Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Kapsam
Giri EMC/EMI Tarihe rnekler Elektronik Tasarm ve EMC Giri Devre Elemanlarndan Kaynaklanan Sorunlar Inm Yolu ile Etkileim letkenlik Yolu ile Etkileim Kuplaj Topraklama zolasyon Elektrostatik Dearj Test ve lmler Avrupa Birlii ve CE markas Avrupa Birlii Direktifler, Kurulular, Standartlar CE Sreci
12 Kasm 2008
G R
EMC: ElectroMagnetic Compatibility (Elektromagnetik Uyumluluk) EMI: ElectroMagnetic Interference (Elektromagnetik Giriim) RFI: Radio Frequency Interference
12 Kasm 2008 Prof.Dr. Glbin Dural, ODT EEMB 3
Elektromagnetik Giriim (EMI): Bir Elektromagnetik iaretin baka bir elektromagnetik iaretle etkileimi Her hangi bir elektronik sistemin elektromanyetik uyumlu olabilmesi iin, evredeki dier sistemlerle etkileime neden olmamas, Dier sistemlerin neden olduu elektromagnetik dalgalardan etkilenmemesi, Kendisinin neden olduu elektromagnetik dalgalalardan etkilenmemesi gerekir.
12 Kasm 2008 Prof.Dr. Glbin Dural, ODT EEMB 4
Kaynak
Alc
12 Kasm 2008
Giriimi engellemek,
Kaynan etkisini azaltarak, Transfer ortamn etkisiz hale getirerek, Alc duyarlln azaltarak,
mmkn olabilir. Bir sistemi Elektromagnetik Uyumlu hale getirmenin maliyeti, Elektromagnetik Uyumlu sistem tasarmnn en nemli parametrelerinden biridir.
12 Kasm 2008
12 Kasm 2008
Grltl eleman
b) Inma duyarllk
d) letime duyarllk
12 Kasm 2008
12 Kasm 2008
12 Kasm 2008
10
12 Kasm 2008
11
12 Kasm 2008
12
Tarihe
Marconinin deneyleri (1800 lerin sonlar) Marconi, kablo yardm ile atlantik tesi iletiim (1900`lerin balar, yalnzca az sayda radyo alc/vericisi bulunduu iin EMI probleminin zm oldukca basit) lk teknik makaleler (1920ler) Motorlar, demiryollar, gibi sistem ve cihazlarda RFI nemli bir sorun haline gelmeye balad (1930lar) II. Dnya sava, EMI nemli bir sorun haline geldi. Daha ok her sorun iin ayr zm aranmakta. 1950lerde transistrn, 1960larda tmleik devrelerin, 1970lerde mikroilemcilerin bulunuu ve hzl geliimi sorunu n plana kard.
12 Kasm 2008 Prof.Dr. Glbin Dural, ODT EEMB 13
Tarihe (2)
Frekans spektrumu kalabalklat. Frekans planlamas gerei ortaya kt. Saysal iaret ileme uygulamalarnn yaygnlamas ve tmleik devre teknolojisinin buna katklar nemli bir elektromagnetik grlt kayna yaratt. EMI problemleri hzla oald. International Electrotechnical Comission (EIC) 1933de Parisde yaplan toplantda International Spectral Committee on Radio Interference (CISPR)n oluarak EMI problemleri zerinde almas konusunda tavsiye karar ald CISPR 1946da II. Dnya Sava sonras yeniden yapland. ABDde Federal Communications Commission (FCC) 1979da elektronik cihazlardan yaylma ilikin limitlerle ilgili standartlar yaynlad.
12 Kasm 2008 Prof.Dr. Glbin Dural, ODT EEMB 14
Oluan standartlar sonucunda bir elektronik rnn pazarlanabilmesi asndan ELEKTROMAGNET K UYUMLULUK (EMC) ok nemli bir kriter haline gelmitir. Eer bir rn her hangi bir lkenin elektromagnetik uyumluluk koullarn salamyorsa o lkede satlamaz. Teknolojinin geliimi sonucunda, elektronik cihaz/sistem tasarmnda elektromagnetik uyumluluk, dier geleneksel tasarm kriterleri kadar nemli bir tasarm kriteri haline gelmitir.
12 Kasm 2008
15
RNEKLER
Den bir yldrmn telefon sistemlerini, evlerdeki elektronik cihazlar alamaz duruma getirmesi. Evlerde elektrik sprgesi, sa kurutma makinesi vb. ev aletlerinin TV grntsnde karlanmaya neden olmas. Radyo dinlerken polis telsizlerinin araya girmesi. Havaalan radarlarnn dizst bilgisayarlarndan etkilenmesi. Cep telefonlarnn ara ABS fren sistemlerini etkilemesi. Bask devrelerde sznt. Cep telefonu ile konuurken bilgisayarda grlt olumas.
