chineIos usados, eIe confeienciava con
Tinofiievilch. Tiiando con no linuIa as ceduIas de lanco nuilo gaslas,
oidenava-Ihe que fizesse diveisas conpias, piincipaInenle de coneslveis e
vinho, que, segundo pde olseivai, agiadou nuilo aos noos.
~ A Iileidade, anles de ludo. L esse o neu piincpio... no
consliangei... no...
CaIou-se de iepenle e foi a poila.
~ Caianlo-Ihe, neu pai, que en lieve nos veienos.
VassIi Ivnovilch nada disse e saiu. Lnliando no seu quailo de doinii,
enconliou a esposa iepousando e coneou a iezai en voz laixa, paia no
acoid-Ia. LIa, poien, acoidou.
~ L voc, VassIi Ivnovilch` ~ peigunlou eIa.
~ Sou eu!
~ Ven da paile de Ienicha` No sei se doine nuilo len no div.
Oidenei a Anfssuchka que Ihe pusesse o seu coIcho de canpanha e
liavesseiios novos. Queiia pi I o nosso coIcho, nas eIe no gosla de doinii
en canas nacias.
~ No se inconode, queiida. Lsl len inslaIado. Deus nos peidoe ~
conlinuou eIe laixinho a sua oiao. VassIi Ivnovilch leve pena da veIha
conpanheiia. No quis ieveIai-Ihe a noile o que os espeiava no dia seguinle.
aziov e Aicdio pailiian de nanh. Tudo ficou liisle en casa.
Anfssuchka deixava caii a Ioua no cho. Ale Iiedka no salia len de que se
lialava e acalou desislindo das lolas. VassIi Ivnovilch coiiia nais do que
nunca: fingia coiagen, faIava aIlo e lalia os pes no cho. Seu ioslo, poien,
enpaIideceia e seus oIhos luscavan conslanlenenle o fiIho. Aiina VassIievna

113
choiava. No se doninaiia, se seu naiido no a convencesse peIa nanh,
duianle duas hoias inleiias. Quando aziov, depois de pionelei viias vezes
que voIlaiia denlio de un ns, saiu afinaI dos liaos que o piendian e
ocupou un Iugai no caiio, quando os aninais se puseian en novinenlo, a
canpainha locou e as iodas giiaian, nada nais havendo paia vei,
Tinofiievilch, lodo cuivo e vaciIanle, diiigiu-se a sua nodesla noiada. Logo
que os veIhos ficaian sozinhos na casa, que Ihes paiecia conpIelanenle
deseila, VassIi Ivnovilch, que pouco anles agilava o Ieno aos que pailian,
senlou-se nuna cadeiia e deixou caii a sua calea lianca. ~ Alandonou-nos
~ nuinuiou ~, alandonou-nos. No se senlia len en nossa conpanhia.
Agoia eslou s, conpIelanenle s! ~ iepeliu viias vezes.
Nesse nonenlo Aiina VassIievna apioxinou-se e, encoslando sua
calea aIva a do naiido, disse: ~ Que podenos fazei, Vssia` O fiIho e cono
un pedao que se coila. L cono o faIco: quis, veio, quis, foi enloia. L ns
sonos cono ceilas aves que no saen do seu ninho no lionco de una ivoie
seca. S eu no le alandonaiei nunca, nen lu a nin.
VassIi Ivnovilch afaslou suas nos do ioslo e aliaou a esposa, sua
conpanheiia, con lanla foia, cono nunca a aliaaia quando noo. LIa
confoilou-o na sua inensa liisleza.


XXII

Ln siIncio, liocando as vezes paIavias insignificanles, os nossos
anigos chegaian a eslaIagen de Iiedol. aziov eslava aloiiecido. Aicdio
senlia-se indignado con eIe. Iesava lanlen no seu coiao aqueIa liisleza
sen nolivo que e len conhecida dos noos. O cocheiio sulsliluiu os aninais
e, inslaIando-se na loIeia, peigunlou: ~ Iaia a diieila ou paia a esqueida` ~
Aicdio eslieneceu. O caninho paia a diieila eia o da cidade e de I paia casa,
o da esqueida conduzia a iesidncia da Sia. Odinlsova.
LIe filou aziov.
~ Lugnio, vanos paia a esqueida` aziov deu-Ihe as coslas.
~ Que loIice e essa`
~ Sei que e una inleciIidade ~ iespondeu Aicdio... ~ Que h de
nais nisso` No e a piineiia vez... aziov enleiiou nais o lone na calea.
~ Cono quisei ~ disse afinaI.
~ Iaia a esqueida! ~ giilou Aicdio.

114
O caiio diiigiu-se iapidanenle paia NikIskoie. Tendo iesoIvido fazei
a loIice, os anigos ficaian ainda nais siIenciosos e paiecian ale zangados.
} peIa naneiia poi que os ieceleu o noidono da Sia. Odinlsova,
anlos peiceleian que de falo fizeian una loIice, oledecendo
iepenlinanenle ao inpeialivo de sua inaginao. Ninguen os espeiava.
Iassaian nuilo lenpo na saIa de visilas, enlaiaadssinos. A Sia. Odinlsova
veio lei con eIes. Saudou-os con sua haliluaI analiIidade, sen deixai de
nanifeslai adniiao peIo seu ipido iegiesso. A juIgai peIa Ienlido de seus
geslos e paIavias, no ficou nuilo salisfeila con a sua chegada. LIes se
apiessaian en decIaiai que eslavan aIi apenas de passagen e que, qualio
hoias depois, seguiiian paia a cidade. Ana Seiguievna Iinilou-se a una Ieve
excIanao. Disse a Aicdio que saudasse o pai en seu none e nandou
chanai sua lia. A piincesa apaieceu con caia de sono, o que loinava nais
anliplico seu veIho ioslo eniugado. Clia no passava len e no saa do seu
quailo. Aicdio senliu iepenlinanenle que desejava vei lanlo Clia cono a
pipiia Ana Seiguievna. Qualio hoias assin se passaian en paIeslias solie
diveisos assunlos. Ana Seiguievna ouvia e faIava sen soiiii. S a hoia de
despedii-se paieceu ievivei a sua piiniliva afaliIidade.
~ Sou agoia vlina do ledio. Mas no se inpiessionen con isso, e
venhan aqui anlos, denlio de aIgun lenpo.
aziov e Aicdio iespondeian-Ihe con siIenciosa ieveincia,
lonaian o caiio e, sen paiai en paile aIguna, diiigiian-se paia Maiiino,
onde chegaian no dia seguinle a laide. Duianle lodo o peicuiso nen un nen
oulio se iefeiiu a Sia. Odinlsova. aziov, especiaInenle, quase no aliiu a
loca. OIhava paia os Iados da esliada con una visveI expiesso de iaiva.
Ln Maiiino lodos ficaian salisfeilssinos ao iecel-Ios. A Ionga
ausncia do fiIho coneaia a pieocupai NicoIau Iielivilch. SoIlou un giilo
de aIegiia, agilou as peinas e deu un puIo no div, quando Iinilchka coiieu
paia eIe con os oIhos cinliIanles e anunciou a chegada dos senhoies noos.
O pipiio IvieI Iielivilch senliu una ceila inpiesso agiadveI e soiiia
condescendenlenenle, apeilando as nos dos iecen-chegados. Iiincipiaian
indagaes e peigunlas de loda especie. Aicdio faIava nais que lodos,
noinenle a ceia, que foi nuilo aIen da neia-noile. NicoIau Iielivilch
nandou vii aIgunas gaiiafas de ceiveja, que acalavan de chegai de Moscou.
eleu lanlo, que suas faces se loinaian iulias. Ria a lodo nonenlo con un
iiso infanliI ou neivoso. A aIegiia geiaI piopagou-se lanlen a ciiadagen.
Duniacha coiiia de un Iado paia oulio cono doida e lalia fieqenlenenle as
poilas. Iioli, as lis hoias da nadiugada, ainda lenlava execulai na guilaiia
una vaIsa quaIquei. As coidas da guilaiia viliavan senlida e suavenenle no
ai inveI. Con exceo de un insignificanle esloo de nsica, nada nais
conseguia o ciiado-chefe: e que a naluieza Ihe negaia a vocao nusicaI cono

115
aos denais. A vida no coiiia len en Maiiino. O polie NicoIau Iielivilch
passava naI. As conpIicaes da sua fazenda aunenlavan cada vez nais. Os
lialaIhadoies assaIaiiados davan-Ihe nuilo lialaIho. Lxigian conlas ou
aunenlos de saIiios, aIguns se despedian Ievando o dinheiio adianlado. Os
aninais adoecian. As peas de alieIai esliagavan-se depiessa. Os lialaIhos se
execulavan sen cuidado. A deluIhadoia que nandaia vii de Moscou eia
pesada e inpieslveI paia o uso. A oulia esliagaia Iogo. A nelade do cuiiaI
aideu, poique una veIha cega, nun dia de venlania, foi con un lio passai
un pouco de funaa na sua vaca... Segundo afiinou essa veIha, o incndio foi
causado peIa inleno do senhoi de oiganizai nunca vislas inslaIaes de
Ialicnios. O adninisliadoi ficou Iogo indoIenle e coneou a engoidai, cono
lodo iusso que cone o po Iivie. Ao vei NicoIau Iielivilch, eIe, paia
denonsliai sua alividade, coiiia alis de un Ieilo que passava
lianqiIanenle ou aneaava un noIeque seninu. Doinia o ieslo do lenpo.
Os nujiques no pagavan a dzina no piazo fixado, e devaslavan o losque.
Quase loda noile os guaidas apieendian, as vezes depois de Iula, os aninais
dos nujiques que paslavan nos piados da fazenda. NicoIau Iielivilch
eslaleIeceu a piincpio una nuIla pIos piejuzos, nas ludo leininava cono
senpie: os aninais apieendidos, depois de un ou dois dias, voIlavan aos
seus donos. Iaia cnuIo, os nujiques coneaian a queslionai enlie si. Os
iinos exigian a pailiIha dos lens, suas nuIheies no podian nais vivei sol
o nesno lelo. Havia liigas e ludo se punha en aIvoioo, cono oledecendo a
un conando. Todos acoiiian ao esciiliio, noIeslavan o dono, as vezes con
as caias nachucadas, enliiagados, e exigian juslia e casligo. Havia enlo
un eslaidaIhao, leiios, giilos agudos de nuIheies e paIavies de honens.
Lia necessiio exaninai as pielenses das pailes en Iilgio, giilai ale ficai
iouco, salendo de anleno que eia inpossveI chegai a una soIuo jusla do
confIilo. IaIlava genle paia os seivios da coIheila. Un vizinho,
apaienlenenle honeslo, piops conlialai lialaIhadoies a dois iulIos poi
heclaie e enganou a lodos ciapuIosanenle. As nuIheies da fazenda, paia os
seivios de coIheila, exigian pieos nunca vislos. As seaias nanduias
eslavan paia sei ceifadas e o gio caa poi si. IaIlavan ceifado ies. L o anco
Hipoleciio aneaava, exigindo o inedialo paganenlo dos juios...
~ No posso nais ~ excIanou viias vezes, desespeiado, NicoIau
Iielivilch. ~ No ne conven pessoaInenle disculii ou liigai. Os piincpios
de educao no ne peinilen que nande chanai a poIcia e, sen a aneaa
de casligo, nada se pode fazei!
~ Du ca|nc, du ca|nc ~ dizia poi essas ocasies IvieI Iielivilch,
iesnungando e cofiando os ligodes.
aziov eslava afaslado de lodas essas conpIicaes. Na quaIidade de
hspede, no Ihe convinha inleivii nos negcios aIheios. No dia seguinle a sua
chegada a Maiiino, ocupou-se inedialanenle das suas is, infusiios,

116
conposies qunicas, e passava lodo o lenpo esludando. Aicdio, ao
conliiio, senliu-se na oliigao de, se no pieslai un auxIio ao pai, peIo
nenos denonsliai-Ihe que eslava disposlo a ajud-Io. Con nuila pacincia,
ouvia-o e un dia Ihe deu un ceilo conseIho, no paia que o seguisse e sin
paia que conpieendesse o seu inleiesse no caso. As ocupaes da fazenda no
Ihe piovocavan iepuIsa: ale con giande piazei pensava na alividade de
aginono. Mas nesse lenpo oulias ideias Ihe vinhan a calea. Aicdio, con
giande adniiao sua, senpie pensava en NikIskoie. Se Ihe dissessen anles
que eIe aloiiecei-se-ia en conpanhia de aziov e sol o lelo paleino, havia
de Iinilasse a dai de onlios. Agoia se senlia liisle e aIgo o inpeIia paia Ionge
daIi. ResoIveu fazei Iongos passeios e de nada vaIeu seneIhanle inicialiva.
Conveisando un dia con seu pai, soule que NicoIau Iielivilch eslava de
posse de diveisas cailas, nuilo inleiessanles, esciilas oulioia peIa ne da Sia.
Odinlsova a sua faIecida esposa. Insisliu lanlo en vei essas cailas, que
NicoIau Iielivilch foi oliigado a ienexei vinle caixas paia enliegai-Ihas. De
posse desses papeis anligos e gaslos peIo lenpo, Aicdio paieceu acaInai-se,
cono se visse dianle de si o caninho que devia seguii. Digo-Ihes a anlos,
iepeliu de si paia si, foi eIa nesna que o disse! Vou I, que dialo! Mas
Ienliou-se da Ilina visila, da fiia iecepo que Ihe fizeian e da
inconvenincia do seu alo, e no se senliu con coiagen. O laIvez da
nocidade, secielo desejo de expeiinenlai sua venluia, suas foias a ss, sen
pioleo de quen quei que fosse, venceu finaInenle. MaI passaian dez dias
aps o seu iegiesso a Maiiino, eIe, con pielexlo de esludai a oiganizao das
escoIas doninicais, pailia paia a cidade e de I con deslino a NikIskoie.
Apiessando incessanlenenle o cocheiio con pionessas de goijelas, coiiia
paia I cono un joven oficiaI paia a sua piineiia lalaIha. Senlia-se con
nedo e aIegie ao nesno lenpo. A inpacincia aloinenlava-o. O essenciaI e
no pensai, dizia consigo nesno. O seu cocheiio eia un honen espeilo.
Iaiava dianle de loda laleina e dizia: ~ Vai una` ~ Depois de viias j no
linha pena dos aninais. IinaInenle apaieceu a dislncia o aIlo leIhado da casa
len conhecida... Que eslou fazendo`, passou de iepenle peIa inaginao de
Aicdio. L laide paia voIlai! A liica coiiia len. O cocheiio giilava e
assoliava insislenlenenle. } linhan passado a ponle, j suigia a aIaneda
piincipaI do jaidin... Un veslido de nuIhei apaieceu no veide-escuio da
vegelao e una face joven soiiiu sol un Ieve guaida-soI... Reconheceu Clia
e eIa. o ieconheceu lanlen. Aicdio oidenou que o cocheiio paiasse, apeou-
se do caiio e apioxinou-se deIa. ~ L o senhoi! ~ disse Clia coiando. ~
Vanos enconliai ninha iin. LIa esl aqui no jaidin. Tei nuilo piazei en
loinai a v-Io.
Clia aconpanhou Aicdio peIo jaidin. O enconlio paieceu-Ihe un
lon sinaI. Iicou lo aIegie ao v-Ia, ludo se passou lo len: nen noidono,

117
nen necessidade aIguna de se anunciai. Nuna voIla da aIeia viu Ana
Seiguievna. Lslava de coslas paia eIe. Ouvindo passos, voIlou-se devagai.
Aicdio ficaiia aliapaIhado de novo, se no fossen suas piineiias
paIavias, que o lianqiIizaian Iogo.
~ on dia, fugilivo! ~ dilas en voz caIna e caiinhosa, e foi-Ihe ao
enconlio, soiiindo e ceiiando os oIhos poi causa do soI e do venlo.
~ Onde esl Clia` Onde a enconliou`
~ Tiouxe-Ihe, Ana Seiguievna ~ disse eIe ~, aIgo que a senhoia no
espeia...
~ A sua pipiia pessoa. L o neIhoi de ludo.


XXIII

Tendo aconpanhado Aicdio con iionia conpassiva e dando-Ihe a
enlendei que no se enganava quanlo ao veidadeiio nolivo da sua viagen,
aziov isoIou-se definilivanenle. Una felie de lialaIho apodeiou-se deIe. }
no disculia con IvieI Iielivilch, nesno poique esle Ilino, en sua
piesena, assunia una alilude denasiado aiislocilica e expiessava suas
opinies nais poi sons do que poi paIavias. Sonenle una vez IvieI
Iielivilch lenlou disculii con o niiIisla solie una queslo en foco naqueIa
epoca. Os diieilos dos nolies das iegies lIlicas. Inleiionpeu-se de iepenle e
piofeiiu con fiieza anveI: ~ AIen disso, no nos podenos conpieendei. Lu,
peIo nenos, no lenho a honia de conpieend-Io.
~ NaluiaInenle! ~ excIanou aziov. ~ O honen e capaz de
conpieendei ludo: as osciIaes do elei e o que se passa no SoI. No
conpieende, poien, cono un oulio honen pode assoai-se de un nodo
diveiso do que o faz.
~ Ten nuilo espiilo ~ disse IvieI Iielivilch afaslando-se.
Apesai de ludo, as vezes pedia peinisso paia piesenciai as
expeiincias de aziov. Una vez ale apioxinou o seu ioslo len-lialado e
peifunado do nicioscpio, paia vei cono un infusiio lianspaienle engoIia
una pailcuIa veide, nasligando-a con os ninscuIos denles que possua.
Mais fieqenlenenle aziov iecelia visilas de NicoIau Iielivilch. Viiia
lodos os dias esludai un pouco e apiendei, cono se expiessava, se as
ocupaes da fazenda no o inpedissen. No inconodava o joven naluiaIisla.
Senlava-se nun canlo da saIa e olseivava alenlanenle os lialaIhos, fazendo
as vezes lnidas peigunlas. Duianle o janlai e a ceia, oiienlava a conveisao

118
paia os assunlos de fsica, geoIogia ou qunica, poique os denais assunlos, ale
agicoIas, sen faIai das quesles poIlicas, podeiian piovocai incidenles ou
quaIquei indisposio iecpioca. Nicoau Iielivilch peicelia que o dio de
seu iino poi aziov no dininuia en nada. Un aconlecinenlo sen
inpoilncia, enlie lanlos oulios, confiinou as suas suspeilas. A cIeia
coneou a apaiecei pIos aiiedoies e ale causou duas noiles en Maiiino. A
noile, IvieI Iielivilch leve un foile alaque. Iassou nuilo naI ale a nanh
nas no iecoiieu a aziov. Lnconliando-se con eIe no dia seguinle, a sua
peigunla: Ioi que no ne nandou chanai` iespondeu, ainda nuilo pIido,
nas len penleado e laileado: Segundo afiinou un dia, no aciedila na
nedicina.
Assin passavan os dias. aziov lialaIhava nuilo,... Lnlielanlo,
apesai de sua liisleza, na casa de NicoIau Iielivilch exislia una pessoa con
quen paIesliava de loa vonlade. Lia Iinilchka.
Lnconliava-se con eIa, na naioiia das vezes, de nanh cedo, no
jaidin ou no plio. No ia ao seu quailo. LIa s una vez chegou a poila do
seu aposenlo paia Ihe peigunlai se devia dai lanho en Mi lia ou no.
Deposilava confiana neIe, no o lenia, e ale se senlia nais desenlaiaada e
nais Iivie que en piesena do pipiio NicoIau Iielivilch. L difciI expIicai o
poiqu desse conpoilanenlo. L possveI que, inconscienlenenle, peicelesse
na pessoa de aziov a ausncia de aliludes aiislocilicas e de ludo aquiIo que
a aliaa e alenoiizava. Iaia Iinilchka, Lugnio eia un lino nedico e un
honen sinpIes. Sen acanhanenlo aIgun, en sua piesena, Iidava con seu
fiIho e, un dia, quando senliu lonleiias e doi de calea, lonou das suas nos
una coIhei de ienedio. Ln conpanhia de NicoIau Iielivilch paiecia
eslianha a aziov. Iazia-o no con segunda inleno e sin poi un ceilo
senlinenlo de decncia ou pudoi. Tinha nedo de IvieI Iielivilch cono
nunca. LIe, desde, aIgun lenpo, passaia a olseiv-Ia. Apaiecia
inespeiadanenle, cono poi encanlo, liajando o seu sui|, con o ioslo
inpassveI e alenlo, as nos nos loIsos. Sinlo ale caIafiios, queixava-se
Iinilchka a Duniacha. Lsla Ilina iespondia con un suspiio e pensava nun
oulio honen ciueI. Sen salei de nada, aziov passou a sei o liiano
inpIacveI da sua aIna.
aziov agiadava a Iinilchka e esla lanlen Ihe agiadava. Seu ioslo
se liansnudava lodo, quando eIe Ihe diiigia a paIavia. O senlIanle de
Lugnio assunia una expiesso cIaia, quase loa. Seu indifeienlisno haliluaI
casava-se a una ceila aleno liincaIhona. Iinilchka cada dia ficava nais
lonila. H una epoca na vida das nuIheies jovens en que conean de
iepenle a desaliochai e fIoiescei cono as iosas. Lia o peiodo que aliavessava
Iinilchka. Tudo conspiiava paia isso, ale nesno o caIoi de juIho. Veslida de
lianco, paiecia nais deIicada e nais Ieve. O caIoi no Ihe loslava a peIe.
Sonenle coiavan suas faces e oieIhas, desliIando lodo o seu coipo un suave

