Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
M CL C
GI I THI U..... .................................................................................................................5 HI U VI C T RA TIU CHU N, C P PHP V CH NG NH N ....................... 6 M C CH, CH NG MINH V PH M VI CC TIU CHU N... .........................6 Cc lnh v c nui c tra p d ng tiu chu n .............................. 7 Cc thnh ph n nui c tra p d ng tiu chu n. .......7 Loi v ph m vi a l p d ng tiu chu n........................................7 n v ch ng nh n p d ng tiu chu n. ........................................................7 QU TRNH XY D NG TIU CHU N.. ....................................................8 LIN T C CI THI N CC TIU CHU N PAD ... ..............................10 1. NGUYN T C: TUN TH T T C CC KHUNG PHP L C A QU C GIA V A PHNG C TR I NUI HO T NG....................................... 11 1.1 Tiu ch: Quy nh qu c gia v a phng ..................................................... 11 NGUYN T C: TR I NUI PH I C T, THI T K QU N L TRNH (HO C, T NH T, H N CH T I NG TIU C C LN NG I S D NG V MI TR 2.1 Tiu ch: p ng cc k ho ch pht tri n chnh th 2.2 Tiu ch: Chuy n 2.3 Tiu ch: K t n i 3. , XY D NG V A) CC TC NG........................ 12 c............................. 12
2.
2.4 Tiu ch: S d ng n c....................................................................................... 14 NGUYN T C: GI M T I A TC NG TIU C C C A NUI C TRA I V I CC NGU N L I T V N C........................................................ 15 3.1 Tiu ch: Hi u su t s d ng dinh d ng...................................................... 15 3.2 Tiu ch: 3.3 Tiu ch: o ch t l ng n c trong th y v c nh n........................ 16 o ch t l ng n c th i t ao ............................................... 17
3.4 Tiu ch: Th i bn y v i ao v ng ch n, khng p d ng v i l ng.. 17 3.5 Tiu ch: Qu n l ch t th i ........................................................................... 18 3.6 Tiu ch: Tiu th nng l ng........................................................................ 18 4. NGUYN T C: GI M THI U TC NG C A NUI C TRA LN TNH NGUYN V N V DI TRUY N C A QU N TH C TRA B N A............. 20 4.1 Tiu ch: S c m t c a c tra trong h th ng thot n c.................... 20 4.2 Tiu ch: a d ng di truy n ................................................................................ 21 4.3 Tiu ch: Ngu n gi ng ..................................................................................... 21 4.4 Tiu ch: Cc gi ng lai v k thu t can thi p gen.............................................. 22 4.5 Tiu ch: X ng thot............................................................................................ 22 4.6 Tiu ch: B o d ng ao nui l m t ph n c a qu n l x ng thot.................. 23
5.
NGUYN T C: S D NG TH C N V TH C HNH CHO N MB O TH C N U VO L B N V NG V T I THI U.....................................24 5.1 Tiu ch: Tnh b n v ng c a nguyn li u th c n.............................................24 5.2 Tiu ch: Qu n l hi u qu s d ng th c n trn tr i nui............................27
6.
NGUYN T C: GI M THI U CC TC NG LN H SINH THI V S C KH E CON NG I, TRONG KHI V N T I A HA S C KH E C, AN SINH C V M B O V SINH AN TON TH C PH M............. 29 6.1 Tiu ch: Ch t...................................................................................................... 29 6.2 Tiu ch: Thu c th y v ch t ha h c .............................................. 30 6.3 Tiu ch: K ho ch s c kh e c tra................................................................... 31 6.4 Tiu ch: Lu tr h s c th c a m t n v nui..................................... 31 6.5 Tiu ch: Phc l i c.. ........................................................................................ 32 6.6 Tiu ch: Ki m sot loi n m i.......................................................................... 32
7.
NGUYN T C: PHT TRI N V V N HNH TR I NUI TH HI N TRCH NHI M X H I NH M NG GP HI U QU CHO S PHT TRI N C NG NG V XA I GI M NGHO.............................................33 7.1 Tiu ch: Lu t lao 7.2 Tiu ch: Lu t lao 7.3 Tiu ch: Lao ng..................................................................................... 33 ng v lao ng thi u nin........................................... 33
ng b t bu c v c ng p..................................................... 34
7.4 Tiu ch: S c kh e v an ton............................................................................ 34 7.5 Tiu ch: T do lin k t v th a c t p th ........................ 35 7.6 Tiu ch: Phn bi t 7.7 Tiu ch: Phn bi t 7.9 Tiu ch: Ti n cng 7.10 Tiu ch: H p i x .................................................................................. 35 i x .................................................................................. 36 y v cng b ng...................................................... 37 ng............................................................................ 38
7.11 Tiu ch: Cc h th ng qu n l ........................................................................ 38 7.12 Tiu ch: Lu tr ti li u. ................................................................................... 39 7.13 Tiu ch: nh gi tc ng x h i nhi u bn tham gia i v i cc c ng ng a phng.39 7.14 Tiu ch: Ki u n i c a c ng 7.15 Tiu ch: u tin s d ng lao ng ng a phng...................................................41 a phng.............................41 Y QU TRNH 42 CNG TC K THU T.........43
PH L C ADANH SCH CC THNH VIN NHM THC PH L C BDANH SCH CC THNH VIN T PH L C CBI U PH L C DCC PHNG PHP
PH L C EDANH M C KI M TRA K HO CH S C KH E (GINH CHO TIU CH 6.3) ..................................................................................................................... 53 PH L C FDANH M C KI M TRA NH GI TC NG X H I (p-SIA) I V I NG I NUI (GINH CHO TIU CH 7.13)................................................. 54
GI I THI U
Nui tr ng th y s n l ngnh s n xu t th c ph m pht tri n nhanh nh t th gi i. S n l ng nui tr ng th y s n ton c u ang tng ng k v d bo l s ti p t c tng tr ng trong th i gian t i. Ngnh nui tr ng th y s n cung c p l ng th c ph m ng k ph c v nhu c u tiu th c a con ng i, do th y s n l ngu n protein quan tr ng cho con ng i. Ngnh cng nghi p ny cng t o hng tri u c h i vi c lm cho nh ng lao ng tr c ti p t i trang tr i hay lao ng gin ti p. Qu n l t t l c s ngnh nui tr ng th y s n pht tri n b n v ng c v gc mi tr ng v x h i, p ng nhu c u th c ph m, gp ph n m b o an ninh th c ph m, xa i gi m ngho v pht tri n kinh t b n v ng. Nh b t k ngnh cng nghi p pht tri n nhanh chng no, s tng tr ng c a ngnh nui tr ng th y s n th ng lm tng nh ng lo ng i do nh ng tc ng tiu c c n mi tr ng v x h i, nh nhi m n c, s ly lan c a d ch b nh v s d ng lao ng khng cng b ng t i cc tr i nui. V nh trong b t k ngnh cng nghi p no, c m t s doanh nghi p gi i quy t t t cc v n ny trong khi m t s khc ang th c hi n khng t t ho c th m ch khng th c hi n. i u quan tr ng l chng ta ph i bi t i m t v i thch th c, nh m y m nh cc ho t ng gi i quy t nh ng v n ny, v gi m thi u nh ng tr ng h p c tc ng tiu c c. M t gi i php cho thch th c ny l t o ra cc tiu chu n t nguy n i v i s n xu t nui tr ng thu s n, cng nh qu trnh ch ng nh n cho cc nh s n xu t p d ng cc tiu chu n ny. Vi c ch ng nh n cc s n ph m c th m b o v i cc nh bn l , nh hng, cc cng ty d ch v th c ph m v ng i mua s n ph m th y s n khc r ng cc s n ph m c ngu n g c t nui tr ng m h ch n mua c s n xu t c trch nhi m. Thng qua m t qu trnh lm vi c c s tham gia c a nhi u bn lin quan, c g i l i tho i Nui C Tra (PAD), m t b tiu chu n d a trn c s khoa h c i v i ngnh cng nghi p nui c tra c xy d ng. V i r t t ngo i l , cc tiu chu n l cc con s v/ho c cc m c hi u qu c n ph i t c quy t nh gi i quy t m t v n . Cc tiu chu n, khi c thng qua, s gip gi m thi u tiu c c t cc v n mi tr ng v x h i c a nui c Tra/basa.
M i tiu chu n c d a trn m t v n , tc ng, nguyn t c, tiu ch, ch th , theo y . V n : M i v n c n lm r Tc ng: Nh ng v n c n c gi m thi u Nguyn t c: Cc m c tiu c p cao gi i quy t tc ng Tiu ch: Lnh v c t p trung vo gi i quy t cc tc ng Ch th : Dng o nh m xc nh m c tc ng
nh ngha d i
Cc tiu chu n PAD l s Cc bn tham gia bao g hi p h i nui tr ng thu nh ng ng i khc. PAD
n ph m c a hn 600 ng i tham d PAD t thng 9 nm 2007 n thng 8 nm 2010. m nh s n xu t, cc t ch c phi chnh ph v mi tr ng v x h i, cc nh bn l , s n, cc h c gi , nh nghin c u, i di n chnh ph , chuyn gia t v n c l p v c i u ph i b i Qu b o t n thin nhin qu c t (WWF).
Qu trnh ho t ng c a PAD v tr n b tiu chu n c m t trong ti li u ny, cng v i cc c s l lu n v cc tiu chu n c th c dng gi i quy t nh ng tc ng quan tr ng. Ti li u ny s c b sung b ng cc vn b n h ng d n chi ti t phng php c s d ng xc nh cc tiu chu n ang c s d ng, cng v i H ng d n th c hnh qu n l t t hn (BMP) gi i thch cc b c c th nh s n xu t c n th c hi n t c cc tiu chu n. H ng d n BMP s c bi t h u ch cho nh ng nh s n xu t khng c kh nng th nghi m cc k thu t m i p ng cc tiu chu n PAD. bi t thm thng tin v cc PAD, bao g m tm t t n i dung cu c h p v cc bi trnh by, vui lng truy c p a ch www.worldwildlife.org / pangasiusdialogue.
M C CH, C S
LU N CH NG V PH M VI C A B
TIU CHU N
tnh tr ng x h i v
M c ch c a b Tiu chu n
M c ch c a cc tiu chu n PAD l cung c p m t phng ti n mi tr ng c a cc ho t ng nui tr ng v pht tri n c tra. c i thi n c m c
C s lu n ch ng c a b Tiu chu n
Ch ng minh cc tiu chu n nh th ng nh t trong cu c h p PAD, d a trn nh ng i m sau: C Tra/basa ang ngy cng ph bi n i v i ng i tiu dng. Tr c y ch c ng i Vi t Nam n c Tra/basa th nay cc s n ph m c Tra/basa c xu t kh u t i hn 100 th tr ng qu c t .
Tiu chu n
Nui c Tra/basa ang pht tri n r t nhanh chng, v i s n l ng tng hn 60 l n trong 10 nm qua. n Cc bn lin quan tham gia vo PAD u mong mu n b o m tnh b n v ng c a ngh nui c tra v an ton cho ng i tiu dng, do c n duy tr ch t l ng v s n l ng c tra. dng C n ch ng hn l b ng khi g p ph i kh khn C n nhi u bn tham gia v quy trnh minh b ch d a trn s ng thu n t o ra cc tiu chu n c th o l ng c.
Ph m vi c a b Tiu chu n
Cc lnh v c nui c Tra/basa p d ng tiu chu n
PAD xy d ng cc nguyn t c, tiu ch, ch th v tiu chu n h i v mi tr ng lin quan n nui c Tra/basa. gi i quy t cc v n x
Nui c Tra/basa v cc chu i gi tr c a n ni chung bao g m cc thnh ph n sau: Cc u vo chu i cung c p (v d , n c, gi ng, ha ch t, thu c) v Cc h th ng s n xu t (v d , ao, ng qu ng v l ng, cng nh cc thi t b v ho t ng khc c lin ao quan n s n xu t) Ch bi n H th ng qu n l truy su t ngu n g c (v d , t s n xu t nguyn li u, n ch bi n, xu t kh u, nh p kh u, phn ph i v bn l ) B tiu chu n ny v i m c ch gi i quy t cc tc ng quan tr ng nh t c a ngh nui c Tra/basa, h u h t pht sinh t cc h th ng tr i nui v cc u vo s n xu t (v d , th c n, gi ng, n c). B tiu chu n ny p d ng cho t t c cc h th ng tr i nui hi n c s d ng s n xu t c Tra/basa, nh ao, ng qu ng v l ng. Trong cc tiu chu n ny, c m t tr i nui c s d ng ch nh ng c s xy d ng c s d ng ao, ng qu ng hay l ng nui c tra.
Loi v ph m vi
B tiu chu n PAD p d ng cho s n xu t c hai loi c Tra (Pangasianodon hyp pophthalmus1) v c Ba sa 2 (Pangasius bocourti ). B tiu chu n PAD p d ng ton c u t i t t c cc m. a i m v h th ng s n xu t c Tra/basa trn m i quy
a l p d ng cc tiu chu n
i t ng ch ng nh n p d ng b tiu chu n
i t ng ch ng nh n l tr i nui c th c nh gi v gim st vi c tun th cc tiu chu n. Quy m ho t ng s n xu t c a tr i nui c th r t khc nhau v c n cn nh c c n th n khi quy t nh i t ng ch ng nh n. Do nh ng tiu chu n ny t p trung vo khu s n xu t v cc u vo trung gian trong qu trnh s n xu t, i t ng ch ng nh n th ng g m m t ho c m t nhm cc tr i nui. i t ng ch ng nh n cng c th bao g m m t nhm cc tr i nui, m v m t l gic, nn c l a ch n m t cch c ch n l c, c bi t l trong tr ng h p cc tr i nui quy m nh s n xu t cng m t i t ng, c chm sc qu n l tng t nhau. V d , cc tr i nui c i u ki n tng t nhau: cng chia s cc ti nguyn ho c c s h t ng (v d , ngu n n c ho c cc h th ng x n c th i), chung m t c nh quan (v d , m t lu v c sng), v / ho c ch u s qu n l tng t nhau. Nhm ny ph i l m t th c th php l chia s m t c c u qu n l chung cc tiu chu n PAD c th rng bu c i v i t ng tr i nui ring l trong nhm. Ch ng nh n s khng c chuy n giao cho cc tr i nui, khu s n xu t hay h th ng s n xu t khc m khng thng qua ki m tra. tra
1 2
Tn ph bi n Tn ph bi n
Tiu chu n
Trong b t k tr ng h p no, cc tr i nui v nh ng ng i s d ng khc th ng b nh h ng b i tc ng tiu c c tch ly t i mi tr ng v x h i. K t qu l m t vi trong s cc tiu chu n c l p v i nh ng g m mt nh s n xu t c th t c c p tr i nui v d a trn nh ng n l c v n ng hnh lang v qu n l mi tr ng c a nh s n xu t.
