Você está na página 1de 64

dituria islame

NUMER 257 | VITI 25 | DHJETOR 2011 | MUHARREM 1433 | REVIST MUJORE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE | MIMI 1

HixHreti praktike sHkoll meditimi dHe rrug


NexHat ibraHimi

palestiNa dHe uNesCo


mr. Qemajl moriNa

iNtervist me karem armstroNg Ndarjet N botN toN Nuk jaN rezultat i religjioNeve

www.dituriaislame.net

Te Allahu numri i muajve sht dymbdhjet, ashtu si sht n librin e Allahut prej dits kur krijoi qiejt dhe tokn. Prej tyre katr jan t shenjt. Kjo sht fe e drejt,dhe mos e dmtoni veten tuaj (me mkate) n ata ...
Et-Teube, 36

Agjrimi m i mir dhe m me vler pas muajit t Ramazanit, sht muaji i Allahut Muharrem, dhe namazi m i mir dhe m me vler pas namazeve farz sht namazi i nats.
Muslimi

Transmeton Ebu Hurejra r.a. se Pejgamberi a.s. ka thn:

Nuk kam par t Drguarin e All-llahut t mbivlersoj ndonj dit ndaj ditve tjera me agjrim prve ksaj dite, Dits s Ashures dhe ktij muaji, Muajin e Ramazanit.
Buhariu dhe Muslimi

Transmetohet nga Ibn Abbasi, r.a. i cili thot:

dituria islame

Prmbajtja 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

Komentimi i kaptins ElMutaffifin f5 saBri Bajgora Hixhreti, shkoll meditimi dhe rrug praktike f8 nExHat iBraHiMi Hixhreti m shum se histori f10 Mr.sc. afriM jusufi Msime nga Hixhreti f12 BaHri curri Premtimi hyjnor pr ngadhnjimin e besimtarve f15 sEDat islaMi Talha ibnu Ubejdullllahu (r.a.) f17 Dr. faHrusH rExHEpi Nj ajet nj shtje f19 Mr. sci. iMEr HaDini Aspekti psikologjik i namazit f21 priM.Dr.MED.sc. ali f. iljazi

Zekati, ky obligim i harruar f25 Mr. Ejup Haziri T drejtat dhe obligimet financiare f28 Dr. islaM Hasani
N gjith Kosovn u kremtua festa e Kurban - Bajramit F50
M 6 nntor 2011, n t gjitha xhamit e Kosovs, si n tr Botn ku jetojn myslimant, solemnisht u fal namazi i Kurban Bajramit. Manifestimi qendror, pr Kosov u mbajt n Xhamin Sulltan Mehmet - Fatih t Prishtins, mirpo falja e namazit t Kurban - Bajramit u organizua n t gjitha xhamit e Kosovs.

KATARI f30 Mr. saMir B. aHMEti Palestina dhe UNESCO f33 Mr. QEMajl Morina Brodosana - nj qytez shembullore me tradit islame f35 KasaM MuHaMEti

Hytbeja e Kryeimamit t Kosovs Sabri ef. Bajgora me rastin e Kurban Bajramit 2011 f52

INTERVIST ME KAREM ARMSTRONg INTERVISTOI ANDREA BISTRICH

Ndarjet n botn ton nuk jan rezultat i religjioneve f45


Karem Armstrong ishte klerike katolike para se t largohej nga rendi i saj dhe t shkonte n Oksford. Sot sht njra prej teologeve m autoritative, autore e shum shkrimeve mbi religjionet botrore dhe themeluesit e tyre. sht njra prej 80 antarve udhheqs t iniciativs Unioni i civilizimeve (Alliance of Civilizations), t ciln e ka emrua ish- sekretari i KB Kofi Anan, qllimi i t cilit ishte lufta kundr ekstremizmit dhe forcimi i dialogut n mes t Perndimit dhe Bots Islame.

Na ndante vetm gjumi f38 rEfiK Murati Islami ndalon vrasjen e njerzve t pafajshm f41 Dr. jusuf El-KarDavi DIVAN Fuzuli F44

dituria islame / revist mujore, fetare, shkencore e kulturore / Boton: kryesia e Bashksis islame t kosovs, Prishtin. Kryeredaktor: Mr. Rexhep Suma / Redaksia: Driton Arifi, Mr.Ejup Haziri, Fitim Flugaj, Mr.Imer Hajdini, Dr. Islam Hasani, Kasim Grguri, Muhamet Mavraj dhe Sedat Islami. Gazetar n redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajinca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi. Adresa: Dituria Islame, rr. Bajram Kelmendi nr. 84, 10000 Prishtin / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@yahoo.com www. dituriaislame.net /Parapagimi: Evrop 25 / Amerik 40 USA$ / Shtypi: Shtypshkronja Iliri, Prishtin / Dorshkrimet dhe fotot nuk kthehen!

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Editoriali

Hoxhallart vazhdimisht n shrbim t kauzs kombtare


Mendsia miope e disa mendjeve t ngurta n qarqe t ndryshme t shoqris son, assesi t pranoj faktet dhe argumentet shum bindse e transparente q faktohen do dit e m tepr. Shekullaristt agresiv dhe ekstremistt jan duke i nxjerr pun njri-tjetrit. Ata, s bashku, paraqesin nj sfid t madhe pr njerzit e feve. Kshtu ka thn ish- Kryeministri anglez Tony Bler. S kndejmi, n rrethanat tona shqiptare, feja Islame vetm sa i ka nderuar dhe ngritur shqiptart npr periudha t ndryshme historike, npr t cilat kaluan shqiptart duke qen t kanosur nga eliminimi fizik e shpirtror nga fqinjt tan, qofshin verior apo jugor. Xhamit, medreset e hoxhallart ishin vazhdimisht n shrbim t kauzs son kombtare. Hoxhallart nuk kan rn nga qielli, vese edhe ata e ndiejn se e kan obligim parsor e fetar pr t ndihmuar vatanin e vet, qoft n luft dhe qoft n paqe. Atdheu sht i t gjithve dhe asnj fe nuk bn t keqprdor rrethanat pr t br gjenocid identitar mbi dik tjetr. E klasa jon intelektuale duhet ti kuptoj aq m shum ndryshimet q jan duke ndodhur n shoqrin ton dhe tia dij vlern e t jet mirnjohse pr kontributin e ylemave dhe hoxhallarve n prgjithsi n zhvillimin dhe rrugtimin e kombit. Historiant duhet t thon t vrtetn, se hoxhallart e kan ndihmuar popullin n rrethana shum m t vshtira, po ata nuk e kan par t udhs t ekspozohen si dikush-dikushi, q, edhe nse ndihmon nj familje me nj qese ndihmash, t fotografohet me t, t ekspozohet para kamerave e medieve n prgjithsi, pr tia br me dije opinionit - ja kush po jep ndihm! Shum hoxhallar prgjat shekujve kan dhn jetn pr fe e atdhe. Nuk kan br asnjher asnj ndarje n mes shtetit dhe fes. Edhe n luftn e fundit, si institucion, BIK ka dhn shum njerz pr kt liri q ne gzojm sot. Gjithmon duke iu referuar dhe bazuar n t dhnat q Kryesia e BI-s t Republiks s Kosovs ka mbledhur dhe ka publikuar n Monografin e xhamive t djegura dhe t shkatrruara n Kosov (1998-1999), botuar n Prishtin n vitin 2000, dhe t plotsuara n monografin Imamt Dshmor Shehid n luftn e fundit n Kosov 1989-1999, po ashtu botuar nga Kryesia e BI-s t Kosovs, rezulton se agresioni policor e ushtarak terrorizoi, masakroi, dogji e prdhosi do gj q ishte shqiptare islame dhe, n fund, deportoi mbi nj milion shqiptar jasht Kosovs. Krahas ksaj, vetm n muajt mars-qershor 1999 serbt dogjn, rrnuan ose granatuan 218 xhami nga gjithsej 500 sa ishin, disa prej t cilave kishin vler t jashtzakonshme historike dhe kulturore, si jan Xhamia e Hadumit (Gjakov) dhe Xhamia e arshis (Pej), n oborrin e s cils jan t varrosur dy prijs t shquar t Lvizjes Shqiptare: Haxhi Zeka dhe Ali Pash Gucia. Duke u bazuar n monografin Imamt Dshmor Shehid n luftn e fundit n Kosov 1989-1999, kta jan imamt dhe medresantt q ran gjat lufts (1989-1999): Abdullah Muqaj (1977-1999), Abidin Myrtezi (1975-1999), Alban Xhemajli (1980-1999), Arben Hyseni (1980-1998), Arif Shala (1922-1999), Asan Hasallari, (19531999), Behar Abdylmexhiti (1982-1999), Beqir Krasniqi (1949-1998), Fadil Rashiti (19751998), Feti Sofi (1959-1999), Habib Hoxha, (1958-1999), Hajdin Arui (1920-1999), Hajrullah Bega (1970-1999), Halim Bajraktari (1976-1999), Hysen Zeka (1960-1999), Isak Mazreku (1929-1999), Ismail Mziu (1918-1999), Ismet Limani (1946-1999), Jonuz Zejnullahu (19751999), Muhamet Biku (1971-1991), Muhamet Ukshini (1976-1998), Muharrem Gashi (19231999), Mustaf Veseli (1966-1989), Nisret Ajdari (1968-1999), Nuhi Ismajli (1945-1999), Nysret Musa (1979- 1999), Ramush Shatri (1909-1999), Ridvan Qatani (1965-1998), Salih Selmani (1951-1998), Sami Plakolli ( 1970- 1999), Selim Muqaj (1977-1999), Selim Selimi (1978-1998), Syl Ahmetaj (1918-1999), Sylejman Ramqaj (1929-1999), Shaban Gashi (19221999), Shefqet Zeka (1977-1998), dhe Zenel Hoxha (1919-1999). Pas prezantimit t ktyre fakteve dhe shum fakteve t tjera q ska hapsir m shum pr ti paraqitur, ska se t thuhet prvese ato t pranohen si t tilla ose t heshtet para tyre. Kjo do t ishte gjja m e preferuar. Allahu xh.sh. thot: Kurrsesi mos mendo se jan t pathyeshm n kt jet ata q nuk besuan.Vendi i tyre sht zjarri, e sa prfundim i keq sht ai! (En-Nur, 57). Lusim Allahun xh.sh. q shehidt ti gradoj me Xhenet, kurse ne t na bj q t ndjekim hapat dhe rrugn e tyre! Mr. Rexhep Suma

PJESA FETARE 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

Komentimi i kaptins El-Mutaffifin


Sabri Bajgora Kjo kaptin sht emrtuar El-Mutaffifin, sipas ajetit hyrs t saj, ku Allahu xh.sh. njerzit q matin dhe peshojn shtrembr n dm t t tjerve, i prshkruan se han hakun e t tjerve, pa t drejt. prkrahin: Ibn Ashuri16, muhamedinilemin el Arumijj esh-Shafiijj17 etj.. N vijim do t sjellim nga nj mendim t argumentuar t dijetarve lidhur me vendin dhe kohn e zbritjes s ksaj sureje: - Ibn Atijje ka thn: Nj grup tefsirologsh kan argumentuar se kjo sure sht mekase, pr faktin se n t jan prmendur fjalt esatirul evvelin-legjenda (mite) t t parve, t cilat kryesisht jan prdorur n suret mekase, meq edhe prmbajtja e saj flet rreth mohuesve t ringjalljes dhe ndshkimit t tyre n Ahiret.18 - Imam Sujutiu n veprn e tij El-Itkan..., duke anuar nga mendimi se kjo sure sht medinase, thot: Pr kt sure thuhet se sht mekase, pr shkak se n t jan prmendur fjalt esatirul evvelin. Po ashtu sht thn se sht medinase, sepse banort e Medins ishin njerzit m t kqij n matje e peshim, ndrkoh q ka edhe disa t tjer q thon se ka zbritur n mes Meks dhe Medins, kurse un them (se sht medinase), duke u mbshtetur n transmetimin q prcjellin Nesaiu19 dhe Ibn Maxhe20 nga Ibn Abbasi, t ket thn: Kur i drguari i Allahut u vendos n Medin, ata ishin njerzit m t kqij n matje dhe, pasi zbriti surja El-Mutaffifin, ata i prmirsuan sjelljet e tyre n matje dhe peshim.21 - Ndrsa prej mufessirve bashkkohor, Ibn Ashuri, duke u prpjekur pr t vn nj baraspesh logjike n mes ktyre transmetimeve, konsideron se kjo sure ka zbritur n mes Meks e Medins dhe thot: Sigurisht se ka nj urtsi t madhe q kjo sure t ket zbritur n mes Meks e Medins, sepse matja dhe peshimi i

aptina El-Mutaffifin, sipas shumics drrmuese t dijetarve, sht kaptin mekase, e zbritur para sures El-Bekare dhe pas sures El-Ankebut. Ka gjithsej 36 ajete, 199 fjal dhe 780 shkronja.1 N radhitjen e Mushafit mban numrin 83, kurse n radhitjen e zbritjes sht e 86-a.2 Megjithat, rreth vendit t zbritjes s saj, dijetart nuk jan t gjith n ujdi, nse kjo sure sht mekase apo medinase, apo nse ka zbritur nj pjes n Mek e pjesa tjetr n Medin... - Prej dijetarve t mhershm, t cilt kt sure e konsiderojn mekase, jan Ibn Mesudi, Dahhaku, Jahja ibn Selami, e n disa rivajete edhe Ibn Abbasi, kurse nga mufessirt: Ibn Ebi Zemenin, 3 Ibn Atijje 4, Zemahsheriu5, ethThealebi 6 Fahru Rraziu, 7 etj.. Ndrkaq, nga mufessirt bashkkohor, t cilt e prkrahin kt mendim, jan: Meragiu8, mahmud Hixhazi 9, Sejid Kutbi 10, Dr. Vehbe Zuhajli 11 etj.. - N mesin e dijetarve q e konsiderojn medinase kt sure, jan: Ibn Abbasi, Hasani, Ikrimja, Katadeja dhe Mukatili, ndrkoh q Ibn Abbasi dhe Katadeja kan thn se 8 ajetet e fundit t ksaj sureje (ajetet 29-36)12 jan mekase. Prej mufessirve t mdhenj, t cilt e prkrahin kt mendim, jan Ibn Kethiri13, Begaviu14 etj., kurse prej atyre bashkkohor, i ktij mendimi sht Ebu Bekr el Xhezairi. - Ndrsa nga dijetart e mhershm q prkrahin mendimin se kjo sure ka zbritur n mes Meks dhe Medins, d.m.th. gjat hixhretit, jan: Xhabir bin Zejd dhe Ibnu-s-Saibi15, e prej mufessirve bashkkohor kt mendim e

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Tefsir

persekutuar e prndjekur nga vatrat e tyre n Mek, nga ana e idhujtarve mekas... Krejt kjo na jep t kuptojm se surja ElMutaffifin ka zbritur n Mek, ndrkoh q jehona dhe mesazhet e ksaj sureje, q t flakeshin veset e kqija, si ishin keqmatja dhe keqpeshimi, tashm kishin arritur edhe tek banort e Medins, para se i Drguari i Allahut ti nderonte ata me ardhjen e tij t bekuar, prandaj ata, me vendosmri dhe me bindje, i kishin flakur njher e prgjithmon kto vese t shmtuara, kshtu q Medina e ndritshme, tashm ishte plotsisht e gatshme dhe e pastr q n gjirin e saj t pranonte krijesn m fisnike t ksaj ekzistence-Muhamedin a.s.. Emrtimi i ksaj kaptine Kjo kaptin sht emrtuar El-Mutaffifin, sipas ajetit hyrs t saj, ku Allahu xh.sh. njerzit q matin dhe peshojn shtrembr n dm t t tjerve, i prshkruan se han hakun e t tjerve, pa t drejt. Kjo sure njihet edhe me nj emrtim tjetr: Et-Tatfif23, ndrsa imam Buhariu24 dhe imam Tirmidhiu e kan klasifikuar nn emrtimin: Sure Vejlun lil mutaffifin. Shkaku i zbritjes s ksaj kaptine - Nse merret pr baz mendimi i atyre q pretendojn se kjo sure ka zbritur n Medin, ose t paktn n Medin sht plotsuar zbritja e trsishme, meqense ka zbritur gjat hixhretit, ather kemi transmetimin q e prmendm edhe n fillim t sures, nga Nesaiu dhe Ibn Maxhe, e kta nga Ibn Abasi, i cili t ket thn: Kur i Drguari i Allahut u vendos n Medin, ata ishin njerzit m t kqij n matje dhe, pasi zbriti surja El-Mutaffifin, ata i prmirsuan sjelljet e tyre n matje dhe peshim.25 - Ebu Hurejre transmeton e thot: N Medin ishte nj njeri q quhej Ebi Xhuhejne, ndrkoh q emri i tij i vrtet ishte Amr, i cili kishte dy peshoja, me njrn prej tyre blinte, kurse me tjetrn shiste, dhe kjo sure kishte zbritur pr shkak t tij.26 Lidhmria e ksaj kaptine me at paraprake El-Infitar Kjo kaptin ndrlidhet me kaptinn paraprake n disa segmente: 1. Allahu xh.sh. n ajetin e fundit (t 19) t kaptins El-Infitar thot: sht dita kur askush nuk do t mund ti ndihmoj asgj askujt; at dit e tr shtja I takon vetm Allahut!, q nnkupton nj lloj krcnimi pr mkatart dhe, pr kt arsye, tash n kt sure prmenden kta lloj mkatarsh q masin shtrembr dhe keq n peshoj, duke i vjedhur njerzit dhe duke ua cenuar pa t drejt hakun dhe pasurin e tyre. 2. N t dyja kaptinat kemi sqarim dhe prmendje t tmerreve t Dits s Kiametit

shtrembr ishin t prhapura n t dyja qytetet (Mek e Medin). Prandaj mendimi se kjo sure sht e fundit q ka zbritur n Mek, dhe e para q ka zbritur n Medin, sht nj mendim n t cilin t fle zemra, sepse ishte dshira dhe vullneti i Allahut q Medina t pastrohej nga kto vese t urryera e devijante, para se t hynte n t i Drguari i Allahut22, sepse n kt qytet t bekuar t Medins, q ather do t fillonte themelimi i shtetit islam, i bazuar n ligjet e allahut t madhrishm. Sidoqoft, t vrtetn rreth zbritjes s ksaj sureje e di m s miri vetm Allahu xh.sh., pr sa koh q edhe un anoj nga mendimi se kjo sure sht mekase dhe sht surja e fundit q ka zbritur n Mek, pikrisht n vigjilje t Hixhretit. Arsyeja e animit nga mendimi se kjo sure sht e fundit q ka zbritur n Mek, sht shum m e fort dhe logjikisht m e argumentuar sesa nga mendimi i atyre q zbritjen e ksaj sureje e zhvendosin n Medin. Po qe se do t kishte zbritur n Medin kjo sure n ditt e para t shprnguljes s Resulullahit s.a.v.s. aty, nj gj e till sigurisht kta njerz fisnik t Medins, do ti sillte n nj pozit nnmuese dhe poshtruese, meq ata i qen prgjigjur me zemr t hapur ftess pr t hyr n fen e Allahut. Ata madje kishin vn n dispozicion t Thirrjes Islame veten dhe tr pasurit e tyre. i kishin hapur krah e krah dyert e shtpive pr ti strehuar vllezrit e tyre mysliman, q ishin

Tefsir 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

3. N suren paraprake (ajetet 10-11), Allahu xh.sh. ka cekur se do vepr ton e shnojn melaiket q i kemi n t dy kraht: Kurse ndaj jush jan prcjellsit, jan shkrues t ndershm (kiramen katibin) t Allahut, ndrsa tash n kt kaptin, n ajetin 20, sht prmendur Libri ku ruhen kto shnime (kitabun merkum): sht nj libr i qndisur qart. 4. N suren paraprake, Allahu xh.sh. ka cekur se njerzit jan t ndar n dy grupe: El-Ebrart mir dhe El-Fuxh-xhar- mkatar, duke prmendur prfundimin dhe vendqndrimin e t dyja grupeve. Ebu Hajjani thot: Kur Allahu ka prmendur grupin e t humburve dhe fatkeqve si dhe Ditn e Gjykimit, Ai ka prmendur edhe disa ndshkime q ka prgatitur pr mkatart, duke cekur gjrat m t vogla, t cilat shum njerz nuk i konsiderojn si dika t rndsishme matjen dhe peshimin, por kjo nnkupton faktin se, nse ndshkimi i Allahut pr kt mkat n shikim t par t vogl, sht kaq i madh, ather a thua far ndshkimesh t tmerrshme do t prjetojn mkatart pr gjynahet e tjera m t mdha se kjo e keqmatjes n peshoj?!27 5. Surja El-Mutaffifin ka nj lidhmri t fort edhe me tri suret paraprake: El-Infitar, Et-Tekvir dhe Abese, meq t katr suret prshkruajn skena t llahtarshme t Dits s Kiametit, duke prmendur kronologjikisht se far do t ndodh n fakt at Dit t tmerrshme. Mund t themi se e shumta e asaj q prshkruhet se do t ndodh n suren Et-Tekvir, dhe e tra q sht prshkruar n suren El-Infitar, do t ndodh n fillim t Kiametit, e pastaj do t ket nj qndrim t gjat, para se t merremi n Llogari, kur njerzit do t prjetojn vuajtje, ankth dhe pritje t gjat, kurse fati i secilit do t jet sipas veprave q kan br n kt bot, ashtu si e prshkruan Allahu xh.sh. tash n kt sure n ajetin 6: N nj dit t madhe, n ditn kur njerzit ngrihen (prej varrezave) pr t dal para Zotit t botve. 6. Kaptina El-Mutaffifin, prveq ka nj lidhmri harmonike me suren paraprake, po ashtu sht n harmoni t plot edhe pr sa i prket fillimit dhe fundit t saj. N ajetin e par t ksaj kaptine: T mjert ata q masin e peshojn (shtrembr), Allahu xh.sh. i krcnon haptazi keqmatsit dhe keqpeshuesit me dnim t tmerrshm, sepse ata nuk kishin llogaritur se do t ringjalleshin e do t dilnin para t Madhrishmit, madje prve ksaj edhe i nnmonin haptazi besimtart, kurse fundi i ksaj sureje: Vall a (nuk) u shprblyen jobesimtart pr at q punuan? (Po), vrteton katriprisht se jobesimtart dhe hipokritt n Ditn e Llogaris s madhe, do t marrin vrtet ndshkimin e merituar pr paudhsit e tyre n kt bot, ndshkime t rnda n zjarrin e Xhehenemit.

Prmbajtje e shkurtr e ksaj kaptine - Kjo kaptin, sikurse edhe kaptinat e ngjashme me t, mekase, kujdes t veant u kushton besimitimanit dhe momenteve t Dits s Llogaris. Po ashtu n kt sure theksohen shtje t moralit shoqror (mirsjelljes n mes njerzve), t cilat jan pasqyruar n peshojn e njerzve, q t mos mashtrojn njri-tjetrin as n kso gjra t imta. Kaptina fillon me krcnimin e frikshm pr ata q masin a peshojn shtrembr (Shih: ajetet 1-6). - Ajetet n vazhdim sqarojn se Libri i mkatarve gjendet n Sixh-xhin, n fund t skterrave t Xhehenemit, e ky vend i llahtarshm do t jet edhe vendqndrim i prjetshm i ktyre mkatarve pabesimtar. (Shih: ajetet 7-17) - Kurse ajetet (18-28), flasin pr besimdrejtt, t cilt i besuan e iu nnshtruan me plot respekt Allahut xh.sh., si dhe pr at se vendqndrim i tyre do t jet Xheneti me mirsit dhe begatit e tij. Ajetet sqarojn se edhe pr t mirt ka nj Libr q ka regjistruar do vepr t tyre, por, n dallim nga Sixh-xhini i mkatarve, ky libr gjendet n Il-lijjin-nj vend i lart e i respektuar n Xhenet. - Kaptina prmbyllet me prshkrimin e qndrimit t kriminelve ndaj besimtarve. Kta mkatar e mizor kishin prqeshur e nnmuar besimtart pr devotshmrin dhe besimin e tyre n jetn e ksaj bote. Po n Ahiret hapet perdja tjetr, ku protagonistt tash i ndrrojn rolet, tash besimtart do t tallen me kriminelt dhe pabesimtart, duke i shikuar tek ndshkohen n zjarrin e Xhehenemi.t (Shih: ajetet 29-36).28 (Vijon)
(1) Muhamedinilemin bin Abdullah el Arumijj esh-Shafiijj Hadaiku-r-rrevhi ve-r-rrejhani fi revabi ulumi-l-Kurani, vll.31 f. 212, Bejrut, 2001. (2) Ibn Ashur Et-Tahriru ve-tTenviru vll 30 f. 188 (3)Tefsirul Kuranil Aziz, vll. 5, f. 105, Kajro, 2002 (4) Ibn Atije el Endelusi El-Muharrerul Vexhiz.vll 5, f. 449, Bejrut 2001 (5) Zemahsheriu El-Kesh-shaf vll. 6, f. 333, Rijad, 1998. (6) El-Xhevahirul Hisan vll 5, f. 559, Bejrut 1997 (7) Mefatihul Gajbi, vll. 32, f. 88, Bejrut 1981 (8) Tefsirul Meragij vll. 30 f.71, Kajro 1946 (9) Tefsirul Vadih, vll.30, f. 25, , Kajro 1975 (10) Fi Dhilalil Kuran, vll. 6, f. 3855, Bejrut 1986 (11) Et-Tefsirul Munir, vll. 30, f. 480, Damask, 2007 (12) Ebu Tajjib Siddik Han el-Kinnuxhi Fethul bejani fi mekasidil Kurani, vll. 15, f.121, Bejrut 1992 (13) Ibn Kethiri, vll. 4 f. 482 (14) Mealimu-t-Tenzil, vll. 7, f. 361, Rijad 1412 h. (15) Ibnul Xhevzijj Zadul mesir, vll.9 f. 51 (16)Et-Tahriru ve-t-Tenviru vll 30 f. 187. (17) Shih: Hadaiku-r-rrevhi ve-r-rrejhani... vll. 31, f. 212 (18) El-Muharrerul vexhiz..., vll 5, f.449 (19)EnNesaiu n El-Kubra (11590 dhe 11654); Shih edhe Tefsirin e Kurtubiut, El-Xhamiu li ahkamil Kuran vll. 22. f. 129, Bejrut 2006 (20) Sunen Ibn Maxhe vll. 2, f. 748, nr: (2223) Kt transmetim Albani e konsideron si sahih-t vrtet. (21) El-Itkan fi Ulumil Kuran vll. 1, f. 39. (22) Et-Tahriru ve-t-Tenviru vll 30 f. 188. (23) Shih: Hadaiku-r-rrevhi ve-rrrejhani.... vll. 31, f. 211 (24) Sahihul Buhari (8/888) (25) Imam Sujutiu Lubabu-n-nukuli fi esbabi-n-nuzuli Bejrut 2002, f. 289; Shih po ashtu Vahidiu Esbabu-n-nuzuli f. 253 (26) El-Xhamiu li ahkamil Kuran, vll. 22, f. 129. (27) El-Bahrul Muhit, vll. 8, f. 439. (28) Et-Tefsirul Munir, vll. 30, f. 110-111.

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Hixhreti

Hixhreti, shkoll meditimi dhe rrug praktike


Nexhat Ibrahimi Muhamedi a.s. udhheqs t rrugs pr Medin zgjodhi nj idhujtar nga Meka. Kjo na mson se profesionaliteti duhet t respektohet n raste t caktuara, kundrejt prcaktimit ideologjik. rritja e hixhretit do vit kalendarik zgjon emocionet tona, por edhe prgjegjsin ton pr t ardhmen, zgjon kujtesn pr t kaluarn, po edhe detyrimet tona pr t ardhmen. Ato evenimente jan t shumta, por t msuar nga vet Kurani, nga mnyra e shpalljes s tij, do ti marrim vetm disa segmente t rndsishme, pa pretendimin se i kemi theksuar m t rndsishmet, sikurse sht domethnia e vet fjals Hixhret, q nuk e ka kuptimin e thjesht t largimit, t shprnguljes nga nj vend n tjetrin, por edhe tr at q e implikon kjo fjal dhe ky veprim hixhreti. Kt e thot bukur Muhamedi a.s.:Kurse muhaxhir sht ai q braktis do gj q ka ndaluar Allahu. Feja sht vlera m e muar Me fjaln hixhret kuptojm, ndr t tjera, braktisjen e do gjje q posedon me qllim t shptimit t fes dhe t ekzistencs fizike. Pr shkak t bindjeve islame apo joislame, shum njerz u detyruan t linin edhe m t afrmit. Ata dhan do gj pr fen, po fen nuk e dhan pr asnj mim. Shembull i mir sht ai i Suhejb Rrumiut, i cili n Mek fitoi pasuri t madhe dhe, pr tiu bashkuar grupit t bashkmendimtarve t tij, ai u detyrua ta linte tr pasurin e tij n Mek, n duar t idhujtarve, vetm pr ta realizuar synimin e tij. Ashabt deklaruan se Suhejbi humbi, por pr kt reagoi Muhamedi a.s.: Suhejbi ka fituar. Shembulli i prijsit Myslimant filluan t shkonin n Medin q hert, menjher pas takimit n Akab, po

Muhamedi a.s. kt udhtim e bri me t fundit, ather kur mori vesh pr komplotin q po i organizohej. Kt vones e bri, sepse priste ta organizonte mir hixhretin, ti siguronte myslimant nga rreziku i vrasjes dhe, m n fund, shkonte edhe vet. Jomyslimant vepruan kshtu, n organizimin e komplotit, q ti shmangeshin prgjegjsis individuale, kurse vrasjen e tyre eventuale ta shtrinin n t gjitha fiset armiqsore. Sipas tyre, synimi do t arrihej me vrasjen e Muhammedit a.s., kurse hakmarrja nuk do t mund t bhej, sepse do t ishte e pamundur t vriteshin t gjitha fiset. Individt sakrifikohen pr shumicn Lufta shuhet me luft, taktika prballohet me taktik. Kundrshtart planifikuan komplot, po edhe Muhammedi a.s. planifikoi largimin spektakular, duke e ar rrethimin pa u vrejtur nga kurejshitt q e rrethonin. Ai e la n shtratin e tij Aliun r.a., pr ti mashtruar kundrshtart. N mngjes kundrshtart deprtuan n brendi t shtpis, por Muhamedi a.s. asokohe ishte larguar mjaft nga vendi i ngjarjes. Ky solidaritet Pejgamber-Ali u shpagua, sepse shptoi i paprekur Pejgamberi i myslimanve Muhammedi a.s., kurse dshtuan planifikimet e errta armiqsore. Veprimet e mdha e historike nuk bhen nga individ t vetmuar. Pr kt arsye Muhammedi a.s. n Mek e angazhoi Aliun r.a., kurse gjat rrugs Ebu Bekrin r.a.. N Medin ai angazhoi shum njerz pr t cilt ishte i sigurt se nuk do t tradhtonin at dhe fen islame dhe se do t ndanin bashk t

Hixhreti 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

ndihmojn n t mirn e Islamit, po edhe n t mirn personale. Shembulli i siprm sht shum i mir dhe n pajtim me ajetin kuranor: Por edhe kush bn keq, qoft sa grima, do ta shoh. (El-Zelzeleh, 8). Xhamia, strumbullari i gjithmbarshm ende pa arritur n medin, muhamedi a.s. u ndal pr t pushuar n vendin Kuba. Aty filloi ndrtimin e xhamis s par n islam. ndrtimi i xhamis flet mjaft pr synimet e Muhamedit a.s.. Xhamia do t bhej strumbullari i jets dhe i veprimtaris s t gjith myslimanve. Nga xhamia do t organizoheshin jeta e brendshme dhe e jashtme, paqja dhe lufta, solidariteti dhe msimi; do gj n interes t myslimanve. Qyteti i Medins i vllazroi myslimant. Ata ndan pasurin, ata ndan problemet, ata ndan fitimet. do gj bazuar n parimin e vllazris fetare, madje pr nj koh t shkurtr edhe trashgimia bhej mbi kt parim. Medina sht brthama e Ymetit mysliman, q sot shtrihet n nj erek t bots n prgjithsi Raportet ndrmjet myslimanve dhe t tjerve Ardhja e myslimanve n Medin dhe vendosja e tyre aty, hapi shtigje t reja n pikpamje t marrdhnieve ndrfetare dhe ndrnacionale. Aty nuk kishte vetm mysliman, kishte edhe idhujtar, hebrenj dhe t krishter. Duke analizuar kt gjendje, shum shpejt muhamedi a.s. hartoi kartn e medins (Sahifa), me t ciln rregulloheshin t drejtat dhe detyrimet e t gjithve, myslimanve dhe jomyslimanve. Kjo Kart sht kushtetuta e par e aplikueshme n bot. Ajo i rregulloi pr mrekulli raportet besimore, politike, ekonomike e t tjera n qytetin-shtet t Medins. Prfundim Shumica e myslimanve hixhretin e kan br n Emr t Allahut, pa ngatrruar emocionet dhe interesat botrore me interesin e besimit. Ata sakrifikuan do gj, bile edhe jetn, pa kurrfar kundrvlere. Por, nj numr m i vogl besimtarsh kishin ngatrruar prioritetet e interesave. Disa mendonin se do t fitonin m tepr, disa se do t martoheshin e disa se do t fitonin pozita e kshtu me radh. Por, prgjigjja m e mir erdhi nga vet Muhamedi a.s.: .Veprat vlersohen sipas qllimeve dhe dokujt i takon ajo q ka pr qllim. Prandaj, kush shprngulet (bn hixhret) pr shkak t Allahut dhe t Drguarit t Tij, shprngulja e tij sht pr Allahun dhe t Drguarin e Tij. Ndrsa kush shprngulet q t fitoj disa t mira t ksaj bote, ose t martohet me ndonj femr, shprngulja e tij vlersohet pr at q sht shprngulur. (Muttefekun alejh).Kto jan disa shkndija, t vlefshme, n rrugtimin ton botror drejt Xhenetit.

mirn dhe t keqen. Jeta imponon disa veprime, sikurse sht przgjedhja e shokut t jets, shokut t lufts, shokut t puns etj.. Po gjithnj duhet pasur kujdes dhe duhet ndjekur kriteri i shndosh dhe synimi i pastr. Armiku nuk duhet ti msoj qllimet tona Posa mori vesh se armiku planifikonte vrasjen e tij, Muhamedi a.s. ndrmori t gjith hapat njerzor pr tiu shmangur s keqes. Vendosja e Aliut r.a. n shtratin e tij, largimi i tij nga shtpia pa u vrejtur, zhdukja e gjurmve gjat rrugs pr n Medin, q armiku t mos e kuptonte drejtimin e tyre, - qen veprime t duhura. Myslimant nuk duhet ti zbulojn asnjher qllimet para armiqve, sepse kjo do t krijoj prparsi pr mbrojtjen prej tyre.Pr arritjen e planeve nuk zgjidhet rruga vetm nprmjet myslimanve, por edhe me t tjer. Pr shembull, Muhamedi a.s. udhheqs t rrugs pr pr Medin zgjodhi nj idhujtar nga Meka. Kjo na mson se profesionaliteti duhet t respektohet n raste t caktuara, kundrejt prcaktimit ideologjik. Edhe imtsit kan vendin meritor n mozaikun islam Fshirja e gjurmve t rrugs npr shkrettir me an t kopes s dhenve, rrjeti i merimangs n hyrje t shpells Thewr dhe veprime t tjera, ishin vetm disa ndrmarrje q duhej t merreshin pr t prballuar armikun. Ato jan veprime t vogla, por kryejn pun t mdha. Njeriu duhet t bj kujdes pr t gjitha veprimet, qofshin edhe t vogla, sepse edhe ato

10

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Hixhreti

Hixhreti m shum se histori


Mr.sc. Afrim Jusufi Pllumbi dhe Merimanga jan simbol q na rrfejn se n shrbim t mesazhit ideal dhe formimit t shoqris ideale, ishin dhe do t jen edhe krijesat e tjera pa intelekt, dhe se armiku, i fuqishm n syt e njerzve, sht i dobt prball qenies s iltr

gjarjet e rndsishme shnojn historin. Prmes tyre ngriheshin vetdija, mentaliteti, kultura dhe qytetrimi i nj shoqrie. Disa t tilla jetojn e jetojn por nj dit i mbulon pluhuri i harress dhe, me vdekjen e gjeneratave, shuhet edhe kujtimi pr to. Fryti i veprimeve njerzore, sado ideale t muara dhe gjigante t jen bmat, nse nuk jan t prziera me nj doz hyjnore, ideale t sinqerta q i shrbejn qenies njerzore dhe interesave t prgjithshme, - ato do t prmenden, t lexohen e t kndohen, po, megjithkt, nj dit do t shuhen e t harrohen. Nj hap i madh dhe tejet i rndsishm, i cili ka lkundur qytetrimet e ndrtuara me djersn e padrejtsive , lkundi dhe paralajmroi rrnimin e prshpejtuar t tyre. sht fjala pr Hixhretin, konceptin i cili la gjurm t pashlyera n histori jo vetm t vendit ku ndodhi, por tejkaloi kufijt dhe prfshiu tr globin dhe brezat. Kjo, sepse u vshtrua me vigjilenc nga Ai dhe krijesat e Tij nga lart. Hixhreti sht nj nocion i komplikuar, pr zbrthimin e t cilit nevojitet nj trajtim mjaft i thell, sepse mesazhet e tij jan shum t gjera e shumdimensionale dhe tejkalojn ann historike t tij , q, kuptohet, sht vetm njra an e medaljes, t themi ana e dukshme dhe trajtesa t themi fizike e tij, po urtsit e tij jan margaritar, nj pjes e t cilve jan ende thell n guaskat e tyre t pazbuluara, prandaj nevojitet angazhim e mund, pr t gjurmuar, n mnyr q t`u japim shklqim shkronjave t Hixhretit, pr botn mbar.

