2011-2012

IES MESTRE

LANDN, MARN

A IDADE MODERNA. PARTE I RENACEMENTO. 2 ESO.

CCSS, X e H .

http://ccssdidactica.blogspot.com/

| pfr ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

Idade Moderna
S. XV XVI Renacemento S. XVII Barroco S. XVIII Antigo Rxime

A Idade Moderna Entendemos por Idade Moderna o perodo histrico comprendido entre finais do sculo XV ata finais do sculo XVIII (Revolucin Francesa). Durante todo este tempo, daranse transformacins que constataban os cambios acontecidos durante a Baixa Idade Media e os que se sucederan a partir da etapa Contempornea. 1. Reforzamento da autoridade do monarca (monarqua autoritaria) lexitimada nas teoras polticas que defendan o poder do rei (Maquiavelo, o fin xustifica os medios) e baseada en: a) Unificacin do territorio, consolidacin dos Estados Modernos,

establecemento de fronteiras e aduanas e organizacin da diplomacia. b) c) d) Sometemento de todos os poderes a autoridade do rei. Mellora da organizacin administrativa e creacin dun corpo de funcionarios. Constitucin dun exrcito permanente formado por tropas profesionais e

mercenarios a soldo. e) 2. Organizacin das relacins internacionais a travs da diplomacia.

Cambios de mentalidade

Recuperacin dos grandes saberes da Antigidade, civilizacin grecorromana (Renacemento). O ser humano situouse como o centro de todas as cousas (antropocentrismo) fronte ao Teocentrismo da Idade Media. O Humanismo exaltaba valores como a liberdade e a razn, como o individualismo e a busca de xito e prestixio persoal.

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

A natureza tomouse como modelo referente ao tempo que se procurou explicar a travs do uso da razn, a observacin e a experimentacin. Neste sentido destacaron figuras como Coprnico (teora Heliocntrica) ou Vesalio (difusor da mencia). O desenvolvemento do coecemento durante este perodo adquiriu transcendencia coa invencin da imprenta de Gtenberg. 3. Transformacins econmicas unha enorme

A principal actividade econmica, a agricultura, vivira unha notable expansin grazas ao aumento dos cultivos e as boas colleitas. O crecemento demogrfico favoreceu o desenvolvemento urbano e, con elo, as actividades artesanais e comerciais. Xurde o capitalismo comercial que desenvolveu a banca, o uso da moeda, a aparicin de sociedades comerciais e do gran comercio internacional a travs das rutas martimas do Mediterrneo (italianos, aragoneses e turcos) e do Atlntico (Castela e Portugal). 4. Transformacins sociais.

Aumenta o protagonismo da burguesa , enriquecida grazas s sas actividades econmicas, o que a levou a aspirar a ennobrecerse ao tempo que demandaba maior participacin nos asuntos da poltica do reino. Fin da servidume do campesiado en Europa Occidental fronte ao reforzamento da servidume na Europa Oriental. 5. Transformacins relixiosas.

A Idade Moderna caracterizouse por o cuestionamento da autoridade da Igrexa Catlica e do Papa dende diferentes frontes: o reforzamento do poder monrquico, o Humanismo e os propios eclesisticos contrarios aos abusos e malos usos da Igrexa. As xurde a reforma Protestante, en Alemaa, o Anglicanismo en Inglaterra ou o Calvinismo en Suiza. Por a sa parte, a Igrexa Catlica dispuxo de toda unha serie de medidas para contrarestrar s reformas

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

protestantes, a Contrarreforma Catlica que confirmou todas estas medidas no Concilio de Trento.

Cadro comparativo das relixins Catlica e Protestante

CATLICOS REPRESENTANTE Len X Paulo III LUTERANOS Martn Lutero CALVINISTAS Juan Calvino ANGLICANOS Enrique VIII

AUTORIDADE

O Papa de Roma o xefe supremo da Igrexa

Non hai obediencia ao Papa

Non hai obediencia ao Papa

O rei a mxima autoridade eclesistica

DOUTRINA

A salvacin consguese mediante a fe e as boas obras Celibato 7 Sacramentos Liturxia en latn Culto Virxe e aos Santos Sacerdocio Masculino Biblia Vulgata Igrexa le Sagradas Escrituras.

Bautismo e Eucarista Sacerdocio universal. Libre interpretacin de la Biblia Liturxia na lingua propia A salvacin consguese mediante a fe

A salvacin consguese mediante a fe ou a predestinacin Vida devota e xito persoal nos negocios.

