Atalar taklid

KURANA GRE ATALARI KR KRNE TAKLT

VE BU TR TAKLDN MRKLERN SIFATI OLARAK ADDEDLP HAKKA UYMAMANIN GEREKES OLARAK SAYILMASI.

Bakara
78- Onlardan bir blmde mmidir,Kitab bilmezler(bildikleri)bir sr aslsz eyler (Emniy) den baka bir ey deil bunlar zan iindedirler 79- Artk o kimselerin vay haline ki, kendi elleriyle kitap yazarlar da sonra biraz para almak iin "Bu Allah katndandr." derler. Artk vay o elleriyle yazdklar yznden onlara, vay o kazandklar vebal yznden onlara!..
Elmall

"Emniy", mniyyenin ouludur. Kelimenin asl "f'le" vezninde "umnye" olup temenninin slsisi olan takdir veya tilavet mnsna "mena"dan alnm bir isimdir ki, insann kendi iinde ve hayalinde tasarlayp varln kabul ettii ve olmasn temenni edip durduu veyahut diline dolayp durduu eylerdir ki, Frenkler buna "ideal" derler ve gen mtercimlerimizden birou bunu mefkre diye terceme ediyorlar. nk emaniy insann kendi gnlnden geirdii, saplanp kald ve durmadan arkasndan kotuu bir dnce, bir hayal, bir kuruntu demektir. Bunun bazlarnn gereklemesi mmkn ve u halde geerli olanlar bulunabilirse de ounlukla hibir delile dayanmayan kuru ve ahsi temennilerden ibarettir. Bundan dolay emaniy, batl idealler, evham ve bo hayaller mnsna da kullanlr. Frenkler ahlkiyat konusunda bunu esas alan felsef gre "idealizm" derler. te yahudilerin okuma yazma bilmeyen avam (cahil halk) takm da ilimden, kitaptan nasibi olmayp sadece kuruntu arkasnda koar dururlar, ve onlar yalnzca zan iinde yaarlar, zan peinde koarlar, kuru bir zan ve taklitten baka bir eye malik deiller. Hak ile batl tayin edip seemezler. Bu yzden bunlarn vebali de kendilerini aldatan okur yazar takmnadr. te bundan dolay imdi vay o yazclara ki, kendi elleriyle kitaplar yazarlar da, sonra: "bu Allah katndan" derler, Allah'a iftira ederler, ki onunla be on para kazanmak iin byle yaparlar. Haddi zatnda geici olduundan dolay az demek olan bir dnya menfaati gibi hasis bir fayda uruna yalan syler, gerei tahrif eder, deitirirler. Bu suretle eski kitaplar byk tahriflere uratmlardr.Evet vay onlara, o ellerinin yazd yalanlar yznden ve vay onlara o kazandklar irkin kazan yznden.
Mevdudi

Burada kendi kutsal kitaplarnn retilerinden habersiz olan sradan Yahudiler kastediliyor. Onlar ne dinin temel kurallar, ne ahlkla ve gnlk hayatla ilgili dzenlemeleri ve ne de ebed kurtulu veya azaba neden olan prensipleri biliyorlard. Ve ne yazk ki bu bilgiye sahip olmakszn kendileri bir din uydurmular ve bo mitler besliyorlard. Burada Yahudi alimlerin neler yaptklar anlatlmak isteniyor. Onlar sadece, ilh kitaplar kendi arzu ve isteklerine uydurmak iin deitirmekle kalmam, ayn zamanda orijinal metine kendi yorumlarn, ulusal tarihlerini, btl inanlarn, kendi uydurduklar teorileri, felsefe ve kanunlar da eklemilerdir. Daha sonra da btn bunlar (Ki hepsi Kitab- Mukaddes'te yer almaktadr) Allah'tan diye ortaya koymulardr. Herhangi bir ekilde lh Kitab'a dahil olan her tarih hikye, her yorum, her insan uydurmas inan ve her insan yaps kanun "Allah'n Kelm" olmutu. Ve her Yahudinin btn bunlara inanmas zorunluydu, eer inanmazsa ya mrted, ya da kfir olarak kabul ediliyordu.
Seyyid Kutub

Gerek ilerindeki cahillerin ve gerekse gerei (cin gibi) bilenlerin hakk kabul edecekleri, hidayet yoluna girecekleri, bizzat kendi kitaplarndaki, yollarna engel oluturan bilgileri tahrif etmekten kanacaklar nasl beklenebilir? Bunlarn mslmanlara inanacaklar umulamaz. Onlar bekleyen, mahvolmak ve ackl azaptr. Kendi elleri ile yazarak yce Allah'a attklar iftiralardan tr yazklar ve mahvolmalar olsun onlara! Bu iftiralar ve aslsz uydurmalar karlnda elde etmi olduklar madd kazanlardan dolay yazklar ve mahvolmalar olsun onlara! lhi adaletle badamayan, ilh gelenein kanunlar ile uyumayan, mantkl davran ve ceza kavramnda yeri olmayan szkonusu aslsz hayallerinden biri de ne ktlk ilerlerse ilesinler mutlaka Allah'n azabndan kurtulacaklar, Cehennem ateinin kendilerine sadece birka gn dokunaca, bu sayl gnlerin arkasndan Cennet'e girecekleri sansdr. Bu ham hayali neye dayandryorlar? Neye dayanarak ii salama balam gibi sre belirliyorlar? Sanki sresi belirli bir muahedeye, bir szlemeye dayanyormu gibi nasl byle kesin konuuyorlar? Bu iddialar, cahillerin aslsz kuruntular ile sahtekr ilim adamlarnn

Atalar taklid

yalanlarndan baka birey deildir. Bu gibi aslsz hayallere ancak doru inan sisteminden sapm ve bu sapklklar uzun zaman devam ettii iin dinlerinin gerek mahiyeti ile aralarnda hi bir iliki kalmam kimseler snabilir. Bu takdirde onlarn dilinde dinin sadece ad ve ekli kalr, ierii ve z ellerinden gider. Buna ramen, hal srf szde Allah'n dinine bal olduklar iddialarna dayanarak bu tutumlarnn kendilerini azaptan kurtarabileceini sanrlar.
170- Onlara: "Allah'n indirdiine uyun." dendii vakit de: "Yok, atalarmz neyin zerinde bulduysak ona uyarz." dediler. Ya atalar bir eye akl erdiremez ve doruyu seemez idiyseler de mi onlara uyacaklar?
Elmall

Nitekim o insanlara Allah'n indirdii ak delillere, parlak belgelere ve bunlarn hkmlerine tabi olup itaat ediniz, dendii zaman,Hayr, biz ona deil, atalarmz zerinde bulduumuz eski detlere uyarz, derler. Yani atalardan kalma eski adetlerin, Hakk'n emrine, Allah'n hkmne uygun olup olmadn aramazlar da srf taassubla onlara, ne olursa olsun uyup taklid edeceklerini sylerler. Hayret! Atalar hi bir eye akllar ermez ve doru yola gitmez olsalar bile mi? Onlarn bulunduu hale uyacaklar, cehalet ve sapklkta da m onlar taklid edecekler? Gerekten tarihin esasna, nakle ve ancak ilm nakillerin tesbit edecei birok asrlarn deneylerine, daha dorusu Allah'n tayin edip indirdii delillere bal olan hkmlerde gemii bsbtn atmak ve ondan habersiz olarak hep yeni eyler aramak da doru deildir. Bununla beraber krkrne gemie taparcasna sevgi beslemek, ne olursa olsun atalar yolunu tutmak ve zellikle ilimden, dinden nasibi olmayan, hata ve sapklklar ak ve Allah tarafndan aklanm bulunan atalar taassubla taklid etmek de onlar, Allah'a e ve ortak gibi tutmak, cehalet ve sapklkta boulup kalmaktr. Bu konuda aranacak olan ey, hak ve batl, menfaat ve zarar, iyilik ve ktlk, gzellik ve irkinliktir. Menfaatin, hakkyle menfaat; iyiliin hakkyla iyilik, gzelliin hakkyla gzellik olmas iin de Allah'n hkmn, hakkn delilini bulmak lazm gelir. Bundan dolay bir eye tabi olma sebebi; eskilik, yenilik veya atalar yolu olup olmamas deil, Allah'n emrine ve Hakk'n deliline uygun olmasdr. Allah'n emrine uyan ve yaptn bilen atalara uyulur. Aksine hakkn emrini tanmayan, ne yaptn bilmeyenlere -atalar bile olsa- yine uyulmaz. Bu durum, eskilerde byle olduu gibi yenilerde de byledir. Bunun iin fkhta "Zarar kadm olmaz." diye bir genel kaide vardr. "Kadm, kdemi zere terk olunur." genel kaidesi de bununla kaytldr. Bu bakmdan eski, hibir kayda bal olmadan eski olduu iin deil, ak bir zarar bulunmamas ynnden geerli olduu gibi, iyilii ve gzellii ilmin sebeplerinden biriyle bilinen ve hakkn deliline uygun olup sonradan ortaya konan yeni de geerlidir. Ksaca hak ve iyilik ls, ne eski ve yeni, ne de bilgisizlik ve istekdir. Allah'n emrine ve delile dayanan ilim gerektir. Bunun iin eski olsun, yeni olsun Allah'n indirdii delillere bakmayp da atalarn halini, yalnz ata olduklarndan dolay taklid etmek, onlar Allah'a eler tutmak ve hakk brakp hayal ve kuruntulara, eytann emirlerine uymak, izince gitmektir ki, buna tutuculuk denir. Bu yet gsteriyor ki, ksaca veya genie bir hak (doru) delile dayanmayan katksz taklid, din hakknda yasaklanmtr. Belli bir bilgisizlie, sapkla uyup taklid etmek aklen batl olduu gibi, pheli olan hususta da delilsiz taklid, din asndan caiz deildir. Aka belli olmayan hususlarda delilsiz sz sylemek ve o yolda hareket etmek, bilmedii bir eyi Allah'a iftira olarak sylemek ve eytana uyup bilgisizce hareket etmektir. Nitekim, "Allah'n indirdii Kur'n'a ve dier ak delillere, parlak belgelere ve bunlarn hkmlerine uyunuz." dendii zaman Arap mrikleri, taassubla byle yapm ve byle sylemilerdi ki, bu yet bu sebeple inmitir. Bir rivayette de byle diyen ve yetin inmesine sebep olanlar, yahudilerden bir gruptur. "Allah'n indirdiine uyun." dendii zaman bunlar: "Hayr, biz babalarmz neyin zerinde bulduksa ona tabi oluruz. nk onlar bizden hayrl, bizden daha bilgiliydiler." demiler, yaplan bu teklifteki yet ve delilleri hi dnmeyerek taassuba sapmlardr.
Mevdudi

