Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Isem : addad
Muqel tkemmlev
- Tafekka-s d tuntimt D tuntimt tfekka-s.
- Aqerruy-is d amubrin ..............................
- Accaren-is d umsiden ..............................
- Tiqejjirin-is d tiwezzlanin ..............................
- Tumas-is d tumsidin ..............................
Ad cfu$
Isem ur-s sin waddaden:
1- Addad ilelli : tafekka - aqerru - accaren - tiqejjirin
2- Addad amaruz : tfekka - uqerru - waccaren- tqejjirin
3- kra n yismawen ur ttbeddilen ara addad. Imedyaten: seksu,
lewuc, tala, tumas......
Ilu$ma
C Af-d addad amaruz n yismawen-agi:
-Azger - inisi - aruy - uccen - abare - tasedda - taat - tixsi - tasekkurt -
tizizwit - tumest.
C er aris-agi tsemde tafelwit :
Izem yezde tigi tameqqrant netta d wuccen, d yilef, d tewtult, d uyul, d
tyait, d tfunast. Llan akk d ixeddamen-is: ilef, yeggan fell-as; uccen, yeddal
yis-s; tawtult, yessumut-itt; abare, yettagem-as-id aman; ayul, izeddem-as-id
isaren; tayait, tettarew-as-id timellalin; ma d tafunast tettak-as-id ayefki...
Isem deg waddad ilelli Isem deg waddad amaruz
C Serwes ger snat n taliwin n yal isem yellan di tfelwit yezrin:
- Acu ibeddlen deg-sen?
- Kifkif amek i beddlen ne ala?
- Beddlen akk ne ala?
T
a
j
e
rrum
t
54
A
s
e
n
f
ar
w
i
s
2
Tudert n yifisen
Ifisen ttidiren di temnain ideg tella tuga d yisekla ne deg unul n tneruft. Ui nsen
d aksum. Tetten imurusen maca tikwal d nutni i d-yettaafen ayen i tetten. Tteggiden
deg yi kra yellan d amsua. eddmen akkenni d tarbat, ttemjajin. Mi ara mlilen
d tarbat weren mai d kra. Ula d izem yella melmi i as-ttekksen lqut-is. Tetten aas
n uksum yernu s temawla. Yiwen yifis yezmer ad ye alamma d 14 n kilu n uksum ef
yiwet n tiremt. Iesmaren nsen ugaren tiemdin, ttruun ula d isan.
Ttidiren yifisen d igerwan, deg waas yid-sen. D tiwlayin i yettebbiren, d acu kan deg
ugraw n yifisen, yal wa ixeddem rray-is.
Tifist tezmer ad tarew si yiwen ar tlata yimeca. Mi ara d-lalen wezznen tamudi n kilu
d urel. Tifisin ttarwent kan, ur sint ara tallit deg useggas ideg smenyafent ad arwent.
Asegzi n wawalen
Amsua : win isuuen, d win yesan iffan.
Isestanen
1. Anida ttidiren yifisen ?
2. D acu i tetten ?
3. Amek i tteggiden ?
4. Deg wacal yid-sen i ttidiren akken ?
5. Acal n yimeca i tezmer ad tarew tifist ?
6. Anwi i yettebbiren deg ugraw n yifisen ?
A
v
r
is
Tagzemt tis 3
55
Izri
er avris
Zik-nni, di tegi, yella yizem d wuccen. Ur ttnaen ur ddukkulen.
Yiwen wass, yenna-as wuccen : Acu tenni, limer ad ak-xedme tisebbain s uglim
n uzger ? Yeqbel yizem. Yexdem-as-tent wuccen. Asmi yekkaw uglim-nni, qqurent
tsebbain-nni, izem qeren-t yiarren-is. Ur yezmir ara ad yelu. Uccen yettrau kan
melmi ara t-ye. Tusa-d tsekkurt tettawi-as-id aman di tqamumt-is armi yelxes uglim-
nni.
1- Tigawt n yimyagen yettuderren deg uris tera ne mazal ?
2- Tigawt n yimyagen yettuderren deg uris tfukk ne ala ?
Ad cfu$
Izri yemmal tigawt yeran, tigawt ikfan
Ilu$ma
C Sefti amyag "ddu" er yizri d wudmawen akkit.
Nekk
Ke
Kemm
Netta
Nettat
Nekkni
Nekkenti
Kunwi
Kunemti
Nutni
Nutenti
C Akez (qel) anwi i d imyagen yeftin er yizri.
Yunag er Fransa, yewwe er din, ixeddem di lluzin.
Walan yizgaren izem yettazzal-d ur-sen.
Nni-as ad iru azekka er ssuq.