A I M
Tp H Ch Minh C n Th C n Th TP H Ch Minh C n Th
NG I THAM GIA
81 103 83 107 121
Nm 2007, cc thnh vin tham gia PAD th ng nh t 8 v n chnh v x h i v mi tr ng lin quan n nui c tra v v cc nguyn t c gi i quy t nh ng v n ny Nm 2007, Cc thnh vin tham gia PAD th ng nh t cc m c tiu v c s lu n ch ng cho PAD cng nh quy trnh PAD. Nm 2008, cc thnh vin PAD th ng nh t c c u qu n tr xy d ng cc tiu chu n: Nhm Thc y Qu trnh (PFG) ch u trch nhi m qu n l Quy trnh PAD. (Xem danh sch cc thnh vin t i Ph l c A.) B y nhm cng tc k thu t (TWGs), m i m t nhm ch u trch nhi m so n th o cc quy t c, tiu ch, ch th v tiu chu n. (Xem danh sch cc thnh vin TWG trong ph l c B). Quy n quy t nh cu i cng s thu c v cc thnh vin tham gia h p PAD. Cc quy t nh cu i cng c d a trn s ng thu n. PAD s d ng nh ngha ng thu n c a T ch c Tiu chu n Qu c t ngha l ki n th ng nh t chung, khng c cc qu n i m tri ng c v cc v n quan tr ng c a b t k bn lin quan no, t c thng qua m t qu trnh cn nh c cc quan i m c a cc bn lin quan, ng th i ha gi i b t k nh ng tranh lu n hay b t ng. ng thu n khng c ngha l nh t tr hon ton. Nm 2008, m i TWG ch nh m t i u ph i vin ch u trch nhi m i u ph i cc phin th o lu n c a TWG v thu th p cc k t qu c a TWG. (Xem danh sch cc i u ph i vin trong Ph nh B).
i tho i Nui C Tra/Basa
Tiu chu n
Nm 2008, cc thnh vin TWG t ch c cc cu c th o lu n qua email v h p c nhn cho n khi t cs ng thu n (m c d i khi khng nh t tr hon ton) v cc nguyn t c, tiu ch, ch th v cc tiu chu n d th o. Thng 12 nm 2008, b n th o cc nguyn t c, tiu ch, ch th v tiu chu n c trnh by t i cu c h p PAD. u vo t cu c h p c TWG v PFG s d ng ch nh s a l i ti li u. Nm 2008 v 2009, PAD t ch c cc cu c g p g v i cc bn lin quan ng vai tr quan tr ng thu ht h tham gia vo qu trnh PAD v nh n c ph n h i v cc tiu chu n d th o. Cc cu c g p ny bao g m tham v n k l ng i v i nh ng ng i dn nui tr ng th y s n quy m nh t i An Giang, ng Thp v C n Th thng qua cc chuy n tham quan th c a (trong m t s chuy n tham quan l m t ph n c a hai ti nghin c u th c s qu c t t p trung nh gi cc thch th c c a ng i nui c tra quy m nh trong vi c tun th cc tiu chu n). Cc ho t ng m r ng bao g m cc bu i lm vi c c a t cng tc v i cc nh my ch bi n v cc quan ch c trung ng v a phng. Thng t nm 2009, ti li u d th o tiu chu n c gi i thi u l n u tin trong hai giai o n l y ki n trong th i gian 60 ngy. Thng tm nm 2009, ph n h i t giai o n l y ki n u tin cng nh m t s cu h i quan tr ng lin quan n ph n h i c trnh by v th o lu n t i m t cu c h p PAD. Nh ng ng i tham gia PAD i n m t s ng thu n (m c d i khi khng c s th ng nh t hon ton) v t t c cc v n c th o lu n. T thng chn n thng 10 nm 2009, TWG nhm h p xem xt l i ti li u tiu chu n, d a trn cc quy t nh c a cc thnh vin tham gia PAD. Thng 11/2009, ti li u tiu chu n qua ch nh s a c cng b l n th hai trong hai giai o n l y ki n ko di 60 ngy. Thng 12/2009, ph n h i t giai o n l y ki n l n u cng nh cc cu tr l i t PFG v TWG i v i cc gp nh n c c a ln trang web c a PAD. Thng 3 nm 2010, ph n h i t giai o n l y ki n l n hai cng nh m t s cu h i lin quan n ki n ph n h i c trnh by v th o lu n t i cu c h p PAD. Cc thnh vin PAD t c s ng thu n (m c d i khi khng th ng nh t hon ton) v cc v n c th o lu n. T thng ba n thng b y nm 2010, TWGs nhm h p xem xt ti li u v tiu chu n, d a trn quy t nh c a cc thnh vin PAD. Thng 9 nm 2010, ph n h i t giai o n l y ki n l n hai, cng nh cc cu tr l i c a TWG i v i cc ki n ng gp s c ng t i trn trang web c a PAD. Ti li u v tiu chu n s c hon t t vo thng 8 nm 2010. T ng s 638 ng i ch ng tham gia vo qu trnh ny, xem tm t t b ng d i y.
Tiu chu n
BN THAM GIA
Ng i nui tr ng th y s n Gi i nghin c u h c thu t Chnh quy n Nh cung c p u vo (v.d., gi ng, th c n v ha ch t) T ch c phi chnh ph Ng i lin quan (v.d., ng i lm thu v nng dn) Ng i nui tr ng kim ch bi n th y s n Truy n thng T v n Ng i mua Ng i ch ng nh n Ng i ch bi n T ch c lin chnh ph
L NG
110 106 73 53 52 51 48 42 39 37 11 8 8
Tiu chu n
10
nh qu c gia v
a phng
CH TH
1.1.1 C cc gi y php v ng k thch h p m chnh quy n trung ng v a phng yu c u
TIU CHU N
1.1.2 C cc ti li u ch ng minh vi c tun th lu t thu c lin quan 1.1.3 C cc ti li u ch ng minh vi c tun th cc quy nh v x n c (bao g m c n c th i)
C s l lu nCc quy nh c a a phng v qu c gia s c tn tr ng, do cc quy nh c a a phng i khi m t m c chi ti t khc so v i cc quy nh c a qu c gia. Trong tr ng h p c mu thu n gi a quy nh c a a phng v qu c gia, s p d ng lu t qu c gia. Do r t kh ki m tra vi c tun th t t c cc lu t trong m t t n c, cc bn tham gia trong PAD quy t tiu chu n nn t p trung vo b n ch th theo tiu ch ny. C n xem xt c n th n cc t p qun 3 v gi i quy t trong ph m vi Nguyn t c 7. nh cc
ng 11
Tiu chu n
2.1.1
C s khu v n v th y s
l lu nM c d m t s n c khng c qui ho ch pht tri n nui tr ng th y s n xc nh r cc c c php pht tri n nui tr ng th y s n, tuy nhin khi c qui ho ch, c n kh ng nh r ng ch ng nh n ph i n m trong khu v c c xc nh. N u khng c qui ho ch pht tri n nui tr ng n chnh th c th nh gi theo PAD s ng vai tr nh m t cng c trung gian thch h p.
2.2.1 i v i cc ao nui5, c b ng ch ng6 r ng ch nh ng t c phn s n xu t nng nghi p ho c nui tr ng th y s n t 10 nm tr ln m i c s d ng xy d ng cc ao nui m i ho c m r ng tr i nui 2.2.2 C b ng ch ng ng gp hng nm t nh t 0,50 (USD/t n c) vo qu ph c h i mi tr ng v x h i 7
4 5 6 7 8 9 10 11
Ao, l ng v cc thi t b ng qu ng i v i cc ao xy d ng sau khi ra i tiu chu n PAD T cc t ch c chnh ph c xc nh b i H i ng Qu n l Nui tr ng th y s n (ASC). N u m t qu cha c t o ra v cng nh n b i ASC t i th i i m ki m tra, th tiu chu n 2.2.2 s khng c xem xt i v i cc ao xy d ng sau khi ra i tiu chu n PAD Ngo i l i v i ch t th i ra cc vng n c thu c tr i nui v khng gy ra tc ng tiu c c i v i nh ng ng i s d ng ngu n n c khc Ng i nui s n p k t qu tm ki m cc bo v t p ch a phng xu t b n. Cc bo co c a c ng ng v t ch c s c cng b Quy nh b i IUCN v cc c quan qu c gia i tho i Nui C tra 12
Tiu chu n
C s l lu n -Do vi c nui c tra c th c hi n trong m t di n tch s n xu t tng i h n ch v cc tr i nui h u nh c xy d ng b ng cch chuy n i t t tr ng la, nn cc tr i nui c ch ng nh n PAD ph i c xy d ng v m r ng trn qu t c giao canh tc trong 10 nm m khng lm thay i cc h sinh thi t nhin (v.d. r ng c v vng m l y). Xy d ng cc tr i nui v m r ng cc tr i s n c s khng lm thay i cc vng m l y (theo nh ngha13c a RAMSAR 12 ) v b t k h sinh thi no khc ngoi nng nghi p v t nng nghi p. Cc tr i nui xy d ng tr c khi ra i tiu chu n PAD c th gy ra cc tc ng tiu c c ln mi tr ng v x h i. Ngoi ra, cc tr i nui c tra ph i s d ng t v n c m nhi u kh nng c m c tc ng no n mi tr ng v nh ng ng i s d ng ngu n l i khc. V nh ng l do nu trn, PAD quy t nh xy d ng m t qu ti t o h tr cc ho t ng nh m m c ch b i th ng cho nh ng tc ng ny. T i th i i m vi t nh ng tiu chu n ny, khng c qu ph c h i. Tuy nhin, hi v ng H i ng Qu n l Nui tr ng th y s n (ASC)14 s xc nh c qu ny. Vi c th i b t trong qu trnh xy d ng tr i nui c m t s a phng bo co khi sinh k c a h b nh h ng tiu c c b i cc tc ng t ch t l ng n c. Vi c t vo cc vng n c cng nh h ng n h sinh thi th y sinh. Do v y, c n trnh hnh ng ny. Ngy cng nhi u loi trn th gi i g p nguy hi m do cc ho t khng t o thm p l c ln cc loi . ng c a con ng i. Nui c tra nn c th c hi n m
a i m
CH TH TIU CHU N
50%
2.3.3
i v i cc ng qu ng . B r ng t i a m t tr i nui c th chi m c tnh ton t i th i i m m c n c/b r ng c a th y v c l nh nh t (xem bi u 2, ph l c C) i v i cc ng qu ng, s l ng t i a cc ng qu ng k nhau c php (xem Bi u 3, Ph l c C)
2.3.4
C s l lu nCc ch th 2.3.12.3.3 m b o r ng cc tr i nui c tra ho t ng nhng v n cho php tu b, cc t ch c th y sinh di chuy n (c chi u ngang v chi u d c) trong m t khng gian h p l theo tiu chu n PAD. Khng gian h p l l khng gian c s n, trong vi c xy d ng tr i nui khng gy c n tr
12
13 14 15
Cng c m l y (Ramsar, Iran, 1971) cn g i l "Ramsar Convention" l m t hi p c lin chnh ph th hi n cam k t c a cc n c thnh vin duy tr c i m sinh thi c a cc Vng m l y c T m quan tr ng qu c t v l p k ho ch s d ng thng thi", hay s d ng b n v ng, t t c cc vng m l y thu c ch quy n c a qu c gia ( www.ra msar.org). Vng m l y, t l y, t than bn ho c n c, t nhin ho c nhn t o, lu di ho c t m th i, c n c ng ho c ch y n c ng t, n c l hay n c m n, bao g m c n c bi n c su khi th y tri u th p khng v t qu su mt Tiu chu n ASC, d ki n c hi u l c vo cu i nm 2011, s ch u trch nhi m lm vi c v i bn th ba c l p ch ng nh n cc tr i nui tun th tiu chu n i tho i Nui tr ng th y s n. Th y v c: b t k ao, h , knh, sng, su i hay b t k l ng n c ring bi t no khc khng k s h u cng hay t bao g m c hai bn b .
Tiu chu n
13
ho c gy c n tr i v i tu b qua l i. C n c khng gian h p l cho cc ho t ng ang c th c hi n t i tr i nui (v.d., ho t ng s a ch a). Nh ng ho t ng ny khng nn gy c n tr tu thuy n v s di chuy n c a cc sinh v t th y sinh. PAD cng nh n r ng cc th s d ng th y v c cho m c chu n 2.3 l nh m lm gi b c khng gian h p l, m y v c dng s n xu t c Tra/basa c ngha r t quan tr ng i v i cc ngnh ch giao thng v n t i, xt v m t v m t kinh t . ng l c chnh i v i cc tiu m cc xung t ng i s d ng. Tiu chu n 2.3.4 l cho cc t ch c s ng bn c d th c t cc ng qu ng ngn c n ph n l n s ti p c n v i b sng.
TIU CHU N
C 5,000 m3/ t n c
C s l lu nS d ng n c l v n quan tr ng mang tnh ton c u, v s d ng n c hi u qu l m t ph n quan tr ng c a s n xu t b n v ng. S n xu t c Tra/basa c th s d ng n c nhi u hn so v i chn nui trn c n. Tiu chu n c a PAD gi i h n l ng n c s d ng nh m khuy n khch vi c s d ng n c c trch nhi m. Tiu chu n 5,000 m3/t n cc s n xu t c t ra trn c s d li u th c t m cc bn tham gia PAD n p. y s l i m kh i u cho cc tiu chu n v s c xem xt l i trong cc b n s a i tiu chu n th i gian t i. N u gi i h n phn ph i n c khc so v i m c 5,000 m3/t n c s n xu t th ng i nui tr ng ph i tun th c hai tiu chu n.