Aty ku qau pr her t par, nuk mundi t buzqeshte m Nse i bjm nj vshtrim historis s profetve, do t konstatojm se pothuajse t gjith profett e Zotit kan br hixhret dhe kan lvizur nga nj vend n tjetrin. Hixhreti sht nj specifik e t drguarve. Pothuaj q nga njeriu i par, Ademi a.s., e pastaj Nuhu a.s., Salihu, Ibrahimi a.s., Luti a.s., Isai a.s. ishin br hixhret, dhe kjo na jep t kuptojm se njerzit m me ndikim n bot, m t zgjedhurit e Zotit, kan aktualizuar urtsit e hixhretit. Nga kjo veori e pejgamberve nuk u kursye as kurora e pejgamberve, Muhamedi a.s., duke u dalluar nga t tjert ngase misioni tij do t jet aktual deri n Amshim. Nse analizojm strategjin e Resulullahut, do t konstatojm nj plan t detajuar dhe personazhet e atij plani kan qen t rrezikuar me jett e tyre, madje duke nisur nga vet ideatori i ktij rrugtimi, Muhamedi a.s..Vshtirsit, vuajtjet, bojkotet n rrafshe t ndryshme nuk pushonin, ato vetm intensifikoheshin, kshtu q ishte br m e pamundur jeta normale. Njeriu kishte humbur rolin e tij n kt bot, ai shitej si kafsh n treg, diskriminohej vetm sepse ishte nj klase, shkalle tjetr, nnmohej vetm sepse kishte ngjyr tjetr. Aty ku qau pr her t par, nuk mundi t buzqeshte m. El-Emini, ky emr i madh, i quajtur kshtu prej tyre, dallimet klasore, gjakmarrjet, vllavrasjet dhe mentalitetin e atdhetarve t tij dshironte ti ndryshonte dhe t rikthente dinjitetin e humbur njerzor. Shpirti i bardh, edhe pse prreth ishte i mbshtjell me nuanca t zeza, me ngjarje q

Hixhreti 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

11

karakterizonin korbin e t lign, nuk u pajtua me t, dhe, ndonse shpirtin e kishte t bardh, pr t realizuar gjith kto, krkohej plan, strategji. Kto tradita t tmerrshme duhej t ndrpriteshin, por kush t jen ata pionier, ata q do gdhendnin emrat e tyre n histori dhe do t rrfeheshin gjenerat pas gjenerate, deri n amshim. Ata besonin n diellin q po lindte pas reve t dendura Aliu r.a., i cili sapo kishte mbushur 23 pranvera, rrezikoi m t shtrenjtn jetn, duke pranuar t shtrihej n shtratin e vdekjes, po sakrifica me qllim t lart ofron aste t paprsritshme. Ja deklarata e tij: Ishte gjumi m i qet q kam fjetur gjat jets sime.1 edhe gruaja merrte rol tejet t rndsishm n planin e Profetit pr revolucionin e mentalitetit njerzor. Esmaja, e bija e Ebu Bekrit, ndonse me barr, ishte n nivelin e detyrs s saj duke sakrifikuar dhe rrezikuar jo vetm jetn e saj, por dhe t atij q nesr do t bhej udhheqs i Umes. (Shih:Ali Imran,195) A mund t shkruajm pr kt ngjarje e t lm pa prmendur njeriun, pena e t cilit shkroi vepra madhore! Le t shkoqisim vetm nj fjali t tij nga ky udhtim-Hixhreti: Nse vdes un, jam vetm nj njeri, kurse nse vdes ti, vdes nj Ummet.2 Ata u prshkruan edhe n librin e librave, ku do t rrfehet pr ta deri n Amshim (Shih:Et-tevbe, 100) N nj moment u verbuan syt Kt rrugtim e shoqruan edhe mrekulli, edhe Toka dhe qielli i thyen ligjet, edhe guri e druri ishin n ann e tyre, ngase gjetn rastin pr t prmirsuar gabimin e tyre q nuk e pranuan Emanetin, dhe pr t`i rikthyer njeriut epitetin q i takonte. N nj moment u verbuan syt dhe nuk shikuan (Shih:Jasin, 9). Edhe Toka sa nuk e prpiu robin e saj - Suraka ibn Malik dhe premtimin q mori byzylykt e arit t mbretit t Persis, q nj dit do t ngjallin emocion dhe vrtetim t Profetsis. Pllumbi dhe Merimanga jan simbol q na rrfejn se n shrbim t mesazhit ideal dhe formimit t shoqris ideale, ishin dhe do t jen edhe krijesat e tjera pa intelekt, dhe se armiku, i fuqishm n syt e njerzve, sht i dobt prball qenies s iltr. (Shih:Et-tevbe, 40). E tr krijatura sht n shrbim e prgatitje t krijess pr nnshtrim ndaj Krijuesit.Muhamedi a.s., megjithse prjetonte rreziqe e vuajtje t nduarduarshme, e parandiente q ai rrugtim do t ishte i suksesshm dhe se kthimi nga kishte ardhur - n mmdhen e tij t shtrenjt, ishte nj premtim pa precedent, (Shih: El-Kasas,85) Uji i ndenjur nuk pihet Nse analizojm konceptin el Hixhrah, me kt term nnkuptojm edhe lnien, braktisjen,

dhe arratisjen nga e liga, pra ana tjetr e medaljes s Hixhrit sht ngritja morale dhe etike, nj dimension ky q n kohn kur jetojm, sht m se e nevojshme - t bjm hixhret nga amorali drejt moralit, nga padrejtsit e mdha q i servohen njeriut bashkkohor, nga nj jet e shfrenuar, materiale dhe e bazuar trsisht n interes e pa vlera, - n nj jet me qllim dhe me koncept t qart, t baraspeshuar dhe harmonizuar drejt.Sot m shum se kurr, duhet t braktisim t ligat, dukurit devijante, t cilat fatkeqsisht kan prekur gjeneratn, tek e cila i ka syt secili popull, tek ata q n rastin ton prbjn gjysmn e popullsis e t cilve n bankat shkollore u servohet ky titull vetm si dat q shrben pr fillimin e kalendarit historik dhe asgj m shum. E hixhreti ndoshta m s shumti u drejtohen atyre, sepse, nse dshirojn sukses, duhet t kaprcejn barrierat, pengesat e sprovat me menuri, me lvizje aktive grupore, dhe kurrsesi me qendrime pasive, sepse, duke qndruar n nj vend, do t fundosesh. Njeriu si qenie, kur sht n lvizje, ndihet i gjall. Po t rrinte Nuhu a.s. duarkryq e t mos ndrtonte anijen, do t fundosej. I Drguari i madh, Ibrahimi a.s., po t mos lvizte dhe sikur t knaqej me Zotin q i servohej si idhuj, Dielli e Hna, atij nuk do ti ngjanin mrekulli dhe natyra nuk do ti thyente ligjet e saj pr at njeri.Universi sht prher n lvizje; n.q.se nuk do t jet kshtu, ti do t jesh prher n errsir.Pra, lvizja, braktisja e nj jete dhe rruga nga nj jet e shfrenuar e e pa kontrolluar me mkate e pa planprogram, e mbshtetur n rastsi q sht e barabart me kotsi, dhe ecja drejt nj jete t suksesshme, t planifikuar me suksesin dhe lumturin e garantuar e t prjetshme dhe jetesn prtej kohs, pa mkate pa djallzime... A e quajm kt ur lidhse n mes ktyre dy skajeve ekstreme -hixhret. Aroma dhe atmosfera e Hixhretit muajt e fundit ka shprndar aromn edhe prreth kufijve, ku pr her t par ka gjurmuar dhe shprndar pluhurin e hapave n shkrettir. Thirrjet pr liri n sheshet e mbushura, ku brohoritej pr demokraci, - a nuk i quajm Hixhret! Pranvera q prcollm me revolucionet dhe ndikimet e ndryshimet rrnjsore nga nj jet diktatoriale - n prpjekje pr nj jet m t mir, far mund t jet tjetr prpos aktualizim i msimeve hixhretiane. Si duket po, mesazhet dhe urtsit e Hixhretit dalngadal po dalin nga gzhojat dhe po vihen n praktik edhe n ato vende ku sht prfolur m s shumti dhe sht artikuluar m s miri pr masat e gjera n teori, dhe inshallah po lind dielli pr perceptim edhe n praktik.
(1)Amr Halid, Gjurmve t t dashurit ton, Shkup 2006. f. 210 (2) Ibid, f.215

12

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Hixhreti

Msime nga Hixhreti


Bahri Curri Hixhret sht shprngulja e Muhamedit a.s. nga Meka n Medin. Nuk dihet sakt se n ciln dit ka ndodhur kjo pas 13 vjetsh qndrimi n Mek pas Shpalljes, edhe pse ka shnime t ndryshme. Po n Medin ka hyr n muajin rebiul evvel, sipas nj hadithi tek Buhariu, n ditn e hn, m 12 rebiul evvel, gjegjsisht m 24 shtator t vitit 622.

ixhri e ka kuptimin e vitit kalendarik hnor tek myslimant, sepse ata pr fillim t vitit kalendarik kan marr ngjarjen m t rndsishme t historis s tyre, pra hixhretin. viti hixhri sht vit hnor dhe ka 355 dit (pra dhjet dit m pak se viti diellor). Ndahet edhe ai n dymbdhjet muaj. Kurani nuk ka cekur ndonj sure t veant pr Hixhretin, por ngjarjen e tij dhe msimet q mund t nxirren nga ai, i shprndau n m shum se n nj sure, pr faktin se prfitimet nga kjo ngjarje jan m t mdha sesa prfshirja n nj sure t vetme. Hixhreti sht nj nga ngjarjet m t mdha dhe m t rndsishme n historin islame n prgjithsi, q bri ndryshime t thella edhe n historin botrore dhe n rrjedhn e saj. Ajo ndryshoi rrjedhn e ngjarjeve botrore, duke proklamuar qllimet fisnike pr njerzimin dhe pr t jetuar me programin hyjnor. Bri kthes vendimtare n zhvillimin e ktij njerzimi me vullnetin e Allahut. U b nj dukuri q ndan dhe dallon t vrtetn nga e errta dhe q i prket tr bots. sht nj fenomen pr zbulimin e mjedisit m frytdhns pr zhvillimin e Fjals s Allahut t Madhrueshm dhe nuk sht ikje prej vshtirsive e problemeve, po shprngulje nga nj vend n nj tjetr - pr krijim t kushteve m t prshtatshme pr prhapjen e Fjals s Allahut. Po ashtu sht braktisje e asaj q Allahu ndalon, dhe njkohsisht prpjekja drejt asaj me se Ai knaqet. sht sakrifica kulmore, t ciln njeriu mund ta bart dhe ta ofroj pr idealin e tij. Myslimani, pr hir t besimit t tij, shkputi lidhjet me m t afrmit, braktisi jetn e deriathershme dhe afarizmin e deriathershm.

Hixhreti sht frymzim i pashtershm dhe motiv i fuqishm pr besimtart e sinqert. Ai bart me vete iden e aksionit, ndryshimit dhe rimkmbjes, iden e sendrtimit t porosive t Kuranit dhe Sunetit n do ast historik. sht revolucion i madh shpirtror e material, intelektual e edukativ, social e ekonomik. sht msim nga e kaluara, meditim dhe veprim n t tanishmen dhe shikim e planifikim drejt s ardhmes. Kjo ngjarje ia bri me dije njerzimit se respektimi i dinjitetit njerzor, pa dallim race, gjuhe, vendi, klase, nacionaliteti e fisi, sht ardhmria e vetme e bots. Hixhreti sht dy llojesh: hixhret i siguris dhe shptimit, dhe hixhret i bindjes dhe besimit. I llojit t par ishte shprngulja pr n Abisini, ndrsa i t dytit sht shprngulja e zemrave. Kjo shtje nuk sht shprngulje e thjesht, po sht bindje dhe besatim ndaj Allahut duke iu nnshtruar Atij me gjithka, me shpirt, me trup dhe me pasuri. Pra sht shprngulje pr Allahun tek Allahu i lartsuar. Dimensioni i Hixhretit Pikrisht prandaj t pyes dhe ty lexues i nderuar - A je n gjendje q n do koh dhe n do vend t bsh hixhret pr Allahun? Nuk sht hixhret vetm t dalim nga shtpit tona, madje edhe mund t pyesim: A kemi nevoj ne sot t bjm kso lloj shprnguljeje? Shprngulje e vrtet sht ta ndryshosh zemrn tnde, ta pastrosh at dhe ta mbushsh me iman e bindje ndaj Allahut, ta bsh nj zemr pa zili, inat e urrejtje. Nj zemr q nuk njeh tjetr vese dashurin ndaj Allahut dhe

Hixhreti 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

13

nnshtrimin ndaj Tij, kryerjen e veprave t mira dhe bashkpunim t mir me t gjith. Duhet t bjm hixhret duke caktuar prioritetet tona n jet. Qllimi final t jet knaqja e Allahut. Ta pyesim veten n kt fundviti hixhri: kam br un gjat ktij viti dhe far duhet t bj gjat vitit q po vjen? T fillosh duke iu prmbajtur s mirs dhe rrugs s drejt, dhe duke u larguar nga mkatet dhe punt e kqija. Vepro pr ta knaqur Allahun dhe vazhdo kshtu me listn e prioriteteve t tua, n mnyr q t arrish vlern e atyre muhaxhirve q u shprnguln nga Meka pr n Medin duke kaluar mbi 400 km rrug t vshtir, q e bn vetm pr Allahun dhe themeluan shtetin islam. ky veprim ndryshoi rrjedhn e historis njerzore dhe botkuptimet e njerzve n tr botn. Nga Hixhreti nuk mund t prfitojm nse e kalojm vetm n atmosfer festive e me qasje kulturore. Ktij i duhet dhn dimension m i madh, dimensioni i shkolls dhe msimeve. festimi i hixhretit nuk nnkupton festimin e dits, muajit dhe vitit, por nnkupton riaktualizimin e faktorve q e nxitn gjith at kthes n historin e Bots myslimane dhe t bots prgjithsisht, nnkupton freskimin e shpirtit, zemrs dhe mendjes, kthjelltsimin dhe ndriimin e pikpamjeve dhe forcimin e radhve para furtunave dhe rrebesheve t jets. Pa dyshim q nga ndodhit e Pejgamberit a.s. ne duhet t marrim msim, se prndryshe qasja jon ndaj Pejgamberit dhe historis s tij sht jo e drejt. Msimet q mund t nxirren nga Hixhreti, jan t shumta. Ne do t prmendim vetm disa prej tyre: 1. Feja a besimi, pr besimtarin sht m e vlefshme se gjithka tjetr, m e vlefshme se

familja, pasuria dhe atdheu. sht m e vlefshme se gjithka pr se do t mburreshin njerzit. Pejgamberi dhe besimtart lshuan Mekn, edhe pse ishte vendi m i dashur te allahu dhe pr ata, por n ato rrethana nuk mund ta mbanin fen dhe ta ngrinin Islamin. Ata doln me besimin e tyre, duke krkuar nj baz t re, nj vend tjetr q u mundsonte mbajtjen dhe prhapjen e ktij besimi. Dhe kt e realizuan prmes hixhretit. 2. Ndihma e Allahut pa dyshim q nuk mungon. 3. Planifikimi dhe organizimi i Pejgamberit a.s. pr tr procesin e Hixhretit. Strategjia e zgjedhjes s ktij vendi pr migrim, t fiseve, shoqruesit etj. Shquhet edhe gjenialiteti i Pejgamberit a.s. n tr kt veprim. 4. Vetmohimi dhe durimi n rrugn e drejt dhe kmbngulja e vendosur n kt. 5. Kontributi i madhe dhe sakrifica. Ashabt dhan gjithka dhe vepruan shumka n kt drejtim, si rasti i Aliut q fjeti n shtratin e Pejgamberit, rasti i Ebu Bekrit, Esmas, Abdullahut, Aishes, Amirit etj.. 6. Prparsia q i jepet dashuris ndaj Allahut dhe knaqsis s Tij, para dashuris ndaj pasuris, atdheut dhe familjes. 7. Dashuria pr hir t Allahut dhe prkrahja e fes s Tij duhet t jen prioritet para do dashurie tjetr. Prndryshe e cenon kt dashuri dhe besim. 8. Tevhidi sht ajo brthama dhe grshetimi q lidh dhe unifikon shoqrin myslimane, dhe asnj qllim tjetr. Ashabt i tuboi, i lidhi dhe i bashkoi vetm ky qllim: Tevhidi. 9. Mbshtetja vetm n Allahun e Lartsuar e n asknd tjetr dhe kapja pr litarin e Allahut.

14

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Hixhreti

10. Duhen analizuar shkaqet e nevojshme dhe duhen ndrmarr masat paraprake t domosdoshme q i takojn njeriut. Kjo nuk sht n kundrshtim me tevekulin, po madje sht edhe urdhr nga Sheriati. Kt na e dftoi praktika e Pejgamberit, i cili planifikoi dhe organizoi do gj n detaje pr Hixhretin. 11. Krkohen strategjia, planifikimi dhe organizimi. N kuadr t ksaj hyn edhe ndarja e prgjegjsive dhe caktimi i detyrave. Kshtu veproi Pejgamberi a.s. duke i dhn detyrat e caktuara secilit, si Esmas, Abdullahut, Amirit etj.. 12. Shquhet edhe roli i femrs dhe kontributi i saj. Spikatet rndsia e saj n shoqri. 13. Konfidenca dhe ruajtja e sekretit jan prej organizimit dhe strukturimit t mir. 14. Przgjedhja e duhur dhe e mir e shoqruesve n kauzat e mdha. 15. Vlera e ashabve, t cilt u ndan nga fmijt, pasurit, familjet dhe atdheu i tyre pr hir t Allahut. Veanrisht ktu shquhet vlera e Ebu Bekrit. 16. Rruga e davetit nganjher i imponon njeriut q ta ndrroj vendin dhe ambientin, pr t plotsuar rrugtimin drejt synimeve t larta. 17. Intrigat dhe kurthet e armiqve, sado t mdha t jen, nuk arrijn dot t shuajn dritn e ksaj feje. 18. sht obligim t punohet shum, n mnyr q t arrihet fitorja dhe mbisundimi n tok. Pr t br shtetin q vepron e punon me ligjin e Sheriatit. Madje edhe prmes Hixhretit, nse sht e nevojshme. 19. Ky mbisundim dhe kjo fitore nuk mund t arrihen pa sprova e telashe, mundime e vuajtje. 20. Kush bindet sinqerisht n fitoren e fes s Allahut, Allahu do ta prkrah n forma t ndryshme. 21. Daveti merr koh dhe kalon npr disa etapa e situata, derisa t arrij n cakun final. 22. Prplasja n mes s vrtets dhe t pavrtets kalon npr disa faza. S pari bhet proklamimi i ftess pr t vrtetn, pastaj prhapja, prfitimi i njerzve dhe prkrahsve. Pastaj ballafaqimi drejtprdrejt dhe i nxeht n mes tyre me fakte e argumente, e m pastaj prballja n mes tyre me forc, e m tutje fitorja pr ithtart e s vrtets. Para fitores, duhet ballafaquar patjetr me sprova, sfida e telashe t ndryshme. 23. Triumfi i jobesimtarve n disa faza gjat prplasjes n mes s vrtets dhe t pavrtets sht nj gj q ka ndodhur edhe m par, dhe kjo nuk i dmton besimtart dhe as do t thot se Allahu i ka harruar besimtart e Tij. 24. E vrteta triumfon me punn e prkrahsve t tij nga njerzit. Pr kt arsye Pejgamberi a.s. u shprngul dhe shkoi te prkrahsit e tij, sepse edhe Allahu i ka thn atij se do ta ndihmonte me prkrahjen e Tij dhe t besimtarve. Pr kt

arsye duhen zgjedhur prkrahsit e sinqert pr kt mision, po qe nevoja edhe n ndonj vend tjetr. 25. Atyre q shprngulen pr hir t Allahut, Allahu do tua hap mundsit n tok dhe u jep t mira t shumta. 26. Hixhreti n kuptimin e Sheriatit sht jo vetm transfer fizik nga nj vend n nj vend tjetr, por transferim nga e keqja n t mir, nga destruktiviteti n konstruktivitet, nga deformimi n formim, nga anarkia totale n sistem, nga kriminaliteti n veprimtari profitabile dhe afatgjat, nga injoranca n dituri, nga errsira n drit dhe, thn thjesht e shkurt, nga shtazria n njerzoren. Nga kjo nnkuptohet se Hixhreti sht nj evolucion i brendshm shpirtror dhe sentimental, q ndikon pozitivisht n jetn e njeriut dhe t shoqris n prgjithsi. 27. Mrekullit hyjnore si: Dalja e Pejgamberit nga rrethimi i komplotistve prmes shpatave t tyre, pa e vrejtur fare, madje edhe u hodhi dh mbi kokat e tyre. Pastaj thurja e rrjets nga merimanga n hyrje t shpells, sharrimi i kmbve t kalit t Surakas n tok, delja shterp e Umm Mabedit q e moli e dha qumsht. T gjitha kto jan mrekulli q tregojn fuqin e Allahut dhe se Ai, kur do, i ndihmon besimtart. I mjafton Atij ti thot dikaje: Bhu! Dhe ajo bhet. 28. Dashuria ndaj Pejgamberit t jet m e madhe sesa dashuria ndaj vetes, prindrve, fmijve dhe familjes. Kjo dashuri e bri Ebu Bekrin t qante nga gzimi, kur mori vesh se qe zgjedhur shoqrues i Pejgamberit n Hixhret. Po ashtu, po kjo dashuri e bri at q t rrezikonte veten n vrimat e shpells dhe t duronte pickimin e dhembshm n kmb. Gjithashtu qe dhe flijimi i tr pasuris s Ebu Bekrit pr kauzn e madhe dhe Pejgamberin a.s.. Po kjo dashuri i nxirrte banort e Medins n vapn m t madhe pr t pritur ardhjen e Pejgamberit etj.. 29. Sinqeriteti i plot n tr kt dhe n jetn n prgjithsi. 30. Aspekti historik i Hixhretit. Hixhreti i Pejgamberit a.s. sht nj aspekt i madh historik i myslimanve, pr t cilin ata dallohen si Umet nga popujt e tjer, dhe sht simbol i krenaris s tyre. Koha kur sht marr vendimi q Hixhreti t caktohet si pikfillim i vitit kalendarik pr myslimant, kthehet tek umeri r.a.. kur vendosi t prpilonte pr Umetin Islam nj kalendar vjetor, nga i cili do t dalloheshin nga popujt tjer, ai u konsultua edhe me ashabt se nga se t fillonin llogaritjen vjetore: A t fillonin me ditlindjen e Pejgamberit a.s.? T fillonin me kohn e shpalljes s tij pejgamber? Apo me hixhretin e tij? Apo me vdekjen e tij? Przgjedhja e hixhretit ishte m e knaqshmja, m e qlluara e edhe m krenarja. E pra, q nga ajo koh myslimant pr llogaritje vjetore kalendarike kan vendosur vitin hixhri.

Hytbe 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

15

Premtimi hyjnor pr ngadhnjimin e besimtarve


Sedat Islami Umeti islam sht duke kaluar nj nga periudhat m t vshtira t historis s tij. Niveli i ult i arsimimit, ekonomia e dobt, qeverit e dhunshme dhe t korruptuara, prarjet e brendshme, pushtimet e huaja, - jan vetm disa nga ato imazhet nga t cilat identifikohet fatkeqsisht- ai. Gjendja sht pr do keqardhje, po jo dhe pr dshprim. T nderuar vllezr besimtar! r umetin islam priten dit t mira, dhe tashm ka filluar t duket ajo drita n fund t tunelit. Ka qen metodologji e Pejgamberit Muhamed, a.s., q ditt m t vshtira ti shfrytzonte pr prgzimet m t mdha. Buhariu shnon n Sahihun e tij hadithin e Habbab b. Erettit, i cili, bashk me disa t tjer, kishte shkuar pr tu ankuar tek Pejgamberi, alejhis selam pr gjendjen e rnd q prjetonin n Mek, pr vuajtjen dhe mjerimin e madh q i kishte kapluar ata. Pejgamberi, a.s., i qetsoi ata duke ua prkujtuar rastet e s kaluars q kishin prfunduar edhe m keq, madje tragjikisht, n format m barbare t mundshme, dhe i prgzoi ata pr nj t ardhme kur kalorsi (obani) nga Sanaja e deri n Hadramevt nuk do ta kt frik asknd prve Allahut, apo ujkut pr delet e tij...1 Po kshtu, edhe n betejn e Hendekut, derisa ishin duke hapur kanalin, t rrethuar nga t gjitha ant prej armiqve, Pejgamberi, a.s., i paranjoftonte ashabt pr fitore, jo ndaj atyre q ndoshta ndanin nj distanc dhjetra metra me ta, por ndaj perandorive t kohs. Ksisoj, bazuar n kt metod profetike, n kt koh kur as ne n vendin ton nuk po kalojm dit t mira, vendosm t hapim nj seri t re hutbesh2, n t cilat do t trajtojm ekskluzivisht premtimet hyjnore pr triumfin e besimtarve. Do t mundohemi q, nprmjet teksteve fetare prkatse, t prshkruajm rrugn q na on n fitore. Pr kt shtje gjithsesi do tu referohemi Kuranit, Sunetit, historis, ligjeve kozmologjike dhe aktualitetit. Do t fillojm nga tema Islami i sfiduar po i pamposhtur.

Islami i sfiduar po i pamposhtur Islami, qysh nga momentet e para t shfaqjes s tij, nuk u prit njsoj nga njerzit. Pati t atill q ardhjen e tij e pritn me knaqsi, por pati edhe t atill q jo vetm nuk e pranuan, por edhe iu kundrvun. Arsyetimet e tyre pr refuzim reflektonin injorancn dhe armiqsin e tyre. Allahu i Madhruar ka thn: Ata prpiqen me gojt e tyre ta shuajn dritn e Allahut, e Allahu nuk do tjetr, pos ta prsos dritn e Tij, ndonse jobesimtart e urrejn. (Et-Tevbe, 32) Pra, me gjith urrejtjen dhe armiqsin e madhe q kan, ata nuk do t arrijn kurr ta shuajn kt fe, ngase ajo sht si Dielli, q nuk fiket dot nga fryma e njeriut, ose si Dielli q nuk perndon kurr; nse perndon n nj vend, n tjetrin vazhdon t bj drit ende apo edhe lind n ndonj kontinent tjetr. Ksisoj qndron puna edhe me Islamin: ai mund t dobsohet aq sa njerzit t mendojn se ai po shuhet, mirpo rikthehet fuqishm. Apo, mbase ky mund t jet nj krcenim pr ithtart neglizhent se dielli i tij mund t mos ju ngroh dhe t ik fare nga horizonti juaj, nse nuk ia hapni zemrn atij. Kt t vrtet pr Islamin e dshmon gjithsesi edhe historia, madje n vazhdimsi. T gjith e din se n kohn kur Umeti Islam humbi Spanjn, ai fitoi (themeloi) nj nga perandorit m t fuqishme t kohs, Perandorin Osmane. Historia vazhdon ta dshmoj kt t vrtet dhe sot e ksaj dite, kur shohim se prpjekjet e intensifikuara pr ta ngulfatur Islamin, n fakt po shkaktojn ringjalljen e tij. Sa njeriz q pranuan Islamin vetm n dekadn e par t ktij mileniumi t ri!

16

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Hytbe

Fitorja ka mim Fitorja sht ideal pr t cilin duhet sakrifikuar. Kjo sakrific nnkupton q jo doemos, ata q sakrifikojn, t shijojn personalisht frytet e saj. sepse, prndryshe, nuk do t kishte dshmor kurr n kt bot. Allahu na sjell shembuj nga Kurani se si Profett q u drguan pr ti ftuar njerzit n besim, ndonjher psuan tragjikisht u vran nga popujt e tyre. Zekerijai dhe Jahjai a.s., q t dy profet, u vran nga populli i tyre (ifutt). Pastaj Muhamedi, a.s., Profeti yn, jo vetm q u ndoq dhunshm nga Meka e nderuar, por edhe u luftua dhe mori shum plag prej popullit t vet. E rndsishme ktu sht q t arrihet ideali, kurse shprblimi pr t mbase edhe m i mir dhe shum m i madh sht n botn tjetr. Allahu ka thn: Ne patjetr do t ndihmojm t drguarit tan n jetn e ksaj bote, edhe ata q besuan, e edhe n ditn e prezentimit t dshmive. (Gafir, 51) Ka thn Sudijj n koment t ktij ajeti: Nuk ka ndodhur q dikush ta ket mbytur ndonj profet, apo ndonj prej thirrsve t s vrtets, e q Allahu t mos ket drguar dik q t hakmerret pr ta, e q rrjedhimisht del se ata, edhe pas vdekjes, triumfojn.3 Motivimi pr realizimin e premtimit Kurani stimulon dhe nxit shum pr realizimin e ktij premtimi, madje n forma dhe mnyra t ndryshme. a. Prshkrimi i besimtarve mysliman si ithtart e vetm t s Vrtets, sht nj motiv shtes q ata t punojn pr realizimin e premtimit hyjnor pr ta. Duke folur pr Isain, alejhis selam, dhe pasuesit e tij, Allahu thot: (Kujto, o i drguar) Kur Allahu tha: O Isa, Un po t marr ty, po t ngre tek Un, po t shptoj prej sherrit t atyre q nuk besuan. E ata q t besuan ty, do ti ngre lart mbi ata q nuk besuan deri n ditn e Kiametit.... (Ali Imran, 55) ndoshta n shikim t par dikush mund t krijoj gabimisht prshtypjen se fjala sht pr t krishtert, por jo, sepse kushdo q njeh misionin e Isait, alejhis selam, e di se ai bnte thirrje pr monoteizm dhe adhurim t Zotit, e nuk pretendonte hyjni pr vete. Kshtu, kjo i bie se t krishtert e sotm nuk jan pasuesit e vrtet t Isait, a.s.. Pasues t denj t tij jan vetm ata q e besojn ashtu si sht drguar ai n t vrtet. E kta, pa dyshim q jan myslimant. Me kt logjik Muhamedi, a.s., agjroi dhe ditn e Ashuras.4 b. Besimtart e sinqert jan titullart e udhheqjes s njerzimit. Ata kan privilegjet dhe nderet m t mdha, kshtu q ajo duhet ti motivoj ata e jo ti dshproj. Allahu ka thn: E mos u dobsoni (fizikisht) dhe mos u dshproni (shpirtrisht) derisa ju jeni m t lartt, po qe se jeni besimtar t sinqert. (Ali Imran, 139) c. Nse njerzit motivohen pr faktin se prkrah tyre qndron ndonj i fort, ather besimtart do t duhej t prinin n kt drejtim, ngase prkrah

O Zot! Bj q elsat e s mirs t jen n duart tona dhe mos lejo kurr q ne t jemi dryna t s mirs apo elsa t s keqes t jen n duart tona!

tyre sht gjithmon Allahu Fuqiplot. E kush mund t jet m i fort se Allahu?! (Shih:El-Maide, 55-56) d. Ndoshta, po t mos sillte Allahu shembuj praktik t ndihms dhe triumfit n gjeneratat paraprake, kto motivime nuk do t merrnin fuqin e duhur. P.sh. n rastin e Musait, a.s., me Faraonin, Allahu sjell ndoshta njrin nga tregimet m interesante q argumentojn ndihmn e Tij ndaj besimtarve t sinqert. N kohn kur Musai, a.s., po sfidohej nga magjistart lakmitar dhe, derisa po zhvillohej manifestimi gjigant i magjis, Allahu deshi q e tra ti kthehej bumerang Faraonit. Magjistart q ishin ftuar pr ta sfiduar Musain, a.s., gjetn t vrtetn dhe e pasuan at, me gjith krcnimet q morn nga Faraoni, sa koh q ky i fundit pati nj prfundim t keq. (Shih:Junus, 92) e. Islami sht nj fe q nxit shum pr dijen. Kjo sepse dija sht rruga m e mir pr tek e vrteta, dhe kshtu, sa her q njerzit bhen m t ditur, gjithher jan m afr Allahut. Mu prandaj, ndoshta nuk sht udi pse n Kuran dija dhe dijetart jan prmendur shum, sikurse nuk sht pr tu uditur pse, me gjith kalimin e shekujve, Islami jo q nuk shtrembrohet, por madje vrtetohet nga zbulimet shkencore, se libri i tij, Kurani, nuk sht nga dora e njeriut. Allahu ka thn( Shih:Fussilet, 53).Sa shkenctar q pranuan Islamin kur hasn n t vrtetat shkencore t ktij libri t madh! Islami do t ngadhnjej gjithsesi, sepse (Shih:Ali Imran, 9) Por cili do t jet pozicioni dhe roli yn n kto rrjedha? A do t kemi rol pozitiv n kuptimin q Allahu do t na nderoj me epitetin e bartjes s ktyre prgjegjsive dhe realizimin e ktij premtimi? A do t jemi ne ata q do t ndryshojm rrjedhn e gjrave pr s mbari? Apo do t jemi prej atyre q Allahu do ti zhduk pr t sjell t tjer, t mir, n vend nesh. Allahu ka thn(Shih:Muhamed, 38) Prandaj, le t shikojm mir qndrimet tona dhe t vendosim se pas kujt do t rreshtohemi! Le t nxitojm q t jemi prej t mirve dhe atyre q Allahu u jep nderin pr t ndryshuar rrjedhn e historis n t mir t s vrtets dhe t drejtve. Pejgamberi, a.s., ka thn: Ka njerz q jan elsa t hajrit dhe dryna t sherrit, sikurse ka edhe t atill q jan elsa t sherrit dhe dryna t s mirs, po lum pr ata q Allahu ua la elsat e s mirs n duart e tyre, dhe mjer pr ata q Allahu elsat e s keqes u la n duart e tyre.5
(1)Sahihu-l-Buhari, pj. 4, f. 201.(2) Kto hutbe n fakt jan rezyme e librit Mubesh-shiratu-n-Nasri vet-Temkin t Dr. Sejjid Affanit (Kajro: Mektebetu Muadh Ibn Xhebel. 2000).(3)Cituar nga: Kurtubiu, el-Xhamiu li ahkamil Kuran, pj.15, f.322. (4) Kur migroi n Medin dhe i pa ifutt tek agjronin at dit, i pyeti pr urtsin. i than se n at dit e kishte shptuar Allahu i Madhruar Musain, alejhis selam, nga Faraoni, kshtu q edhe Muhamedi, alejhis selam, e kishte agjruar at dit me arsyetimin: Un kam m shum t drejt pr Musain se ju (ifutt). (Buhariu).(5)Hadithin e transmeton Ibni Maxheh, kurse Albani e ka vlersuar hasen.