Onlarn bu btl gelenekleri ile ilgili tek otoriteleri bunlarn, atalarnn da gelenekleri olmasdr. Ahmak izleyiciler bu tr bir gelenei uyulmas gereken bir otorite olarak kabul ederler.
Seyyid Kutub

Bu ayette kasdedilenler ister slm'a her arldklarnda, kendilerine hukuk sistemlerini ve ibadet geleneklerini sadece bu ilhi kaynaa dayandrmalar gerektii her hatrlatldnda, bu dinin onaylamad cahiliye geleneklerinden kopmalarnn lzm geldii onlara her sylendiinde bu ayette nakledilen sz

Atalar taklid

hatrlatan mrik Araplar olsun; isterse atalarndan kendilerine miras kalm olan kltr birikimine ballklarn srdrmekte srar ederek bu yeni dinin hem btnn ve hem de ayrntlarn benimsemeyi inatla reddeden yahudiler olsun; ister onlar, ister bunlar kastedilmi olsun, bu ayet, inan konusunda yce Allah'tan bakasndan birey renmeyi, bu konuda takliti olmay, dnceden ve bilinten yoksun nakilcilii ar bir dille knamaktadr:
Peki, ya onlarn atalar hibir eyi dnemeyen, doru yolu bulamam kimseler idiyse de mi yle yapacaklar?

Eer durum gerekten byleyse yine atalarndan kendilerine miras kalm olan dncelere ve geleneklere uymakta srar m edecekler? Bu ne biim bir katlk, ne biim bir taklitiliktir? Bu yzden bylelerinin gzleri nne, bu kr taklitilie ve katla yaraan alayc ve komik bir tablo getiriliyor. Kendisine sylenenlerden hibir ey anlayamayan, obann bararak sylediklerini sadece anlam ve ierikten yoksun bir ses dalgalanmas, bir grlt olarak alglayabilen, bayra salnm bir hayvann tablosu. Dahas var... Bu kimseler szkonusu hayvandan bile daha aa dzeydedirler. nk bu hayvan grebiliyor, iitebiliyor ve ses verebiliyor. Oysa bu kimseler sar, dilsiz ve krdrler. Maide
104- Onlara: " Allah'n indirdii (kitab)ne ve peygamber'e gelin" dendii zaman:" Atalarmz zerinde bulduumuz ey bize yeter" derler. Atalar bir ey bilmeyen ve doru yolu da bulamayan kimseler olsa da m?
Elmall

Bir de bunlara Allah'n indirdii hak erate ve Peygamber'e geliniz, denildii zaman,"Babalarmz zerinde bulduumuz ey bize yeter" derler. Kr krne onlar, o kfirce deti taklit ederler. Hayret,atalar hibir ey bilmez ve doru yola gitmez olsalar bile mi? Yani dete itibar etmek, atalara, gemilere hrmet etmekle onlara uymak geri genelde yasaklanm deil, birok durumlarda gereklidir bile, fakat bu uymann cahillik ve sapkla deil, ilim ve hidayete sarfedilmi olmas lazm gelir. Uyma ve taklit etme, yalnz ilmi olana bile deil, ancak doru yolda olan ilmi ile mil kimseye olmaldr. Daha dorusu limin ahsna deil, onun hak olan ilminedir. rf ve det de makul ve meru olmak artyla kymetlidir. Zira haktan bakasna uyan muhakkak zarar eder.
Seyyid Kutub

Mrik Araplar da, brahim'in Allah katndan ald brahim'in dinine bal olduklarna inanyorlard. Onlar tamamen Allah' inkar etmiyorlard. Aksine Allah'n varln, stn kudretini ve evrenin tamamn idare ettiini kabul ediyorlard. Yalnz onlar, kendi kendilerine yasalar yapyor sonra da bunun, Allah katndan olduunu iddia ediyorlard. Ve onlar bu yzden kfir olmulard. Kendi kendilerine yasa koyan sonra da bunlarn Allah'n yasas olduunu veya olmadn iddia eden her zaman ve her mekandaki btn cahiliyelerin mensuplar da, mrik Araplar gibidir. Allah'n yasas, kitabnda belirledii ve Resulullah'n aklad yasalardr. Allah'n yasalar belirsiz ve kapal deildir. Bir kimsenin kendi isteine gre belirledii uydurma yasalarn bu yasalarla kartrlmas ve yle sanlmas mmkn deildir. Her yerde ve her zamanda cahiliye mensuplar, Allah'n yasalarn belirsiz ve kapal gibi gsterse de, gerek hi de yle deildir. Bu nedenle Allah, bu tr iddia sahiplerini kfrle damgalyor. Dnce yeteneinden yoksun yaratklar olarak da damgalyor. nk, eer onlar, dnebilselerdi Allah'a iftira etmezlerdi. Eer onlar, akllarn kullansalard bu iftirann tutacan sanmazlard. Sonra onlarn, szlerinin ve davranlarnn tutarszln daha netletirerek yle buyuruyor:
"Onlara geliniz, Allah'n indirdii Kur'an'a ve peygambere uyunuz denildiinde, "Atalarmzn miras brakt dzen bize yeter" derler. Peki, ya atalar hibir ey bilmeyen, doru yoldan uzak kimseler idiyse?"

Allah'n yasas aktr. Ve bu yasa, Allah'n gnderdii kitapla ana ilkeleri belirlenmi ve peygamberin uygulamas ile aklanmtr. te mihenk ta olan budur. Ve slm'n yolu ile cahiliyenin yolunun, iman yolu ile kfr yolunun ayrl noktas budur. nsanlar Allah'n ayetleri ile Allah'n kitabna ve bunun aklaycs olan Peygamberine arldklarnda ya kabul ederler ve mslman olurlar ya da, Allah'a ve peygamberine arldklarnda, red ederler ve kafir olurlar. Bundan baka seenek yoktur. Bunlar ise, kendilerine; geliniz, Allah'n indirdii Kur'an'a ve peygambere uyunuz denildiinde, "atalarmzn brakt miras bize yeter" derler. Kullarn yasalarna uyar, kullarn ilah tarafndan belirlenen yasay brakrlar. Kullarn kullara kulluundan kurtulu arsn red ederler. Akln ve vicdann babalar atalara kulluunu seerler. Sonra Kur'an- Kerim, onlarn bu tutumlarn, knanacak ve hayret edilecek bir tavr olarak deerlendirir:
"Peki ya atalar hi bir ey bilmeyen, doru yoldan uzak kimseler idiyse?."