16
17
18
C hi u l c i v i c t ng n c m t v n c ng m. N c m t c nh ngha l n c trn m t u ho c t su i, sng, h , m l y hay i dng. N c ng m c nh ngha l n c d i b m t tri t m cung c p n c cho cc gi ng ho c su i. M t t ch c c l p c uy tn c th l m t t ch c c a chnh ph , m t t ch c h c thu t ho c m t t ch c khng c m i lin h c bi t no v i ngnh nui tr ng th y s n, m ch ra cc thng s s d ng n c cho khu v c, hay ch u trch nhi m phn ph i n c. Danh ti ng c a t ch c s c th hi n qua cc bi bo c nh gi b i ng i nui. Cc ti li u chuyn ngnh ngoi nui tr ng th y s n cng c ch p nh n. C n c m t b h s lu t nh t 3 nm ho t ng. N c s d ng l n c l y t th y v c v a vo tr i nui g m c n c m t v n c ng m. i tho i Nui C tra 14
Tiu chu n
TIU CHU N
20 kg/t
70 kg/t
3.1.3 i v i ao, l ng TP th i ra trn m t t n c s n xu t c (Xem phng php v tnh ton cch o TP trong Ph l c D) 3.1.4 i v i ao, l ng TN th i ra trn m t t n c s n xu t c (Xem phng php v tnh ton cch o TP Ph l c D)
7,2 kg/t
27,5 kg/t
C s l lu nHi u su t s d ng dinh d ng trong nui c tra l cha kha hi u qu s n xu t t t hn trong b t k lo i h th ng no v vi c s d ng cc ch t dinh d ng hi u qu c th lm gi m tc ng tiu c c ln cc th y v c. C m t vi thng s c th s d ng o tc ng c a ch t th i tr i nui ln i v i ch t l ng n c trong m t th y v c (v.d., ph t pho, ni-t, nhu c u -xy sinh h c, nhu c u -xy ha h c v cc ch t r n l l ng trong khng kh). Tuy nhin, cc thnh vin c a PAD u ng u tin cc thng s s c s d ng trong tiu chu n v ch t p trung vo cc ch t dinh d ng quan tr ng nh t: ni-t v ph t pho. C ni-t v ph t pho u l cc ch t dinh d ng quan tr ng nh h ng n s thi u -xy trong n c, v c hai ch t trn u c th i ra t h th ng nui tr ng th y s n thng qua th c n v phn bn.
19
20
21
TP bao g m t t c cc d ng ph t pho tm th y trong m u (t chnh ph c, B Kh t ng h c) TN c ngha l o t t c cc d ng ni-t tm th y trong m u, g m ni-trt, ni-trt, a-m-ni-c v cc d ng h u c c a ni-t (chnh ph c, B Kh t ng h c) Th c n l t t c cc lo i th c n b t k c s n xu t u v b ng cch no v p d ng i v i t t c cc tr i nui c n ch ng nh n. Cc tr i nui p ng tiu chu n ph i th hi n c kh nng tun th , b t k ngu n th c n c a h c s n xu t cng nghi p hay t ch bi n. Xem nguyn t c 5 bi t thm chi ti t.
Tiu chu n
15
M c v l ng ph t pho v ni-t c t ra s d ng d li u do nh s n xu t, nh ng ng i tr c ti p ho c gin ti p lin quan n qu trnh PAD cung c p. PAD th ng nh t r ng ph i s d ng trung bnh c a cc d li u c s n thay v gi tr trung bnh. Nn lu r ng gi tr trong tiu chu n ny ch l i m kh i u v s c s a i khi c thm cc d li u ph h p. c tnh thch h p nh t ngnh. i v i hi u su t TN v TP i v i cc l ng v ng qu ng c l y t cc chuyn gia trong
TIU CHU N
<=65%
C s l lu nBi n ng hng ngy l thng s duy nh t PAD xt n khi quy t nh tc ng c a n c th i tr i nui ln ch t l ng vng th y v c. Bi n ng m c -xy trong m t th y v c b nh h ng b i t l quang h p v h h p trong mi tr ng nu. T l bi n ng trong m t th y v c cho s n c th c quan st t t nh t b ng cch so snh m c DO bu i sng s m v chi u mu n, v vo bu i sng, DO th ng th p do h h p c a ng th c v t. Ng c l i, DO th ng t n m c cao nh t vo bu i chi u mu n nh ho t ng quang h p nh kh -xy vo n c trong su t nhi u gi chi u sng. Thay i ph n trm trong DO l m t ch th t t c a ho t ng sinh h c trong n c. Gi tr ph n trm DO thay i t ng ngha v i m t th y v c s ch. lm gi m t i a tc ng thi u -xy trong n c gy ra do ho t ng nui tr ng th y s n v duy tr ch t l ng c a cc th y v c t nhin, PAD bao g m m t b m c thay i hng ngy. o DO ph i c th c hi n hai l n m t ngy, l n th nh t 1gi ( 30pht) tr c khi m t tr i m c v l n th hai 2 gi ( 30pht) tr c khi m t tr i l n t c cc m c t i thi u v t i a. Cc tr i nui c mi n tiu chu n ny ph i c n c s ch hn (ngha l, n u cc gi tr TP v TN c a tr i nui th p hn n c ngu n) v th hi n c r ng v t ng th , tr i nui c tc ng s ch ln ngu n n c. Vi c mi n tr v n p d ng b t k n c c thi u -xy hay khng. M c d mi n tr khng ph bi n th i i m khi nh ng tiu chu n ny c vi t, nhng ngo i l v n c a vo tiu chu n.
22 23
DO l m t -xy ha tan trong n c, tnh b ng mg/l ho c theo ph n trm bo ha, y m c bo ha l l ng -xy t i a m v m t l thuy t c th ha tan vo n c m t l n v nhi t cho s n (biology-online.org) N c nh n l thu v c u tin nh n n c t tr i nui v khng thu c tr i nui i tho i Nui C tra 16
Tiu chu n
TIU CHU N
100%
3.3.2
70%
3.3.3
3 mg/l
C s l lu nPAD xc nh r ng vi c theo di l ng ch t dinh d ng c pht th i vo n c t m t h th ng ao nui l khng xc nh ho c ki m sot l ng ch t dinh d ng c th i vo mi tr ng t nhin. Do , gim st ch t l ng n c ang c th i ra t h th ng ao nui cng c bao g m trong tiu chu n. PAD xc nh cc thng s n c quan tr ng m c n ph i c theo di trong tiu chu n ny. Ph n trm thay i, khng ph i gi tr tuy t i, s c a vo thnh tiu chu n, v khng xem xt ch t l ng c a n c i vo h th ng nui tr ng th y s n.
TIU CHU N
C s l lu nQu n l ch t th i c quan h m t thi t v i cc v n nhi m n c. Bn y ph i c th i ra ngoi thch h p29 v khng th i vo cc th y v c cng c ng (c ngha l, nh ng ni s d ng chung ho c thu c v nh n c), do bn y c th l m t ngu n gy nhi m ng k .
24 25 26 27 28 29
Tiu ch ny khng thch h p v i c nui c l ng v ng qu ng u vo: N c trong knh vo, cng g n tr i nui c ch ng nh n cng t t u ra: L ng n c th c t c th i ra, khng ph i n c nh n i v i nui l ng, c hai tiu chu n gim st t ng y, do nui l ng chi m m t t l ph n trm nh trong s n xu t. Tnh tr ng ny s c ki m sot v xem xt n u s l ng nui l ng tng ln ng k . Tnh ph c t p c a m t c ng ng v mi tr ng xung quanh n ng vai tr nh m t n v sinh thi trong t nhin." n gi n hn, c ng ng bao g m c i t ng sinh v t v khng ph i sinh v t c tc ng qua l i l n nhau. Trong nh ng tiu chu n ny, c h sinh thi trn c n v d i n c. Th i s ch bao g m vi c a ch t th i n m t khu v c c ki m sot ho c ng i nui c th ti s d ng bn y. C n c b ng ch ng ti s d ng ki m tra. V.d. v phng php ti s d ng m tiu chu n cho php l lm phn bn s n xu t nng nghi p, chn rc v s d ng cho xy d ng. i tho i Nui C tra 17
Tiu chu n
TIU CHU N
Khng
3.5.2 B ng ch ng ch t th i r nc a ng i v ng v t th i ra mi tr ng t nhin
Khng
Khng
3.5.4
C s l lu nVi c xy d ng v ho t ng cc tr i nui c tra lin quan n s d ng cc ha ch t c h i (v.d., ch t d chy, d u nh n v phn bn) v t o ra ch t th i. Lu tr , x l v th i nh ng ch t c ny, cc ch t th i ph i c x l c trch nhi m, tun th lu t php lm gi m t i a cc tc ng tiu c c ln mi tr ng v s c kh e con ng i. PAD xc nh cc ch th nh l ng th hi n vi c th c hi n m t k ho ch qu n l v tch ch t th i, ph thu c m c ch. PAD quy t nh t t c cc ch t c v ch t th i ph i c ki m sot ch t ch v t l ch t th i ti ch s tng d n theo th i gian, v i m c tiu ban u l 50% ch t th i c th ti ch . M t dng ch t th i l n khc l t c ch t lo i kh i ao. Tiu h y s ch (v.d., chn l p ho c t) c n m b o r ng ch t th i ny khng nh h ng n mi tr ng. Trong tr ng h p c ch t hng lo t, v d , do nhi m thu c tr su/ch t ha h c c a ngu n n c ho c cc i u ki n n c b t th ng (lin quan n th i ti t b t th ng), tr i nui s v n ch p nh n th i b c ch t thch h p.
TIU CHU N
C s l lu nNng l ng c tiu th thng qua cc giai o n nui, thu ho ch, ch bi n v v n chuy n c tra. Cng cc d ng tiu th i n nng khc, nh tiu th nng l ng trong xy d ng c s v t ch t, khi duy tr v nng c p cc trang thi t b trong s n xu t, v t li u v trong s n xu t ch t vi, phn bn v cc u ra khc.
30
Th i b c ch t ng cch: t, chn, ln men v s d ng lm phn bn, s n xu t th c n cho c v lm d u c. Khng c s d ng c ch t cho m c ch tiu th c a con ng i. Cng c th ch p nh n n u c b ng ch ng r rng r ng vi c c ch t khng ph i do ly nhi m hay nhi m ch t ha h c, thu c tr su, c c th s d ng lm th c n cho cc ng v t ngoi c tra. B ng ch ng v nguyn nhn t vong s do chuyn gia th y v ng v t th y sinh cung c p (xem Nguyn t c 6)
Tiu chu n
18
Tiu chu n PAD cng nh n r ng, t i th i i m ny, khng c d li u t ra cc tiu chu n s d ng nng l ng. Do , cc tiu chu n PAD c n thu th p d li u v tiu th nng l ng c a cc tr i ki m tra xy d ng cc tiu chu n nng l ng trong tng lai. h u ch khi gi i quy t v n pht th i cc-bon trong tng lai, thu th p d li u c n cng th u o cng t t vi c chuy n i tiu th nng l ng thnh pht th i cc-bon s c tnh kh thi. T t c c ch t s sinh ra kh nh knh. Do , l ng c ch t v phng php th i b chng s v a vo tnh ton m c nng l ng s d ng. c ghi l i
Tiu chu n
19
4.1
4.1.1 Tr i nui t t i m t lu v c c a sng ni cc loi c nui thu c b n a ho c c loi t xc l p ngu n gi ng32 hnh thnh tr c thng ngy 01 thng 01 nm 2005
4.1.3 N u cc loi khng ph i l loi ngo i lai v khng c ngu n gi ng t xc l p, b ng ch ng r ng cc loi khng th hnh thnh trong lu v c sng34
C s l lu nN u nui c Tra/basa t i cc a i m m cc loi nui khng ph i l loi b n a, ho c n u m t ngu n gi ng t xc l p khng c xy d ng, nui c tra c th tc ng n mi tr ng s ng v / ho c tnh ton v n c a di truy n c a qu n n c tra a phng. Hnh th c nui tr ng th y s n ny cng c th tc ng ln mi tr ng n u cc bi n php khng c th c hi n h n ch t i a ch t th i t h th ng s n xu t, c bi t l thng qua h th ng thot n c v trong cc tr n l t. Cc tiu chu n PAD gi i quy t v n b ng cch m b o ho t ng nui c tra ch di n ra t i cc ni c cc loi c tra b n a ho c c c ch ngu n gi ng t xc l p tr c thng 1 nm 2005. Ngy ny c tnh ton d a trn hai th h c tra (kho ng cch ba nm gi a cc th h ) m b o r ng b t k tr i nui no yu c u c nui cc loi ngo i lai ph i ch ng minh c cc loi ny lai qua 2 th h . PAD cng nh n r ng c th pht tri n cng ngh lo i b nh ng ch t th i ny. i u ny s xt trong cc b n s a i cc tiu chu n. Cc tr ng h p ngo i l cng c xem xt. c xem
31 32 33 34
M t GMO l m t t ch c c th , ngo i tr con ng i, trong v t li u gen b thay th theo cch khng x y ra trong t nhin b ng k t h p ho c ti k t h p trong t nhin (H ng d n 2001/18/EC) T xc l p c nh ngha l ti s n xu t t nhin. Cc ti li u, cc pht bi u c a chnh quy n (c quan c th m quy n) ho c cc ti li u tham kh o so snh khc v nhi u s vi c cc giai o n khc nhau t i cc th i i m khc nhau v a i m c n thi t lm b ng ch ng. Cc ti li u, cc tuyn b c a chnh quy n (c quan c th m quy n) ho c cc tham kh o so snh c n thi t lm b ng ch ng Cc xu t b n trn m t t p ch danh ti ng c n lm b ng ch ng r ng loi khng th hnh thnh. i tho i Nui C tra 20
Tiu chu n
TIU CHU N
C
C s l lu nTnh a d ng di truy n l m t v n b o t n quan tr ng, do c tra nui b thot ra c kh nng tc ng tiu c c n s a d ng di truy n c a c tra ngoi t nhin thng qua t p giao. Thay i di truy n trong cc qu n n nui nh t ho c qu n n gi ng c kh nng x y ra trong b t k ngu n c no c nui nh t trong vi th h . C tra, trong mi tr ng s ng t nhin c a mnh c m t c c u qu n n ph c t p v c b ng ch ng r ng cc qu n n khc nhau v m t di truy n c a cc loi c tra hi n c. Gy gi ng nui nh t c th d n n s pha tr n cc ngu n khc nhau v di truy n c th lm gi m a d ng di truy n v t ng th v lm gi m t l s ng st. Do , gi i thi u m t ch ng khc c a cng loi (c ngha l, m t qu n n khc nhau v m t di truy n nhng v n thu c cng m t loi) do s gy ra nguy c r i ro cho cc ch ng khc c tc ng n h sinh thi khi thot ra ngoi, m t tc ng c th khng x y ra v i cc ch ng c tra ban u. Cc tiu chu n PAD gi i quy t v n ny b ng cch b o m r ng ngu n gi ng cho c con c l y t cc qu n n c tra c thi t l p trong h th ng sng, ni di n ra cc ho t ng canh tc. M c d cch ti p c n ny cng chnh l m t thch th c cho cc chng trnh n i a ha, PAD ng ch p nh n m t cch ti p c n phng ng a khi i ph v i s xm nh p cc loi ngo i lai.