C Sefti akken iwata imyagen yellan ger tacciwin. Ini-d anwi yeftin er yizri.
Ielli, (as-d) xali ur-ne. Tameddit (ual).
Yal lexmis (rzef-d), mi yeya ad (ual)
T
a
s
eftit
56
A
s
e
n
f
ar
w
i
s
2
Aeqqa n yired
Aeqqa n yired
Yeffe-d si tcullit
Yebda acrured
Yea tayazit
Xas kan amnet-t
Nni-awen d tidet
Nni-awen akka
edre mi tt-yea
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe
La tettkellixe
Anwa ara k-yamnen
Aeqqa n yired mai d awazen
Aarus awra
Yettazzal yettferfir
Awtul n umada
Yea-t er deffir
Xas kan amnet-t
Nni-awen d tidet
Nni-awen akka
edre mi t-yea
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe
La tettkellixe
Yak lekdeb diri-t
Aarus nmugger-it
Win iggran yezwar-it
Izimer yekcem
Deg yi deg
yi
nijel
Mi t-yera wuccen
Yual kan yerwel
Xas kan amnet-t
Nni-awen d tidet
Nni-awen akka
edre mi yerwel
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe
Anw
a
ara k-yamnen
Ne ad yamen uccen
Mi yerwel dayen d izimer i yemmeen
Wala iiwec
Yeddukkel-d d umcic
Wala mi ireyyec
Yefka-as rric
Xas kan amnet-t
Nni-awen d tidet
Nni-awen akka
edre mi as-t-ifka
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe
Amcic d lxayen
Yettkellix am ke
Ur yessin yiwen
Ayen yufa a
d
t-ye.
Yidir d warrac n TIDDUKKLA
Si tesfift
A
s
e
fru
Tagzemt tis 3
57
D nekk ara yarun
Inisi
Inisi d ameyan di tfekka, tarurt-is dlent-tt tsennanin, taebbut-is tdel s wanaden .
Yezmer ad yesu azal n 27 iuntimen di tezi, 15 di tiddi; ma di taeyt ad ieddi cwi i
kilu. Yettidir si 3 ar 5 n yiseggasen.
Taqerruyt-is d tameyant, idel-itt ucebbub. Tanzarin-is d timeyanin, d tilebanin.
ur-s 36 n tumas, d tiwezzlanin, d tumsidin. Tiqejjirin-is wezzilit, yal ta llant deg-s 5 n
tfednin, tuccar nsent d tumsidin.Tasea-s d tawezzlant, tezga ffrent-tt tsennanin.
Deg uzal yeggan. Mi d-yeli yi, ad yeffe ad d-isis tagella ara ye . Itett ibeac,
ierdayen, igra; itett ula d izerman imeqqranen ... Mi ara tekmer fell-as tegnit, ur irewwel
ara, ad yerr taqerruyt-is ger tqejjirrin n sdat, ad d- qqicwent tsennanin-is. Tikwal ad
isekcem taqerruyt-is di tebbut-is, ad yual amzun d takurt.
Llan yimdanen i ten-id-yettaafen, ttawin-ten-id s axxam; ttarran-ten di tsenduqin,
tessun-asen alim , ttakken-asen arum d uyefki.
C er aris-agi tsemde takara i d-iteddun:
- Aersiw :
- Tanzagt n tudert :
- Tafekka-s :
- Tezi :
- Tiddi :
- Taeyt :
- Anida yettidir :
- Acu itett :
C Fren yiwen uersiw tge-as takara n tnettit.
58
A
s
e
n
f
ar
w
i
s
2
Ad ktazle iman-iw
Ini-d ma tzemrev
1. Ad takze iersiwen yerna ad d-tefke ismawen nsen?
2. Ad d-tini amek tga tfekka nsen?
3. Ad d-tefke tezi, tiddi d taayt n uersiw?
4. Ad d-tini anda yettidir?
5. Ad d-tini s wacu yettidir?
6. Ad d-tini acal yettidir?
7. Ad d-tini amek tga temi-s?
8. Ad d-tini amek yettarew uersiw?
Muqel ma tzemrev
1. Ad takze afeggag n umyag ?
2. Ad tesmerse amaruz akken iwata ?
3. Ad d-takze amatar deg umyag ?
4. Ad d-tekkse afeggag d umatar deg umyag ?
5. Ad takze izri ilaw ?
6. Ad tesmerse addad n yisem anda ilaq?
7. Ad taru isekkilen teri di yal tagnit n tira?
Tagzemt Aris Tajerrumt Taseftit Tirawalt
01
- Ibki d uslem
- Tayuga temme i d-
yeqqimen a nekkni
- Asefru : tayazit d
warraw-is
Amernu
Amyag n
tara
Isekkilen:, , tt.