12 Kasm 2008
16
12 Kasm 2008
17
12 Kasm 2008
18
12 Kasm 2008
19
12 Kasm 2008
20
12 Kasm 2008
21
12 Kasm 2008
22
Eleman deikenlii,
oklu retimde kullanlan devre elemanlarnn deerlerindeki sapmann az olmas gerekli.
Elektromekanik cihazlar (AC/DC motorlar), Saysal devre elemanlar, Mekanik anahtarlar, Solenoidler.
12 Kasm 2008
23
12 Kasm 2008
24
12 Kasm 2008
25
12 Kasm 2008
26
12 Kasm 2008
27
12 Kasm 2008
28
12 Kasm 2008
29
Kuplaj
Birbirine yakn kablolar, mikroerit hatlar ve bask devre elemanlar arasnda istem d etkileim. Antenler aras etkileim problemine benzemekle birlikte burada yakn alan etkileimi sz konusudur. Alc ve verici ayn sistem iinde olduu iin sistem performansn etkiler. Kendisi ile etkileim yapmayan bir sistem tasarm Elektromagnetik Uyumluluk asndan son derece kritikdir.
12 Kasm 2008
30
12 Kasm 2008
31
Topraklama
Topraklama elektrik/elektronik cihaz ile toprak arasnda dk direli bir yol oluturarak (istem d) oluan EMI akmlarnn sistemi etkilememesini salar. Topraklama cihazlarn EMI etkisinden korunmas ve kiilerin yldrm,ksa devre vb. nedenlerle oluacak yksek akmlarn oluturaca elektrik oku ve yanmaya kar korunmas iin en temel nlemlerden biridir.
12 Kasm 2008
32
Topraklama
Elektrik okuna neden olan akm seviyeleri
AC Akm (mA) (60 Hz) 0.5-1.5 1-3 3-22 21-40 40-100 >100 DC Akm (mA) 0-4 4-15 15-88 80-160 160-300 >300 Etki hissetme irkilme refleks kaslma solunum sistemi lm
12 Kasm 2008
33
Topraklama
VL
Elektronik cihaz
L di/dt
12 Kasm 2008
34
Topraklama
EKG monitor
0.08 ohm
80 mV potansiyel fark
0.08 ohm
Basn gstergesi
12 Kasm 2008
35
Topraklama
12 Kasm 2008
36
Topraklama
12 Kasm 2008
37
zolasyon
Elektronik cihazn metal bir kutu iine yerletirilerek izolasyonu ki temel ama:
dardan gelen yaylm engellemek, darya yaylm engellemek,
12 Kasm 2008
38
zolasyon
Metal kutu
Anten
Metal kutu
Anten
12 Kasm 2008
39
Elektrostatik Dearj
ESD : ElectroStatic Discharge
Statik yklerin ayrlmasndan kaynaklanr. rnek: kuru bir havada halda yrdkten sonra kap kolunu tutunca oluan ark. (dielectric breakdown) Elektronik endstrisinde eskiden daha sk kullanlan tpler ESD asndan daha dayanklyd. Tmleik devreler ESD den kolay etkilenmekte. Tm eleman ya da iindeki veriyi kaybetmek mmkn.
12 Kasm 2008
40
12 Kasm 2008
41
12 Kasm 2008
42
TEST ve LMLER
12 Kasm 2008
43
Ak Alan lmleri
Inm yoluyla yaylm lm
Test Cihaz Alc anten
filtre
Alc/Alan ler
G kayna
G kayna
12 Kasm 2008
44
G Kayna
Filtre
G Kayna
G Kayna
12 Kasm 2008
45
Test antenleri
12 Kasm 2008
46
Anechoic chamber
12 Kasm 2008
47
12 Kasm 2008
48
12 Kasm 2008
49
Radiated emissions
12 Kasm 2008
50
Inma duyarllk lm
12 Kasm 2008
51
TEM cell
Eeksenel balant
Merkezi iletken
Eeksenel balant
12 Kasm 2008
52
Reverberating chamber
Mod kartrc
Mod kartrc
cihaz
Alaltc (attenuator)
Sinyal jeneratr
53
12 Kasm 2008
54
12 Kasm 2008
55
12 Kasm 2008
56
AVRUPA B RL VE CE MARKASI
12 Kasm 2008
57
Avrupa Birlii
Avrupa Birlii`nin olumas temel olarak,
ECSC (European Coal and Steel Community)-1951 EEC (European Economic Community) - 1957 Euratom (European Atomic Energy Commission) -1957
ile gerekleti. Ama: Ticari kst olmayan tek bir i pazar yaratmak.
rnlerin serbest dolam, kiilerin serbest dolam, hizmetlerin serbest dolam, parann serbest dolam.