Oaza e Sahabeve 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

17

Talha ibnu Ubejdull-llahu (r.a.)


Dr. Fahrush Rexhepi Kur kishte mbaruar beteja Xhemel, Aliu r.a. e kishte gjetur i pari Talhan t vdekur e t mbuluar n gjak. Ai e kishte marr n krah dhe e kishte shtrnguar fort duke qar. Duke ia pastruar gjakun nga fytyra, Aliu thoshte: Sa t vshtir e kam t t shoh n kt gjendje, o babai i Muhamedit..

meti islam sht nga umetet q ka nxjerr personalitete e figura m shum e m t mdha se gjith t tjert. sht pr t ardhur keq q, pavarsisht nga ky fakt, myslimant shpesh vazhdojn t konsumojn shembuj e modele nga t tjert, duke u br kshtu vetm konsumues e jo servues t vlerave madhshtore q kan Islami dhe personalitetet prezentuese t tij. Prej myslimanve krkohet q n radh t par vlerat e mirfillta fetare, kulturore, morale, shpirtrore dhe civilizuese t`i krkojn n jetshkrimin e Pejgamberit a.s. dhe n jetshkrimin e ashabve t tij. Prandaj myslimant, dhe sidomos ata q shkruajn n gazeta e revista t ndryshme, duhet t`i studiojn, t`i msojn jetshkrimet dhe vlerat e tyre dhe t`i bjn t njohura pr opinionin, sepse ata ishin dhe mbeten yje dhe modeli m i mir pr t ndjekur rrugn e tyre dhe pr t`i pasuar ata pr realitetin ku jetojm sot. Nse do t bnim nj studim t mirfillt mbi prqindjen e rritjes s dukurive devijante dhe t kriminalitetit tek fmijt, do t zbulonim se shkaku kryesor sht mungesa e edukats atrore familjare n shtpi. Shumica e problemeve q lindin n familje, zanafilln e kan tek nj baba q nuk sht model i mir pr fmijt dhe gruan e tij.1 Nga ashabt e njohur t Pejgamberit a.s. dhe njri nga dhjet t prgzuarit me Xhennet q mund t merret si shembull i mir pr besimtart, sht edhe Talha ibnu Ubejdullahu. Myslimant dhe shokt e tij, Talhan ndryshe e njihnin me emrin Talha i t mirave ose Talha i bujarve. Kt epitet ia kishin vn pr shkak se ai ishte nj pasanik i njohur q solidarizohej gjithher me t varfrit dhe pasurin e tij e shpenzonte n rrugn e Zotit.2 Nj nga kontributet e rndsishme t Talhas sht edhe

ai q ndrlidhet me rolin dhe qndrimin heroik t tij n betejn e Uhudit. Gjat zhvillimit t betejs s Uhudit, n momentin kur beteja kryesore zhvillohej rreth Pejgamberit a.s., Resulallahi (a.s.) i thirri myslimant q t mblidheshin rreth tij. Fatkeqsisht, zrin e Pejgamberit a.s. e dgjuan mushrikt dhe e njohn, prandaj u vrsuln n drejtim t tij. Muslimi transmeton nga Enes bin Maliku se at dit Pejgamberi a.s. ishte i rrethuar prej shtat ensarve dhe dy muhaxhirve. Kur e sulmuan kurejshitt, tha: Ai q i dbon prej nesh, do t jet i shprblyer me Xhenet dhe do t jet shoku im n Xhenet, njri nga ensart doli prpara dhe luftoi e luftoi dhe duke vrar armiq derisa ra shehid. Vazhduan t dilnin prpara njri psa tjetrit, derisa nuk u vran t shtat ensart. Ather Pejgamberi a.s. u tha dy muhaxhirve: Nuk vepruam drejt ndaj shokve tan ensar.3 Pas psimit t ibni Es-Sekemes, i cili ishte i fundit prej atyre t shtatve, me Pejgamberin a.s. mbetn vetm dy mysliman kurejshit t muhaxhirve.4 te Buhariu dhe muslimi sht transmetuar nj hadith nga Ebu Uthmani, ku thuhet: N at ast kritik, i cili ka qen m i vshtiri gjat jets s Pejgamberit a.s., mbetn vetm dy njerz pr ta mbrojtur at, q ishin Talha bin Ubejdullahu dhe Sa`d bin Ebi Vekasi.5 N betejn e Uhudit kurejshitt politeist pr t parn her patn rastin e volitshm pr ta mbytur Pejgamberin a.s.. Utbe bin Vekasi e kishte goditur Pejgamberin a.s. me gur n fytyr, dhe i kishte prer nofulln e siprme, buzn e eprme dhe thyer nj dhmb t prparm. Abdullah bin Shihab Ez-Zuhri iu afrua Pejgamberit a.s. dhe e lndoi n ball. Edhe Abdullah bin Kuniet, nj kalors trim, e goditi Pejgamberin a.s. me shpat

Umeti islam sht nj nga umetet m t pasura prsa u prket modeleve dhe shembujve t mir.

18

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Oaza e Sahabeve

n krah aq fuqishm, saq Pejgamberi a.s. vazhdoi t ndiente dhembje nga kjo plag pr m shum se nj muaj, dhe mezi ia zhveshn prazmoren e dyfisht. N baz t t gjitha rrethanave q u prmendn lidhur me luftn e Uhudit, sht trsisht e qart se mushrikt kurejsh kishin pr qllim ta vrisnin Pejgamberin a.s.. Po ashtu sht e qart se realizimin e ktij qllimi e kishin penguar dy heronj t mdhenj - Talha bin Ubejdullahu dhe Sa`d bin Ebi Vekasi, t cilt ishin nga shenjtart m t mir arab dhe t cilt thyen sulmin e hatashm t mushrikve kundr Pejgamberit a.s.. Pr Talha bin Ubejdullahun transmeton Nesaiu nga Xhabiri, i cili thot: Kur arritn mushrikt tek Muhamedi a.s., ky pyeti: Cili do t`u dal prpara?, Talha u prgjigj: Un. Pastaj Xhabiri shpjegon luftn e ensarve dhe psimin e tyre t njpasnjshm.6 Hakimi transmeton se Talhan e kishin plagosur n betejn e Uhudit tridhjet e nnt ose tridhjet e pes mushrik, prderisa ai ishte plagosur n dorn pa gishtrinj, t cilt ia kishin prer m par.7 Ndrsa Termidhiu transmeton se Pejgamberi a.s. at dit pr talhan kishte thn: kush dshiron t shoh shehidin q ecn mbi tok, le ta shikoj Talha bin Ubejdullahun. Kur sulmi pr ta vrar Profetin e Allahut gjat zhvillimit t lufts s Uhudit u ashprsua shum, i Drguari i Allahut ishte rrzuar n nj grop, t ciln e kishin hapur jomyslimant, dhe aty iu thyen dhmbt dhe ai mori plag n kok. Ai q e mbrojti Pejgamberin a.s. n at rast dhe arriti ta nxirrte prej saj, ishte Talha bin Ubejdullahu. Allahu i Madhrishm n Kur`an thot: Prej besimtarve kishte burra q vrtetuan besn dhn Allahut, e disa prej tyre realizuan premtimin duke dhn jetn, e ka prej tyre q jan duke pritur (ta zbatojn) dhe ashtu nuk bn kurrfar ndryshimi.8 Edhe Ebu Bekri r.a. pr Talhan thoshte: Beteja e Uhudit i prket e gjitha Talha bin Ubejdullahut. Talha bin Ubejdullahu nuk mori pjes n betejn e Bedrit, sepse asokohe ndodhej n nj udhtim tregtie. Edhe pse ishte n udhtim, ai uronte q t merrte pjes n kt betej. Duke ditur pr qllimin e tij, Profeti a.s. ndau nj pjes nga trofeu i lufts dhe ia dha Talhas.9 Talha bin Ubejdullahu dhe gruaja e tij, Umu Gulthum (e bija e Ebu Bekrit), kishin kuntribuar shum n rrugn e Allahut me pasurin e tyre. Nj her Talha kishte shitur fermn e tij t madhe me t gjitha prodhimet, buz nj mali t lart. Kur i mori t gjitha t hollat pr t, ngeli zgjuar tr natn duke menduar se far mund t bnte me tr ato t holla. N fund vendosi t`i jepte t gjitha n rrugn e Allahut. Ende pa u thirrur ezani i sabahut, ai i kishte shprndar t gjitha. Nj nat, ndrkoh q ishte ulur dhe po bisedonte me t shoqen, Umu Gulthumin, i erdhn shuma t mdha t hollash nga Hadrameuti n Jemen. Atje Ebu Talha posedonte shum prona t patundshme. shuma e t hollave ishte 700 mij dinar, nj shum marramendse. Kur i mori ato t holla, dukej n fytyr i mrzitur dhe i shqetsuar. Ndrkoh e shoqja e pyeti pse

ishte i shqetsuar, e ai i pati thn: M kan ardhur 700 mij dinar nga Hadrameuti. Pr Zotin, nse do t`i mbaj n shtpi deri n mngjes, do t m ik mendja. Gruaja i tha: far mendon sikur t t ndihmoj derisa t`i shprndash?, dhe shkoi t merrte nj tepsi pr ta mbushur me t holla. N mngjes ishin ulur t dy para t hollave. Si e dim, n at koh nuk kishte banka. Gruaja i tha: O Talha! A nuk mbajm dika pr vete?! Talha i tha: Merri nj mij dinar. N mngjes, Talha, s bashku me t shoqen, u shprndan t varfrve t gjitha t hollat.10 T till ishin pothuajse t gjith shokt e t Drguarit t Allahut. N biografin e tyre nuk duhet par e studiuar vetm kontributi i tyre n luftra, po duhet t studiohen edhe aspektet dhe kontributet n fusha shoqrore, politike, ekonomike, edukative etj.. Talha bin Ubejdullahu kishte marr pjes n betejn Xhemel n luftn mes dy kampeve myslimane, ku mbeti i vrar. Ai u varros pran lumit Eufrat n pjesn e Basras. 30 vjet pas vdekjes s Talhas, nj nga t afrmit e tij e kishte par ndrr tek i thoshte: M ka lagur uji. At vit lumi Eufrat kishte dal nga shtrati dhe kishte shkaktuar shum prmbytje, dhe uji kishte prfshir edhe varrin e Talhas. Ky person ua tregoi ndrrn t tjerve dhe u kshillua edhe me Abdullah ibn Abasin. Ibn Abasi u tha q ta hapnin varrin. Kur e hapn varrin, trupin e tij e gjetn t paprekur, si at dit kur ishte varrosur, prve nj pjese q i ishte mavijosur pr shkak t ujit. Edhe pse kishin kaluar tridhjet vjet nga dita kur ishte varrosur, trupi i tij nuk ishte tretur dhe nuk kishte ndryshuar. Ata e nxorn dhe e varrosn n nj vend tjetr.11 kur kishte mbaruar beteja Xhemel, Aliu r.a. e kishte gjetur i pari Talhan t vdekur e t mbuluar n gjak. Ai e kishte marr n krah dhe e kishte shtrnguar fort duke qar. Duke ia pastruar gjakun nga fytyra, aliu thoshte: sa t vshtir e kam t t shoh n kt gjendje, o babai i Muhamedit.12 Nga kjo duhet t kuptojm se, fardo q t ndodh n mes dy vllzrve t nj feje, nuk duhet harruar njeti dhe as qllimi i mir. Sado t mdha qofshin mosmarrveshjet tona, nuk duhen harruar normat islame, t cilat bjn thirrje pr falje dhe paqe n mes vllzrve t besimit. Talha bin Ubejdullahun e gjejm gjithmon n shrbim t besimtarve. Ai forconte lidhjet farefisnore, prkrahjen shoqrore, ngushllonte t varfrit, ndihmonte ata q ndodheshin n fatkeqsi etj..
(1)Xhasim Mutava, t Prgzuarit me Xhennet, Shkup, 2010, f. 16-17-20 (prktheu: Elmaz Fida). (2)Po aty, f. 138. (3) Sahihul Muslim, Kaptina mbi Uhudin, II/107.(4)Ibni Hisham, 11/81. (5)Sahihul Buhari, I/527, II/581.(6)Nektari i vulosur i Xhennetit, prktheu nga boshnjakishtja: Muhamed Iljaz Dolaku, Shkup, 1997. (Titulli origjinal: Err-rrahikul Mahtum, autor, Safrjjurrahman El-Mubarekfuri).(7)Fet`hu-l-Bari, VII/361.(8)Po aty.(9)Xhasim Mutava, T prgzuarit me Xhennet, Shkup, 2010, f. 147-148. (10) Po aty, f.140. (11) Po aty, f.144.(12)Po aty, f. 145

Tefsir 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

19

Nj ajet nj shtje
Mr. sci. Imer Hadini Ruajini (falini) rregullisht namazet, e gjithashtu edhe namazin e mesm, dhe qndroni para Allahut me devotshmri. (El-Bekare, 238) hot Allahu xh.sh: Ruajini (falini) rregullisht namazet e ky sht Urdhr nga Allahu xh.sh. drejtuar t gjith besimtarve pr ruajtjen e kohve t namazit dhe faljen e tyre duke iu prmbajtur t gjitha rregullave t parapara pr plotsimin e tij. Si transmetohet, Abdullah ibn Mesudu r.a. ka thn: e kam pyetur resulullahin a.s. Cila vepr sht m e mira? Tha: Namazi n kohn e vet; thash: Pastaj cila? Tha: Prkujdesja ndaj prindrve. Thash: Pastaj cila? Tha: Lufta n rrugn e Allahut. Pastaj heshta nga pyetjet drejtuar Resulullahit a.s. dhe, sikur t pyesja m tepr do t m prgjigjej (Buhariu 3/1025, nr. 2630; Muslimi 1/89, nr.85) Ndrsa n hadithin Kudsij, q transmetohet nga Ebu Katadete ibn Rubij r.a., ai ka thn: Ka thn resulullahi a.s. s allahu i madhruar ka thn: Un i kam br obligim pr ymetin tnd pes koh t namazit, dhe kam dhn nj premtim nga Un, se at q kujdeset dhe i fal namazet n kohn e tyre, do ta vendos n Xhenet n baz t premtimit Tim, po, nse nuk sht i kujdesshm ndaj tyre, ai nuk ka tek Un kurrfar premtimi. (Sunen,Ibnu Maxheh 1/450, nr. 1403) Falja e namazeve n kohn e tyre llogaritet nga veprat m t mira dhe m t plqyera tek Allahu xh.sh.. Transmetohet nga Umu Fervete r.a., e cila ka qen nga ato q patn dhn betimin para Resulullahit a.s., thot se e ka dgjuar Resulullahin a.s duke i prmendur veprat dhe tha: vepra m e mir tek allahu xh.sh. sht nxitimi i faljes s namazit n fillim t kohs t tij. (Musned, Imam Ahmed 6/375, nr. 27149.) Transmetojn Buhariu dhe Muslimi nga

Talha ibn Ubejdullah r.a. t ket thn: Erdhi tek Resulullahi a.s. nj person nga banort e Nexhdit, me flok t rregulluar; dgjonim zrin e tij dhe nuk e kuptonim se po thoshte derisa u afrua te Resulullahi a.s. dhe e pyeti pr islamin. resulullahi a.s. tha: Pes koh t namazit brenda dits dhe nats. Ai tha: A ngarkohem me (namaze) t tjera? Resulullahi a.s. tha: Jo, vetm vullnetarisht, dhe agjrimi i muajit t Ramazanit; ai tha: A obligohem me (agjrim) tjetr? Tha: Jo, vetm vullnetarisht. Dhe kshtu Resulullahi e prmendi zekatin e ai pyeti: A obligohem m tepr? Tha: Jo, vetm vullnetarisht. Ai u largua dhe tha: Pasha Allahun, nuk do t shtoj as nuk do t mungoj asgj nga kjo. Pejgamebri a.s. tha: Ka shptuar nse e thot t vrtetn. ( Buhariu 1/25, nr. 46; dhe Muslimi 1/40, nr. 11). Ndrsa n hadithin e transmetuar nga enesi r.a. thuhet: na sht ndaluar ta pyesim Resulullahin a.s., pr ndonj gj, kshtu q na plqente kur prezantonte ndonjher ndonj beduin i menur dhe e pyeste, e ne dgjonim. Kshtu erdhi nj beduin dhe tha: O Muhamed, na erdhi i drguari juaj dhe pretendonte se ju thoni se Allahu t ka drguar! Tha : E ka thn t vrtetn. Tha: Kush e ka krijuar qiellin? Tha .: Allahu! Tha: Kush e ka krijuar Tokn? Tha : Allahu! Tha: Kush i ka ngritur kodrat dhe ka n to? Tha : Allahu! Tha: Pash At Q ka krijuar qiellin dhe ka krijuar Tokn dhe ka ngritur kodrat, a t ka drguar ty Allahu? Tha : Po! Tha: I drguari juaj pretendon se ne kemi obligim pes koh t namazit gjat dits dhe nats son? Tha a.s.,: E ka thn t

20

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Tefsir

vrtetn! Tha: Pash At Q t ka drguar, a t ka urdhruar Allahu pr kt? Tha a.s.,: Po. Tha: I drguari juaj pretendon se ne kemi obligim dhnien e zekatit nga pasuria jon? Tha a.s.: E ka thn t vrtetn! Tha: Pash At Q t ka drguar a t ka urdhruar Allahu pr kt? Tha a.s.,: Po. Tha: I drguari juaj pretendon se ne kemi obligim agjrimin e muajit Ramazan n vitin ton? Tha a.s.: E ka thn t vrtetn! Tha: Pash At Q t ka drguar a t ka urdhruar Allahu pr kt? Tha a.s.,: Po. Tha: I drguari juaj pretendon se ne kemi obligim vizitn e Qabes pr at q ka mundsi? Tha a.s.,: E ka thn t vrtetn! Tha: Pasha At Q t ka drguar me t vrtetn, as nuk do t shtoj as nuk do t mungoj asgj nga kjo. Pejgamberi a.s. tha: Nse sht i sinqert n at q thot, do t hyj patjetr n Xhenet. (Muslimi 1/41, nr.12.) Transmetohet nga Ebu Ejubi r.a.: Erdhi nj person tek i Drguari i Allahut a.s. dhe tha: M udhzo pr nj vepr, e cila, nse i prmbahem, m afron afr xhenetit dhe m largon nga zjarri! Tha a.s.: Ta adhurosh Allahun dhe t mos I bsh rival asknd, ta falsh namazin, ta japsh zekatin dhe t ruash lidhjet familjare. Kur u largua, Pejgamberi a.s. tha: Nse u prmbahet atyre q u urdhrua, do t hyj n Xhenet(Muslimi 1/43, nr:13. N hadithin tjetr transmetohet nga Ebu Hurejrete r.a.: Erdhi nj beduin tek Resulullahi a.s. ,dhe tha: O i Drguar i Allahut, m udhzo pr nj vepr, s cils, nse i prmbahem - do t hyj n Xhenet? Tha: Adhuro Allahun dhe mos I bj Atij rival asgj, fale namazin e obliguar, jepe zekatin e caktuar dhe agjro ramazanin. tha: Pasha at n dor t t cilit sht shpirti im, nuk do t shtoj dhe as do t mungoj asgj nga kjo. Kur u largua, Pejgamberi a.s. tha: Ai q sht i knaqur t shoh nj njeri nga banort e Xhenetit, le ta shikoj kt. ( Buhariu 2/506, nr.1333; Muslimi 1/44, nr. 14) Transmetohet nga Xhabiri r.a. se nj njeri e kishte pyetur Resulullahin a.s.: Nse i fal namazet e obliguara dhe agjroj ramazanin, punoj gjra t lejuara dhe largohem prej t ndaluarave e nuk shtoj asgj prej ktyre, a do t hyj n Xhenet? Tha a.s: Po, e ai tha: Pasha Allahun. nuk do t shtoj asgj nga kjo. (Muslimi 1/44, nr.15) Pes koht e namazit Fjala e Allahut namazet, pes koht e namazit gjat dits dhe nats, - namazi i sabahut, i dreks, i ikindis, i akshamit dhe i jacis. T gjitha kto namaze jan prmendur n ajetet kuranore. Thot Allahu xh.sh.:(Shih:Err-Rrum, 17-18 dhe En-Nur, 357).Pes koht e namazit t prmendura n kto dy ajete, e argumentojn kt me fjaln e Ibn Abasit r.a., q transmetohet nga Ebu Rezin r.a.: Ka ardhur Nafi ibn El-Ezrek tek Abdullah ibn Abazi r.a. dhe e ka pyetur: A i gjen pes koht e namazit t prmendura n Kuran? Tha: Po, pastaj i lexoi atij:Lartsojeni

Allahun kur t vij mbrmja (namazi i akshamit) dhe kur t agoj mngjesi (namazi i sabahut), dhe pasdite (namazi i ikindis), dhe ditn (namazi i dreks), dhe pastaj lexoi Ibn Abasi ajetin tjetr dhe pas namazit t jacis. (Bejhekiu n Muxhem El-Kebir, 10/247, nr. 10596; Ibn ElMundhir n El-Evsat, 2/321, nr. 932) Ka thn Allahu xh.sh. Shih: El-Isra,78) Fjala e Allahut animi i Diellit q fillon nga zeniti derisa t perndoj, ndrsa rnia e territ, kjo sht koha pas zhdukjes s drits nga horizonit, sht ky urdhr nga Allahu xh.sh. pr faljen e namazeve n mes t ktyre dy kohve t prmendura n kt ajet, e kto jan: dreka, ikindia, akshami, jacia, dhe fjala e Allahut: Kurani i agimit, q do t thot koha e sabahut. sht quajtur kshtu pr shkak se ky namaz sht dalluar me lexim t gjat t Kuranit, ka vetm dy reqate, namaz i shkurt n reqate, po leximi duhet t jet m i gjat se n t gjitha namazet e tjera. Mbetet kshtu gjithmon n kt form, pra, as nuk shkurtohet n udhtim dhe as nuk bashkohet me nameze t tjera n raste kur lejohet bashkimi i dy namazeve. (El-Fetava, 21/435) Ky ajet komentohet nga vet veprimet e Resulullahit a.s. gjat jets s tij, i cili falte pes koh t namazit, por edhe nga hadithet e shumta t transmetuara, si ka ardhur n Sahihun e Muslimit nga Abdullah ibn Amri r.a. se Pejgamberi a.s. i prcaktoi koht e namazit: Koha e dreks, kur Dielli t kaloj zenitin dhe derisa hija e njeriut t jet sa gjatsia e tij, derisa t mos hyj ikindia; koha e ikindis sht derisa t mos zverdhet Dielli; koha e akshamit derisa t humb drita nga horizonti; koha e jacis sht deri n gjysm t nats; koha e namazit t sabahut sht nga agimi derisa t lind dielli, nse lind dielli, mos fal namaz se ai lind ndrmjet dy brirve t shejtanit. (Muslimi 1/426, nr. 612). (Vijon)

Psikologji Islame 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

21

Aspekti psikologjik i namazit


Prim.dr.med.sc. Ali F. Iljazi Ti lexo at q t shpallet nga Libri (Kurani), fal namazin; vrtet namazi largon nga t shmtuarat dhe t irrituarat....(El Ankebut, 45) gjitha lvizjet e jashtme gjat faljes s namazit jan jokomplete pr besimtarin, n qoft se vet forma e namazit nuk kompletohet me qllimin q besimtari dshiron t arrij, e ky sht prjetimi shpirtror i pranis s Allahut t Madhrishm. Kjo gjendje e lartsuar e besimtarit prjetohet vetm n momentin e vetdijes son q dshirojm para Krijuesit ton. Mu kjo fuqi shpirtrore e namazit i ndihmon besimtarit n qetsimin e tundimeve dhe presioneve t jets. Lnia e namazit e kthen njeriun nga forma m e bukur (ahsenuttakvim) n nivelin m t ult(esfelus-safilin). Vetm prmes namazit shpirtrat prkujtojn besn e paralashtsis (kontrats n mes Zotit dhe njeriut), q ia dhan Krijuesit t vet, para se t krijohej bota. Vetm prmes namazit njeriu kthehet n natyrn e tij, n gjendjen e lashtsis (fitretullah, e kjo sht gjendje e vetdijes s Krijuesit t vet). Abdesi Abdesi sht kusht themelor i njeriut pr takimin me Allahun e Madhrishm. Fjala arabe vudu, e cila prdoret n kuptimin e abdesit, prmban n vete edhe kuptimin e pastrtis, bukuris dhe shklqesis. Pra, vetm me kt mnyr, besimtari mund t hyj n komunikim t jashtzakonshm me Krijuesin e tij. E rezultati i ktij komunikimi nuk sht asgj tjetr prve bukuris dhe pastrtis s shpirtrave tan. Takimi i besimtarit me Allahun e Madhrishm sht i prafrt. Ai nnkupton pastrtin e trupit dhe shpirtit. Parakusht pr pastrtin e brendshme q arrijm n namaz,

sht pastrtia e jashtme, q besimtari e arrin me abdes. Abdesi sht gjendje e prgatitjes s besimtarit, q ta pranoj dhe kuptoj dhuratn e Zotit, t dedikuar vetm pr njeriun. Ja pse besimtari e merr Kuranin n dor me abdes. Pejgamberi, a.s., ka thn q Ymeti i tij do t thirren (gurren muhaxhxhelin), pr shkak t gjurmve t abdesit, prandaj abdesi sht arm e besimtarit dhe pjes e besimit. Ajeti kuranor: (Shih: El Bekare, 138), sipas disa komentuesve ka kuptimin q Allahu i Madhrishm i ka dhuruar pastrim vetm njeriut, me se e ka dalluar nga t tjerat krijesa. Fjala sibgah n versetin e cituar ka kuptimin ngjyrosje, pastrim. Pra, Krijuesi yn na ka pastruar me nj shenj t veant t pastrtis (sibgatullah), e kjo sht pastrtia m e bukur, me t ciln kemi ardhur n kt bot. Abdesi sht mundsi dhe gjendje e shklqesis s besimtarit n kt bot, pr t arritur kuptimin e pastrtis metahistorike t njeriut. Abdesi ka n vete nj simbolik t thell. Shum versete e orientojn vmendjen ton n shiun q zbret si bekim hyjnor, mu sikur ka zbritur Shpallja (pr kt arsye n traditn ton islame sht gabim t thuhet po bie shiu sepse bereqeti zbret e nuk bie). Shpallja dhe shiu jan tenzil, t zbritura, t drguara posht, edhe uji, edhe Shpallja jan t paraqitura si Mshir Hyjnore, q i mundsojn dhe i ofrojn njeriut jet, gjallrim. Uji si mshir ka veprim serioz, prveq pastron trupin, ndikon edhe n shpirtin e njeriut,. T gjith e kemi prjetuar fuqin trupore e shpirtrore pas larjes, nse jemi t molisur nga puna. T mos harrojm se Ejubit, a.s., i ishte urdhruar q t pastrohej me uj q gurgullonte

22

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Psikologji Islame

nn kmbt e tij, pr tu shruar nga smundja e rnd q e kishte kapluar pr vite me radh. Dobit e namazit n kohn e sotme Nj prej emrave t Allahut t Madhrishm sht edhe Rabb. Prve kuptimit Zot, ka edhe kuptimin Edukues , dhe nga kjo rrjedh fjala terbije, q e njohim nprmes sintagms terbijetun-nefs - edukim i egos. Allahu si edukues zbaton mnyrn e edukimit t drejtprdrejt dhe t trthort pr ne, duke vn n dukje nj qllim t edukimit t myslimanve. Qllimi i drejtprdrejt i komunikimit t Tij jan fjalt e Tij: (Shih: El Ankebut, 45) Mjeti me t cilin Allahu i Madhrishm dshiron t na tregoj pr t na larguar nga t kqijat dhe e neveritura, sht namazi. Duke falur namazin, myslimani orientohet nga jeta, pa vese t kqija dhe t neveritshme. Ky sht shembull i komunikimit t drejtprdrejt dhe i qllimit t namazit. Mnyra e trthort e komunikimit t qllimit t namazit sht shprehur n ajetin kuranor: (Shih: En Nisa, 103) Pra, prve karakterit edukues t namazit, paraqitet edhe komponenti plotsues si mjet ndihms me t cilin Allahu i Madhrishm, u tregon besimtarve rrugn deri n cak. E kjo sht lidhja e namazit me koh t caktuar. Pra, namazi sht shtyll e Islamit, e prcaktuar me koh. Katr prej kushteve t Islamit (prve shehadetit) jan t lidhura me koh. Agjrimi sht obligim n Ramazan, zekati me nisab, haxhi n muajin dhul-hixhe. Duke ua trhequr vrejtjen myslimanve pr kohn si edukuese, Allahu i Madhrishm prdor lidhjen e riteve qendrore islame me kohn dhe me at lidh varshmrin dhe vlefshmrin e ktyre obligimeve. Ai q fal namazin e sabahut n kohn e akshamit, namazin nuk e ka t drejt. Ose, nse dikush agjron muajin muharrem n vend t Ramazanit, ka br mkat, apo nse dikush shkon n haxhillk n muajin e Ramazanit, nuk mund t ket ndonj dobi. Nse krahasojm jetn e nj myslimani mesatar dhe marrdhnien e tij me kohn, do t shohim nj dallim t madh. Edhe pse namazi q falim, zekatin q japim, Ramazani q agjrojm, Qabeja q vizitojm, do t duhej t ndikonin n kuptimin ton t kohs, si nj komponent me t cilin sht prcaktuar jeta jon, vrehet tejet qart se myslimant sot jan m t pasakt n marrdhniet me kohn. Me nj fjal, koht e ibadetit nuk kan komponentin e edukimit n jetn ton, jo vetm q nuk na largojn nga t shmtuarat dhe t irrituarat, por nuk kemi arritur as t kuptojm marrdhnien reale ndaj kohs. Shkaku pr kt duhet krkuar n faktin q ibadetet (namazi n radh t par) i kryejm mekanikisht, pa menduar. N finesa kemi msuar mekanikn e namazit, e se far ndikimi duhet t ushtroj namazi tek ne, kt

nuk e kemi arritur dhe as q mendojm shum pr kt. Njerzit dshirat e tyre i orientojn nga gjrat q u mungojn. Vlern e shndetit njeriu fillon ta moj vetm kur t smuret; vlern e pasuris kur t varfrohet; vlern e syrit kur verbohet etj.. Nuk ka bel (fatkeqsi) m t madhe q do ti gjej njerzit, se pyetja para Allahut t Madhrishm n Ditn e Gjykimit: (Shih: El Haxhxh, 2).Dhe cila sht ajo pr se do ta lus Allahun njeriu n kt situat, kur Allahu i Madhrishm vendos q ndonjri prej nesh (na ruajtt Allahu nga ky prfundim) t prfundoj n zjarr? Kjo sht KOHA! (Shih: Ez Zumer, 58) Me fjal t tjera, n kt moment njeriu lutet pr kohn - amanet t cilin sot e ka me bollk. Nuk e di far t ka prcaktuar Allahu i Madhrishm dhe kur do t mbaroj nafaka, prandaj shfrytzoje duke br at me se Allahu sht i knaqur. Mos e kalo me gjra prej t cilave nuk ke dobi. N hadithin m t sakt q transmetojn Buhariu dhe Muslimi, Muhamedi, a.s., thot q namazi i besimtarit me xhemat sht m i mir se namazi individual, 27 her. Pra, nse harxhon dhjet minuta pr falje t namazit me xhemat, kjo sht sikur t jesh falur 270 minuta (4,5 or) vetm. A nuk sht ky nj shfrytzim maksimal i kohs, pr t ciln sot flasin arsimtart n shkolla, shefat n pun etj.? Pejgamberi, a.s., na edukon se si, prmes namazit, ta pasurojm kohn ton, kshtu q nga nj minut e jets son ti bjm 27 minuta dhe n kt mnyr kthehemi te karakteri edukues i namazit. Veprat e vogla por t vazhdueshme Imam Ibnul-Kajjim, n nj vepr t tij, pyetjes se cila vepr sht m e vlefshmja, i prgjigjet

Psikologji Islame 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

23

se kjo varet nga koha n t ciln gjendet njeriu. Nse zotron uria (varfria), ather vepra m e mir (koha e shpenzuar m s miri) sht t ushqej t uriturin. Jetojm n kohn pr t ciln i Drguari i Allahut, a.s., ka thn q do t vij koha kur as m t diturit tuaj nuk mund t gjenden, dhe do prgjigje konkrete pr pyetjen: N se ta depozitojm kohn sot?, n rend t par krkon analiz t thukt t situats n t ciln gjenden myslimant sot. Mungesa e sistemit n jetn e myslimanve (t cilt do t pengoheshin sikur ta msonin leksionin pr namazin, q e praktikojm pes her n dit), sjell kaosin n pjes t madhe t t cilit e kemi shkaktuar ne. N kt proces duhet mbajtur n mend q dekadenca e myslimanve nuk sht nj proces q ka filluar dje, po nj proces i vjetr disa shekuj. Prandaj sht iluzore t besohet q zgjidhja e problemit mund t ndodh brenda nj nate. Megjithkt, mund t bjm hapin e par dhe punn ton t mos e lidhim domosdo me rezultate t menjhershme. Pr kt qllim, secili prej nesh duhet t analizoj veten dhe situatn n t ciln gjendet. Lidhur me kuptimin e realitetit, do t vijm n prfundime t ndryshme - se pr far duhet ta shfrytzojm kohn. Por rndsin e pasjes s fryms s gjat n kt rrug, duhet ta vm n plan t par detyrimisht dhe pandrprer. Pyetjes drejtuar Aishes dhe Ummu Selemes: Cila ka qen vepra m e dashur e Pejgamberit,a.s.,? i jan prgjigjur: Nj vepr e vogl, por e vazhdueshme. Njerzit q humbasin do mundim pr namaz, si shkas i pasimit t epsheve t tyre, do t prjetojn dshtim t plot n kt bot. N Kuranin fisnik thuhet (Shih: Merjem, 59)