TIU CHU N
Khng
C s l lu nC lo ng i r ng vi c s d ng con gi ng nh b t trong t nhin ho c t p h p cc lo i c con trong t nhin c th d n n cc tc ng x u (v.d., suy gi m) trn qu n n c Tra/basa hoang d nh x y ra cho cc lo i hnh nui tr ng th y s n khc (vd, tm). Ngoi ra, k thu t c s d ng cho vi c nh b t gi ng t nhin h u h t th ng km ch n l c, do d n n m t l ng l n cc loi nh b t khng ph i loi m c tiu, tc ng r ng ri trn a d ng sinh h c th y sinh. Do , ch nn s d ng con gi ng c s n xu t nhn t o.
35 36 37
M tb n chi ti t c tra cho th y m t lo t cc loi c tra, cng nh cc ngu n c tra khc nhau, s r t c n thi t Thng qua nh ng tiu chu n ny, t c gi ng ch s d ng cho c tra/c basa Tiu chu n ny p d ng cho t t c cc tr i s d ng ngu n gi ng t m t trong hai qu n n b n a ho c tr c thng 1 nm 2005 i tho i Nui C tra 21
Tiu chu n
i gen v gi ng lai
TIU CHU N
CH TH
4.4.1 Khng s d ng cc gi ng lai v gi ng bi n i gen
C s l lu n-Nguy c c nh tranh c a nh ng gi ng c Tra/basa ch n l c v i cc loi c b n a gy ra tnh tr ng nhi m di truy n chnh l b ng ch ng lo i tr thao tc nhn gi ng (bi n i gen ho c lai t o) c a cc loi nui tr ng trong tiu chu n PAD. V v y, cc dng c bi n i gen v c lai u b c m nui theo cc tiu chu n ny. Vi c s d ng c bi n i gen v c lai t o ra thm cc v n lin quan n nhi m di truy n v nh h ng n ngu n gi ng v qu n th trong t nhin. Nh ng tc ng c th c ngn ng a b ng cch trnh s d ng c bi n i gen v gi ng lai v n l yu c u b t bu c c a cc tiu chu n PAD.
TIU CHU N
4.5.3
C C
4.5.4 C t cc b y 40 t i cc knh d n/th i n c ho c cc c ng thot nh m b t cc con x ng thot, v ghi chp cc pht hi n v cc hnh ng x l ( ki m tra)
C s l lu nNh ng thay i v di truy n trong cc qu n th gi ng cng l m t kha c nh quan tr ng c a nui c Tra/basa v cc r i ro c lin quan ph i c th a nh n. M t s thay i di truy n c kh nng x y ra trong b t k ngu n c Tra/basa no c nui nh t trong nhi u th h . V v y, gi m thi u thot c nui nh t-lai l c n thi t ngn ng a cc r i lo n di truy n c a qu n th hoang d. Vi c x ng thot c tra cng c th gy nh h ng n a d ng sinh h c c a cc loi khng ph i c da trn thng qua c nh tranh v ph h y mi tr ng s ng. C r t t thng tin v d li u v c n ny trong PAD, khi n cho vi c xy d ng tiu chu n o g p kh khn. Khi tiu chu n pht tri n, c n nh gi cc tc ng, cc ch th v tiu chu n
38 39 40
B bao: b ch a n c trong ao Xem xt m c n c cao nh t trong vng 10 nm (bao g m cc tr ng h p b o) Thi t b ny khng lm h i ho c nh h ng n s c kh e c a c (v.d. l i r) i tho i Nui C tra 22
Tiu chu n
o v ngn ng a cc tc
ng ng c ny. Vi c ny s
i th i gian t i.
Trong khi c m t lo t cc k thu t v th c hnh ngn ch n c x ng thot, khng c h th ng ki m ch ng no c xy d ng. Do , c n ti p c n qu n l x ng thot t quan i m gi m thi u thay v gi thuy t lo i b . Gi m x ng thot cng l m t ho t ng mang l i l i ch, v c nh ng bi n php khuy n khch kinh t trnh x ng thot. Cc tiu chu n PAD t ra m t lo t cc BMP c g ng ngn ch n x ng thot v m b o s tun th .
TIU CHU N
C s l lu nNh ni trn, c x ng thot t cc c s nui c tra c th t ra m i nguy hi m iv iv n b o t n. Trong khi ng i nui c th c cc bi n php gi m b t x ng thot (ngha l tiu ch 4.5), vi c th m t l ng l n khng th ng xuyn cc qu n th c nui c th di n ra trong tr ng h p b ao b v , ao b ng p, ho c n u ng i nui ch tm th b c khi chu n b d n ao. Vi c th cc qu n th c nui ra t nhin c th c tc ng r t l n i v i mi tr ng (c c tra, basa v cc loi khc). V v y, tiu chu n ny s khng c cng nh n n u x y ra hi n t ng trn. C s l lu n c 2 tiu ch x ng thot tch bi t nhau nhng hi khc nhau l m t ng i nui c th hon ton tun th tiu ch 4.5 nhng sau c th x y ra b nh d ch v ph i th ton b s c nui. Ng i nui cng c th khng xy d ng (trong qua trnh thi t k / xy d ng) ch c ch n. Do , m c d b bao cao, n v n c th b , do c th lm cc tra thot ra ngoi. PAD khng mu n ch ng nh n cho cc tr i nui trong nh ng tr ng h p ny.
41 42
Khng b nh h ng m t ph n hay t t c c gi ng x ng thot Cc giai o n di gi a cc v nui c th l m t ch th cho vi c th c c ch nh n di n kho ng th i gian gi a cc v nui. i tho i Nui C tra
c s d ng
Tiu chu n
23
TIU CHU N
Khng
Khng C
5.1.3 S n ph m c c s d ng trong th c n khng c trong nhm cc loi b e d a 45 trong danh sch v cc loi b e do ti t ch ng
46
5.1.4 Cc s n ph m c c s d ng trong th c n khng l cc loi n m trong danh sch c a Cng c qu c t v bun bn cc loi c nguy c tuy t ch ng (CITES) ph l c I, II v III47 5.1.5 Cc s n ph m b t v d u c c ch ng nh n c a ISEAL ph i c s d ng trong th c n 5.1.6 Cc s n ph m b t v d u c c ch ng nh n c a ISEAL ph i c s d ng trong th c n
C
Trong vng 3 nm c ngu n th c n s n c trong vng Trong vng 5 nm t ngy xu t b n b tiu chu n PAD
Cc s n ph m lm t c c xc nh l t t c cc d ng c a c ho c cc s n ph m c ngu n g c t c (v d : c ti, ng l nh, nghi n, kh, th t, d u v ph ph m ch bi n.) 44 Cc ph n th a, n i t ng, u v xng c t qu trnh ch bi n c (nui ho c t nhin) l ph ph m ch bi n. M t cch t ng qut, nh ng th ny khng c tnh vo t ng s n ph m c khi tnh ton l ng th c n tng ng, nh v y, i u ny gip khuy n khch vi c s d ng t t nh t c b t ngoi t nhin. Tuy nhin, khng th ch p nh n vi c s dung cc ph ph m c tra/basa trong kh u ph n n c a c tra/basa. 45 Nguy c, e do v e do nghim tr ng 46 www.iucnredlist.org. s d ng phin b ng m i nh t. Trong giai o n 1 nm c cho php a vo b sung m i, do v y, n u m t loi ng v t m i c thm vo danh sch c a IUCN, ng i s n xu t c 1 nm t tiu chu n. 47 http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml Tiu chu n i tho i Nui C tra 24
43
5.1.7 n khi c th t c tiu chu n 5.1.5 ho c 5.1.6: L a ch n t m th i A: Cc s n ph m b t c hay d u c c s d ng trong th c n c ngu n g c t cc ng tr ng v i i m trung bnh Ngu n c (FS) L a ch n t m th i B: Cc s n ph m c c s d ng trong th c n c ngu n g c t cc c s c ch ng nh n ph h p v i M c 11 (ngu n cung c trch nhi m), 2 (Truy su t ngu n g c), v 3 (S n xu t c trch nhi m) c a T ch c B t c v D u c Qu c t (IFFO) chng trnh ngu n cung c trch nhi m cho vi c ch ng nh n th c hnh c trch nhi m i v i cc s n ph m b t c v d u c 6.0 v i khng c b t c m c no < 6.0 ho c khng c thng tin trong vi c phn lo i nh gi tr l ng C
C s l lu nTheo cc tiu chu n ny, th c n l t t c n ho c lo i n, khng phn bi t ni ho c cch th c s n xu t. Tr i nui t tiu chu n s c th ch ng minh vi c tun th tiu chu n b t k ngu n c p th c n c a h l t nh my th c n cng nghi p ho c s n xu t t i ch . C nh ng lo ng i v tc ng ti m n v a d ng sinh h c bi n c a ngu n b t c v d u c lm nguyn li u th c n chn nui c ngu n g c c t nhin v lo ng i c a hi u qu c a chuy n i c trong t nhin sang c nui thng qua th c n. M c d l ng b t c v d u c c s d ng trong th c n cho c tra l t hn nhi u so v i nui tm hay c h i, cc tiu chu n ny s theo th i gian, m b o hi u qu c a vi c chuy n i ny. Cc tiu chu n cng s m b o r ng ngu n g c c a cc thnh ph n ny c qu n l ng cch, trnh qu nhi u tc ng tiu c c ln cc qu n th ngu n v h sinh thi. Tr ng h p ngu n th c n c s n xu t t i tr i nui, tr i nui s c yu c u ch ng minh s tun th v i cc yu c u thnh ph n th c n v tiu chu n i v i th c n. Tr ng h p cc tr i nui d a vo ngu n cung c p th c n thng m i, cc tiu chu n s yu c u ti li u thng tin t cc nh cung c p th c n (s) cho php h ch ng minh r ng h p ng cc tiu chu n nu trn. Tiu chu n 5.1.1 c m vi c s d ng tr c ti p c cha ch bi n ho c cc s n ph m c nh b t trong t nhin ( i khi c g i l c t p), m t mnh ho c k t h p v i cc nguyn li u khc lm th c n cho c Tra/basa. S d ng c t p t o ra p l c qu m c vo ngu n l i c ven b d b t n thng (bao g m c c non c a cc loi c kinh t ), c th gy ra tc h i i v i mi tr ng nui, v gy ra nguy c s c kh e cho m t c th c v c qu n th c, c bi t l khi cha n u chn. IFFO bo co r ng 25% b t c hi n ang c s d ng cho nui tr ng th y s n l t cc ph ph m ch bi n c. S l ng ny d ki n s tng ln. M c d s d ng cc ph ph m ch bi n cc s n ph m c c khuy n khch, cc th c n t ph ph m ch bi n c tra mang n m t nguy c cha c bi t i v i ly lan c a b nh d ch. T i th i i m ny, khng c nh gi r i ro mang tnh khoa h c dnh ring cho c tra, c ti n hnh nh gi nguy c ny. Do , PAD quy t nh trong Ch s 5.1.2 khng cho php s d ng ph ph m ch bi n c tra nh th c n ho c cc thnh ph n th c n cho c tra cho t i khi nguy c c coi l trong m t ph m vi ch p nh n c theo quy nh c a c quan c th m quy n qu c gia . Khi PAD khuy n khch vi c s d ng cc ph ph m ch bi n t cc s n ph m thu s n, n th a nh n r ng i u ny c th d n n t l chuy n i th c n (FCRs) cao hn, d n n s cn b ng gi a n ng n c th i v s d ng hi u qu ngu n l i bi n. PAD c g ng gi i quy t s cn b ng ny thng qua vi c s d ng m t tiu chu n eFCR (xem Tiu ch 5.2) v cc tiu chu n n c th i (xem Nguyn t c 3). Cc ch s 5.1.3 v 5.1.4 m b o r ng cc loi c phn lo i l d b t n thng ho c b e d a, nh ng loi c b o v v nh ng loi b c m bun bn khng c s d ng lm th c n ho c lm nguyn li u th c n chn nui. C v cc s n ph m c (nh b t c v d u c) c s d ng s n xu t th c n s c l y t ngu n th y s n h p php, bo co v ng quy nh, tn tr ng B quy t c Ngh c c trch nhi m
Tiu chu n i tho i Nui C tra25
c a FAO 48. L t ng nh t l, m c tiu t t c cc ngu n th c n s c l y t lo i thu s n b n v ng c ch ng nh n v thu s n l m t ni s n ph m nh b t khng ch c duy tr trong gi i h n ch p nh n c. Th c n cng khng c t ra m t m i nguy h i i v i cc loi b e d a. Hi n t i th c n cho c tra (thng m i hay t s n xu t) ch y u l s d ng b t c c ngu n g c a phng nh b t t ngoi khi Vi t Nam, Bangladesh ho c n v ch ng nh n th y s n cng nh truy xu t ngu n g c hi n ang l m t thch th c chu v c s h t ng h tr qu n l t t ngu n l i th y s n b h n ch . i u ny lm cho qu trnh t o cc tiu chu n c p tr i nui c th ki m tra c tr nn kh khn. Theo th i gian, ng i ta d tnh r ng cc tr i nui ang mong mu n ch ng nh n theo cc tiu chu n ny s s d ng th c n c ch a b t c v d u c c t cc ngu n c ch ng nh n b n v ng v c th truy xu t c. Cc k ho ch hi n hnh th c hi n cc ku g i t nh s n xu t ch ng minh r ng th c n ang c s d ng p ng cc yu c u c a tiu chu n. i u ny i h i cc nh cung c p th c n ph i cung c p thng tin h tr k khai c a ng i nui. PAD xc nh th y s n ch ng nh n ISEAL l chng trnh ch ng nh n b n v ng ph h p nh t, do tnh minh b ch, c th ki m tra v truy xu t ngu n g c c a n. Hi n nay, ch c H i ng Qu n l bi n (MSC) p ng cc tiu ch ny. S l ng c a b t c c ch ng nh n MSC v d u c l r t h n ch , c bi t l cc khu v c m c tra c nui. Yu c u th y s n tun th ISEAL, trong nh ng tr ng h p ny, s gy ra nh ng kh khn nghim tr ng cho ng i nui c tra v c th tc ng tiu c c n t l p d ng cc tiu chu n ny. trnh i u ny, hai quy trnh (FS v IFFO) ch ng nh n c trch nhi m c xem l cc ch s c hi u qu t m th i cho n khi b t c v d u c c ch ng nh n c s n v ngnh nui tr ng c th i gian thch nghi v i tiu chu n.