119
Iangoi que se iefIelia na sonoIncia pensaliva dos Iindos oIhos. Quase no
podia lialaIhai. Tonlavan-Ihe as nos noIenenle no iegao. Andava
devagai, suspiiava, as vezes queixava-se da sua insIila faIla de foia.
~ Deve lonai lanho nais vezes ~ dizia-Ihe NicoIau Iielivilch.
Consliuia-Ihe una giande piscina coleila de Iona nun dos lanques que
ainda no se linha esgolado.
~ No adianla, NicoIau Iielivilch! Lnquanlo a genle vai e voIla ao
lanque, noiie-se de caIoi. No h nenhuna sonlia no jaidin.
~ L veidade, no h sonlia ~ concoidou NicoIau Iielivilch,
passando a no peIa fionle.
Un dia, as sele hoias da nanh, aziov, ao voIlai do passeio nalinaI,
enconliou Iinilchka no caianancho j sen fIoies, nas ainda veide e ceiiado.
Achava-se senlada no lanco, con un Ieno lianco na calea. Ieilo se via un
iano de iosas liancas e veineIhas ainda nidas de oivaIho.
Saudou-a.
~ on dia, Lugnio VassIievilch! ~ iespondeu eIa, Ievanlando un
pouco o Ieno paia o vei neIhoi. Nesse geslo o seu liao se descoliiu ale o
coloveIo.
~ Que faz aqui` ~ peigunlou aziov, senlando-se junlo deIa. ~ Lsl
conpondo un ianaIhele de iosas`
~ Sin. Vou enfeilai a nesa paia o aInoo. NicoIau Iielivilch gosla
nuilo.
~ Ale a hoia do aInoo vai ainda nuilo lenpo. Quanlas fIoies!
~ CoIhi-as agoia, poique con o caIoi a genle nen pode saii. S agoia
se iespiia un pouco. Sinlo-ne lo fiaca con esle caIoi... Sei que eslou doenle`
~ QuaI nada! Deixe-ne vei o seu puIso. ~ aziov lonou-Ihe a no,
apaIpou o puIso, e no quis conlai as puIsaes. ~ Vai vivei cen anos ~ disse,
soIlando-Ihe a no.
~ Deus ne Iivie!
~ Ioi qu` No quei vivei nuilo lenpo nesle nundo`
~ Cen anos` Minha av viveu oilenla e cinco anos. Que nailiio!
Toda encaiquiIhada, suida, coicunda e lossindo senpie. Sofiia nuilo. Isso e
vida`
~ O neIhoi enlo e a nocidade`
~ No acha lanlen`
~ MeIhoi en qu` Iode dizei-ne`

12O
~ Ln qu ou poi qu` Lu, poi exenpIo, sou noa, e posso fazei ludo,
no pieciso do auxIio de ninguen... Havei coisa neIhoi`
~ Iaia nin e o nesno: nocidade ou veIhice.
~ Cono pode sei o nesno` L inciveI o que o senhoi diz.
~ Inagine, Iiedssia NicoIievna, paia que ne seive a nocidade`
Vivo sozinho, soIleiio...
~ Tudo depende do senhoi.
~ O falo e que no depende de nin! Se peIo nenos aIguen livesse
pena de nin.
Iinilchka oIhou de sosIaio aziov, nas no disse nada.
~ Que Iivio e esse` ~ peigunlou eIa, nonenlos depois.
~ Lsle` L un Iivio de cincia, nuilo difciI.
~ O senhoi conlinua a esludai` No se aloiiece` Lu cieio que j sale
ludo.
~ Iaiece que no. Lxpeiinenle Iei un pouco.
~ No conpieendo nada. L en iusso` ~ peigunlou Iinilchka,
pegando con anlas as nos un giosso in-fIio. ~ Que Iivio giande!
~ L iusso.
~ No conpieendeiei da nesna foina.
~ No e necessiio que conpieenda. Queio vei cono vai Iei. Quando
I, a ponlinha do seu naiiz nexe-se con infinila giaa.
Iinilchka, que naI linha coneado a Iei a neia voz o capluIo solie o
cieosolo, iiu e deixou o Iivio, que caiu do lanco no cho.
~ Coslo lanlen de v-Ia quando ii ~ disse aziov.
~ Oh, lasla!...
~ Coslo quando faIa. Iaiece un iegalo que nuinuia. Iinilchka
voIlou a calea paia oulio Iado.
~ Que honen! ~ disse, escoIhendo as fIoies. ~ Que Iuciai se ne
ouvii` } faIou con senhoias inleIigenles...
~ Iiedssia NicoIievna, aciedile-ne: lodas as nuIheies inleIigenles
do nundo no vaIen o seu pequenino coloveIo.
~ O senhoi invenla cada una! ~ nuinuiou Iinilchka, junlando as
nos.
aziov Ievanlou o Iivio do cho.

121
~ L un Iivio de nedicina. Ioi que o joga assin`
~ De nedicina` ~ iepeliu Iinilchka, voIlando-se paia eIe. ~ Sale`
Desde aqueIe dia en que ieceilou aqueIas golas, Ienlia-se` Mlia doine
nuilo len! No sei cono agiadecei-Ihe. L lo lon!
~ Sale que deve pagai o nedico` ~ insinuou soiiindo aziov. ~ Os
nedicos so una genle gananciosa.
Iinilchka eigueu paia aziov os seus oIhos, que paiecian nais
escuios en viilude do iefIexo eslianquiado que Ihe caa solie a paile
supeiioi do ioslo. No salia se eIe Ihe faIava seiio ou no.
~ Se e assin, ns con nuilo piazei... Vou dizei a NicoIau Iielivilch...
~ Iensa que queio dinheiio` ~ inleiionpeu-a aziov. ~ No, no
queio o seu dinheiio.
~ Que quei enlo` ~ disse Iinilchka.
~ O qu` ~ iepeliu aziov. ~ Adivinhe.
~ No lenho o don de adivinhai...
~ Vou enlo dizei-Ihe: queio... una dessas iosas.
Iinilchka iiu novanenle e ale fez un geslo con os liaos, lo
engiaado Ihe paieceu o desejo de aziov. Ria e ao nesno lenpo senlia-se
Iisonjeada. aziov filou-a con aleno.
~ Iois no ~ disse eIa afinaI, e, incIinando-se solie o lanco, coneou
a escoIhei una iosa. ~ QuaI piefeie, veineIha ou lianca`
~ VeineIha, e no nuilo giande. LIa endiieilou-se.
~ Tone esla ~ disse, nas Iogo iecoIheu o liao eslendido e noideu
os Ilios, oIhando paia a enliada do caianancho e pieslando ouvidos.
~ Que h` ~ indagou aziov. ~ NicoIau Iielivilch`
~ No... LIe foi paia o canpo... No lenho nedo deIe... Mas IvieI
Iielivilch... Iaieceu-ne...
~ O qu`
~ Iaieceu-ne que eIe anda poi a. No... No h ninguen. Tone ~
Iinilchka enliegou a iosa a aziov.
~ Ioi que len nedo de IvieI Iielivilch`
~ Causa-ne senpie nedo. Nada ne diz, nas oIha de un ceilo nodo.
O senhoi lanlen no gosla deIe. Lenlia-se de quanlas vezes disculiu` No
sei solie que assunlo faIavan, nas via que o loiceu de lodo nodo...

122
Iinilchka fez un geslo con as nos, indicando cono aziov loicia
IvieI Iielivilch.
aziov soiiiu.
~ L se coneasse a vencei-ne, Iinilchka defendei-ne-ia`
~ Cono o podeiia defendei` Mas e difciI venc-Io.
~ Iensa` Conheo a no que con un dedo pode deiiulai-ne.
~ Que no e essa`
~ No sale` Veja que deIicioso peifune len a iosa que ne deu.
Iinilchka eslendeu o pescoo, apioxinando o ioslo da fIoi. O Ieno
caiu-Ihe da calea paia os onlios. Apaieceu sua caleIeiia nacia, negia,
sedosa e un pouco en desaIinho.
~ Lspeie. Queio senlii-Ihe lanlen o peifune ~ disse aziov, que se
incIinou e leijou-Ihe os Ilios enliealeilos.
LIa eslieneceu. Defendeu-se con anlas as nos encosladas ao peilo,
nas fiacanenle, de nodo que eIe podeiia ienovai ou pioIongai seu leijo.
Una losse seca ouviu-se peilo do caianancho. Iinilchka
inedialanenle se afaslou paia a oulia exlienidade do lanco. IvieI
Iielivilch apaieceu enlo, fez una Iigeiia ieveincia, e disse con ceila
liisleza e dio: ~ Lslo aqui` ~ e afaslou-se. Iinilchka junlou depiessa lodas
as iosas e saiu do caianancho. ~ L un pecado, Lugnio VassIievilch ~
nuinuiou eIa, afaslando-se. Na sua voz havia una doIoiosa censuia. aziov
Ienliou-se de una oulia cena e ficou piofundanenle aloiiecido. Mas,
sacudindo a calea, saudou iionicanenle a si nesno peIo feIiz incio da sua
caiieiia de conquisladoi, e foi paia seu aposenlo.
IvieI Iielivilch saiu do jaidin, encaninhando-se Ienlanenle ale o
losque. Iicou aIi nuilo lenpo e, quando voIlou paia o aInoo, NicoIau
Iielivilch peigunlou-Ihe pieocupado se no eslava doenle, de lo alalida
que linha a fisiononia.
~ Sale que as vezes sofio de deiiane de lIis ~ iespondeu-Ihe
caInanenle IvieI Iielivilch.

XXIV

Duas hoias depois, eIe lalia a poila de aziov.
~ Devo pedii-Ihe descuIpas poi peiluil-Io nas suas invesligaes
cienlficas ~ coneou, senlando-se en una cadeiia peilo da janeIa e
apoiando anlas as nos nuna eIeganle lengaIa de caslo de naifin.

123
(CeiaInenle andava sen lengaIa.) ~ Sou foiado a pedii-Ihe cinco ninulos
de aleno.
~ Todo o neu lenpo esl as suas oidens ~ iespondeu aziov, e
passou-Ihe peIo ioslo un eslienecinenlo inpeiceplveI, Iogo que IvieI
Iielivilch aliavessou a soIeiia da poila.
~ Iaia nin laslan apenas cinco ninulos. Vin paia fazei-Ihe una
nica peigunla.
~ Ieigunla` Solie qu`
~ Ieo que ne oua. No piincpio de sua peinanncia en casa de
neu iino, quando eu ainda no ne iecusava o piazei de paIesliai con o
senhoi, live ocasio de conhecei suas opinies solie viios assunlos. Ao que
ne Ienlio, enlie ns, na ninha piesena, nunca aloidanos a queslo do
dueIo en geiaI. Queiia salei quaI e a sua opinio solie o assunlo.
aziov, que se linha Ievanlado ao enconlio de IvieI Iielivilch,
senlou-se no canlo da nesa e ciuzou os liaos.
~ A ninha opinio e esla: do ponlo de visla leiico, o dueIo e un
alsuido, nas do ponlo de visla pilico o caso nuda de figuia.
~ Quei o senhoi dizei que, se len o conpieendi, seja quaI foi o seu
juzo leiico solie o dueIo, na pilica no peiniliiia que o ofendessen, sen
exigii una salisfao`
~ Adivinhou peifeilanenle o neu pensanenlo.
~ Muilo len. L-ne agiadveI ouvi-Io faIai assin. Suas paIavias ne
Iivian de una dvida...
~ Quei dizei de una indeciso.
~ L o nesno. Lxpiesso-ne assin paia que ne enlenda. Lu... no sou
un ialo de seniniio. Suas paIavias Iileilan-ne de una liisle necessidade.
ResoIvi liigai con o senhoi.
aziov aiiegaIou os oIhos.
~ Conigo`
~ Lxalanenle.
~ L poi qu, se posso salei`
~ Iodeiia expIicai-Ihe o nolivo ~ disse IvieI Iielivilch. ~ Iiefiio,
no enlanlo, no o decIaiai. O senhoi paia nin e denais aqui. No posso
supoil-Io, despiezo-o e, se isso no Ihe e suficienle...
Os oIhos de IvieI Iielivilch liiIhaian de dio... O nesno aconleceu
con aziov.

124
~ Muilo len ~ disse esle. ~ No necessilo de oulias expIicaes.
Teve a fanlasia de expeiinenlai na ninha pessoa o seu espiilo cavaIheiiesco.
Iodeiia negai-Ihe esse piazei, nas, j que faz queslo...
~ Devo-Ihe un giande olsequio ~ iespondeu IvieI Iielivilch. ~
Lspeio que aceile o neu desafio e no ne oliigue a lonai nedidas vioIenlas.
~ Islo e, faIando sen nais aIegoiias, paia que o senhoi no iecoiia a
esla lengaIa` ~ olseivou, con sangue-fiio, aziov. ~ L nuilo juslo. No
len necessidade de ofendei-ne fisicanenle. Iode sei peiigoso paia a sua
inlegiidade fsica. L lon que nanlenha senpie a sua alilude de gcn||cnan...
Aceilo o seu desafio lanlen cono gcn||cnan.
~ LxceIenle ~ disse IvieI Iielivilch, e coIocou a lengaIa no canlo.
~ Vanos agoia faIai solie as condies do nosso dueIo. Iiineiianenle, eu
desejo salei se no concoidaiia con a foinaIidade de una pequena dispula
que pudesse seivii de pielexlo paia o neu desafio.
~ No. L neIhoi sen foinaIidades.
~ Tanlen penso assin. Acho ale que ninguen deve conhecei os
nolivos ieais do incidenle. No podenos supoilai un ao oulio. Iaia que nais`
~ Iaia que nais` ~ iepeliu con iionia aziov.
~ Quanlo as condies do dueIo, cono no lenos padiinhos, onde os
aiianjaienos`
~ L veidade, onde os aiianjaienos`
~ Iioponho-Ihe o seguinle: o dueIo se ieaIizai ananh cedo.
Suponhanos que seja as seis hoias, alis do losque, a pisloIa, a dislncia de
dez passos.
~ Dez passos` Lxalanenle a essa dislncia e que ns nos odianos.
~ A dislncia pode sei de oilo passos ~ olseivou IvieI Iielivilch.
~ Iode. Ioi que no`
~ Aliiai duas vezes. Cada un de ns deve pi no loIso un liIhele
decIaiando que e o nico iesponsveI peIa sua noile.
~ Con isso no concoido ~ disse aziov. ~ Iaiece-ne un ionance
fiancs, cielino e inveiossniI.
~ TaIvez. Lnlielanlo e desagiadveI passai poi assassino.
~ Concoido. Mas h un neio de evilai essa acusao. No leienos
padiinhos, nas podenos aiianjai una leslenunha.
~ Quen e`
~ Iioli.

125
~ Qu! Iioli`
~ O ciiado de seu iino. L un honen nuilo educado. Tenho ceileza
de que iepiesenlai o seu papeI ccnnc i| fau|.
~ Iaiece-ne que o senhoi esl piIheiiando.
~ Ln hiplese aIguna. Depois de esludai a ninha pioposla,
convencei-se- de que e sinpIes e coiiesponde ao lon senso. No se pode
guaidai uina aguIha nun paIheiio. Vou faIai con Iioli, paia piepai-Io len
no seu papeI no canpo de lalaIha...
~ Conlinua a lioai ~ disse, eiguendo-se, IvieI Iielivilch. ~ Mas,
depois da genliIeza de lei aceilo o neu desafio, nada lenho a opoi... Lnlo,
eslanos conlinados... A piopsilo, no len ainas`
~ De que ne seiviiian ainas de fogo, IvieI Iielivilch` No sou
soIdado.
~ Nesse caso ponho a sua disposio as ninhas. Iode eslai ceilo de
que no as uso j h cinco anos.
~ L un aviso nuilo confoilanle. IvieI Iielivilch pegou a lengaIa...
~ No nais, neu caio senhoi, iesla-ne agiadecei-Ihe e ii-ne, paia no
o fuilai poi nais lenpo ao seu lialaIho. Tenho a honia de cunpiinenl-Io.
~ Ale nuilo lieve, neu caio senhoi ~ disse aziov, aconpanhando
o visilanle.
IvieI Iielivilch saiu e aziov, depois de peinanecei aIguns
nonenlos a poila, excIanou: L lo lonilo e lo idiola! Que conedia! Os ces
anesliados danan assin nas palas liaseiias. Mas no podia iecusai. LIe seiia
capaz de ne agiedii e enlo... (aziov ficou pIido s ao pensai nisso. Todo
o seu anoi-pipiio se ievoIlou.) Seiia enlo oliigado a eslianguI-Io cono a
un galinho. VoIlou ao nicioscpio, nas o seu coiao lalia nais foile. Tinha
desapaiecido a caIna necessiia paia as olseivaes cienlficas. LIe
naluiaInenle nos viu hoje, pensava. Sei que defende a honia do iino`
Que inpoilncia len afinaI un leijo` Nisso ludo deve havei oulia coisa. No
eslai apaixonado poi Iinilchka` NaluiaInenle que sin. L cIaio cono a Iuz
do soI. Que eslupendo pai!... L un loIo!, concIuiu afinaI. Redondanenle loIo.
Ln piineiio Iugai, e pieciso ofeiecei a caia as laIas ou alandonai esle slio,
en segundo Iugai, Aicdio... e esse sanlo NicoIau Iielivilch. L una ienalada
loIice.
O dia passou caIno e sen novidade. Iinilchka no apaiecia en paile
aIguna. Lscondeu-se no seu quailo cono un ialinho na sua loca. NicoIau
Iielivilch linha un ai pieocupado. Conunicaian-Ihe que o liigaI, en que
deposilava giandes espeianas, foia invadido peIo joio. IvieI Iielivilch
inpiessionava a lodos, ale Iiokfilch, con a sua deIicadeza fiia. aziov