6. Humanismo: movemento intelectual que supora un notable cambio da mentalidade medieval. Baseado na busca de modelos na Antigidade Clsica Grecorromana. O antropocentrismo, o ser humano como centro do Universo, substituu ao teocentrismo (Deus como centro do Universo). Exaltaba os valores da liberdade e da razn como va para acceder ao coecemento, ao tempo que defendan o individualismo, a busca de honores e de xito

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

persoal, a fama, o prestixio e o poder. A aparicin da imprenta de usos mbiles de Gtemberg supuxo un impulso impensable para a difusin do Humanismo en Europa. 7. Renacemento: expresin artstica orixinada por a aplicacin nas artes dos ideais do Humanismo. Baseouse tamn na inspiracin grecorromana, recuperou o antropocentrismo, a natureza converteuse en modelo a imitar, produciuse unha busca permanente da beleza ate chegar a alcanzar a beleza ideal. O mecenazgo contribuira mellora da consideracin social dos artistas, dos cales, os mellores, eran chamados por as cortes de toda Europa na busca de patrocinar unha obra sa. 8. O reinado dos Reis Catlicos. En 1468, Enrique IV de Trastmara, rei de Castela, cedeu presin da nobreza castel para nomear sa irm, Isabel, herdeira ao trono en lugar de facelo coa sa filla Xoana, non recoecida por a nobreza castel. Deste xeito dara lugar a unha guerra civil entre os candidatos de Isabel, respaldada por o reino de Aragn fronte aos candidatos de Xoana, que recibiu o apoio de sectores da nobreza de Castela, como a nobreza galega, de Portugal e de Francia. Tras a vitoria das tropas de Isabel na batalla de Toro, en 1479, a guerra abra a Isabel o acceso ao trono. Ese mesmo ano, a morte do rei Juan II de Aragn daba entrada no trono ao seu fillo Fernando II, esposo de Isabel de Castela, por que a unin de ambos reinos semellaba cada vez mais factible. Con todo, a unin dinstica, a pesar de que a Concordia de Segovia garantir o reinado de cada un dos monarcas na ausencia do outro no seu territorio, non conseguira levar a cabo unha unin completa, xa que as institucins, leis, costumes, lingua, moeda ou aduanas segua a ser as que xa eran na etapa medieval. A poltica dos Reis Catlicos baseouse na consolidacin do poder da monarqua e na implantacin dun Estado moderno. Para iso levaron a cabo as seguintes estratexias:

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

1)

Imposicin da autoridade real a travs do sometemento da nobreza, como no caso

galego que quedo usen representacin propia sendo representada por Zamora. Interviron nos municipios a travs da figura dos corrixidores; controlaron os bens da Igrexia e das Ordes Militares e convocaron escasamente s Cortes estamentais. 2) Unidade territorial. Conquista de Granada de 1492, coa que se daba fin Reconquista

do territorio peninsular; anexin de Navarra en 1512, e futura anexin de Portugal a travs das polticas matrimoniais. 3) Unidade relixiosa. Levada a cabo mediante o sometemento dos musulmns que

quedaron no seus territorios, mouriscos, aos que forzaron conversin ao cristianismo. Xunto a esta medida, forzou a expulsin dos xudeus que non aceptaran a sa conversin ao catolicismo ao tempo que dotaron de maior poder ao Tribunal da Santa Inquisicin. 4) Melloraron a administracin a travs da creacin dos Consellos, rganos asesores do

goberno; crearon tamn Audiencias co fin de reforzar aos tribunais de xustiza, melloraron o sistema impositivo e de recadacin de impostos e favoreceron a creacin dun exrcito permanente, culminado coa creacin dos terzos. En Galicia estas medidas levaron consigo a aparicin de novas institucins de goberno como a Real Audiencia, o Capitn Xeral, que presida a Real Audiencia ou as Xuntas do Reino, rganos consultivos co fin de controlar as cuestin fiscais en Galicia. 5) Intensificaron a sa poltica exterior a travs da expansin territorial, como a

conquista dos castelns das Canarias ou prazas no Norte de frica como Melilla, Orn, Alxer o Trpoli, as vitorias contra Francia a favor dos intereses aragoneses, ou respaldaron o proxecto de C. Coln, o que abrira as portas ao Novo Mundo. Ao mesmo tempo, puxeron en funcionamento unha meticulosa poltica matrimonial, casando aos seus fillos cos herdeiros ao trono dos principais reinos de Europa. As Juan e Juana, casaron con Margarita e Felipe, fillo de Maximiliano de Austria. Catarina casou con Arturo, herdeiro ao trono de Inglaterra e logo da

