• •

imsi KOYUNU
Ülkenin bitkisel ve hayvansal üretimini artirmak, çe§itlendir-
mek ve ürün kalitesini iyile§tirmek amaciyla ürettigi tohumluk,
fidan, fide ve benzeri mallar ile yeti§tirdigi damizlik sigir, ko-
yun ve hayvan spermalarini yeti§tiricilere intikal ettirmek ama-
ciyla kurulan TicEM; Türkiye'nin muhtelif bölgelerine dagil-
mi§ bulunan 37 i§letmesinde toplam 3.763.622 dekar araziye
sahiptir.
TiCEM'in bitki üretim çali§malarindaki agirligini hububat to-
humculugu olu§turmaktadir. Tohumculuk sektöründe 1950 yi-
lindan bu güne kadar hizmet vermekte olan, TicEM, Türkiye
bugday ve arpa tohumlugu pazarinda % 96'Iik bir paya sahip-
tir. i§letmelerdE~kitohum hazirlama tesislerinin kapasitesi 296
ton/saat olup; istenild@ takdirde sezonda 250-300 bin ton to-
humluk hazirlanabilir.

TicEM; bugday ve~'arpa'tohi:imlugudi§inda pamuk, !;:lyçiçegi,

misir, çeltik, yonca, korunga, fig, silaj misir, nohut, kirmizi
mercimek ve kuru fasulye tohumculugunda da hizmet ver-
mektedir.

Türkiye yonca'tohuml~gu ihtiyacinin % 35'ini, korunga ve fig

tohumlugu ihtiyacinin-% 60'a yakinini TicEM. kar§ilamaktadir.
~
Oriji"hal ve anaç"paniuK ile komFfozit misir ve ayçiçegi tohum-
lugunda TiCEM'in payi. % 1OO'e"yakindir. ~
 Genel Müdürlügümüze bagli 37 isletmeden 30'unda hayvan-
cilik çalismalari sürdürülmektedir. Ana konulari; sigir, koyun,
Arap Ati yetistirme ve islah çalismalari ile küçük çapta, keçici-
lik, balikçilik, ceylan ve köpek yetistiriciligi olusturmaktadir.

aripinar Tarim isletmesi

Ceylanpinar Tarim isletmesi, Sanliurfa ili Ceylanpinar ilçesinde

yer almaktadir. isletme Sanliurfa'ya 142 km uzakliktadir. islet-
me arazisi 85 km uzunluk, 40 km genisliginde olup, doguda
Mardin'in Kiziltepe ilçesi, batida ise Sanliurfa'nin Akçakale il-
çesi sinirlarina kadar uzanmaktadir.

Ceylanpinar Tarim isletmes), 1943 yilinda '2irai Kombinalar

Urfa Grubu" adi altinda açik isletme seklinde kurulmus ve
1950 yilinda Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlügüne
baglanmistir. Adini sürüler halinde dolasan ceylanlardan alan
isletme, 1984 yil i r.da Tarim isletmeleri Genel Müdürlügü b'ün-
yesine Ceylanpinar Tarim is!etmesi Müdürlügü. ünvani ile -ka-
tilmistir. ~ " '" .
i~ isletmenin denizden "yü Qsekligi•.397 m~tre'dir.iklimi, Basra
Xotfezi sitak/ikliAii ile~az miktarda Akdeniz ikliminin etkisi~i-
tinda~{'h Genel <ilarak step~iklimi hakimdir.Yazlarfçok ,'!'~
<F1, . ~, .. ,'.' .".
~icak
,"
geç~rKe1igeceyle güridüz sicakliklari aras1nçlÇ'! bÜyük farkjllik-
~i1:rva.r~,lr~onbahar~~is ve ilkbahar il i k"'geçer.:YiI!ikyagis·oi;.t.a;.
Jam'asi'"3@Q ~mnYdif:
 isletmenin arazi varligi;
1.519.745 dekari kül-
tür alti, 241.629 dekari
kültür disi olmak üzere
toplam 1.761.374 de-
kar olup, TiGEM arazi
varliginin % 46.8 ini
teskil eder.