Duke par t kqijat e sotme q rrethojn njeriun n botn e diturive moderne, shohim se jeta shpirtrore e njeriut jan e vetmja shpres dhe shptim n kt shthurje t prditshmris, n mes qllimeve q ofron kjo koh dhe mundsive reale t njeriut. E jeta shpirtrore n Islam bazohet n fuqin shpirtrore n namaz. Dobit e namazit jan t shumta n vrdallat e kohs s sotme. Profesor Nasr, n veprat e tij ka shnuar nj mendim t shklqyeshm. Ai vren problemet q shkakton njeriu modern duke harruar dimensionin transhendent t jets. Burgosjen e qenies s tij n kafazin e bots materiale dhe kufizimin e horizontit t tij n aspektin thjesht trupor, mund ti zgjidh vetm me njohjen se njeriu sht i pavdekshm, ndrsa inteligjenca e tij sht krijuar pr t arritur tek Gjithkrijuesi Absolut. Pr t kuptuar realisht mendimet e cekura, mund t na ndihmojn klithmat e zshme, si dhe pyetjet: far mund t knaq sot shpirtin ton n kt bot t formave, dhe far mund t plotsoj boshllkun? Namazi, pa dyshim, e ndihmon njeriun q t lirohet nga burgu i ekzistencs materiale, duke e kthyer n lashtsin e tij. Nse njeriu dshiron prsosuri shpirtrore, duhet t hyj n formn q shpreh gjendjen e tij shpirtrore. N kt bot t formave, pa shpirtroren, njeriu sht pa kok. Mjerisht, sot n botn moderne njeriu me diturin e tij nuk e pushton natyrn, por e humb veten dhe botn e tij t vetme autentike. Njeriu sot gjithnj e m shum ndihet i vetmuar, i humbur, pa shpirt e kuptim, i mbushur me shpresa dhe iluzione t rrejshme. Mund t themi se njeriu sot m s shumti vuan nga mungesa e shpirtrores. Pr kt arsye Profesor Nasr thot se njeriu duhet t jet prher n namaz, sepse n kt mnyr vendos harmonin n mes njeriut dhe toks. N t vrtet, njeriut t sotm t depersonalizuar, namazi ia kthen integritetin q ia ka shkatrruar kultura moderne. Namazi e prmbledh njeriun n bindje kozmike ndaj Allahut t Madhrishm. Kshtu Kurani fisnik thot: (Shih: El Bekare, 116 dhe En Nur, 41) T jesh namazli n ditt e sotme, do t thot t jesh me Zotin Nse Dielli, me lindjen dhe perndimin e tij, i nnshtrohet Krijuesit t vet, edhe secili njeri n nivelin biologjik i nnshtrohet Krijuesit, p.sh. me lindjen dhe vdekjen e tij, n do frymmarrje t tij. Prandaj, sht e natyrshme q njeriu tI nnshtrohet me vetdije Krijuesit t tij n jetn e vet. Nuk sht e natyrshme q t mos i nnshtrohet, sikurse nuk sht e natyrshme q njeriu t mbyll gojn e hundn pr t mos marr frym. Namazi e mbron njeriun n kt bot t dukshme nga t gjitha adhurimet q nuk jan

24

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Psikologji Islame

transhendentale. Allahu xh. sh. ka mbjell n zemrn e secils qenie njerzore mallngjimin pr transhendenc. Prandaj, ai q fal namazin, i bn sexhde vetm Allahut t dashur. Natyrisht, njeriu n dynja ndodhet n mes dashuris ndaj Allahut dhe ndaj ksaj bote. Pra, njeriu ballafaqohet me nj luft t brendshme. Ai ka mundsin pr t zgjedhur n mes liris dhe humbjes s vetvetes. Duke liruar shpirtin e tij nga barra e ksaj bote, musal-liu liron vetveten. N Kuranin fisnik prmendet shpirti me frymzim t dyfisht, pr t keqen dhe ndjenjn e afrsis me Zotin(Shih: Esh Shems, 7-8) Dynjaja e thrret shpirtin q t pasoj epshet. Shpirti i namazliut e thrret njeriun n t mirn, prandaj namazi na ndihmon pr t hyr n nj bot reale krejt tjetr, e cila prbhet nga tri nivele: 1. Niveli i prkujtimit (n namaz duke prmendur Allahun, ne prkujtojm pozitn ton reale n kt bot); 2. Niveli i udhheqjes s kohs (namazi kryhet n koh t prcaktuar sakt); 3. Aspekti shoqror dhe ai individual q arrihen me namaz (me namaz arrijm jo vetm dobi individuale, sikur u theksua m sipr, por me namazin e prbashkt ne msohemi me jetn shoqrore). Pr kt arsye, t jesh namazli n ditt e sotme, do t thot t jesh me Zotin e dashur, t shfrytzosh n mnyr t drejt kohn q sht n dispozicion, t kontrollosh dashurin ndaj pasuris, ti zhvillosh ndjenjat e dashuris ndaj t tjerve. N kt drit na zbulohet edhe kuptimi i versetit kuranor: (Shih: El Ankebut, 45) Prkujtimi n namaz sht shprehja m e lart e bindjes dhe nnshtrimit ndaj Krijuesit ton. Namazi ka edhe fshehtsit e tij, t cilat i arrijn vetm besimtart e sinqert. Qndrimi n kmb (kijam), prulja (ruku) dhe sexhdeja jan pjes prbrse t namazit, por edhe ibadete n vete. Kto kan vazhdimsin q nga Ademi, a. s., e deri te Muhamedi, a.s.. Shejtani sht vazhdimisht n prit pr ta larguar njeriun nga sexhdeja dhe nga namazi, i nxitur nga zilia se namazliu do t bisedoj me Allahun e Madhrishm. Pr kt arsye njerzve u trhiqet vrejtja q t krkojn shptim n sexhde: (Shih: El Haxhxh, 77 dhe El Hixhr, 98-99) Si thot Pejgamberi, a.s., namazi sht miraxh i besimtarit, ngritje unikale shpirtrore e njeriut n kt bot. Me namaz njeriu anon nga njohja e vetvetes, ndrsa pa namaz bie n greminat e kurtheve t dynjas. Rrug tjetr nuk ka - ngritje ose rnie. sht vshtir t paraqiten me dituri e me fjal fshehtsit e namazit. Prvoja e secilit namazli sht e veant dhe vetm e tij. Mesazhi i Kuranit fisnik sht preciz dhe i sakt pr secilin individ (Shih:EAla, 14-15)

PJESA SHKENCORE 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

25

Zekati, ky obligim i harruar


Mr. Ejup Haziri Pjesa e Zekatit, t ciln e marrin t varfrit, shton dhe rrit fuqin e blerjes, e kjo do t reflektonte edhe tek t pasurit, pr arsye se rriten krkesat dhe duhet t shtohet edhe prodhimi i tyre, dhe po t mos ishte e dedikuar ajo pasuri, krkesat do t ishin m t vogla. Ajo pasuri e dedikuar tek t varfrit, kalon prsri tek t pasurit, pr shkak se ata e kan fuqin prodhuese dhe t varfrit harxhojn shumn e dedikuar pr gjra t domosdoshme. Hyrje shtjes s Zekatit do ti prkushtohemi me disa tema q do t publikohen njra pas tjetrs, pr shkak se ky obligim, q njherazi sht shtylla e tret e islamit, sht anashkaluar dhe sht harruar nga myslimant, ndonse, pr nga vlera, nuk sht hi m pak sesa namazi, po praktikimi i tij sht shum larg nga ai i namazit. Mosnjohja e mass me kt obligim, mosinformimi i mjaftueshm nga ana e atyre q jan prgjegjs, apo mosgatishmria e njerzve pr t nxjerr zekatin, - mund t jen disa prej shkaqeve dhe arsyeve pr mos-aplikimin e ktij obligimi. Prandaj, nj trajtim i detajuar pr dhe rreth Zekatit, shpresoj se do t ishte i mirseardhur dhe i nevojshm. Prkufizimi i Zekatit Fjala zekat n kuptimin etimologjik ka disa kuptime: shtim, pastrim, lavdrim dhe begati.1 T gjitha kuptimet e Zekatit n kuptimin etimologjik, i prmban ky ajet: Merr prej pasuris s tyre (t atyre q pranuan gabimin) lmosh, q ti pastrosh me t dhe tu shtosh (t mirat)... (Et-Tevbe, 103). Zekati e pastron nga mkatet at q e jep, dhe ia shton shprblimin dhe pasurin atij q e jep.Ndrsa n kuptimin terminologjik, ka kt kuptim: Pronsia e nj pjese t caktuar t pasuris pr at q e meriton ti jepet, me kushte t caktuara (t veanta).2 Obligimi i Zekatit Zekati u b obligim n vitin e dyt t hixhretit, dhe ky obligim vrtetohet me ajete kuranore, me thnie profetike dhe me koncensus t dijetarve mysliman. Pr sa i prket Kuranit, pr Zekatin thuhet: Dhe ata q n pasurin e vet kan ndar nj pjes t caktuar. Pr lypsin dhe pr nevojtarin q nuk lyp. (El-Mearixh, 24-25). I Drguari i Allahut kishte thn se Islami sht ngritur mbi pes shtylla, njrn prej tyre e kishte prmendur Zekatin. N nj rast tjetr kishte theksuar: Jam urdhruar t luftoj njerzit derisa t dshmojn se nuk ka t adhuruar me t drejt prve Allahut dhe se un jam i Drguari i Allahut, derisa ta falin namazin dhe t japin zekatin, e nse kt e bjn, ather ata kan t garantuar prej meje gjakun dhe pasurin e tyre.3 Dijetart jan pajtuar q zekati sht njri nga obligimet e fes islame, i cili duhet t kryhet domosdo nga ai q i plotson kushtet. Roli i Zekatit n Islam Zekati sht shtylla e tret n Islam, pas dshmis dhe namazit, q njherazi sht prej pes themeleve t Islamit, bazuar n hadithin: Islami sht ngritur mbi pes shtylla; dshmia se nuk ka Zot tjetr prve Allahut dhe se Muhamedi sht i drguari i Tij, falja e namazit, dhnia e zekatit, shkuarja n haxh dhe agjrimi i ramazanit.4 Obligimi i Zekatit sht i ngjashm me obligimet e tjera, si, fjala vjen, namazi, agjrimi apo haxhi, prandaj roli dhe pozita e tij sht sikurse e adhurimeve thelbsore t siprprmendura. Shokt e t Drguarit t Allahut ia kishin dhn atij betimin se do ta kryenin kt obligim t rndsishm. Ndrsa mohuesve t Zekatit Ebu

26

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Zeqati

Bekri u kishte shpallur luft t hapur duke thn: Pr Allahun, do t luftoj kundr atyre q kan br dallim ndrmjet namazit dhe zekatit. Obligimi i Zekatit sht kategorik. Ai q e mohon, sht jobesimtar. Ai, pas namazit, sht ibadeti m i vlefshm. Mkati i atij q nuk jep zekat, sht i madh.5 N 82 vende krahas namazit N Kuran, Zekati ka ardhur krahas namazit, n nj numr t konsiderueshm t ajeteve, dhe kjo l t kuptohet se vlera e Zekatit sht sikurse ajo e namazit. Zekati, krahas namazit, ka ardhur n Kuran i prsritur hi m pak se 82 her, saq nganjher lexuesin e bn t mendoj sikur kto dy obligime t rndsishme t jen nj trsi. Mjafton t sjellim ndonj argument q e dshmon pr kt: Kryeni faljen (namazin) dhe jepeni zeqatin.... (El-Bekare, 110). Gjrave q jan me rndsi, Krijuesi u ka kushtuar vmendje t posame n librin e Tij, e kjo vrehet qart n prsritjen e atyre gjrave n vende t shumta n Kuran. Prej tyre sht edhe Zekati, t cilin (kt obligim) Krijuesi e prsrit shpesh, me qllim q njerzit t mos e harrojn dhe as t mos anashkalojn kt obligim madhor e sublim. Urtsia e Zekatit Dallimet n furnizime, pun e fitime n mes njerzve jan shtje normale. Kt e prmend edhe Kurani: Allahu favorizoi disa prej jush mbi disa t tjer n furnizim. (En-Nahl, 71). Allahu na dalloi ne n furnizime, mirpo t pasurve ua bri obligim q tua japin t varfrve t drejtn e tyre t prcaktuar, bazuar n fjalt e Krijuesit: Dhe n pasurin e tyre kishin prcaktuar t drejt pr lypsin dhe pr t ngratin (q ka nevoj por nuk lyp). (EdhDharijat, 19) Obligimi i zekatit sht prej metodave m t mira pr eliminimin e favorizimeve t ndryshme dhe pr t zhdukur barrierat e ndryshme n mes shtresave t njerzve. Me zekat arrihet nj lloj baraspeshe n mes shtresave t ndryshme n furnizime, kshtu q t varfrit dhe skamnort nuk mbesin n gjendjen e tyre t mjerueshme, po statusi i tyre ndryshon, e kjo kontribuon n luftimin e varfris dhe eliminimin e saj. Zekati sht nj ndihm modeste ndaj t varfrve dhe nevojtarve, q u ndihmon dhe u ofron atyre kushte m t mira jetsore, e kjo do t kontribuonte n ruajtjen e shoqris nga smundja e varfris dhe n ruajtjen e shtetit nga degradimi e dobsia Zekati sht pastrim i shpirtit nga smundja e koprracis, e mson besimtarin t jap e t shpenzoj kurdo q t jet e nevojshme, e kjo ndikon n realizimin e nj ekuilibri shoqror n mes t varfrve dhe t pasurve, sikurse q ndikon edhe n realizimin e nj dashurie

vllazrore n mes kolektivit dhe pr nj afrimi n mes shtresave t njerzve.6 Synimet e Zekatit Zekati sht lidhje fetare n mes robit dhe Zotit t tij, nga njra an, dhe n mes tij dhe shoqris q jeton n t, nga ana tjetr. Zekati paraqet nj falnderim t posam ndaj Allahut pr dhuntit dhe t mirat q i jan dhuruar njeriut nga Krijuesi i tij. Prmes nxjerrjes s Zekatit, njeriu e kupton se ai sht nj pjes e shoqris, gzohet pr gzimin e shoqris dhe hidhrohet pr hidhrimin e saj; ai i ngjan nj trupi t vetm, q, nse nj pjes e tij ankohet, ather ankesn e bart i tr trupi, kshtu q nse ndokush ankohet, ai smund t jet i lumtur, prandaj, prmes Zekatit, shoqria bhet si nj trup i vetm, i bashkuar dhe i solidarizuar. Zekati ka synime t shumta, qofshin ato synime personale apo shoqrore, e ne ktu do t paraqesim disa prej tyre: Synimet fetare t Zekatit kurani e prshkroi shum mir synimin e Zekatit n vetm dy fjal, q jan: pastrimi dhe shtimi i t mirave. I Madhrishmi tha: Merr prej pasuris s tyre (t atyre q pranuan gabimin) lmosh, q ti pastrosh me t dhe tu shtosh (t mirat)... (Et-Tevbe, 103). Zekati sht pastrim pr mkatet, shtim pr t mirat e atij q e nxjerr at, dhe pastrim nga koprracia.7

Zeqati 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

27

Ne krijuam. (El-Isra, 79). Nse njeriu n Islam e ka kt nder dhe kt pozit, ather nuk do t ishte e uditshme q ky legjislacion t kujdeset pr nevojat dhe detyrimet e njeriut, duke realizuar krkesat e tij. Kur e jep pjesn e tij t pasuris s krkuar, i pasuri ndien se ai sht pjes e shoqris ku jeton, dhe e kupton rolin e tij t rndsishm n lumturin e t tjerve; e marrsi i zekatit e kupton se edhe ai sht antar i shoqris dhe gzohet q nuk sht anashkaluar nga shoqria. Kjo, prve ndihms, ndikon edhe n solidarizimin dhe vllazrimin n mes njerzve, pa marr parasysh shtresat e tyre, sikurse q ndikon n shuarjen e urrejtjes dhe zilis n mes t varfrve nevojtar dhe t pasurve n bollk. Islami bn vllazrimin e tyre, pa shikuar pikpamjet e tyre shoqrore: Ska dyshim se besimtart jan vllezr... (El-Huxhurat, 10). Prmes Zekatit, i varfri dbon varfrin, borxhliu lirohet nga borxhi i tij, e ai q ska mundsi t punoj, mund t jetoj nj jet t qet. Kshtu, skamnort, t varfrit dhe nevojtart mund t ndiejn se nj pjes e t pasurve (zekati) sht pjes e tyre n kushte nevojs dhe domosdoshmris. Synimet ekonomike Zekati sht pastrim i pasuris s atij q e nxjerr at, dhe njkohsisht sht shtim. N kt kontekst i Drguari i Allahut thoshte: Nse e nxjerr zekatin e pasuris tnde, tashm ke larguar dmin nga vetja jote. Pasuria duhet t pastrohet, e zekati i nxjerr dhe e pastron at, e pasuria e dedikuar pr Zekat, nse nuk nxirret, ajo sht peng. Pjesa e Zekatit, t ciln e marrin t varfrit, shton dhe rrit fuqin e blerjes, e kjo do t reflektonte edhe tek t pasurit, pr arsye se rriten krkesat dhe duhet t shtohet edhe prodhimi i tyre, dhe po t mos ishte e dedikuar ajo pasuri, krkesat do t ishin m t vogla. Ajo pasuri e dedikuar tek t varfrit, kalon prsri tek t pasurit, pr shkak se ata e kan fuqin prodhuese dhe t varfrit harxhojn shumn e dedikuar pr gjra t domosdoshme. Kjo, n aspektin ekonomik, do ti afronte shtresat e shoqris dhe do ti zhdukte barrierat e mdha n mes shtress s pasur dhe asaj t varfr.
(1)Zuhejli, Vehebeh, El-Fikhul Islamij ve edil-letuhu, bot. IV-t, Darul Fikr, Damask-Siri,vll. III, f. 152.(2)Xhezairi, Abdurrahman, El-Fikhu alel Medhahibil Erbeati, ElMektebuth Thekafij, Kairo-Egjipt, vll. I, f. 451.(3)Buhariu n Sahihun e tij, nr. 25; Muslimi n Sahihun e tij, nr. 22.(4) Buhariu n Sahihun e tij, nr. 7; Muslimi n Sahihun e tij, nr. 21; Tirmidhiu n Sunenin e tij, nr. 2534. Hadithi sht autentik. (5)Tuhmaz, Abdulhamid Mahmud, Fikhu Hanefi, Sira Prishtin, 2008, f. 425.(6)Zuhejli, Vehebeh, El-Fikhul Islamij ve edil-letuhu, vll. III, f. 154-155.(7)F. 17-18.(8)Kardavi, Jusuf, Atharuz Zekati fil Efradi vel Muxhtemiat. Ebhath Mutemeruz Zekat, el-Mexhmuatuth Thanijetu, bejtuz zekat, Kuvejt,1984, f. 115.

Zekati konsiderohet ila i muar pr dshira dhe smundje q jan n vet njeriun, si koprracia, lakmia e asaj q posedon, dshira e tij prball t tjerve pr shtimin e pasuris. N kt kontekst Kurani ka theksuar: ...njeriu sht dorshtrnguar. (Kurani, Isra, 100) ... koprracia sht e pranishme ndr njerz... (EnNisa, 128) Dhnsi i Zekatit e largon veten nga koprracia n shptim, si ka thn i Madhrishmi: ...Kush sht i ruajtur prej lakmis s vet, t tillt jan t shptuar. (Hashr, 9) ...e kush i ruhet lakmis s vetvetes, t tillt jan t shptuarit. (Et-Tegabun, 16). Dijetari i njohur Jusuf Kardavi thot: Zekati, si realizon pastrimin e shpirtit, realizon edhe lirin e vet njeriut, pr faktin se ai e liron nga robrimi, nga lidhja me pasurin dhe nnshtrimi ndaj saj, e nga prangat e ksaj robrie sht lidhja e tij me dinarin dhe drhemin, e Islami kujdeset me tr potencialin q myslimani t jet rob ndaj Allahut t vetm, e jo rob ndaj dikaje tjetr.8 Synimet shoqrore Njeriu si krijes shoqrore, sht i privilegjuar nga nderimet e Zotit pr t. Krijuesi thot: Ne vrtet nderuam pasardhsit e Ademit (njerzit), u mundsuam t udhtojn hipur n tok e n det, i begatuam me ushqime t mira, i vlersuam ata (i lartsuam) ndaj shumics s krijesave q

28

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Ekonomi Islame

T drejtat dhe obligimet financiare


Dr. Islam Hasani T drejtat n Islam nuk jan absolute, vese ato duhet t ushtrohen n at mnyr q t mos dmtojn t drejtn e askujt. T drejtat financiare dhe jofinanciare T drejtat e njerzve mund t ndahen n t drejta financiare dhe jofinanciare. T drejtat financiare kan t bjn me pasurin dhe shrbimet q dalin nga ajo pasuri, apo t drejtat q dalin nga transaksionet komerciale. Pr shembull, banuesi ka t drejt t qndroj n shtpin pr t ciln e ka paguar qiran, por n t njjtn koh ka obligim q t kujdeset pr t. T drejtat jofinanciare jan ato t drejta q nuk kan t bjn me pasurin: e drejta e shprehjes, e drejta e jets s lir, e drejta e prindrve si prindr, etj.. E drejta ekonomike mbi personat dhe mbi pasurin T drejtat dhe obligimet ekonomike q kan njerzit, prfshin edhe t drejtat mbi apo pr persona t tjer dhe t drejtat mbi pasurin. T drejtat q kan mbi persona t tjer jan ato t drejta, t cilat Sheriati i ka caktuar pr nj person mbi tjetrin. Kto t drejta mund t ushtrohen kur kan t bjn me disa aktivitete ekonomike. Pr shembull, palt n nj kontrat t shitjes, jan t obliguar pr shkmbim t nj produkti t shitur e t mimit, dhe n kontratn e qiradhnies (lizingut) apo punsimit - puntori sht i obliguar ti ofroj shrbimet e krkuara, kurse pundhnsi obligohet ta paguaj puntorin. Po ashtu, kredimarrsi sht i obliguar t paguaj borxhin e tij, pr t cilin ka deklaruar n fillim t kontraktimit. E drejta mbi persona t tjer mund t ushtrohet edhe duke shmangur disa aktivitete, pr shembull, marrsi i depozitave (nj person juridik a fizik) sht i obliguar t mos

jala Hakk, prej s cils rrjedh termi e drejta, gjuhsisht do t thot: e drejt, e vrtet, autentike, valide, e konfirmuar si e vrtet, detyrim dhe obligim. Sipas juristve, kuptimi i saj sht prshkrim i pranuar sipas Sheriatit, i cili i jep dikujt t drejt dhe obligon me nj obligim a detyr. Dhe nuk ekziston ndonj e drejte a obligim pa pasur argument pr t n bazat e Sheriatit. Ekzistojn t drejta dhe obligime t ndryshme pr secilin njeri. Njeriu sht nn detyrime pr ti prmbushur obligimet ndaj Allahut t Madhrishm, ndaj vetes s tij, ndaj shoqris dhe ndaj natyrs fizike dhe mjedisit. Ai duhet ti prmbush obligimet e caktuara nga Zoti dhe, n t njjtn koh, atij i jan dhn disa t drejta. Shoqria si trsi sht e obliguar q ti respektoj t drejtat e secilit individ pa i cenuar t askujt. Njeriut i sht dhn e drejta pr ti shfrytzuar pasurit e toks pr t mirn e tij, po n t njjtn koh ai sht i obliguar t kujdeset pr to pa i dmtuar. ai duhet ti prdor ato n mnyrn m t mir, pa dallim nse ato jan gjallesa apo minerale. Bazuar n t drejtn biznesore, sipas ekonomis islame ekzistojn rregulla dhe kushte n kontrat pr ti eliminuar mundsit e cenimit t s drejts t njrs pal ndaj tjetrs. Gjithashtu sht ndaluar do lloj tregtie n t ciln t lihet anash e drejta e njrs pal. T drejtat n Islam nuk jan absolute, vese ato duhet t ushtrohen n at mnyr q t mos dmtojn t drejtn e askujt. Tema sht shum e gjer, po prqendrimi n kt pjes do t jet rreth s drejts dhe obligimeve financiare.1

Ekonomi Islame 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

29

shembull, nse nj produkt i shitur shkatrrohet n duart e shitsit, para se ai t kaloj n pronsin e blersit, kontrata bhet e pavler dhe nuk mund t krkohet asgj nga ajo kontrat. Nse nj shtpi, e marr me qira, digjet, e drejta e qiramarrsit pr t qndruar n at shtpi prfundon. T drejtat dhe obligimet q kan t bjn me persona, kan tjetr trajtim. Obligimet e personave nuk kushtzohen nga ekzistimi i produktit n fjal. Pr shembull, e drejta e huadhnsit mbi huan e dhn nuk prfundon nse parat e dhn hua humbin ose shkatrrohen n dorn e huamarrsit. Kjo pr shkak se e drejta dhe obligimet e palve kan t bjn me persona e jo me pasuri. Ndarja e t drejtave dhe obligimeve t njerzve T drejtat dhe obligimet e njeriut ndahen n dy grupe: 1. t drejtat q mund t eliminohen n krahasim me ato q nuk mund t eliminohen dhe 2. t drejtat e trashguara dhe jo t trashguara. 1. T drejtat dhe obligimet q mund t eliminohen n krahasim me ato q nuk mund t eliminohen T gjitha t drejtat e njeriut ose t drejtat private t tij mund t eliminohen, prve n disa raste. T drejtat dhe obligimet q kan t bjn me t ardhmen, nuk mund t eliminohen, sepse ato nuk kan ardhur nuk ekzistojn ende. T drejtat dhe obligimet q kan t bjn me personin si nj individ, nuk mund t eliminohen. P.sh., e drejtat dhe obligimi i babait pr pakujdesje ndaj fmijve, nuk mund t eliminohet. T drejtat dhe obligimet, t cilat, nse do t eliminoheshin, do t afektonin t tjert, n kto raste nuk lejohet t eliminohen kto obligime. P.sh., e drejta e personave pr t mbajtur pasurin e tyre n pronsi n mnyr q pasuria t ket zotrin e vet, i cili sht prgjegjs pr do gj q del nga ajo pasuri. 2. T drejtat e trashguara dhe jo t trashguara Dijetart pajtohen se t drejtat dhe obligimet q kan pr qllim garantimin, jan t trashguara. P.sh., nj produkt i shitur mund t mbahet nga trashgimtart e shitsit derisa ta bj blersi pagesn, sipas marrveshjes, dhe garantuesit mund t mbahen prgjegjs nse pagesa nuk bhet ashtu si sht parapar n marrveshje. T drejtat dhe obligimet kur bhet fjal jo pr produkte dhe shitjen e tyre, por pr shrbime t cilat dalin nga produktet e caktuara, - nuk jan t trashgueshme dhe prfundojn me vdekjen e personit, trashgimtart mund t vazhdojn me t njjtat kushte, por pr kt krkohet marrveshje e re dhe pajtueshmri nga t dyja palt.
(1) Muhammad Yusuf Salim, A handbook on Fiqh for Economist, Kuala Lumpur: IIUM, 2005, f. 75 (2)Razali Hj Nawawi, Islamic Law on Commercial Transactions, Kuala Lumpur: CT Publications, 1999, f. 35.

keqprdor pasurin e depozituar tek ai. E drejta dhe obligimet mbi pasurin, kan t bjn vetm me pasurin. Kjo sht e lidhur drejtprdrejt me pronarin e asaj t drejte dhe me vet pasurin. E drejta e pronsimit i lejon personit q ta prdor pasurin, dhe e drejta e garantuesit sht q t garantoj me pasurin dhe ta bllokoj at derisa t prfundoj borxhi. Karakteristikat e s drejts ekonomike mbi personat dhe mbi pasurin E drejta mbi pasurin sht e shoqruar vetm me pasurin dhe nuk sht ndonj obligim mbi dika tjetr, aty ku gjendet ajo pasuri, aty sht edhe e drejta dhe obligimi mbi at pasuri. Pr shembull, pronari t cilit i sht uzurpuar apo vjedhur nj pasuri, ka t drejt ta krkoj at pasuri si t tijn, edhe nse uzurpatori ia ka shitur at nj pale t tret. Prkundrazi, e drejta pr personin ka t bj vetm me personin i cili sht i obliguar, dhe nuk mund t krkohet nga dikush tjetr. Pr shembull, kredidhnsi mund t krkoj borxhin e tij nga kredimarrsi, por jo edhe nga persona t tjer, edhe nse ata jan t afrm t kredimarrsit. Por kredimarrsi mund ta krkoj borxhin nga garantuesit a personat tek t cilt sht transferuar borxhi.2 T drejtat dhe obligimet q kan t bjn me pasurin, pushojn kur pasurit shkatrrohen ose harxhohen. Pr

30

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Bota Islame

KATARI
Mr. Samir B. Ahmeti

T dhna statistikore1: Emri ndrkombtar n anglisht: Qatar. Emri zyrtar: Shteti i Katarit. Sistemi i qeverisjes: Imaret trashgues kushtetues (monarki absolute). Siprfaqja: 11,437 km. Numri i banorve: 1.699.435 (2010). Dendsia: 76 (banor n 1 km). Feja: Mysliman 98%, t krishter dhe besime t tjera 2%. Kryeqyteti: Doha (konsiderohet qyteti m i madh n vend). Qytete t tjera: El Duhan, Umu Seid, El Hur, El Rej-jan, El Guvejrije etj.. Grupet etnike*: Arab 40%, pakistanez 18%, indian 18%, iranian 10% dhe t tjer 14%. Gjuht kryesore: Arabe ( gjuh zyrtare) dhe gjuha angleze. Njsia monetare: (1.00 QAR = 0.19 EUR). Data e pavarsis: 3 shtator 1971 (nga Britania e Madhe). Fest kombtare: 3 shtator 1971 (dita e pavarsis). Bavil, q arrin lartsin deri n 103 metra mbi nivelin e detit. Bazuar n t dhnat e vitit 2007, shteti i Katarit ka gjithsej 5 aeroporte, 3 prej tyre jan t asfaltuara, kurse 2 t paasfaltuara. Prderisa Katari ka dalje n Gjirin Persik, aty ka edhe dy porte t njohura, si porti Doha dhe porti Resu Lafan3. Shteti i Katarit ka nj numr t konsiderueshm institucionesh t larta arsimore. Prej universiteteve dhe kolegjeve m t njohura n vend, jan: Universiteti i Katarit, Kolegji Katar i Atlantikut t Veriut, Universiteti katar i stendenit, universiteti veriperndimor n katar, akademia pr Prsosmri t sportit dhe Universiteti i Arsimit Profesional n Katar, etj.4 DOHA: Si kryeqytet i shtetit t Katarit ka nj popullsi 400.051 (2005). Ky qytet bie n mes t bregut lindor t gadishullit t Katarit n bregun e Gjirit Persik. Qyteti Doha sht themeluar n vitin 1686. Qyteti Doha sht i njohur edhe nga nj numr i konsiderueshm i xhamive dhe ndrtesave moderne. Gjithashtu, kanali i njohur arab televiziv Al Jazeera selin e ka n Doha. Katari z vendin e dyt a t tret n bot si eksportuesi m i madh i gazit natyror, me burimet n fushn e gazit n veri, q sht nj nga fushat m t rndsishme t gazit n bot5. Historia e Katarit Zbulimet arkeologjike, grmimet, mbishkrimet dhe koleksionet e rralla nga copat e qeramiks t punuara me dor, q jan gjetur n pjes t ndryshme t vendit, tregojn se trualli i Katarit ishte i populluar qysh n mijvjearin e katrt

Pozita gjeografike atari, si nj shtet i mbshtetur n sistemin e monarkis, sht gadishull (siujdhes) n mes t bregut perndimor t Gjirit Persik, q prmes kufijve toksor lidhet me Arabin Saudite, si dhe prej shteteve fqinje t tij llogariten Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahrejni dhe Irani. Shtetin e Katarit e prbjn disa ishuj, nga t cilt m t rndsishmit jan: Halul, Shiraawah dhe Eshat. Terreni i vendit ka nj siprfaqe t hapur shkmbore, t mbshtjell me disa kodra e kodrina n zonn e El Duhanit- n perndim dhe prej zons s malit Fuwairit - n veri. Ky terren karakterizohet nga pellgje, gjire dhe zona t ulta, q vendsit i quajn Rijad kopshte, t cilat jan t vendosura n pjest veriore dhe qendrore, q konsiderohen prej zonave m pjellore, t pasura me bim natyrore. Kuptimi i fjals Katar lidhet me t foljes Katare, q do t thot pikon, rrjedh, kullon. Pra, ky vend sht quajtur kshtu, sepse n t kaluarn ka qen i njohur pr dendsi t madhe t t reshurave atmosferike2. Siprfaqja e trsishme e vendit arrin afrsisht deri n 11.437 km2 dhe e tra i takon zons toksore. Gjatsia e prgjithshme e kufijve toksor t vendit arrin deri n 60 km. Shteti i Katarit kufizohet vetm me nj shtet fqinj, q sht Arabia Saudite, nga jugu, me nj gjatsi prej 60 km, ndrsa vija bregdetare e vendit, q sht Gjiri Persik, ka nj gjatsi prej 563 km. Pika m e ult n shtetin e Katarit sht n nivelin t detit, q jan brigjet bregdetare t Gjirit Persik Arabik, kurse ajo m e larta ndodhet n majat e malit Kurejn Ebul

Bota Islame 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

31

(para ers son). Katari ishte prmendur nga historiani grek Herodoti, n shekullin V p.e.s.. Gjithashtu gjeografi i njohur, Ptolemeu, kt vend e kishte futur brenda harts s tij t quajtur Harta e Bots Arabe, Dhe e kishte quajtur Kitar apo Katar, q besohet t jet nj vend n Katar q sot quhet Zubara, t cilin e themeloi Al ibn Ali El Utub dhe n at koh ky vend pati fituar fam si nj nga portet m t rndsishme tregtare n Gjirin Persik. Katari ka luajtur nj rol t rndsishm n qytetrimin islam, ather kur banort e tij patn marr pjes n formimin e flots s par detare, e cila ishte mobilizuar pr t transportuar ushtrit islame gjat luftrave lirimtare islame. Qyteti Zubara, q shtrihet n veriperndim t gadishullit t Katarit, asokohe ishte nga qytetet kryesore. N shekullin XVI, shumica e rajoneve t Gadishullit Arabik ,duke prfshir edhe Katarin, iu nnshtruan sundimit t Perandoris osmane, q zgjati pr rreth katr shekuj. N fillim qen vendosur n Zubara, n veri t gadishullit t Katarit, pastaj u transferuan n Doha t zons El Bedu, t udhhequr nga Shejh Muhammed ibn Thani, i cili bashkoi fiset nn udhheqjen e nj prijsi. M pastaj, nga mesi i shekullit XIX, Katarin e sundoi familja Al Thani, e cila mori emrin e familjes nga gjyshi i tyre Thani ibn Muhamed, q ishte babai i Shejh Muhammed ibn Thanit, i cili qe princi i par q ushtroi qeverisje efektive n gadishullin e Katarit gjat mesit t shekullit XIX6. N vitin 1916, n baz t Traktatit, t cilin e nnshkroi Shejh Abdullah Al Thani me Britanin, katari hyri nn protektoratin e saj. Mandej, n vitin 1960 Shejh Ahmed Al