IFFO
IFFO xy d ng m t chng trnh ch ng nh n cho b t c v d u c l y t ngu n c trch nhi m ph h p v i T ch c tiu chu n qu c t (ISO) 65. th c hi n theo nh ngha ngu n c trch nhi m, ng i xin ch ng nh n ph i ch ng minh c: L y ngu n c trch nhi m t cc nguyn li u th y s n h p php, theo quy nh v c bo co cng nh trnh cc nguyn li u t cc ho t ng IUU L y ngu n t cc loi th y s n tun th cc yu c u quan tr ng c a B Quy t c Ngh c c trch nhi m th hi n m t bi n php thay th th c t . B t c v d u c c s n xu t theo tiu chu n ny c th nh n d ng v theo di c. Trong kho ng th i gian cho n khi l ng th c n th y s n thng m i c a a phng c ISEAL ch ng nh n tnh b n v ng, Chng trnh Ch ng nh n v Tiu chu n Ngu n g c c a IFFO ch ng minh cc th c hnh c trch nhi m i v i s n xu t b t c v d u c th hi n l m t bin php thay th t t v c tnh th c t .
FS
Phng php FS do i tc Th y s n B n v ng t o ra cho i m tnh b n v ng th y s n d a trn m t s tiu ch . Thang i m tr thnh m t h ng d n chung v cch th c hi n d a trn cc tiu ch.49 M c d chng khng ph i l m t nh gi ton di n v tnh b n v ng, cc i m FS c th c coi nh l cc ch s m nh v th y s n c qu n l t t, khi c nh gi b ng cc bi n php d a trn tnh b n v ng c a th y s n hi n c. i m FS c dng so snh tr c ti p v i quy trnh MSC. Cng th c ny c d a trn cch MSC cho i m th y s n khai thc. Nh v y, m t i m FS cho m t tiu ch nh t nh b ng 8 ho c trn 8 tiu ch tng ng v i m t s i m MSC 80% (v t qua khng i u ki n), m t i m FS b ng 6 th hi n i m MSC 60 c nh gi l t yu c u. M t i m FS <6 l m t ch s m nh cho th y cc s n ph m th y s n s khng c ch ng nh n b ng MSC
48 49
www.fao.org/docrep/005/v9878e/v9878e00.HTM Cc tiu ch c qu n l th n tr ng, c s khoa h c i v i qu n l ngh c, tun th , s c kh e ngu n l i th y s n v tri n v ng tng lai c a ngu n l i th y s n i tho i Nui C tra 26
Tiu chu n
c i m quan tr ng
khc v tnh b n v ng c gi i quy t trong 12 ph n bao g m m t h s FS. Cc tiu chu n hi n c i v i FS th hi n m t s c i ti n trong pht tri n vi c s d ng b t c v d u c b n v ng trong tnh hnh hi n nay v l m t m c tiu th c t , v i i u ki n c s n thng tin v th c n th y s n c s d ng trong th c n ph c v nui tr ng chu . C n lu r ng ngay c cc tiu chu n t m th i cng l m t thch th c l n cho ngnh cng nghi p c tra v hi n t i khng c ngu n b t c v d u c t th y s n t nhin c a a phng tun th theo m t trong hai phng n t m th i. Vi c th c hi n cc tiu chu n t m th i ho c ton b tiu chu n m khng c n xem xt y b t c v d u c c s n tun theo nh ng tiu chu n ny c th khng cng b ng cho ng i nui ang mu n ch ng nh n v n bu c h ph i d a vo ngu n th c n c lm b ng nguyn li u nh p kh u t n km hn v v n c th gy nn tc ng tiu c c. Khung th i gian cho vi c p d ng cc tiu chu n nn gi m nguy c khng tun th thng qua cc thi u nguyn li u s n c v gi c ph i chng, th ng c ngu n g c a phng, ng th i m b o r ng c ng c c i thi n cc th c hnh hi n c. ha gi i hai i m ny, hai d u m c quan tr ng c xc nh b i PAD v vi c tun th . N u th y s n c ch ng nh n MSC c s n trong khu v c (ho c, t m th i, ngu n l i p ng c cc tiu chu n t m th i ny), tr i nui c ch ng nh n s c t i a ba nm chuy n sang s d ng cc th c n lo i ny. N u ngu n ny khng c s n trong vng nm nm sau khi cng b tiu chu n PAD, tiu chu n ny s cs a i m b o ti n tun th c th c hi n. Th c n s d ng m t s nguyn li u t cc ngu n trong t li n, bao g m c s n ph m t ng v t v th c v t, m t s trong c th c bi n i gen. M c d c th c cc v n mi tr ng v x h i g n li n v i nh ng thnh ph n ny, PAD quy t nh khng a chng vo cc tiu chu n hi n hnh. D nh r ng cc tiu chu n s c bao g m trong i tho i th c n v cc thnh ph n th c ho c trong m t phin b n s a i tng lai c a cc tiu chu n ny.
TIU CHU N
1.68
5.2.2
T l C Tng ng Th c n l n nh t (FFER)
C s l lu nQu n l th c n trn tr i nui hi u qu r t quan tr ng t c hi u qu s d ng ngu n th c n s n c. Qu n l th c n trn tr i nui hi u qu l c n thi t t c hi u qu s d ng ngu n th c n s n c v gi m thi u ch t th i 51. T l th c n v chuy n i th c n cho c nn c a vo cc tiu chu n t t v hi u qu . FFER v eFCR cung c p cc phng ti n h u ch o xem vi c s d ng s n ph m c ang c qu n l v ch t th i ang c gi m thi u t i a. Tnh ton v gim st cc chuy n ha th c n (l ng th c n c s d ng s n xu t m t l ng c nh t nh) l m t trong nh ng cch n gi n v m nh nh t ng i nui c th xc nh hi u qu s d ng th c n.
50 51
Tr ng l ng c th c hi n b ng t ng l ng c c s n xu t trong cc n v nui khc nhau (v d : ao, ng ch n v l ng) Trong b i c nh c a Nguyn t c 5, ch t th i c p n vi c s d ng khng h t cc ngu n th c n. Ch t th i, c trong cc s n ph m th i b nh ni-t v ph t-pho, cng tc ng tiu c c c a ch ng ln ch t l ng n c th i, lin quan n Nguyn t c 3. i tho i Nui C tra 27
Tiu chu n
B ng cch khuy n khch ng i nui ghi l i s ny v c g ng gi m n xu ng, cc tiu chu n s khuy n khch ng i nui s d ng ngu n l i t t hn cng nh hi u r hn cc ho t ng c a h . eFCR cn nh c n cc sinh kh i, ho c tr ng l ng c a c th hi n s l ng l ng th c n c s d ng h tr s thay i trong sinh kh i c trong giai o n nui trong ao c nhn. eFCR s khc nhau gi a cc ao trong m t a i m, trong kho ng th i gian nui v giai o n vng i ho c kch th c c a c. Trn m t tr i nui c nhn, kch th c ao nui, s l ng c v tr ng l ng c thu ho ch cng c th khc nhau. V v y, cch n gi n i u ch nh cho cc y u t ny trong ho t ng chung c a tr i nui, cc eFCR bnh qun c s d ng. D li u s n xu t th c t c thu th p t hn 100 ao ring l t i cc tr i nui khc nhau s d ng th c n khc nhau v eFCR tr ng l ng c tnh ton. Cn c vo trung bnh 52, eFCR tr ng l ng c thi t l p b ng 1,68. FFER l m t th c o hi u qu m s n ph m th y s n c s d ng trong th c n c chuy n i sang c s ng v c n c m t th c o l ng b t c v d u c c s d ng trong th c n, cng nh hi u qu c a chuy n i c b t c v d u c . c tnh c ch p nh n cho s n l ng b t c v d u c t nh b t trong t nhin l 22-27% i v i b t c v 3 7% cho d u c, ty thu c vo loi v ma. i v i PAD, gi nh s n l ng b t c trung bnh ton c u t 22,22 % v s n l ng d u c 5 %. Tuy nhin, n u c th , s n l ng ny ph i c i u ch nh ph n nh cc loi s d ng lm th c n trong th c t . Cng c n lu r ng b t k c t gi m no, b t c ho c d u c t cc ph ph m ch bi n thu s n khng c tnh trong FFER.
52
xy d ng cc tiu chu n
i v i t t c cc ch s c s n d li u
phn tch nh m
t t i m t gi tr 28
Tiu chu n
6. NGUYN T C: GI M THI U CC TC NG LN H SINH THI V S C KH E CON NG I, TRONG KHI V N T I A HA S C KH E C, AN SINH C V M B O V SINH AN TON TH C PH M
V n : Qu n l s c kh e, thu c th y v ha ch t s d ng Qu n l s c kh e c tra nui ph thu c vo qu n l ton b tr i nui, bao g m s d ng c trch nhi m cc lo i thu c th y53, ha ch t v s n ph m sinh h c54. Vi c ny ph i c th c hi n cch t p trung vo vi c m b o s c kh e c v duy tr an ton v ch t l ng th c ph m, trong khi gi m t i a tc ng ln s c kh e con ng i v mi tr ng.
TIU CHU N
20%
C s l lu nM t trong nh ng tc ng chnh c a nui tr ng th y s n c th l tng c ng v ly truy n cc b nh t nhin ho c ngo i lai. Tuy nhin, r t kh vi t cc tiu chu n gi i quy t v n ny. M t trong nh ng l a ch n t t nh t m b o r ng vi c ly truy n b nh c gi m thi u t i a l thng qua vi c m b o t i u s c kh e c. M t th c o quan tr ng c a s c kh e c l s s ng cn trong giai o n pht tri n . T l s ng t ra trong cc tiu chu n ny ng vai tr l m t ch s d a trn hi u qu phng b nh thnh cng. V i i u ki n l vi c s ng st cn ph thu c vo cc y u t khc nhau, ch ng h n nh ch t l ng n c v th c n, cc ch s ny cng c ghi ni khc trong b tiu chu n. Vi c s d ng cc th c hnh qu n l t t c n mang l i t l s ng ph h p gi a cc n v nui. Cc tiu chu n c xu t c ch cho cc tr ng h p t vong cch ly, nhng ng i nui s ph i ph n ng nhanh chng ngn ch n b nh ly lan cho cc n v nui ho c tr i nui khc. M c d t l t vong c lin quan n kch th c lc th gi ng, cc tiu chu n ny khng nu c th kch th c con gi ng, v kch c khc nhau c a ngu n gi ng l m t th c hnh qu n l m ng i nui c th xem xt ti p c n tiu chu n d a trn ho t ng ny. Nng dn s cung c p s ghi chp v s l ng c th v s l ng c thu ho ch. Cc con s c th c tnh b ng cch l y t ng kh i c thu ho ch chia cho kh i l ng trung bnh c a c. Ng i nui ph i duy tr thng tin chi ti t v kh i l ng tr ng l ng c a m i thng/m cn khi thu ho ch tnh nn t ng kh i l ng c thu.
53
54
Thu c th bao g m (a) b t k lo i ch t ho c h p ch t no c tnh ch t i u tr ho c ngn ng a b nh cho ng v t; (b) hay b t k ch t ho c h p ch t no c th s d ng cho ng v t ph c h i, ch a ho c thay i cc ch c nng v t l b ng cch th c hi n ho t ng d c h c, mi n d ch ho c trao i ch t, ho c chu n on y t (C c th y Anh Qu c) Vitamin v khong ch t khng c a vo v n ny i tho i Nui C tra 29
Tiu chu n
TIU CHU N
Khng
Khng Khng
Khng
C s l lu nThu c th y v ha ch t c th chi m m t vai tr quan tr ng trong vi c duy tr s c kh e v s s ng cn c a c, tuy nhin, vi c s d ng qu m c cc lo i thu c v ha ch t ny c th gy ra cc tc ng i v i s c kh e con ng i cng nh mi tr ng.