Atalar taklid

Onlarn, hibir ey bilmeseler de, doru yolda olmasalar da atalarna uymalarna ramen irkin gsterilmesi, eer atalar birey bilirlerse, onlara uyup Allah'n indirdii Kur'an' ve peygamberin onu aklamasn terk edebilecekleri anlamna gelmez. Bu sadece onlarn ve kendilerinden nceki atalarnn yaad realitenin dile getirilmesidir. Onlarn atalar da atalarnn veya kendilerinin belirledii yasalara uyuyorlard. Allah'n yasas ve peygamberinin snneti elinin altnda olduu halde kendisinin veya atasnn belirledii yasalara dayanan herkes birey bilmiyor ve doru yolda gitmiyor demektir! Kendisi veya onun adna bakalar istedii kadar onlarn bildiklerini ve doru yolda olduklarn sylesin, nemli deildir. phesiz yce Allah en doru syleyendir. Ve iin gerei de bunu gstermektedir. Allah'n yasasn brakp insanlarn yasalarna ynelenler hem sapk ve cahil kimselerdir, hem de iftirac ve kfir! Araf
28- Onlar bir ktlk yaptklar zaman: "Babalarmz bu yolda bulduk, bunu bize Allah emretti." derler. De ki: "Allah ktl emretmez. Allah'a kar bilmediiniz eyleri mi sylyorsunuz?"
Seyyid Kutub

Arap mriklerinin yapt ve syledii buydu. Aralarnda kadnlar da bulunduu halde Allah'n evini plak tavaf etme ktln iliyor sonra byle yapmalarn emredenin yce Allah olduunu ileri sryorlard! Oysa atalar byle emredip yapmlard. Onlar da bu davran atalarndan miras alp uyguluyorlard. Onlar -mrik olmalarna ramen- dinin hayatn problemleri ile ne ii var? diyen ve Allah'n dnda sistem, yasa, deer yarglar, ller, gelenek ve grenekler belirleme hakkna sahip olduunu ileri sren modern cahiliye toplumlar gibi byklenmiyorlard. Bir yalan uyduruyor, bir yasa belirliyorlard. Sonra da "byle yapmamz emreden Allah'dr" diyorlard. Kukusuz bu, son derece iren ve alaka bir plandr. nk gnllerinde dini duygularn kalntlar bulunan kimseleri kandrp bu uydurmalarnn Allah katndan gelmi bir eriat olduu kuruntusuna kaplmalarna neden olmaktadr. Bununla beraber bunlar Allah'n dnda insanlarn durumlarna en uygun olan grp, onlar iin kanun koyma yetkisine sahip olduunu iddia edenden daha az kstahtlar. Yce Allah Peygamberine, -salt ve selm zerine olsun- Allah'a yaplan bu iftiray yalanlamak, O'nun eriatnn tabiatn ve ktlkten uzak oluunu aklamakla onlar karlamasn emretmektedir. nk yce Allah'n ktl emretmesi O'nun yce anna yarar bir ey deildir:
"Onlara de ki; "Allah ktlk ilemeyi emretmez. Allah adna bilmediiniz bir eyi mi sylyorsunuz?"

Yce Allah kesinlikle ktl emretmez. Ktlk ise; ar yani snr aan her ey demektir. plaklk da bu tr ktlklerden biridir. Yce Allah'n byle bir eyi emretmesi mmkn deildir. Yce Allah belirledii snrlara tecavz edilmesini, rt, haya ve takvaya ilikin emirlerine kar klmasn nasl emreder? Sonra yce Allah'n emir ve yasalar iddiayla olmaz. O'nun emirleri ve hkmleri peygamberlerine indirdii kitaplarnda yer alr. Allah'n szlerinin ve hkmlerinin renilecei dier bir kaynan varl szkonusu deildir. Allah'n kitabna ve Allah'n peygamberinin tebliine dayanmad srece bir insann herhangi bir emrin Allah'n hkm olduunu ileri srmesi geersiz bir iddiadr. nk Allah'n dini hakknda sz syleyen birinin dayanaca ey Allah'n sz ile kantlanm kesin bilgi olmaldr. Yoksa her insan kendi arzusunu ne srp, bu Allah'n dinidir iddiasnda bulunduu zaman, bir kargaann ba gsterme imkn domu olur. Kukusuz cahiliye ayn cahiliyedir. Ve o, her zaman temel zelliklerini korur. nsanlar cahiliyeye geriye dn yaptklar her seferse, benzer szleri sylemi, zaman ve mekn farkllna ramen aralarnda benzer dnceler gelimitir. Gnmzde iinde yaadmz u cahiliye toplumunda bir yalancnn kp kendi arzusunun ynelttii birtakm eyler syleyip sonra da "te Allah'n eriat" demedii gn olmuyor. Gn gemiyor ki, kstah ve byklk taslayan birinin kp dinin belirlenmi emir ve yasaklarn inkr edip "dinin byle olmas mmkn deildir", "dinin byle emretmesi imknszdr", "dinin bunu yasaklam olmas mmkn deildir" demesin... Kant ise; kendi arzusudur tabii...
"Allah adna bilmediiniz bir eyi mi sylyorsunuz?"

Bu ktl ilemelerini emredenin yce Allah olduuna ilikin iddialar reddedildikten sonra yce Allah'n emrinin aksi ynden belirdii aklanmaktadr. Yce Allah her ite adalet ve dengeyi emretmitir, ktlk ve arl deil. badet ve ayinlerde Allah'n hayat metoduna uygunluu, Peygamberine -salt ve selm zerine olsun- indirdii kitaba bavurmay emretmitir. Sorunu her insann arzusuna uyarak birtakm eyler syleyip sonra da bunun Allah'n dini olduunu iddia edecei ekilde babo brakmamtr. Boyun emenin srf kendisine ynelik olmasn, kulluun eksiksiz bir ekilde kendisi iin olmasn emretmitir. Hi

Atalar taklid

kimse hi kimsenin ahsndan kaynaklanan kurallara uyamaz. Ayn ekilde hi kimse de bir bakasnn ahsndan kaynaklanan buyruklarna boyun eemez.
70- Dediler ki: "Ya, demek sen tek Allah'a kulluk edelim ve atalarmzn taptklarn brakalm diye mi (bize) geldin? Eer dorulardan isen bizi tehdit ettiin (o azab) bize getir!" 71- (Hd) dedi ki: "Artk size Rabbinizden bir azap ve bir hm inmitir. Haklarnda Allah'n hi bir delil indirmedii, sadece sizin ve atalarnzn takt kuru isimler hususunda benimle tartyor musunuz? Bekleyin yleyse, phesiz ben de sizinle beraber bekleyenlerdenim!
Mevdudi

Hud kavminin ne Allah'n varlndan habersiz olduunu, ne O'nu inkr ettiini, ne de O'na ibadet etmeyi reddettiini gsterir. Onlarn kabule yanamadklar husus, Hz. Hud'un (a.s.) hibir eyi ortak komakszn yalnz tek Allah'a ibadet etmeye olan arsdr. "Birisine, "Yamur Tanrs", bir dierine "Hava Tanrs", "Refah Tanrs", "Afet Tanrs" vs. gib adlar veriyorsunuz. Halbuki, bunlar hibir eyin tanrs deildir. Sadece sizin uydurduunuz adlardr bunlar." Gnmzde bile, birtakm insanlar dierleri iin "zorluklar gideren", "ihsanlar balayan" vs. gibi isimlerle anarlar. Halbuki onun kimseye balayacak bir ihsan, hazinesi yoktur. Verecek bireyi olmayan birisine "veren" demektedirler. Hakikatte bu lakaplar, bu sfatlarla mavsuf olabilme yetkisi olmayanlara taklan bo laflardr. Bunun iin, eer bir kimse bu lakaplarn doruluunu ispat etmeye alrsa, aslnda, gerek ile bir alkas olmayan bu isimler zerinde mnakaalarn bymesine neden olur, o kadar. Yani, "Kendi bilginize gre, "Rablerin Rabbi" diye tanmladnz Allah gerekte, bu ilhlardan hibirini, bir ilhn veya rabbin yetkilerini verip temsilci sememitir. O, ne ilhlk gcnn bir ksmn, filan veya falana vermi, ne de herhangi bir kiiyi "balayc" veya "glkleri bertaraf edici" olarak, kuvvet vermek suretiyle yetkili klmtr. Siz, bizatihi kendi arzunuzla bu nvanlar holandklarnza verdiniz."
Seyyid Kutub

Sanki bakmaya dayanamadklar ve dinlemeye sabredemedikleri kt bir ie arlyorlar!

Soydalar ona dedi ki, `Sen bize tek Allah'a kulluk edelim, atalarmzn taptklar ilhlar brakalm diye mi geldin.'