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

sa morte con Enrique VIII rei de Inglaterra. Finalmente, a sa filla Isabel casou con Alfonso de Portugal, herdeiro ao trono, mais sa morte, casou de novo con seu irmn Manuel. 9. A hexemona Hispnica: Carlos I e Felipe II A morte do rei Fernando o Catlico, e a incapacidade de gobernar da sa filla Juana, abriron o paso ao trono ao fillo de Juana de Castela e Felipe o Fermoso, Carlos. Carlos, nacido e criado nos Pases Baixos dara orixe a unha nova dinasta monrquica en Espaa, a casa de Austria ou Habsburgo. A herdanza que recibira Carlos (1516-1556) convertao de golpe, no soberano mais poderoso de Europa.

O seu fillo, Felipe II (1556 1598), no herdara todas as posesins do seu pai, quen deixara ao seu irmn, Fernando as posesins centroeuropeas. Con todo, Felipe facase cargo das posesins hispanas en Italia, Norte de frica, Pases Baixos as como todas as terras conquistadas no Novo Mundo. Esta situacin favorecera a poltica hispana do monarca o que lle evitara os problemas que si tivera o seu pai durante o seu reinado.

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

POLTICA INTERIOR CARLOS I

CUESTIN IMPERIAL

FELIPE II

Carlos I instalouse como rei estranxeiro, descoecedor da lingua e costumes dos territorios hispanos. Ademais trouxera aos seus conselleiros dos Pases Baixos o que provocou o receo da nobreza local. A campaa para recadar fondos para a sa coroacin como emperador provocara conflitos. COMUNEIROS DE CASTELA A poltica centralizadora do monarca e colocacin de estranxeiros cos principais cargos e privilexios do reino xunto coa campaa para recadar cartos para sufragar coroacin imperial de Carlos provocou o levantamento. Carlos parte do porto de A Corua e deixa a Adriano de Utrech ao mando do reino. O levantamento en Castela foi sometido por a va militar e os lderes foron executados. XERMANAS EN VALENCIA E MALLORCA levantamento dos artesns en Valencia e Mallorca provocado por os abusos das autoridades locais, que controlaban, as actividades comerciais e por o temor e a inseguridade ante a piratera turca. As, organizados en xermanas, o levantamento popular tera que ser sometido por as tropas reais. CUESTIN IMPERIAL Felipe foi un monarca, xa nacido en Espaa, por o que non tivo os problemas do seu pai. A iso se engadiu o feito deu que seu to Fernando herdou, de Carlos I, os territorios de Imperio Xermnico. As a sa poltica, defenda mellor os intereses das elites peninsulares, especialmente castels ate o punto que converteu a Madrid na capital do reino LEVANTAMENTO DOS MOURISCOS Producido nas Alpuxarras en 1568, como protesta contra as presins que obrigaban conversin ao catolicismo. REBELIN DE ARAGN E CATALUA En Aragn e Catalua, a poltica autoritaria e centralista da Coroa chocaba coas tradicins o cos intereses das elites gobernantes neses territorios. A sublevacin de certos sectores da nobreza, laica e eclesistica, foi reprimida por a autoridade real e as sas tropas. RIVALIDADE CON FRANCIA Francisco I foi o gran inimigo do rei emperador, quen va en Carlos I un inimigo directo dos intereses de Francia. A pesar da colaboracin co Papado, Carlos I foi quen de por freo s aspiracins francesas nos territorios italianos. A vitoria dos terzos na batalla de San Quintn, 1557, puxo freo, durante un tempo, s aspiracins da Coroa francesa. CONFLITOS EN ALEMAA A expansin do Luteranismo provocou enfrontamentos entre os prncipes alemn. A intervencin do emperador rematou coa paz de Augsburgo, 1555, por a que se recoeca a liberdade relixiosa nos territorios dos diferentes prncipes alemn. RELACINS CON INGLATERRA Enrique VIII e Carlos I, a pesar da cuestin do divorcio de Catarina de Aragn, mantiveron sempre unha relacin de aparente respecto o que evitou o enfrontamento directo entre mbolos dous reinos.