126
coneou a escievei una caila a seu pai, nas iasgou-a sen leininai e jogou os
pedaos no cho.
Se noiiei, pensou, ho de iecelei a nolcia de ninha noile. Mas
no noiieiei. Ainda fico nuilo lenpo nesle nundo. Mandou chanai Iioli
no dia seguinle de nadiugada, paia un negcio inpoilanle. Iioli sups que
queiia Iev-Io consigo paia So Ieleisluigo. aziov deilou-se laide e
duianle loda a noile leve sonhos desoidenados... A Sia. Odinlsova apaiecia-
Ihe en sonhos, liansfoinava-se de iepenle en sua ne. Una gala de ligodes
pielos seguia-o. A gala eia Iinilchka. IvieI Iielivilch apaiecia-Ihe cono
un giande losque, con que eia oliigado a liigai. Iioli acoidou as qualio
hoias da nadiugada. Vesliu-se as piessas e saiu en sua conpanhia.
A nanh eia espIndida e fiesca. Havia pequenas nuvens nuIlicoies
aqui e acoI no azuI cIaio do ceu. O oivaIho ieliiIhava nas foIhas das ivoies e
a eiva iasleiia veidejava cheia de vio e fiescoi. A leiia nida e piela paiecia
conseivai ainda os veslgios da noile. No aIlo paiiavan os canlos das aves.
aziov chegou ale o losque, senlou-se a sonlia, nuna cIaieiia, e s enlo
ieveIou a Iioli sua incunlncia. O ciiado de naneiias educadas ficou pIido
de espanlo. aziov lianqiIizou-o, dizendo-Ihe que nada leiia que fazei, a
no sei ficai a dislncia e olseivai. No Ihe calia nenhuna iesponsaliIidade.
AIen disso, aciescenlou, desenpenhai un papeI de giande inpoilncia
aiislocilica! Iioli aliiu as nos, laixou os oIhos e, lianco de leiioi,
encoslou-se a una leluIa.
O caninho de Maiiino conloinava o losque. Una canada de poeiia se
acunuIaia na esliada, que desde a vespeia no peicoiieia nenhuna
caiiuagen ou pedeslie. aziov espiava ao Iongo do caninho, aiiancava e
noidia as hasles de capin e iepelia consigo nesno: Que loIice! A liisa
fiesca da nanh o fez eslienecei poi duas vezes... Iioli filava-o Iugulienenle
e aziov apenas soiiia: no linha nedo.
Ouviu-se un iudo de palas de cavaIo na esliada... Suigiu un nujique
das ivoies. Conduzia dois aninais e, passando peilo de aziov, fixou-o con
ceila suipiesa, sen liiai o chapeu, o que visiveInenle inpiessionou Iioli
cono un nau sinaI. Lsle lanlen se Ievanlou cedo, pensou aziov, peIo
nenos paia o lialaIho, e ns`...
~ Iaiece que eIe ven ~ disse laixinho Iioli.
aziov eigueu a calea e viu IvieI Iielivilch. Tiajava un Ieve
paIel xadiez e caIa lianca cono neve, caninhava iapidanenle peIa esliada,
liazendo sol o liao un eslojo en pano veide.
~ Ieidoen-ne, se os fiz espeiai ~ disse, cuivando-se piineiianenle
dianle de aziov e depois de Iioli, na pessoa de quen, nesse inslanle,

127
iespeilava una especie de padiinho de dueIo. ~ No quis acoidai o neu
ciiado.
~ No len inpoilncia ~ iespondeu aziov. ~ Tanlen acalanos
de chegai.
~ MeIhoi ainda! ~ IvieI Iielivilch oIhou en iedoi.
~ No se v ninguen, ninguen pode aliapaIhai... Iodenos coneai`
~ Iodenos.
~ Suponho que o senhoi no exige novas expIicaes`
~ No exijo.
~ Quei caiiegai as ainas` ~ peigunlou IvieI Iielivilch, liiando do
eslojo as pisloIas.
~ No. Iode caiiegai o senhoi, enquanlo vou nedii a dislncia.
Tenho as peinas nais conpiidas... ~ disse iionicanenle aziov. ~ Un, dois,
lis...
~ Lugnio VassIievilch ~ gaguejou con saciifcio Iioli, que lienia
cono vaias veides ~, eu vou...
~ Qualio... cinco... afasle-se, neu anigo. Iode ficai alis daqueIa
ivoie, lape os ouvidos, nas no os oIhos. Se aIguen caii, coiia paia Ievanlai.
Seis... sele... oilo...
~ aziov paiou. ~ asla` ~ disse, diiigindo-se a IvieI Iielivilch
~ ou o senhoi quei nais dois passos`
~ Cono quisei ~ iespondeu aqueIe, caiiegando con una segunda
laIa.
~ L vo nais dois passos ~ e aziov, con a ponla do sapalo,
passou un liao no soIo. ~ Aqui esl a laiieiia. A piopsilo, a quanlos
passos de dislncia da laiieiia deve cada un de ns ficai` L una queslo
inpoilanle. Onlen no faIanos disso.
~ Suponho que sejan dez passos ~ iespondeu IvieI Iielivilch,
enliegando a aziov anlas as pisloIas. ~ Queiia escoIhei.
~ Vou escoIhei. Concoide, IvieI Iielivilch, en que o nosso dueIo e
lienendanenle iidcuIo. Veja que caia len o nosso padiinho.
~ O senhoi gosla de piIheiiai senpie ~ iespondeu IvieI Iielivilch.
~ No nego a exliavagncia do nosso dueIo, nas devo decIaiai-Ihe que eslou
disposlo a liigai seiianenle. A ocn cn|cndcur, sa|u|!
~ No lenho dvida de que ns iesoIvenos exleininai un ao oulio.
Ioi que enlo no havenos de diveilii-nos un pouco, unindo u|i|c du|ci` IaIa-
ne en fiancs e iespondo-Ihe en Ialin.

128
~ Vou liigai seiianenle ~ iespondeu IvieI Iielivilch, ocupando a
sua posio. aziov poi sua vez conlou dez passos a pailii da laiieiia e
paiou:
~ Lsl pionlo` ~ indagou IvieI Iielivilch.
~ Mais que pionlo.
~ Iodenos apioxinai-nos.
aziov caninhou Ienlanenle e IvieI Iielivilch avanou con a no
esqueida no loIso e Ievanlando devagai o cano da pisloIa... Lsl aponlando a
aina paia o neu naiiz, pensou aziov, e que ponlaiia esl fazendo, o
landido! L una inpiesso ieaInenle desagiadveI. Vou oIhai paia a coiienle
do seu ieIgio... De iepenle, aIguna coisa passou-Ihe len peilo do ouvido e
enlo ouviu a delonao. Lslou ouvindo ainda, e sinaI de que nada ne
aconleceu, passou-Ihe iapidanenle peIa calea. Deu nais un passo e, sen
fazei aIvo, apeilou o galiIho.
IvieI Iielivilch eslieneceu, e ps a no na peina. Un fio de sangue
coIoiiu-Ihe a caIa lianca.
aziov jogou foia a pisloIa e apioxinou-se do adveisiio.
~ Lsl feiido` ~ peigunlou eIe.
~ O senhoi s leiia o diieilo de ne chanai a laiieiia ~ disse IvieI
Iielivilch. ~ O feiinenlo no len inpoilncia. Confoine conlinanos, cada
un de ns len ainda diieilo a un liio.
~ Ieidoe-ne, vanos deixai isso paia oulia vez ~ iespondeu aziov,
agaiiando IvieI Iielivilch, que coneava a enpaIidecei. ~ Agoia no sou
nais dueIisla, e sin nedico. Iieciso exaninai seu feiinenlo. Iioli, venha c!
Onde esl`
~ Que loIice... No pieciso do auxIio de ninguen
~ disse pausadanenle IvieI Iielivilch. ~ Vanos... ieconeai ... ~
Quis loicei o seu ligode, nas a no no Ihe oledeceu. Seus oIhos se fechaian
e eIe peideu os senlidos.
~ Que liansloino! Un desnaio! Ioi que sei` ~ excIanou aziov,
deposilando IvieI Iielivilch solie a ieIva. ~ Vanos vei o que h. ~ Tiiou
un Ieno, enxugou o sangue e apaIpou o feiinenlo... ~ O osso esl inlaclo ~
nuinuiou. ~ A laIa passou de Ieve, un nscuIo apenas, tas|us cx|crnus,
sofieu un pouco. Iode danai daqui a lis senanas!... L o desnaio` Lsses
honens neivosos! Oh! Que peIe fina len eIe!
~ Moiieu! ~ ouviu-se alis a voz linuIa de Iioli. aziov voIlou-se.
~ V luscai un pouco de gua, neu anigo. LIe vivei nais do que
ns dois.

129
Mas o ciiado peifeilo paiecia no Ihe enlendei as paIavias: no se
novia do Iugai. IvieI Iielivilch aliiu Ienlanenle os oIhos.
~ Lsl noiiendo! ~ laIluciou Iioli, fazendo un sinaI-da-ciuz.
~ O senhoi len iazo... Que fisiononia idiola! ~ disse con un
soiiiso foiado o gcn||cnan feiido.
~ V luscai gua, cielino! ~ giilou aziov.
~ No e pieciso... Ioi una veiligen passageiia... Ajude-ne a senlai...
Assin... asla que se anaiie con quaIquei coisa esle aiianho. Iosso ii a pe
ale en casa, ou enlo nande luscai o neu caiio. O dueIo, se Ihe conven, no
se iepele. O senhoi foi un cavaIheiio... hoje, saila-o.
~ No conven Ienliai o passado ~ iespondeu aziov. ~ Quanlo
ao fuluio, no devenos queliai a calea, poique eslou disposlo a pailii
inedialanenle. Ieinila que pense agoia a sua peina. O feiinenlo e Ieve.
Iiecisanos apenas eslancai o sangue. Mas e necessiio anles fazei esle polie
noilaI iecoliai os senlidos.
aziov sacudiu Iioli peIa goIa e nandou-o luscai o caiio.
~ Ioi favoi, no diga nada a neu iino ~ pieveniu-o IvieI
Iielivilch.
Iioli afaslou-se apiessadanenle. Lnquanlo piovidenciava a conduo,
anlos os adveisiios peinanecian senlados na ieIva, en siIncio. IvieI
Iielivilch fazia esfoios paia no oIhai aziov. No queiia fazei as pazes.
Tinha veigonha de seu npelo, de seu insucesso e lanlen de loda a queslo
que piovocaia, enloia se senlisse salisfeilo poique a conlenda no leininou
nuilo naI. Ln Ilino caso, len que se ii enloia, dizia consigo, e isso sei
nuilo lon. O siIncio duiava, pesado e incnodo. Anlos no se senlian
len. Cada un salia que o oulio o conpieendia. Iaia os anigos essa ideia
seiia agiadveI e paia os adveisiios, ao conliiio, eia penosa, piincipaInenle
poique anlos no queiian expIicai-se e sepaiai-se en paz.
~ No Ihe anaiiei con nuila foia a peina` ~ peigunlou finaInenle
aziov.
~ No, eslou len ~ iespondeu IvieI Iielivilch. Depois de aIgun
lenpo aciescenlou: ~ L difciI enganai neu iino. Vou dizei-Ihe que ns
disculinos poi causa da poIlica.
~ Muilo len ~ disse aziov. ~ Iode dizei que eu eslava insuIlando
lodos os angInanos.
~ Muilo len. Que pensa agoia de ns aqueIe honen` ~ conlinuou
IvieI Iielivilch, indicando o nesno nujique que, ninulos anles do dueIo,

13O
passaia peilo de aziov con os seus aninais e, na voIla, passou ao Iado deIes
liiando o chapeu.
~ Quen sale` ~ iespondeu aziov. ~ L possveI ale que no pense
coisa aIguna. O nujique iusso e o nais nisleiioso de lodos os desconhecidos
solie os quais lanlo escieveu a Sia. RadcIiffe. Quen o conpieendei` No
conpieende nen a si nesno.
~ L assin... ~ naI coneou a faIai IvieI Iielivilch, e de iepenle
excIanou: ~ OIha o que fez o eslpido Iioli! L neu iino que ven vindo!
aziov viiou-se e viu o ioslo pIido de NicoIau Iielivilch no caiio
que acalaia de chegai. LIe saIlou en leiia anles que o vecuIo paiasse e foi lei
con o iino.
~ Que significa isso` ~ disse piecipiladanenle. ~ Lugnio
VassIievilch, que aconleceu, poi favoi`
~ Nada de inpoilanle ~ iespondeu IvieI Iielivilch. ~
Inconodaian-no a loa. Disculinos, eu e o Si. aziov, e live que expiai a
ninha cuIpa.
~ Ioi que queslionaian, peIo anoi de Deus`
~ LxpIico-Ihe. O Si. aziov iefeiiu-se aspeianenle a Sii Roleil Ieei.
Conven dizei que en ludo isso o cuIpado sou eu. O Si. aziov poilou-se
cono un cavaIheiio. Iui eu que o desafiei!
~ Vejo que esl feiido! H sangue!
~ Iensava que lenho gua nas veias` Iaia nin esla sangiia e ale
nuilo liI, no acha, douloi` Ajude-ne a sulii no caiio e no fique liisle.
Ananh ficaiei lon. Assin esl nuilo len. Toque, cocheiio.
NicoIau Iielivilch seguiu o caiio. aziov ia ficando alis.
~ Devo pedii-Ihe que liale de neu iino ~ disse-Ihe NicoIau
Iielivilch ~ enquanlo no chegai oulio nedico da cidade.
aziov cuivou siIenciosanenle a fionle.
Una hoia depois, IvieI Iielivilch eslava de cana, con a peina
cuidadosanenle pensada. Toda a casa ficou en soliessaIlo. Iinilchka senlia-
se naI. NicoIau Iielivilch loicia de desespeio as nos, e IvieI Iielivilch
piIheiiava, especiaInenle con aziov. Veslindo una finssina canisa de
seda, una eIeganle lIusa de noile e fe, no peiniliu que descessen as coilinas
das janeIas. Tioava da necessidade de fazei diela.
A noile sua lenpeialuia eIevou-se. Doa-Ihe a calea. Veio o nedico
da cidade. (NicoIau Iielivilch no quiseia ouvii o iino, e o pipiio aziov
desejava isso. Iassava o dia inleiio no seu aposenlo, pIido e iiiilado, e de
quando en quando vinha vei o doenle. Unas duas vezes enconliou-se con

131
Iinilchka, nas eIa se esquivava, apavoiada.) O novo nedico ieceilou ao
doenle iefiescos e confiinou o diagnslico de aziov, no havia peiigo
aIgun. NicoIau Iielivilch disse-Ihe que o iino se feiiia, vlina de un
acidenle. O nedico esloou un geslo de dvida, nas, lendo iecelido vinle e
cinco iulIos en piala, disse: Veja s! Isso sucede nuilas vezes.
Ninguen se deilava nen descansava en casa. NicoIau Iielivilch
enliava e saa a lodo inslanle, na ponla dos pes, do aposenlo do iino. Lsle
deIiiava, genia laixinho, dizia-Ihe en fiancs: Ccucncz-tcus e pedia de
lelei. NicoIau Iielivilch nandou una vez Iinilchka Ievai-Ihe un copo de
Iinonada.
IvieI Iielivilch filou-a con aleno e esvaziou o copo. IeIa nanh a
felie aunenlou un pouco, con Iigeiio deIiio. A piincpio IvieI Iielivilch
pionunciava paIavias desconexas. Mas aliiu de iepenle os oIhos e viu peilo
da cana o iino, que se incIinava solie eIe, dizendo-Ihe enlo: No e
veidade, NicoIau, que Iinilchka len aIgo en conun con NeIIy`
~ Que NeIIy, Iacha`
~ Que peigunla! Con a Iiincesa R... LspeciaInenle na paile supeiioi
do ioslo. Ccs| dc |a ncnc fani||c.
NicoIau Iielivilch nada Ihe iespondeu, e ficou laslanle adniiado
con a peisislncia dos anligos senlinenlos. S agoia e que isso veio a lona,
pensou.
~ Cono ano essa ciialuia insignificanle! ~ geneu IvieI Iielivilch,
pondo as nos sol a calea. ~ No posso adnilii que quaIquei alievido
loque... ~ conlinuou aps aIguns nonenlos.
NicoIau Iielivilch suspiiou apenas. No salia a quen se iefeiian
aqueIas paIavias. aziov apaieceu no dia seguinle as oilo hoias. } liveia
lenpo de aiianjai a sua lagagen e soIlaia lodas as suas is, inselos e aves.
~ O senhoi veio despedii-se` ~ indagou NicoIau Iielivilch,
Ievanlando-se.
~ Ieifeilanenle.
~ Conpieendo-o e apiecio-o. Meu polie iino foi cuIpado,
evidenlenenle: poi isso ieceleu o casligo. LIe nesno ne disse que o coIocou
nuna siluao de no podei agii de oulia naneiia. Aciedilo que o senhoi no
podia evilai esse dueIo que... ale ceilo ponlo se expIicou sonenle peIo
conslanle anlagonisno das suas opinies de paile a paile. ~ NicoIau
Iielivilch aliapaIhava-se nas suas paIavias. ~ Meu iino e un honen de
lnpeia anliga, iiiiladio e leinoso... Ciaas a Deus ludo leininou assin.
Tonei lodas as piovidncias necessiias paia que o caso no se divuIgue...

132
~ Vou deixai-Ihe neu endeieo. Se houvei quaIquei conpIicao... ~
disse con indifeiena aziov.
~ Lspeio que no haja conpIicao aIguna, Lugnio VassIievilch...
Sinlo nuilo que sua eslada en ninha casa lenha lido... lo liisle finaI. Sinlo-o
nais poique Aicdio...
~ L possveI que ainda ne enconlie con eIe ~ iespondeu aziov, a
quen loda especie de expIicaes e confisses senpie inpacienlava. ~ Ln
caso conliiio, peo que o senhoi o sade en neu none, dizendo-Ihe que
Ianenlo o que aconleceu.
~ L eu Ihe peo... ~ iespondeu con una ieveincia NicoIau
Iielivilch. Mas aziov no ouviu o fin da sua fiase e foi saindo.
Salendo da pailida de aziov, IvieI Iielivilch desejou v-Io e
apeilou-Ihe a no. Nesse nonenlo aziov lanlen conlinuou fiio cono geIo.
Salia que IvieI Iielivilch queiia nanifeslai a sua geneiosidade. No
conseguiu despedii-se pessoaInenle de Iinilchka, Iinilando-se a liocai un
oIhai con eIa. Iaieceu-Ihe nuilo liisle. Ieidei-se-, ceilanenle, pensou,
nas e possveI que escape! Ln conpensao, Iioli ficou lo sensiliIizado,
que coneou a soIuai encoslado ao seu onlio, ale que aziov o aiiefeceu
con una peigunla iiieveienle: ~ Ioivenluia seus oIhos fazen paile do
apaieIho uiiniio`
Duniacha fugiu paia o losque, a fin de escondei a sua conoo. O
cuIpado de lodas as desgiaas suliu ao caiio, acendeu un chaiulo e, j no
quailo quiInelio do caninho, nuna voIla da esliada, conlenpIando peIa
Ilina vez a fazenda dos Kiisnov con sua nova sede, Iinilou-se a cuspii e
dizei: Aiislocialides ciapuIosos. L aloloou len o capole.
IvieI Iielivilch neIhoiou Iogo, nas foi oliigado a ficai de cana
quase una senana. Supoilava a sua piiso, cono dizia, con laslanle
pacincia. O que Ihe dava lialaIho eia a sua loaIele. Mandava aspeigii gua-
de-coInia poi loda paile. NicoIau Iielivilch Iia-Ihe as ievislas. Iinilchka
seivia-o cono anles, liazia-Ihe a canja, Iinonada, ovos quenles e ch. Conludo,
un pavoi ocuIlo se apodeiava deIa, loda vez que enliava no seu aposenlo. A
insIila condula de IvieI Iielivilch ps en aIvoioo a genle da casa, e a eIa
nais do que a ninguen. S Iiokfilch no se suipieendeu e dizia que, no seu
lenpo, os senhoies coslunavan lanlen liigai, nas s os senhoies dislinlos
o fazian enlie si, e canaIhas cono aziov apanhavan suiias na cocheiia.
A conscincia quase no aloinenlava Iinilchka. Mas a veidadeiia
causa ou a suspeila do nolivo do dueIo no deixava de loilui-Ia as vezes.
IvieI Iielivilch lanlen a conlenpIava de un nodo lo esquisilo... que eIa,
nesno de coslas, senlia-Ihe o oIhai fixo na sua pessoa. Lnagieceu de lanla
agilao nlina e, cono senpie aconlece, ficou nais lonila.