12 Kasm 2008
58
Global Avrupa
ITU ETSI
International Telecommunications Union European Telecommunication Standardization Institute International Electrotechnical Commision Comite International Special de Pertuberations Radiotechnique Comite Europeen de Normalisation Electrotechnique International Standart Organization Comite Europeen de Normalization
12 Kasm 2008
60
EMC Direktifi
EMC direktifi elektrik ve elektronik cihazlarn evredeki dier elektrik ve elektronik cihazlarla etkileime neden olmalar ya da dier cihazlarn etkileimine maruz kalmalarna ynelik temel koullar belirler. Avrupa birlii iinde elektrik/elektronik cihazlarn tm elektromagnetik uyumluluk konusunda bu direktifi esas almak zorundadr. Bir giri blm (preamble), on blm (articles) ve annexden olumaktadr.
12 Kasm 2008
61
12 Kasm 2008
62
12 Kasm 2008
63
Kapasite: personel ve gerekli donanm mevcudiyeti. Yeterlik: teknik uzmanlk ve personelin profesyonel btnl. Bamszlk: test edilen rn ile herhangi bir organik ban bulunmamas. Gvenlik: personelin profesyonel gizlilii salamas. Sorumluluk:Birey haklarnn (ulusal yasann korumas durumunda bile) korunmas.
12 Kasm 2008
64
Evlerde kullanlan radyo/TV alclar, Endstriyel retim cihazlar, Amatr radyo cihazlar, Mobil ve ticari radyo, telefon cihazlar, Tbbi ve bilimsel cihazlar, Bilgi teknolojilerine ynelik cihazlar, Evlerde kullanlan elektronik cihazlar, Havaclk ve denizcilikte kullanlan radyolar, Eitimle ilgili elektronik cihazlar, Haberlema alar ve ilgili cihazlar, Radyo/TV vericileri, Flamanl ve florasan lambal aydnlatma cihazlar. 12 Kasm 2008 Prof.Dr. Glbin Dural, ODT EEMB
65
12 Kasm 2008
66
EMC Direktifi kapsam iinde; Otomatik olmayan tart cihazlar (duyarllk kapsamnda) Direktif No: 90/384/EEC, Tarmda kullanlan i makinalar ve traktrler (yaynm kapsamnda)Direktif No: 90/384/EEC, de yer almaktadr. Kapsam iinde yer alan cihazlarda herhangi bir g tketim kstas bulunmamaktadr. Byk entegre sistemler ve pille alan kk cihazlar bu kapsamda yer alabilir.
12 Kasm 2008 Prof.Dr. Glbin Dural, ODT EEMB 67
12 Kasm 2008
69
Kapsam D Cihazlar
Kendi bana giriim yaratma yetenei olmayan ya da giriimden etkilenmeyen cihazlar EMC direktifinin kapsam dnda kalrlar. (rnek: elektronik kontrollu olmayan fener .) Yaylma neden olup duyarl olmayan cihazlara yaylm standartlar uygulanr. (rnek: tek bir anahtar ya da komtatr motordan oluan cihazlar rnein elektronik kontrollu olmayan matkap). Yaylma neden olmayp duyarll olan cihazlara duyarllk standartlar uygulanr. (rnek: sensrler) Avrupa pazarnda yer almayacak cihazlar.
12 Kasm 2008
70
12 Kasm 2008
71
CE SREC
12 Kasm 2008
73
12 Kasm 2008
74
12 Kasm 2008
CE markas baslr.
Testler mevcut merkezi ya da harici laboratuvarlarda yaplabilir, Basit ve ucuzdur, karmak cihazlara uygulanmayabilir, standartlar deitii taktirde test tekrarlanmaldr.
12 Kasm 2008
76
12 Kasm 2008
77
Uygunluk Takdiri (Conformity Assessment)(3) Uzman Kurulu sonular kontrol eder, Uzman Kurulu yeterlik belgesi verir, retici ya da temsilcisi DEKLERASYONU imzalar
CE markas baslr.
Daha pahal ve karmaktr, karmak cihazlara uygulanr, standartlarn deimesi durumunda yeniden test edilmesi zorunluluu daha azdr.
12 Kasm 2008
78
atanm kurumlarca dzenlenir, Onayl Laboratuvar tarafndan test edilir, Frekans tahsis otoritesi tarafndan dzenlenir (rnek: TGM)
12 Kasm 2008
79
12 Kasm 2008
80
12 Kasm 2008
81
EN 45000 serisine uygun olarak oluturulmu yasal uzman kurululardr. Yalnzca AB lkelerinde yer alrlar. lme Laboratuvar ve Belge dzenleme kurululardr.
12 Kasm 2008
82
12 Kasm 2008
83