02
- Abare d wail
- Ameyyez qbel
aneggez
- Asefru : Ssendu
Amqim
awsil n
yisem
Urmir
ussid
Isekkilen : b, d, g,
k, t.
03
- Ayazi d wuccen
- Nneyya tugar tixidas
- Asefru :A mmi zizen
Tinza
Urmir s
"ad"
Tussda
A
s
e
n
far w
i
s
3
1. ad issine$ amek i d-ttalsen timucuha.
2. ad d-gemre$ timussniwin si tmucuha.
3. ad d-jeme$ amud n tmucuha.
Tagzemt 1
ut
61
Ibki d uslem
Zik-nni, yella yiwen yibki yettidir di tegi d tama n wasif. Yiwen wass, imel-d
wasif-nni, yu akk tamurt. Rewlen medden, uggaden amar ad ten-ye. Siwa ibki d uslem
i d-yeqqimen. Ibki, yejgugel deg ufurk n useklu, ma d aslem-nni, iebbek daxel n waman
i wakken ad yali d asawen. Ur yebi ara ad t-awin waman d akessar. Ibki, ia-it uslem-
nni. Imekken afus-is, yessuffe-it-id seg waman, da yesselqef uslem-nni. Yenna-as
yibki-nni : "Ulac ula d tanemmirt ! " Ur yeri ara yif-it limer i t-yea ad t-awin waman.
Isestanen
1. Ayer ur as-id-yenni ara uslem tanemmirt i yibki ?
2. Anida yettidir yibki ?
3. Ayer rewlen medden ?
4. Mi i d-yekkes yibki-nni aslem-nni seg waman iil d ayen yelhan i yexdem ne
ala ?
5. Ayer yesselqef uslem ?
6. Af-d aknaw i wawal "aslem".
7. Af-d seg uris anemgal i wawal "akessar".
62
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Isekkilen : , , tt
Suffe-d seg uris yezrin awalen ideg llan yisekkilen : ,,tt.
er awalen yellan ddaw tugniwin i d-iteddun :
Tainat tajeigt taqettunt
Asekkil ameqqran Tt
Asekkil ameyan tt
Ad cfu$
Imesli (ut) [tt] nettaru-t s sin yisekkilen "tt". D acu kan di taggara n
yisem unti, xas nenna-d [tt] ad nettaru yiwen kan n "t ".
Ilu$ma
O Smed awalen s yiwen deg yisekkilen-a : , , tt.
Ye...a, ta..alt, ta..alt, ke.., tame..ult, take..a, l..efna
O er-d awalen-a :
Yeur, yettafeg, liha, lerra, yettaf, tasarut, netta, tamacahut.
O Tazabut. (Aselmad ad d-izubet awalen-a yezrin).
O Aru "tt" ne "t ".
Ye..wali, tafawe.., ye..argu, tirge.., ye..el.
O af-d asuf n yismawen-agi :
Tignatin, tibratin, tizizwa, tineqlin, turin, tifednin, tiqratin.
T
i
r
a
w
alt
64
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Tayuga temme, i d-yeqqimen a nekkni
Zik-nni, yiwen n ufella, ibes-it udfel deg uxxam. Iberdan akk reglen.Ur yelli ssuq,
ur yelli lexla, ur yelli...
Yewwet s akraren, yezla-ten. Yea, an wat-uxxam-is. Adfel yeggumma ad yekkes.
Yual er teen, ifukk-itent. Adfel yeggumma ad yekkes. D timerna i d-irennu. Amek
ara yexdem ? Yual er tyuga ; yezla izgaren, an-ten.
Iqjan yu lal ttmuqulen. Nnan-as : " Awwah... yyaw ad nerret sya. Wigi yean
ula d tayuga, ur a-ttqilin ara ula d nekkni. Da nnejlan yiqjan-nni ; seg wass-nni ur d-
ualen
Muend u Yeya
Tasunt "Tisuraf "
Isestanen
C D acu yeran d ufella ?
C Amek yexdem ?
C Acu yessawen afella armi yezla tayuga ?
C Ayer rewlen yian ?
C Senfel awalen yettuderren s yiknawen iwatan :
Iqjan yu lal ttmuqulen.
T
a
$
uri
66
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Tayazit d warraw-is
Uccen akked tyazit
Tayazit d wuccen
Tenna-as tyazit :
" Anef-asen i warraw-iw "
A-t-aya umcic
Yusa-d er tyazit
Yenna-as : " Ma malic
A
d i
yi-d-
te
fke taqeit ? "
Tenna-as tyazit :
" Anef-asen i warraw-iw "
I Mend-uccen ?