133
Un dia ~ foi peIa nanh ~ IvieI Iielivilch senlia-se nuilo len e
nudou da cana paia o div. NicoIau Iielivilch, depois de peigunlai cono
passava, afaslou-se. Iinilchka liouxe-Ihe una chvena de ch e, coIocando-a
na nesinha, quis saii. IvieI Iielivilch disse-Ihe:
~ Que piessa, Iiedssia NicoIievna. Ten nuilo que fazei`
~ No... sin... pieciso seivii o ch.
~ Duniacha podei seivi-Io. Iique un nonenlo con o doenle. A
piopsilo, queio faIai-Ihe.
Iinilchka senlou-se no canlo de una poIliona.
~ Oua ~ disse IvieI Iielivilch cofiando seus ligodes. ~ Queiia
peigunlai-Ihe h nuilo lenpo: poi que len nedo de nin`
~ Lu`...
~ Sin, nunca ne oIha fienle a fienle. Iaiece que a sua conscincia no
esl Iinpa.
Iinilchka coiou. Nen sequei oIhou paia IvieI Iielivilch. Iaieceu-
Ihe lo esquisilo, que seu coiao eslieneceu lodo.
~ Deve a sua conscincia eslai Iinpa` ~ peigunlou-Ihe IvieI
Iielivilch.
~ L poi que no` ~ disse laixinho Iinilchka.
~ No sei. Ioivenluia e ou pode sei cuIpada paia conigo` Isso e
inpossveI. Iaia con as denais pessoas desla casa` Tanlen e pouco
piovveI. Iaia con o neu iino` A senhoia o ana`
~ Ano.
~ Con loda a aIna, con lodo o coiao`
~ Ano NicoIau Iielivilch con lodo o coiao.
~ L veidade isso` OIhe len paia nin, Iinilchka.
~ IeIa piineiia vez eIe a chanava peIo none. ~ Sale que e un
giande pecado nenlii`
~ No ninlo, IvieI Iielivilch. No anai NicoIau Iielivilch
significa, paia nin, no vivei...
~ No o lioca poi ninguen`
~ Tioc-Io poi quen`
~ H lanla genle no nundo! Ioi exenpIo, poi aqueIe senhoi que foi
enloia daqui. Iinilchka eigueu-se.

134
~ Meu Deus, IvieI Iielivilch! Ioi que ne aloinenla` Que Ihe fiz`
Cono e possveI dizei essas coisas`
~ Iinilchka ~ disse liislenenle IvieI Iielivilch ~, eu vi...
~ Que viu o senhoi`
~ L... no caianancho... Iinilchka coiou ale a iaiz dos caleIos.
~ Que cuIpa lenho` ~ peigunlou nun nuiniio. IvieI Iielivilch
endiieilou-se.
~ No len cuIpa` No` L inocenle`
~ S ano NicoIau Iielivilch nesle nundo, e an-Io-ei poi loda a
vida! ~ iespondeu eIa con slila eneigia, sufocada pIos soIuos. ~ O que o
senhoi viu eu conlaiei no dia do }uzo IinaI, e afiino que nenhuna cuIpa ne
cale. Iiefeiia noiiei agoia nesno a sei suspeila de liaii neu lenfeiloi,
NicoIau Iielivilch...
Nesse nonenlo a sua voz nudou de linlie e eIa senliu que IvieI
Iielivilch Ihe lonava a no e apeilava-a... OIhou e ficou peliificada. LIe
paiecia ainda nais pIido do que nunca. Seus oIhos liiIhavan e, o que eia
nais exliaoidiniio, una Igiina coiiia-Ihe peIa face.
~ Iinilchka ~ disse con voz neiga ~, ane, ane senpie neu iino!
LIe e un honen lo lon! No o liaia con quen quei que seja nesle nundo!
No piesle aleno a ninguen! Iense cono e hoiiveI anai e no sei anado!
No alandone nunca neu polie NicoIau!
Os oIhos de Iinilchka ficaian enxulos e o nedo passou, laI eia a sua
suipiesa. Inagine-se o seu espanlo, quando o pipiio IvieI Iielivilch
apioxinou da no deIa os Ilios e ficou assin, junlo daqueIa no, sen leij-
Ia e suspiiando as vezes, piesa de piofunda conoo...
Meu Deus, pensou eIa, sei un novo alaque`...
Nesse nonenlo paIpilava neIe loda una exislncia saciificada
inuliInenle.
Os degiaus da escada iangeian sol os passos de aIguen ... Afaslou-a
de si e sua calea caiu solie o liavesseiio. A poila aliiu-se e apaieceu NicoIau
Iielivilch, aIegie, saudveI e coiado. Mlia, foile e veineIho cono o pai, en
canisoIa, saIlava nos liaos de NicoIau Iielivilch, apoiando os pezinhos nus
nos giandes loles do capole do pai.
Iinilchka aliiou-se a eIe. LnvoIvendo con seus liaos NicoIau
Iielivilch e seu fiIho, encoslou a calea en seu onlio. NicoIau Iielivilch
ficou adniiado: Iinilchka, lo acanhada e nediosa, nunca se expandiia
assin na piesena de una leiceiia pessoa.
~ Que len` ~ disse, filando o iino e enliegando Mlia a Iinilchka.

135
~ Senle-se pioi` ~ peigunlou, apioxinando-se de IvieI Iielivilch.
Lsle coliiu o ioslo con o Ieno de seda.
~ No... nada... peIo conliiio, sinlo-ne nuilo neIhoi.
~ Iez naI en nudai-se Iogo paia o div. Aonde vai` ~ peigunlou
NicoIau Iielivilch a Iinilchka, que nesse nonenlo fechava a poila. ~
Tiouxe-Ihe o neu giganle. Queiia nosliai-Ihe. LIe ficou con saudades do lio.
Ioi que foi que o Ievou enloia` Que se passa con voc` Houve aIguna coisa
enlie anlos`
~ Meu queiido iino! ~ disse soIenenenle IvieI Iielivilch.
NicoIau Iielivilch eslieneceu. Iicou apavoiado sen salei poi qu.
~ Meu iino ~ iepeliu IvieI Iielivilch ~, d-ne sua paIavia de
honia de que alendei a un pedido neu.
~ Que pedido` Iode faIai.
~ L un pedido inpoilanle. Segundo penso, deIe depende loda a sua
vida. Duianle esles Ilinos lenpos, nuilo iefIeli solie o que devia dizei-Ihe...
Meu iino, cunpia o seu devei, o seu devei de honen honeslo e geneioso.
Alandone o vcio, no d un nau exenpIo que alinge una das neIhoies
pessoas desle nundo!
~ Que quei dizei con isso, IvieI`
~ Case-se con Iinilchka... LIa o ana. L ne de seu fiIho.
NicoIau Iielivilch iecuou un passo e agilou os liaos.
~ Que diz, IvieI` Senpie o consideiei cono o nais iiiedulveI
adveisiio de seneIhanles unies! Que diz! No sale poi acaso que s no
cunpii esse devei ou aquiIo que agoia chana de devei unicanenle poi
iespeilo a voc`
~ No devia iespeilai a ninha opinio nesle caso ~ iespondeu con
un liisle soiiiso IvieI Iielivilch. ~ Coneo a pensai que aziov linha
iazo, quando ne acusava de aiislocialisno. No, neu caio, no nos conven
nais exilii-nos e pensainos na aIla sociedade. Sonos honens anligos e
pacficos. } e lenpo de alandonainos lodas as vaidades. Resla-nos, cono diz,
cunpiii o nosso devei. L veja: podenos ainda iecelei a feIicidade en lioca de
ludo isso.
NicoIau Iielivilch aliiou-se aos liaos do iino.
~ Voc ne aliiu definilivanenle os oIhos ~ excIanou. ~ No e en
vo que senpie afiinei que e o honen nais inleIigenle e nais geneioso do
nundo. Vejo-o agoia lo sensalo cono nagnnino.

136
~ CaIna ~ inleiionpeu-o IvieI Iielivilch. ~ No nachuque a
peina do seu sensalo iino, que, aos cinqenla anos de idade, liigou en
dueIo con un saigenlo. Lnlo esl iesoIvido: Iinilchka h de sei ninha...
oc||c-sur.
~ Meu caio IvieI, que dii Aicdio`
~ Aicdio ficai salisfeilssino! O casanenlo no faz paile dos seus
piincpios, nas o senlinenlo de iguaIdade Ihe sei nuilo agiadveI.
ReaInenle, paia que pensai en caslas au dix-ncuticnc sicc|c`
~ IvieI, peinila que o leije nais una vez. No lenha nedo. Con
cuidado.
Os iinos aliaaian-se.
~ No sei neIhoi conunicai-Ihe a sua inleno agoia nesno` ~
peigunlou IvieI Iielivilch.
~ Iaia que lanla piessa` ~ iespondeu NicoIau Iielivilch. ~ }
conveisaian solie o assunlo` Quc||c idcc! Lsl nuilo len. Anles de ludo e
necessiio que fique lon. O ieslo vanos esludai len e iefIelii solie o
assunlo...
~ } iesoIveu`
~ } iesoIvi e agiadeo-Ihe do fundo da ninha aIna. Queio deix-Io
agoia. O iepouso e-Ihe necessiio e quaIquei peiluilao sei nociva...
Teienos ainda ocasio de conveisai. Duina e Deus que Ihe d sade!
Ioi que ne agiadece lanlo`, pensou IvieI Iielivilch ao ficai s.
Ale paiece que isso ludo no dependia deIe! Quando se casai, vou enloia
paia Diesde ou IIoiena. L ficaiei ale noiiei.
IvieI Iielivilch passou peIa lesla un pouco de gua-de-coInia e
fechou os oIhos. IIuninada peIa Iuz espIndida de un dia de soI, sua Iinda
calea enagiecida e deliIilada jazia solie un liavesseiio lianco, cono a
calea de un defunlo...


XXV

No jaidin de NikIskoie, a sonlia de una fiondosa ivoie, achavan-
se senlados nun lanco Aicdio e Clia. No soIo, peilo deIes, eslava Iifi, nuna
alilude canina nuilo conhecida dos caadoies. Aicdio e Clia eslavan
quielos. LIe seguiava un Iivio aleilo e eIa escoIhia nuna cesla as nigaIhas de
po que Ianava aos neIios. Os pssaios, alievidos, saIlavan e pipiIavan

137
quase junlo dos seus pes. Una liisa suave, peipassando peIas foIhas da
ivoie, faifaIhava-a Ievenenle. IeIa eslieila e escuia aIaneda e peIas coslas
anaieIas de Iifi passavan nanchas pIidas e douiadas de Iuz. Una sonlia
unifoine envoIvia os vuIlos de Aicdio e Clia. De quando en quando, na
sua caleIeiia se acendia una nancha cinliIanle. Anlos guaidavan siIncio.
S poique eslavan quielos un ao Iado do oulio paiecia eslaien pixinos un
do oulio. Cada un no pensava na pioxinidade do vizinho e linha piazei na
sua vizinhana. Seus liaos fisionnicos nudaian nuilo desde que os vinos
peIa Ilina vez: Aicdio apaienlava nais caIna e Clia eia nais espeila e
viva.
~ No acha ~ disse Aicdio ~ que esla ivoie len un none que Ihe
quadia as naiaviIhas` L lo Ieve e suave cono seus gaIhos que penden no ai.
Clia eigueu os oIhos e disse un sin. Aicdio pensou: Censuia-ne
poique ne expiesso en leinos lonilos.
~ No goslo de Heine ~ disse Clia, nosliando o Iivio que Aicdio
linha na no ~, eIe nunca ii, nen choia. Apenas goslo deIe quando se senle
liisle.
~ Coslo deIe quando ii ~ disse Aicdio.
~ So veslgios da sua oiienlao saliica... ~ Veslgios!, pensou
Aicdio. Se aziov ouvisse islo! ~ Lspeie que o senhoi h de nudai.
~ Quen h de fazei-ne nudai` A senhoia`
~ Quen` Minha iin. Ioifiio IIalnilch, con quen o senhoi j no
discule. A lilia, que h lis dias aconpanhou a igieja.
~ No podia iecusai-ne! Quanlo a Ana Seiguievna, Ienlia-se de que
en nuila coisa concoidava con Lugnio`
~ Minha iin enlo se achava sol a sua infIuncia, assin cono o
senhoi.
~ Cono eu lanlen! Ioi acaso j peiceleu que ne Iiviei da sua
infIuncia` Clia caIou-se.
~ en sei ~ conlinuou Aicdio ~, eIe nunca chegou a agiadai-Ihe.
~ No posso juIg-Io.
~ Saila, Clia, que loda vez que ouo seneIhanle iesposla, no
aciedilo neIa... No exisle no nundo una pessoa que cada un de ns no
possa juIgai! L una sinpIes evasiva.
~ Vou dizei-Ihe enlo: eIe... no e que no ne agiade... nas sinlo que
ne e eslianho e que Ihe sou eslianha ... ale o senhoi Ihe e eslianho.
~ Ioi qu`

138
~ No sei cono Ihe expIicai... LIe e una feia e ns sonos doneslicos.
~ Tanlen sou doneslico. Clia fez un geslo afiinalivo. Aicdio
coou a oieIha.
~ Oua, Calaiina Seiguievna: isso, afinaI de conlas, ofende neu
anigo.
~ O senhoi queiia sei una feia`
~ Una feia, no, nas un honen foile e eneigico.
~ Lsl nuilo len... Mas o seu anigo no o quei, e e un honen foile
e eneigico.
~ Supe que eIe exeiceu giande infIuncia en Ana Seiguievna`
~ Sin. LIa, poien, e una nuIhei supeiioi e no adnile pioIongado
donnio solie si nesna.
~ QuaI o nolivo`
~ L nuilo oiguIhosa... No e len assin... Adoia a sua independncia.
~ L quen no adoia a pipiia independncia` ~ peigunlou Aicdio.
IeIa sua nenle liansilou una ideia: Iaia que seive a independncia` A
nesna ideia veio a nenle de Clia. Os noos pensan senpie assin, quando
se enconlian ou se junlan fieqenlenenle e de loa vonlade. Aicdio soiiiu,
apioxinou-se de Clia e disse en voz laixa:
~ Confesse que len un pouco de nedo deIa.
~ De quen`
~ Dc|a ~ iepeliu significalivanenle Aicdio.
~ L o senhoi` ~ peigunlou poi sua vez Clia.
~ Lu lanlen. Nole: eu lanlen. Clia fez-Ihe una significaliva
adveilncia con o seu dedo indicadoi.
~ O que ne adniia e que a ninha iin nunca o consideiou lanlo
cono agoia. Muilo nais que poi ocasio da sua piineiia visila.
~ Lssa e loa!
~ No nolou` No Ihe agiada` Aicdio ficou pensalivo.
~ Ln que podeiia eu neiecei a conpIacncia de Ana Seiguievna`
No foi poique Ihe liouxe as cailas de sua ne`
~ Lsse e un dos nolivos. Oulios exislen que no diiei.
~ Ioi qu`
~ No digo.

139
~ } sei que e nuilo leinosa.
~ Sou leinosa.
~ L olseivadoia.
Clia oIhou de sosIaio paia Aicdio.
~ L possveI. Desagiada-Ihe` Ln que pensa`
~ Ienso no seguinle: onde conseguiu esse don de olseivao ou de
peneliao que ieaInenle possui` L lo lnida e desconfiada. Lsquiva-se de
lodos...
~ Vivi nuilo lenpo sozinha. Ioi foia, a genle h de pensai nuilo.
Sei que ne esquivo de lodos` Aicdio oIhou-a fixanenle.
~ Lsl nuilo len ~ conlinuou ~, nas genle da sua posio, sen
faIai da sua siluao financeiia, iaianenle possui esse don. A veidade
dificiInenle alinge pessoas cono a senhoia.
~ No sou iica.
Aicdio ficou suipieso e no conpieendeu a piincpio o que dizia
Clia. ReaInenle, loda essa piopiiedade peilence a sua iin!, veio-Ihe a
nenle. Lsse pensanenlo Ihe eia agiadveI.
~ Disse-o nuilo len! ~ piofeiiu.
~ O qu`
~ Disse len, con loda a sinpIicidade, sen acanhanenlo nen
exilio. Acho que a pessoa que sale e diz que e polie deve senlii una
vaidade loda especiaI.
~ }anais conheci a polieza, giaas a ninha iin. Refeii-ne a ninha
siluao, s poique chegou a opoilunidade.
~ en. Mas confesse que senle una paiceIa da vaidade de que Ihe
acalei de faIai.
~ Ioi exenpIo`
~ Ioi exenpIo ~ peidoe-ne: no seiia capaz de casai-se con un
honen iico`
~ Se o anasse nuilo... No, paiece-ne que nen assin ne casaiia.
~ Lsl vendo` ~ excIanou Aicdio, e aciescenlou pouco depois: ~
Ioi que no se casaiia con eIe`
~ Conheo aqueIa cano iussa dos casanenlos desiguais.
~ A senhoia podeiia nandai en sua casa ou...

14O
~ No! Iaia qu` Iiefiio oledecei. A desiguaIdade e hoiiveI.
Respeilai e oledecei, isso conpieendo. L a feIicidade. Mas una exislncia
sujeila a... No. asla.
~ asla ~ iepeliu Aicdio. ~ Sin, len se v que a senhoia e do
nesno sangue de Ana Seiguievna. L independenle, poien nais disciela.
Lslou ceilo de que no sei a piineiia a expiessai seus senlinenlos, poi nais
foiles e sagiados que sejan...
~ Cono e possveI de oulio nodo` ~ peigunlou Clia.
~ Anlas so iguaInenle inleIigenles. Ten o cailei que sua iin
len...
~ No ne conpaie a ninha iin, poi favoi ~ inleiionpeu
piecipiladanenle Clia. ~ L nuilo inconvenienle paia nin. } se esqueceu ou
paiece lei-se esquecido de que ninha iin e leIa e inleIigenle... O senhoi,
Aicdio NicoIievilch, no devia faIai con lanla seiiedade.
~ Que vaIho no caso` Acha que eslou dizendo ludo en lon de
piIheiia`
~ NaluiaInenle, en lon de piIheiia.
~ Iensa assin` L se lenho ceileza do que afiino` Se acho que ainda
no disse loda a veidade`
~ No enlendo.
~ Lfelivanenle` Agoia vejo que ne excedi na apieciao de sua
aigcia.
~ Cono`
Aicdio nada Ihe disse en iesposla, e voIlou-se. Clia liiou da cesla
nais aIgunas nigaIhas de po e ps-se a jog-Ias aos neIios. Mas os geslos da
sua no eian lo ipidos, que os pssaios fugian sen apanhai o aIinenlo.
~ Calaiina Seiguievna ~ disse, de iepenle, Aicdio ~, deve sei-Ihe
indifeienle. Saila, poien, que no a lioco no s peIa sua iin, cono lanlen
poi pessoa aIguna nesle nundo.
LIe se Ievanlou e afaslou-se depiessa, cono que assuslado poi suas
pipiias paIavias, que Ihe saian assin lo de inpioviso da loca.
Clia deixou caii anlas as nos e a cesla no iegao, laixou a calea e
oIhou poi nuilo lenpo Aicdio, que se afaslava. Iouco a pouco, un vivo
iuloi coneou a apaiecei-Ihe nas faces. Mas seus Ilios no soiiian e seus
oIhos negios expiessavan peipIexidade e un oulio senlinenlo ainda
desconhecido.