POLTICA EXTERIOR CARLOS I

FELIPE II

CARLOS I

CARLOS I

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

FELIPE II

CARLOS I

FELIPE II

FELIPE II

CARLOS I

FELIPE II

Felipe II, casou con Mara I Tudor, raa de Inglaterra, tras a morte de Mara de Portugal. O risco de que Felipe aspirara ao trono de Inglaterra, o intento de Mara I de voltar ao catolicismo, a sa morte e substitucin no trono por Isabel I, levara ao cambio radical nas relacins anglo hispanas. O conflito alcanzou o punto lxido co intento de invasin de Inglaterra, fracasado coa derrota da Armada invencible en 1588. O PROBLEMA TURCO Os asuntos no Imperio de Carlos I levou a certo grao de desatencin do problema turco no Mediterrneo, no que Espaa perdera o control dalgunha das prazas no Norte de frica. Felipe II liderou unha coalicin hispana, veneciana xunto co Papado contra os turcos. A batalla de Lepanto en 1571 e a vitoria cristi freou os continuos ataques da piratera turca e berberisca no Oeste Mediterrneo. PASES BAIXOS Felipe II non foi quen de evitar a segregacin dos territorios protestantes nos Pases Baixos. As Provincias Unidas, lideradas por a Holanda de Guillermo de Orange converteranse nunha fonte de conflitos permanente agravada no sculo seguinte (S. XVII) A CUESTIN PORTUGUESA A poltica matrimonial das monarquas luso hispana favorecera a futura unin dos dous reinos. As Carlos primeiro casou con Isabel de Portugal, irm do monarca Joao III de Portugal. Felipe II, casou coa sa curm Mara Manuela de Portugal. A morte, sen descendencia, de Sebastiao I de Portugal na batalla de Alczarquivir deu acceso coroa portuguesa ao seu neto, Felipe II de Espaa. O respaldo da Igrexa e de sectores da gran nobreza portuguesa, xunto coa intervencin militar, como a batalla de Alcntara, permitiu a Felipe II ser proclamado rei de Portugal en 1580. Ata 1640 Portugal formara parte do Imperio espaol.

Goberno, economa, sociedade e cultura do sculo XVI

A monarqua hispnica baseaba a sa unin na figura do monarca, por o demais o reino concebase como a unin de diferentes territorios - estado que mantian as sas leis, tradicins e institucins. A figura do rei estaba representada por o vicerrei, ou na sa ausencia, por un capitn xeral. Para garantir o xito da monarqua o exrcito convertiuse nun piar fundamental. A sa forza era fundamental para defender os intereses da hexemona hispnica anda que iso supua un forte lastre nas arcas da Coroa, debido ao caro que resultaba manter ao Exrcito mobilizado permanentemente. O sculo XVI foi bastante positivo en termos de crecemento. A poboacin, especialmente castel, aumentou grazas ao freo dos ciclos de peste e introducin de novos cultivos como o millo, tomate, pemento, entre outros. O trfico comercial atlntico impulsou producin artesanal, especialmente o sector txtil da l meria castel controlada por a Mesta, anda que, co tempo, ira perdendo competitividade respecto producin dos grandes reinos IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

europeos, especialmente ingleses e franceses. O monopolio castel do comercio americano, a travs da Casa de Contratacin de Sevilla, non deu os beneficios esperados debido a que boa parte dos beneficios do comercio e dos metais preciosos, ouro e prata, trados de Amrica an directamente a pagar aos prestamistas europeos que sufragaban as campaas militares do Imperio. A sociedade espaola apenas modificou as caractersticas propias dunha sociedade estamental, se ben os privilexiados estiveron fortemente sometidos aos intereses da Coroa e o terceiro estado vea como a burguesa hispana pareca mais preocupada en obter os privilexios da nobreza e seguir o ideal nobiliario de desprezo s actividades profesionais que en desenvolver os seus negocios. Finalmente, no plano cultural, os territorios hispanos non se mantiveron ausentes das

reformas humanistas e renacentistas, se ben, a impronta do catolicismo limitou os avances en materia cientfica ou filosfica. No ensino as universidades tomaron absoluto protagonismo como centros de saber, destacando Salamanca, Valladolid, Barcelona, Alcal de Henares ou Santiago. A literatura e as artes plsticas deixaban anticipaban o esplendor cultural que sucedera no sculo de Ouro (s. XVII) a travs da aparicin de xneros literarios como a picaresca co Lazarillo de Tormes ou a mstica con Santa Teresa de Jess ou San Juan de la Cruz ao tempo que arquitectura se manifestaba a travs dos estilos plateresco (mestura de Gtico e Renacemento) purista e herreriano e artistas como: El Greco, en pintura, Juan de Juni ou Berruguete en escultura.