Gnllerin ve akllarn lfet peydah ettii realiteye tutsaklk duygusuna dair ne kt bir manzara! Bu tutsaklk duygusu insan, inceleme ve deerlendirme hrriyeti, dnce ve inan hrriyeti gibi insanlk zelliklerinden soyutluyor. Kiiyi gelenek ve greneklerin, rf ve adetlerin kulu, kendisi ve kendi gibi dier klelerin arzularnn kulu yapar ve bilgi ve aydnln tm yollarn ona kapatr. Bylece kavim, gerekle yzyze gelmekten, daha dorusu kulu olduklar batln samaln dnmekten kanarak, azabn abuk gelmesini istiyor ve gvenilir t peygamberlerine yle diyorlar:
"Eer sylediklerin doru ise, ilerde arplacamz sylediin azab imdi bamza getir, bakalm"

Daha sonra, Peygamberin kesin ve hzl kar cevab geliyor:

"Hud onlara dedi ki, `Rabbinizin azab ve fkesi hakknzda kesinleti. Allah'n haklarnda hibir kant indirmedii, kendiniz ve atalarnz tarafndan tartmaya m giriiyorsunuz? O halde bekleyin bakalm, ben de sizin ile birlikte bekliyorum."

Rabbinin kendisine bildirdii, hakettikleri ve kaacak hibir snaklar bulunmayan akbetlerini onlara ulatryor... Bu beraberinde Allah'n gazab olan, defedilemez bir azab. Sonra azaba dair bu aceleleri peisra azap hzlandrlyor. Dnce ve inanlarnn bayal ortaya konuyor.
"Allah'n haklarnda hibir kant indirmedii, kendiniz ve atalarnz tarafndan taklm birtakm adlar zerine benimle tartmaya m giriiyorsunuz?

Allah'la birlikte kulluk ettiiniz eylerin hibir gereklii yoktur. Kendiniz ve atalarnz tarafndan taklm birtakm adlardr. Allah onlar hakknda bir kant indirmemi ve izin de vermemitir. Bu durumda ne onlarn bir otoriteleri, ne de sizin buna dair bir kantnz vardr. Kur'an'da tekrar edilen `Allah'n haklarnda hibir kant indirmedii' ifadesi, temel bir gerei dndryor... Allah'n indirmedii her sz, kanun, rf veya dncenin bir arl yoktur, etkisi azdr ve kayboluu abuk olur... Ftrat, tm bunlar hafife alr. Eer szler, Allah'dan geliyorsa, Allah'n onlara yerletirdii bir yetki nedeniyle, bir arl vardr ve gnllere iler, yerleir. Nice alml dnce, nice ssl ve otorite destekli sosyal kurum ve uygulama vardr, ama Allah'n otoritesinden kaynaklanan bir g ieren szleri karsnda eriyip gider. Yunus
36- Onlarn birou zandan baka bir eye uymaz. Zan ise haktan hi bir eyin yerini tutmaz. phesiz ki, Allah onlarn ne yaptklarn bilir.

Varlk meselesi konusunda yaratl delili yle, bilgi meselesi konusunda da hak ve hidayet delili byle iken, o iman etmek ihtimali olmayan fask mriklerin sapklklarnn sebep ve kaynana gelince
Elmall

Atalar taklid

onlarn ou hi baka deil, ancak bir zanna uyarlar. Dnce ve eylemlerinde hakk izlemezler de srf nefislerinin zan ve tahminine uyarlar, yle karar verirler. Az bir ksm inatlk, phe ve hayal bile etmeden tpk hayvanlar gibi veya cansz varlklar gibi krkrne akntya kaplr giderler. Bir oklar da hakk ve hakikat kendi algladklar gibi sanan, kendi ind grlerine baml zanneden, ilim ve marifeti uydurma eylerden ibaret gibi farzeden nefislerinin tahmin ve hayalleri peinde koan ndiyye (Dogmatik) ve Husbaniyye gruhundandrlar. tikat ve yakn namna gr diye ileri srdkleri fikir ve felsefeleri, toplumsal konularda tutum ve eylemleri, hkmde ve hkumette uyduklar ey nefsani tehakkmlerden baka birey deildir. Halbuki zan, haktan hi bir ey ifade edemez. Zerrece mstani kalamaz. Zan ve hayal ne kadar airane ve ne kadar muhteem ve mtahakkimne olursa olsun, hibir zaman hak hkmn salayaca fayday salayamaz. Hakk batl, batl hak, yaratcy mahluk, yaratlm yaratan, hayr er, erri hayr zan ve telakki etmekle kimse kendisini hakkn sultasndan ve hkmranlndan kurtaramaz.Hi phe yok ki, Allah, onlarn btn yaptklarn bilmektedir. Cezalarn muhakkak verecektir. Onlarn zann, hi bir hakikat deitirmez.
Mevdudi

Yani (sahte) din koyucular, filozoflar kanun yapclar grlerini ilm zerine deil yalnzca tahmin ve zan zerine dayandrrlar. Ayn ekilde bu dini ve dnyevi liderlerin peinden gidenler de onlarn byk insanlar olduklarn ve bu yzden doru sylediklerini varsayarlar. Zira atalar ve cmle ahali onlar izlemitir; zanlarnn nedeni budur.
Seyyid Kutub

Onlar Allah'n ortaklar olduunu sanyorlar. Fakat bu zanlarn, incelemeleri, etdlere tabi tutmuyorlar. Teori ve pratik olarak onun, gerek olup olmadn aratrmyorlar. Onlar sanyorlar ki, eer bu putlar taplmaya, ibadet edilmeye lyk olmasayd, atalar onlara ibadet etmezlerdi. Evet byle sanyorlar ve bu sama anlayn doru olup olmadn aratrmyorlar. Akllarn geleneksel ve tahmine dayal balln esaretinden kurtaramyorlar...
78- Dediler ki: "Sen bizi, atalarmzdan kalan yoldan eviresin de yeryznde saltanat ikinizin olsun diye mi geldin? Biz ikinize de inanmayz".
Mevdudi

Apaktr ki, eer bu istek sadece srailoullar'nn zgrl iin olsayd, Firavun'un saltanatna herhangi bir tehdit tekil etmeyecekti. Tehdit tekil eden ey Hakkn ikamesini gerektiren mesajn kendisiydi. Zira mesaj, irk zerine temellenen ve Firavun'un a'yannn ve din adamlarnn hakimiyetine dayanma sistemine meydan okumaktayd. (Daha fazla aklama iin bkz. A'raf. an:66 ve Mmin. an: 43)
Seyyid Kutub

Demek ki onlarn korkular, atalarndan miras aldklar geleneksel inanlarnn sarslmasdr. nk bu inanlar onlarn ekonomik ve siyasal dzenlerinin altyapsn oluturuyorlard. Yani onlarn korkusu yeryzndeki iktidarlarnn ellerinden alnmasyd. Ki onlarn bu iktidarlar da, atalarndan devraldklar mitolojik inanlarna dayanyordu. Peygamberlerin arlarna kar kmann eskiden olduu gibi imdi de temel nedeni budur. te bu nedenle mevcut statkoyu ellerinde bulunduran azgnlar, ilahi mesajlara kar direnmiler, onlar reddetmek iin eitli mazeretler bulmular, bu yola davet edenlere en iren ithamlarda bulunmular, bu arlara ve davetilere kar koymak iin her trl ktlk yoluna bavurmulardr. Onlarn kar k nedeni, "yeryz egemenliinin" ellerinden alnmasdr. Bu egemenliin alt yapsn oluturan tutarsz inanlardr. Diktatrler bu tutarsz inanlar btn elikilerine, btn bozukluklarna, btn kuruntularna ve samalklarna ramen kitlelerin kalplerinde muhafaza etmeye ve orada bu inanlar dondurup-talatrmaya zen gsterirler. Zira kalplerin salkl-tutarl bir inan sistemine almas, okullarn yeni bir kla aydnlanmas, geleneksel deerler karsnda byk bir tehlike oluturur. Bu diktatrlerin (Allah'n belirledii yaam tarzn tanmayan ve uygulamayanlarn) konumu ve kitlelerin kalplerindeki korkular karsnda byk bir tehlikedir. Bu korkunun zeminini hazrlayan ve ona destek salayan kurallara, ilkelere kar ciddi bir tehlike meydana getirir. Yani onlar, insanlarn Allah'tan baka ilahlara kulluk yapmalar zerinde kurulu egemenliklerinin, iktidarlarnn yitirilmesi endiesini tadklarndan, bu ilahi mesajlara kar koyuyorlar! Btn peygamberlerin elleriyle gerekletirilen "slm ars", ilahlk yetkisini yalnz alemlerin Rabbi olan Allah'a vermeyi, ilahln zelliklerini ve haklarn kendilerinde gren ve bu haklar insanlarn hayatna uygulayan sahte ilahlar temizlemeyi ana hedef olarak kabul etmitir. Halk kitlelerini kendilerine boyun ediren bu sahte ilahlar, elbette ki gerek ve doru olan szn, bu halk kitlelerine ulamasna izin verecek deillerdi! slmn ngrd bir ekilde yalnz alemlerin Rabbi olan Allah'n ilahlk yetkisine sahip olduunun genel bir ilke