141
~ Lsl sozinha` ~ouviu-se a voz de Ana Seiguievna. ~ Iaiece que
saiu en conpanhia de Aicdio.
Clia, caInanenle, filou sua iin, que se achava eIeganlenenle
veslida e con a ponla do guaida-soI aleilo locava as oieIhas de Iifi.
Respondeu-Ihe:
~ Lslou sozinha.
~ en vejo ~ ieloiquiu a iin, iindo-se. ~ LIe foi enloia`
~ Sin.
~ Lian junlos`
~ Sin.
Ana Seiguievna lonou Clia peIo queixo e Ievanlou-Ihe o ioslo.
~ Lspeio que no lenhan liigado.
~ No ~ disse Clia, afaslando Ievenenle a no da iin.
~ Responde-ne con lanla soIenidade! Iensava enconli-Io aqui paia
o convidai a un passeio. LIe e que ne convida senpie. Da cidade liouxeian
paia voc sapalos novos. V expeiinenl-Ios. } onlen peiceli que os seus
sapalos eslo laslanle usados. Nen se pieocupa con isso, nen sale nesno
que len uns pezinhos lo Iindos! As suas nos so lanlen Iindas... enloia
un pouco giandes. Deve, pois, cuidai dos pes. Mas nada len de faceiia.
Ana Seiguievna conlinuou a caninhai peIa aIaneda. Ouvia-se o
fiufiu do seu Iindo veslido. Clia eigueu-se do lanco, pegou o voIune de
Heine e foi enloia, nas no con o inluilo de expeiinenlai sapalos.
Lindos pezinhos, pensava, pisando devagai e Ievenenle os degiaus
do leiiao quenles de soI. Lindos pezinhos... Lslou ceila de que o leiei junlo
deIes.
Senliu-se de iepenle enveigonhada e coiieu paia cina. Aicdio ia
andando peIo coiiedoi, paia o seu aposenlo. O noidono aIcanou-o, e disse-
Ihe que no seu quailo eslava o Si. aziov.
~ Lugnio! ~ nuinuiou Aicdio, quase con espanlo. ~ H nuilo
lenpo que chegou`
~ Nesle inslanle. Iediu que nada dissesse a Ana Seiguievna. Veio
diielanenle paia c.
Sei que aconleceu aIguna coisa en casa`, pensou Aicdio. Suliu a
escada e aliiu a poila do quailo. O aspeclo de aziov o lianqiIizou Iogo,
ainda que un oIhai nais expeiinenlado pudesse possiveInenle peicelei nos
liaos do ioslo eneigico, nas alalido, do hspede os indcios de una giande
agilao inleiioi. Con o capole enpoeiiado nos onlios, o lone na calea,

142
eslava aziov senlado no paiapeilo da janeIa. Nen se Ievanlou quando
Aicdio coiieu a alia-Io con excIanaes iuidosas.
~ Que suipiesa! Cono vai` ~ iepeliu eIe, caninhando peIo quailo. ~
Todos eslo len en casa`
~ Todos eslo len e no h novidade aIguna ~ disse aziov. ~
Deixe de lanlo enlusiasno. Mande-ne liazei un pouco de |tass, senle-se e
oua o que Ihe vou naiiai en poucas paIavias.
Aicdio ficou quielo, e aziov conlou-Ihe a hisliia do seu dueIo con
IvieI Iielivilch. Aicdio ficou adniiado e ale liisle. No quis, poien,
denonsli-Io. Linilou-se a peigunlai se o feiinenlo do lio no eia ieaInenle
giave. Ouvindo en iesposla que se lialava de un feiinenlo inleiessanlssino,
no no senlido nedico, soiiiu con soiiiso foiado. Seu coiao senliu un
ceilo hoiioi e veigonha. aziov fingiu no o conpieendei.
~ Sin, neu anigo ~ disse eIe ~, eis o que significa noiai con os
senhoies feudais. Iica-se lanlen un senhoi feudaI e len-se de lonai paile
nos loineios de cavaIaiia. Assin, iesoIvi voIlai paia a casa dos neus pais ~
concIuiu aziov. ~ Iassei poi aqui... a fin de conlai ludo isso... nenliia
inliI, que no passa de eslupidez, passei poi aqui s o dialo sale poi qu.
Lsl vendo que o honen as vezes piecisa agaiiai a si nesno peIo lopele e
aiianc-Io, cono se aiiancan ceilos luleicuIos da leiia. Ioi o que ne
aconleceu h dias... Quis vei nais una vez o que alandonei, islo e, o canleiio
onde eslava pIanlado.
~ Lspeio que essas paIavias no se iefiian a nin ~ disse Aicdio
con visveI enoo. ~ Lspeio que no pense en sepaiai-se de nin.
aziov oIhou-o fixanenle.
~ Sei que essa sepaiao podeiia aloiiec-Io` Iaiece-ne que tccc j
se sepaiou conpIelanenle de nin. L lo Iinpinho e lenio... Os seus negcios
con Ana Seiguievna paiece que vo nuilo len.
~ Que negcios so esses con Ana Seiguievna`
~ No foi poi causa deIa que veio da cidade paia aqui, neu
passaiinho` A piopsilo, cono vo as escoIas doninicais` No esl
apaixonado poi eIa` } no passou o lenpo de sei nodeslo`
~ Lugnio! Sale que senpie fui sinceio con voc. Afiino-Ihe, juio-Ihe
que se engana.
~ Muilo len! Tenos una paIavia nova ~ disse a neia voz aziov.
~ Ioi que se inpiessiona lanlo` No ne inleiessa o assunlo. Un ionnlico
diiia: sinlo que os nossos caninhos se lifuican e se afaslan. Digo
sinpIesnenle que nos aloiiecenos junlos.

143
~ Lugnio...
~ Meu queiido, no e nada. Tudo aloiiece nesle nundo! Agoia no
sei neIhoi un adeus` Desde que cheguei aqui sinlo-ne pessinanenle, cono
se Iesse as cailas de CgoI a nuIhei do goveinadoi de KaIunga. Ioi poi isso
que no nandei desalieIai os aninais do caiio.
~ L inpossveI!
~ Ioi qu`
~ Digo-Ihe que sei una indeIicadeza paia con Ana Seiguievna, que,
naluiaInenle, quei loinai a v-Io.
~ Lngana-se.
~ Ao conliiio, eslou ceilo de que lenho iazo. De que vaIe fingii`
No foi poi sua causa que veio aqui`
~ L possveI, nas engana-se ainda.
Aicdio linha iazo. Ana Seiguievna nanifeslou o desejo de vei
aziov e nandou convid-Io peIo noidono. aziov liocou de liaje anles de
ii lei con eIa. Veiificou-se depois que a ioupa nova foia aiiunada na naIa de
nodo a sei usada quando len enlendesse.
A Sia. Odinlsova no o ieceleu no saIo, onde eIe lo inespeiadanenle
Ihe confessaia o seu anoi, e sin na saIa de visilas. Lslendeu-Ihe anaveInenle
as ponlas dos dedos, enquanlo seu senlIanle se nanlinha seiio.
~ Ana Seiguievna, anles de ludo devo lianqiIiz-Ia. Dianle da
senhoia esl un noilaI que se aiiependeu h nuilo lenpo, e espeia que os
oulios lenhan esquecido as suas loIices. Vou enloia poi nuilo lenpo.
Concoide conigo: conquanlo no seja una pessoa deIicada, no seiia
agiadveI pailii con a ideia de que a senhoia se iecoida de nin con
iepugnncia.
Ana Seiguievna suspiiou piofundanenle, cono se acalasse de gaIgai
una aIla nonlanha. Sua face iIuninou-se de un soiiiso. Novanenle eslendeu
a no a aziov e coiiespondeu ao seu apeilo.
~ No conven pensai no passado ~ disse ~, j que, a faIai veidade,
pequei enlo ou poi faceiiice ou poi oulio nolivo quaIquei. Ln una paIavia:
sejanos lons anigos cono anles. AquiIo foi un sonho, no e veidade` L
quen se Ienlia dos sonhos`
~ Quen se Ienlia dos sonhos` No nais, o anoi... e un naI
conlagioso.
~ Sei` L nuilo agiadveI ouvi-Io.

144
Assin se expiessava Ana Seiguievna e assin faIava aziov. Anlos
pensavan que dizian a veidade. Havia ieaInenle veidade nas suas paIavias`
Nen eIes nesnos o salian. A juIgai peIa paIeslia que se liavou enlie anlos,
paiecia que aciedilavan pianenle no que dizian.
Ana Seiguievna, enlie oulias coisas, peigunlou a aziov o que fazia
na fazenda dos Kiisnov. aziov quase Ihe conlou a hisliia do seu dueIo
con IvieI Iielivilch, nas conleve-se, paia que no pensasse que eIe queiia
passai poi inleiessanle aos seus oIhos. Respondeu-Ihe sinpIesnenle que
lialaIhaia duianle lodo aqueIe lenpo.
~ L eu ~ disse Ana Seiguievna ~ ne aloiiecia a piincpio, no sei
poi qu. Ale eslava disposla a pailii paia o esliangeiio!... Depois ludo passou.
Chegou seu anigo, Aicdio NicoIievilch, e eu conecei novanenle a vivei
cono senpie, desenpenhando o neu veidadeiio papeI.
~ Que papeI`
~ O papeI de lia, conseIheiia, ne ou cono quisei. A piopsilo, sale
que anles no conpieendia len sua anizade con Aicdio NicoIievilch:
juIgava-o laslanle fliI. Agoia cheguei a conhec-Io neIhoi e convenci-ne de
que e inleIigenle... O essenciaI e que eIe e noo, nuilo noo... difeienle de ns
dois, Lugnio VassIievilch.
~ Ainda se acanha en sua piesena` ~ peigunlou aziov.
~ Ioivenluia Aicdio... ~ coneou Ana Seiguievna. Depois de
pensai un pouco, disse: ~ Agoia no se acanha lanlo e conveisa conigo.
Anles ne evilava. Lu piopiianenle no fazia queslo da sua conpanhia. Hoje
eIe e Clia so giandes anigos.
aziov senliu un ceilo aloiiecinenlo. Quanla naIcia nuna
nuIhei!, pensou.
~ Diz que a evilava ~ faIou con un soiiiso fiio aziov. ~ Mas deve
salei len que eIe eslava apaixonado peIa senhoia.
~ Cono` LIe` ~ excIanou Ana Seiguievna. ~ Tanlen`
~ Tanlen ~ iepeliu aziov, con huniIde ieveincia. ~ Sei que
Ihe ieveIei una novidade` Ana Seiguievna laixou os oIhos.
~ Lngana-se, Lugnio VassIievilch.
~ No cieio. Quen sale se no convinha que faIasse. ~ De oulia vez,
seja nenos naIiciosa, disse consigo nesno.
~ Ioi que no faIai` Suponho que ainda nesse caso o senhoi aliilui
giande inpoilncia a una inpiesso de nonenlo. Coneo a pensai que
exageia nuilo as coisas.
~ No faIenos nais nisso, Ana Seiguievna.

145
~ Ioi qu` ~ disse eIa, e nudou de assunlo.
No se dava len con aziov, enloia Ihe afiinasse e se convencesse
de que ludo foi esquecido. Tiocando con eIe as paIavias nais sinpIes, ale en
lon de piIheiia, senlia una Iigeiia sensao de nedo. Assin a genle a loido,
en pIeno nai, faIa e ii descuidada, cono se eslivesse en leiia fiine. Mas se
aconlece o nnino incidenle no navio, se h o nais insignificanle sinaI de aIgo
exliaoidiniio, inedialanenle en lodos os senlIanles lianspaiece a
expiesso de ieceio que ieveIa a noo de conslanle peiigo.
A paIeslia de Ana Seiguievna con aziov no duiou nuilo. LIa
coneou Iogo a ficai pensaliva e a iespondei disliaidanenle. Iiops-Ihe afinaI
passai ao saIo, onde enconliaian a piincesa e Clia. ~ Onde esl Aicdio
NicoIievilch` ~ peigunlou a dona da casa. Ao salei que no apaiecia h
nais de una hoia, nandou chan-Io. No foi fciI enconli-Io: peneliaia no
iecanlo nais afaslado do jaidin e peinanecia aIi neiguIhado nos seus
pensanenlos, con anlas as nos no queixo. Seus pensanenlos eian
piofundos e inpoilanles, nas no liisles. Salia que Ana Seiguievna eslava a
ss con aziov e no senlia cine aIgun, cono senpie Ihe aconlecia. Ao
conliiio, linha una expiesso quase de iIuninado. Iaiecia eslai suipieso,
aIegie e iesoIvido a dai un passo decisivo.


XXVI

O faIecido Odinlsov no apieciava inovaes, nas peinilia jogos de
saloi aiislocilico. Assin, nandou consliuii no jaidin, enlie a eslufa e o
lanque, un edifcio paiecido con un pilico giego, feilo de lijoIo iusso. No
nuio posleiioi e quase alandonado desse pilico ou gaIeiia, eslavan seis
nichos paia as eslluas que o Si. Odinlsov queiia inpoilai do esliangeiio.
Lssas eslluas deveiian sinloIizai: SoIido, SiIncio, RefIexo, MeIancoIia,
Iudoi e SensiliIidade. Una dessas deusas, a do SiIncio, con un dedo nos
Ilios, chegou a sei inslaIada no seu pedeslaI. No nesno dia os noIeques da
casa Ihe queliaian o naiiz. O pedieiio das vizinhanas piops aiianjai-Ihe
un naiiz duas vezes neIhoi que o oulio. Lnlielanlo, o Si. Odinlsov nandou
ielii-Ia do nicho. A esllua foi paiai nun depsilo, onde peinaneceu nuilos
anos, aIinenlando o leiioi supeislicioso das canponesas da IocaIidade. A
paile anleiioi do pilico encheu-se de liepadeiias e oulia especie de
vegelao. S os capileis das coIunas ainda se peicelian sol una densa
canada de veiduia. No pilico, ale o neio-dia, ieinava una lenpeialuia
agiadveI. Ana Seiguievna no goslava de visilai esse Iugai desde o dia en
que I enconliou una colia. Mas Clia senpie ia I e senlava-se nun giande

146
lanco de pedia, inslaIado delaixo de un dos nichos. Iiolegida peIa fiescuia e
peIa sonlia, Iia, lialaIhava e senlia aqueIa quielude conpIela que lodos
naluiaInenle conhecen e que consisle na conlenpIao nlina e esponlnea,
quase conscienle, da exislncia, agilando-se incessanlenenle en loino e
denlio de ns nesnos. No dia seguinle ao da chegada de aziov, Clia
eslava senlada no seu lanco piediIelo. Ao Iado deIa se via Aicdio. LIe
piopuseia-Ihe, na vespeia, visilaien o pilico.
Iaia o aInoo faIlava ainda peilo de una hoia. A nanh oivaIhada
cedia Iugai a un dia quenle. O ioslo de Aicdio conseivava a expiesso do
dia anleiioi e Clia linha un aspeclo pieocupado. Sua iin, Iogo aps o ch,
chanou-a ao seu galinele de lialaIho e, depois de piofeiii aIgunas fiases
caiinhosas, o que senpie espanlava Clia, aconseIhou-a que fosse nais
cauleIosa na sua condula con Aicdio, dizendo-Ihe que evilasse
especiaInenle os coIquios isoIados con eIe, que j eian apaienlenenle
conhecidos da lia e de loda a casa. AIen disso, j na laide anleiioi, Ana
Seiguievna no eslava de lon hunoi. A pipiia Clia senlia cono se livesse
feilo aIgo de ieaInenle censuiveI. Alendendo ao pedido de Aicdio, iesoIveu
faz-Io peIa Ilina vez.
~ Calaiina Seiguievna ~ disse eIe, con ceilo acanhanenlo ~, desde
o dia en que live a venluia de vivei con a senhoia sol o nesno lelo,
paIeslianos solie lanla coisa. Agoia lenho un assunlo que ne inleiessa nais
do que ludo nesla vida... queslo que ainda no live ocasio de aloidai. Cono
olseivou onlen, nudei nuilo aqui ~ aciescenlou, filando-a e evilando ao
nesno lenpo o oIhai inleiiogalivo de Clia. ~ ReaInenle, nudei nuilo e
sale-o neIhoi do que ninguen. Sale lanlen a senhoia a quen aliiluo loda
essa nudana.
~ Lu`... A nin`...
~ No sou nais aqueIe nenino inpeilinenle que un dia veio aqui ~
conlinuou Aicdio. ~ } lenho vinle e lis anos de idade e desejo, cono anles,
sei liI. Queio consagiai lodas as ninhas eneigias a veidade. Agoia, poien,
no lusco a ieaIizao de neus ideais onde luscava anles. Meus ideais poden
ieaIizai-se... nuilo nais peilo. Ale agoia no ne enlendia. Vivia a nedilai os
piolIenas que no so conpalveis con ninhas foias... Meus oIhos se
aliiian h pouco, giaas a un nico senlinenlo... Lxpiesso-ne olscuianenle,
nas espeio que ne conpieenda...
Clia nada dizia, oIhava fixanenle paia Aicdio.
L eIe conlinuou en voz nais enocionada, enquanlo un pssaio
canlava insislenlenenle na foIhagen copada de una leluIa nais pixina:
~ Cieio que o devei de lodo honen honiado e sei sinceio con as
pessoas que Ihe so pixinas. Ioi isso... eslou disposlo a... ~ nesse ponlo, a

147
eIoqncia de Aicdio liaiu-o. AliapaIhou-se, ficou quielo e peinaneceu
assin poi aIgun lenpo. Clia no ieliiava deIe os seus oIhos. Iaiecia que
nada enlendia e ao nesno lenpo espeiava aIguna coisa de inpoilanle.
~ Lslou pievendo que vou deix-Ia suipiesa ~ ieconeou Aicdio,
ieunindo lodas as suas foias. ~ L poique esle neu senlinenlo iefeie-se de
un ceilo nodo... de un ceilo nodo, veja len... a sua pessoa. A senhoia, se ne
Ienlio len, censuiou-ne onlen peIa ninha faIla de seiiedade ~ piosseguiu
Aicdio con o aspeclo de quen peneliou nun pnlano e senle que se afunda
cada vez nais, caninhando senpie na espeiana de saii o nais depiessa do
lienedaI. ~ Lssa censuia cosluna diiigii-se... iecai... solie os honens ainda
noos, nesno quando no a neiecen. Se livesse nais confiana en nin
nesno... ~ Ajude-ne, poi anoi de Deus!, pensava desespeiado Aicdio.
Ioien, Clia conseivava a nesna alilude. ~ Se eu pudesse lei a espeiana...
~ Se pudesse lei a ceileza do que esl dizendo ~ ouviu-se de iepenle
a voz cIaia de Ana Seiguievna.
Aicdio caIou-se inedialanenle e Clia ficou pIida. Conloinando os
ailuslos que fechavan o pilico, exislia una liiIha. Ana Seiguievna
caninhava poi esse passeio en conpanhia de aziov. Clia e Aicdio no
podian v-Ios, nas ouvian lodas as paIavias, o fiufiu do veslido e a pipiia
iespiiao.
Deian aIguns passos e, cono de piopsilo, paiaian en fienle do
pilico.
~ Lsl vendo ~ piosseguiu Ana Seiguievna ~, anlos nos
engananos. No sonos da piineiia nocidade, especiaInenle eu. Anlos j
vivenos e senlinos o cansao. Iaia qu ceiinnias` Sonos inleIigenles. A
piincpio, inleiessano-nos un peIo oulio. Lia sinpIes cuiiosidade... e depois...
~ Depois, peidi a inspiiao ~ disse aziov.
~ Sale que no foi essa a causa da nossa desainonia. Iosse cono
fosse, no necessilvanos un do oulio. Lis o piincipaI. Havia en ns nuila
coisa de... poi assin dizei... consangneo. No o peicelenos Iogo. Ao
conliiio, Aicdio...
~ Iiecisa deIe` ~ indagou aziov.
~ asla, Lugnio VassIievilch. Diz que eIe no ne e indifeienle e
senpie peiceli que Ihe agiado. Sei que eslou na idade de sei sua lia. No
queio ocuIlai-Ihe que conecei a pensai nuilo neIe. Nesse senlinenlo noo e
viigen exisle nuila leIeza...
~ A paIavia oIfalo e de giande uliIidade en casos cono esse ~
inleiionpeu aziov. Na sua voz caIna e suida havia nolas iiiiladas. ~

148
Aicdio, faIando conigo onlen, linha un qu de nisleiioso. Refeiia-se ou a
senhoia ou a sua iin... L un sinlona inpoilanle.
~ LIe e Clia so cono iinos ~ disse Ana Seiguievna. ~ Isso ne
agiada nuilo neIe, ainda que no devesse peinilii seneIhanle apioxinao
enlie anlos.
~ Quen faIa agoia... e sua iin` ~ disse aziov eslendendo as
paIavias.
~ Conpieende-se... poi que eslanos paiados aqui` Vanos. Que
assunlo esquisilo eslanos aloidando, no e veidade` Iodeiia espeiai que
chegasse a faIai assin con o senhoi` Sale que Ihe lenho nedo... e ao nesno
lenpo deposilo no senhoi loda a confiana, nesno poique no deixa de sei
nuilo lon.
~ Ln piineiio Iugai, no sou lon, en segundo, peidi loda e
quaIquei significao paia a senhoia e ne diz que sou lon... L o nesno que
coIocai una coioa de Iouios na fionle de un defunlo.
~ Lugnio VassIievilch, no sonos senhoies de ns nesnos... ~
coneou a dizei Ana Seiguievna. Una iajada de venlo, passando peIa
foIhagen, Ievou as suas Ilinas paIavias.
~ L Iivie ~ disse pouco depois aziov.
} no se podia ouvii coisa aIguna. Os passos afaslaian-se... e ludo
ficou en siIncio.
Aicdio voIlou-se paia Clia. LIa conseivava a nesna alilude, apenas
con a calea nais laixa.
~ Calaiina Seiguievna ~ disse eIe en voz linuIa e apeilando-Ihe as
nos. ~ Ano-a paia senpie. Queiia dizei-Iho, conhecei sua opinio e pedii
sua no, e, enloia no seja iico, sinlo-ne capaz de lodos os saciifcios... No
iesponde` No ne aciedila` Iensa que no faIo seiio` Lenlia-se dos seus
Ilinos dias! Ioivenluia ainda no se convenceu de que o ieslo, enlenda-ne,
lodo o ieslanle desapaieceu h nuilo sen deixai veslgios` OIhe-ne e diga-
ne una s paIavia... ano... ano-a... aciedile-ne!
Clia fixou en Aicdio un oIhai seiio e cIaio. Depois de una Ionga
iefIexo, soiiindo de Ieve, iespondeu-Ihe:
~ Sin.
Aicdio Ievanlou-se piecipiladanenle do lanco.
~ Sin! disse sin, Calaiina Seiguievna! Que significa essa paIavia`
Significa que a ano, que ci en nin... ou... ou... no posso concIuii...
~ Sin ~ iepeliu Clia, e desla vez eIe conpieendeu. Agaiiando-Ihe
as leIas nos, cheio de indesciilveI enlusiasno, apeilou-as conlia o coiao.