10. Reinado de Carlos I e Felipe II

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

Europa nos s.s. XV e XVI

Cronoloxa
1453: Fin da Guerra dos 100 Anos. Constantinopla tomada por os turcos. Nace o Imperio Otomano. 1474 Isabel de Castela proclamada raa asegurada a sa vitoria contra os partidarios de Juana La Beltraneja 1479: logo do matrimonio de Isabel de Castela e Fernando de Aragn, unin dinstica dos reinos hispanos da Pennsula Ibrica. 1479 Tratado de Alcaobas, recoeca a soberana portuguesa no Atlntico Sur e a soberana hispana sobre as Canarias.

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

1479 Fernando II de Aragn accede ao trono sucedendo ao seu defunto pai Juan II 1492: conquista de Granada, fin da Reconquista da Pennsula Ibrica e descubrimento de Amrica. 1493: Bula Inter Caetera delimita as zonas de expansin de Espaa e Portugal 1494. Firmouse o tratado de Tordesillas entre Castela e Portugal establecendo a soberana di ambos reinos sobre os territorios ao O e L do meridiano a 370 leguas ao oeste das illas de Cabo Verde 1496 Conquista de Canarias 1498: Vasco da Gama alcanza a India tras circunnavegar frica. 1509 Enrique VIII de Inglaterra sube ao trono 1515: incorporacin de Navarra Coroa de Castela. Francisco I reina en Francia. 1516. Carlos I sucede ao seu av Fernando II como rei de Castela e Aragn 1517: Lutero expuxo as sas 95 teses contra a venda de Indulxencias 1517: Carlos de Absburgo proclamado Carlos I, da Coroa das Espaas e V de Alemania. 1519. Carlos I coroado como emperador Carlos V de Alemaa 1519: Hernn Corts conquista o imperio azteca. Lutero rompe coa autoridade da Igrexia de Roma. 1521: Dieta de Worms. O emperador Carlos V tratou a cuestin de Lutero que non se retractou das crticas a autoridade de Roma e dos desmns da Igrexia. 1522: Elcano completa a volta ao mundo de Magallanes 1520: Guerra dos Comuneiros en Castela fronte a poltica exterior do Emperador Carlos I 1526: O bispo Fonseca crea a renomeada Universidade de Santiago. 1532: conquista de Pizarro do reino do Per. 1534: A Igrexa anglicana seprase de Roma. 1545: Iniciase o Concilio de Trento. 1555. Paz de Augsburgo ou paz das relixins por a cal se recoeca que os territorios alemn profesara a fe que os seus prncipes decidiran. 1557. Vitoria hispana na batalla de San Quitn contra Francia 1558: Isabel I accede ao trono de Inglaterra. 1559: Tratado de Cateau Cabresis por o que Francia recoece a hexemona hispana en Italia.

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

1571: Batalla de Lepanto, vitoria da coalicin cristi contra os turcos. 1571. Vitoria da coalicin cristi de espaois, venecianos e o Papa contra os turcos en Lepanto 1579: Formacin das Provincias Unidas, verce da independencia dos Pases Baixos. 1580: Unin de Espaa e Portugal. 1588: Fracaso da Armada Invencible. Protagonistas 1. Isabel I de Inglaterra: (1533-1603) raa de Inglaterra e inimiga incondicional de Felipe II. Isabel foi raa como filla menor de Enrique VIII, tras a norte dos seus medio irmns, Eduardo VI e Mara I. 2. Galileo: Galileo Galilei, astrnomo, filsofo, matemtico e fsico italiano, pai da ciencia

moderna. Mellorou o telescopio, defendeu as teoras copernicanas e formulou a primeira lei o movemento 3. Coprnico: Nicols Coprnico, 1473-1543 astrnomo polaco que formulou a teora

heliocntrica do Sistema Solar. 4. Toms Moro: Thomas More, 1478-1535. Filsofo, telogo e poltico. Humanista ingls,

chanceler de Enrique VIII foi acusado e excutado por traizn ao oporse ao divorcio do rei con Catarina de Aragn e non aceptar a Acta de Supremaca. 5. F. Pizarro: 1478-1541, explorador e conquistador estremeo que dirixiu a conquista do