Thani mori udhheqjen e Katarit. N vitin 1970 u miratua kushtetuta e vendit, e cila konfirmoi se shteti i Katarit sht Mbretri Absolute. M 3 shtator 1971 Katari arriti pavarsin nga Britania7. Historia e prhapjes s islamit n Katar fillimi i periudhs islame n katar ishte ather kur prhapja e Fes Islame n shekullin VII prfshiu t gjitha rajonet e Gadishullit Arabik, ndr to edhe zonat e Katarit t sotm. N at koh, me prhapjen e Islamit n rajon, Muhamedi a.s., afrsisht n vitin 628 m, kishte drguar delegatin e tij t par, El Ala ibn El Hadramin, tek guvernatori i Bahrejnit t athershm (q asokohe shtrihej n brigjet e Gjirit Persik, nga Basra e duke prfshir Kuvajtin, El Ihsau krahin n Arabin Saudite , vet Bahrejnin e sotm, Katarin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe e deri tek Umani), Mundhir ibn Sava Et-temimi dhe kishte ftuar at dhe popullin e Bahrejnit, n Islam. Guvernatori ibn Sava, duke prqafuar Islamin, iu prgjigj ksaj ftese, dhe rrugn e tij e ndoqn t gjith arabt q jetonin n Bahrejn dhe disa nga persiant e popullats s tij. Me kt veprim filloi periudha islame n Katar. M pastaj, Muhamedi a.s. kishte emruar El Ala ibn El Hadramiun mkmbs n Bahrejn, si dhe kishte caktuar xhizjen pr ata q nuk kishin hyr n Islam. Gjat asaj periudhe t hershme t epoks islame, katari ishte i njohur pr lloje t ndryshme tekstili, t cilat eksportoheshin n rajone t ndryshme. Thuhet se Muhamedi a.s. dhe gruaja e tij, nna e myslimanve, Ajsha r.a. kishin nga nj burd,

32

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Bota Islame

t prodhuara n Katar. Gjithashtu, Umeri r.a. kishte nj mantel t mbuluar me pupla, q ishte i prodhuar po n katar8. Klima Klima n Katar karakterizohet nga vapa e madhe, thatsira dhe lagshti e theksuar. Vapa e madhe sht kryesisht nga muaji maj deri n muajin shtator, me temperatura q arrijn deri n 50 grad Celsius, kurse temperaturat mesatare gjat vitit mbretrojn nga muaji nntor deri n muajin maj. Pavarsisht nga kjo klim e vendit, temperaturat n dimr mund t bien deri n 5 grad Celsius. T reshurat atmosferike jan shum t rralla, t kufizuara vetm n muajt e dimrit, e n disa raste ato jan shira me stuhi, q ndonjher shkaktojn dme t mdha. Vetm nj pjes e vogl e vendit ka kushte t mira pr bujqsi9. Gjendja ekonomike shtyll e ekonomis s katarit sht shfrytzimi i burimeve t nafts. N zhvillimin

ekonomik t vendit ka pasur nj prparim t dukshm nga mesi i viteve tetdhjet, kur u zbulua fusha m e madhe n det t hapur, e njohur n botn e gazit, q sht n zonn veriore bregdetare t shtetit t Katarit. Katari mburret gjithashtu edhe pr sektor t tjer dhe t ndryshm industrial, dhe kjo ka ndikuar q vendi t jet n rritje t qndrueshme me mbshtetjen tek industria e rnd, e mesme dhe e leht. Katari sht i prqendruar n tri zona industriale t vendit: zona industriale e qytetit Mesiid, industria e re n qytetin Res Laffan dhe zona industriale n kryeqytetin e vendit, doha.
* Prqindja e prkatsis etnike n Katar ka shum dallime nga nj burim tek tjetri. (1) Vladimir Zoto; Enciklopedi gjeografike e bots, f. 110. Dasara, 2007, Tiran. Amir B. Ahmeti; Atlas i Bots Islame f. 14, 15. Logos-a, 2009, Shkup. Muhammed Atris; Muxhem Buldan El Alem, f. 453. Mektebetul Adab, 2007 Kajro. (2) www.marefa. org (3) www.moqatel.com (4) www.indiaeduforum.com(5) ar.wikipedia.org (6) forum.jsoftj.com (7) Muhammed Atris; f. 454. (8) http://lalipost.almountadaalarabi.com (9) wikipedia. org/wiki. (10) forum.jsoftj.com

PJESA KULTURORE 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

33

Palestina dhe UNESCO


Mr. Qemajl Morina
Nuk ka dyshim e antarsimi i Palestins n Organizatn e Kombeve t Bashkuara pr Edukim, Shkenc dhe Kultur (UNESCO) do ti stimuloj palestinezt t mbshteten edhe m tepr n politik dhe n diplomaci.

pritje t antarsimit t plot n Organizatn e Kombeve t Bashkuara, Palestina korri nj fitore t par n fundin e ktij tetori, duke u br antare e UNESCO-s. UNESCO - organizata pr Edukim, Shkenc dhe Kultur e Kombeve t Bashkuara me seli n Paris, votoi pr pranimin e Palestins pr antarsim t plot n kt organizat. Kshilli ekzekutiv i UNESCO-s n mbledhjen q realizoi muajin e kaluar, kishte vendosur q antarsimin e Palestins ta vendos n konferencn e prgjithshme. N mesin e personaliteteve q lobuan pr antarsimin e Palestins n unesco ishte edhe sekretari i Prgjithshm i Organizats s Bashkpunimit Islamik, Ekmeluddin Ihsanogllu, i cili n Evrop qndroi pr disa dit, ku zhvilloi diplomaci ecejake pr votimin e Palestins. Ai ka pasur nj numr t madh takimesh me prfaqsues t lart. Ihsanogllu n Konferencn e Prgjithshme, mori fjaln i fundit, prpara votimit duke insistuar pr antarsim t plot t Palestins n UNESCO. Rezoluta pro Palestins n UNESCO u votua n Paris, n Konferencn e Prgjithshme t Agjencis, me 107 vota pr, 52 abstenime dhe 14 vota kundr. Zgjedhjen e Palestins si antare mes 173 vendeve, q ngrthejn agjencin e UNESCO-s e mbshteti edhe Franca, ndrkoh q Shtetet e Bashkuara t Ameriks n kundrshtim me kt zgjedhje, paralajmruan ndrprerjen e 60 milion dollarve financime, q do ti jepeshin organizats, pasi sipas tyre kjo shkon ndesh me legjislacionin amerikan. Pas votimit, pr media u prononcua edhe ministri i Punve t Jashtme t Autoritetit Palestinez,

Riajd el-Maliki, i cili tha: Esht me t vrtet nj moment historik, q i rikthen Palestins disa nga t drejtat e saj. Palestina sht djepi i feve dhe i qytetrimeve, tha el-Maliki, pasi siguroi se palestinezt kan nevoj pr mbshtetjen e UNESCO-s n mbrojtjen e trashgimis historike dhe kulturore t rajonit. Sipas tij, kjo pik ishte hap i par drejt prpjekjes diplomatike t Palestins, pr tu njohur si shtet antar i OKBs.

34

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 201 Opinione

Klim optimiste antarsimi i Palestins n kuadr t UNESCO-s, sipas shum analistve arab sht njohje ndrkombtar pr identitetin e popullit palestinez si dhe mbrojtje e kulturs palestineze nga shkatrrimi dhe humbja. Antarsimi do t kontribuoj n kundrvnien e planit izraelit pr t manipuluar me trashgimin arkitektonike t qytetit t Jerusalemit dhe prpjekjet e tij t vazhdueshme pr shkatrrimin e saj. N ann tjetr antarsimi i Palestins n organizatn e UNESCO-s do ti hap mundsi pr njohje tjera ndrkombtare. Fitimi politik nga kjo rezolut historike nuk sht m pak i rndsishm se ai kulturor. Kjo paraqet nj prkrahje t fuqishme pr pozitn e popullit palestinez n shoqrin ndrkombtare. I bn palestinezt ti prkushtohen puns diplomatike, dialogut dhe metodave civilizuese pr ti arritur t drejtat e tyre legjitime. Po ashtu pr ta shpalosur para bots paqndrueshmrin e propagands izraelite para bots kinse populli palestinez po prkrah dhunn. Vet procesi i votimit, n selin e UNESCO-s n Paris, tregoi dshirn e shumics s vendeve t bots se ato qndrojn pas t drejts palestineze pr njohjen e shtetit palestinez. Poashtu vet ndryshimi i qndrimeve brenda vet vendeve t Bashkimit Evropian lidhur me procesin e votimit dhe animi i Francs pr njohjen e t drejts t palestinezve pr t qndruar ulur nn kupoln e UNESCOs, ka krijuar nj klim optimiste pr evoluimin

e qndrimit t vendeve tjera evropiane lidhur me shtjen e njohjes s shtetit palestinez. Nuk ka dyshim se humbsi m i madh me rastin e antarsimit t Palestins n unesco do t jet SHBA-ja. Qndrimi i saj refuzues, n vazhdimsi ndaj shtjes palestineze do t jap nj imazh t keq tek opinioni i gjer n botn arabe dhe at islame. Sepse qndrimi saj sht n kundrshtim t plot me vet parimet amerikane. Po ashtu refuzimi i administrats amerikane n njohjen e identitetit, trashgimis, kulturs dhe civilizimit palestinez, bn t dyshosh n premtimet e saja pr domosdoshmrin e formimit t shtetit palestinez. N ann tjetr ky qndrim i administrats amerikane do ta bj at t trhiqet nga organizata e UNESCO-s, ashtu si kishte vepruar n vitin 1984. Mosprezenca e Uashingtonit n UNESCO nuk paraqet ndonj rrezik t madh, thon analistt arab. Ai kishte munguar pr 19 vjet m par, pastaj ishte rikthyer n vitin 2003 dhe kjo organizat nuk ishte dmtuar nga kjo mos prezenc. nuk ka dyshim se antarsimi i Palestins n Organizatn e Kombeve t Bashkuara pr Edukim, Shkenc dhe Kultur (UNESCO) do ti stimuloj palestinezt t mbshteten edhe m tepr n politik dhe n diplomaci. Ndoshta do ti bj palestinezt q ta rishqyrtojn vendimin e tyre t m hershm q t mos kthehen n bisedime t drejtprdrejta me paln izraelite. Rezoluta tregoi se Izraeli nuk sht n gjendje t kuptoj ndryshimin q ka ndodhur n natyrn e konfliktit palestinezo-izraelit.

Relikte Historike 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

35

Brodosana - nj qytez shembullore me tradit islame


Kasam Muhameti M 1908 muderriz Rexhep Ismaili (1871-1956) nga Brodosana, i cili ishte shkolluar pr afro njzet vjet n Prizren, ku kishte marr edhe diplomn e lart Ixhazetin, u kthye n vendlindje dhe themeloi medresen e Brodosans, e cila, nn udhheqjen e tij, funksionoi m se dyzet vjet, pra deri n vitin 1948, q ishte nj periudh ndryshimesh t mdha dhe luftrash.

rodosana sht nj nga fshatrat m t lashta t trevs s Opojs n komunn e Dragashit, me nj tradit po ashtu t lasht t ruajtjes dhe kultivimit t vlerave kombtare dhe fetare. sht e shtrir n pjesn m jugore t Republiks s Kosovs, rrz kodrave e bjeshkve t Sharrit, me burime t pashtershme t ujit. Ka lumin Zinova, i cili kalon prmes fshatit, dhe nj natyr pitoreske e me ajr t pastr. I gjith fshati numron afro pes mij banor dhe afro pesqind shtpi. T gjith jan shqiptar dhe i prkasin Fes Islame, sikurse edhe fshatrat e tjera t trevs s Opojs. Pozita gjeografike i ka mundsuar ktij fshati t jet qendr e fshatrave t tjera t Opojs, dhe kjo, me kuptimin e plot t fjals, na bn t konstatojm se Brodosana sot i ngjan nj qyteze t vrtet, sepse i plotson t gjitha kushtet pr ta quajtur qytez. Ka shkolln fillore, ku msojn nxns nga fshatrat Brodosana, Kuklibegu dhe Buzezi. Ka zyrn e vendit q u shrben shumics s fshatrave t Opojs. Ka ambulancn, shtpin e kulturs, postn, zyrn pr shrbime t KEKut, rrjetin e telefonit fiks, internetin, rrjetin kabllor t televizionit, shum dyqane mallrash t llojllojshme, tregu t shtunave etj.. Xhamia e vjetr Jo vetm kaq, Brodosana n t kaluarn ishte vend i prshtatshm edhe pr zhvillimin e kulturs islame, dhe ajo quhej Kasaba Zinova. Kjo sidomos n kohn kur veproi i autorizuari i Perandoris Osmane nga Turqia, Mehmed Hajrudini-Kuklibeu (vdiq n vitin 1555). Q nga ajo periudh kohore Brodosana trashgoi xhami

dhe mejtep, hamame e banja publike, gjurmt e t cilave i gjejm edhe sot. Trashgoi edhe namazxhahin q u shrbente edhe fshatrave t tjera, por ky tashm pothuaj sht shkatrruar pr shkak t pakujdesis pr ta rinovuar. Medreseja e Brodosans Brodosana ishte dhe sht nj vatr q prodhoi njerz t mir, t menur e t ditur, t cilt i faln emr t mir vet Brodosans, Opojs, po edhe shum vendeve t kosovs. N vitin 1908 muderriz Rexhep Ismaili (18711956) nga Brodosana, i cili ishte shkolluar pr afro njzet vjet n Prizren, ku kishte marr edhe diplomn e lart Ixhazetin, u kthye n vendlindje dhe themeloi medresen e Brodosans, e cila, nn udhheqjen e tij, funksionoi m se dyzet vjet, pra deri n vitin 1948, q ishte nj periudh ndryshimesh t mdha dhe luftrash. P.sh., pes vjet pas themelimit t ksaj vatre t dijes, pra n vitin 1913, forcat e athershme etnike t Serbis patn djegur shum shtpi t fshatit Brodosan, dhe po ashtu patn zgjedhur disa burra me ndikim nga fshati, t cilt i masakruan dhe i varrosn n nj varr t prbashkt, pra n nj varr masiv, te vendi i quajtur Livadhi i Kass. N mesin e tyre kishte edhe hoxhallar. N epitafin me shkronja t alfabetit arab-osman, figurojn emrat e gjashtmbdhjet prej tyre, po kjo shifr nuk sht e sakt, sepse eshtrat kan mbetur t paidentifikuara e t paverifikuara, kurse ka t dhna se n at vit qen mbytur edhe disa t tjer t cilve nuk u dihen gjurmt dhe mendohet se mund t jen varrosur aty. Me vendosjen

36

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Relikte Historike

Grejkoc t Suhareks. Haxhi Salimi, gjat detyrs s tij si imam, n mejtep i msonte intensivisht nxnsit fillorist, njri nga t cilt pata fatin t isha un. na msonte ilmihalin, leximin e Kuranit dhe rregullat e texhvidit, e n disa raste edhe gramatik t gjuhs arabe. Kt pun haxhi Salimi do ta bnte pa u lodhur pr tridhjet e tre vjet me radh, deri n vitin 2001, pra kur e kaploi pleqria e thell. Haxhi Salimi, ndonse i shtyr n mosh (tash sht 91 vje), mbeti nj pishtar modest dhe ende mundohet t jap kontributin e tij me ligjrata nga ato q i kan mbetur n kujtes. Xhamia e re Pas vitit 1990 filloi t shtohej xhemati n xhamin e vjetr, prandaj pr munges hapsire t mjaftueshme pr xhematin e shumt, u aktivizuan disa hoxhallar t tjer e medresant pr t falur teravit gjat ramazanit n disa lagje dhe npr shtpi. N vitin 1994 lindi ideja q namazi i xhumas t falej n xhami n dy grupe, e po kshtu t veprohej edhe pr teravi e pr bajrame, ngase ishte br e pamundshme q i tr xhemati t falej prnjher. Ndrkoh kshilli i xhematit m datn 23 maj 1995, n nj mbledhje mori vendimin q n vendin e quajtur Frashr t ndrtohej nj xhami e re dhe ajo t bhej Qendr Islame e Opojs, me kapacitet pr 1000 veta, aty ku ndodhet sot. Xhamia e vjetr nxinte vetm 300 veta, sa koh q mblidhej regullisht nj xhemat mbi 500 vetash. Kjo bri q t aktivizoheshin edhe nj imam e muezin pr faljen e namazeve t dyta. Kjo vazhdoi deri n vitin 1996. Insistimi pr t ndrtuar edhe nj xhami u shtua shum, por nuk u arrit t mblidheshin forca pr tia filluar ksaj pune, mbase edhe pr shkak se ishte koh trazirash, kur pas pak do t shprthente edhe lufta n Kosov dhe n vitin 1999 do t dbohej me dhun nga okupatori serb popullata e t gjitha fshatrave t Opojs. Pas lufts, pra pas rikthimit n vatrat tona, u organizuan disa mbledhje derisa m 2001 u mor vendimi nga udhheqsit e fshatit dhe xhemati q t mobilizoheshin pr t nisur ndrtimin e xhamis s re aty ku ishte parapar m 1995. M 2002, prkatsisht m 25 gusht 2002 ndodhi mrekullia dhe Brodosana mblodhi forcat pr ti vn gurthemelin xhamis s re, natyrisht pasi ishin siguruar mjete materiale nga vet xhemati. Me kontributin e xhematit u ndrtuan: baza e bodrumit t xhamis me dimensione 25x30 metra, e ndar me mure n tet dhoma, si dhe pllaka baz e xhamis. Muret dhe kubet e xhamis mbetn pa u ngritur pr nj koh t gjat pr shkak t mungess s mjeteve. M 2006 Kryesia e BIK-s siguroi nj fond pr muret dhe kubet e xhamis s re, por ato nuk u punuan n baz t projektit q kishte prpiluar inxhinieri Iftiman Lutfiu nga ky fshat, sepse projekti krkonte investim m

e pushtetit sllavo-komunist n Jugosllavin e athershme, sikurse shum shkolla t tjera fetare, edhe pr at pushtet medreseja e haxhi Rexhepit ishte hal n sy, prandaj, si shum medrese t Kosovs, kishte urdhruar t mbyllej prfundimisht n vitin 1948. Prve ksaj, n listn e atyre q planifikohej t likuidoheshin n fazn e par nga ky regjim i egr, t prpiluar n vitin 1951, do t gjendej edhe emri i muderrizit t nderuar haxhi Rexhepi, por deshi Allahu q ai megjithat t mbetej gjall edhe pr pes vjet, sepse n vitin 1956, n moshn 85-vjeare, hoxha i dashur, me caktimin e Allahut, do t ndrronte jet n mnyr t natyrshme n shtratin e tij. Pr dyzet vjet n medresen e tij haxhi Rexhepi msoi shum nxns, pr tu dhn diploma ixhazetin vetm katr vetave, dy nga t cilt ishin djemt e tij njri h. Salim Rexhepi, e tjetri, edhe hafz i Kuranit h. Adnan Rexhepi. Pas vitit 1948 Brodosana mbeti vetm me mejtepin, i cili edhe sot e ksaj dite ndodhet n oborrin e xhamis s vjetr. N kt mejtep ishte dhe sht edhe tash tradit q nxnsit ti msoj imami i ksaj xhamie. N vitin 1968 imam i xhamis s vjetr u emrua h. Salim Rexhepi biri i myderriz Rexhep Ismailit, i cili m par kishte punuar pr pesmbdhjet vjet imam n

Relikte Historike 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

37

t madh. Ky fond ishte i pamjaftueshm pr tu vn n funksion xhamia, sepse kishte mbetur pa dyer e dritare, muret ishin t palyera brenda dhe jasht, nuk kishte rrjet elektrik dhe as qilima n dysheme. Megjithat, nga 2007 xhemati filloi t falte xhuman, teravit dhe bajramet, ndonse n kushte t prshtatshme, edhe n xhamin e re. Nga 20.9. 2009 u organizuan nj grup pr t punuar dhe pr investime n xhamin e re. Kjo iniciativ u mbshtet dhe u prkrah fuqishm nga xhemati, saq disa prej tyre shitn tok pr t kontribuar n xhami, disa nga xhemati dhan kontribut edhe n vlera: 5000, 10000, 15000, 20000 eurosh, po pati edhe t till q kontribuuan edhe n vler prej 30000 eurosh. M 20.11. 2009 u hap solemnisht xhamia e re me brendin e xhamis t gatshme pr tu falur xhemati, u vu gurthemeli i dy minareve dhe ato u ngritn dhjet metra. Megjithkt, pr shkak se bheshin punime edhe n oborr t xhamis n xhami faleshin vetm xhumat. N prill t vitit 2010 u vu gurthemeli i dy minareve t tjera. M 26.6. 2010 filluan t faleshin t pes koht e namazit edhe n xhamin e re, kurse n fund t korrikut prfundoi ndrtimi i dy minareve t para, kurse n nntor u krye edhe minarja e tret si dhe n bodrum u bn funksionale: banjat, hapsira e shatrvanit pr abdes, dhoma e msimit pr fmij, dhoma e kshillit dhe imamit, dhoma pr ta shfrytzuar femrat, si dhe hapsira pr larjen e xhenazeve. Xhamia posedon edhe automjetin pr transportimin e kufomave. M 31 korrik 2011 u prgatit ballkoni pr ti falur teravit edhe femrat. Xhamia e re n vij ajrore ndodhet n mes xhamis s vjetr dhe namazxhahut. Kjo xhami me respekt mban emrin e msuesit ton t nderuar myderriz Rexhep Ismaili, dhe sht xhamia m e veant n trojet shqiptare, sepse sht m e madhja dhe e vetmja deri tash me katr minare. Pra, ksodore fshati Brodosan n bjeshk t Sharrit po bhet nj shembull i organizimit, kultivimit dhe ruajtjes s vlerave islame. Gjithashtu nuk duhet harruar as mbshtetja e kuvendit komunal, i cili gjithmon na ka prkrahur, q nga fillimi i ndrtimit t xhamis, kurse tash n fund ky ka hapur nj rrug t re, e cila nga rruga kryesore n hyrje t fshatit t on shum leht n xhamin e re.N t ardhmen shpresojm q kjo xhami t bhet vrtet nj qendr fetare, arsimore dhe kulturore pr t vegjlit dhe t rriturit e trevs s Opojs. T prgatitet ktu nj terren i prshtatshm pr takime, msim e studim n lm t ndryshme, sikur jan: kurse t msimit t Kuranit dhe shkencave t tjera islame, kurse t gjuhve t huaja, kurse t kompjuterve, bibliotek e pasur me tituj librash, sall leximi, aktivitete t ndryshme etj., nj veprimtari pr t ciln presim mbshtetje

edhe nga institucionet relevante, sidomos t Bashksis Islame. Kto dit sht n prfundim e sipr edhe minarja e katrt e xhamis dhe kshtu fshati Brodosan po nis nj epok t re n historin e vet, pra po bhet nj fshat me dy xhami, xhemat i t cilave jan fshatrat Brodosan dhe Kuklibeg. Nj xhemat vrtet i shklqyeshm dhe gjithmon aktiv, dordhns e i palodhur, q pr shum vite tradicionalisht jep kontribut t madh me veprimtari si: mbledhja e sadekatulfitrit, zekatit, kurbaneve, sadakave t rndomta pr nevoja t BI-s dhe shkuarja n Haxh e nj numri t madh besimtarsh etj..Aktualisht ktu veprojn dy imam dhe dy muezin. Imam n xhamin e vjetr sht Xhevat Fetahi, e muezin Rexhep Elmazi, kurse n xhamin e re imam sht autori i ktij shkrimi, e muezin Visar Ahmeti. sht tradit e vendit q nxnsit fillorist msimet islame ti vijojn n mejtep, sepse kjo npr shkolla ende sht e pamundur. Vlen t theksohet se nga ai mejtep nxnsit vazhduan msimin npr medrese, e disa prej tyre jan br edhe teolog e teologe, madje disa ndjekin edhe studimet pasuniversitare n vende t ndryshme t bots. N t dy xhamit aktualisht msimet islame i vijojn m shum se treqind nxns fillorist e t rritur.

38

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Shoqrore

Na ndante vetm gjumi


Refik Murati Muhamedi ishte nj djal i dashur pr t gjith ne, i shoqruar me t gjith, i hareshm, optimist, me nj karakter t fort dhe, mbi t gjitha, i vendosur dhe trim. Shum nga ne ia kishim lakmi pr kto cilsi q posedonte. njohm n shtatorin e vitit 1986, muaj n t cilin kishim filluar msimet n medresen e mesme Alauddin t Prishtins. Ishim njomak dhe sapo kishim filluar t lshonim shtat. Un akoma nuk i kisha mbushur 14 vje, kurse Muhamedi ishte n t pesmbdhjetat. Sapo ishim ndar nga familjet tona dhe po fillonim nj jet t re, jetn shkollore q pr ne do t ishin ditt m t hareshme dhe m t lumtura. U shoqruam q nga ditt e para shkollore. T qent nga nj komun e bnte m t leht shoqrimin ton, megjithse m von do t shoqroheshim me shok nga vise t tjera t Kosovs dhe m gjer. Ditt n medrese kalonin dhe ne njihnim edhe m mir njri-tjetrin. Sistemi i msimit dhe i banimit n medrese ishte i till q shumicn e kohs ishim bashk, me prjashtim t fundjavs, kur vizitonim familjet tona. Jeta n medrese na kishte familjarizuar shum. Gjat gjith kohs ishim bashk - n dhom, n klas, n bank, n namaz, n studim, n ushqim, n loj dhe n do gj tjetr e nganjher edhe n apknllqe t adoleshencs. Me nj fjal, jeta na kishte br t pandashm. Na ndante vetm gjumi. Ditt kalonin e ne me msimet q po mernim n medrese, po formonim personalitetet tona dhe po merrnim edukimin e duhur. Gjat jets son shkolllore si edhe t gjith moshatart tan po prjetonim prbuzjen, urrejtjen nacionale dhe shkeljen e t drejtave tona. N vitet 1988\89 Kosova karakterizohej nga protesta t shumta n mbrojtje t t drejtave tona elementare. Edhe ne n medrese po prjetonim shpirtrisht kto lvizje, edhe ne mundoheshim q sadopak t

jepnim kontributin ton. Muhamedi ishte nj djal i dashur pr t gjith ne, i shoqruar me t gjith, i hareshm, optimist, me nj karakter t fort dhe, mbi t gjitha, i vendosur dhe trim. Shum nga ne ia kishim lakmi pr kto cilsi q posedonte. Prfundimi i Medreses vitet po kalonin dhe po vinte koha e prfundimit t medreses. Sa shpejt kishin kaluar katr vjet, thuajse pa i vrejtur fare. Kishim shkuar njomak dhe po dilnim t burrruar. Qershori i vitit 1990 ishte muaji kur prfunduam medresen. Ndaheshim nga shokt e gjenerats me lot n sy. Ishim shoqruar, familjarizuar, vllazruar aq shum midis nesh, saq ndarja na dukej shum e dhimbshme. Nuk e dinim se far na priste n t ardhmen dhe as q na shkonte mendja se me disa nuk do t takoheshim m kurr. Pas maturs para nesh shtroheshin dilema edhe m t mdha: do t bnim m tutje? Ku do t vazhdonim studimet? far na priste n muajt dhe vitet n vijim? Koha e kaluar n medrese, edukimi q kishim marr gjat shkollimit aty, kshillat e profesorve tan q pr katr vjet ishin br prindr t dyt pr ne, na bnin optimist se na prisnin dit t mira, edhe pse rrethanat shoqrore n Kosov ato vite nuk linin vend pr optimizm. Prfundimi i medreses nuk na ndau prgjithmon. Me shokt:Muhamed Gashi, Shasivar Krasniqi, Abdylmexhid Ramizi, Fadil Sahiti, Adem Osmani - kishim krijuar nj shoqri t mrekullueshme dhe t pandashme. Takoheshim edhe pas prfundimit t medreses,

Shoqrore 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

39

megjithse tani takimet ishin m t rralla . Sa her q takoheshim, malleshim me njritjetrin dhe kalonim dit net duke kujtuar ditt e kaluara n bankat shkollore. N kto biseda shum shpesh zinte vend e ardhmja jon. far do t bnim m tutje? Ku do t studionim? Do t punsoheshim apo far do t ndodhte me ne. Dshirat tona ishin t studionim n ndonj vend t Bots Islame. N kt drejtim kishim pengesa t shumta e vendimtare q nga mungesa e pasaportave. Nga masat diskriminuese ndaj shqiptarve, sidomos ndaj t rinjve, nuk na jepnin pasaporta pa kryer shrbimin ushtarak n t ashtuquajturn Armat Popullore e Jugosllavis.Pas bisedave t shumta, bashk me Muhamedin vendosm q, n astin e par q t na thrrisnin pr kt armat, ti prgjigjeshim ftess, n mnyr q pastaj ta kishim m t leht do nism tonn. Shokt na sugjeruan q t mos i prgjigjeshim thirrjes pr ushtri pr shkak t rrethanave t krijuara, sidomos sepse atij shteti i kishte ardhur fundi dhe aq m tepr nga ajo ushtri e quajtur popullore shum bij tan ktheheshin t vdekur. T bindur thell n caktimin e Zotit t Madhrishm se do t ndodhte vetm ajo q Ai kishte caktuar pr ne, vendosm t shkonim n kt ushtri. N majin e vitit 1991 na erdhn thirrjet Muhamedi do t shkonte n Dugo selo t Kroacis, kurse un n upri t Serbis. Udhtimi do t bhej m 15 qershor 1991. Kjo do t thoshte se pr nj vit do t komunikonim vetm me an t letrave, pa m shkuar mendja se fillimqershori i atij viti do t shnonte ndarjen ton t prhershme n kt bot. Para se t niseshim, shokt tan t shkolls kishin ardhur pr t na prcjell. Kaluam edhe dy net s bashku, natn e par qndruam n

Hogosht te Muhamedi. Kaluam nj nat n shtpin e tij, tr natn duke biseduar, duke u mallur dhe duke shpresuar se nj vit do t kalonte shpejt dhe ne prsri do t ishim bashk. Asnjrit nuk na shkonte n mend se, kur t vinim m von n shtpin e tij, n vend q t na priste Muhamedi, do t na priste vetm fotoja e tij e varur n mur, me at pamjen serioze t tij n foton e maturs. Natn e dyt e kaluam tek un, n Lajiq me shokt, duke biseduar dhe duke u argtuar n forma t ndryshme. Megjithse ato dy net i kaluam mjaft mir, edhe tek un edhe tek Muhamedi vrehej nj doz frike, druajtjeje dhe shqetsimi, po mundoheshim q kjo t mos reflektohej te shokt tan. Ndarja e fundit T nesrmen aty nga mesdita u ndam, i prcolla deri te stacioni i autobusit pr Gjilan, u prshndetm, u prqafuam me t gjith, veanrisht me Muhamedin. Sikur ta ndienim se kjo do t ishte ndarja e fundit me t, se nuk do t shiheshim m, se ai do t binte shehid, se ai shtrngim duarsh, ai prqafim - do t ishin t fundit n kt bot, se Muhamedi i dashur, fisnik , i sinqert, bujar dhe i hareshm, nuk do t jet m n mesin ton. Ai do t shkoj n amshim, n rrugn e prjetsis, n jetn tjetr, n Xhenet dhe n shkalln m t lart t tij, ku Ai i shprblen shehidt. Dy nett e atij fillimqershori t vitit 1991, t kaluara s bashku, njra n Hogosht te Muhamedi, kurse tjetra n Lajiq tek un me shokt: adem osmani, shasivar Krasniqi, Abdylmexhid Ramizi, Fadil Sahiti, (Muhamed Gashi nuk kishte ardhur pr shkak se kishte refuzuar ftesn pr t shkuar n ushtri dhe krkohej nga policia), ishin nett e fundit q

40

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Shoqrore

kaluam bashkrisht, sepse sfidat e jets do t na ballafaqonin me vshtirsi nga m t ndryshmet. Muhamedi do t vritej nga dora kriminale n at ushtri, un pas dezertimit nga ajo ushtri do t qndroja nj koh n ilegalitet e m pastaj t largohesha nga Kosova, ndrsa t tjert, pr shkak t prndjekjeve, do t largoheshin n vende t ndryshme. u ndam t prmalluar duke pritur datn 15 qershor, q t niseshim n at Armat Popullore t Jugosllavis.Erdhi dita e nisjes. Pasi u prshndeta me familjen, udhtova n drejtim t upris, i ndruajtur, i mrzitur dhe i shqetsuar pr shkak se nuk dinim far na priste atje, n ushtrin ku shqiptart diskriminoheshin, torturoheshin apo prej andej ktheheshin t vdekur. Kt t fundit ndoshta as q e mendonim, sepse si besimtar, ishim thellsisht t bindur n caktimin e Allahut dhe e dinim se exhelet jan t caktuara. Shpresonim se shpejt do t kalonte nj vit dhe do t ktheheshim shndosh e mir n shtpit tona. edhe Muhameti besoj t kishte pasur t njjtat ndjenja kur po merrte rrugn pr at t shkret armat! Dhe Muhamedi do t kthehej shum shpejt pas nj muaji e gjysm, por do t kthehej n arkivol, kthehej shehid dhe n banesn e fundit toksore do t prcillej nga m se 70 mij qytetar t Kosovs e m gjer. Deri n upri udhtova me autobusin e linjs Gjilan-Beograd, nj udhtim q mu duk shum i gjat. N ort e mbrmjes duhej t paraqiteshim n kazerm, ku u akomoduam dhe prisnim t fillonim nj jet t re, na duhej t ishim shum t kujdesshm, sepse ndiheshim t diskriminuar dhe mund t na ndodhte gjithka. Ditt kalonin shum ngadal. Situata politike ato dit ishte shum e rnd. Dy republikat e ish-Jugosllavis, Sllovenia dhe Kroacia, n fund t qershorit shpalln pavarsin. Nga ushtria krkohej t mbronte shtetin q kishte filluar t shprbhej. Na mobilizuan pr t na drguar n luft, fillimisht n Slloveni e m pastaj n Kroaci. Pjesa m e madhe e ushtarve ishim t rinj, sidomos ne q kishim shkuar n qershor, sapo kishim marr armt dhe nuk dinim ti prdornim ende. N mesnatn e 30 qershorit na futn n kamion dhe na nisn pr Slloveni, mirpo rrugt ishin t bllokuara dhe ndaluam n nj fshat afr Svetozarevs, ku qndruam 45 dit n pritje t zhbllokimit t rrugve. Ato 45 dit ishin ditt m t vshtira q kam prjetuar gjat qndrimit prej 132 ditsh n kt ushtri. Nga t gjitha ant na kanosej rreziku, nga eprort q n vazhdimsi na prcillnin, nga frika e drgimit n frontet ku luftohej dhe sidomos pr shkak se ishim bashk me rezervistt q ishin thirrur e ata t gjith ishin shovinist serb. Vrasja e Muhamedit n kosov situata ishte shum e vshtir. Mundoheshim t merrnim ndonj informacion se ndodhte atje nprmes mjeteve t informimit,

sepse n letra dhe biseda telefoni nuk guxonim t flisnim. Tinzisht dgjonim radio-Kroacin, e cila diku rreth ors 23 transmetonte nj emision lajmesh n gjuhn shqipe. Ky ishte i vetmi burim informacionesh pr ne. Me Muhamedin nuk kishim arritur t komunikonim pas shkuarjes n ushtri. I pata drguar nj letr, por nuk kisha marr prgjigje, sepse sipas t gjitha gjasave nuk i kishte shkuar atij, ngaq dora kriminale e kishte vrar. Gjat qndrimit ton 45 ditsh t mobilizuar pr n frontet e lufts, mora lajmin m t hidhur deri tash n jetn time, lajmin pr vdekjen e shokut tim t pandashm Muhamed Biku. Ishte rreth mesnats kur takova Muhamed Selimin nga Kumanova, me t cilin ishim njohur gjat shkollimit dhe ishim shok gjenerate. Ne biseduam gjat me t, madje prekm edhe situatn n kosov. - Kur ke fol n telefon n shtpi Refik?- m pyeti muhamedi. -Para disa ditsh, - i thash. M bri edhe pyetje t tjera, me t cilat dukej sikur donte t m prgatiste pr lajmin e hidhur.... Pastaj filloi t m fliste ngadal dhe me z t ult (kishim frik se mos na dgjonte dikush).Kam dgjuar n lajme se n ushtri e kan vra Muhamed Bikun, - m tha me z t prvajshm dhe me sy t prlotur. U shtanga,m humbn fjalt, nuk doja tu besoja veshve t mi se po dgjoja nj lajm t till. E shikoja i habitur Muhamedin, ndrsa po m rridhnin lott faqeve. Qndruam bashk krejt edhe pak minuta, pim nga nj cigare dhe u ndam sepse ishim n shrbim. Nga dhembja e madhe, t vetmen shpres e kisha mbshtetjen n Zotin e Madhruar. E lusja At q ta mshironte dhe ta pranonte n mesin e shehidve. Pas disa ditsh telefonova n shtpi dhe u binda pr lajmin e trisht. E vetmja dshir tani ishte dshira t isha n mesin e asaj turme t madhe njerzish, q ti jepja lamtumirn e fundit. Ta prshndesja ashtu n arkivol, ta shihja pr her t fundit kryelart dhe dinjitoz, shehidin ton Muhamed Biku. Muhamed, tani n Kosovn e lir, n lirin q ti e deshe aq shum, po shkruaj kto kujtime pr ty. Sot ne ndihemi vrtet krenar q u shoqruam me ty. Tash, kur takohemi me shokt n ndenjjet tona, gjithmon nj vend rri i zbrazt pr ty... Po pr ty qenka zgjedhur nj vend m i mir,nj vend n Xhenet, me se Allahu i shprblen shehidt. Ne e kuptojm se ti vdiqe pr tu br i pavdekshm, e dim se ti je i gjall, po gjallrin tnde nuk e kuptojm.E pr ata q u vran n rrugn e Zotit, mos thoni:Jan t vdekur, jo, ata jan t gjall, po ju nuk kuptoni (gjallrin e tyre). (E-Bekare, 154). Duke ditur se Allahu i ka mundsuar shehidit q t jet ndrmjetsues n Ditn e Gjykimit pr t afrmit e tij, ne lusim Allahun q ai t jet shefati pr ne at Dit, kur ne shpresojm t takohemi me t dhe ti shijojm begatit e Allahut n Xhenet.