Atalar taklid

olarak ilan edilmesine, kullarn kullara kulluktan kurtarlmasna ve zgrle kavuturulmasna katlanamazlard. Byle kapsaml ve evrensel bir mesajn halk kitlelerine ulamasna gz yumamazlard. nk onlar, bu mesajn kendi ilahlklarna kar bir devrim, iktidarlarna kar bir inklb ve egemenliklerinin sonu anlamna geldiini, bununla, insanlarn insana yakr, onurlu zgrlk atmosferine gireceklerini biliyorlard! Nerede ve ne zaman ki, alemlerin Rabbi olan Allah'a davet eden insanlar km, eskiden olduu gibi bugn de onlara kar kanlar iktidar endiesi ile kar kmlardr! Kurey'in zeki adamlar Hz. Muhammed'in -salt ve selm zerine olsun mesajndaki gereklii ve ycelii kendi irk inanlarndaki tutarszl ve bozukluu grmekte yanlacak deillerdi. Fakat onlar efsaneler ve geleneklerden oluan bu inanlarna dayal bulunan geleneksel statkoyu ve konumlarn yitirme endiesi tayorlard. Nitekim daha nce de Firavun milletinin ileri gelenleri yeryz iktidarlarn yitirme endiesine kaplmlar ve u szlerde kstahlklarn gstermilerdi: Hud
62- Dediler: "Ey Salih,! Bundan nce sen bizim iimizde mit beslenir bir zat idin. imdi bizi babalarmzn taptklarna tapmaktan m engelliyorsun?Biz, dorusunu istersen bizi davet ettiin eyden kukulandran bir phe iindeyiz."
Mevdudi

Bu onlarn, kendi ilahlarna tapma gerekesiydi. Babalar tapt diye bu ilahlara taptklarn sylemekteydiler. Hz. Salih (a.s) ise unu ileri srmekteydi: "Allah'a tapn. Sizi topraktan yaratt ve arz sizin iin yaanacak bir yer eyledi". Bu cevaba karlk unu ileri srdler: "Bu ilahlar da tapmaya layk! Onlardan asla vazgemeyiz. nk atalarmz uzun bir sreden beri onlara tapmaktaydlar." te bu, mslmanlarla "cahil"ler arasndaki mcadelede bavurulan karlkl delillerin tipik bir rneini tekil etmektedir. Birinciler delillerini salam bir akl yrtmeye dayandrrken, ikinciler delillerini kr taklit zerinde temellendirmektedirler...
Seyyid Kutub

Sende umudumuz vard. Sana umut balamamzn sebebi ya bilgin, ya akllln, ya doruluun, ya ileri grlln, ya da bu meziyetlerin tm idi. Fakat bu umudumuz imdi suya dt. Sebebine gelince;
"imdi bize atalarmzn taptklar ilahlara tapmay m yasaklyorsun?"

Felket bu! Her ey olabilir, ya Salih, ama bu olamaz! Senden byle demeni hi beklemezdik. Ne kadar da yanlttn, hayal krklna drdn bizi. Ayrca bizi kabul etmeye ardn ilkeler hakknda kuku iindeyiz. yle bir kuku ki, bu bizi hem sana hem de sylediklerine inanmaktan alkoyuyor. Okuyoruz:
"Bizi benimsemeye ardn ilkeler konusunda koyu bir kuku iindeyiz."

Grlyor ki, Hz. Salih'in soydalar hibir artc yan olmayan bir teklif karsnda hayrete dyorlar. Daha dorusu gerekli ve gerek olan bir neriyi yadrgyorlar, onu iittiler diye dehete kaplyorlar. Kardeleri Hz. Salih onlar tek Allah'a kulluk sunmaya aryor diye kplere biniyorlar. Niye? Bir delile, bir gerekeye ya da bir dnceye dayandklar iin deil. Srf atalar, karlarndaki u putlara taptlar diye. te kat banazlk, gz kapal gemie ballk insan yle dondurur ki, ak gerek karsnda akna dner, inanlar; atalarn davranlar ile gerekelendirme samalna drr. Bylece ikinci ve nc kez aka ortaya kyor ki, "tek Allah" inanc znde geni kapsaml, eksiksiz ve tutarl bir zgrlk arsdr; insan akln taklitilik boyunduruundan kurtarma arsdr; yine insan akln hibir delile dayanmayan aslsz kuruntularn, saplantlarn, nyarglarn ve hurafelerin zincirinden kurtarma arsdr. Semudoullar'nn, Hz. Salih'e ynelttikleri "Sen umut baladmz bir kii idin" eklindeki hayal krkl ieren sz, bize bir zamanlar Kureyli mriklerin Peygamberimize kar duyduklar sarslmaz gveni hatrlatyor. Fakat Peygamberimiz -salt ve selm zerine olsun- onlar tek Allah' "Rabb" olarak tanmaya arnca tpk Hz. Salih'in soydalar gibi, bu ary tuhaf karlayarak karsna dikildiler. Arkasndan O'nun iin "bycdr, uydurmacdr" dediler. Byle derken O'nun lehindeki eski tanklklar ve gvenlerini unutuverdiler. Karakter hep ayn karakter. Bu yzden ayn belge yzyllar ve alar boyunca her aamada tekrarlanarak nmze geliyor. Hz. Salih, bir sonraki ayette soydalarna atas Hz. Nuh'un karsndakilere syledii szlerin aynsn sylyor.
109. O halde sakn unlarn ibadet edilerinden pheye dme. Daha nce atalar nasl ibadet ediyor idiyseler bunlar da yle ibadet ediyorlar. Biz de kendilerine nasiplerini elbette eksiksiz olarak deriz.

Atalar taklid Mevdudi

Bu ifade Rasulullah'n (s.a) onlarn ilahlar hakknda herhangi bir pheye sahip olduu anlamna gelmemektedir. Her ne kadar kelimeler Rasulullah'a (s.a) izafe ediliyorsa da, aslnda ifade herkesi iine almaktadr. Yani ifadenin tad anlam udur: "Akl banda olan hi kimse kuku duymaz ki, ilahlara ibadet eden insanlar; onlarn mucizevi glerine inandrlmaldrlar; aksi taktirde ne onlara ibadet eder ne kurbanlar balar ve ne de onlardan yardm isteinde bulunurlar." Aslnda onlarn ibadetleri, kurban ve dualara ne gerek bir deneye, ne gzleme ve ne de bir bilgiye dayanmakta, aksine yalnzca atalarnn kr krne taklidini temel almaktadrlar.1 Dalaletlerinin ispat da taptklar ilahlarn, kendilerini her zaman ve tmyle helak etmi olan ilahi azap karsnda hibir ey yapamam olmalardr.
Seyyid Kutub

u kavminin ibadetinin bouna olduu konusunda iinde bir kuku uyanmasn. Sesleni Peygamberimize -salt ve selm zerine olsun- yneliktir, uyar ise kavmine... Bu yntem kimi zaman insan ruhu zerinde daha etkindir. Bununla konunun nemine iaret ediliyor. O kadar ki, yce Allah bunu peygamberine aklyor, onlardan biriyle tartmyor, bu irke bulam birine hitap etmiyor. Ama onlar nemsememek, onlar kmsemektir. Bu durumda bu denli saf ve net olan geree daha ok ilgi duyarlar. Dorudan doruya onlara hitap edilmi olsayd bu kadar etkili olmayacakt.
"Ey Muhammed, u mriklerin taptklar ilahlarn dzmece olduklar konusunda sakn kukun olmasn. Onlar vaktiyle atalarnn yaptklar gibi aslsz ilahlara tapyorlar."

u halde akbetleri de onlarnki gibi olacaktr... Azap... Ama slubun genel havas ile uyum salamak iin bu yarg, ifade iinde rtl olarak geitiriliyor.
"Onlara hakettikleri karl eksiksiz olarak vereceiz."

Onlardan nceki toplumlarn hakettiklerine bakldnda, kendi paylarna ne tr bir azabn decei apak ortadadr. Nitekim nceki toplumlarn urad akbetten birka rnek, birka sahne seyretmitik. Musa'nn kavminde olduu gibi, onlar da bu dnyada toptan yokedilme cezasna arptrlmayabilirler.
"Musa'ya da kitap verdik. Fakat bu kitap hakknda insanlar gr ayrlna dtler."