Ceylanpinar Tarim is-

letmesinde, Beyazkule
ve Gümüssu olarak adlandirilan kuru ziraat agirlikli iki isletme
amirligi Gökçayir, Akrepli ve Beyazkule sulu ziraat isletmeleri
mevcuttu r.

isletme sigircilik subesinde toplam 2.100 bas sigir bulunmakta

olup, agirlikli olarak Gökçayir, sulu ziraat isletmesi içerisinde
yer almaktadir. Bir miktar genç sigir ise merkezdeki sigircilik
tesislerinde barinmaktadir.

Koyunculuk subesinde 51.000 bas koyun mevcuttur. Koyun

agillari arazinin muhtelif yerlerinde yer almistir. ilkbahar ayla-
rinda mera ve (hasattan sonra) aniz alanlarinin durumuna gö-
re göçer koyunculuk yapilmaktadir.

nu

Koyun, köpekten sonra evcillestirilmis ilk hayvan türüdür. Ko-

yunculuk, insanlarin ilk hayvansal üretim alanlarindan biridir.
Yapilan arastirmalar, koyunlarin ilk kez Lö. 9000 ile 7000 yil-
larinda, Kuzeydogu Irak ve Güneydogu Anadolu'da' yetIstiril-
meye baslandigini göstermektedir.

ivesi ko}'unlarinin ana vatani"koyunlarin ill(evçillestirildigi yer

- olawFiratve Dicl~nehirferinin geçtigi M§zopotai;:nya ~ölgesiE"
dir. Ülkemizde ise Sanliurfa, Gaziantep ve Hatay illeri ile Su-
riye siniri boyunca alçak ve çöl karakteri gösteren kurak ova-
larda yetistirilir. Dünya koyunculuk literatüründe "Awassi"ola-
rak tanimlanan bu koyun irki; Suriye, Irak, israil, Lübnan, Ür-
dün gibi ülkelerle, Kuzey Afrika'da yetistirilmekte olup; yayil-
ma sahasizaman içerisinde daha da genislemektedir.
Ceylanpinar Tarim isletmesi'nde ilk ivesi süreleri, irk özellikle-
rini gösteren koyunlar bölge yetistiricilerinden satin alinarak
olusturulmustur. Daha sonraki yillarda Çukurova Tarim islet-
mesi, Mersin.Alata Ziraat Okulu, Egeve Ankara Ziraat Fakül-
telerinde de ivesi koyunu yetistirilmeye baslanmis ve zamanla
ülkemizin her tarafina yayilmistir.

ivesi koyul)u. uzuii~xillar9an'bq"yana k~sintisiz olafak Ceylan-

pinar Tarim~lsletmesiQd~~~ie~is!iriIQlektedir,G~nIsjmeralari, ve
anizcilanlari:olari g,lh is]etrhehiizde, ivesi KOyunla~i'".bÜyü~':
sü-
rüler halinde, yari entansif sartlarda ve göçer koyunculuk 'sek-
linde yetistiriTmektedir.i

Ç,esilli bölgelerde yapiian~çalismalarin~sonÜs:uiöst~r~istir

ivesit~yunlari sieakve kUrak iklimin.hay~aiiiQI.niJkl~tbirli!iy
'idegisik~evre sartlariria kolayca uyabilm,ekte v~lfk\nadolugi-:
bi sogu'k4 kara. iklim'!'kuraklarinda bil~ 'b'asari},jayeti§tirilebil~
ted ir, ,...
ivesi koyunlarinin esas özelligi, sicak ve kurak çöl sartlarinda
sürü koyunculugu seklinde yetistirilebi,lmesidir. Öyle kii ülke-
mizin en sicak yörelerinden olan Sanliurfa ili Ceylanpinar Ta-
rim isletmesi/nde Temmuz ayinda gölgede 40-45°C'lerde dahi
sicaktan etkilenmeden mera ve anizlarda otlayabilmektedir.
Sadece yagisli ve nemli bölgelerde biraz adaptasyon güçlügü
olmaktadir.