Ahlak 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

41

Islami ndalon vrasjen e njerzve t pafajshm


Dr. Jusuf El-Kardavi Asnj fe nuk mund ta lejoj vrasjen, madje, juristt islam jan unanim se Sheriati islam u vu n mbrojtjen e pes domosdoshmrive, pa t cilat nuk ka jet, e ato jan: feja, shpirti, mendja, origjina dhe pasuria. Pse t vritet njeriu? r far arsyeje vret njeriu tjetrin? Disa thon se shkaqet kryesore jan: kriza ekonomike, dukurit shoqrore, shkaqet psikike etj.. Un them se kto nuk jan shkaqet kryesore, vese shkaku kryesor sht motivi mendor, sepse pas ksaj ekzistojn mendime t rregulluara, mendje q e kan kuptuar Islamin gabimisht, Kuran lexojn me gjuht e tyre, por mendjet e tyre nuk e kuptojn, i thrrasin idhujtart, e i vrasin myslimant. Prandaj, sht obligim i dijetarve dhe thirrsve mysliman q atyre tua msojn Islamin e vrtet, ti kthejn n rrugn e drejt t Zotit, ti kshillojn me urtsi dhe butsi. Ndalohet friksimi i njerzve N nj hadith tregohet se njher disa ashab, bashk me Pejgamberin a.s., ishin duke udhtuar, dhe njrin prej tyre e kishte kotur gjumi mbi deven e tij. Kt e vun re disa nga ashabt dhe ia morn nj shigjet nga anta e tij, n mnyr q, pasi t zgjohej, ta krkonte shigjetn, dhe, kur t mos e gjente, t friksohej. Kur u zgjua ashabi, u friksua, dhe at e kishte vn re Pejgamberi a.s., e paska thn: Nuk lejohet q myslimani ta friksoj myslimanin. (Ebu Davudi dhe Taberaniu nga Numan ibn Beshiri r.a.). Madje, qoft edhe pr shaka dhe tallje.Gjithashtu tregohet se nj njeriu i kishin humbur kpuct e tij, (ato ia kishte fshehur nj shok i tij), dhe ai, i friksuar, filloi ti krkonte, e Pejgamberi a.s., kur e pa n at gjendje, tha: Mos e friksoni myslimanin, sepse friksimi i myslimanit sht padrejtsi e madhe. (Bezzari

dhe Taberaniu nga Amir ibn Rebiah).Madje, Muhamedi a.s. e qorton myslimanin i cili nxjerr nga kllfi shpatn e tij kundr tjetrit, duke thn: Ai q heq nga kllfi shpatn e tij kundr nesh (na shpall luft), nuk sht prej nesh. (Ahmedi dhe Muslimi nga Selemeh ibn El-Ekve). Gjithashtu ai thot: T mos marr n shnjestr ndonjri prej jush me arm drejt vllait t tij, sepse ai nuk e di, ndoshta shejtani do tia trheq dorn e tij (do t shtjer me arm), e t bjer n ndonj grop t zjarrit. (Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejra r.a.). Ndrsa, n nj transmetim tjetr thuhet: At q merr n shnjestr vllain e tij me ndonj gj prej hekuri, engjjt do ta mallkojn at derisa t prfundoj, madje edhe nse vllai i tij sht prej babe ose prej nne. (Muslimi nga Ebu Hurejra r.a.).Muhamedi a.s. ka thn: Mos u ktheni n mosbesim pas meje (vdekjes sime), duke vrar njri-tjetrin. (Buhariu, Muslimi, Ahmedi, Nesaiu dhe Ibn Maxhe nga Xheriri r.a.). Gjithashtu tha: Sharja e myslimanit konsiderohet paturpsi, ndrsa mbytja e tij mosbesim. (Buhariu, Muslimi, Ahmedi, Tirmidhiu, Nesaiu dhe Ibn Maxhe nga Ibn Mesudi r.a.). Pejgamberi a.s. ka thn: Ka mundsi q Allahu t fal do mkat, prve njeriut q vdes si idhujtar, ose njeriut q mbyt besimtarin qllimisht. (Ebu Davudi dhe Ibn Hibbani nga Ebu Ed-Derda r.a.). Ndrsa Allahu xh.sh. thot(Shih:En-Nisa, 93).Asnj fe nuk mund ta lejoj vrasjen, madje, juristt islam jan unanim se Sheriati islam u vu n mbrojtjen e pes domosdoshmrive, pa t cilat nuk ka jet, e ato jan: feja, shpirti, mendja, origjina dhe pasuria.

42

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Ahlak

E para sht feja, e pastaj shpirti. Allahu xh.sh. thot: (Shih:El-Isra, 33). Ndalohet marrja peng e njerzve t pafajshm Islami ndaloi marrjen peng t njerzve t pafajshm si siguri, derisa t pranohet dhe t plotsohet kushti i tyre. Njeriu nuk duhet t mbahet peng pr shkak t fajit t tjetrit. Ndrsa ata q i rrmbejn aviont ose anijet dhe i krcnojn t tjert me fjalt: Nse nuk na plotsoni kto kushte, ose nse nuk na jepni kaq para, - do ti vrasim t gjith ata q jan brenda! far faji kan t rrmbyerit? Sipas Islamit, kjo nuk lejohet. Nuk lejohet t krcnohet njeriu i pafajshm pr shkak t fajit t tjetrit. Allahu xh.sh. thot: (Shih:El-Enam, 164). Kjo shtje ka qen e vendosur edhe n mesazhet hyjnore t mparshme: (Shih:En-Nexhm, 36-38). Tregohet se n kohn e Haxhaxh ibn Jusuf EthThekafiut, i cili njihej pr tirani dhe ashprsi, ishte arrestuar nj njeri, t cilin e solln para kshillit gjykues. Haxhaxhi pyeti se cili ishte faji i tij. Ai iu prgjigj: Njri nga familjart e mi bri nj krim, e krkuan at dhe, pasi nuk e gjetn, n vend t tij m arrestuan mua. Haxhaxhi i recitoi disa vargje t nj poeti q thoshte se, nse nuk arrestohet fajtori, ather t arrestohet ndonjri nga familjart e tij. Ndrkoh i arrestuari i tha: O udhheqs, nse poeti thot kshtu, un e kam dgjuar Allahun duke thn ndryshe. Haxhaxhi i thot: M trego se thot Allahu? Ai i tha: Allahu xh.sh. prmend rastin e vllezrve t Jusufit a.s., q i kishin thn atij: O zotri, ai e ka baban shum plak, andaj merr ndonjrin prej nesh n vend t tij! Ne po shohim se ti je prej atyre q bjn mir. Ai (Jusufi) tha: Allahu na ruajtt, si t marrim at tjetrin n vend t atij te i cili e kemi gjetur sendin ton! Ather, ne, me t vrtet, do t ishim t padrejt!. (Jusuf, 78-79). Kur i dgjoi kto fjal, Haxhaxhi tha: E ka thn t vrtetn Allahu, ndrsa ka gnjyer poeti! M pas urdhroi pr lirimin e tij. Shenjtria e jets Jeta e njeriut tek Allahu xh.sh. sht gjja m madhshtore se do gj tjetr. Muhamedi a.s. thot: Zhdukja e ksaj bote sht m e leht pr Allahun sesa mbytja e besimtarit pa t drejt (Nesaiu dhe Tirmidhiu), sepse Allahu sht Ai q e krijoi kt njeri, prandaj asnj krijes nuk mund ta shkatrroj at, askush nuk mund tia marr shpirtin prve Atij q ia ka dhuruar, n kohn q ia ka caktuar atij.N kohn ton, vrejm ngjarje t ndryshme vrasjesh, dgjojm sesi prindi mbyt fmijt e vet, burri mbyt gruan e tij, gruaja mbyt burrin e vet, vllai mbyt vllain e vet, mbyt halln, tezen, etj.! T gjitha kto ndodhin pr shkak t ksaj bote pr t ciln luftojn njerzit, saq njeriu t vras edhe m t afrmin e tij. N ditt e sotme vrejm se ekzistojn t atill q mbysin vajza a djem t

vegjl, mbysin njerz ose i presin me thik derisa t vdesin, pr shkak t arit ose pasuris q ata posedojn n shtpit e tyre. Njeriut t sotm nuk i vjen keq pr derdhjen e gjakut t tjetrit ose pr mbytjen e tij. Kjo dshmon se shoqria jon po pson rnie t madhe, madje njeriu sht br edhe m i keq se egrsira, sepse egrsira nuk e mbyt tjetrn prve nse sht e uritur. Pra, egrsirat jan m t mshirshme se disa njerz t sotm. Vrasja e turistve t huaj N kohn ton, gjithashtu vrejm dukurin e vrasjes s t huajve q vijn pr ti vizituar vendet tona myslimane si turist ose tregtar, sado q, edhe pse jan jomysliman, atyre u takon siguria dhe besdhnia nga shteti islam pr moscenimin e jets apo pasuris s tyre. Pejgamberi a.s. ka thn: Kush mbyt nj muahed (jomysliman q bn marrveshje dhe merr bes prej shtetit islam), ai nuk do ta nuhas ern e Xhennetit, edhe pse era e tij ndihet n largsi prej dyzet vjetsh. (Buhariu nga Abdullah ibn Amri r.a.). Ata e kan besn,

Ahlak 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

43

ndrsa ne jemi t urdhruar ta zbatojm besn e dhn. faj kan civilt t cilt nuk na kan luftuar, q ti luftojm? Etika islame n luft Islami sht i matur n vrasje, qoft edhe n luftrat zyrtare kundr tij dhe armiqve t tij. Pr kt arsye, edhe kshillat e muhamedit a.s. dhe t shokve t tij, kur i nisnin ushtart pr ndonj betej, ishin: Mos vrisni t moshuar, as fmij e as gra, mos shkatrroni shtpi, mos pritni pem, mos digjni asgj prgjat rrugs suaj, prve atyre gjrave q i krkon lufta domosdo. Prandaj, myslimant jan prshkruar si m t mshirshmit gjat luftrave. Madje, Gustaf Luboni kishte thn: Historia nuk njeh lirimtar m t drejt e m t mshirshm se arabt-myslimant.N kohn e Ebu Bekrit r.a., nj komandant i ushtris s myslimanve, nprmjet prfaqsuesit t tij, kishte drguar kokn e prer t nj komandanti armik n nj pako tek Ebu Bekri r.a.. Kur e hapi pakon Ebu Bekri r.a., pa kokn e prer t njeriut t mbytur. Tha: Allahu na ruajtt, sht kjo? I

than: O Halife i t Drguarit t Allahut, ata me ne veprojn njsoj. Kur t vritet ndonjri prej komandantve tan, persiant dhe romakt ia presin kokn e tij dhe ua drgojn mbretrve ose perandorve t tyre, pr ti prgzuar me kt, prandaj edhe ne i kemi trajtuar njlloj. Ebu Bekri r.a. tha: A t marrim shembull nga persiant dhe romakt? Pr Zotin, sot e tutje, t mos m sjell ndonjri prej jush kokn e dikujt. (Abdurrezaku n Musannef dhe Bejhekiu n Sunen El-Kubra). Si mund ti afrohet Allahut nj njeri duke i vrar civilt, duke i eksploduar veturat npr rrug? Gjithashtu, Islami nuk i prkrah grupet e armatosura, q thon se jan mysliman e i vrasin pa t drejt njerzit e pafajshm, mbysin civilt e paarmatosur. Islami e refuzon kt, sepse gjaku sht i mbrojtur, jeta respektohet, ndrsa Kurani e vrteton at q sht thn n fet e mparshme, - se vrasja e njeriut pa t drejt konsiderohet krim i madh: (Shih:El-Maide, 32). Nuk duhet t sulmohen e t vriten ata q nuk e meritojn vrasjen, por duhet t luftohen ata q na luftojn, si ka thn Allahu xh.sh.: (Shih:ElBekare, 190). Transmeton Ibn Xherri Et-Taberiu nga Ibn Abbasi r.a., se ai e komentoi fjaln e Allahut por mos e kaloni kufirin: Mos i mbytni grat, t moshuarit dhe fmijt. Islami e ndalon vrasjen e njerzve qllimisht jasht lufts, q nuk kan br rregullime n Tok, nuk kan br asgj q t lejohej vrasja e tyre.Madje Pejgamberi a.s., edhe gjat luftrave, ndalonte mbytjen e njerzve q nuk merrnin pjes n luft. N nj betej, Muhamedi a.s. pa nj grua t mbytur, dhe e kundrshtoi nj veprim t till duke thn: Kjo nuk sht prej atyre q t ket luftuar. (Ebu Davudi dhe Ibn Maxhe), pastaj, Pejgamberi a.s. ndaloi mbytjen e grave dhe fmijve. Ndrsa Ebu Bekri r.a. ndaloi mbytjen e murgjve, duke u thn ushtarve t tij: Do t gjeni njerz q i kan mbyllur vetjet e tyre n qelit e manastireve, lini e mos i mbytni ata. Omeri r.a. kishte ndaluar vrasjen e bujqve, nj gj q e miratuan edhe shum jurist mysliman. Ashabt, kur i lironin vendet n Irak, Sham e Egjipt, bujqit i linin t lir; nuk kishte ndodhur q ndonj bujk t ishte vrar n arn e vet. Jurisprudenca islame (fikhu) ndaloi mbytjen e atyre q nuk luftojn, si: murgjit, t smurt kronik, invalidt, t verbrit dhe personat me aftsi t kufizuara. Asnjri prej ktyre grupeve nuk duhet t vriten, prve nse marrin pjes n luft n mnyr indirekte, si p.sh. japin mendime ose ndihmojn ushtrin. Gjithashtu, edhe i moshuari q merr pjes n luft n mnyr indirekte, me mendimet dhe shkathtsin e tij, me ndihmn pr ushtrin (kundrshtare), konsiderohet lufttar dhe lejohet vrasja e tij.
Prktheu: Mr. Faruk Ukallo, (Burimi: Predikimet e Shejh El-Kardavit, prgatitur nga Halid Essad, mektebetu vehbeh, Kajro, vll. III dhe VI).

44

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Divan

FUZULI

Hille / Irak 1480 ose 1483 - 1556

do njeri dnohet si q t veproj, Mirsi do gjej dhe do t fitoj, Nga gjembi, trndafil si bhet n jet? Ashtu trndafil gjemb bhet i shkret.

Nga Hadikatus Sueda, przgjodhi E.A.

i poeti m i madh lirik i letrsis s divanit, emri i vrtet i Fuzuliut sht Mehmed, kurse emri i t atit, i cili, si thuhet, ka qen myfti i Hilles, sht Sulejman. Fuzuliu i prket tribus Bajat t turkmenve Akkojunllu dhe thot vet se sht turk i kulluar dhe se gjuh t nns ka turqishten. I quajtur edhe Fuzuli Bagdati, poeti Fuzuli i mori msimet e para nga i ati, msoi arabishten dhe persishten, u formua, krahas tasavvufit, mistiks islame, me diturit islame t tefsirit, hadithit dhe kelamit dhe njohu me kompetenc gjeometrin, astronomin, filozofin, kimin dhe mjeksin. U njoh me poett e njohur t kohs, Hajali Bej dhe Tashllxhall Jahja Bej. Fuzuliu vlersohet si poeti m i madh, m i sinqert dhe m liriku. Shprehja entuziaste, delikatesat kuptimore, asociacionet mjeshtrore dhe thjeshtsia e paarritshme jan veori dalluese t poezis s tij. Fuzuliu pati shfrytzuar edhe elementt mistik dhe, kshtu, n poezit e tij t shkruara me kujdes t madh dhe ndjeshmri t lart artistike, ku, n dukje, flet pr dashurin njerzore, shpreh t fshehtat m t imta t pasionit hyjnor t formuar gradualisht n shpirt dhe t liruar nga lnda me shfaqje nga m t ndryshmet. Fuzuliu ndikoi pothuaj te t gjith poett e Divanit e t Teqes t kohs s vet e t mvonshm; me mnyrn origjinale t shprehjes, u b i dashur e i prvetsuar nga masat e gjera popullore dhe nj nga poett m t njohur n bot. Prve Divanit t shkruar me turqishten azere, ka mesnevin Lejlaja dhe Mexhnuni q sht modeli m i suksesshm i llojit t vet n letrsin turke, si dhe vepra t tjera me titujt Beng Bde, Hads-i Erban, Hadkats-Sed, Mektuplar, Farsa Dvn, Heft-i Cm, Ensl-Kalb, Risle-i Muammeyt, Rind Zhid, Shhat Maraz, Arapa Dvn dhe Matlaul-tikd f MarifetilMebde ve Med.

Vrtet o Zot i madh, Ti je i Vrtet, Dhe je nj krijues i gjith ksaj jete, Ti Imam Hysejnit ja dhe mirsit, Ti at t dashur e nxore n drit. Njeri i paditur q sdi mirsin, Bije pas ksaj bote e shkon n gremin. Smejtoj at bot q sht e vrtet, Me gjakun e dshmorve stolis kt jet. Se po at ngjarje kush q ta kujtoj. Edhe syt me lot ai ti ngarkoj. Kopshtin me trndafil prsrit ngaher, Mjafton lot i syve, si shi n pranver.

PJESA FAMILJARE 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

45

Ndarjet n botn ton nuk jan rezultat i religjioneve


INTERvIST ME KAREM ARMSTRONG INTERvISTOI ANDREA BISTRICH Karem Armstrong ishte klerike katolike para se t largohej nga rendi i saj dhe t shkonte n Oksford. Sot sht njra prej teologeve m autoritative, autore e shum shkrimeve mbi religjionet botrore dhe themeluesit e tyre. sht njra prej 80 antarve udhheqs t iniciativs Unioni i civilizimeve (Alliance of Civilizations), t ciln e ka emrua ish- sekretari i KB Kofi Anan, qllimi i t cilit ishte lufta kundr ekstremizmit dhe forcimi i dialogut n mes t Perndimit dhe Bots Islame. A.BISTRICH: Njmbdhjet Shtatori u b simboli kryesor n armiqsin e papajtueshme n mes t Islamit dhe Perndimit. Pas sulmit n Kullat binjake, shum amerikan pyesnin: Pse na urrejn? Edhe ekspertt n tryezat e shumta t rrumbullakta debatuan mbi temn nse sht Islami fe e dhuns. A sht kjo kshtu? K. ARMSTRONG: Me siguri nuk sht kshtu. Shum m shum dhun ka n Bibl sesa n Kuran. Ideja se Islami sht imponuar me shpat, sht mendim i fiksuar n kohn e luftrave kishtare, kur t krishtert perndimor bn nj luft brutale, q e quajtn t shenjt, kundr Islamit. Kurani ndalon luftn agresive dhe lejon luftn n vetmbrojtje: n momentin kur armiku lutet pr armpushim, kurani insiston n obligimin e myslimanve q ti ln armt dhe ti pranojn, fardo qofshin, kushtet e ofruara, bile edhe aso kushtesh t cilat nuk u prshtaten. Pastaj, ligji islam ua ndalon myslimanve q ti sulmojn vendet n t cilat u lejohet praktikimi i lir i fes e gjithashtu u ndalohet vrasja e civilve si dhe shkatrrimi i pasuris private dhe prdorimin e zjarrit n luftime. A. BISTRICH: Ndjenja e polarizimit sht ashprsuar me kontraversat e paradokohshme si karikatura daneze e Pejgamberit Muhamed, disa fjalime t Paps kundr Islamit, deri tek shtja e pengimit t mbulimit t fytyrs pr mrgatn myslimane. T gjitha kto i kan sjell n skajshmri marrdhniet n mes Islamit dhe Perndimit. A ka sot shum mosmarrveshje fundamentale t ktilla n mes Perndimit t krishter dhe Bots Myslimane ? K. ARMSTRONG: Ndarjet-frkimet n botn ton nuk jan rezultat i religjioneve ose kulturave. Ato jan politike. N botn e sotme ekziston fuqia dominuese. T pafuqishmit tentojn ti kundrvihen hemogjenizmit t fuqive t mdha, duke shpallur pavarsin e tyre nga ato, dhe pr kt qllim shfrytzojn shpesh fjalorin religjioz. Shumica e asaj q ne quajm fundamentalizm, shpesh mund t komentohet si nj form e nacionalizmit, pr t treguar identitetin e vet. Ideali i vjetr evropian i shekullit nntmbdhjet, i cili gjithmon ishte i huaj pr Lindjen e Mesme, tashm ka humbur shklqimin e vet. N Botn Myslimane njerzit q nga fillimi definohen ndaj fes s tyre n orvatje pr tiu kthyer rrnjve t tyre pas ndrprerjes s kolonializmit t madh. A. BISTRICH: ka ndikon q sot fundamentalizmi t bhet kaq trheqs? K. ARMSTRONG: Devotshmria militante, t ciln sot e quajm fundamentalizm, n secilin religjion ka lulzuar gjat shekullit njzet. Ekziston fundamentalizmi budist, krishter, hindus dhe konfuian, si ekziston edhe fundamentalizmi islam. Nga tri religjione monoteiste, Judaizmi, Krishterimi dhe Islami, fundamentalizmi islam u prhap m von, gjat viteve gjashtdhjet t shekullit njzet. Fundamentalizmi paraqet revoltn kundr shoqrive shekullare moderne, n t cilat ndahet religjioni nga politika. Kudo q vendoset pushteti shekullar perndimor, krahas me kt shfaqen protesta fetare kontra-kulturore, po edhe lvizje, n shenj t refuzimit t vetdijshm. Fundamentalistt dshirojn ta vn religjionin n qendr t vmendjes, nga e cila ishte larguar n kulturn moderne. Secili fundamentalizm i

46

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Intervista

se shum neokonservativ kan disa qndrime t ngurta. Kto jan koh t vshtira dhe t komplikuara, e kur njerzit friksohen, ata trhiqen n getot e tyre ideologjike dhe ngren barriera t reja kundr ideologjive t tjera. Demokracia sht me t vrtet ajo q e quajn njerzit religjioz, shtet i mshirs. Ajo sht ideal q arrihet rrall dhe krkon prkrahje t prhershme pr t mos humbur. Vet ne amerikant dhe evropiant kemi dshtuar n kt drejtim n kohn e ashtuquajtur t lufts kundr terrorit. A. BISTRICH: A mund t na numroni shkaqet politike q i njihni ju si shkaktar kryesor q kan ndikuar n frkimet dhe ndarjet n mes t Bots Islame dhe shoqrive t Perndimit? K. ARMSTRONG: Modernizimi i Lindjes s Mesme sht ngadalsuar pr shkak t lufts arabo-izraelite, e cila u b simbol pr fundamentalistt krishter, hebrej e mysliman, dhe ky sht problemi kryesor. Nse nuk gjendet nj zgjidhje e drejt politike, e cila do t knaqte t dy ant, nuk do t ket paqe. Ktu sht edhe shtja e nafts, e cila disa prej ktyre vendeve i ka br simbol t lakmis perndimore. Pr t ruajtur pozita strategjike dhe furnizimi i lir me naft, Perndimi ka prkrahur gjithmon pushtetmbajtsit dhe shaht e Iranit, sunduesit saudit dhe n fillim Sadam Huseinin, t cilt prfaqsonin regjimet diktatoriale dhe pengonin do opozit normale. Xhamia kishte mbetur vendi i fundit ku njerzit ndiheshin t lir dhe shprehnin mendimet e tyre. Bota moderne ishte shum brutale. N mes t viteve 1941 1945, pr shkak t lufts, n Evrop humbn jetn m shume se 7 milion njerz. Nuk duhet t uditemi pse edhe religjioni modern u b brutal: ai shpesh imiton politikn shekullare, e cila propagandon brutalitetin. Pjesa m e madhe e terrorit q na brengos n Botn Myslimane, u paraqit n regjimet ku ka luftra, ku dbime t popullats kan marr karakter kronik, si sht n Lindjen e Afrme, n Palestin, Afganistan, Pakistan, Kashmir etj.. A.BRISTRICH: N kontekstin e konfliktit arabo izraelit, keni thn se ky konflikt sht br simbol i paaftsis s tyre n botn moderne. do t thot kjo? K. ARMSTRONG: Konflikti araboizraelit n t dy ant ka filluar si konflikt shekullar, konflikt rreth territorit. Sionizmi ka filluar si rebelim kundr judaizmit religjioz, kshtu q n fillim shum rabin ortodoks sionizmin e patn gjykuar si blasfemi t shekullarizimit t toks s Izraelit, njri prej simboleve m t shenjta t judaizmit. Gjithashtu Lvizja pr lirimin e Palestins ishte shekullare shum palestinez jan t krishter. Por, pr fat t keq, u lejua q konflikti t helmohej: n t dy ant konflikti ka marr karakter t shenjt dhe tash sht shum zor t dilet nga

ka rrnjt n frikn e madhe se mos po zhduket. Fundamentalizmi hebre, krishter ose mysliman, q t tre kan bindjen se shoqria shekullare liberale do ti zhduk. Kjo nuk sht paranoj: fundamentalizmi hebre kishte dy rreziqe njri ishte pas holokaustit nazist, e i dyti pas lufts Yom Kipper t vitit 1973. N disa pjes t Lindjes s Mesme shekullarizmi ishte prforcuar aq shpejt, saq u konsiderua si nj sulm vdekjeprurs. A.BISTRICH: Ish-Kryetari i Ameriks, Xhimi (Jimmi) Karter qe i pari politikan q theksoi faktin e rndsishm se fundamentalizmi mund t gjendet edhe n politik, kur shfaqi brengn e tij pr kundrthniet e religjionit dhe shtetit n administratn e Bushit, me elemente t fundamentalizmit n Shtpin e Bardh. Karter konsideroi se kto shenja t fundamentalizmit fetar m s shumti shihen tek neokonservativt. Si duket, ekziston shembulli i bazuar n mes linjs s fort t konservativve, n nj an, dhe fuqive progresive, n ann tjetr. A sht ky nj fenomen tipik i shoqris s sotme? K. ARMSTRONG: Nuk jan t vetmet ShBA-t n kt drejtim. Jo-toleranca dhe agresiviteti jan t pranishme edhe n Evrop e edhe n vendet myslimane n Lindjen e Afrme. N kultur ka pasur gjithmon kundrthnie. Gjithmon ka njerz q kan pasqyr tjetr mbi vendin e tyre dhe jan t gatshm q t luftojn. Fundamentalizmi krishter amerikan nuk e miraton demokracin dhe sht e vrtet

Intervista 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

47

ky konflikt. N lvizjet fundamentaliste, disa gjra marrin vler simbolike dhe fillon t shfaqet tr ajo q nuk pajtohet me modernitetin. N judaizm shteti shekullar, Izraeli, inspiron do lvizje fundamentale, sepse ai paraqet futjen e etosit shekullar n jetn religjioze hebraike. Disa fundamentalist hebrenj jan t flakt pr shtetin e Izraelit, t cilin e shohin si t shenjt dhe t paprekshm; prfshir ktu edhe politikn izraelite si akt shenjtrie tirkun, prtrirje e bots; ndrtimi i vendbanimeve n viset e okupuara, sht gjithashtu tirkun dhe disa besojn se kjo e shpejton ardhjen e Mesis. Kurse, hebrenjt ultraortodoks jan kundr shtetit t Izraelit: disa Izraelin e shohin si vepr turpi (hebrenjt do t duhej ta prisnin Mojsiun pr ta prtritur shtetin e tyre religjioz n tokn e shenjt), kurse disa t tjer jan neutral. Disa hebrenj Izraelin e prjetojn sikurse fniksin e ringjallur n hirin e Aushvicit. Gjendja e shum myslimanve paraqitet si nj gjendje e vshtir e palestinezve, dhe kjo paraqet krejt at q sht e keqe n botn moderne. Fakti se n vitin 1948 750.000 palestinez i humbn shtpit e tyre, me miratimin e hapur t bots, simbolizon pafuqin e Islamit n botn moderne, gjegjsisht n botn e Perndimit. Kurani mson se, nse myslimani jeton me ndershmri dhe drejtsi, shoqrit e tyre do t prparojn, sepse do t jen n harmoni me bazat e ligjeve universale. Islami gjithmon ishte fe e sukseseve, nga nj fitore n fitoren tjetr, po myslimant nuk jan n gjendje t bjn asnj hap kundr Perndimit shekullar, e kt situat e ngarkon edhe situata e keqe palestineze. Jerusalemi sht gjithashtu vendi i tret i shenjt mysliman dhe, kur e shohin myslimant mesxhidi aksan t rrethuar me ndrtesa t larta e postblloqe izraelite, dhe, kur e shohin se do dit po u del nga duart, - kjo simbolizon identitetin e tyre t okupuar. Me gjith kto, sht me rndsi se palestinezt prqafuan ideologjin e artikuluar t kufizuar m von se u forcua fundamentalizmi islam si ne Egjipt ose Pakistan. Lvizja e tyre e rezistencs ishte shekullare deri n Intifadn e vitit 1987. Dhe sht m rndsi t theksohet se, p.sh., Hamasi n shum gjra dallon nga lvizjet si e Al-kaids, q kan ambicie globale. Hamasi sht lvizje e rezistencs , ai nuk i sulmon amerikant ose britanikt, po prqendrohet n luftn kundr forcave okupuese. Ky sht prap nj shembull tjetr i fundamentalizmit. Konflikti arabo-izraelit u b si qendr e rndsishme edhe pr fundamentalistt e krishter n ShBA. Ata besojn se, nse hebrenjt nuk do t jen n tokn e tyre, pr t plotsuar profetsit e vjetra, Krishti nuk do t mund t kthehet me lavdin e tij. Kshtu q edhe ata jan sionist t apasionuar, po edhe kjo ideologji sht gjithashtu antisemite, sepse ata besojn q, nse nuk e pranojn Krishterimin, n ditt e fundit Antikrishti do ti masakroj hebrenjt n tokn e shenjt.

A. BISTRICH: A mendoni se Perndimi mban prgjegjsi t caktuar pr at q po ndodh n Palestin? K. AMSTRONG: Bota perndimore ka prgjegjsi ndaj dokujt q vuan n bot. Ne jemi vendet m t fuqishme dhe m t pasura t bots, dhe nuk duhet t qndrojm anash, as moralisht e as fetarisht, dhe t dshmojm varfrin, padrejtsin q ndodh n Palestin, Kashmir, eqeni ose n Afrik. Por Perndimi ka nj prgjegjsi t posame pr situatn araboizraelite. N deklaratn e Blauforit t vitit 1917, Britania pati pranuar atdheun e hebrenjve n Palestin dhe pati injoruar aspiratat e palestinezve si dhe grabitjen e pasuris s tyre. Edhe sot ShBA prkrahi Izraelin politikisht dhe ekonomikisht, gjithashtu duke injoruar Palestinn. Kjo sht e rrezikshme, sepse palestinezet nuk do t shkojn dhe, derisa t mos gjendet zgjidhja q u garanton siguri izraelitve dhe derisa t mos u jepet pavarsia politike dhe ekonomike palestinezve, nuk ka shpres pr paqe. A. BISTRICH: Theksuat rndsin e vizionit t trefisht aftsis q konflikti t shikohet nga perspektiva islame, hebreje dhe krishtere. A mund t na sqaroni qndrimin tuaj? K. ARMSTRONG: Tri religjionet e Abrahamit (Ibrahimit) - Judaizmi, Krishterimi dhe Islami mund dhe duhet t kuptohen si nj religjion tradicional, q sht orientuar n tri drejtime t ndryshme. Gjithmon jam munduar ti shpjegoj kshtu. Asnjri nuk sht superior ndaj tjetrit, secili prej tyre ka karakterin e vet personal. Hebrenjt, t krishtert dhe myslimant adhurojn nj Zot dhe kan vlera t prbashkta morale. N librin Historia e Zotit, jam munduar t argumentoj se gjat historis s tyre hebrenjt, t krishtert dhe myslimant kan parashtruar pyetje t njjta mbi Zotin dhe kan ardhur n prgjigje t ngjashme kshtu q tek hebrenjt dhe myslimant ekzistojn botkuptime t ngjashme mbi ringjalljen. N luftn pr Zotin, jam orvatur t argumentoj se si jan t ngjashme t tri fet n lvizjet fundamentale. Hebrenjt i pranojn shum vshtir fet e mvonshme, Krishtenimin dhe Islamin; Krishterimi gjithmon kishte raport jo t mir ndaj Judaizmit, si fe e mhershme, kurse Islamin e quante blasfemi me imitimin e Shpalljes. Kurani, prkundrazi, ka qndrim pozitiv ndaj Judaizmit dhe ndaj Krishterimit dhe cek se Muhamedi nuk ka ardhur pr ti anuluar shpalljet e mparshme t popujve t Librave; nuk mund t jeni mysliman nse nuk i respektoni edhe t drguarit e mhershm, si Abrahami/Ibrahimi, Davidi/Davudi, Noi/Nuhu, Mojsiu/Musai dhe Jezui/Isai, t cilt myslimant i konsiderojn si t drguar t tyre, si prmendet edhe n shum vepra t dhiats s re. Ungjilli i Lluks Jezuin, prej fillimit deri n fund, e quan t drguar: Ideja se Jezui ka natyr Hyjnore sht zhvilluar m von dhe, n parim, sht kuptuar gabim nga ana e t krishterve.