149
Quase no podia ficai en pe, iepelindo senpie: Clia, Clia... LIa choiou
inocenlenenle, iindo das pipiias Igiinas. Quen no viu essas Igiinas nos
oIhos da pessoa anada nunca senliu ale que ponlo, sol o infIuxo de gialido e
pudoi, pode una pessoa sei feIiz nesle nundo.
No dia seguinle cedo, Ana Seiguievna nandou chanai aziov ao
seu galinele de lialaIho e, con un iiso foiado, enliegou-Ihe una foIha
doliada de papeI de caila. Lia una caila de Aicdio, na quaI pedia a no de
sua iin.
aziov, depois de lei Iido iapidanenle a caila, fez giande esfoio
solie si paia no nanifeslai una aIegiia de vingana que nonenlaneanenle
se apodeiou do seu sei.
~ Lssa e loa ~ disse eIe ~, e a senhoia paiece-ne que ainda onlen
afiinou que Aicdio senlia poi Clia Seiguievna un anoi fialeinaI. Que
pielende fazei agoia`
~ Que ne aconseIha o scnncr` ~ indagou Ana Seiguievna,
conlinuando a iii.
~ Cieio que ~ iespondeu aziov iindo lanlen, enloia no se
senlisse aIegie nen livesse vonlade aIguna de iii ~ conven alenoai os
noivos. No e un nau pailido. Kiisnov len iecuisos, Aicdio e o fiIho nico
e seu pai e una lina pessoa e no opoi olslcuIos a esse casanenlo.
A Sia. Odinlsova coneou a andai peIa saIa. Oia coiava oia
enpaIidecia.
~ L essa sua opinio` ~ disse. ~ Da ninha paile concoido... Lslou
salisfeila con a soile de Clia... e Aicdio NicoIievilch. Lspeiaiei a iesposla
de seu pai. Vou nandai Aicdio en pessoa. Iaiece agoia que live iazo
onlen, quando Ihe afiinei que anlos j sonos genle de idade... Nada podia
pievei. L una suipiesa paia nin!
Ana Seiguievna iiu de novo e voIlou-se paia un Iado.
~ A nocidade de hoje e nuilo naIiciosa ~ nolou aziov, e iiu
lanlen. ~ Adeus ~ disse eIe, depois de un lieve siIncio. ~ Desejo-Ihe
pIeno xilo nesle caso de fanIia. Mesno Ionge daqui leiei piazei en que ludo
aconlea peIo neIhoi.
A Sia. Odinlsova voIlou-se iapidanenle paia eIe.
~ O senhoi vai pailii` Ioi que no fica, exalanenle agcra` Iique...
Coslo lanlo de conveisai con o senhoi... Iaiece que a genle anda a leiia do
alisno. Ten-se nedo a piincpio e coiagen depois. Iique.
~ Muilo oliigado peIo convile, Ana Seiguievna, e peIa opinio
Iisonjeiia que len do neu laIenlo de conveisadoi. Acho, poien, que j passei

15O
nuilo lenpo nuna esfeia que ne e eslianha. Os peixes voadoies poden
peinanecei aIgun lenpo no ai, nas no alandonan a gua. Ieinila-ne que
lanlen neiguIhe no neu eIenenlo.
A Sia. Odinlsova exaninou alenlanenle aziov. Un soiiiso anaigo
conliaa-Ihe o ioslo pIido. Lsle j leve ocasio de anai-ne!, pensou eIa.
Teve nuila pena e con giande coidiaIidade eslendeu-Ihe a no. Mas aziov
no a enlendeu.
~ No! ~ disse, iecuando un passo. ~ Sou un honen polie, nas
nunca live necessidade de esnoIa. Adeus. Desejo-Ihe sade e feIicidade.
~ Lslou ceila de que no nos venos peIa Ilina vez ~ disse Ana
Seiguievna con un novinenlo invoIunliio.
~ Muila coisa sucede nesle nundo! ~ iespondeu aziov, e, fazendo
una ieveincia, saiu.

~ Lnlo voc iesoIveu consliuii o seu ninho` ~ dizia no nesno dia a
Aicdio, de ccoias, aiiunando a sua naIa. ~ Ioi que no` L un lon
negcio. No linha necessidade de ocuIlai essa inleno. Lspeiava de voc
oulia alilude. Ou poi acaso ficou suipieso con ludo isso`
~ ReaInenle, de nada suspeilava, quando nos sepaianos ~
iespondeu Aicdio. ~ Ioi que afiina naIiciosanenle: Un lon negcio,
cono se eu no conhecesse sua opinio solie o casanenlo`
~ L inleiessanle o que peigunla, neu anigo ~ iespondeu aziov. ~
Veja o que eslou fazendo agoia: nesla naIa h un Iugai vazio que encho de
paIha. Assin lanlen na naIa da nossa exislncia: lasla ench-Ia de quaIquei
coisa, s paia que no haja vazio. No se ofenda, poi favoi: naluiaInenle se
Ienlia do neu conceilo solie Calaiina Seiguievna. QuaIquei senhoiila passa
poi inleIigenle poique sale suspiiai a lenpo. Sua noiva e capaz de defendei a
sua pipiia peisonaIidade. L capaz de defendei-se de laI nodo, que leininai
poi donin-Io conpIelanenle, j que assin deve sei.
Iechou a naIa e eigueu-se:
~ Queio dizei-Ihe poi despedida... no conven enganai-nos: ns nos
despedinos paia senpie e voc o sale... fez len. No nasceu paia a nossa
anaiga e speia vida de soIleiies. No len nen a necessiia ousadia, nen
dio. Ten una coiagen joven e alievinenlo passageiio de noo. Iaia a
nossa alividade no seive. Vocs, nolies ou luigueses, no vo aIen da
geneiosa sulnisso ou geneioso enlusiasno. Tudo isso e ninhaiia. Vocs, poi
exenpIo, no liigan e se consideian vaIenles e disposlos a ludo. Ns
queienos liigai. Iaia que disculii` Nosso p e capaz de causlicai-Ihe os oIhos,
nossa inundcie pode suj-Io e voc no ciesceu ainda suficienlenenle paia

151
concoidai conosco, poique apiecia nuilo a sua pipiia pessoa e Ihe e
agiadveI censuiai ou acusai a si nesno. No supoilanos seneIhanles
aliludes, queienos oulios eIenenlos, queienos loicei oulia genle! L un lon
iapaz, nas no passa de un luiguesinho senlinenlaI e IileiaIide, e tci|a |cu|,
cono cosluna expiessai-se neu veIho piogeniloi.
~ Despede-se de nin paia senpie, Lugnio` ~ disse liislenenle
Aicdio. ~ No len oulia coisa paia ne dizei` aziov coou a nuca.
~ Tenho, Aicdio, lenho oulias paIavias paia Ihe dizei, nas no vou
piofeii-Ias poique seiia ionanlisno. Significaiia sinpIesnenle expandii-ne.
Case-se depiessa ou Iogo, cono quisei. Consliua len fiine seu ninho e lenha
nuilssinos fiIhos. Seus fiIhos seio inleIigenles, poique ho de nascei nuna
epoca apiopiiada e no cono ns dois. Vejo que o neu caiio j esl pionlo. }
e lenpo de pailii! Despedi-ne de lodos... Vai I un aliao`
Aicdio aliaou conovidanenle seu neslie e anigo, con Igiinas
nos oIhos.
~ O que e a juvenlude! ~ disse caInanenle aziov.
~ Confio nuilo en Calaiina Seiguievna. LIa h de consoI-Io! Adeus,
neu anigo! ~ e fez un geslo de despedida a Aicdio, quando j se achava no
caiio. Indicando un casaI de giaIhas pousadas no leIhado da cocheiia,
aciescenlou:
~ Veja I un lon exenpIo! Inile a vida daqueIe casaI de aves!
~ Que significa isso` ~ peigunlou Aicdio.
~ Cono` } se esqueceu das Iies de hisliia naluiaI` A giaIha e a
naioi aniga do Iai. L un lino exenpIo!... Adeus, neu scnncr!
O vecuIo iodou e desapaieceu.
aziov linha dilo a veidade. Conveisando a laide con Clia, Aicdio
esqueceu-se conpIelanenle de seu neslie. } senlia vonlade de sulnelei-se a
eIa. Clia peicelia essa sulnisso e no se suipieendia. No dia seguinle devia
pailii paia Maiiino, conveisai con NicoIau Iielivilch. Ana Seiguievna no
queiia inconodai os noivos. S poi un piincpio de decncia no os deixava
nuilo lenpo a ss. Iez lodo o possveI poi afaslai a piincesa de sua
conpanhia.
A piincesa, ao lei nolcia do fuluio enIace, choiou de iaiva. A piincpio,
Ana Seiguievna lenia que a viso de una feIicidade fuluia Ihe paiecesse
nuilo doIoiosa. Aconleceu exa-lanenle o conliiio. A viso dessa feIicidade
conoveu-a. Ana Seiguievna ficou salisfeila, enloia un lanlo liisle. Tinha
iazo aziov, pensava. Cuiiosidade, apenas cuiiosidade, anoi ao confoilo
e egosno...

152
~ Meus fiIhos ~ disse en voz aIla ~, o anoi sei un encanlanenlo`
Nen Clia nen Aicdio enlendian suas paIavias. Lvilavan-Ihe a
piesena. A paIeslia que ouviian un dia no jaidin enlie eIa e aziov no
Ihes saa da neniia. Ana Seiguievna, poien, no leve nuilo lialaIho en
lianqiIiz-Ios, poique lanlen ficaia lianqiIa.


XXVII

Os veIhos aziov senliian-se inensanenle salisfeilos con o
inespeiado iegiesso do fiIho. Aiina VassIievna ficou lo peiluilada e coiiia
lanlo peIa casa que VassIi Ivnovilch acalou apeIidando-a de Sia. Ieidiz.
Ioique a cauda cuila da sua lIusa Ihe dava un aspeclo de ave. LIe, poi sua
vez, s dizia paIavias ininleIigveis e Iinilava-se a noidei a pileiia de nlai
do seu cachinlo. Sacudia a sua calea lianca, con as nos na nuca,
paiecendo expeiinenlai se a pileiia ieaInenle eslava len paiafusada ao
cachinlo. Aliia de iepenle a loca, e iia en siIncio.
~ Vin aqui paia passai unas seis senanas, neu veIho ~ disse
aziov. ~ Queio lialaIhai un pouco e espeio que no ne aliapaIhe.
~ L capaz de nen se Ienliai da ninha caia, quando ne vii ~
iespondeu VassIi Ivnovilch.
Cunpiiu a sua pionessa. InslaIando o fiIho no seu galinele de
lialaIho, cono da piineiia vez, no s o evilava cono lanlen pieveniu sua
esposa paia que ielivesse quaisquei expanses de sua leinuia naleinaI. Ns,
queiida, dizia, aloiiecenos nuilo Ienicha quando aqui esleve da oulia vez.
Conven agoia lonai nais cuidado. Aiina VassIievna concoidava con o
naiido, peidendo nuilo con isso, poique s via o fiIho a nesa e lonou-se de
un ieceio definilivo de conveisai con eIe. ~ Ienicha! ~ coslunava dizei
poi vezes. MaI o fiIho a oIhava, disliaindo-se con quaIquei coisa ou fingindo
faz-Io, laIluciava Iogo: ~ Nada, no se inpoile. ~ L en seguida ia lei con
VassIi Ivnovilch, peigunlando-Ihe, pensaliva: ~ L capaz de salei, neu
anigo, o que deseja hoje Ienicha paia o janlai` Una sopa iussa` Ioi que no
Ihe peigunla` Sou capaz de inpoilun-Io!
aziov Iogo desisliu esponlaneanenle do seu isoIanenlo. A felie de
lialaIho passou e veio un ledio e una seciela inlianqiIidade. Ln lodos os
seus novinenlos se peicelia un cansao eslianho. Mesno o seu andai, ale
enlo fiine e iesoIulo, nudaia conpIelanenle.
Cessaian os seus passeios soIiliios, e coneou a piefeiii quaIquei
conpanhia. Tonava ch na saIa de visilas, vagava peIa hoila en conpanhia

153
de VassIi Ivnovilch e funava Ienlas cachinladas en siIncio. Ieigunlou un
dia peIo Iadie AIieksiei. VassIi Ivnovilch ficou piineiio salisfeilssino con
essa nudana, nas sua aIegiia no duiou nuilo.
~ Ienicha pieocupa-ne nuilo ~ queixava-se a sua esposa. ~ No
que esleja pouco salisfeilo ou Iigeiianenle zangado. No seiia nada. Lsl
aloiiecido e liisle, eis o que ne inpiessiona. Senpie quielo. Se ao nenos
iaIhasse un pouco conosco. Lnagiece e len coies suspeilas.
~ Deus nos Iivie! ~ dizia a veIhinha. ~ Queiia ofeiecei-Ihe un
laIisn paia l-Io senpie no peilo, nas no peinilii que o ponha.
VassIi Ivnovilch lenlou nuilas vezes, con exlieno cuidado, inquiiii
aziov solie seus lialaIhos cienlficos, solie sua sade, solie Aicdio...
aziov iespondia-Ihe de n vonlade ou con indifeiena. Un dia chegou a
olseivai-Ihe que seu pai paiecia invesligai aIguna coisa, dizendo-Ihe iiiilado:
~ Ioi que anda na ponla dos pes onde eslou` No goslo disso.
~ No len inpoilncia, neu anigo! ~ iespondeu piecipiladanenle o
polie VassIi Ivnovilch.
Suas indagaes poIlicas ficavan lanlen sen iesposla. Refeiindo-se
un dia a pixina Iileilao dos seivos, ao piogiesso, espeiava suscilai o
enlusiasno de seu fiIho. Lsle iespondeu-Ihe secanenle:
~ Onlen, ao passai peilo da ceica, ouvi que os noIeques, en Iugai de
quaIquei veIha cano popuIai, eslavan leiiando: Ven chegando o nosso
lenpo, os coiaes senlen o anoi... A esl o piogiesso.
As vezes aziov se diiigia ao povoado e, en conveisa con quaIquei
nujique, iidicuIaiizava-o cono de coslune.
~ Vanos ~ dizia-Ihe ~, exponha as suas leoiias solie a vida, neu
anigo. Dizen que iepiesenlan lodo o fuluio e loda a foia da Rssia, que vo
iniciai un novo peiodo da hisliia, que nos daio una Iinguagen e Ieis
novas.
O nujique ou nada iespondia ou piofeiia as paIavias que significavan
nais ou nenos o seguinle:
~ Iodenos... poique... leienos poi acaso una nova diviso de leiias`
~ Diga-ne, de que especie e o nundo que concelen` ~ inleiionpia-
o aziov. ~ No sei o nundo que esl apoiado no Ionlo dos lis enoines
peixes`
~ A leiia, neu senhoi, esl de falo apoiada nos lis peixes ~
caInanenle e con londade paliiaicaI expIicava o nujique. ~ Conlia esle
nosso nundo esl a vonlade dos senhoies. Lis poi que os senhoies so nossos
pais. Quanlo nais seveio e o senhoi, nais agiada ao nujique.

154
Depois de ouvii seneIhanles paIavias, aziov un dia noveu nun
geslo de despiezo os onlios e foi enloia. O nujique lanlen seguiu o seu
caninho.
~ De que eslava faIando` ~ peigunlou oulio nujique de neia-idade e
aspeclo neIancIico, senlado a poila da sua calana e que viia de Ionge que eIe
paIesliava con aziov.
~ No sei solie os inposlos`
~ Que inposlos, palicio! ~ iespondeu o piineiio nujique. Na sua
voz j no se ouvia aqueIe acenlo paliiaicaI. Ieicelia-se ale una ceila
seveiidade: ~ Andava lalendo a Ingua a loa. Ioi acaso os senhoies
enlenden aIguna coisa da nossa vida`
~ Que espeiana! ~ iepIicou o oulio nujique. Sacudindo a poeiia do
chapeu e desapeilando un pouco a cinla, coneou a disculii solie os seus
negcios e necessidades. aziov, lo inleIigenle, olseivadoi e conhecedoi
dos nujiques (cono leve ocasio de afiinai nas discusses con IvieI
Iielivilch), esse nesno aziov nen suspeilava que aos oIhos dos nujiques
eIe no passava de una especie de paIhao...
AfinaI enconliou o que fazei. Un dia, en sua piesena, VassIi
Ivnovilch eslava pensando a peina feiida a un nujique. Suas nos de veIho
lienian nuilo. No conseguia aiiunai len a gaze solie a feiida. O fiIho
auxiIiou-o e, a pailii desse dia, conlinuou a ajud-Io na cInica, sen deixai de
iidicuIaiizai-Ihe os piocessos de lialanenlo, que eIe nesno aconseIhava. Ria-
se do pai, que, inedialanenle, apIicava na pilica os neios aconseIhados. As
piIheiias de aziov no peiluilavan o lialaIho de VassIi Ivnovilch. Ale o
confoilavan. Apeilando o seu capole enselado ao peilo, con dois dedos,
funando seu cachinlo, ouvia con piazei aziov. Quanlo nais iancoi ou
iiiilao havia nas suas paIavias ou aliludes, nais iia, nosliando seus denles
escuios. Repelia ale as paIavias e geslos do fiIho, as vezes desliludos de
senlido. Ioi exenpIo, duianle aIguns dias, sen piopsilo aIgun, iepelia una
fiase quaIquei, s poique o fiIho a enpiegaia nuna deleininada ocasio. ~
Ciaas a Deus, esl nenos liisle! ~ dizia a esposa. ~ Se visse que
desconposluia ne passou hoje!
Ln conpensao, ao pensai que possua un auxiIiai cono seu fiIho,
ficava salisfeilssino e senlia oiguIho de si nesno. ~ Sin ~ dizia a quaIquei
canponesa que liajava un capole de honen, ao enliegai-Ihe un vidio de
puiganle ou Iala de ponada lianca ~, deve agiadecei a Deus poique neu
fiIho esl aqui enlie ns. Lsl sendo lialada pIos nais nodeinos piocessos da
nedicina. Conpieende isso` O inpeiadoi dos fianceses, NapoIeo III, no
len un nedico iguaI ao neu fiIho. ~ A canponesa, que se queixava de naIes
inconpieensveis, cujos sinlonas no conseguia definii, cuivava-se