a. Dis Yapi Özellikleri

ivesi koyunlarinin vücutlari kirli beyazdir. Bas, boyun ve ayak-
lar; kahverengi, kirli sari veya siyah renklidir. Yaygin renk kah-
verengidir.

ivesi/ler yagli kuyrukludur. Kuyruk en altta tepsi gibi yuvarlak

ve yaglidir. Onun üzerinde de yagsiz bir parça yer almistir.
Yagli kuyruk 1/5-5/5 kg arasinda degismekte olup, ortalama 3
kg/dir. Besili ergin koçlarda kuyruk agirligi 6-10 kg. olabilmek-
tedir. Koyunlarin ortalama cidago yüksekligi 65-68 cm dir.
b. Verim Özellikleri

ivesiler de 100 bas koyundan, 110-120 bas arasinda kuzu el-

de edilmektedir. Canli agirlik, koyunlarda 50-60 kg. ergin koç-
larda ise 80-90 kg arasindadir. Yapagilari kaba- karisik tipte ha-
Ii yapagisi olup, ortalama verimi 1/5-2 kg dir:
 ivesi koyunlarinin baslica verimi süttür. Süt verimi kirsal kosul-
larda 100-150 kg, islah edilmis sürülerde, 250-300 kg.dir.
Ceylanpinar Tarim isletmesindeki elit sürülerde süt verimi
300-350 kg'a kadar yükseltilmistir. Elit sürüdeki bazi koyunlar
600-700 kg süt vermektedir. Yapilan çalismalarla her geçen yil
süt verimi artarak devam etmektedir. Elit sürülerden alinan
koçlar diger sürülerde kullanilarak ve yetistiricilere satilarak
genetik ilerleme saglanmaktadir. Elit sürülerde döl kontrolü de
yapilmaktadir.

ivesi koyunlarinda esas verim süt olmakla birlikte, et verim

özellikleridiger yerli koyun irkiarina göre daha üstündür. islet-
melerimizde yetistirilen kuzular 2 aylik yasta, 18-21 kg, 6 ay-
lik yasta ise 37-43 kg canli agirliga ulasabilmektedir. Bazi besi
denemelerinde erkekkuzularin canli agirlik artislarinin günlük
400 grami astigi belirlenmistir.

Süt ve ~t verim özellikleri, yetersiz bakim ve besleme kosulla-

rindaki üstün performansidik~ate alindiginda, ivesi koyunlari
yagli kuyruklu diger koyunlarin islahinda 'büyük bir öneme sa-
hiptir; Geçmis yillarçlaivesi x Ak~araman melezlemesiyle,
Gözlü koyunu -adi' verllen ve Akkaramanlara göre ,süt verimi'
~.- daha"'yüksek,olan~bir,koyun .tipi ,elde.~edilmistir.

Dogu friz koçlarina, ivesi koyunlari verilerek Asaf koyunu olus- -

turulmustur. Asaf Koyunu, içbatl ve Göller Bölgesinde yetistiri-
len Dagliç koyunlarini'dogal asimla asabilecek sütçü bir tiptir,
Genetiky~pisi % 5,0Dogu Friz, %'50 ivesi'dir.
Asaf koçlarina, ivesi x Dagliç melezi koyunlar verilerek; % 50
ivesi, % 25 Dagliç, % 25 Dogu Friz g~notipinde Acipayam ko-
yunu elde edilmis olup, iç Bati Anadolu ve Göller Bölgesinde
çok tutulmustur.