48

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Intervista

Pr fat t keq, njerzit religjioz dshirojn ta konsiderojn veten se vetm ata i takojn njrs prej s vrtets fe t vetme. POR kjo SHT EGOIZM dhe kjo nuk ka kurrfar lidhjeje me besimin e vrtet, i cili nnkuptonte harrimin e egos. A. BISTRICH: Shpeshher na duket se njerzit e devotshm nuk jan aq sa duhet m dashamirs, m tolerant, m paqsor se njerzit e tjer. Amerika, p.sh. sht nj vend shum religjioz, e n t njjtn koh n t ka edhe shum dallime t mdha ekonomike, shoqrore n mes njerzve. do t thot kjo pr nevojn dhe qllimin e religjionit? K. ARMSTRONG: T gjitha religjionet botrore konsistojn n faktin q provimi i vetm i cilitdo religjion qoft, sht patjetr mshira n jetn praktike. Gati t gjitha kan zhvilluar nj rregullore t art: Mos i bj tjetrit at q nuk ia bn vetes . Kjo krkon prej nesh q ti shikojm zemrat tona dhe t zbulojm se sht ajo q na shkakton dhembje e ta eliminojm pr t mos u shkaktuar dhembje t tjerve. Mshira krkon ta ndiejm dhembjen e t tjerve, ta largojm veten nga qendra e bots son dhe n t ta vendosim tjetrin. Kjo sht porosia themelore e Kuranit dhe Dhiats s re (Un mund t kem besim-fe, e cila i luan shkmbinjt - thot Shn Pali, por, nse m mungon mshira, besimi-feja ime nuk m ndihmon). do gj tjetr sht komentim. I njjt sht edhe msimi i konfuizmit, taoizmit, hinduizmit dhe budizmit. Kt gj jam orvatur ta paraqes n librin tim TRANSFORMIMI I MADH. T gjitha traditat ojn n faktin se nuk mjafton t shprehsh mshir vetm n rrethin tnd. Por patjetr duhet ta posedoni at q kinezt e quajn jian ai, kujdesi ndaj gjithkujt. Ose si sht n ligjin hebre:Respektoje plakun. Duaj armiqt e tu, ka thn Jezui; nse i do vetm ata rreth vetes, ather sht vetm pr interesin tnd dhe nj pasqyr e egoizmit tnd brutal. Ather, pse nuk jan t mshirshm njerzit religjioz? do t thot kjo pr ta? Mshira nuk sht virtyt i prhapur. Shum njerz religjioz m me dshir do t ishin t drejt sesa t mshirshm. Nuk dshirojn t heqin dor nga egoja e tyre. Ata dshirojn nj religjion i cili tu jepte nj ushqim shpirtror t leht nj her n jav, q t mund tu ktheheshin traditave t tyre vetjake, me krkesat e palnduara t tradits s tyre. Religjioni sht pun e mundimshme: pak njerz e bjn kt pun n mnyr t duhur. Por, a jan shekullaristt m t mir? Shum shekullarist do ta prqafonin mshirn si ideal, por do t jen njsoj egoist sikurse edhe njerzit religjioz. Mossuksesi i njerzve religjioz q t jen t mshirshm, nuk na flet asgj pr religjionin, vetmse na tregon natyrn njerzore. Religjioni sht metod: patjetr duhet ta vini n praktik, nse dshironi ta zbuloni vrtetsin e saj. Por, pr fat t keq, kt e bjn pak njerz.

Islami dhe Perndimi A.BISTRICH: Duke debatuar mbi argumentet e drejtsis dhe t demokracis s Perndimit n Lindjen e Afrme, korrespondenti britanik i The Indepedent, Robert Fisk thot: Gjithnj po e prsrisim se si arabt... do t dshironin ta kishin demokracin ton t brisht, pr t dshiruar q t lirohen nga policia sekrete dhe diktatura, t ciln ne e kemi vendosur atje n mas t madhe. Por ata do t donin t liroheshin edhe nga ne. Dhe e dshmojm drejtsin q sht shum m e rndsishme se demokracia. A duhet ta kuptoj Perndimi se myslimant mund ta qeverisin shtetin modern, po njkohsisht t mos bhet fjal pr tipin e demokracis q do ta dshironim ne? K. AMSTRONG: Si e kan sqaruar intelektualt islam, Islami sht kompatibil me demokracin, por demokracia, pr fat t keq, ka z t keq n vendet myslimane. Si duket, Perndimi ka prsritur pa ndrprer: Ne besojm n liri dhe demokraci, por ju duhet tju sundojn diktatort sikur sadam huseini ose shahu. duket se ekziston standardi i dyfisht. Ka t drejt Robert Fisk. Kur isha tash shpejt n Pakistan dhe citova zotri Bushin: Ata e urrejn lirin ton!, qeshn t gjith pjesmarrsit. Demokracia nuk mund t imponohet me arm, tanke e dhun. Shpirti modern prbhet nga dy elemente themelore, e nse kto mungojn, pa marr parasysh numrin e avionve luftarak, t kompjuterve ose rrokaqiejve, shteti juaj nuk sht me t vrtet modern. M i pari kusht prej tyre sht pavarsia. Modernizimi i Evrops prej shekullit 16 deri n shekullin 20, pasqyrohet me Deklaratn e pavarsis nga t gjitha frontet: religjioze, intelektuale, politike, ekonomike. Njerzit krkonin lirin e mendimit, invencionit dhe krijimit. Elementi i dyt sht inovacioni. Gjithmon kemi krijuar dika t re, n kt proces kishte nj dinamizm, edhe pse kjo prvoj shpesh ishte traumatologjike. Por, n Botn Myslimane modernizmi nuk ka ardhur me pavarsin, po me kolonializimin robrues. Myslimant edhe me tutje nuk jan t lir, sepse qeverit perndimore shpesh, prapa skens, kontrollojn politikn e tyre, q t mund ti sigurojn vetes furnizimin me naft etj.. N vend t pavarsis, n shtetet myslimane sundojn qeveri t smura dhe shkelse t lirive. Derisa njerzit t mos ndihen t lir, do demokraci do t jet artificiale dhe e padrejt. Modernizimi i myslimanve nuk ka ardhur as me inovacionet, sepse, meq ishim aq shum prpara, Bota Myslimane mundi t na kopjonte, kshtu q, n vend t inovacionit, fjala sht vetm pr emitim. Nga praktika e jets son e dim se sht shum vshtir, gati e pamundshme, t jesh kreativ, nse ndihesh se je i sulmuar. Myslimant ndihen shpesh defensiv,

Intervista 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

49

gj q ua vshtirson kreativitetin, modernizimin dhe demokracin posarisht kur jan t rrethuar nga fuqi ushtarake, tanke t forcave okupuese n rrugt e tyre. A. BISTRICH: A shihni ndonj baz t prbashkt n mes Bots Perndimore dhe Islamit? K. AMSTRONG: Kjo do t bhej e mundur vetm nse zgjidhen shtjet politike. Ekzistojn baza t mdha t prbashkta n mes t idealit islam e idealit modern perndimor modern dhe shum mysliman e kan kuptuar kt moti. N fillim t shekullit 20 gati secili intelektual mysliman ishte i dashuruar n Perndimin dhe kishte dshirn q vendet e tyre t dukeshin si Britania ose Franca. Disa prej tyre madje kishin pohuar se Perndimi sht m islamist se vendet e pamodernizuara islame, sepse ata (Perndimi) n ekonomit e veta moderne kan arritur tu afrohen msimeve kuranore, t cilat urdhrojn drejtsi sociale dhe barabarsi. N kt koh myslimant e kuptuan Perndimin modern demokratik, si t barabart. N vitin 1906 npunsit fetar mysliman udhhiqnin s bashku me intelektualt shekullar n iran kompanin pr vendosjen e qeverive presidenciale dhe kushtetuese. Kur ia arritn qllimit t tyre, ajatullahu suprem deklaroi se kushtetuta e re sht gjja m e mir pas Mesies shiite, sepse kushtetuta do ta kufizoj tiranin e shahut. Pr fat t keq, britanikt m pastaj zbuluan naftn n Iran dhe asnjher nuk i lejuan ktij parlamenti lirin e veprimit. myslimant u dshpruan nga Perndimi pr shkak t politiks s tij ndaj: Suezit, Izraelit dhe Palestins, prkrahjes q u dha Perndimi regjimeve t korruptuara etj.. A.BISTRICH: far qndrimi praktik duhet mbajtur pr tu kaluar lumi, nse ju do ti kshillonit sunduesit dhe politikant tan? K. ARMSTRONG: Ndrrimin e politiks s jashtme, zgjidhjen pr Izraelin dhe Palestinn, nj zgjidhje q do ta siguronte Izraelin dhe do tu jepte drejtsi dhe autonomi palestinezve. Mosprkrahje t regjimeve t korruptuara dhe diktatoriale. Zgjidhjen e drejt pr tmerrin e prgjithshm n Irak, i cili ishte deri diku prkrahs i shklqyeshm i grupeve si Al-Kaida. Mosprsritjen e situatave si ajo n Ebu Garib ose n Guatanam. Para pr Afganistanin dhe Palestinn. Zgjidhje pr Kashmirin. Largimi nga zgjidhjet afatshkurtra, t cilat sigurojn naft t lir. N Irak dhe Liban, vern e kaluar e pam se ushtrit tona t mdha m nuk jan t afta kundr gueriljes dhe sulmeve terroriste. Diplomacia sht m e rndsishmja. Por, dyshimi i Perndimit sot sht aq i rrnjosur, saq, ndoshta sht br von.
Intervista sht marr nga magazina Islamica, nr.20, 2007, islamicamagazine.com/Prktheu nga anglishtja: Fejsal Spahiu.

KSHILLI I BASHKSIS ISLAME T ISTOgUT

KONKURS
Pr plotsimin e vendit t lir t punsImam, hatib dhe mual-lim n xhamin e fshatit Dobrush. KANDIDATT E INTERESUAR DUHET TI PLOTSOJN KTO KUSHTE: 1.T ken kryer medresen dhe FSI-n ose Fakultetin e studimeve islame jasht vendit (diploma e nostrifikuar nga Kryesia); 2.Ti prmbahen Kushtetuts s BIK-s, Rregulloreve dhe vendimeve t Kryesis dhe Rregullores s Kshillit; 3.T ken aftsi komunikimi dhe organizimi pr shtje fetare etj.; 4.T jen t shndosh psikikisht dhe fizikisht; 5.T mos ken vrejtje pr punn e tyre m prpara. 6. T njohin mir gjuhn boshnjake DOKUMENTET E NEVOJSHME: Krkess pr punsim i duhen bashkngjitur edhe kto dokumente: * Diploma e Fakultetit dhe Medreses, * Certifikata e lindjes, * Certifikata shndetsore, * Certifikata se nuk sht nn hetime, * Dshmi mbi karakteristikat n pun, * Deklarat me shkrim se do ti kryej t gjitha shrbimet fetare, *CV t dhnat personale, kualifikimet q ka ose dshmi pr aftsimin profesional. (T gjitha dokumentet duhet t jen origjinale) VREJTJE: Dokumentet dorzohen n zyrn e Kshillit t BI-s t Istogut. Dokumentet e pakompletuara si dhe ato q arrijn pas afatit, nuk do t merren n shqyrtim. Konkursi mbetet i hapur 15 dit nga dita e publikimit n revistn Dituria Islame.

50

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Aktivitete

N GJITH KOSOvN U KREMTUA FESTA E KURBAN - BAJRAMIT M 6 nntor 2011, n t gjitha xhamit e Kosovs, si n tr Botn ku jetojn myslimant, solemnisht u fal namazi i Kurban Bajramit. Manifestimi qendror, pr Kosov u mbajt n Xhamin Sulltan Mehmet - Fatih t Prishtins, mirpo falja e namazit t Kurban - Bajramit u organizua n t gjitha xhamit e Kosovs . Festimet q i takojn ksaj dite shnojn flijimin dhe sakrificn e njeriut n emr t besimit te Zoti dhe n emr t dashuris pr njeriun. Ajo prbn festn e madhe t mshirs, t faljes, mirkuptimit, mirsis, vllazrimit dhe paqes. Porosia e Kurban Bajramit qndron fuqishm mbi parimet e fisnikris, bujaris, flijimit dhe sakrifics, pasi prve tjerash sht edhe kurorzim i Haxhit, kushtit t pest t Islamit, n t cilin demonstrohet uniteti, barazia, solidariteti, devotshmria. Manifestimi filloi me faljen e namazit t sabahut, pas t cilit jan mbajtur dy ligjrata tematike kushtuar ksaj feste. Pr rndsin e Haxhit dhe t Kurbait foli Resul ef. Rexhepi, ndrsa profesori i medreses Driton Arifaj foli pr mirsjelljen, edukimin, moralin, si dhe kujdesin ndaj familjes e shoqris. Faljes s namazit t Kurban - Bajramit i priu kryeimami Sabri ef. Bajgora, i cili mbajti edhe

Hytben e Kurban - Bajramit. Ai ka thn se kt fest e karakterizon vendosmria e besimtarve pr kryerjen e obligimeve t Haxhit, ku miliona besimtar lartsojn emrin e Allahut Fuqiplot dhe luten pr paqe. Porosia e Kurban Bajramit qndron fuqishm mbi parimet e fisnikris, bujaris, flijimit dhe sakrifics, sepse prve tjerash sht edhe kurorzim i Haxhit, kushtit t pest t Islamit, n t cilin demonstrohet uniteti, barazia, solidariteti, devotshmria dhe madhshtia e muhamedit a.s.. Haxhi sht nj prkushtim i prbashkt ndaj Zotit fuqiplot, duke reflektuar gatishmrin pr t sakrifikuar interesat shoqrore e materiale n shrbim t Allahut, dhe duke rikujtuar se Qabja sht edhe drejtim shpirtror i t gjith myslimanve, ka thn kryeimami Bajgora. Derisa festa e Kurban Bajramit ka si qllim t saj frymzimin e dashuris, triumfit t s mirs ndaj s keqes, vetpastrimin e shpirtit dhe mbetet nj simbol i sakrifics, Bajgora ka ftuar qytetart dhe shoqrin n prgjithsi q t tregohen human dhe solidar. Le t jet kjo fest e Kurban Bajramit demonstrim i fuqis s besimit ton, i dashuris dhe tolerancs, si dhe forcim i zemrave tona drejt shkallve t larta t devotshmris, pr t na siguruar prosperitet n kt bot dhe shptim n botn tjetr. Le t jet festa e Kurban Bajramit moment i vetdijesimit ton kur ne do t dim ta respektojm dinjitetin njerzor. Uroj q n zemrn dhe shpirtin tuaj t shndris besimi i sinqert q me veprat tuaja t jeni mirbrs, human e solidar q n sjelljet tuaja t dominoj respekti dhe mshira, toleranca, dashuria dhe mirkuptimi, ka thn Bajgora. Pr m tepr, Bajgora ka ftuar qytetart q t kontribuojn pr ndrtimin e nj shoqrie me vlera t mirfillta dhe fuqizimin e shtetit t Kosovs. Prfitoj nga rasti q nga ky vend i bekuar tju ftoj q t kontribuojm edhe m shum pr ndrtimin dhe fuqizimin e mtutjeshm t atdheut ton, Kosovs. E kemi amanet nga Krijuesi Yn Fuqiplot q si qytetar t japim kontributin ton q n kt vend t mbretroj rendi, ligji e rregulli, t ndrtojm nj shoqri e cila do t respektoj vlerat qytetruese t popullit t Kosovs, duke respektuar etnin gjuhn dhe besimin e do qytetari t saj, ka thn ai. Sot n gjith botn besimtart mysliman kremtojn festn e Kurban Bajramit. Festa e Kurban Bajramit ka si qllim t saj frymzimin e dashuris, triumfit t s mirs ndaj s keqes, vetpastrimin e shpirtit dhe mbetet nj simbol i sakrifics, prandaj me kt rast qytetart dhe shoqria n prgjithsi solidarizohen dhe ndihmojn familjet me gjendje t rnd ekonomike. (R.Shkodra)

Aktivitete 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

51

PRITJE NGA KRyESIA E BIK ME RASTIN E KURBAN - BAJRAMIT Me rastin e fests s Kurban Bajramit Kryesia e Bashksi islame t Kosovs , nga ora 9-12, organizoi pritje urimi. Pr ti uruar krert e Bik, t prir nga zvndskryetari dr. fahrush rexhepi pr festn e Bajramit, selin e BIK-s e vizituan prfaqsues t Pushtetit e t Qeveris, , t kfor- it , dhe t partive t ndryshme e t institucioneve shkencore, fetare e kulturore publike dhe individ nga qendrat e Kosovs dhe nga Jasht. Nga institucionet: kryeministri i kosovs Hashim Thai, i shoqruar zvendskryeministri Hajredin Kui; Ipeshkvi i ipeshkvis s kosovs Dod Gjergji; Komandanti i KFOR-it - Gjeneralmajori Erhard Buehler, komandanti i fsk-s, Gjeneral-lejtnant -Sylejman selimi. rektori i uP-s Muj Rugova, etj. Nga partit politike: kryetari i akr-s, Behgjet Pacolli, Nj delegacion i Lvizjes Vetvendosje i prir nga Shpend Ahmeti; nj delegacion i AAK-s, i prir nga Ahmet Isufi; kryetari i Pd-s dr. Ferid Agani; dhe shum personalitete t tjera t jets politike, kulturore e fetare t Kosovs. (R.Shkodra)

52

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Aktivitete

HyTBEJA E KURBAN-BAJRAMIT Hytbeja e Kryeimamit t Kosovs Sabri ef. Bajgora me rastin e Kurban Bajramit 2011 T nderuar besimtar, vllezr e motra! I lartsuar qoft Allahu n Madhrin e Tij, t Cilit I nnshtrohet do gj n kt ekzistenc, kurse salavatet dhe prshndetjet tona qofshin mbi krijesn m fisnike - Muhamedin a.s., i cili na udhzoi drejt shtigjeve t drits, i cili na msoi se sht besimi, paqja dhe urtsia, na msoi se sht sakrifica, ndihma dhe dashuria e ndrsjell. do fest jona ka urtsin dhe porosin e vet, e porosia e Kurban-Bajramit qndron fuqishm mbi parimet e fisnikris, bujaris, flijimit dhe sakrifics, sepse, prve t tjerash, sht edhe kurorzim i Haxhit, kushtit t pest t Islamit, n t cilin demonstrohet uniteti, barazia, solidariteti, devotshmria dhe madhshtia e Ymetit t Muhamedit sal-lallahu alejhi ve sellem. Haxhi sht moment ekskluziv i eliminimit t t gjitha diferencave nacionale, racore, klasore etj. sht nj demonstrim i universalitetit t ksaj feje dhe i vllazrimit t prgjithshm t myslimanve ngado q t ken ardhur. sht nj prkushtim i prbashkt ndaj Zotit, duke reflektuar gatishmrin pr ti sakrifikuar interesat shpirtror e material n shrbim t Allahut xh.sh. dhe duke rikujtuar se Qabeja sht edhe drejtim shpirtror i t gjith myslimanve. Lidhur me obligueshmrin e Haxhit-ksaj dispozite t lart islame, allahu xh.sh. n kuran urdhron e thot: Dhe thirr ndr njerz pr Haxhin, se t vijn ty kmbsor e edhe kalors me deve t rraskapitura q vijn prej rrugve t largta. (El-Haxh-xh, 27) Feja islame e ka karakterizuar Kurban-Bajramin edhe me nj vler tjetr nga vlerat sociale, q sht: kurbani-sakrifica. I drguari i Allahut thot: Dita e Fitr-Bajramit karakterizohet pr namazin dhe Sadakatul-fitrin, kurse Dita e Kurban-Bajramit pr namazin dhe flijimin. Kurbani sht institucion fetar, i cili synim t vetin kryesor dhe objektiv parimor ka humanizimin e njeriut, pastrimin e tij shpirtror, begatimin e tij me vlera dhe aspirata t

larta, edukimin dhe kalitjen e tij. Prerja e Kurbanit ngrthen n vete edhe dimensionin social, ngase, n mnyrn m t mir t mundshme, ata q kan, shprehin solidaritetin n vepr me skamnort, kurse n kohn e sotme, kjo fiton edhe m shum n pesh, sepse sot, m shum se kurr, njerzimi ka nevoj pr ndihm reciproke, pr solidaritet dhe bamirsi. Parimet universale t Islamit konsistojn n formimin e nj shoqrie t shndosh, dinjitoze e humane, me vlera t larta etike e t vlefshme, t nj shoqrie t barabart, prparimtare, t lir, demokratike dhe bashkkohore, t nj shoqrie t njerzishme, n t ciln t gjith njerzit, pa kurrfar dallimesh, t gzonin lumturin e vrtet shpirtrore dhe at material, trupore. Roli i njeriut n kt bot sht q ai, s pari, ta njoh natyrn e ambientin q e rrethon, q n shpirtin e tij t zgjoj vetdijen dhe ndrgjegjen e heshtur t humanitetit dhe t njerzores, t cilat e shtyjn dhe e motivojn pr realizimin e idealeve t larta. Nse e kupton drejt kt mision, njeriu do t bhet pa dyshim nj pjestar i vlefshm n shoqri, e shoqria mburret me ata q zbukurohen e stolisen me kto virtyte t larta t moralit e t fisnikris. T nderuar vllezr e motra! Le t jet kjo fest e Kurban - Bajramit demonstrim i fuqis s besimit ton, i dashuris dhe i tolerancs si dhe forcim i zemrave tona drejt shkallve t larta t devotshmris, pr t na siguruar prosperitet n kt bot dhe shptim n botn tjetr. Le t jet festa e Kurban-Bajramit moment i vetdijsimit ton, q ne t dim t respektojm dinjitetin njerzor. Uroj q n zemrat dhe shpirtin tuaj t shndris besimi i sinqert, q me veprat tuaja t jeni mirbrs, human e solidar, q n sjelljet tuaja t dominojn respekti e mshira, toleranca, dashuria dhe mirkuptimi. Sot, tek ne nuk duhet t ket urrejtje e armiqsi, po vetm fytyra t gzuara, buzqeshje dhe prqafime vllazrore. Vetm n kt mnyr do ti japim fests son domethnien e vrtet. Prfitoj nga rasti q nga ky vend i bekuar, tju ftoj q, t gjith s bashku, t kontribuojm edhe m shum pr ndrtimin dhe fuqizimin e mtutjeshm t atdheut ton-Kosovs. E kemi amanet nga Krijuesi yn Fuqiplot q, si qytetar, t japim kontributin ton, q n kt vend t mbretrojn rendi, ligji e rregulli, t ndrtojm nj shoqri e cila t respektoj vlerat qytetruese t popujve t Kosovs, duke respektuar etnin, gjuhn dhe besimin e do qytetari t saj, dhe duke u angazhuar pr afirmimin dhe kultivimin e vlerave pozitive t t gjith popujve t Kosovs. N fund, m lejoni q, n emr t Kryesis s BIK, nga thellsia e shpirtit dhe e zemrs, tju uroj festn e Kurban- Bajramit t gjith besimtarve t besimit Islam n Kosov, brenda trojeve tona etnike shqiptare dhe n diaspor. Me fat ju qoft festa e Kurban Bajramit!

Aktivitete 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

53

MyFTIU TRNAvA PRITI NJ DELEGACION T UNIONIT NDR-PARLAMENTAR T BRITANIS S MADHE Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava priti nj delegacion t prbr nga deputet t Unionit ndr-Parlamentar t Britanis s madhe, t kryesuar nga Lord Bowness.Myftiu Trnava, pasi ka falnderuar deputett pr vizitn n Bashksin islame t kosovs, tha se populli i Kosovs sht mirnjohs pr angazhimin dhe kontributin e Britanis s Madhe pr Kosovn. Myftiu, gjithashtu, i njohu parlamentart e Britanis edhe me historikun, arritjet dhe sfidat e Bik. Po ashtu,

Myftiu i njohu mysafirt me angazhimin dhe prkushtimin e BIK pr kultivimin e tolerancs e mirkuptimin ndrfetar. N emr t delegacionit t deputetve t unionit ndr-Parlamentar t Britanis s madhe, lord Bowness, pas falnderimit q i bri Myftiut pr pritjen, vlersoi lart angazhimin e myftiut dhe t Bashksis Islame pr paqe, toleranc e mirkuptim n mes komuniteteve fetare t Kosovs.Po ashtu Lordi Bowness tha se edhe n t ardhmen Britania e Madhe do t mbshtes Kosovn n rrugn e saj drejt integrimeve n organizmat ndrkombtar. (R.Shkodra) ZvENDSMINISTRI SAUDIT PR SHTJE FETARE AL-AMAR N TAKIM ME MyFTIUN TRNAvA Me ftes t Myftiut t Kosovs, Mr. Naim Trnava, qndroi pr vizit n Kosov nj delegacion i lart i Ministris s shtjeve t Fes t Arabis Saudite, prir nga zvendsministri Abdul Aziz Al- Amar. Myftiu Trnava, n takimin q pati n selin e Kryesis s BIK-s, e falnderoi zv/ministrin saudit pr kontributin dhe mbshtetjen e Mbretris s Arabis Saudit, pr Kosovn. Populli i Kosovs sht mirnjohs pr kontributin e Mbretris Suaj pr Kosovn, si gjat lufts ashtu edhe pas saj, gjithashtu ju falnderojm pr njohjen e Kosovs s pavarur

dhe pr prkrahjen dhe mbshtetjen pr Kosovn n forumet dhe organizmat ndrkombtartha Myftiu Trnava. Ai m tutje e njohu zvendsministrin Abdul Aziz Al Amar edhe me historikun, organizimin, arritjet dhe sfidat e BI-s dhe t institucioneve t saj. Ne si bashksi gjat lufts kemi qen t dmtuar rnd, diku rreth 50% t objekteve tona qen shkatrruar, mirpo pas lufts, fal organizimit t mir t Bashksis Islame, xhematit dhe ndihms s donatorve nga vendet arabe, ku prin Mbretria e Arabis Saudite, kemi arritur ti sanojm dmet e lufts- tha, ndr t tjera, MyftiuTrnava. N kt takim Myftiu foli edhe pr bashkpunimin e BIK-s dhe Ministris s shtjeve Fetare t Arabis Saudite, pr se potencoi prkrahjen q pret BIK nga Ministria Saudite e shtjeve Fetare n krijimin e vakfeve t reja. Zv/ministri Al- Amar tha se vendi i tij ndjek me vmendje zhvillimet n Kosov dhe pr Kosovn. Ne si shtet jemi t prkushtuar q t ndihmojm e prkrahim Kosovn n forumet dhe organizmat ndrkombtar - tha zv/ministri saudit. Ndrsa pr bashkpunimin me BI-n dhe shtetin e Kosovs, ai tha se do t shohin rrugt m t mira pr t bashkpunuar dhe pr t investuar n krijimin e vakfeve t reja, pa ln anash edhe fushat e tjera. I shoqruar nga Myftiu Trnava, delegacioni i lart saudit vizitoi edhe FSI-n e Prishtins, ku u pritn nga dekani Prof. Dr. Qazim Qazimi, e pastaj vizituan Medresen si dhe kshillin e BI-s t Prishtins. N t gjitha takimet dhe vizitat e delegacionit saudit qe i pranishm edhe Ambasadori jorezident i Arabis Saudite n Kosov, Abdullah al - Abual Kerim. MyFTIU TRNAvA PRITI AMBASADORIN E MBRETRIS S BASHKUAR - IAN CAMERON CLIFF Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, priti m 19 tetor Ambasadorin e Mbretris s Bashkuar n Prishtin z. Ian Cameron Cliff.Myftiu Trnava falnderoi Ambasadorin pr vizitn n BIK dhe shprehu mirnjohjen dhe konsideratn e popullit t Kosovs pr kontributin dhe mbshtetjen

54

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Aktivitete

e Mbretris s Bashkuar pr Kosovn para, gjat dhe pas lufts. Myftiu po ashtu moi lart edhe kontributin dhe ndihmn e Mbretris s Bashkuar pr Kosovn n proceset e shtetformit. Myftiu e njohu Ambasadorin gjithshtu me historikun dhe mnyrn e funksionimit t Bashksis Islame dhe institucioneve t saj. Myftiu Trnava theksoi: BIK sht e vendosur t kontribuoj n forcimin e paqes, tolerancs dhe bashkjetess n mes komuniteteve dhe feve t ndryshme q jetojn n Kosov. Myftiu Trnava, n bised me Ambasadorin e Mbretris s Bashkuar, potencoi se Mbretria ka rregulluar n mnyr t shklqyer aplikimin e liris s fes dhe t Bashksive fetare, dhe shfaqi shpresn q edhe Kosova do t ndjek modelin dhe prvojn e tyre. Myftiu, n bised me kryetarin Berisha vuri n pah nevojn pr ndrtimin e xhamis n lagjen e re, si dhe nevojn pr ndrtimin e selis s kshillit t BI-s, pr se krkoi edhe prkrahjen e komuns pr sigurimin e truallit. Myftiu Trnava dhe kryetari Berisha biseduan edhe pr krkimin e mundsis q komuna t marr prsipr harxhimet e varrimit pr qytetart e komuns s fush-kosovs. kryetari Berisha tha se do t prkrah dhe do t mbshtes do iniciativ q sht n shrbim t qytetarve dhe premtoi q do t shqyrtoj shpejt mundsin e ndarjes s lokacioneve pr ndrtimin e infrastrukturs pr nevojat e Kshillit t BI-s. (R.Shkodra) BINJAKZIMI SHKODR PRIZREN Duke u bazuar n parimin islam pr bshkpunim vllazror dhe duke pasur parasysh pozicionin kombtar t Shqipris dhe Kosovs, m dat 15.10.2011, n qytetin e Shkodrs u nnshkrua akti i binjakzimit vllazror n mes t Muftinis Zona Shkodr Republika e Shqipris; dhe Kshillit t Bashksis Islame t Prizrenit Republika e Kosovs.Ceremonia e binjakzimit u zhvillua n nj ambient krejtsisht vllazror dhe u nnshkrua nga dy udhheqsit e institucioneve, Muhamed Sytari - Mufti i Zons Shkodr, n njrn an, dhe Lutfi ef. Ballk - Kryetar i Kshillit t Bashksis Islame t Prizrenit, n ann tjetr. N aktin solemn morn pjes antart e Kshillit t Muftinis Zona Shkodr dhe ata t Prizrenit, e me pjesmarrje t gjer nga imam e efendiler nga t dy palt.Me kt rast, n fjalimet e tyre prshndetse, efendilert Sytari dhe Ballk u prqendruan kryesisht rreth bashkpunimit vllazror n t gjitha sferat e veprimtaris fetare islame, duke e quajtur kt akt t binjakzimit si nj akt historik. Me nnshkrimin e aktit t binjakzimit vllazror, drejtuesit e dy institucioneve u zotuan pr nj angazhim maksimal pr rritjen e bashkpunimit t ndrsjell vllazror, prfshir aspektin fetar profesional, humanitar, t ndihmave pr

Ambasadori Ian Cameron Clif, pasi falnderoi Myftiun pr pritjen e ngroht dhe miqsore, theksoi se shteti i tij sht nga mbshtetsit m t mdhenj t Kosovs dhe se ai do t ndihmoj edhe m tutje n proceset pr integrimin e Kosovs n organizmat e BE-s. Ambasadori Cliff moi lart angazhimin e BIK-s pr frymn e tolerancs dhe theksoi se sht i impresionuar nga puna q ka br dhe po bn BIK pr paqen, harmonin dhe tolerancn n Kosov. MyFTIU TRNAvA U PRIT NGA KRyETARI I FUSH-KOSOvS BURIM BERISHA Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, u prit m 19 tetor nga kryetari i komuns s Fush -Kosovs, Burim Berisha, me t cilin bashkbiseduan pr bashkpunimin n mes dy institucioneve. Myftiu Trnava, pasi falnderoi kryetarin Berisha pr pritjen, e njohu at me vendimin e forumeve t BIK-s, q nga viti i ardhshm edhe fush-kosova do ta ket Kshillin e BI-s t pavarur, i cili do t organizoj dhe mbikqyr jetn fetare islame n territorin administrativ t komuns s fush-kosovs.