Yewwe-d er lara
Yusa-d er tyazit
D acu i d as-yenna ?
" A
d i
yi-d-
te
fke taqeit "
Tenna-as tyazit :
" Anef-asen i warraw-iw "
A-t-aya
y
izirdi
Yusa-d er tyazit
D acu yettmenni
Siwa taqeit
Tenna-as tyazit :
" Anef-asen i warraw-iw "
Uccen akked tyazit
Tayazit d wuccen
Amcic akked tyazit
Tayazit d umcic
Izirdi akked tyazit
Tayazit d yizirdi
Tenna-asen tyazit :
"Anfet-asen i warraw-iw ".
Ideflawen, si tesfift "Tamurt inu "
T
u
r
a
, ad c
n
u
$
Tagzemt 1
ut
67
D nekk ara yarun
O Ha-t-a uris yexreb, semyezwer akken iwata tiseddarin-is i wakken ad yeqed.
Yuzzel-d umeksa, yemme fell-as. Yeqrem-as tiferrawin-is. Tameddit,
yefka-t i warraw-is, ad tturaren yis-s.
Iwala ikerri annect-ila-t. Yewwet fell-as, da yeqqim din. Ad yerfed ikerri,
ur yezmir ara ; ad yafeg wed-s, accaren-is kecmen di tadu, ggumman
ad d-kksen.
Igider yebra-d i yiman-is seg yigenni n tegnaw, yerfed izimer. Amergu
yettmuqul, yenna-as : " Ula d nekkini ad xedme am netta ".
Nnan-as : " A baba, amek i as-qqaren i ufrux-agi ?" Yenna-asen :
" Nekkni la as-neqqar d amergu ; netta, la ak-yeqqar d igider. "
Amergu yerran iman-is d igider.
O er aris i d-iteddun :
Argaz yualen d ....
Zik-nni, yella yiwen urgaz d amakar. Yiwet n tikkelt, yekcem er yiwen uxxam.
Yufa aqerdac. Yuker-it-id, da seg wass-nni imsex-it Rebbi : yual d aersiw amecu,
tafekka-s akk teur d isennanen.
C Kemmel azwel n uris.
C D acu yual urgaz ? Ayer ?
68
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Abare d wail
Yiwen wass, uccen yellu. Ittnadi ittnadi, armi yufa ajgagal n wail s-ufella n teslent.
Mi yessikid deg yiguza n wail, imi-s ittarew-d aman. Ijgugel, ijgugel, awwah, ulamek!
Yual ibeddel abrid, yenna-as: "zegzaw ! Mazal ur yewwi ara. D nekk ara yeen
aberbur i sagren wucmiten! "
Asegzi n wawalen
Ail : tiurin
Aberbur : d tiurin timeyanin ur newwi ara.
Isestanen
C Acuer abara ur d-yekkis ara ail?
C Acu yenna deg wul-is?
C Acu i tegzi deg uris-agi?
C Kkes-d seg uris-agi isem d umyag kkan-d seg yiwen uar.
C Kkes-d seg uris-agi awal d uknaw-is.
A
v
ris
Tagzemt tis 2
69
Isekkilen: b, d, g, k, t
Imedyaten :
Yiwen wass, abara yellu.
Yual ibeddel abrid.
Yufa ajgagal n wail s ufella n teslent.
Mi yessikkid deg yiguza n wail, ittarew-d yimi-s aman.
- Amek i d-teri isekkilen yuran s uzegga di yal amedya?
- Acu twala deg ususru nsen? I di tira nsen
Isekkilen b, d, g, k, t. ur-sen amgired deg ususru maca ulac-it di tira: md:
targa, agu . Asekkil "g" deg yimedyaten-agi, ur-s yiwet n tira maca sin
yisusruyen.
Ad lemde tira
B b D d G g K k T t
B b D d G g K k T t
Muqel tugniwin terre isekkilen ixuen.
A...ara, abri..., uggu... yessi...id, ...azal...
Ilu$ma
C Muqel tsemde ilem
Ay...i a...ri.. a...rud taban...a
C Semyezwer isekkilen tsufe-d awalen:
[g,r,a,z,a] - [f,r,a,g,a] - [k,a,s,u,m] - [a,l,k,a] - [n,d,i,a,a] - [,a,a,i,n,b] -
[t,s,k,t,a,u]
[,l,a,a,d] - [k,f,i,a,u] - [n,b,e,a,u,d] - [s,d,l,t,a,a,t] - [t,b,d,a,a,a,r] .