ivesi koyunlari Irak, Suriye, israil, Libya gibi ülkelere ihraç edil-
digi gibi, bazi Avrupa ülkelerindeki arastirma merkezleri de,
yaptiklari çoklu meleziemelerde ivesi'leri kullanmislardir. ivesi
koyunlari ülkemizin damizlik koyunculuktaki yegane ihraç ma-
teryalidir. Yabanci arastirmacilar, Türk ivesi hattinin, Suriye, Irak
ve Ürdün hattindan daha hizla büyüdügünü, süt veriminin da-
ha yüksek oldugunu ortaya koymuslar ve Türkiye'den damizlik
ithal ederek kendi koyunlarinin islahini saglamislardir.
ivesi koyununu bu üstün özellikleri dikkate alinarak, Ti-
GEM'de özellikle Ceylanpinar Tarim isletmesinde bu koyunun
seleksiyon yolu ile islahi yoluna gidilmis ve çok olumlu netice-
ler alinmistir. Yetistiricilerden gelen istekler dogrultusunda da i

ko~n ana kadrosu artirilarak taleplerin karsilanmasina çalisil-

maktadir.

r
~
:l;;i
ci
A
ci x
>.
HTIGEMi
'-'J2>««zi-~J(}:)~z«J~:i:i ~ü'J~«~•.i-
•• _ct:
N
TAHiROVA
MANiSA
MALYA
GELEMEN
iNANli
BOZTEPE
W
W
c[
co~,:)
c[
m
W
O o>
o>
W
o>
W
-...J
SULTANSUYU
SAKARYA
KUMKALE
GÔKCEADA
ALTiNOVA
O
CEYLANPINAR
POLATLI
GÔLE
~
::!
c[
c[
...J
(/)
c[
TURUNCGiLLER
GÔZLÜ
K,MARAS
HAFiK
TÜRKGELDi
KONUKlAR
DALAMAN
•cE W
Z
WZ
c[
Wc>-ci::t.
(/)
W
~
n.(/)
(/J ii! O
ID
(/J
ic:lo. in
~
>-ii!
(/)
LI.
O
...J
'(3.
~

i
iW
...J
t.-
-:iOi:l««z~~ :ic[ ::!i.!
...J

'iii
ISLETMELERINDE
iii
i-
ifo OQi~
:i: ~ -<
ij;i-i-
x
MEVCUT SIGIR-KOYIJN VE DIGER HAYVAN
i
IRKLARi
~
i--
 678 ,.
-882
BALA
8141006
5368257-58
6113010
2315801
887
382
BOZTEPE
-nGEM846
562
231
233 45
43
25
01
21
40 20-2185
7143001-7143206
273 22
4235252
689
617
471 52
64
80
51647
6484058
692
256
361
4112007
841 66 03 - 814
80
97-98
76-79
6417-24
37
08
20
4125026-29
6171406
31 89
79-80
1448
50 4112888
617
20-21-22
43
08
04-056113029
516
648
256
00-01:02
06-07
80c 10
42
17
4112992
622 .~29
87 35
19
SAMSUN
55
Bala/ANKARA
84
80-81/
Aksu/ANTALYA
--
231
iSLETMELERiN
...
882
28121727
31312
536
90-91
16 6113077
887
382
846
256
617
562 66
83
32
7143207
22
2735214
423
678
5166219
648
692
01-02 436
50
3612411
471
.KODU
841 322
42
52
4112338
622 478
2515
87
""
2242
23L58
232
233 26
86
432
332 26
80236
2064
43
286
224
414
354
358
382
09
25
362
01
4125034
326
Kadinhani/KONYA
2074
Dalaman/MUGLA
YALOVA
ErçisNAN
MUS
ADRESi 312
Ceyhan/ADANA
Acipayam/DENiZLi
AMASYA 258
Ceylanpinar/SAN
689222
476
6~
252
282
346 58
51541-44
87
05
65
04
29
78
17
07
01
46
22
79
31
03
08
75 FAX NO
ADRES NOVE TELEFON NUMARALARi
5154140-42-43-4r:
Mahmudiye/ESKisEHiR
TEL
Göle/ARDAHAN
Gökçeada/ÇANAKKALE
~-
344
YerköylYOZGAT
Sarayönü/KONYA
"
LlURFA
TELEFON
264
\j(~~:i,-. 422
326 .;'i' """ '&.3-266
iSLETMENiN ADI