Konumalar, inanlar ve ibadet biimleri birbirinden ayrld. Ne var ki, yce Allah, daha nce onlarn hesaplarnn eksiksiz ekilde grlmesini kyamet gnne brakmay hkme balamt. Yusuf
40. "Sizin Allah' brakp da o taptklarnz, sizin ve atalarnzn uydurduu birtakm isimlerden baka bir ey deildir. Bunlara tapmanz iin Allah hibir delil indirmi deildir. Hkm ancak Allah'a aittir: O, size, kendisinden bakasna tapmamanz emretti. te dosdoru din budur. Fakat insanlarn ou bunu bilmezler."
Seyyid Kutub

ster beer trnden olsun, isterse beer dndaki ruhlar, eytanlar, melekler, Allah'n hakimi bulunduu evrensel gler trnden olsun, szkonusu sahte rabblerin tamam, rabblik noktasnda bir hitir, rabblik gereinin en ufak bir niteliine bile haiz deildir. Rabblik sadece ve sadece, her eyden stn ve tek olan, kullarn yaratcs ve onlarn tmnden stn bir konumda bulunan Allah'a aittir... Gelgelelim eitli cahili sistemlere ve ortamlara mensup kimi insanlar, szkonusu sahte rabblere, kendi kafalarndan baz isimler yamamakta, baz sfatlar takmakta ve de kimi zellikler yaktrmaktadr. Bunlarn banda da bu tr sahte rabblere tannan, hkm koyma ve otorite yetkisi gelmektedir... Oysa Allah onlara ne bylesi bir otorite tanm, ne da onlarn doru olduklarna ilikin bir delil indirmitir... Bu noktada Yusuf, bu rk inan sistemini yere sermek zere son darbesini indirerek, doruyu aklyor: Otorite kimin olmaldr? Hkm koyma yetkisi kimin olmaldr?! Kime boyun eilmelidir?! Bir baka deyile, kime "kulluk" edilmelidir?!
"Egemenlik sadece Allah'n tekelindedir. O yalnz kendisine kulluk sunmanz emretmitir. Dosdoru din, ite budur. Fakat insanlarn ou bu gerei bilmiyor."

Hkm koyma yetkisi, sadece ve sadece Allah'n olmaldr. lahlnn her eye egemen olmas gereince hkm, sadece Allah'a zgdr. Zira egemenlik tanrln niteliklerindendir. Egemenliin kendisine ait olduunu ileri sren, ister bir birey, bir snf, bir parti, ister bir grup, bir ulus, isterse uluslararas bir rgt emsiyesi altnda tm insanlar olsun- tanrln nitelikleri noktasndan herkesten nce Allah'a sava am demektir. Tanrln ba nitelii durumundaki egemenlik noktasnda yce Allah'a sava aan ve egemenliin kendisine ait olduunu ileri sren, yce Allah' apak bir biimde inkr etmitir. Byle bir kimsenin kfir olduu noktasnda dinin kesin hkm iin, sadece bu ayetteki ifade bile yeterlidir! Kiiyi dosdoru dinin erevesinin dna karan, tanrln ba nitelii konusunda Allah'a sava am bir konuma getiren bylesi bir iddia iin, sadece putperestlikte tek bir kalp yoktur. Bir baka deyile bylesi bir
1

Zuhruf suresi 54 bu anlamda incelenebilir

Atalar taklid

iddiaya kalkan kiinin ille de, "Sizin iin, kendimden baka bir tanr tanmyorum!" ya da -tpk Firavun gibi aka- "Sizin en yce rabbiniz benim!" demi olmas art deildir. Sadece, Allah'n eriatn egemen klmayp, bir kenara iterek, yasalar baka bir temele dayandrmak ya da sadece Allah dnda egemen konuma gelmi makamdakileri, otoritenin kayna olarak grmek bile bu trden bir iddiaya kalkm bir konuma srklenmeye yeterlidir. Bunu yapan, tm uluslar ya da bir grup insan bile olsa, durum deimemektedir... slm sisteminde mmet, kendisine bir ynetici seerek ona Allah'n eriatnn hkmlerini uygulama yetkisini verir. Ancak bu, yasalara meruluk kazandran egemenliin temelinde mmetin bulunduu anlamna gelmez. Tam tersine egemenliin kayna sadece Allah'ndr. Ne var ki, slm aratrmaclarndan bile pek ok kimse, hkmet eden yani yneten ile otorite kaynan birbirine kartrmaktadr. nsanlar bir btn olarak, egemenlik yani hkm koyma hakkna sahip deildirler. Bu hak sadece, bir olan Allah'a aittir. nsanlar sadece, Allah'n eriatnda bildirdii hkmleri uygulamak durumundadrlar. Allah'n eriatnda yer almam bir hkmn ne doruluu szkonusudur, ne de meruluu! Doru olan, sadece Allah'n koyduu hkmlerdir... Hz. Yusuf, hkm koyma hakknn sadece Allah'a ait olduunu aklamasnn ardndan yle diyor:
"O yalnz kendisine kulluk sunmanz emretmitir."

Bu aklamay Arap insannn anlad biimiyle anlayabilmemiz iin ncelikle, sdece bir olan Allah'a zg klnan "tapmann, kulluk etmenin" anlamn iyice kavramamz gerekmektedir... Ayette bunu ifade iin kullanlan "a-be-de" fiilinin szlk anlam: itaat etmek, boyun emek, onurunu yenip alakgnll olmaktr... Balangta bu fiilin, slmdaki terminolojik anlamyla dinin gereklerini yerine getirmeyi iermesi szkonusu deildi. Sadece, szlk anlamyla alnmas sz konusuydu... Zaten bu ayet ilk indii srada, dinin gerekleri tmyle henz bildirilmediinden, szkonusu fiilin o anda terminolojik anlamn da ierebilmesi mmkn deildi. Dolaysyla bu fiille ifade edilmek istenen, o an iin szlk anlamndaki kapsamdr. Ki bu ayn zamanda, terminolojik anlamda da aynen yer alacaktr. Bununla anlatlmak istenen; gerek kulluk noktasnda, gerek yasalar ve ahlki davranlar noktasnda, sadece Allah'a itaat etmek, sadece O'na boyun emek, sadece O'nun buyruklarn benimsemektir. Dolaysyla kulluun gerek gstergesi, tm bu konularda sadece Allah'a boyun emektir. Zira Allah, yaratklarndan herhangi bir kimseye deil, sadece kendisine kulluk edilmesini istemitir. Tapnmann, kulluk etmenin anlamn bu ekilde kavramamzn ardndan Yusuf'un, hkm sadece Allah'a zg klmay, neden sadece yce Allah'a kul etmekle akladn da daha iyi anlyoruz. Zira, hkm yce Allah'dan bakasna ait olmas durumunda, O'na kulluk edebilmek, O'na boyun eebilmek gerek anlamda mmkn deildir. Yce Allah'n, gerek insanlarn yaam, gerekse varlklar dzeni iin kaderde belirledii kar konulamaz hkmlerinde de; insanlarn yaamlarna ilikin belirledii ve seimi onlarn iradesine brakt eriatndaki hkmlerinde de ayn olgu geerlidir. O'na boyun emek, ancak O'nun tm hkmlerinin benimsenmesiyle gerekletirilebilir. Burada bir kez daha yineliyoruz: Hkm noktasnda Allah'la ekimeye kalkmak, buna cret edenin Allah'n dininden kmas demektir. -Bu, dinin mutlak ve ak bir hkmdr!- nk. bylesi bir eylem kiiyi, sadece Allah'a kulluk etme izgisinin btnyle dna karmaktadr... Hkm noktasnda Allah'la ekimeye kalkmak, buna cret edenlerin Allah'n dininden kesinkes kmasna neden olan dpedz bir irktir! Buna cret edenin iddiasnda hakl olduunu dnenler; byle bir kimseye itaat edenler; onun Allah'a ait otorite ve nitelikleri gaspetmesini yreklerinde de olsa knamayanlar da, onunla ayn akbete dmlerdir! Allah'n tartsna vurulduklarnda, sonuta hepsinin durumu ayndr! Yusuf, gerek dinin, hkm Allah'a zg klarak sadece O'na kulluk etmek olduunu belirtiyor:
"Dosdoru din, ite budur."

Bu szle bir snrlama ifade ediliyor: Hkm Allah'a zg klarak sadece O'na kulluk etmeye aran bu din dnda, dosdoru olan hibir din yoktur!
"Fakat insanlarn ou bu gerei bilmiyor."