C Af-d awalen ixuen:
Ulamma berriket tzizwit, ................-is idet.
Ikrez-itt .............di ccetwa, yea-tt uyul deg ...........
............. d llsas, tameut d .............. alemmas.
Wi yeban aman, yerr er ................
T
i
r
awa
l
t
70
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Amqim awsil n yisem
Amedya
Mi yessakked deg yiguza n wail, imi-s ittarew-d aman
1- er tafyirt tsemde ilem
Ismawen Imyagen
............... ..............
2-er tafyirt tsemde ilem:
Isem d uwsil Amyag d tzela
.................. .................
3-Muqel tsemde ilem:
Imi-s -------------- netta(t)
imi-.......... Nekk im-.......... Ke
imi-.......... kemm imi-.......... Netta
imi-.......... Nekkni imi-.......... Nekkenti
imi-.......... Kunwi imi-.......... Kunemti
imi-.......... Nutni
Ad cfu$
Isem, iteqqen ur-s umqim awsil n yisem.Amqim awsil n yisem immal wi
tt-ilan tawsa.
Amedya: Imi-w (-k,-m,-s, nne, nnte, nwen, nkent, nsen, nsent).
Axxam-iw (...ik, im, is, nne, nnte, nwen, nkent, nsen, nsent).
Deg usuf, tettekk tezdit ger yisem d umqim awsil n yisem. Amedya :
Adlis-iw ( ik ,im, is). Ayla-w ( k, m, s ).
Ilu$ma
C Smed ilem s umqim awsil n yisem:
Win yean amur-..... yessider ti-.....
Ma yella ishel-ak walluy, ader iman-.... di trusi.
Amcum ad t-id-yas wass-.....
C Semres tizdit ger yisem d uwsil-is:
Lebi nne meqqer, ul nne mei.
Yir ccel yettgalla di bab is.
Ala udi d tament i d-iteffen seg yimi s.
Lezzayer d tamurt nne, tamazit d tameslayt nne.
T
a
j
e
rrum
t
Tagzemt tis 2
71
Ameyyez uqbel aneggez
Zik, sin yigra zeden tamduct. Yusa-d unebdu, teqqur temduct-nni. Ruen ad d-nadin
taye. Ufan anu d alqayan.
Yenna-as yiwen deg-sen : "ad nneggez ?"
Yerra-as winna nien : "I lemmer ad yeqqar ula d wagi, amek ara d-nali ? Sya d asawen
ttmeyyiz uqbel ad tneggze ! "
Muend u Yeya
Asegzi n wawalen
Igra (agru) : d imqerqar
Isestanen
C Ayer an yigra tamduct nsen ?
C D acu ttnadin ?
C D acu i d-ufan ?
C Zeden deg wayen i d-ufan ne ala ? Ayer ?
C Iwata uzwel "ameyyez uqbel aneggez " i uris-a ne ala ?
A
v
r
is
72
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Urmir ussid
Imedyaten
Yiwen wass, abare yellu. Ittnadi, ittnadi, armi yufa ajgagal n wail.
Mi yessakked deg yiguza n wail, ittarew-d yimi-s aman.
1- Qqen yal amyag d wazal-is
- Inuda - tigawt ad teru
- Ad inadi - tigawt terru
- Ur inuda - tigawt tera
- Ittnadi - tigawt ur teri
2- Smed ilem
- Ad yarew - ...................
- ............... - tigawt terru
- Ur yuriw - .....................
- .............. - tigawt tera
Ad cfu$
Urmir ussid immal tigawt ezzifen, tigawt i d-yettualen, tannumi.
Amedya : - Ittnadi ittnadi, armi yufa ajgagal n wail.
- Ittarew-d yimi-s aman.
Ilu$ma
C Kkes-d urmir ussid di tefyar i d-teddun:
Layub ttraun temer.
Ttnaen yierdayen di lbext n umcic.
Ur ni ur ukire, qqaren-as wagi d alem.
Ayen txedme ad t-tafe.
C Sefti amyag yellan ger tacciwin er wurmir ussid:
Temi (xdem) ef temer.
(er) yizmawen, (e) wuccanen.
Rebbi (fu) (fer), wi yeccen iwexxer.
Akken semmit i (kkes) fad.