Botime te reja 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

55

ndrtimin a meremetimin e objekteve fetare islame, organizimin e tribunave dhe tryezave fetare islame me pjesmarrs nga t dy qytetet, organizimin e trajnimeve t prbashkta pr imamt e dy institucioneve; botimin e librave dhe materialeve studimore, promovimin e veprave etj., - q t gjitha kto duke u bazuar n mundsit reale ekzistuese. (O. Bislimaj) MBAHET KONFERENCA NDRKOMBTARE N TEMN TRAJNIMI I IMAMvE DHE MSUESvE PR EDUKATN ISLAME N EvROPN JUGLINDORE N Hotelin Victory n Prishtin, nga 21-23 tetor 2011 u mbajt Konferenca Ndrkombtare n temn Trajnimi i Imamve dhe Msuesve pr Edukatn Islame n Evropn Juglindore e organizuar nga Fakulteti i Filozofis dhe Edukimit, Edukimi Fetar Islam (Universiteti i Vjens), ku me kumtesa u paraqitn 31 referues nga 24 shtete t ndryshme t bots. Nj nga qllimet primare t organizimit t ksaj konference ishte shqyrtimi i modeleve t ndryshme teologjike dhe i metodave m efikase pr trajnimin e imamve dhe msuesve t edukats islame n evrop. Hapjen e punimeve t ksaj konference, n emr t Kryesis s BIK-s, e bri Dr. Fahrush Rexhepi, i cili, n emr t Kryesis s BI-s dhe n emr t Myftiut Mr. Naim Trnava, i prshndeti t pranishmit pr pjesmarrje n kt Konferenc. Islami sht sistem jete i prsosur, me vlera universale. Islami sht tradit e gjall fetare me vler dhe me vazhdimsi historike; Islami nuk sht tradit fetare amorfe dhe anakronike. Mendojm se predikuesit dhe intelektualt mysliman q veprojn n ditt e sotme t bots moderne, duhet ta orientojn angazhimin e tyre drejt bots moderne, duke prezantuar argumentet dhe vlerat e vrteta t brendis islame, t cilat shoqria,dhe vemas rinia myslimane, her-her i ka ln pas dore, - tha Dr. Fahrush Rexhepi. N hapje t ksaj konference prezantoi edhe Ambasadori i Austris n Kosov, z. Johann Brieger, i cili prshndeti t pranishmit dhe i

prgzoi organizatort pr organizimin e ksaj konference. Nj fjal prshndetse mbajti edhe Rektori i Universitetit t Prishtin, z. Muj Rugova. N emr t organizatorit t pranishmit i prshndeti dr. Ednan Aslan, i cili i informoi t pranishmit se kjo konferenc sht e treta me radh, pas atyre n Vjen dhe Sarajev.Krejt n fund, n emr t bashkorganizatorit dhe nikoqirit t ksaj konference, t pranishmit i prshndeti dhe u uroi mirseardhjen n Kosov Prof. Dr. Qazim Qazimi, dekan i FSI-s t Prishtins. Referues ishin:Prof. Dr. Qazim Qazimi, dekan i FSI-s t Prishtins, Herol Tabak, nga Universiteti Bedr,Mr. Muhamed Ali, profesor n FSI-n e Shkupit,Prof. ass. Dr. Xhabir Hamiti, profesor n FSI t Prishtins, Mustafa Hasan nga Universiteti i Sarajevs, Muamer Zukorli, Bashksia Islame n Serbi, Aziz Hasanovi, BI n Kroaci,Omer Kajoshaj, BI e Malit t Zi, Sefer Hasanov, Instituti pr Studime t Larta Islame n Sofje,Vahidin Behluli, Unioni i shqiptarve musliman n Austri, Samim Akgonul, Universiteti i Strasburgut,Mohammed Ghaly, Universiteti i leiden-it,johan meuleman, universiteti Inholland, Rehan Neziri, Imam n Zvicr,Said Shagaviev, Universiteti Islamik i Rusis, George Mircea Botescu, Universiteti i Bukureshtit,Rustam Gafuri, zavendsmyfti i Ukrains,Ibrahim Sherif, Myfti i Komotinit,Seyma Arslan, Universiteti i Stambollit, Abdullah Sahin, Qendra pr mendim dhe Praktika edukative islame, Mbretria e Bashkuar,Yacob Mahi, Universiteti i Strasburgu,Juan Ferreiro Galguera, Universiteti i A.Caruna Spanj, Jorgen S. Nielsen, Universiteti i Kopenhags, Kevser Muratovi (Raporti ndrmjet Imamve dhe Adoleshentve), Ilire Halimi Ponuku, studente n Vjen, Jeton Mehmeti, Instituti GAP,Besa Ismaili Ahmeti, profesoresh n FSI t Prishtins,Martin Rothgangel, Universiteti i Vjens, Eileen M. Daily, Universiteti Loyola Chikago,Muhammad Naeem mohsin, universiteti i edukimit lahore, dhe ali Yurtsever, Niagara Educational Services, ShBA. (V. Shabani)

56

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Aktivitete

PROMOvOHET FJALORI ARABISHT SHqIP I AUTORIT DR. ISA MEMISHI M 12 tetor, Kryesia e BIK-s, n amfiteatrin e Biblioteks Kombtare dhe Universitare t Kosovs, promovoi Fjalorin arabisht-shqip t Prof. Dr. Isa Memishit. Fjalori ka dy vllime me dy mij faqe, ku autori ka prfshir 100 mij fjal dhe ky sht botimi i par n Kosov n kt format. N fjaln e tij prshndetse, Myftiu i Kosovs, Naim Trnava, pasi ka prgzuar autorin pr punn q ka br, tha: Botimi i ktij fjalori, prpos q pasuron fushn e leksikografis n gjuhn ton me fjalor dygjuhsor, ska dyshim se do t krijoj rrethana dhe kushte t reja pr studiuesit, shkenctart e publicistt tan, q n mnyr meritore tu qasen studimeve t albanologjis, arabologjis, islamologjis, historis e kulturs tek ne. Myftiu Trnava botimin e fjalorit arabisht- shqip e ka cilsuar si nj vepr kapitale q i shtohet leksikografis dhe kulturs shqiptare nga kjo fush. Pr kt Myftiu tha: Botimi i ktij fjalori pason botimin e veprave kapitale t islamologjis e orientalistiks, si ishte n vitet 80 t shekulli t shkuar Prkthimi i Kuranit n gjuhn shqipe, pastaj projekti pr prkthimin e Kompletit t Buhariut, shqiprimi i Kamusul Alamit t Sami Frashrit, e shum veprave t tjera t ksaj fushe q u bn pron e lexuesit shqiptar, ani pse mendoj q fjalori do t duhej t ishte para ktyre veprave q prmenda.Po ashtu Myftiu vuri n dukje edhe kt: Botimi i ktij fjalori vjen n nj moment kur marrdhniet e Kosovs dhe shqiptarve me Botn Arabe jan shpeshtuar n shum fusha, kur masa e shqiptarve q njohin arabishten, ose q jan t interesuar pr prvetsimin e saj, sht rritur ndjeshm. kosova tanim ka vn edhe kontaktet e para diplomatike me disa shtete t Bots Arabe dhe

ska dyshim se botimi i ktij fjalori merr rndsi edhe m t madhe dhe m t ndjeshme pr zhvillimin e marrdhnieve t shqiptarve me Botn Arabe dhe anasjelltas.Ndrkaq, akad. Feti Mehdiu n referatin e tij vlersues pr botimin e Fjalorit arabisht- shqip, ndr t tjera, tha: Tanim opinioni shqiptar ka n duar Fjalorin Arabisht Shqip, fjalorin e nj gjuhe botrore, q sht gjuh e nj libri t shenjt Kur anit fisnik, i cili nuk ka kufi n bot dhe q tek shqiptart sht i pranishm, sistematikisht, prej shekullit 14. Ka n duar fjalorin e njrs nga gjuht m fleksibile n familjen e gjuhve botrore. Kjo merit i takon s pari autorit, por krenaria pr kt vepr nuk i mohohet orientalistiks shqiptare dhe Universitetit t Prishtins, ku sht prgatitur e sht rritur autori i fjalorit, Dr. Isa Memishi. Pr Bardh Rugovn, shef i departamentit t Gjuhs Shqipe n Fakultetin e Filologjis, fjalori sht nj ndrtim i fuqishm q tregon seriozitetin e autorit. sht nj vepr ambicioze, e guximshme dhe e dobishme, ka thn Rugova. E autori, Prof. Dr. Isa Memishi, pasi falnderoi t gjith ata q kontribuuan pr botimin e fjalorit, pr vshtirsit q kishte hasur gjat puns, tha: Krejt kjo pun kishte nisur kur vet ai, n koh studimesh, qe prballur me telashe t shumta n munges t nj fjalori t till. Ishte dashur m shum se nj dekad q ai t prfundonte misionin q ia kishte vn vetes. M tutje autori i ktij fjalori theksoi edhe kt: duke marr parasysh literaturn klasike shum t pasur, krahas leksikut bashkkohor t gjuhs arabe, m sht dashur q n kt projekt t prfshij edhe mjaft shprehje t vjetra. (R. Shkodra) HATME N KOMOGLLAv N nj organizim solemn n xhamin e fshatit Komogllav (Ferizaj) m 24.08.2011 u b duaja e hatmes. Duaja u b vetm me nxnse femra q kishin br leximin e trsishm t Kuranit me mualimen e tyre Sahide Sejdiu- Hoxha, e cila drejtoi kt eveniment kaq t rndsishm. i pranishm ishte edhe kryeimami i kBiFerizajt Sylejman ef. Roshaj, i cili me kt rast prshndeti organizimin me nj fjale rasti dhe prgzoi nxnset e mualimen e tyre pr nj aktivitet kaq madhshtor. Organizimi solemn u shnua edhe me kndim nga Kurani, kndim t ilahive dhe t duas.Nxnset q bn hatmen , jan: Blerina Ismaili,Shukrije Ahmeti, Diorina Bekteshi,Nazlie Bekteshi, Manushe Abazi, Mirjeta Abazi, Shkurtesa Mehmeti, Xhevrije Ismaili, Dioleta Beqiri, Rejhane Zamiri. Me vullnet t tyre, katr nga nxnset vendosn t vn mbulesn (hixhabin). Kt gj e bri edhe nj vajz tjetr, e pranishme n manifestim, 31 vjeare. Kjo ishte nj nga ngjarjet q gjallruan jetn fetare n Komogllav, gjat muajit t madhruar t Ramazanit. (G. Jetishi)

Botime te reja 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

57

N STAMBOLL U MBAJT TAKIMI PUNUES PR ENCIKLOPEDIN E HAXHIT DHE Dy XHAMIvE T SHENJTA Kosova do t jet pjes e enciklopedis s Haxhit M 22 e 23 tetor, n Stamboll u mbajt nj Konferenc shkencore me karakter konsultativ, kushtuar tradits s Haxhit n Turqi, Rusi, dhe vendet e Ballkanit. Konferenca u organizua nga zyra e Enciklopedis s Haxhit dhe dy vendeve t shenjta (Qabes n Mek dhe Xhamis s Pejgamberit n Medin), q mbshtetet nga Fondacioni Mbretror, Melik Abdul Aziz. N kt konferenc morn pjes prfaqsuesit nga Turqia,Rusia, Shqipria, Kosova, Bosnja e Hercegovina, Maqedonia, Tataristani e Greqia. Konferenca u mbajt nn kujdesin e drejtorit t projektit, Prof. Dr. Abdullah b. Salih er-Rukajbe dhe koordinatorit t ksaj konference, prof. Dr. mehmet akush. N kt konferenc qe i pranishm edhe grupi punues pr njsin (zrin) enciklopedike pr Kosovn i prir nga Reshat Mexhiti - koordinator, Sabri Bajgora, Rexhep Luma e Ramadan Shkodra. Pjes e ktij grupi sht edhe Ahmet Sadriu, i cili pr shkak se gjendej n haxh nuk qe n takim. N hapje t konferencs, drejtori i projektit prof. Dr. Abdulla b. Salih er-Rukajbe, pasi prshndeti dhe falnderoi pjesmarrsit, foli shkurtimisht pr nismn, qllimin, objektivat dhe pritjet e projektit. Ideja pr projektin q t hartohet nj Enciklopedi pr Haxhin dhe dy Xhamit e shenjta, sht q nga viti 2001, ndrsa projekti ka filluar t realizohet m 2006. Deri tani jan prgatitur mbi 20 vllime t Enciklopedis kushtuar Haxhit, pr vende t ndryshme t bots- tha dr. Abduallahb b. Salih er-Rukajbe . M tutje ai potencoi: Jemi tubuar ktu q t vm bazat e hartimit t Enciklopedis pr Haxhin n Turqi, Rusi dhe vendet e Ballkanit, nga ku pritet q t botohet nj vllim i posam - tha n fjaln e tij drejtori i projektit dr. Abduallahb b. Salih er-Rukajbe Prfaqsuesit e Kosovs n kt takim konsultativ, paraqitn projektin korniz, pr Haxhin n Kosov, ku sht prfshir fillimisht nj histori e shkurt e Kosovs, pastaj nj histori e shkurt e Bashksis Islame, pr t vazhduar me fillet e Haxhit n Kosov, traditn e Haxhit ndr ne, Haxhi gjat Perandoris Osmane, rrugt q kan shfrytzuar haxhilert kosovar. Pastaj organizimi i Haxhit n Kosov gjat sistemit monist, si dhe organizimi i Haxhit n Kosovn e lir. N projektin korniz sht parapar q t prfshihen edhe aspektet nga spektri shpirtror, kulturor, social, historik e ekonomik dhe ndikimi i tij si tek vet individi po ashtu edhe n shoqri. Po ashtu n projekt jan dhn edhe statistika, foto e harta q kan t bjn me Haxhin.

N Stamboll udhheqsit e projektit t Enciklopedis, pasi u njohn me punn e br nga prfaqsuesit e shteteve pjesmarrse dhan sugjerimet e nevojshme pr punn e mtutjeshme. Objektivat kryesor t projekti pr Enciklopedin e Haxhit: Objektiv kryesor i projektit sht t publikohet nj enciklopedi e Haxhit dhe dy vendeve t shenjta me nj prezantim ku do t vihen n pah historiku, pastaj adresimi i aspekteve kulturore e qytetruese n mnyr akademike. Objektivat kryesore prfshijn: - Argumentimi dhe dokumentimi i haxhit dhe dy xhamive t shenjta nga periudha para islame e deri n ditt e sotme dhe brja e enciklopedis si burim referues. - Vrja n pah e ngritjes s cilsis s shrbimeve t Haxhit dhe haxhilerve gjat historis. - Krijimi i nj databaze pr Haxhin dhe dy xhamit e shenjta q mund t prdoren si burime akademike dhe hulumtime t tjera. - Tubimi i sa m shum t dhnave dhe dokumenteve pr haxhilert n t gjitha vendet e rajonet myslimane nga mbar bota. (R. Mexhiti, R. Shkodra)

58

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Aktivitete

EGZON IBRAHIMI BILBILI I MEDRESES N KURAN N GARAT EvROPIANE N ZAGREB Me zrin melodik, t bukur e t dhimshm, Egzon Ibrahimi, nxns i M.M. Alauddin t Prishtins, ka arritur t zr vendin e par n garat e Kuranit-n kategorin tilavet- t mbajtura n Zagreb t Kroacis. Kto gara u organizuan nga Bashksia Islame e Kroacis n bashkpunim me Ministrin e Vakfit t Katarit edhe kt vit - t 18-tat me radh n nivel evropian, nga data 13-15 tetor 2011. N kto gara morn pjes m shum se 20 shtete aneknd kontinentit evropian. kosova, si shteti m i ri n kontinentin m t vjetr, mori pjes n kto gara me dy nxns nga medreseja e mesme Alauddin Egzon Ibrahimi n kategorin tilavet dhe Jasir Krasniqi n kategorin hifz (15 xhuze). Nxnsit s bashku me profesorin Jakup unaku morn rrugn drejt Zagrebit m datn 14 tetor. Dita e premte ishte dita e par e fillimit t garave zyrtarisht. Garat e Kuranit u zhvilluan n pes nivele:Tilavet medresesh,Tialavet i lir,Hifz 5 xhuze,Hifz 15 xhuze,Hifz komplet i Kuranit. Komisioni ishte n prbrje prej gjasht kurrave nga Kroacia, Bosnja, Maqedonia, Turqia, Franca dhe Arabia Saudite. Leximi i nxnsit Egzon Ibrahimi, prveq ngazlleu t pranishmit, po ashtu edhe komisioni ngeli m se i knaqur me cilsin q shprfaqi ky nxns i medrses Alauddin. Ksisoj , Egzon Ibrahmit iu dha unanimisht vendi i par n tilavet medresesh, dhe ai mori mirnjohje dhe dhurat. Gjithashtu edhe Jasir Krasniqi, megjithse ishte hera e par q merrte pjes n gara kuranore, pati nj paraqitja brilante dhe u nderua me mirnjohje pr pjesmarrje. Vlen t theksohet se medreseja Alauddin angazhohet vazhdimisht pr t marr pjes n garat e Kuranit me nxnsit e vet. N vitin e kaluar kishte marr pjes edhe n garat e Kuranit n Iran. Mbesim me shpres q suksese t tilla t jen t vazhdueshme pr nxnsit, pr shkolln ton dhe pr shtetin ton. (M. Simnica)

DEPARTAMENTI I GRUAS I BIK-S PRITI FMijT E ERDHES S FSHATIT SOS N prag t fests s Kurban - Bajramit, Departamenti i Gruas i BIK ka pritur dy grupe fmijsh t erdhes s fshatit SOS t Prishtins, q shoqroheshin nga edukatoret e tyre. Pas pritjes q u bri DG- ja, zyrtarja e DG-s, Hanife Jahiri, bashkbisedoi pr disa aste me fmijt, dhe njekohsisht i njoftoi ata pr festn e KurbanBajramit e pastaj u dha dhurata modeste t prgatitura enkas pr ta. Edukatoret, s bashku me fmijt, pasi falnderuan DG-n pr pritjen q u bri, u nisen pr t vizituar xhamin Alauddinq gjendet pran selis s BIK-s. Aty u pritn nga profesore Azemine Kukaj, e cila i njohu fmijt me ambientin e xhamis. M pastaj fmijt vizituan edhe FSI-n, ku prshtypje mjaft t kndshme u la biblioteka e fakultetit me nj numr mjaft t madh librash. (H. Jahiri) NJ GJERMANE PRANOI ISLAMIN N KBI-N E PRIZRENIT M datn 16.08.2011, n zyrat e Kshillit t Bashksis Islame t Prizrenit, sht kryer akti i pranimit t fes islame n mnyr zyrtare nga Manuela Jrgen Berthold, e lindur m 23.08.1978 n Radebeul t Gjermanis. Ajo me kt rast deklaroi se, duke lexuar pr islamin dhe duke u njohur me t, q n vitin e kaluar kishte vendosur q jetn e saj n t ardhmen ta bnte n pajtim me rregullat fetare islame, t cilat, sikur thekson ajo pr mendimin tim jan rregulli i vetm i jets s qet dhe t lumtur, pr t vazhduar: Kt dshiroj ta bj edhe zyrtarisht se me vetdije t plot dhe me vullnet t lir e pranoj Islamin, e bindur fuqishm se me kt veprim do t arrij lumturin dhe knaqsin n kt dhe n botn tjetr. Zonja Manuela, e martuar me Agron Krasniqin nga Prizreni, gjithashtu mori emrin SARA dhe shprehu dshirn q t bnte kurorzim islam dhe n librin amz t KBI-s t Prizrenit t shkruhej emri i saj mysliman. ifti bashkshortor ka 4 fmij dhe qndrojn me pun t prkohshme n Gjermani.Akti solemn i pranimit t Islamit sht kryer n pranin e kryetarit t kBi-s t Prizrenit, z. Lutfi ef. Ballk, dhe dshmitarve: Zaim Qafleshi (imam i lagjes) dhe Hymri Krasniqi (antar i kshillit t xhamis, njkohsisht xhaxhai i bashkshortit t saj). (Z. Qafleshi) Merhum NDRROI JET MULLA MIFTAR EF. MULAJ (1925-2011) Derisa po kryente punn e tij si imam, policia serbe e kishte kapur pr gjoksi dhe e kishin ofenduar mbi baza fetare dhe kombtare, po Hoxha q shquhej pr guximin e tij, kishte shpalosur gjoksin dhe u ishte drejtuar atyre: Shtini, gjuani nse mundeni, e mos m ofendoni m! Miftar ef. Mulaj u lind m 15.05.1925 n fshatin Jashanic, n nj familje t respektuar

Merhum 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

59

atdhetare dhe fetare. Qysh n fmijri tek ai u vrejtn shenjat e zgjuarsis dhe etja pr dituri n prgjithsi, e ato fetare n veanti, dhe pr kt arsye n vitin 1950 u regjistrua n Medresen e Madhe t Gjakovs tek msuesi dhe myderrizi i njohur Fahri ef. Ilazi. Megjithse, pr shkak t masave t dhunshme nga okupatori i athershm, qe mbyllur Medreseja e Madhe e Gjakovs, dashuria e madhe q ai kishte pr Fen Islame nuk pushoi kurr, prandaj msimet i vazhdoi te mulla Mehmeti n Gjurgjevikun e Madh e pastaj tek mulla Izeti n Pej, pr ti vazhduar m von tek hoxha i nderuar, mulla Ragipi po n Pej. Mulla Miftari gjat muajit t Ramazanit ushtronte detyrn e Imamit n fshatrat Gllarev, Poter, Krrnic, Gjurgjeviku i Vogl, Shtupel, Jashanic dhe n shum vende t tjera. M 1982 u emrua imam/ hatib/ mualim n xhamin e fshatit t tij t lindjes, n Jashanic, ku dha nj kontribut t madhe t pashoq pr ngritjen e vetdijes fetare e kombtare. Ishte organizator n meremetimin e xhamis s vjetr dhe ngritjen e rrethojs s oborrit t xhamis s vjetr, me mjete personale, dhe ishte prkrahs i madh e organizator i dalluar n ndrtimin e xhamis s re t fshatit Jashanic. detyrn e imamit e deshi shum dhe e kreu me prpikri, sidomos shquhej pr prkushtimin e tij ndaj Allahut dhe predikimin e Fjals s Tij. Mulla Miftarin e karakterizuan dituria, guximi dhe, mbi t gjitha, modestia. Me modestin q kishte, prfitonte zemrat e t gjithve. Ishte komunikativ dhe gojmbl n predikimin e fes, i dashur dhe i respektuar, me t gjith gjente gjuh t prbashkt. I brumosur thell me virtyte islame, ai nuk kishte pushuar s predikuari kurr parimet islame dhe msimet pr gjeneratat e reja. Pr vite me radh ua msoi msimbesimin t rriturve e t vegjlve, megjithse pr kt pati pengesa nga sistemi sllavo-komunist. Ai ndrmjetsonte n fardo ngatrrese n mes fshatrave e njerzve dhe, fal autoritetit q gzonte, modestis, guximit dhe vendosmris q kishte, ai zgjidhte shum probleme. Lufta e fundit e zuri n mosh t shtyr, por t pathyer dhe durimtar. N vitin 1998, n kohn e lufts, derisa po kthehej nga detyra e kryer punn si imam, si dihet, te stacioni i trenit n Klin, e kishin kapur pr gjoksi policia serbe dhe e kishin ofenduar mbi baza fetare dhe kombtare, po Hoxha q shquhej pr guximin q kishte, kishte shpalosur gjoksin dhe u ishte drejtuar atyre: Shtini, gjuani nse mundeni e mos m ofendoni m! Gjat jets se tij kishte kryer edhe obligimin e Haxhit, m 2001. Ai shrbeu n xhamin e tij deri n moshn 83-vjeare, kur doli n pension, m 2008 .Merhumi m 22.10.2011 n moshn 86 vje, kaloi n amshim dhe n varrimin e tij morn pjes nj numr i madh xhematlinjsh. N varrim morn pjes edhe prfaqsuesi nga Kryesia e BIK-s, njkohsisht kryetari i KBI-s t Pejs - Nexhmedin ef. Hoxhaj me bashkpuntort, antar t Kshillit t BI-s t Klins dhe shum pjesmarrs t tjer.(F. Boja)

Merhum NDRROI JET HOXH AJREDIN EF. MORINA Ajredin ef. Morina u lind m 22.12.1955 n Mamush t Prizrenit. Shkolln fillore e kreu n vendlindje, medresen e mesme Alauddin e kreu n Prishtin m 1976. Nj vit ndoqi studimet n Fakultetin e Filozofis, drejtimi i Orientalistiks dhe, me hapjen e Fakultetit t Studimeve Islame t Sarajevs, m 1977, u regjistrua atje dhe ishte studenti i par nga Kosova. Gjat studimeve atje, ai pati nderin q, prve nga t tjert, t ndiqte ligjratat e profesori Hysein ef. Xhozo, nj dijetar (alim) boshnjak prmasash botrore. U diplomua n Fakultetin e Studimeve Islame m 5 janar 1982. Ai, gjat shkollimit n medrese kishte qen edhe nxns i myderrizit (profesorit) t mirnjohur shqiptar Hasan ef. Nahut. Edhe gjat kohs sa ishte talebe (nxns), sidomos gjat ramazaneve, kishte kryer praktikn e imamit n fshatrat prreth Mamushs, si n Medvec, Zojz, Serbic e Eprme. Ndrkoh (m 1996/97) qe regjistruar si student me korrespondenc n Fakultetin e Filologjis-dega e Gjuhs dhe Letrsis Turke - t Prishtins, t cilin e prfundoi me sukses n vitin 2001. Si imam i rregullt nisi t punonte n Prizren n vitin 1981, n xhamin e Sinan Qatibit (Levishs), pr t kaluar n detyrn e imamit n xhamin e terxhuman iskenderit (Dragoman) gjer n fund t jets s tij, n kalimin n Ahiret. Gjat gjith kohs sa ishte imam, rregullisht ka mbajtur msimbesim pr fmij pr vite me radh. Ka qen i rregullt n pun dhe i disiplinuar n vaktet e namazeve. Krahas puns si imam, ka qen edhe profesor me korrespodenc i lnds s Gjuhs turke n Medresen e Prizrenit, q nga hapja e tij e gjer m 2001. Gjat nj mandati ka qen antar i KBI t Prizrenit. M 2011, tamam kur do t mbushte 30 vjet pune si imam n shrbim t xhematit t vet n xhamin e Dragomanit n Prizren, e kaploi nj smundje e rnd dhe e pashrueshme. Gjat gjith kohs bri prpjekje t vazhdueshme pr shrim, si n vend ashtu edhe jasht vendit (Turqi), por nuk e prballoi dot dhe, me caktimin e Zotit, dha shpirt m 13.9. 2011 n shtpin e tij n Prizren. Lajmi mori dhen dhe u prhap shpejt n tr qytetin e Prizrenit, n Mamush e n rrethin e m gjer. Pas prgatitjeve t duhura, t nesrmen, u prcoll me nderime gjer n xhamin e Bajraklis, n namazin e dreks, kur xhamia ishte mbushur plot e prplot me koleg, imam, hoxhallar dhe xhematlinj nga Prizreni e m gjer. Varrimi u b n vendlindjen e tij n Mamush,kurse namazin e xhenazes ia fali Myftiu i Kosovs, Naim ef. Trnava. Lutjet e fundit pr Mehrumin i bri kryeimami i Prizrenit Ali ef. Vezaj. E lus Allahun e Madhruar q hoxhn dhe imamin ton t nderuar Ajredin ef. Morina, ta shprblej, inshaAllah, me xhenetin Firdevs. (E.Morina)

60

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Info

ORGANIZIMI I KONFERENCS S DyT NDRKOMBTARE PR MEDIET ISLAMIKE N XHAKART Kjo konferenc ndrkombtare do t zhvillohet n pranin e Susilu Bambang Jufhu Junu-it, President i shtetit t Indonezis. Abdullah ibn Abdulmuhsin Al-Turki, Sekretar i prgjithshm i Organizats Globale Islami, n lidhje me kt, ka thn: Kjo konferenc zhvillohet n kto rrethana kur Bota Islame po prjeton krcnime dhe kriza t ndryshme. Ai ka shtuar: mediat islamike, veanrisht n epokn bashkkohore, n bot ka arritur rritjen dhe prparimin e shkencs dhe medias, kan nevoj pr marrdhnie dhe koordinim m t madh me njra-tjetrn, n mnyr q t arrijn ti realizojn synimet e veta. Al-Turki ka sqaruar: Konferenca ndrkombtare e medieve islamike organizohet pr ti realizuar disa synime t ndryshme, n mesin e t cilave m i rndsishmi sht prezantimi i mesazhit global

t Islamit, prkryerja dhe forcimi i potencialit t tij pr ti zgjidhur problemet botrore. Feja e pastr islame prmban n vete nj mesazh pr t realizuar drejtsin, sigurin dhe paqen globale dhe ka shtuar: Prej qllimeve t tjera t konferencs ndrkombtare pr mediet islamike, mund t veohen shrbimi ndaj Islamit dhe myslimanve, ruajtja dhe mbrojtja e identitetit kulturor, forcimi i bashkimit dhe unitetit n mesin e myslimanve dhe eliminimi i elementeve q shkaktojn prarje n mes myslimanve. Kjo konferenc zhvillohet n pes tema kryesor: media n kohn e tanishme, elementet dhe ndikimi i saj, Veprimtari mediale e prbashkt, Diskursi medial islamik, Media dhe dialogu me t tjert dhe Strategjit e puns pr zhvillimin e medieve islamike. NJ DEPUTET I PARLAMENTIT T MALAJZIS ALARMON PR RRITJEN E AKTIvITETEvE T GRUPEvE q BJN THIRRJE PR T HyR N FEN E KRISHTER Ibrahim Ali, deputet i pavarur n Parlamentin e Malajzis, n lidhje me kt, ka thn: ministria e Brendshme dhe institucionet fetare n nivel t qyteteve dhe n nivele t ndryshme t Malajzis duhet t marrin masa serioze kundr grupeve propaganduese t krishtera q po i godasin myslimant e ktij vendi. Qysh tash kto grupe jan duke br prpjekje pr ti br t krishter myslimant e Malajzis. Ai ka krkuar nga qeveria e ktij vendi q, duke prkrahur dhe mbshtetur bindjet dhe msimet islame prball dilemave dhe dyshimeve t ndryshme q ekzistojn n shoqri, t luftoj kt fenomen, i cili po krcnon shndetin e shoqris. Ai ka sqaruar: Gjat ktij viti jan organizuar programe t

ndryshme npr disa kisha t Malajzis, ku priftrinjt kan krkuar nga t pranishmit q t propagandojn fen e krishter deri n at mas, saq Krishterimi t bhet fe zyrtare e Malajzis. Ai n fund ka rikujtuar: Policia e Malajzis ka mbledhur fakte q, sipas tyre, prijsit e partive politike t krishtera t Malajzis gjat ceremonive fetare q organizohen npr kisha, jan zotuar q t bjn prpjekje q Kryeministri i ardhshm i Malajzis t jet i krishter N ZvICR ORGANIZOHET FESTIvALI LUFTA KUNDR ISLAMOFOBIS DHE RACIZMIT Ky festival organizohet me kontributin e Organizats Islamike t Zvicrs n bashkpunim me qendrat kulturore n kuadr t xhamive dhe institucioneve t tjera islame t ktij vendi. Qllimi i organizimit t ktij festivali sht cituar t jet shpjegimi i konceptit t islamofobis pr qytetart mysliman dhe jomysliman, paraqitja e disa modeleve t veprimeve dhe iniciativave raciste kundr Islamit n Zvicr dhe n vendet e tjera t Evrops, inkurajimi i myslimanve pr t paraqitur ankesat e tyre n organet kompetente t gjykats n lidhje me veprimet raciste, si dhe prezantimi i fes islame pr jomyslimant. Organizatort e ktij festivali jan shprehur optimist se, pas prfundimit t ksaj ceremonie, prgjegjsit dhe zyrtart politik e kulturor t Zvicrs, duke marr parasysh shembujt e paraqitur n fushn e veprimeve raciste, do t marrin masa praktike pr t ndaluar prsritjen e veprimeve t tilla, kurse mediet dhe shtypi i ktij vendi, n vend q t prhapin m shum islamofobin, do ti prkushtohen m tepr bashkjetess paqsore t qytetarve. Zyrtart presin

Info 257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011

61

q qytetart mysliman t integrohen m shum n shoqrin zvicrane. Ky festival do t zhvillohet n sheshin Federal n qytetin Bern, ku prve ulemave, intelektualve mysliman, do t marrin pjes edhe nj numr i zyrtarve shtetror t Zvicrs, q do t flasin n mbrojtje dhe prkrahje t myslimanve. Qeveria e Zvicrs ka lejuar dhe ka dhn leje pr organizimin e ktij festivali, ndrsa pjestart e forcave t siguris do t kujdesen pr sigurin e pjesmarrsve n kt festival. THEMELOHET DEGA EvROPIANE E FEDERATS S XHAMIS S MADHE N FRANC antart e federats Kombtare t Xhamis s Madhe t Parisit, gjat nj mbledhjeje t prgjithshme, kan aprovuar projektin pr themelimin e degs evropiane t ktij institucioni. Komisioni evropian i Xhamis s Madhe t Parisit, i cili ka pr detyr mbikqyrjen e aktiviteteve fetare dhe kulturore t ktij institucioni n zonn e Evrops, ka vendosur q t themeloj degn evropiane t Federats Kombtare t Xhamis s madhe t Parisit, me pjesmarrjen e prfaqsuesve nga shtetet si: Gjermania, Italia, Belgjika, Zvicra, Spanja dhe Anglia. Qllimi i themelimit t ksaj zyre prfaqsuese sht cituar t jet krijimi i nj bashkimi dhe uniteti m t madh n mes myslimanve t shteteve t evrops, koordinimi i aktiviteteve fetare dhe kulturore n kuadr t Xhamis s Madhe t Parisit, krijimi i nj fushe t prbashkt pr aktivitetet e institucioneve dhe organizatave islamike t Evrops si dhe pr kryerjen e veprimtaris s prbashkt. Kjo mbledhje sht zhvilluar n pranin e antarve t Federats, e kryesuar nga Delil Bu Bekr, si dhe n pranin e nj numri t prfaqsuesve t shteteve evropiane n Paris.

N FRANC ZHvILLOHET EKSPOZITA ANDALUZIA, TRASHGIMIA E HARRUAR ISLAME Ekspozita Andaluzia, trashgimia e harruar islame organizohet me kontributin e Grupit t Miqsis s Islamit me Krishterimin dhe zhvillohet n fund t nntorit n Qendrn Kulturore t qytetit Shatune Malberi t Francs. Organizata Bamirse e qytetit Shatune Malberi dhe komuna e ktij qyteti jan duke bashkpunuar n organizimin e ekspozits Andaluzia, trashgimi e harruar e islamit. Ekspozimi i fotografive t objekteve dhe veprave t trashgimis islame, t mbetura n Andaluzi, jetesa paqsore e besimtarve t feve t ndryshme n kt qytet, shfaqja e nj filmi dokumentar n lidhje me historikun e hyrjes s fes islame n Spanj, zhvillimi i nj konference dhe tryeze t rrumbullakt me temn Islami dhe Krishterimi si dhe disa klas edukativoarsimore, - jan prej programeve q do t zhvillohen gjat ksaj ekspozite. Qllimi i organizimit t ksaj ekspozite sht dallimi i rolit t dialogut ndrfetar, prezantimi i librave t rinj n sfern e pikave t prbashkta n mes islamit dhe krishterimit si dhe shpjegimi i rolit t bashkjetess paqsore n zhvillimin e shoqris.

RRITJA E KONSIDERUESHME E TREGUT T PRODHIMEVE HALLALL N ITALI Prderisa mimi i prodhimeve hallall n bot po shnon rritje, edhe n Itali kto prodhime kan arritur nj rritje t konsiderueshme. kompanit e prodhimeve ushqimore t Italis, koht e fundit kan shprehur interesim t madh pr tregun e prodhimeve hallall.Vebreto Distefano, drejtor ekzekutiv i organizats Hallall Italia, n lidhje me kt, ka thn: Potenciali i tregut t prodhimeve hallall n itali sht rreth 3 deri n 4 miliard euro. Prej vitit t kaluar, kur prodhimet hallall u ofruan n treg me etiketn hallall, mbi 30 kompani t mdha e t vogla kan paraqitur krkesn dhe jan duke i plotsuar kushtet e nevojshme pr t marr kt licenc. Distafano t qent e m shum se 1.5 milion myslimanve n itali e ka konsideruar shkakun kryesor pr interesimin e madh t kompanive prodhuese pr kt treg. Ai gjithashtu ka thn: Licenca pr ofrimin e prodhimeve hallall nuk kufizohet vetm n artikujt ushqimor, por ajo prfshin edhe artikuj dekori, higjiene dhe farmacin.
Mr. Rexhep Suma

62

257 DITURIA ISLAME DHJETOR 2011 Argtuese

63

Engjjt q ua morn shpirtin e atyre q ishin mizor t vetvets ju than: N ka ishit ju? - Ata than: Ne ishim t paaft n at tok! (engjjt) ju than: A nuk ishte e gjr toka e All-llahut e t migronit n t? (e t praktikonit lirisht fen e Zotit). Vendi i tyre sht xhehennemi dhe sa vend i keq sht ai! Prve atyre q ishin t paaft nga burrat, grat e fmijt q nuk kishin mundsi t gjenin, as mnyr, as rrug (pr shprngulje). Atyre do tiu fal All-llahu. All-llahu sht q shlyen e fal shum (gabime). Kush shprngulet pr hir (t fes s) All-llahut, ai gjen mundsi t madhe dhe begati n tok. E kush del prej shtpis si migrues te All-llahu dhe i drguari i Tij, dhe e z vdekja (n rrug), te All-llahu sht shprblimi i tij. All-llahu sht mshirues, mbulon t metat.
En-Nisa, 97-100

Ata t cilt besuan, migruan dhe luftuan me pasurin dhe veten e tyre n rrugn e All-llahut, ata kan pozit m t lart te All-llahu dhe vetm ata jan fatlum.
Et-Tevbe, 20

Po ata q besuan, migruan dhe luftuan pr rrugn e All-llahut, dhe ata q strehuan dhe ndihmuan, jan besimtar t vrtet. Atyre u takon falje (e mkateve) dhe furnizimi n mnyr t ndershme.
El-Enfal, 74

dituria islame

64

N mos e ndihmofshit at (Pejgamberin), at e ka ndihmuar All-llahu; kur ata q nuk besuan e nxorn at vet t dytin; kur q t dy ishin n shpell, kur po i thoshte shokut t vet: Mos u pikllo (friko), All-llahu sht me ne!

E All-llahu zbriti qetsi (n shpirtin e) atij, e fuqizoi me nj ushtri q ju nuk e pat; e fjaln e atyre q nuk besuan e bri m t ultn, kurse fjala e All-llahut (sht) m e larta. All-llahu sht m i fuqishmi, m i urti.
Et-Tevbe, 40

Você também pode gostar