Bilmediklerinden trdr ki Allah'n bu dosdoru dinine uymamaktadrlar. Bu noktada hibir ey bilmeyen bir kimsenin, ne inanmas beklenebilir, ne de gerekenleri yapmas!.. Dinin zn ve gereini bilmeyen birtakm kimseleri, onlar da bu dine mensup diye nitelemek ne akla sar, ne de realiteye! Bu tr kimseleri mslman olarak niteleyip eksikliklerinin faturasn da bilgisizliklerine karmak geerli bir mazeret deildir. Zira bilgisizlik ya da bilmemek, szkonusu nitelii tayabilmeyi annda engellemektedir. Aslnda bir eye inanmak, o eyi bilip renmi olmann sonucudur... Akla da manta da uygun olan budur. Bunun byle olduu zaten kendiliinden apak ortadadr.

Atalar taklid

10

Hz. Yusuf, harikulde, net mi net, aydnlatc birka cmleyle bu dinin genel niteliklerini, bu inan sisteminin temel prensiplerini mkemmel bir biimde izmi bulunuyor. te yandan cahiliye sisteminin temellerini de iddetli bir biimde sarsm durumda.. Taut, ilahln en bata gelen nitelii durumundaki "rabblik" iddiasnda bulunmadka yeryzndeki varln koruyamaz. Bu amala o, insanlar kendi buyruu ve hkmne kleletirebilme; kendi dncesine ve yasalarna boyun edirebilme peindedir. Dolaysyla, szkonusu iddiasn, gerek dzlemde pratie dkebilme sevdasndadr. Bunu diliyle aka sylememi olabilir belki ama, uygulamalar bu noktada szden ok daha gl bir kant ve gsterge durumundadr. Taut ancak, insanlarn yreklerinde dosdoru din ve gerek inantan eser kalmad srada ortaya kp varln srdrebilir. Hkmn sadece Allah'a ait olduu; zira kulluun sadece bir olan Allah'a yaplmas gerektii; kulluun hkme boyun emek anlamna geldii; bunun aslnda kulluun bir gstergesi olduu vb. esaslar insanlarn inanlarnda gerekten yer ettii zaman tautun varln srdrebilmesi asla mmkn deildir. brahim
10- Peygamberleri dedi ki: "Gkleri ve yeri yaratan, Allah hakknda da phe mi var? O, sizi gnahlarnz balamak iin aryor ve belirlenmi bir sreye kadar size msade ediyor." Onlar da: "Siz sadece bizim gibi bir insansnz, bizi babalarmzn taptklarndan alkoymak istiyorsunuz. O halde bize apak bir delil getirin!" dediler.
Mevdudi

Peygamberlerin, daveti reddedenlere bu soruyu sormalarnn nedeni onlarn, Allah'a kar takndklar tavrn samaln gstermek istemeleridir. nk her dnemde mrikler Allah'n varlna, O'nun gklerin ve yerin yaratcs olduuna inanmalarna ramen, Allah'tan gelen vahyi, bunun mantiki bir sonucu olarak da yalnzca O'na ibadet etmeleri gerektii gereini reddetmilerdir. Bu nedenle Peygamberler onlara yle bir soru yneltmilerdir: "Siz Allah'n varl hakknda herhangi bir phe iinde misiniz?."
Seyyid Kutub

..nsanlar, yce Allah'n kendilerinden birini mesajnn taycs olarak semesi ile iftihar edeceklerine, bilgisizliklerinden dolay bu seimi tuhaf buluyorlar. Seilmi peygamberler hakknda bu zelliklerini, kukular iin dayanak yapyorlar. Peygamberlerinin davetini teden beri atalarnn taptklar sahte tanrlardan kendilerini vazgeirme isteine balyorlar. Ama peygamberlerinin neden kendilerini bu tanrlara kulluk yapmaktan vazgeirmeye altklarn dnmyorlar. Putperestliin neden olduu akli donukluun doas gerei atalarnn taptklar sahte tanrlar hakknda dnmyorlar. Bunlarn ne gibi bir deerleri vardr? Nedir gerek mahiyetleri? Eletiri ve dnce szgecinden geirildiklerinde dzeyleri nedir bunlarn? Yine putuluun neden olduu akli donukluun doas gerei yeni daveti de dnmyorlar. Tersine kabul etmek iin mucize istiyorlar... Enbiya
53- Onlar: "Biz atalarmz bunlara tapar bulduk" dediler. 54- brahim: "And olsun ki sizler de, atalarnz da apak bir sapklk iindesiniz" dedi.
Seyyid Kutub

Bu cevap, imann salad zgrle, bak ve dnce serbestliine, eya ve olaylar gelenee gre deil gerek deerleri ile deerlendirmeye karlk l gelenein kalplar iinde meydana gelmi, akli ve ruhsal talamaya kant oluturmaktadr. nk Allah'a inanmak, geleneksel kuruntulara dayanan kutsallklardan, hibir kanta dayanmayan donuklam alkanlklardan kurtulmak, zgr olmak demektir. Atalarn onlara ynelik ibadetleri bu heykellere sahip olmadklar bir deeri kazandramaz. Haketmedikleri halde, zerlerine kutsallk kisvesini giydirmeye neden oluturamaz. nk deerler, atalarn geleneklerinden ve onlarn ileri srd kutsallktan kaynaklanmaz. zgr ve serbeste yaplan bir deerlendirmeden kaynaklanr. Mminun
24- Bunun zerine, kavminin iinden kfir kodaman topluluu "Bu, dediler, tpk sizin gibi bir beer olmaktan baka bir ey deildir. Size stn ve hakim olmak istiyor. Eer Allah (peygamber gndermek) isteseydi, muhakkak ki bir melek gnderirdi. Biz gemiteki atalarmzdan byle bir ey duymadk." (Acayiplik beklediklerine dikkat)
Seyyid Kutub

...Gelenein fikir hareketine, kalp zgrlne baskn kt her durumda bu tr rneklere srekli rastlanr. Byle durumlarda insanlar, realitenin nda doru bir sonuca ulamak iin karlarndaki nermeleri dnp incelemektense, gemiin tozlu raflarnda dayanabilecekleri, gemite yaanan bir rnek, bir belge aratrrlar. Eer bu ilk rnei bu belgeyi bulmazlarsa, bu nermeyi ve sonularn kabul etmezler.

Atalar taklid

11

Bu inat ve uyuuk toplumlara gre, bir kere olan bir ey, ikinci bir sefer de olabilir. Ama eer daha nce olmamsa, o eyin u anda olmas imknszdr. Bylece hayat donuklar, hareketsiz hale gelir. "Eski atalarmz" dedikleri belli bir kuan izgisine aklp kalr. Keke bunlar talam, donuklam olduklarn bilselerdi! Tersine onlar, zgrlk ve serbestlik hareketinin davetilerini delilikle suluyorlar. Oysa bu davetiler, onlar incelemeye, dnmeye aryorlar. Kalpleri ile varlk btnnde dile gelen iman kantlar arasndaki engelleri kaldrmaya davet ediyorlar... uara
74- "Yok, dediler, ama biz babalarmz byle yapar bulduk." 75-76- brahim dedi ki: "yi ama, ister sizin, ister nceki atalarnzn olsun, neye taptnz (biraz olsun) dndnz m?"
Mevdudi

Yani, "Onlara ibadetimiz ve hizmetimiz, dualarmz ve mnacatmz duyduklarndan, ya da fayda ve zararlar olduundan deil, atalarmz onlara ibadet ve hizmet ederken grdmzdendir." Bylece onlar putlara tapmalarnn gerek nedeninin, atalarn kr krne taklit etmek olduunu itiraf ediyorlard. Bir baka deyile, yle demek istiyorlard: "Bize sylediinde yeni hi bir ey yok. Bunlarn hi bir ey iitmeyen, fayda da, zarar da vermeyen ta ve tahtadan putlar olduunu biz de biliyoruz. Fakat, yzyllardan beri nesil be nesil onlara tapnan ecdadmzn aklsz kimseler olduuna inanamayz. Bu cansz suretlere tapnmalarnda iyi bir neden olmal; onlara tam olarak inandmzdan biz de ayn eyi yapyoruz." (Hem) "Atalar da ayn dinde idi diye, o dinin gerek olduunu sylemek yerinde midir? nsanlar, tapndklar ilhlarn hi bir ilh sfata sahip olup olmadklarna, kaderleri zerinde g ve etkilerinin bulunup bulunmadna bakmadan atalarnn izinde kr krne gidip durmal mdrlar?"
Seyyid Kutub