T
a
s
e
ftit
Tagzemt tis 2
73
Tura, ad cnu$
Ssendu
Ssendu, ssendu
Tefke-d udi d amellal
Ssendu, ssendu,
Akken a
d
near abuqal
Taxsayt i azen
y
ifassen
D kemm ay si d lbana
Ulamma la yettwassen
Lif yezzuzzen-it ccna
Nua-d ur-m ad nessendu
Taxsayt-iw tera i llhu
Ii inu ad yendu yefru
S lefel-ik a baba inu
Ssendu, ssendu
Tefke-d udi d amellal
Ssendu, ssendu,
Akken a
d
near abuqal
A taxsayt berka tura
La ttwali qrib d azal
ur-m i d-rri tuttra
Bi-kem ad d-terre azal
Ssendu s ufus s lqis
Udi yufrar yetterqis
Kkse-d abar d nnef-is
I temart d warraw-is.
Ssendu, ssendu
Tefke-d udi d amellal
Ssendu, ssendu,
Akken a
d
near abuqal
Yidir
74
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
D nekk ara yarun
Muqel tugniwin tesqede aris
Akken xedmen e3len
Yers-d uqcic, yemcawar d baba-s, ualen rekben di sin. Wehmen medden, nnan-as:
"Ur uggaden ara Rebbi di zzayla tamebunt!"
Dayen fran-tt:d amar d mmi-s i d-ibubben ayul!
D amar i d-irekben ayul, ma d mmi-s yeafar-it-id s deffir. Medden nnan-as:
"D amar amcum, ur yuggad ara Rebbi di mmi-s aleqqaq!"
Rsen di sin, ualen teddun ef uar. Rwan medden tasa: "Iwwet-iten Rebbi! Ayul
sdat-sen, nutni teddun ef uar!"
Amar yers-d, d mmi-s i irekben,. Medden nnan-as: "Ddunit tuzligt! Amar am wahin
ad ilu ef uar, ilemi i d-ikkren ielli ad irkeb!
Yiwen wass, yiwen umar d mmi-s unagen. Abrid ezzif, da rekkben s nnuba ef
uyul-nni nsen. Kra n tikkelt ideg ara eddin ef ugraw n yimdanen, ad ten-id-ttmuqulen,
yerna ad d-awin tazwayt fell-asen.
Tagzemt tis3
75
Uccen d uyazi
Yiwwas, yunag wuccay d uyazi inig ameqqran. allen i
yidurar d yiallen, zegren isaffen, qegglen di tezza d tluta.
Ass-nni yeli-d fell-asen yi di tegi. Ayazi yuli ef tasaft d
talayant ; uccay yekcem s uruz ad yeddari, yeqqim d aessas.
Akken i d-yenqer lefjer, ihuzz uyazi afriwen, yebda
yesuggu. Mazal urad yekfi, yewwe-it-id wuccen er ddaw
useklu, yenna-as :
- Akka i d taect i ak-yefka Rebbi, win ara as-d-yeslen
ad d-yinin wul-is, ad yejjem taallit : akken i d-yers ut-ik
deg umeu-iw, ndekwale-d seg yies, uzzle-d. Tura, ihi mi
tfukke tuddna, ader-d ad nall.
- Imuqel-it-id uyazi, yegza belli mai d taallit i t-id-yewwin. D aqerruy-is kan i
yeba ad t-ie.
- Yerra-as-d : Ha-t-an ddebb-ik deg wuruz. Saki-t-id si leil ad n-rse !
- Imuqel akka Si Memmed s uruz yellan di ledra, iban-as wuccay yees : iawez, kra
yekka yi netta d aessas, yewwi-t naddam s udem n ssbe.
Yebda wuccen la yettergigi, yeqqar-as i uyazi :
- ru, ru ! ad d-awi luu, ad d-uale !
Yenser am uzrem deg usaur, yeef abrid-is, yekunser.
Asegzi n wawalen
Yesuggu : ittedden
Isestanen
C Acu yexdem wuccen d uyazi ?
C Ansi akk i d-eddan.
C Anda i nsan mi i ten-yeef yi?
C Anwa i d-yusan er-sen s wudem n ssbe?
C Ayen i d-yusa ?
Amek i as-imeslay i uyazi?
C Ayen i as-yenna wuccen : d tidet ne ala?
Ayen ur yessawe ara ad t-ikellex ?
Ayen i yerwel wuccen ?
A
v
r
is
76
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Tussda
er imedyaten
Mi iwala iman-is qrib ad yemmet yessawel i yimeddukkal-is.
Ussan n tegrest qessiit.
Yenna umedyaz : ass-agi lli, azekka wissen.
1- Amek i d-nera isekkilen yettuderren?
2- Acuer i ten-id-nera akken ?
Imesli yuran s sin yisekkilen nessawal-as : imesli ussid.
Ad Cfu$
Imesli ussid nettaru-t s sin n yisekkilen. Md : deg wawalen-agi :
imeddukkal, ussan, azekka. Isekkilen-agi yuran s yini, nessawal-asen isekkilen
(ne imesla) ussiden acku nura-ten s sin n yisekkilen. Ihi, tussda tewwi-d
ad tt-naru s sin yisekkilen.