55
Cc chuyn gia v b nh h c nui tr ng th y s n nh ngha theo cc qui nh nh n c n u cc qui nh ny hi n h u cc n c s n xu t. N u nh n c khng c cc qui nh ny, nh ng ng i nh sau co th c coi nh cc chuyn gia: Cn b th y v i t nh t ba thng c o t o chuyn ngnh v qu n l s c kh e c (t nh t l 60 gi ). Vi c t p hu n ny c th bao g m c ch ng ch v th y. Cn b v nui tr ng th y s n (v i b ng i h c ho c b ng trung c p) tham gia kha o t o 3 thng v b nh h c th y s n v cch phng tr (t nh t l 60 gi ). Kha o t p ny c th n m trong chng trnh i hoc ho c trung c p. 56 Cc thng s ghi trn nhn c th c i u ch nh theo ngh c a chuyn gia v b nh h c th y s n. Cc ngh ny ph i c ghi trong s tay theo di ao nui ho c c ph duy t trong trong k ho ch s c kh e ng 57 Tham kh o cu c h p th 2 c a cc chuyn gia WHO g i l Nh ng lo i thu c ch ng vi trng c c k quan tr ng i v i y h c con ng i: Vi c phn lo i v Qu trnh pht tri n c a chi n l c qu n l m i nguy i v i d l ng thu c khng sinh do vi c s d ng chng cho i t ng khng ph i l con ng i, 29-31 thng 5 nm 2007 (http://www.who.int/foodborne_disease/resistance/antimicrobials_human.pdf). N u m t phin b n c c p nh t v danh sch thu c c ban hnh, m t nm l th i h n cho nng dn c th tun th v i danh sch c p nh t v a ban hnh. 58 Ch t kch thch tng tr ng: Thu c th y, ch ng h n nh khng sinh, c s d ng cho cc con kh e nh m m c ch lm cho chng pht tri n nhanh hn (Khng ph i i u tr m t lo i b nh c th no). Tiu chu n i tho i Nui C tra 30
TIU CHU N
TIU CHU N
C
C C
C s l lu nH s hng ngy c a cc d u hi u lm sng v d u hi u t vong cng s cc tiu chu n PAD th c hi n d a trn s li u ho t ng c th xc nh c. Lu : Cc tiu chu n v ho t s a i ng b sung i v i s c kh e c c th c xc
c s d ng
r sot l i
59 60
Global G.A.P. AB 5.2.3 c dng tham kh o v c s a i thch h p yu c u c a cc bn tham gia PAD Cc d u hi u c b s c ho c b nh bao g m cc bi u hi n b t th ng (v.d., bi), gi m n, cc d u hi u bn ngoi (v t thng, i tho i Nui C tra
m, t n thng vy) 31
Tiu chu n
TIU CHU N
3,85 g/ngy/con
6.5.3 M t t i a t i b t c th i i m no i v i nui b
C s l lu nM t t c tng tr ng t i thi u c l a ch n d a trn gi nh r ng nui c trong i u ki n phc l i t t s cho m t hi u su t tng tr ng t t. Tuy nhin, tiu chu n v m c tng tr ng t i thi u khng c s d ng lo i tr cc h th ng h u c ho c c ng th p. M t th c l m t y u t quan tr ng c a vi c duy tr s c kh e v phc l i c. Lun lun l s c n thi t ph i tm s cn b ng gi a hi u qu khng gian, hi u su t nui, ki m sot d ch b nh v phc l i c. H ng d n v m t t i a cho cc ao nui c, ng v l ng (t i b t k th i gian no trong qu trnh s n xu t) l m t cng c quan tr ng duy tr s c kh e c.
ch h i
CH TH TIU CHU N
khng 0
61
Loi ch h i c nh ngha l nh ng ng v t c nguy c gy ra ci ch t cho nh ng con c Tra/basa kh e m nh. Cc tiu chu n ny bao g m t t c cc loi ch h i trong su t th i gian s n xu t, nhng ch c chim, b st, th su t th i gian chu n b s n xu t m t phng ti n nui gi (ch ng h n nh ao, b, ng). Chu t khng n m trong danh sch ny v chu t khng c kh nng gy nguy hi m cho c nui trong ao, khng nguy hi m t i cc v n b o t n c lin quan i tho i Nui C Tra/basa 32
Tiu chu n
7. NGUYN T C: PHT TRI N V V N HNH TR I NUI TH HI N TRCH NHI M X H I NH M NG GP HI U QU CHO S PHT TRI N C NG NG V XA I GI M NGHO
V n : Trch nhi m x h i v xung t ng i s d ng Nui c Tra/basa ph i c th c hi n theo phng th c c trch nhi m v i x h i v m b o vi c nui ph i em l i l i ch cho nh ng ng i lm vi c trong tr i nui v c ng ng a phng. Quy n l i ng i lao ng nui c Tra/basa l quan tr ng v i u ki n lm vi c trong cc nng tr i ph i m b o c i x v i ng cng b ng v c kh nng tm c s cn b ng h p l gi a cng vi c v i s ng m c d cng vi c cc nng tr i l khng c nh v gi gi c lm vi c. Nh ng ni c th , ngh nui c Tra/basa ph i em l i l i ch cho c ng ng a phng, ho c t nh t cng khng gy nh ng nh h ng tiu c c t i c ng ng a phng.
ng
CH TH TIU CHU N
C s l lu nLu t lao ng trong n c s n xu t t ra cc yu c u t i thi u cho m t tr i nui ho t ng h p php. V l do ny, php lu t ph i c tun th y . N u cc yu c u c a lu t theo cch no khc v i cc tiu chu n PAD, ng i nui ph i tun th cc tiu chu n PAD, bao g m c nh ng tiu chu n tiu chu n theo tiu ch ny (lu t lao ng) v nh ng tiu chu n theo cc tiu ch v v n khc.
ng tr em 62 v lao
CH TH
ng thi u nin63
TIU CHU N
c
7.2.1 Tu i lao ng t i thi u 7.2.2 i v i lao ng d i 18 tu i: 7.2.2.1 Cng vi c khng nh h ng n vi c h c 7.2.2.2 Cng vi c, khi c ng chung v i gi h c t i tr ng khng v t qu 10 gi /ngy 7.2.2.3 Cng vi c ch gi i h n trong cng vi c nh 64 7.2.2.4 Cng vi c gi i h n trong vi c khng gy nguy hi m65
Tr em: b t k ng i no nh hn 15 tu i, tr phi lu t a phng v tu i nh nh t quy nh tu i cao hn lm vi c ho c b t bu c i h c, trong tr ng h p ny s p d ng m c tu i cao hn. Tuy nhin n u, Lu t a phng qui nh 14 tu i ph h p v i cc n c ang pht tri n, ngo i tr nh ng n c d i hi p nh ILO 138, m c tu i th p hn s p d ng. Lao ng tr em khng bao g m cc tr con gip cha, m chng tr i nui m h s h u, tuy nhin, c n cung c p r ng, vi c lm vi c khng nh h ng n s c kho v vi c h c c a chng. 63 Lao ng thi u nin: b t k lao ng no n m trong tu i gi a tr em v d i 18 tu i 64 Cng vi c nh : (Quy c ILO 138, i u 7.1) Cng vi c nh l nh ng cng vi c 1) khng nguy hi m cho s c kh e v s pht tri n c a tr em, 2) khng t n h i n vi c tham gia h c t p, tham gia ngo i kha, cc bu i t p hu n, ho c lm gi m b t kh nng thu nh n thng tin c a tr . 65 Cng vi c nguy hi m: l cng vi c c tnh ch t nguy hi m ho c trong l ch s th c hi n th ng x y ra nguy hi m cho s c kh e, s an ton v ph m h nh c a ng i th c hi n. Tiu chu n i tho i Nui C tra 33
62
C s l lu nTun th b lu t lao ng tr em v cc nh ngha nu trong ph n ny ph h p v i nh ng g m T ch c Lao ng Qu c t (ILO) v cc cng c qu c t ni chung cng nh n l cc v n c ngha quan tr ng b o v cc lao ng tr em v lao ng thi u nin. Tr em c bi t d b t n thng do khai thc kinh t , do nh ng h n ch c h u lin quan n tu i trong pht tri n sinh l, ki n th c v kinh nghi m. Tr em c n th i gian thch h p c gio d c, pht tri n, v vui chi; do , s khng bao gi ph i ti p xc v i cng vi c ho c nh ng gi lm vi c gy nguy hi m n s c kh e th ch t v tinh th n c a tr . iv iv n ny, cc tiu chu n lin quan n lao ng tr em nh m b o v l i ch c a tr em v lao ng thi u nin trong cc ho t ng nui tr ng thu s n c ch ng nh n.
ng b t bu c v c ng p66
CH TH TIU CHU N
C
7.3.1 Ng i lao ng c t do thi vi c v c lnh y ti n cng n ngy lm vi c cu i cng c a h n u ng i s d ng lao ng 67 c h thng bo tr c m t cch h p l 68
C s l lu nC ng b c lao ng (vd, n l , lm cng tr n v bun bn ng i) l m t m i quan ng i trong nhi u ngnh cng nghi p v khu v c trn th gi i. m b o r ng lao ng c h p ng r rng v ng i lao ng hi u ng cc i u kho n l r t quan tr ng xc nh r ng lao ng khng p bu c. Vi c ng i lao ng khng th t do r i kh i ni lm vi c v / ho c m t ng i ch gi l i b n g c cc ti li u nh n d ng c a ng i lao ng l d u hi u c a lao ng khng t nguy n. Nhn cng c php r i kh i ni lm vi c v qu n l th i gian c a mnh. Ng i s d ng lao ng khng bao gi c php gi l i ti li u nh n d ng g c c a h . Vi c tun th cc chnh sch ny s cho th y ho t ng nui tr ng th y s n khng s d ng l c l ng lao ng b t bu c, c ng p, hay lao ng tr n .
TIU CHU N
C C C C
7.4.3 Ng i s d ng lao ng ghi l i cc tai n n,d nh nh t,70 v c bi n php phng trnh cng nh c hnh ng s a ch a i v i cc tai n n
7.4.4 T t c nhng ng i lm vi c lu di ph i c b o hi m y t
71
66
67 68
69 70 71
Lao ng b t bu c (c ng p): T t c nh ng cng vi c ho c d ch v c c t nh ng ng i lao ng do hnh th c ph t b ng s e d a ch khng ph i l do t nguy n c a h ; ho c nh ng cng vi c hay d ch v c th c hi n nh m tr n . Vi c ph t c th l ph t b ng ti n, ph t hnh th c th xc, t c quy n t do ho c gi i h n s di chuy n (khng c gi l i vn b n ghi nh n s vi c) Nh c ghi trong h p ng Ng i s d ng lao ng l nh ng ng i ang lm vi c cho chnh cng ty, c s c a mnh v i m t ho c vi ng i c ng s , nh ng ng i ny s h u nh ng cng vi c g i l lm thu cho chnh mnh. pht huy h t cng su t m t cc lin t c, h ph i thu m t ho c vi ng i lm vi c cho h nh nh ng ng i lm thu. Nguy hi m: L kh nng c th lm t n thng ho c h y ho i s c kh e c a con ng i, ch ng h n nh l khng c trang b b o h lao ng khi l vi c v i my mc h ng n ng/khng trang b b o h lao ng khi ti p xc v i ha ch t c h i. Tai n n khng th c x l trong ngay t i ch , m ph i c chuy n n tr m y t g n nh t B o hi m s c kh e l b t bu c i v i m i ng i lao ng v i th i gian lm vi c trn 3 thng/nm. N u n khng c th c hi n nh qui nh trong lu t lao ng th ng i s d ng lao ng ph i tr 100% chi ph cho t t c cc tai n n do cng vi c gy ra cho ng i lm vi c di h n. Tuy nhin nh ng chi ph pht sinh do tai n n lm m t kh nng c a ng i lao ng khng c chi tr . i tho i Nui C tra 34
Tiu chu n
C s l lu nM t mi tr ng lm vi c an ton v lnh m nh l i u c n thi t b o v ng i lao ng kh i b t n h i. i u ny r t quan tr ng i v i ho t ng nui tr ng th y s n c trch nhi m gi m thi u nh ng r i ro. M t s cc r i ro chnh cho ng i lao ng bao g m nguy hi m do tai n n v thng tch. o t o ng i lao ng c hi u qu iv i th c hnh an ton v s c kh e l m t bi n php phng ng a quan tr ng. Khi m t m t tai n n, ch n thng, ho c vi ph m x y ra, cng ty ph i ghi l i v c hnh ng kh c ph c xc nh nguyn nhn g c r c a v vi c, kh c ph c, v th c hi n cc b c ngn ng a x y ra s c tng t trong tng lai. i u ny s gi i quy t cc vi ph m v cc nguy c v s c kho v an ton lu di. Cu i cng, khi lu t qu c gia yu c u ng i s d ng lao ng ch u trch nhi m tr c cc tai n n / thng tch lin quan n cng vi c, khng ph i t t c cc qu c gia yu c u ny v khng ph i t t c ng i lao ng (vd: ng i di c v ng i lao ng khc) s th c hi n theo lu t ny. Khi khng c b o hi m theo lu t php qu c gia, ng i s d ng lao ng ph i ch ng minh h ang tham gia b o hi m trang tr i 100 ph n trm chi ph cho ng i lao ng trong tai n n ho c ch n thng lin quan n cng vi c. M c d vi c chi tr cc chi ph lin quan tn t t vnh vi n do tai n n lao ng l quan tr ng, tuy nhin, hi n nay, y l v n khng th c t trong ngnh cng nghi p c tra. Tuy nhin, n u c th , cc s a i trong th i gian t i s a c v n tn t t vnh vi n vo trong tiu chu n PAD. Lu : Trong qu trnh s a i cc tiu chu n PAD, cc bn lin quan PAD c n xem xt gi i quy t cc nguy c tai n n lu di (vd, do c tnh c a ho ch t).