Bu heykeller, iitmez, zarar vermez, fayda vermez. Fakat biz atalarmzn onlara yneldiklerini grdk. Biz de onlara ynelerek tapmaya baladk. Bu utandran bir cevaptr. Yalnz mrikler onu sylemekle utanmyorlar. Nitekim Mekke'deki mrikler de byle yapmaktan utanmyorlard. Atalarn bir ii yapmalar onu aratrmadan doru kabul etmenin garantisi saylyordu. Hatta bu anlay slam'n nnde en byk engellerden biriydi. Mrikler atalarnn dininden dnemiyor, bu atalara ballktan vazgeemiyor ve onlarn sapklkta olduklarn bir trl kabul edemiyorlard. Halbuki, bu akl banda birisi iin doru deildi. te tpk bu ekilde bo, kof szler ve deerler, gerein, hakkn karsnda durur. nsanlar, akli ve vicdani ynden dondurulup saptrlarak uyuturulduklar dnemlerde, bu kof eyleri hakka tercih eder hale gelirler. Bu nedenle kendilerini iddetli bir ekilde sarsacak bir uyarana ihtiya duyarlar ki, zgrle bamszla ve dnmeye ynelebilsinler. Bu donma karsnda Hz. brahim -selam zerine olsun- sabrna ve yumuaklna ramen onlar sert bir biimde sarsmaktan, heykellere, bu tur deerlerle kendisine taplmasna izin verilen bozuk inanlara kar dmanln ilan etmekten baka are bulamamtr! te bu ekilde babas ve milleti taptklarna tapmaya devam ettikleri mddete inancyla onlardan ayrlmasna, onlarn ilahlarna ve inanlarna kar, hem kendisinin hem de milletinin eski atalar olmalarna ramen, dmanln aka ilan etmekten ekinmemitir! Kur'an bylelikle m'minlere de retiyordu ki, inan konusunda ne millete n de babaya ho grnmek yoktur. En bata gelen ba, inan badr. En bata gelen deer iman deeridir. Bunlarn dnda kalan btn balar ona baldr. Onlar neredeyse bunlar da oradadr. Hz. brahim onlarn ve nceki atalarnn taptklar tanrlardan sadece birini hari tutmutu: Kasas
36- Musa onlara apak yetlerimizi getirince, "Bu, olsa olsa uydurulmu bir sihirdir. Biz nceki atalarmzdan bylesini iitmemitik" dediler.
Elmall

..byle bir sihri veya bu davay eski atalarmzdan da iitmedik. Demek ki yeni muvaffakyetler yeni yetlerle meydana geliyor, gerekten faydal olan eyleri eskiden yoktur diye reddedenler mahrum kalyor..
Seyyid Kutub

Bu,(Atalarmzdan bylesini iitmedik,sz.H.) kar klmas, rtlmesi mmkn olmayan ak ve anlalr gerei kar sylenen bir demogojidir. Gerek batla kar kp ta batl cevap vermede zorlannca her zaman bu demogojiye bavurulur. Onlar kendilerine sunulan ayetlerin sihir olduunu ileri sryorlar, ama duymam olmalarndan baka bir kant gsteremiyorlar. Onlar bir kant gstererek tartmyorlar. Bir belge ileri srp hakllklarn kantlamyorlar. Tam tersine bir gerei ortaya koymada, bir batl iddiay rtmede ve herhangi bir iddiay savunmada; insana hibir yarar dokunmayan, herhangi bir katkda bulunmayan bu bulank ve kapal sz sylyorlar. Ama

Atalar taklid

12

Musa aralarndaki meseleyi yce Allah'a brakyor. nk grlerini kantlamak asndan tartabilecek bir kant ileri srmemiler. Kendisinden bir delil de istememiler. Sadece her zaman ve her yerdeki batl taraftarlarnn yapt gibi demogoji yapmlar. u halde meseleye ksaca deinmek daha iyidir. Onlardan yze evirmek, aralarndaki meseleye Allah'a brakmak daha uygundur Sebe
43- Karlarnda ak deliller halinde yetlerimiz okunduu zaman o zalimler: "Bu, baka deil, srf sizi atalarnzn tapt tanrlardan men etmek isteyen bir adam." dediler. Ve: "Bu (Kur'n), baka bir ey deil, srf uydurulmu bir iftira" dediler. O kfirler, hak kendilerine geldii zaman: "Bu apak bir sihirden baka bir ey deil." dediler.
Seyyid Kutub

Mrikler, Peygamberimizin kendilerine anlatt duru su kadar berrak ve apak gerei, gemilerinden kalan bulank tortularn, belirli bir temele dayanmayan geleneklerin, tutarsz trelerin gzl ile baktlar. Kuran- Kerim, yaln, tutarl ve belli dorultulu bir gerekle karlarna kmt. Onlar bu yaln gerei karmak ve bunalk atalarndan kalma treleri ve gelenekleri iin tehlike olarak grdkleri ve bu endie ile ayetin bize aktard u sz sylediler: "Bu adamn tek istedii ey, sizi atalarnzn taptklar putlardan vazgeirmektir." Fakat sadece bu kadarn yeterli grmediler. nk sadece atalarnn inan sistemlerine ters dmek, akli bandaki btn vicdanl insanlar tatmin edecek bir sulama deildi. Bu yzden bu ilk iddialarna bir bakasn daha eklediler. Bu yeni iddialar Peygamberimize dil uzatyor, insanlara ilettii mesaj yce Allah'dan getirdiini bildiren tezini reddediyordu...i Zuhruf
22- Hayr, onlar sadece: "Biz babalarmz bu din zerinde bulduk, biz de onlarn izinde gidiyoruz." dediler. 23- Ey Muhammed! Yine byle biz senden nce de hangi memlekete bir uyarc gndermisek, mutlaka orann mark varlkl kimseleri: "Biz babalarmz bir din zerinde bulduk, biz de onlarn izlerine uyarz." dediler. 24- Gnderilen uyarc; "Eer size babalarnz zerinde bulduunuz dinden daha dorusunu getirmisem de mi bana uymazsnz?" deyince, onlar: "Gerekten biz sizin tebli iin gnderildiiniz eyi tanmyoruz." dediler.
Seyyid Kutub

"Bylece doru yola girmekten kananlarn, burun kvranlarn karekterlerinin ayn olduu, srekli ayn kant ileri srdkleri ortaya kyor: "Biz babalarmz bu din zerinde bulduk, biz de onlarn izinde gidiyoruz" veya "onlarn izlerine uyuyoruz..." Sonra bu taklitilikten dolay kalpleri kilitleniyor, akllar kreliyor. Daha doru, daha stn ve kantla kesinlese bile yeni bireyi dnemez oluyor. Sonra grmek iin gzlerini, hissetmek iin kalbini, anlamak iin akln amak istemeyen bu tiplerin yok olmalar, tarih sahnesinden silinip gitmeleri kanlmaz oluyor. te bu tip insanlarn kanlmaz akbetleri Kur'an- Kerim, izledikleri yolup nereye varacan belki grrler diye bu akbeti gzlerinin nne seriyor... Saffat
62- Nasl, bu mu daha hayrl konukluk iin, yoksa zakkum aac m? 63- Gerekten biz onu zalimler iin bir fitne (imtihan) yaptk. 64- O bir aatr ki cehennemin dibinde kar. 65- Tomurcuklar eytanlarn balar gibidir. 66- Mutlaka onlar, ondan yiyecekler de karnlarn bundan dolduracaklardr. 67- Sonra zerine onlar iin kaynar bir iecek vardr. 68- Sonra da dnecekleri yer, phesiz cehennemdir. 69- nk onlar, atalarn sapklkta buldular. 70- imdi de kendileri onlarn izlerinde koturuyorlar. 71- Andolsun ki, onlardan ncekilerin ou sapklkta idiler.

Yukarda ki ayette Cehennem ehlinin hali anlatldktan sonra,onlarn cehennemde bu ekilde azab grmelerinin sebebi olarak nk onlar, atalarn sapklkta buldular. Denilmektedir.Yani onlar atalarndan grdklerini mutlaka uygulanmas gereken eyler olarak addedip adm adm onlarn hatalarn sorgulamakszn taklid ettiler ve onlarn izlerinde kotular bu ise onlara zarardan baka bir ey getirmedi.nk HAKKIN LS,ATALAR,EFENDLER,BYKLER,OUNLUK VEYA FALANCA FLANCA DEL ALLAHIN VAHYDR.ALLAH(c.c)n vahyide Kuran ve Rasln(s.a.v) bizzat snnetinde bulunur.
Ya Rabbi bizi u belirttiin kullarndan eyle. Tauta kulluk etmekten kanp gnlden Allaha ynelenlere mjdeler var. O halde sz dinleyip sonra da en gzelini tatbik eden kullarm mjdele! te onlardr Allahn hidayetine mazhar olanlar ve ite onlardr akl- selim sahibi olanlar. Amin Zmer,17,18