Ilu$ma
C Derrer awalen yesan imesla ussiden.
Keini ru nekk ad qqime
Anef-iyi d yied asemma
Ay ied rwi-k ad k-qelbe
Tugi ur-i ad d-tecece
S wayen ifazen i ace
Ma d ul-iw er daxel ica
C Err "f ne "ff :
A..ella, as...el, ye...er, u...al, a...ar, i..is, i...assen.
C Err asekkil ixussen.
Ifi..es, a..li, i..ki, a...rud, al...a, a...al, ara...ul, a...ul.
Ab...id, ta..unast, ta...sut, an..ar, ura..., ta...uga, ta..lent.
C Muqel amedya tkemle.
Gen ----------------- yeggan
Awi ----------------
Wwet --------------
Ini --------------- --
Er -----------------
C Aru-d 5 yismawen ideg yella usekkil ussid.
T
i
r
a
w
alt
Tagzemt tis3
77
Tinza
er imedyaten-a
Ur d-usin ara yimeddukkal n warraw-is.
Yusa-d deg yi.
Yejba-d er uxxam nsen s tazzla.
an-ken yimeddukkal nwen ger yiberdan.
1. Wali ma nezmer ad nekkes awalen yettuderren, ad sunt tefyar anamek ne ala ?
2. Acu n waddad ideg llan yismawen i ten-id-iefren ?
3. Acu d-mmalen wawalen yettuderren deg yimedyaten ?
Ad Cfu$
Tanzet d awal ur nettbeddil ara tala. Tetteqqen-d isem er umyag ne
isem er yisem nien.
(yusa-d er uxxam.) ne ger sin yismawen (axxam n mmi-s).
Tanzet yezga yeaffar-itt-id yisem amaruz. Siwa "ar" akked "s " i yeafar
yisem ilelli.
Ha-tent-a tenza : di/deg, si/seg, er, ef, n, fell, ddaw, ar, s...
Ilu$ma
C Af-d tinza yellan di tefyar-a.
Yekcem s axxam .
Yunag er temdint.
Nnig ubrid, i d-tezga tala-nni.
Yettkel ef warraw-is.
Inebgi iulen, ef aekkaz ddu-tt fell-as.
Ddaw ubrid, nnig ubrid, leqrar-is d abrid.
Temi txeddem i temer.
Tamurt tekem s leqq, tefka-d yiwen d mmi-tne
Fell-as akk i nwufeq, ad yettsewwiq fell-ane.
C Err tanzet iwatan deg yilem: i, ef, si, fell, di, n, di, s.
Yexdem tamera ... tzeqqa ... Alas.
Ay afrux ifirelles, elli ... tegnaw ewwes.
Fki-as rray ... Mu, yebna-iyi axxam ... llu.
Yettebbir ... tarwa-s, ur yeggan ara uan ......-asen.
Yeli-d ufrux ....... lecc, ibe-d ..... terurt n umcic.
T
a
j
e
r
rum
t
78
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
Neyya tugar tixidas
Yiwet n tikkelt, inisi yexdem tafellat netta
d wuccen. Kerzen, an aalim. Mi i d-yeder ad
bun lella, yenna-as wuccen : "d nekk ara yawin
ayen yellan nnig wakal. " Inisi yewwi tibelin ma d
uccen imger-d iferrawen .
Yual an irden. Tikkelt-a daen, yenna-as
wuccen : " d nekk ara yawin ayen yellan ddaw tmurt. Tile
ad iyi-tkellxe am tikkelt yezrin ." Inisi yewwi tiyedrin, ma
d uccen issekfel-d iuran. Akken iwala wuccen ixdem-itt i
ay-is, yenna-as : " beu-agi dir-it. Ad tawi kan ne ad awi
kan.Win meqqren di lemer gar-ane ad yawi akk ayen yellan. "
Yenna-as yinisi : - melmi i tlule ay uccen ?
Uccen :- lule asmi yera yilel.
Inisi yeereq d tasa : - ass-nni d nekk i as-issaen times.
Uccen yerfa, yenna-as : - ala ! Mai n win meqqren. Tura, ad tt-nerr win meiyen ad
yawi kra yellan.
- Melmi tlule a Mend uccen ?
- Lule-d ass-a
Uccen ur ifukk ara awal, inisi yekcem deg yiman-is, yebda isuan am ugrud. Uccen yewhem.
- Acu i k-yuen ?