72
TIU CHU N
7.5.1 Ng i lao ng 73 c quy n thnh l p ho c tham gia vo cc t ch c b o v quy n l i cho h bao g m quy n th a c t p th ) m khng c s can thi p c a ng i s d ng lao ng v khng ch u cc h u qu tiu c c do th c hi n cc quy n ny74
C s l lu nC quy n t do lin k t v th a c t p th l m t quy n quan tr ng c a ng i lao ng v n cho php ng i lao ng c m i quan h quy n l c cn b ng hn v i ng i s d ng lao ng khi lm nh ng vi c ch ng h n nh thng l ng n b cng b ng. M c d i u ny khng c ngha l t t c ng i lao ng c a m t ho t ng nui tr ng th y s n c ch ng nh n ph i thu c m t t ch c cng on hay t ch c tng t , ng i lao ng khng b c m ti p c n v i cc t ch c nh v y n u cc t ch c t n t i. N u cc t ch c khng t n t i ho c b t h p php, cc cng ty ph i lm r r ng h s n sng tham gia vo m t cu c i tho i t p th thng qua m t c c u i di n c ng i lao ng t do b u ra.
ix
TIU CHU N
75
72
73
74
75
Th a c t p th : T nguyn th a thu n gi a ng i s d ng lao ng v t ch c c a ng i lao ng nh m m c ch thi t l p cc i u kho n s d ng lao ng theo phng th c l a ch n c s ng (b ng vn b n) Ng i lao ng: l ng i ng tham gia vo lm vi c c th i h n cho m t cng ty/c s v c chi tr b ng ti n m t ho c b ng s n ph m. H hng g n gi v i ng i ch nng tr i (ch ng h n nh con, v /ch ng, cha m , anh, ch ,..) v lao ng i cng khng c coi l ng i lao ng, tr khi h c th hi n mong mu n tr thanh ng i lm vi c. Ng i lao ng khng b c m ti p xc v i t ch c khi h cn t n t i, khi h khng t n t i ho c vi ph m lu t, cng ty/c s ph i lm r l h s n sng thu m t ng i i di n do t p th c a ng i lm vi c b u ln. Bao g m nhng khng gi i h n: ch ng t c, a v , ngu n g c, mu da, gi i tnh, thng t t, tn gio, nh h ng tnh d c, ng i b n a hay nh p c, h i on hay chnh tr . i tho i Nui C Tra/Basa 35
Tiu chu n
C s l lu n i x khng bnh ng trong ng i lao ng, d a trn c i m nh t nh (ch ng h n nh gi i tnh hay ch ng t c), l vi ph m nhn quy n c a ng i lao ng. Ngoi ra, phn bi t i x r ng ri trong mi tr ng lm vi c c th nh h ng tiu c c n i ngho chung v t c pht tri n kinh t . Phn bi t i x x y ra trong nhi u mi tr ng lm vi c v c nhi u hnh th c khc nhau. m b o r ng phn bi t i x khng x y ra t i cc tr i nui tr ng th y s n c ch ng nh n, ng i s d ng lao ng ph i ch ng minh cam k t bnh ng b ng m t chnh sch ch ng phn bi t i x chnh th c, m t chnh sch tr lng cng b ng cho cc cng vi c gi ng nhau, cng nh cc th t c r rng lu tr v ph n ng tr c cc khi u n i v phn bi t i x m t cch c hi u qu . B ng ch ng, bao g m c l i khai c a ng i lao ng, c a s tun th cc chnh sch v th t c s th hi n s gi m thi u t i a phn bi t i x .
i v i ng i lao
ng(bao g m cc th c
TIU CHU N
C
C s l lu nK lu t ni lm vi c l s a ch a nh ng hnh ng khng ng v duy tr m c lm vi c hi u qu c a ng i lao ng. Tuy nhin, nh ng hnh ng l m d ng k lu t c th vi ph m nhn quy n c a ng i lao ng. Cc th c hnh k lu t s lun t p trung vo s ti n b c a ng i lao ng. M t ho t ng nui tr ng th y s n ch ng nh n s khng bao gi s d ng cc th c hnh k lu t mang tnh e d a, lm nh c hay tr ng ph t c tc ng tiu c c i v i s c kh e th ch t v tinh th n cng nh lng t tr ng c a ng i lao ng. Ng i s d ng lao ng ng h cc th c hnh k lu t khng l m d ng nh m t trong h ng d n i km, cng nh cc b ng ch ng t ng i lao ng, s cho th y m t ho t ng nui tr ng th y s n c ch ng nh n khng l m d ng b t k m t th c hnh k lu t no
TIU CHU N
8 gi /ngy, 48 gi /tu n (tuy nhin y khng ph i l gi lm vi c lin t c) C Hai m ngh /tu n n u t i nng tr i, t ng c ng 4 ngy ngh /thng i v i t t c ng i lao ng
7.8.3 Th i gian ngh t i thi u 7.8.4 Lm vi c ngoi gi 7.8.4.1 Do t nguy n 7.8.4.2 Khng v t qu t i a 12 gi /tu n 7.8.4.3 X y ra do b t c d (Khng th ng xuyn) 7.8.4.4 c tr cng m c cao76 (c ngha l, cao hn 20% so v i m c lng bnh th ng)
76
M c cao: M c tr cng cao hn m c lm vi c thng th ng trong tu n. Ph i tun theo lu t lao xu t cng nghi p. ph i t 120% tr ln. i tho i Nui C Tra/basa
ng/nh ng qui
Tiu chu n
C s l lu nNg i lao ng khng b bu c ph i s ng t i tr i nui. L m d ng th i gian lm vi c ngoi gi l m tv n ph bi n r ng ri trong nhi u ngnh cng nghi p v khu v c. Ng i lao ng ph i lm thm qu m c, c th ph i ch u h u qu trong cng vi c / cn b ng cu c s ng v c th c t l tai n n lin quan n m t m i cao hn. tun th cc th c hnh t t hn, ng i lao ng trong ho t ng nui tr ng th y s n c ch ng nh n c php lm vi c theo cc h ng d n quy nh ngoi gi lm vi c bnh th ng trong tu n, nhng ph i c h ng m c lng cao hn. Yu c u i v i th i gian ngh ngi, gi lm vi c v m c b i th ng, nh m t trn, nn lm gi m tc ng c a vi c lm thm gi .
y
CH TH
v cng b ng
TIU CHU N
C
7.9.1 Ng i s d ng lao ng ph i tr m c lng t i thi u theo lu t lao ng, m b o lng trang tr i cho cc nhu c u thi t y u, 77 c ng thm thu nh p khng th ng xuyn,78 th ng cao hn 7.9.2 Ng i lao ng c quy n bi t nguyn t c tnh ton lng v l i ch c a mnh
C s l lu nNg i lao ng c tr lng h p l v cng b ng m m c t i thi u, p ng m c lng t i thi u theo ng php lu t cc tiu chu n c a ngnh. Ti n lng ph i p ng cc nhu c u c b n t i thi u, v ng i lao ng c b i th ng khng cng b ng c th ph i ch u m t cu c s ng ngho nn vnh vi n. Ho t ng nui tr ng th y s n c ch ng nh n cng th hi n cam k t c a h i v i m c lng cng b ng v h p l b ng cch chia s m t c ch r rng v minh b ch khi tnh lng lng v chnh sch gi i quy t xung t lao ng theo di cc khi u n i v ph n ng lin quan n ti n lng. Cc chnh sch v th c hnh c a cng ty cng s c m cc kho n kh u tr vo ti n lng do p d ng cc th c hnh k lu t, v cc kho n thanh ton c th c hi n m t cch thu n ti n cho ng i lao ng. Vi c cc chnh sch nu ra m t cch r rng v minh b ch, s trao quy n cho ng i lao ng thng l ng c hi u qu v ti n lng h p l v cng b ng s m m c t i thi u, p ng nhu c u c b n c a i s ng.
Nhu c u thi t y u: nhu c u thi t y u c xc nh b ng cch tnh ton chi ph i mua s m cho cc b a n h p l, ph n trm trung bnh ngn sch c a cc h gia nh c chi tr cho th c n v nh ng chi ph c n thi t khc, m c trung bnh c a gia nh c qui inh t i m i qu c gia. Xc nh m c chi ph i di n cho m t h gia nh c i u tra bao g m nh ng i u tra do c quan ch c nng nh n c, nh ng t ch c pht tri n khc. M t cch c b n ho c ti n lng ph i s c duy tr 50% c a m t h gia nh c trung bnh v th c ph m, n c s ch, qu n o, nh, i l i, h c hnh, ti n thu , b o v s c kh e c ng thm 10% thu nh p bt th ng (SA8000). Ng i s d ng lao ng ph i tr m c t i thi u cho ng i lm vi c (h t th i gian) lng c b n t i thi u (khng tnh ph n ti chnh b tr ), ho c m c lng t i thi u theo nh n c qui nh, ho c l cao hn. M c lng c b n/m c s ng c b n c p n ph n chi tr m ng i lao ng mang v nh. T t c nh ng chi ph b t bu c v ph ng i lao ng (nh ng ph c, d ng c , n tra) s khng c chi tr em v nh tr d i m c m t nhu c u thi t y u theo tiu chu n. 78 V phng php v cch tnh nhu c u c b n, xem ti li u h ng d n SA8000 Tiu chu n i tho i Nui C Tra/basa 37
77
ng lao
ng
TIU CHU N
CH TH
7.10.1 Ng i lao ng ph i c b n sao c a h p ng lao ng, hi u n i dung h p ng lao ng 79
7.10.2 Th i gian th vi c t i a i v i ng i cng nhn trong h p ng, khc v i ng i qu n l ho c lao ng c trnh ih c 7.10.3 Th i gian th vi c t i a i v i ng i qu n l ho c lao ng c trnh i h c
1 thng
2 thng
C s l lu nCha kha cho m t trao i cng b ng v minh b ch (lm vi c cho thu nh p) l m t th a thu n r rng cho c hai bn v c th c xc nh n trong kho ng th i gian h p ng. Cc gi y t m c hai bn c th ti p c n s r t c n thi t khi mu n xc minh. i u ny cng s m b o trnh cc xung t gy ra do hi u l m v n u x y ra cung t, c n cng nhau th o lu n r rng. Cc phng n quay vng lao ng h p ng nh m khng cho lao ng lm vi c lu di c nh n m c th lao cng b ng v cc l i ch khc u b c m..
TIU CHU N
C
100%
7.11.3 Ph n trm khi u n i c gi i quy t 80 sau 1 thng k t khi nh n c khi u n i 81 7.11.5 Khung th i gian cho h p ng 82 c a nh ng nh cung c p v cung c p d ch v b o m ph h p v i s c kh e v i u ki n an ton cho nh ng ng i lm vi c c a h 83 7.11.4 M t k ho ch gi i quy t mu thu n c xy d ng v c ng lm theo
79
80 81 82 83
N u th c hi n cc h p ng mi ng (v.d., vng nng thn xa xi, tr ng h p m ch v cc tr i nui gia nh quy m nh ), c n quan tm hn n vi c li u cc n i dung c a th a thu n c c th ng nh t hon ton v hi u r hay khng. C n c ph ng v n cho bi t ng i lao ng v ng i s d ng lao ng hi u nh nhau cc i u kho n c a th a thu n mi ng. Gi i quy t c a m t cu c xung t c nh ngha l khi c hai bn ng lo i b n kh i danh sch cc xung t Khi u n i bao g m nh ng th pht sinh t nh ng ng i s d ng ngu n l i khc, ng i lao ng v ng i mua (v.d, ch n u v a ho c cc nh my ch bi n) G m c h p ng vi t v mi ng Nh nh ngha trong tiu chu n
Tiu chu n
38
C s l lu nNg i s d ng lao ng s a vo m t h th ng cho php ng i lao ng c th t do giao ti p v cc v n quan tm. H th ng nh v y c n b o v danh tnh c a nh ng ng i th i ci. Ng i s d ng lao ng cng s c g ng lu gi h s, theo di v gi i quy t cc v n . Con s 90% l ty v c ngha l h u nh t t c cc khi u n i c gi i quy t nhanh chng. C m t tiu chu n d a trn cc s li u cng cho php t l khi u n i c gi i quy t m c cao hn trong qu trnh s a i cc tiu chu n ny. Hi n nay, c th nh n th y r ng h u h t cc nh cung c p v cung c p d ch v k h p ng v i ng i nui khng th cung c p cc i u ki n an ton v s c kh e ph h p cho ng i lao ng v i u ny n m ngoi s ki m sot c a ng i nui. Tuy nhin, kho ng th i gian m t nm, m PAD xem xt l m t khung th i gian th c t cho ng i nui xc nh nh cung c p cc i u ki n ny.
TIU CHU N
i v i cc c ng
ng
CH TH
7.13.1 nh gi tc ng x h i nhi u bn tham gia (p-SIA)84 c th c hi n (Xem Ph l c F bi t chi ti t)
TIU CHU N
C s l lu nNh ng ng i s ng trong cc c ng ng xung quanh tr i nui c tra chnh l cc bn tham gia quan tr ng. Giao ti p v t v n th ng xuyn c th xy d ng m i quan h tin c y v i cc c ng ng a phng v ngn ch n ho c gi m thi u xung t. Cc tr i nui nn gp ph n vo xo i gi m ngho v an ninh lng th c mang l i nh ng l i ch th c cho c ng ng a phng. Tr ng tm c a cc tiu ch p-SIA l r i ro v tc ng gi a cc c ng ng xung quanh v tr i nui. Thng tin v ho t ng k thu t trong tr i nui khng c r i ro v tc ng bn ngoi tr i khng c n ph i c ghi l i cng khng c ti t l trong qu trnh tham gia.
84
85
p-SIA l m t nh gi v nh ng m t tch c c v tiu c c v nh ng h qu v r i ro c a qu trnh lm k ho ch ho c d n ang th c hi n ( ch ng h n nh nng tr i ho c m r ng nng tr i) c th c thi v i phng php sao cho t t c nh ng nhm i t ng lin quan c c thng tin v u vo, k t qu v u ra c a nh ng nh gi ny, nh ng b c th c hi n v thng tin thu th p c ph i cng khai truy c p c i v i t t c m i ng i. C ng ng: L m t nhm ng i c cc c i m a d ng khc nhau h k t n i v i nhau b ng rng bu c x h i, chia s v i nhau v cch nhn s vi c, h tham gia v i nhau do s phn chia c a khu v c a l, b n ch bo c b n l (1) chnh quy n dn s c a m t c ng ng (th tr n, m t lng, m t xm p) c nh n bi t v i m t ng i i di n (ng i ng u, c th l chnh th c ho c khng chnh th c); (2) nh ng ng i bn trong b phn chia b i i u ki n a l, nh tr c ti p giao ti p v i nhau gi a n ng c nhn trong c ng ng; (3) s h u nh ng ti s n thng th ng v l i ch c ng ng v nh n bi t chng, c nh n bi t cng nh s h u chng; (4) c th c chung c a c ng ng v cc c i m tng t (v d chng ti i ch i c m gic c a h ) v cc m t x h i, vn ha, kinh t , n n t ng tn gio.