Per, sendo nomeado gobernador de Nueva Castilla. 6. Hernn Corts 1485- 1547 explorador e conquistador espaol que liderou a conquista do

Imperio Azteca dando lugar ao Virreinato de Nueva Espaa 7. Moctezuma: Moctezuma Xocoyotzin emperador dos aztecas, entregou o seu imperio a

Hernn Corts. 8. Atahualpa: Atahualpa considerado o derradeiro emperador do Imperio Inca, antes de ser

conquistado por F. Pizarro 9. J.S. Elcano: Juan Sebastin Elcano, 1476-1526, mario vasco que rematou a campaa de

dar a Volta ao Mundo encabezada por Magallanes. 10. Fernando de Magallanes 1480 - 1521, liderou a expedicin da 1 Volta ao Mundo en barco, a sa misin foi concluda por Elcano. 11. Vasco da Gama: 1460/69 1524, navegante portugus que liderou a expedicins portuguesas s indias por o Sur, pasando por o Cabo de Boa Esperanza. 12. Enrique el Navegante: 1394 1460, infante Portugal navegante e explorador portugus aue abriu as rutas portuguesas por o Atlntico.

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

13. Manuel I de Portugal: Manuel I de Avis (apodado El Afortunado) 1469 1521 foi durante o seu reinado cando os portugueses abriron as rutas martimas por o Atlntico e conquistou Brasil. 14. Henrique VIII: 1491 1547. Monarca ingls, destacado poltico de forte carcter, famoso por a sa axitada vida persoal, defensa do Humanismo e por crear a Igrexia Anglicana enfrontndose aos intereses do Papa de Roma, confirmada coa. Union Acts 1531 42. 15. Ana Bolena: 1501 1536, amante de Enrique VIII, con que acabou casando e tendo unha filla, Isabel, futura Isabel I de Inglaterra. 16. Catalina de Aragn: Catalina de Aragn 1485 1536. Infanta de Aragn e Castela, filla de Isabel e Fernando, casou con Enrique VIII que se divorciou dela e quen mandou executar. Nai da futura raa, Mara I de Inglaterra. 17. Isabel I de Castela, 1451- 1504, raa de Castela, logo de derrotar a sa sobria, Xoana a Beltraneja, filla do rei Enrique IV de Castela. Casou con Fernando II de Aragn iniciando a definitiva unin dos reinos de Castela e Aragn. Durante o seu reinado, descubriuse Amrica, rematouse coa Reconquista coa toma de Granada, conquistouse Canarias e anexionouse Navarra a Castela. 18. Fernando II de Aragn: fillo de Juan II de Aragn, a quen sucedeu no trono. O seu matrimonio con Isabel I de Castela provocou a unin dinstica entre Castela e Aragn, morte da sa filla Juana de Castela e de Felipe I tivo que regresar ao trono. 19. Erasmo: Erasmo de Rterdam, 1466 1536. Filsofo poltico, escritor e considerado pai do Humanismo, defenda o protagonismo absoluto do ser humano, e o emprego e cultivo da razn como va para chegar ao coecemento. 20. Maquiavelo: Nicols Maquiavelo, 1469 1527. Pensador, poltico e diplomtico italiano que teorizou acerca do verdadeiro papel da monarqua, da importancia de reforzar o poder da autoridade e das destrezas que se destacaban nun bo gobernante, compilou as bases da sa doutrina poltica na obra o Prncipe, na que defenda a idea de que ofin xustifica os medios lexitimando calquera tipo de actuacin dis gobernantes, por virulenta que resultara, sempre que se achegue ao fin buscado 21. Leonardo da Vinci: 1452 1519. Artista total do Renacemento, foi pintor, escultor, arquitecto, enxeeiroNa sa figura aparecen representados todos os valores do Renacemento. 22. Cristbal Colon: 1436/56 1506. Navegante que encabezou a expedicin atlntica patrocinada por os Reis Catlicos que rematara co descubrimento de Amrica en 1492. 23. Lutero: Martn Lutero, 1483 1546. Fraile e telogo alemn que puxo en xaque a autoridade da Igrexia Catlica cando publicou as sas 95 teses contra os abusos da Igrexa IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