Yerra-as-id yinisi : - ef-iyi-n, ef-iyi-n, tura ad n-lale
Asegzi n wawalen
Ilel : d leber. Aalim : lebel
Isestanen
C Acu yexdem wuccen d yinisi ?
C Acu an tikkelt tamezwarut ?
C Anwa i yewwin ayen yelhan ?
C Amek yeseb iman-is wuccen ?
C Ma nmuqel aris, anwa i d bu-txidas, anwa i d bu-terci ?
Efk-d aknaw iwatan i wawal yersen ef ujerri : uccen issekfel-d iuran.
C Efk-d anemgal iwatan i wawal yersen ef ujerri : inisi yessa times.
A
v
r
i
s
80
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
A mmi zizen
Ad k-wei a mmi zizen,
D lib ma tettu lasel-ik.
Ulac win ara k-iesben,
M
a
ur tessine imawlan-ik.
ader a
d
k-iur wi
n
ijaen !
Ad true ur d-
te
i later-ik.
Ur bi ara ad
terfu,
Ma hede-ak ef lejdud-ik.
Smekta-k-id ma tettu,
Ahat ad k-yeder yies-ik !
Ttwei deg-k ad tecfu,
Ad teku i umeddakkel-ik.
Rfed leqlam ad taru,
Ad tere d acu i ieddan.
Mai d ayen ara temu,
Mai d ayen yettfakkan.
Win d-ilulen ad as-teku,
Akken ad yissin wi t-ilan.
ader
a
d
k-yawi wau,
Lehur i
a
k-nni ad ruen.
D agerruj ur nettfukku,
Wqem-asen amiq zeddigen.
ef llsas iean
bnu,
Ma ulac dderya ad a-zzmen !
Crif XEDDAM
Ccna :NEWWARA.
A
s
e
f
ru
Tagzemt tis3
81
D nekk ara yarun
O a)- er aris-a, suffe-d seg-s ayen d-yemmalen akud.
b)- semres-iten deg tefyirt.
Cfi amzun d ielli ef wass amezwaru mi kecme er uerbaz. Zik
i kkre. Mi d-yual baba si tejmat, yufa-iyi-d deg ufrag. Lli tama n
lkanun, gguni tiremt-nni n lqahwa d uyefki.
Ass-nni, ultma terzef ; qqime-d iman-iw er tkasrunt-nni. Ulamma
rent ciu wallen-iw seg naddam , aebbu yuki akken ilaq.
O Aru imyagen yellan ger tacciwin akken iwata :
Zik (ili) (zde) di taddart. Mi (awe) setta n yiseggasen (awi)-iyi dadda er
Fransa, din (kemmel) leqraya-w armi i d-(awi) agerdas n turagt. Syin (ual) d
er tmurt.
O Ini-d d acu ay d-mmalen wawalen-agi : zik, kra n wussan, yiwen wass...,
smed yis-sen ilmawen n uris.
Izem d ubare
... , yella yiwen yizem d ameqqran, annect-ila-t, maca ur yesi
ara leqder er yiersiwen.Ixemmem amek ara yexdem akken a ten-ye. Iru er yiwen
yifri d ameqqran, yudef deg-s, yerra iman-is yuen, ur yezmir ara ad yekker. ..........
allen-d fell-as kra n lewuc ad ren amek yella. Win ara d-ikecmen er-s ad t-ye.
............, yerza-d er-s ubare, yenna-as : " amek telli ay agellid n tegi ? "
-Yessawel-as-d yizem, yenna-as : adef-d er dagi, er wacu akka tettmuqule ?
-Yerra-as-d ubare : ttmuqule er yidraz i n-yudfen er-k aas, maca wid i d-yettualen
ulac.
82
A
s
e
n
f
a
r
w
i
s
3
C
Ad ktazle$ iman-iw
Acu i twala di tmacahut i d-tewwi ?
Wali ma tzemre ...
O Ad tegzu tamacahut
O Ad d-tere tamacahut s utram ?
O Ad d-talse i tmacahut iwumi tesli ?
O Ad d-taru tmacahut war igulen
O Ad d-taru wed-k tamacahut iwumi tesli ?
Melmi i tettafe iman-ik ? Mi...
O txeddme wed-k ?
O txeddmem di sin?
O txeddmem d agraw?
O txeddme d yinelmaden n tesmilt akken ma llan?
Muqel ma tzemre ...
O Ad takze amyag n tara?
O Ad tesmerse amaruz anda iwata?
O Ad d-takze amatar deg umyag?
O Ad d-tekkse afeggag d umatar deg umyag?
O Ad takze izri?
O Ad takze addad n yisem?
O Ad takze arbib di tefyirt?
O Ad takze aman n yisem?
O Ad taru isekkilen teri yakan ?