Tiu chu n
39
Ph m vi m cc b c trong p-SIA c th c hi n b i cc chuyn gia ho c t v n bn ngoi chuyn nghi p, ho c c b n a ha (g n nh y ), c ho c khng s d ng cc cng c k thu t cao, c th thch h p v i quy m c a tr i nui. Di n tch-kch th c (ao v t ai ginh ring cho tr i nui), cng ngh tr i nui (t chuyn su n m r ng), v chi tiu v n l nh ng ch bo t t nh gi m c s ph h p c a phng php v cng c c s d ng trong cc p-SIA. Ng i nui nh c th th c hi n cc b c ny trong quy trnh t ch c t i a phng v s d ng ti li u vi t tay c ng trn b ng tin cng c ng c a lng. t cng nghi p ho c u t quy m l n s c n ph i thu cc chuyn gia chuyn nghi p h tr qu trnh ny v c n tun th cc m t phng php c a UNDP ho c Ngn hng Th gi i. i m b sung duy nh t m t chung chung hi n t i c a phng php p-SIA l yu c u v m t k ho ch ng c a v c i t o. i v i tr i nui m i, tr ng tm c a tiu chu n ny n m ch nh gi r i ro v tc ng trong tng lai. N s c th c hi n tr c khi b t u xy d ng tr i nui. i v i tr i nui hi n c, t p trung vo vi c nh gi cc r i ro v tc ng th c t . Trong c hai tr ng h p, k t qu c nh h ng theo h ng xc nh lm th no gi i quy t c trch nhi m v i nh ng r i ro v tc ng trong qu trnh m phn v i nh ng ng i b nh h ng. Trong cc cch ti p c n ch ng nh n c th (h p tc x ho c m t khu v c g m cc tr i nui c nhn c cc s n ph m khng th truy xu t ngu n g c khi bn, c nhm s l m t n v l i ch. Tiu chu n b n v ng x h i ng tin c y ph i c kh nng p ng m i quan tm th c s c a con trong cc c ng ng n m g n tr i nui, cng nh t i tr i nui. c bi t, c n tham kh o ki n trong c ng ng a phng xc nh ng cc xung t ti m nng, trnh, gi m thi u v/ho c gi m nh thng qua thng l ng m v minh b ch trn c s nh gi r i ro v tc ng hi n t i i v i c ng ng xung quanh. C ng ng s c c h i l m t ph n c a qu trnh nh gi. Nh ng tc ng c a ho t ng nui tr ng th y s n ln dn t c thi u s v nh ng ng i d b phn bi t i x s c tnh, v c h i cho nh ng nhm ng i nn c xc nh, nh gi v gi i quy t. C th khng ph i lc no cng trnh c tc ng tiu c c. Tuy nhin, qu trnh gi i quy t chng ph i c i m , cng b ng v minh b ch. Do , cc tiu chu n c ng ng t p trung vo i tho i v m phn v i cc c ng ng xung quanh. Cc phng php quy nh s d ng chung i v i p-SIAs. Xem H ng d n t ng quan nh gi Tc ng x h i c a M ng l i Qu n l Cng Lin h p qu c (2006), v Phng php v Cng c nh gi Tc ng x h i Chng trnh Mi tr ng Lin h p qu c 13 -2 trong S tay Ngu n ti li u o t o EIA (2002) ginh cho m t b cng c chnh xc, ng n g n xy d ng nng thn t n c
Tiu chu n
40
ng
a phng
TIU CHU N
C
Trong vng 6 thng: 50% 7.14.3 Ph n trm cc xung t c gi i quy t trong ngy lu h s Trong vng 1 nm: 75% Trong vng 2 nm: 100%
C s l lu nCc cu c m phn cng b ng v c i m s gip gi i quy t xung t. Do , cc tr i nui ph i c m t chnh sch gi i quy t xung t trong m t cch th c khi u n i cng nh cch tr i nui d nh gi i quy t xung t. N i dung c a chnh sch ny ph i c cng b (cho cc c ng ng xung quanh) v cc tr i nui ph i cung c p xc minh v ti n gi i quy t cc v n quan tm. Tiu chu n ny th a nh n cc tr ng h p m khng ph i t t c cc cu c xung t c th c gi i quy t d dng v nhanh chng. N cng c p n cc xung t c th khng nh t thi t do xy d ng tr i nui v/ho c khi tr i i vo ho t ng. Nhng tr i nui s t p trung (c ngha l ch ng tm ki m xc nh v gi i quy t) c quan tm n cc khi u n i, vo cc n l c trnh lm t n h i n l i ch c a c ng ng xung quanh, v cung c p b ng ch ng theo tiu chu n.
ng
a phng
TIU CHU N
7.15.2 Gi i thch l do cho vi c thu m i cng nhn th c s n v gi i thch l do cho vi c khng thu lao ng t i c ng ng a phng.
c s d ng C s l lu nLao ng th cng khng c tay ngh r t ph bi n t i nhi u tr i nui c tra v, do , nui c tra c th mang l i l i ch cho n n kinh t nng thn nh m t ngu n s d ng lao ng chnh. Tuy nhin, ng i nui c tra th ng tuy n d ng lao ng nh p c v yu c u h l i, ho c g n tr i nui. Khi lm nh v y, gi tr ti m nng c a nui c tra ng gp cho n n kinh t a phng nng thn b gi m i. Cc tiu ch c xy d ng m b o nh ng ng i trong l c l ng lao ng a phng c coi l h p l cho vi c lm t i tr i nui, v lao ng di c ch c thu khi l c l ng lao ng a phng khng p ng yu c u.
86
Chnh sch nn th hi n cc mu thu n v khi u n i s c gi i quy t nh th no m t cch minh b ch v gi i thch cch tr l i t t c cc khi u n i. 87 Ti n trnh gi i quy t c ghi l i v cc bu i h p c n c t ng h p. Cc b ng t ng h p g m chng trnh lm vi c (danh sch cc v n ), gi i php ho c s th ng nh t t c, ai s lm vi c g, khi no v danh sch ng i tham d . Chnh quy n a phng v t nh t m t t ch c x h i hay t ch c a phng c c ng ng ch n ti p c n c ti n trnh gi i quy t mu thu n v cc ti li u lin quan. M t mu thu n c xem nh c gi i quy t n u c 2 pha trong ti n trnh thng l ng ng a ra kh i chng trnh lm vi c.
Tiu chu n
41
T ch c
Vo Thanh Khon
Ng i nui/ch bi n
Tiu chu n
42
CNG TC K THU T
TWG1 TWG2
X X X X XXX X X X X X XXX X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X XXX X X X X X X X X X X X
43
Tn
Albert Salamanca Anne Laurance Huillery Antoine Bui Benjamin Belton Casson Trenor Corey Peet Dan Fegan Dang Van Vien Dave Little Dave Robb David Graham David Penman Dinh Thi Thuy Dirk Lamberts Dirk Lorenz-Meyer Do Thanh Muon Flavio Corsin Florentina Constanta Grecu Francis Murray Gaetan Morizur Geert Depestele Heinzpeter Studer Hua Thi Phuong Lien
i tho i Nui C tra
T ch c
University of Durham Regal Springs (formerly Anova & Vinh Hoan) Binca University of Stirling Consultant (formerly Fishwise) David Suzuki Foundation Cargill Vinh Hoan University of Stirling EWOS BirdsEye/Iglo University of Stirling RIA2 MRAG Behn Meyer Animal Nutrition Bureau Veritas Vietnam WWF Triton Group (formerly Butler's Choice) University of Stirling Ocialis Marine Harvest Pieters N.V. Fair Fish AnGiang University
TWG3
TWG4
TWG5
TWG6
TWG7
X
X X X X XXX X X X X
#
24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48
Tiu chu n
Tn
Jack Morales Jan Koesling Julien Vignier Kelling Ingrid Kjersti Gravningen Kwei Lin Le Nguyen Doan Khoi Leo van Mulekom Ludwig Ngel Mags Crumlish Mai Thi Thuy Hang Malinee Smithrithee Marc Campet Marie-Louise Scippo Md. Mofakkarul Islam Mike Phillips Mohammad Mahfujul Haque Nguyen Duong Hieu Nguyen Huynh Duc Nguyen Thanh Phuong Nguyen Thi Bich Nguyen Thi Hai Xuan Nguyen Van Sang Nguyen Xuan Nhan Nicolas Demblans
i tho i Nui C tra
T ch c
Sustainable Fisheries Partnership Bayer Viking Fish Farm WorldFish Center PHARMAQ AS in Vietnam Independent University of Groningen/CanTho University Oxfam Novib Independent University of Stirling Xanh Department of Fisheries Ocialis University of Liege Bangladesh Agricultural University WorldFish Center Bangladesh Agricultural University TV SD PSB VIET NAM CO., LTD Vung Vuong Sadec Company (Director) Can Tho University WWF CEDMA/RIA1 RIA2 Domenal Joint Stock company Distriblus Asia
TWG1
TWG2
X
X
TWG3
XXX
TWG4
X
TWG5
TWG6
X
X
TWG7
X
X X
X X X
X X X X X X X X X X
X X X
X XXX X X X
X X X X X X X X X X X
X X X X X X X
44
#
49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69
Tn
Nicolas Privet Patrick Kestemont Pham Quoc Lam Phan Thi Hai Yen Phil Nguyen Raphaela Legouvello Reiko Omoto Roel Bosma Sena de Silva So Nam Stefano Carboni Steven Schut Thuy Nguyen Timothy Fitzgerald Tran Truong Luu Uthairat Na-Nakorn Vincent Ruel Vo Hoang Duy Vo Thanh Khon Wongpathom Kamonrat Xavier Bocquillet
T ch c
Freshstudio (formerly ANOVA) University of Namur Butler's Choice Social Accountability International Asia Innovation Aquaculture Health Consulting University of W aterloo Wageningen University NACA Inland Fisheries Research and Development Institute (IFReDI), Fisheries Administration, Cambodia University of Stirling Wageningen University Deakin University Environmental Defense Survey Design & Investment Consulting Joint Stock Company (SDICO) Kasetsart University Virbac Cuu Long University Bianfishco Inland Fisheries Resources Research and Development Institute formerly IMO
TWG1
TWG2
TWG3
TWG4
X
TWG5
X
TWG6
XXX X
TWG7
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Tiu chu n
45
PH L C CBI U
Bi u 1. Tiu chu n cho b nui. Chi u r ng nh nh t c a thu v c khng c tr i nui
>50%
>50%
>50%
<50% <50%
Tiu chu n
46
Bi u 2. Tiu chu n cho ng qu ng. Chi u r ng t i a tr i nui c th chi m ch , c tnh ton t i th i i m m c n c/chi u r ng c a thu v c l nh nh t. Cc v d v phn b ng qu ng c ch p nh n (Cc hnh ch nh t mu en bi u th cc n v nui)
<20%
<20%
Cc v d v phn b
>20%
>20%
Tiu chu n
47
i v i ng qu ng . S l ng cc ng qu ng li n k
c php
Cc v d v phn b cc ng qu ng li n k
c ch p nh n (hnh ch nh t mu en bi u th cc n v nui)
ho c
ho c
Tiu chu n
48
N c s d ng (Tiu ch 2.4)
N c s d ng c th tnh nh sau: M
PV %E EV T TEV Q A Th tch ao nui % n c ao trao i t i m i l n Th tch n c c trao i/l n n S l n trao i n c trong m t v nui
M t
27,00 m3 000
V d
1/3 l ng n c trao i 9,000 m3 x l n 0 100 l n/v 900,00 m3/v 000 300t 3000m 3/t m
EV = %E x PV TEV = EV x T A = TEV / Q
Ph n trm thay
Ph n trm thay
=[
X 100 ] -
X 100 ]
Tiu chu n
50
Cng th c eFCR
Tri, Le Quang; van Mensvoort, M.E.F ( 2004) Decision trees for farm management on acid sulfate soils, Mekong Delta, Viet Nam Australian Journal of Soil Research. September 01, 2004 89 Ch tnh di n tch nh ng ao nui ni m bn y ph i c lo i b sau 2 thng Tiu chu n i tho i Nui C Tra/basa 51
88
FFCR (B t c):
(% B t c trong th c n x eFCR) % s n l ng b t c t c t nhin90 (22.22%) T l tng ng c trong th c n (D u c): (% D u c trong th c n x eFCR) % s n l ng d u c t c t nhin91 (5%)
T l ch t (%) =
90 91
Tiu chu n
th c hi n
C n ph i lm
Tiu chu n
53
C n ph i lm
Tiu chu n
54
f) Cc kha c nh v qu n l nh n c ( nh h ng c a nui tr ng th y s n ln cc tiu chu n, i u c m k , quy nh, lu t, qu n l xung t, v li u cc thay i trong qu trnh ra quy t nh c t nhi u tnh minh b ch, ch u trch nhi m v nhi u bn tham gia 4. Nghin c u v bo co cc tc ng quan tr ng c th x y ra. Khi lm vi c ny, c n s p x p cc cu c h p v i cc bn tham gia h u tin v th hi n cc nh gi/nhn nh n/c m nh n c a mnh; xc nh c cc r i ro v tc ng tch c c cng nh tiu c c. (cch lm vi c ny cng m ng cho gi i quy t cng b ng.) 5. i u tra su cc tc ng, u tin t p trung vo cu h i S c nh ng thay i g n u c nh ng xoay chuy n b t ng ? Nh: a) Tc ng v t l i v i cc c u trc v qu trnh t nhin v nhn t o b) Kh nng thch nghi v cc tc ng kinh t x h i c a vi c thch nghi c) Cc h u qu tr c ti p v gin ti p so v i vi c khng can thi p d) Cc h u qu c th tch t . 6. Khuy n co tng t i a m t tch c c v gi m t i thi u m t tiu c c, c cn nh c cc phng n b i th ng cho nh ng khu t v ng i b nh h ng; bao g m cc khuy n co v cch trnh cc v n v i cc tr i nui d nh xy d ng v m r ng 7. xu t m t k ho ch gi m nh gi s s ho c ti p t c m r ng tr i nui (d i hnh th c thch ng n u c n); bao g m k ho ch ng c a v c i t o trong gi i thch cch s a ch a ho c ph c h i sau khi tr i nui ng c a ho c ph s n. 8. Xy d ng v thng qua, v i cc bn tham gia, m t k ho ch gim st v cc ch bo v cc nguy c, tc ng tch c c v tiu c c; dng phng php FDG92 v/ho c PRA93 trong b c ny 9. Tm t t v i khuy n co v k t lu n v t t c cc v n lin quan trong qu trnh, v thng qua thng bo chung c a a phng, n t t c cc thnh vin c a c ng ng a phng
92
93
Th o lu n nhm t p trung (FGD): M t cch nhanh chng thu th p d li u so snh t nhi u bn tham gia trong m t nhm. R t h u ch khi li t k ho c th o lu n t do v cc m i quan tm, ki m tra cho thng tin ki m ch ng, ho c c m t danh sch g m nhi u ph n ng tr c cc hnh ng gi nh nh gi Nng thn c s tham gia c a ng i dn (PRA): M t thu t ng bao hm m t h cc cch ti p c n tham gia v cc phng php i u tra t p trung vo ki n th c v nh n th c b n a. N bao g m cc bi t p nhm m qua cc bn tham gia c khuy n khch chia s thng tin v t nh gi cng nh a ra gi i php c a ring mnh. Ban u ch c s d ng cc khu v c nng thn (v i nh ng ng i m ch ), PRAs c s d ng thnh cng trong nhi u tr ng h p nh m cho php ng i dn a phng cng nhau l p k ho ch pht tri n ph h p trong v cho c ng ng. i tho i Nui C Tra/basa 55
Tiu chu n