ALTERNATF AKIM KPRLER 1. GR Alternatif akm kprleri kapasite ve endktans elemanlarndan oluan devrelerin denkletirilmesinde kullanlrlar.

Bylece devreye uygulanan deeri bilinmeyen kapasitif ve endktif elemanlarn deerleri ve faz farklar hesaplanabilir. Bir ok alternatif akm kprs gelitirilmitir, her biri eitli uygulamalarda avantajlara sahiptir. Endktans lmlerinde Maxwell, Hay, Owen and Maxwell-Wien kprleri, kapasitans lmlerinde De Sauty ve Schering kprleri ve frekans lmlerinde Wien kprs bilinen popler kpr yntemleridir. Aka eitli kombinasyonlarla birok kpr yntemi mmkndr.

2. DENEY Bu deneyde Maxwell ve Wien kprleri zerinde durulmutur. Temel olarak doru akm kprlerindeki gibi iki kol arasnda paralel yer alan sfr aletinden akm gememesi, kprnn dengeye getirilmesi amalanmaktadr. Bylece bilinen deerlerle, bilinmeyen alternatif elemanlarn deerleri ve faz alar bulunabilir.

Yaplan iki deneyde de sfr aleti olarak basit bir kulaklk kullanlmtr. Kulaklktaki ses seviyesi farkedilemeyen seviyeye indiinde kprnn dengeye geldii kabul edilmitir.

2.1 Deneyin yapl

Aada ekil-2.1.0'da Maxwell kpr devresi bulunmaktadr. Deneyde R2 300 , R3 1,1 k seilmitir. R4 ve C4 deerleri deitirilerek kpr dengeye getirilmeye allmtr. Vac400 Hz'dir.

Denge annda sfr aletinden geen akm sfrdr. Bylece kullandmz kulaklk zerinden akm akmaz ve ses duyulmaz. Bu durumda kprnn denge koulu,

Buradan,

Ve bylece,

olarak hesaplanabilir. Deneyde kulaklkla yaplan lmlerde ses seviyesinin R4= 1 k ve C4 = 10-6F olduu zaman en az olduu saptanmtr bylece bobin direnci ve endktans, Rx=330 Lx=0,33H olarak bulunur. kinci deneyde Wien kprs kullanlmtr, Bu kpr ynteminde bilinmeyen kapasitans ve i direncinin denkletirme metoduyla bulunmas amalanmtr.

Deneyde R2 = 10 k R4 ve 1 k 'dur. Maxwell kprsnde olduu gibi deiken deerli R3 C3 devre elemanlarnn deerleri sfr aleti kulaklkta ses duyulmayacak ekilde deitirilerek saptanmaya allmtr. Kulaklktan akm akmad sfr denge annda

Buradan

Olarak hesaplanabilir. Yaplan denemeler sonucu R3 = 60 k C3= 107 nF iken dengede olduu bulunmutur. Bu deerlerle; Rx=16,36k Cx=392 nF

olarak hesaplanr.

2.2 Deneyin sonular

Sonu olarak kpr yntemlerinin nasl alt, deeri bilinmeyen devre elemanlarnn deerlerini nasl hesaplanabilecei, devrelerin ve sistemlerin nasl dengeye getirilebilecei grlmtr. Tablo 2.2.0 ve Tablo 2.2.1 'de deneylerde bulunan deerlere ilikin veriler zetlenmitir. Maxwell Kprs Deerler

Bulunan Gerekte Rx [ l 330 608 Lx [ H] 0,33 0,35 TABLO 2.2.0 : Maxwell kprsnde elde edilen veriler.

Wien Kprs

Deerler

Bulunan Gerekte RxTk l 16,36 25 Cx [nF] 392 0,037 TABLO 2.2.I: Wien kprsnde elde edilen veriler.