Catlica e da sas autoridades, en particular a travs da emisin de bulas papais e indulxencias. A sa doutrina provocou o nacemento da Igrexa Luterana ou Protestante a cal tera enorme aceptacin no centro e Norte de Europa. 24. Miguel Anxo: 1475 1564. Pintor, escultor, arquitecto, representa xunto a Leonardo a imaxe do artista total renacentista. Entre as sas obras destacaron como universais, o seu David ou a Piedade en escultura, os frescos da Capela Sixtina, como o Xuzo Final, en pintura ou a cpula de San Pedro de Roma 25. Boticcelli: 1445-1510. Pintor cuxas obras A Primaveira e o Nacemento de Venus son consideradas como referente do comezo do Renacemento italiano. 26. Donatello: 1386 1466. Artista italiano do Quatrocento, destacaron entre outras, as sas esculturas como o David 27. Brunellesqui. 1377 1446. Arquitecto italiano do Quatrocento, creador da clebre cpula sobre tambor de Santa Mara de Fiori en Florencia. 28. Verroquio: 1435 1488. Artista italiano del quatrocento, maestro de grandes figuras como el mismsimo Leonardo. Destac su obra escultrica, como el Condotiero Coleoni 29. Rafael Sanzio: 1483 1520. Pintor italiano del Cicocento, destacado retratista e creador de escenas como a Escola de Atenas 30. Durero: Alberto Durero 1471 1528. Mximo representante do Renacemento alemn. Destacou a sa obre pictrica. 31. O Bosco: xunto a Van Eyck e Van der Weyden, representa a pintura renacentista dos Pases Baixos. 32. El Greco: 1541 1614, pintor de orixe grego pero cuxa obra transcendeu en Espaa. Destacou como pintor de temtica espiritual e relixiosa catlica. 33. Juan de Juni: 1506-1577. Xunto con Berrruguete foi o gran escultor do Renacemento espaol. Traballou o barro cocido ou a madeira e demostrou a travs das sas obras ser un grande coecedor da anatoma humana. 34. Juan e Juanes: 1523-1579, pintor espaol del Renacimiento, Destacou por su escenas de tipo relixioso como a ltima Cea. 35. Alonso de Berruguete: 1490 1561. Artista do Renacemento espaol, destacou especialmente por a sa obra escultrica, poendo as bases do que ser a imaxinera barroca espaola do sculo XVII. 36. Juan Calvino: 1509 1564. Telogo suizo considerado, xunto a Lutero, un dos pas da Reforma Protestante. 37. Francisco I de Francia: 1494 1547. Monarca francs, procurou levar a Francia vangarda dos reinos europeos a travs da unificacin e pacificacin dos seus territorios e do IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval

Idade Moderna. 2 ESO. O RENACEMENTO. SculoS XV - XVI

reforzamento do poder da monarqua en Francia. Foi un dos grandes rivais do rei Carlos I de Espaa. 38. Juan de Herrera: 1530 1597. Arquitecto casteln, director das obras do mosteiro do Escorial, mandado construr por Felipe II en homenaxe a vitoria hispana de San Quintn, contra Francia, co fin de converterse nun panten da monarqua espaola. 39. Alonso de Fonseca e Ulloa: 1475-1534, composteln, fillo de Alonso II de Fonseca, bispo de Sevilla. Alonso III de Fonseca, foi bispo de Santiago e gran mecenas da cultura renacentista, Promoveu a fundacin da Universidade compostel as como o impulso do influxo da catedral santiaguesa no mundo catlico. Tivo ademais, unha clara conciencia da necesidade de apoiar os intereses da nobreza galega a quen liderou que lle permitiu formar parte do Consello de Carlos I 40. Juan Lus Vives: 1492 1540. Pensador, intelectual, educador e humanista. Posiblemente falemos dun dos grandes representantes do Humanismo espaol. No campo da educacin chegou a escribir obras o sobre o educacin das mulleres ou sobre metodoloxa e programas de educacin humanstica. Vocabulario para a proba de avaliacin. Define o seguinte vocabulario:

Simona, predestinacin, Humanismo, Monarqua autoritaria, nepotismo, nicolasmo, perspectiva, composicin dun cadro, mecenas, capitalismo comercial, terzos, astrolabio, mita, capitulacins, encomendas, Casa de Contratacin, Frota de Indias. Consello de Indias.

IES Mestre Landn. Curso 2011-2012. Dto. CCSS, X e H, pfr. ddoval