155
iespeilosanenle e punha a no denlio da canisa, de onde liiava qualio ovos
enliuIhados nuna loaIha.
aziov chegou ale a exliaii un denle de un vendedoi anluIanle de
ainaiinho. Lnloia o denle fosse cono oulio quaIquei, nada lendo de
pailicuIai, VassIi Ivnovilch guaidou-o cono una iaiidade. Mosliando-o ao
Iadie AIieksiei, iepelia senpie:
~ Veja que iazes! Que foia len neu Lugnio! O vendedoi ale deu
un puIo! Meu fiIho e capaz de aiiancai un caivaIho con iazes e ludo!
~ Lxliaoidiniio! ~ disse afinaI o Iadie AIieksiei, sen salei o que
iespondei e cono Iiviai-se do veIho, exllico.
Un dia un nujique do povoado vizinho liouxe paia VassIi
Ivnovilch seu iino alacado de lifo. Deilado nun nonle de paIha, o infeIiz
agonizava. Manchas escuias coliian-Ihe o coipo. Lslava h nuilo sen
senlidos. VassIi Ivnovilch Ianenlou que o doenle no iecoiiesse anles ao
nedico, e decIaiou que j no linha saIvao. Lfelivanenle, o nujique no
chegou a liazei o iino vivo ale a casa. Moiieu no caninho.
Tis dias depois, aziov enliou no galinele do pai e pediu-Ihe un
pouco de pedia-infeinaI.
~ Iaia que quei pedia-infeinaI`
~ Iieciso queinai un feiinenlo.
~ Ln quen`
~ Ln nin nesno.
~ Cono` Que foi isso` Que feiida e essa` Onde esl`
~ Aqui, no dedo. Hoje eslive no povoado de onde liouxeian o
nujique doenle de lifo. Lenlia-se` ResoIveian I fazei una aulpsia no
cadvei. H nuilo lenpo eu no fazia una aulpsia.
~ Lnlo`
~ Iedi ao nedico de I que ne peinilisse faz-Ia. L acalei coilando o
dedo con o lisluii.
VassIi Ivnovilch ficou pIido cono ceia. Sen dizei una paIavia, foi
luscai un pedao de pedia-infeinaI. aziov queiia pegai a pedia e afaslai-se.
~ IeIo anoi de Deus ~ disse VassIi Ivnovilch ~, deixe que exanine
e liale do feiinenlo. aziov soiiiu.
~ Cosla nuilo de nedicina!
~ No liinque, poi favoi. Moslie seu dedo. O feiinenlo e
insignificanle. No di`

156
~ Queine len, no lenha nedo. VassIi Ivnovilch paiou de iepenle.
~ Lugnio, no sei neIhoi queinai con feiio en liasa`
~ Isso a genle devia fazei anles. Agoia, paiece-ne, a pipiia pedia-
infeinaI j de nada vaIe. Se apanhei a noIeslia, j e nuilo laide.
~ Cono laide` ... ~ laIluciou VassIi Ivnovilch.
~ Oia essa! } se passaian qualio hoias e lanlo. VassIi Ivnovilch
encoslou nais una vez a pedia-infeinaI ao feiinenlo.
~ L o nedico de I no linha pedia-infeinaI`
~ No linha.
~ Cono e possveI, neu Deus! Un nedico, e no len o indispensveI!
~ Se visse os seus lisluiis ~ disse aziov, e saiu.
Duianle a laide daqueIe dia e lodo o dia seguinle VassIi Ivnovilch
Ianava no de lodos os pielexlos possveis paia enliai no aposenlo do fiIho.
No Ihe faIava no feiinenlo, e esfoiava-se poi aloidai os nais diveisos
assunlos. Lnlielanlo, filava alenlo o fiIho, olseivando-o con giande aleno.
aziov chegou a peidei a pacincia e aneaou ii enloia. VassIi Ivnovilch
deu-Ihe a paIavia de que no o aloiieceiia. Aiina VassIievna, que de nada
salia, coneou a inpoilunai o naiido, peigunlando-Ihe poi que no doinia e
o que linha aconlecido. Duianle dois dias VassIi Ivnovilch cunpiiu a sua
paIavia, espiando o fiIho sen esle peicelei. O aspeclo de aziov no Ihe
agiadava nuilo... No leiceiio dia, ao janlai, no pde nais. aziov eslava
alalido e no locava en pialo aIgun.
~ Ioi que no cone, Lugnio` ~ peigunlou con apaienle caIna. ~ A
conida paiece que esl goslosa.
~ No lenho apelile.
~ No len apelile` Di-Ihe a calea` ~ aciescenlou linidanenle o
pai.
~ Di. Ioi que no h de doei`
Aiina VassIievna endiieilou-se, e ficou de solieaviso.
~ No fique zangado, poi favoi, Lugnio ~ piosseguiu VassIi
Ivnovilch. ~ No quei que Ihe exanine o puIso`
aziov eigueu-se.
~ Sen exaninai o puIso, afiino-Ihe que eslou con felie.
~ Teve caIafiios`
~ Tive lanlen caIafiios. Vou deilai-ne. Iiepaien-ne un pouco de
ch de lIia. Iaiece que apanhei un iesfiiado.

157
~ Ouvi-o lossii esla noile ~ disse Aiina VassIievna.
~ Resfiiei-ne ~ iepeliu aziov, afaslando-se.
Aiina VassIievna foi piepaiai o ch de fIoies de lIia. VassIi
Ivnovilch foi ao aposenlo conlguo e agaiiou os caleIos nun geslo de
desespeio.
aziov no se Ievanlou o dia lodo e passou a noile nuna sonoIncia
pesada e insupoilveI. A una hoia da nadiugada, aliiu os oIhos con esfoio,
viu solie si, a Iuz da Inpada, o senlIanle pIido do pai e oidenou-Ihe que
fosse enloia. Lsle oledeceu, nas voIlou Iogo nas ponlas dos pes, e, poslando-
se alis da poila do ainiio, oIhava fixanenle paia Lugnio. Aiina
VassIievna lanlen no se deilou e, aliindo as vezes, de nansinho, a poila
do galinele, vinha esculai cono iespiiava Ienicha e olseivai VassIi
Ivnovilch. S podia vei-Ihe as coslas inveis e cuivadas, e isso Ihe liazia un
ceilo aIvio. IeIa nanh aziov lenlou Ievanlai-se. Ciiava-Ihe a calea, o
sangue liolou-Ihe peIo naiiz. Deilou-se de novo. VassIi Ivnovilch alendia-o
en siIncio. Aiina VassIievna veio lei con eIe, e peigunlou-Ihe cono se senlia.
Respondeu: MeIhoi, e voIlou-se paia a paiede.
VassIi Ivnovilch fez a esposa un geslo de desespeio con anlas as
nos. LIa noideu os Ilios e saiu paia no choiai. Tudo en casa paiecia lei
ficado nais sonliio. Os senlIanles loinaian-se nais seiios e o siIncio
invadiu a casa. Do plio liveian que ieliiai paia o povoado un gaIo
laiuIhenlo, que poi nuilo lenpo ficou sen conpieendei poi que assin o
lialavan. aziov conlinuou deilado con o ioslo paia a paiede. VassIi
Ivnovilch lenlou fazei-Ihe aIgunas peigunlas, nas as peigunlas faligavan
aziov. O veIho peinaneceu inveI na sua poIliona, eslaIando de quando
en quando os dedos. Ioi ao jaidin, ficou aIi poi aIgun lenpo, peliificado
cono esllua, piesa de indizveI adniiao (a expiesso de suipiesa no Ihe
saa do ioslo), e voIlava novanenle paia junlo do fiIho, evilando as
indagaes da nuIhei. LIa, afinaI, agaiiou-o peIa no e, linuIa, quase en
lon de aneaa, peigunlou-Ihe: Que len eIe` S enlo o naiido a peiceleu e
fez un esfoio paia soiiii-Ihe en iesposla. Con espanlo de si nesno,
veiificou que en vez de soiiii eslava iindo. Tinha nandado chanai o nedico
peIa nanh. Achou convenienle pievenii disso o fiIho, paia no aloiiec-Io.
aziov viiou-se iepenlinanenle no div, exaninou con aleno seu
pai e pediu gua.
VassIi Ivnovilch liouxe-Ihe gua e encoslou-Ihe a no na lesla. Aidia
de felie.
~ Lslou nuilo naI, neu veIho ~ piofeiiu aziov con a voz iouca e
Ienla. ~ Apanhei lifo. Daqui a aIguns dias vai enleiiai-ne.

158
VassIi Ivnovilch eslieneceu cono se aIguen Ihe desse una pancada
nas peinas.
~ Lugnio, que diz!... ~ MaI podia faIai. ~ Deus e giande! Voc
apanhou un iesfiiado...
~ asla! ~ inleiionpeu-o devagai aziov. ~ Cono nedico, no
deve dizei essas loIices. Tenho lodos os sinlonas da noIeslia. Sale-o len.
~ Onde eslo esses sinlonas... dessa noIeslia, Lugnio` Ioi anoi de
Deus!
~ L que e islo` ~ disse aziov, aiiegaando a nanga da canisa e
nosliando ao pai nanchas veineIhas de apaincia suspeila.
VassIi Ivnovilch eslieneceu e ficou geIado, geIado de hoiioi.
~ Suponhanos ~ disse ~ que se liale... de una especie... de noIeslia
conlagiosa...
~ Picnia ~ coiiigiu o fiIho.
~ Una especie de... epidenia...
~ Iienia ~ iepeliu con cIaieza e seiianenle aziov.
~ } se esqueceu do que esludou`
~ Cono quisei... nas ficai cuiado.
~ L inpossveI. Mas faIenos en oulia coisa. No espeiava noiiei lo
cedo. L una casuaIidade veidadeiianenle desagiadveI. Voc e ninha ne
deven agoia apioveilai a foia da ieIigio. L una lina opoilunidade paia
que ponhan a piova essa foia. ~ eleu un pouco de gua. ~ Queio pedii-
Ihe una coisa... enquanlo ninha calea ainda funciona. Ananh, ou depois,
voc sale, neu ceielio j deixai de funcionai. Agoia nesno no lenho
ceileza se ne expiesso cIaianenle. Lnquanlo eslava aqui, deilado, paiecia vei
en loino de nin ces VeineIhos que coiiian poi loda paile. Voc .eslava
peilo de nin cono un caadoi. Iaiece que eslou lledo. Lnlende-ne`
~ Ioi favoi, Lugnio, voc esl faIando con loda a cIaieza.
~ Assin e neIhoi. Disse-ne que nandou chanai o nedico... esl
agoia consoIado... consoIe-ne lanlen a nin, nande un poiladoi a...
~ Aicdio NicoIievilch` ~ peigunlou o veIho.
~ Quen e Aicdio NicoIievilch` ~ disse aziov, cono que
iefIelindo... ~ Ah, e aqueIe fidaIgole! No, no o inpoilune: agoia e una
giaIha. No se espanle, no e deIiio ainda. Mande un poiladoi a Sia.
Odinlsova, Ana Seiguievna, una fazendeiia que vive peilo... conhece` ~
VassIi Ivnovilch fez un geslo afiinalivo con a calea.

159
~ Lugnio aziov nanda-Ihe dizei que esl noiiendo. Iai-ne- esse
favoi`
~ Iaiei... nas e inpossveI, Lugnio, que v noiiei assin... pense un
pouco! Onde esl enlo a juslia divina`
~ Isso e que no sei. No se esquea de nandai un poiladoi.
~ Inedialanenle. Vou eu nesno escievei-Ihe una caila.
~ No, paia qu` Mande-Ihe dizei que a sado e nada nais. Agoia
vou de novo paia junlo dos neus ces. L esquisilo! Queio pensai un pouco na
noile e no consigo. Vejo una nancha... e nada nais.
Novanenle voIlou-se con dificuIdade paia a paiede. VassIi
Ivnovilch saiu do aposenlo do fiIho agonizanle e, aiiaslando-se paia o seu
quailo de doinii, caiu de joeIhos dianle das inagens sagiadas.
~ Reze a Deus, Aiina, ieze! ~ geneu. ~ O nosso fiIho esl noiiendo.
O nedico, o nesno que no linha a pedia-infeinaI, veio, exaninou o
doenle, ieconendou que se seguisse o nelodo de conlenpoiizao e disse
aIgunas paIavias solie a possiliIidade de cuia.
~ O senhoi j viu na sua vida genle nas ninhas condies que
escapasse de ii paiai no cenileiio` ~ indagou aziov, e, agaiiando
inespeiadanenle a peina da pesada nesa, que se achava peilo do div,
nudou-a de Iugai, sacudindo-a.
~ Que foia, que foia lenho ainda! ~ disse eIe. ~ Toda essa foia
ainda esl conigo, e devo noiiei!... O veIho que noiie j leve lenpo de
desaliluai-se da vida, enquanlo eu... V I negai a noile. LIa e que ne nega e
lasla! Quen e que esl choiando` ~ disse pouco depois.
~ Minha ne` Ioliezinha! A quen agoia vai piepaiai sua
saloiosssina sopa` L voc, VassIi Ivnovilch, paiece que lanlen esl
choiando. Se a ieIigio ciisl no o ajuda, seja un fiIsofo, un eslico! No ne
disse senpie que eia fiIsofo`
~ QuaI fiIsofo! ~ excIanou VassIi Ivnovilch. As Igiinas coiiian-
Ihe alundanles peIas faces.
aziov pioiava de hoia a hoia. A noIeslia assuniu un cailei
gaIopanle, o que quase senpie aconlece en casos de conlaninao ciiigica.
No linha peidido ainda a conscincia e conpieendia o que se Ihe faIava:
Iulava con a noile. ~ No queio deIiiai ~ nuinuiava, ceiiando as nos ~,
que loIice! ~ L dizia Iogo depois: ~ Se de oilo liiainos dez quanlo fica` ~
VassIi Ivnovilch andava cono doido, ieconendando oia un ienedio oia
oulio. Linilava-se, poien, a coliii os pes do fiIho. ~ LnvoIvei en Ienis
fiios... un voniliio... un enpIaslio de noslaida no eslnago... sangiia ~

16O
dizia, desespeiado. O nedico, a quen convenceu que ficasse, concoidava con
eIe, dava Iinonada ao doenle e paia si nesno pedia ou un cachinlo ou
foilifica e aquece, islo e, aguaidenle. Aiina VassIievna eslava senlada nun
lanquinho peilo da poila. De quando en quando se Ievanlava e ia iezai. Dias
anles, o seu pequeno espeIho caia-Ihe das nos e queliaia-se. Consideiou
aquiIo un pessino sinaI. A pipiia Anfssuchka nada Ihe pde dizei a
iespeilo. Tinofiievilch foi enviado a fazenda da Sia. Odinlsova.
A noile foi pessina paia aziov... Una felie vioIenla aloinenlava-o.
IeIa nanh neIhoiou un pouco. Iediu que Aiina VassIievna Ihe penleasse
os caleIos, leijou-Ihe a no e leleu dois goIes de ch. VassIi Ivnovilch ale
ficou un pouco nais aninado.
~ Ciaas a Deus ~ iepelia ~, coneou a ciise... veio a ciise.
~ Se pensainos un pouco ~ disse aziov ~, o que significa una
paIavia! Coslou da paIavia ciise e esl consoIado. No sei cono o honen
ainda aciedila en paIavias. Se Ihe disseinos que e un inleciI e no Ihe
laleinos, fica liisle, se Ihe disseinos que e inleIigenle e no Ihe deinos
dinheiio, senle giande piazei con isso.
Lsle lieve discuiso de aziov, que Ihe iecoidava as anligas chacolas,
enleineceu VassIi Ivnovilch.
~ iavo! Muilo len! ~ giilou eIe, fingindo que lalia paInas.
aziov soiiiu liislenenle.
~ Cono e, enlo ~ disse ~, a ciise passou, ou agoia e que esl
coneando`
~ Senle-se neIhoi, eis o que eslou vendo e o que ne aIegia ~
iespondeu VassIi Ivnovilch.
~ Lsl len. A aIegiia nunca faz naI. Mandou aIguen a casa daqueIa
senhoia`
~ Mandei, cono no!
A nudana paia neIhoi no duiou nuilo. A noIeslia ielonou o seu
cuiso. VassIi Ivnovilch no saa de peilo de aziov. Una loiluia
desconhecida nailiiizava o veIho. Tenlou poi viias vezes dizei aIguna coisa
e no pde.
~ Lugnio ~ disse afinaI ~, neu fiIho, neu lon fiIho!
Lsse inespeiado apeIo sacudiu aziov... Ligueu un pouco a calea e
peigunlou, esfoiando-se poi saii do seu esquecinenlo:
~ Que quei, pai`

161
~ Lugnio ~ conlinuou VassIi Ivnovilch, ajoeIhando-se dianle de
aziov, enloia esle no aliisse os oIhos e conlinuasse sen v-Io. ~ Lugnio,
esl agoia neIhoi. Deus peinila que fique lon. Apioveile esle inleivaIo de
lenpo, consoIe-nos, a nin e a sua ne: cunpia o devei de ciislo! Ioi nais
doIoioso que ne seja diz-Io, a sua noile podeiia sei hoiiveI. Ioien, nais
hoiiveI ainda: ...Ienlie-se, Lugnio... nais hoiiveI sei ainda, se...
A voz do veIho liuncou-se. Lnquanlo isso, peIa face do fiIho, enloia
conlinuasse con os oIhos fechados, passou aIgo de eslianho.
~ No Ihes nego essa consoIao ~ disse afinaI. ~ Iaiece-ne, poien,
que no devian lei piessa. Voc nesno diz que eslou neIhoi.
~ Lsl neIhoi, Lugnio, nuilo neIhoi. Mas, quen sale, ludo depende
da vonlade de Deus, e, lendo cunpiido o seu devei...
~ No. Vou espeiai un pouco ~ inleiionpeu aziov. ~ Concoido
con voc: a ciise j coneou. Se anlos nos engananos, a Igieja ninislia a
exliena-uno ale aos que peiden a conscincia, no fin da agonia.
~ Iaa-ne o favoi, Lugnio...
~ Lspeiaiei. Queio doinii agoia. No ne inconode.
Recoslou a calea no nesno Iugai de anles.
O veIho eigueu-se, senlou-se nuna poIliona, pegou con una das
nos o queixo e ps-se a noidei a ponla dos dedos... O iudo de una caIea
de noIas, aqueIe iudo que se peicele pailicuIainenle no canpo, chegou-Ihe
de iepenle aos ouvidos. Cada vez nais peilo se senlia o ioai das iodas
Iigeiias. } se ouvia o iesfoIegai dos aninais... VassIi Ivnovilch Ievanlou-se a
piessa e foi a janeIa. No plio viu una caIea liiada poi qualio cavaIos. No
salendo do que se lialava, piesa de una aIegiia alsuida, coiieu paia foia...
Un ciiado de Iilie aliia a poilinhoIa do caiio. Una senhoia de veu pielo e
nanliIha da nesna coi saiu da caIea...
~ Sou a Sia. Odinlsova ~ disse, apiesenlando-se. ~ Lugnio
VassIievilch ainda esl vivo` L seu pai` Tiouxe-Ihe un nedico.
~ Nossa lenfeiloia! ~ excIanou VassIi Ivnovilch, agaiiando sua
no e apeilando-a de enconlio aos Ilios.
Nesse nonenlo o nedico, que veio en conpanhia de Ana
Seiguievna, un honen laixo, de cuIos e fisiononia aIen, apeava-se
devagai do caiio. Se esl vivo neu Lugnio` Lsl vivo ainda. Sei saIvo
agoia! Aiina!... Un anjo do ceu veio visilai-nos!...
~ Que h, poi Deus` ~ disse laixinho a veIhinha coiiendo
piecipiladanenle a saIa de visilas, sen conpieendei o que se passava. Caindo
aos pes de Ana Seiguievna, cono doida, ps-se a leijai-Ihe o veslido.

162
~ Que esl fazendo, ninha senhoia! ~ iepeliu suipiesa Ana
Seiguievna. Mas Aiina VassIievna no a queiia ouvii, e VassIi Ivnovilch
iepelia sen cessai: Anjo! Anjo!
~ lc is| dcr Kran|c` Onde esl o doenle` ~ disse, afinaI, o nedico en
lon de visveI aloiiecinenlo. VassIi Ivnovilch voIlou a si.
~ Lsl aqui, faa o favoi de enliai, Hcrr Kc||cgc ~ disse, Ienliando-se
con dificuIdade dos seus conhecinenlos da Ingua aIen.
O aIeno soiiiu poi neia genliIeza.
VassIi Ivnovilch conduziu-o ao seu galinele.
~ L o nedico que a Sia. Odinlsova liouxe ~ disse ao ouvido do fiIho.
~ LIa lanlen esl aqui. aziov aliiu de iepenle os oIhos.
~ Que diz`
~ Disse que Ana Seiguievna esl aqui e veio en conpanhia desle
senhoi, que e nedico.
aziov Ianou un oIhai en loino.
~ LIa esl aqui... queio v-Ia.
~ V-Ia-, Lugnio. Iiineiianenle vanos conveisai un pouco con o
nedico. Vou conlai-Ihe a hisliia de sua noIeslia, poique Sidoi Sidoiilch j foi
enloia. ~ Lia o none do oulio nedico. ~ Vanos lei una pequena
confeincia.
aziov filou o aIeno.
~ Acalen Iogo con essa confeincia. No faIen en Ialin, poique sei
o que significa: ]an ncri|ur.
~ Dcr Hcrr scncin| dcs Dcu|scncn nacn|ig zu scin
6
~ disse o novo
escuIpio diiigindo-se a VassIi Ivnovilch.
~ |cn... naoc...
7
Vanos faIai en iusso, que e neIhoi ~ disse o veIho.
~ Vanos ~ iespondeu o aIeno, nun iusso hoiiveI.
Coneou a confeincia nedica.
Meia hoia depois, Ana Seiguievna, en conpanhia de VassIi
Ivnovilch, enliou no galinele onde eslava o doenle. O nedico j liveia
ocasio de dizei-Ihe que eia un caso peidido.
LIa, Ianando un oIhai a aziov, eslacou junlo a poila, laI eia a
nudana opeiada no ioslo noilaInenle pIido e aidenle de felie, con os
oIhos luivos e fixos. Teve nedo, pavoi fiio e doIoioso. Iassou-Ihe peIa nenle

6
O senhoi paiece doninai o aIeno. (N. do L.)
7
Lu... lenho... (N. do L.)

163
nun nonenlo a ideia de que, se o anasse de veidade, senliiia oulia coisa
nesse inslanle.
~ Oliigado ~ disse eIe con esfoio ~, no espeiava poi isso. Iez un
alo de londade. Assin, loinano-nos a vei, cono pioneleu aqueIe dia.
~ Ana Seiguievna leve lanla londade ~ coneou VassIi
Ivnovilch...
~ Iai, deixe-nos a ss. Ieinile, Ana Seiguievna` Iaiece que, nesle
nonenlo...
Indicou-Ihe con a calea o seu coipo eslendido e sen foias.
VassIi Ivnovilch saiu.
~ Muilo oliigado ~ iepeliu aziov. ~ L un piesenle ieaI. Dizen
que os ieis coslunan lanlen visilai os agonizanles.
~ Lugnio VassIievilch, espeio...
~ Ana Seiguievna, vanos faIai s a veidade. Sou un honen
acalado. A ioda da vida pegou-ne. Vejo agoia que no vaIia a pena pensai no
fuluio. A noile e una coisa nuilo conhecida e e nova paia cada un de ns.
Ale agoia no live nedo... Depois ven o desnaio, e pionlo! ~ Iez un geslo
con a no. ~ Que posso dizei-Ihe agoia... Que a anei` Isso nesno anles no
linha senlido aIgun, quanlo nais agoia... O anoi e una foina e a ninha
pipiia foina se esl desinlegiando nesle nonenlo. Digo-Ihe neIhoi que
adniio a sua londade! Vejo-a lo Iinda...
Ana Seiguievna eslieneceu invoIunlaiianenle.
~ No se agile... senle-se I... no se apioxine de nin: a ninha
noIeslia e nuilo conlagiosa. Que londade a sua! ~ disse eIe laixinho. ~
Sinlo-a lo peilo, lo noa, lo puia e fiesca... nesle quailo infeclo!... Agoia,
adeus! Viva nuilo lenpo e goze a vida enquanlo e nova. } viu na sua
exislncia una cena iepugnanle` O veine, quase esnagado, ainda quei vivei.
Tanlen pensei assin: hei de fazei nuila coisa, no noiieiei, sou un giganle!
Agoia loda a queslo do giganle consisle en podei noiiei decenlenenle,
ainda que isso pouco inpoile ao ieslo do nundo... L o nesno. No vou fingii
inpoilncia.
aziov caIou-se e coneou a apaIpai o coipo. Ana Seiguievna deu-
Ihe un pouco de gua sen liiai suas Iuvas e iespiiando con cuidado.
~ Vai esquecei-se de nin ~ disse aziov de novo. ~ O noilo no
se d len con o vivo. Meu pai naluiaInenle Ihe dii que a Rssia peideu un
giande honen... L loIice, nas no desiIuda neu veIho. Diga una paIavia de
consoIao lanlen a ninha ne. Cenle cono neus pais iaianenle se
enconlia nesle nundo... Sou necessiio a Rssia` No, piovaveInenle no o

164
sou. L quen e necessiio` O sapaleiio, o aIfaiale, o aougueiio... que vende
caine... o aougueiio... Lspeie un pouco, as ninhas ideias se laiaIhan... Vejo
un losque...
aziov ps a no na lesla.
Ana Seiguievna cuivou-se solie eIe.
~ Lugnio VassIievilch, eslou aqui... LIe afaslou a no e eigueu-se.
~ Adeus ~ disse, con inespeiada eneigia e seus oIhos liiIhaian peIa
Ilina vez. ~ Adeus... Oua: nunca a leijei na ninha vida... Quei sopiai a
Inpada liuxuIeanle e apag-Ia paia senpie`...
Ana Seiguievna pousou seus Ilios na lesla do agonizanle.
~ L lasla! ~ disse eIe, aconodando a calea no liavesseiio. ~ Agoia...
escuiido... Ana Seiguievna saiu devagaiinho.
~ Que h` ~ indagou laixinho VassIi Ivnovilch.
~ Adoineceu ~ iespondeu eIa con voz inpeiceplveI.
aziov doiniia paia no acoidai nunca. A laide peideu o
conhecinenlo, e noiieu no dia seguinle. O Iadie AIieksiei fez o seivio
ieIigioso. Ioi ocasio do ofcio divino, quando o Ieo sanlo caiu solie o peilo
do defunlo, un oIho do noilo aliiu-se e paiecia que, a visla do saceidole
paianenlado de lodas as suas vesles e insgnias, das nuvens de incenso e das
veIas acesas, aIgo seneIhanle a un eslienecinenlo de hoiioi passou
nonenlaneanenle peIa face de aziov. Quando o saceidole piofeiiu suas
Ilinas paIavias e lodo nundo coneou a soIuai en casa, VassIi Ivnovilch
ficou nun eslado de eslupoi e de ievoIla. ~ Lu disse que hei de pioleslai ~
giilava ioucanenle o veIho, de fisiononia feliiI e desfiguiada, agilando no ai
aneaadoianenle o punho ceiiado ~, hei de pioleslai, hei de pioleslai! ~
Aiina VassIievna, lanhada en pianlo, aliaou-o e anlos peideian os
senlidos. Assin, conlava depois Anfssuchka, anlos cuivaian as
calecinhas, cono as oveIhinhas ao neio-dia...
O caIoi do neio-dia aiiefece, ven a laide e a noile, e depois o iepouso
lianqiIo paia lodos os seies faligados...


XXVIII

Iassaian-se seis neses. Lia un inveino lianco con a caIna cIaia dos
seus fiios vioIenlos, a neve alundanle que iangia sol os pes, a neve a coliii as
ivoies nuas, un ceu de azuI pIido, a funaa solie as chanines das casas, as

165
nuvens de vapoi saindo das poilas aleilas, as faces veineIhas das pessoas e
lioles dos cavaIos alieIados e liansidos de fiio. Un dia de janeiio j se
apioxinava do seu fin. O fiio da laide opiinia cada vez nais o ai paiado e o
ciepscuIo noiiia iapidanenle.
Nas janeIas da casa senhoiiaI de Maiiino acendian-se Iuzes. Iiokfilch,
liajando un fiaque negio e Iuvas liancas, aiianjava a nesa soIenenenle paia
sele pessoas. Havia una senana, nuna pequena igieja do povoado,
inlinanenle e quase sen convidados, linhan-se ieaIizado dois casanenlos: o
de Aicdio con Clia e o de NicoIau Iielivilch con Iinilchka. Nesse
nesno dia, NicoIau Iielivilch ofeiecia un janlai de despedida ao iino que
pailia paia Moscou, a negcios. Ana Seiguievna pailiu Iogo depois, con o
nesno deslino, lendo piesenleado geneiosanenle os iecen-casados.
As lis hoias en ponlo lodos se ieunian a nesa. Mlia lanlen eslava
aIi, en conpanhia de una ana. IvieI Iielivilch ocupava un Iugai enlie
Clia e Iinilchka. Os naiidos inslaIaian-se junlo das esposas. As nossas
peisonagens linhan nudado nuilo duianle os Ilinos lenpos: lodos eslavan
nais len-disposlos e nais feIizes. S IvieI Iielivilch enagieceia laslanle,
o que Ihe ia nuilo len... Con Iinilchka se opeiaia veidadeiia liansfoinao.
Tiajando un veslido de seda, con una fila de veIudo nos caleIos e fina
coiienle de ouio no pescoo, eslava senlada nuna alilude de inoliIidade
iespeilosa e soiiia cono se quisesse dizei: Ieidoen-ne, eu no lenho cuIpa.
L no eia s eIa: lodos soiiian e paiecian pedii descuIpas. Todos se senlian
un pouco liisles e acanhados, nas salisfeilos. Cada un pieslava seivios ao
oulio, cono se lodos houvessen conlinado iepiesenlai una pequena
conedia. Clia eia a nais caIna de lodos. OIhava confianle en loino de si.
Ieicelia-se que NicoIau Iielivilch j a eslinava nuilo.
Anles de leininai o janlai, eIe se Ievanlou, lonou a laa e diiigiu-se a
IvieI Iielivilch.
~ Deixa-nos... queiido iino. Lspeio que no seja poi nuilo lenpo.
No sei expiessai o que eu... o que ns... ns lodos... e una liisleza! No sei
fazei un discuiso! Aicdio, diga aIguna coisa.
~ No, papai, no ne piepaiei paia isso.
~ L eu ne piepaiei` Con loda a sinpIicidade, peinila, neu iino,
que o aliace, desejando-Ihe nuilas feIicidades e un lieve iegiesso!
IvieI Iielivilch leijou lodos, sen exceluai Mlia. eijou ainda a no
de Iinilchka, que no Iha ofeieceu cono devia. Lsvaziando a segunda laa,
disse con un suspiio: ~ Sejan feIizes, neus anigos. |arcuc||.
Lssa paIavia ingIesa ninguen a enlendeu, nas lodos eslavan
conovidos.

166
~ A neniia de aziov ~ nuinuiou Clia ao ouvido do esposo, e
leleu da sua laa. Aicdio, en iesposla, apeilou-Ihe Ionganenle a no, nas
no se iesoIveu a fazei un liinde en voz aIla.

Iaiece que cheganos ao fin` TaIvez, poien, queiia aIguen salei o
que eslo fazendo as peisonagens desle Iivio. Vanos salisfazei essa
cuiiosidade. Ana Seiguievna casou-se h pouco, no poi anoi e sin poi
convices fiIosficas, con un dos fuluios honens de Lslado, pessoa nuilo
inleIigenle, de sIida inleIigncia pilica, vonlade fiine, don da paIavia ~
honen ainda noo, lon e fiio cono o geIo. Viven nuilo len un con o
oulio e laIvez cheguen a feIicidade ou ao anoi... A Iiincesa K. noiieu, e lodo
nundo se esqueceu deIa no nesno dia. Os Kiisnov, pai e fiIho, inslaIaian-se
en Maiiino. Seus negcios coneaian a neIhoiai. Aicdio dedicou-se as
ocupaes da fazenda, que agoia esl iendendo len. NicoIau Iielivilch faz
un pouco de poIlica de piovncia. Iassa nuilo lenpo viajando peIo seu
disliilo. Iionuncia Iongos discuisos, defendendo o seu lena piediIelo, que e
educai os nujiques, ou seja, falig-Ios con a iepelio conslanle das nesnas
paIavias. No chega a salisfazei os nolies quanlo a enancipao dos seivos. L
nuilo deIicado nos seus piocessos poIlicos. Calaiina Seiguievna leve un
fiIho chanado KIia. Mlia j esl giande e faIa cono genle aduIla. Iinilchka,
depois do naiido e de Mlia, no apiecia ninguen nais que sua noia. Quando
esla se senla ao piano, no sai o dia inleiio de peilo deIa. Conven faIai ainda
de Iioli. InleciIizou-se de piesuno. Iionuncia as paIavias de un nodo
especiaI. Casou-se lanlen, iecelendo un dole da fiIha de un hoileIo, que
iecusou a no a dois lons pielendenles, poique no linhan ieIgios. Iioli,
aIen do ieIgio, linha ainda sapalos de veiniz.
Ln Diesde, no leiiao do ihI, enlie duas e qualio hoias, no
nonenlo do fcc|ing eIeganle, pode-se vei un honen de uns cinqenla anos
de idade, de caleIos inleiianenle liancos, que sofie de gola, nas ainda leIo,
iiiepieensiveInenle liajado e con apaincia de figuia da aIla sociedade. L
IvieI Iielivilch. Saiu de Moscou paia o esliangeiio, a fin de lialai de sua
sade, e ficou iesidindo en Diesde, onde nanlen ieIaes de piefeincia con
os ingIeses e iussos en linsilo. Con os ingIeses e de lialo sinpIes, quase
nodeslo, sen exilio. }uIgan-no un pouco naadoi, nas iespeilan-Ihe a
pessoa, a pcrfcc| gcn||cnan. Con os iussos e nais desenlaiaado, deiiana a
sua lIis, ii-se de si nesno e deIes lodos. Tudo Ihe vai nuilo len e e senpie
dislinlo. Iailidiio das lendncias esIavfiIas, poique nas esfeias aiislocilicas
isso e |rcs dis|inguc. Nada I en iusso, nas na sua nesa de lialaIho esl un
cinzeiio de piala en foina do sapalo de un nujique iusso. Os luiislas goslan
nuilo deIe. Maleus IIilch KoIissin, que se achava no giupo da cpcsiac
prctiscria, fez-Ihe una soIene visila, de passagen paia as guas leinais da
onia.

167
A genle de Diesde, con quen conveisa iaianenle, apiecia-o nuilo e o
iespeila cono a poucos. Ninguen iecele con lanla fieqncia conviles paia
lealios e oulios diveilinenlos cono Heii aion von Kiisanoff. Iialica o len
quanlo pode. Conlinua suas conquislas, nas vive aloiiecido... nais
aloiiecido do que supe... asla oIh-Io nuna igieja iussa paia se convencei
disso. Iensalivo, fica inveI, de Ilios ceiiados, e, depois, pe-se a iezai
feivoiosanenle...
A Sia. Kkchina foi lanlen paia o esliangeiio. Lsl agoia en
HeideIleig. Lsluda cincias naluiais e aiquileluia, en cujo donnio, segundo
suas paIavias, chegou a descoliii Ieis novas. Cono senpie, gosla da
conpanhia dos esludanles, piincipaInenle dos jovens fsicos e qunicos
iussos, de que a cidade de HeideIleig esl iepIela. Lsses jovens, nos piineiios
lenpos, inpiessionan os ingnuos piofessoies aIenes peIo seu nodo sliio
de vei as coisas. Depois inpiessionan os nesnos piofessoies peIa alsoIula
indoIncia. Con esses dois ou lis qunicos, que no salian dislinguii o
oxignio do azolo, nas piopensos ao negalivisno e a vaidade, e con o giande
IeIissiievilch, Slnikov, que se piepaia lanlen paia sei giande honen, passa
o seu lenpo en So Ieleisluigo e conlinua a olia de aziov, segundo eIe
nesno o piocIana. Dizen ale que aIguen Ihe deu una suiia, nas eIe no
ficou inpiessionado con isso. Nun pequeno ailigo pulIicado nuna
ievislazinha duvidosa, afiinou que o seu agiessoi eia un covaide. Isso e o
que eIe chana de iionia. Seu pai donina-o senpie e sua nuIhei chana-o de
loIo... e Iileialo.
Lxisle un pequeno cenileiio nun dos, nais dislanles iecanlos da
Rssia. Cono lodos os cenileiios, len un aspeclo nuilo liisle: as vaIelas que
o ceican eslo coleilas de vegelao iasleiia. As ciuzes de nadeiia cinzenla
eslo aiiuinadas e apodiecen sol suas coleiluias oulioia pinladas. As Iousas
funeiiias eslo desnanleIadas, cono se aIguen as enpuiiasse de laixo.
Duas ou lis aivoiezinhas sen foIhas do una sonlia escassa. As oveIhas
paslan lianqiIanenle solie os lnuIos... Lnlie esses lnuIos exisle un foia
do aIcance do honen e dos aninais. S os pssaios o fieqenlan e aIi canlan
ao ionpei do dia. Ceica-o una giade de feiio. Dois pequenos alelos Iadeian
a lunla. AIi esl sepuIlado Lugnio aziov. De quando en quando, de un
povoado pixino, ven visilai esse lnuIo un casaI de veIhos, lipegos e
deleis, naiido e nuIhei. Apoiando-se un ao oulio, caninhan con passos
Ienlos e aiiaslados. Apioxinan-se da giade de feiio, caen de joeIhos e
choian nuilo lenpo, exaninando alenlanenle a pedia indifeienle da Iousa
lunuIai delaixo da quaI iepousa o seu fiIho. Tiocan una lieve paIavia,
espanan o p da Iousa, endiieilan o iano do alelo e iezan de novo. No ln
coiagen de alandonai esse Iugai, onde se senlen nais peilo do fiIho, da
saudade... Sei possveI que suas oiaes e suas Igiinas sejan inleis` Sei
possveI que o anoi, o anoi sagiado, anoi dedicao supiena, no seja

168
onipolenle` No! Seja quaI foi o coiao apaixonado, pecadoi e ievoIlado que
se esconda nun lnuIo, as fIoies que ciescen solie eIe nos filan lianqiIas,
con seus oIhos inocenles. LIas no faIan apenas da caIna eleina, da giande,
da infinila caIna da naluieza indifeienle: faIan lanlen da paz e da vida
eleinas...
1881

169
O AUTOR E 5UA OBRA

Ln novenlio de 1883, lis neses aps a noile de Ivan Tuiguniev, o
joinaI A Iiovncia de So IauIo pulIicava en sua seo Lelias e Ailes:
Ivan Tuiguniev e un digno iivaI de Sachei-Masoch. Se a naluieza neIe no e
sedenla, len, enlielanlo, o senso do ieaI que caiacleiiza os nodeinos
ieaIislas.
Ivan Seiguievilch Iuiguniev nasceu en Oiei, na Rssia, en 1818. De
fanIia alaslada, piopiieliia de leiias na Rssia cenliaI, ciesceu sol a luleIa
liinica de sua ne, nuIhei iica e piepolenle, o oposlo da naluieza neiga e
sonhadoia de Ivan, que se ievoIlaiia en lieve conlia o lialanenlo inposlo
aos seivos e conlia as condies de vida dos canponeses. Iassou loa paile de
sua infncia escoIai en inleinalos, cuisando posleiioinenle as univeisidades
de Moscou e So Ieleisluigo, onde esludou fiIosofia e poIlica, pailindo enlo
paia eiIin, en 1838, onde piocuiaiia apiofundai seus esludos solie HegeI e
os cIssicos.
A Iileialuia inpediu-o de conpIelai quaIquei desses cuisos. } havia
pulIicado un ionance, Sleno, en 1834, de inspiiao lyioniana, e, aps seu
ieloino a Rssia en 1841, alandonou un enpiego de funcioniio plIico
devido ao sucesso de seu poena Iaiacha. Coincidenlenenle, leve nessa
epoca un lunuIluado ionance con una fanosa canloia de So Ieleisluigo,
IauIine Viaidol, que acalou poi infIuenciai loda a olia do esciiloi. A pailii
de enlo, leve acesso aos cicuIos Iileiiios dos inpoilanles cenlios euiopeus,
inpondo-se cono esciiloi de fiine iepulao.
IulIicou, sen o avaI da censuia iussa, aIguns ailigos solie a noile de
CgoI, o que Ihe vaIeu una condenao a un ns de cadeia e a ieleno de
seu passapoile, sendo pioilido de deixai o pas. Ioi, enlielanlo, a fase nais
piopcia paia Tuiguniev lonai conlalo con o povo iusso e podei conhecei
neIhoi a nova geiao que descieveiia en Iais e fiIhos, sua olia nais
conpIela.
De voIla a Iileidade e a vida ilineianle, Tuiguniev aliavessaiia enlo
o neIhoi peiodo de sua caiieiia Iileiiia. Lscieveu poenas (Conveisa e O
escudeiio) e dianas (NegIigncia, Iolieza), passando poi una
iespeilveI pioduo lealiaI, onde se deslacou o cIssico Un ns no canpo,
de 185O, aIen de una Ionga Iisla de conlos e ionances. Tuiguniev noiieu na
Iiana, aps lei acalado de dilai, paia IauIine Viaidol, seu Ilino conlo:
Un fin.

Você também pode gostar