B TI NGUYN V MI TRNG H NI TRNG I HC TI NGUYN V MI TRNG H NI

KHOA QUN L T AI

TI: NH HNG CA PHN BN N MI TRNG T

LP: H1Q1 Sinh vin thc hin:Nhm 7

H Ni,thng 9 nm 2012 Mc lc:

DANH SCH THNH VIN NHM 7 STT 1 CC THNH VIN T NGC V S:0946661200 NHIM V - Phn cng cng vic cho cc thnh vin - Tng hp ti liu - Thuyt trnh - Lm slide - Tm kim cc t i liu tng quan v phn bn v nhim mi trng t - Tm kim ti liu v tc ng tch cc ca phn bn

TRN THANH TNG NGUYN NGC TRANG

3 4 5 6

O DUNG HUYN - Tm kim ti liu v nhim mi trng t do ph n hu c NGUYN THU PHNG PHM TH TNH - In n ti liu - Tm ti liu v cc gii php khc phc tc hi ca phn bn - Tm ti liu v tc ng tiu cc ca phn ho hc - In n ti liu - Tm ti liu v:tc ng tiu cc ca phn bn n cc sinh vt trong t

7 8

NGUYN TH HUYN NGUYN THU QUNH

\ PHN M U: Nng nghip hin nay phi sn xut mt lng ln thc n khng ch p ng nhu cu trong nc m cn phc v vic xut khu.Trong khi , din tch t trng trt tnh theo u ngi ngy cng gim do dn s gia tng v cng v s pht trin thnh ph, k ngh v vic s dng cho nhng mc ch phi nng nghip. Do , ngi ta cn phi thm canh mnh hn, dn ti vic lm xo trn dng nng lng v chu trnh vt cht trong h sinh thi nng nghip. Mt trong cc bin php thm canh c s dng nhiu nht l tng cng s dng cc loi phn bn thc y s sinh trng v pht trin ca thc vt.Trong hot ng sn xut nng nghip phn bn l mt trong nhng vt t quan trng v c s dng vi mt lng kh ln hng nm. Phn bn gp phn ng k lm tng nng sut cy trng, cht lng nng sn, c bit l i vi cy la VitNam. Theo nh gi ca Vin Dinh dng Cy trng Quc t (IPNI), phn bn ng gp khong 30-35% tng sn lng cy trng. Tuy nhin phn bn cng chnh l nhng loi ho cht nu c s dng ng theo quy nh s pht huy c nhng u th, tc dng em li s mu m cho t ai, em li sn phm trng trt nui sng con ngi, gia sc. Ngc li nu khng c s dng ng theo quy nh, phn bn li chnh l mt trong nhng tc nhn gy nn s nhim mi trng sn xut nng nghip v mi trng sng. Trong phi k n nhng tc ng ca phn bn n h sinh thi t v c bit l vn nhim t do s dng phn bn khng hp l.V vy, nhm chng ti tin hnh nghin cu ti: nh hng ca phn bn n mi trng t

A.TNG QUAN CHUNG: 1.Cc khi nim: 1.1. Phn bn : Phn bn l nhng cht hoc hp cht c cha mt hay nhiu cht dinh dng thit yu i vi cy trng, gip cy trng sinh trng, pht trin tt cho nng sut v cht lng cao hoc lm tng ph nhiu ca t. Hoc c th hiu mt cch n gin, phn bn l thc n do con ngi b sung cho cy trng. Phn bn thng c chia thnh phn bn hu c v v c:, Phn hu c l hp cht hu c dng lm trong nng nghip, hnh thnh t phn ngi hay ng vt. Phn ha hc hay phn v c l nhng ha cht cha cc cht dinh dng thit yu cho cy c bn vo cy nhm tng nng sut, c cc loi phn bn ha hc chnh: phn m, phn ln, phn kali,phn phc hp, phn hn hp, phn vi lng.

a Hnh 1: Mt s loi phn bn a.phn ho hc

b.phn hu c 1.2. nhim mi trng t: nhim mi trng t c xem l tt c cc hin tng lm nhim bn mi trng t bi cc cht nhim. Ngi ta c th phn loi t b nhim theo cc ngun gc pht sinh hoc theo cc tc nhn gy nhim. Nu theo ngun gc pht sinh c: nhim t do cc cht thi sinh hot. nhim t do cht thi cng nghip. nhim t do hot ng nng nghip. Tuy nhin, mi trng t c nhng c th v mt s tc nhn gy nhim c th cng mt ngun gc nhng li gy tc ng bt li rt khc bit. Do , ngi ta cn phn loi nhim t theo cc tc nhn gy nhim: nhim t do tc nhn ho hc: Bao gm phn bn N, P (d lng phn bn trong t), thuc tr su (clo hu c, DDT, lindan, aldrin, photpho hu c v.v.), cht thi cng nghip v sinh hot (kim loi nng, kim, axit v.v...). nhim t do tc nhn sinh hc: Trc khun l, thng hn, cc loi k sinh trng (giun, sn v.v...). nhim t do tc nhn vt l: Nhit (nh hng n tc phn hu cht thi ca sinh vt), cht phng x (U ran, Thori, Sr 90 , I 131 , Cs 137 ).

2.Hin trng s dng phn bn ti Vit Nam: Hin nay, cc nc pht trin lng phn bn ha hc s dng c xu hng gim xung thay vo l cc loi phn vi sinh bo v mi trng. Tuy nhin th cc nc ang pht trin trong c Vit Nam, phn v c vn c s dng kh nhiu nh vo u th v chi ph v nhng hiu qu nhanh chng tc ng ln cy trng. Nm 1997 bn 126,1 kg/ha, xp x mc trung bnh ca th gii, nhng cn thp hn nhiu so vi Hn Quc, Nht Bn v Trung Quc. Tuy nhin mt s vng thm canh tng v cao th lng phn bn c th c s dng nhiu hn.So vi cc nc s dng nhiu phn bn trn th gii, Vit Nam mi s dng phn bn mc 2% trong chi ph u vo ca sn xut nng nghip, tuy nhin y cng l mt khon chi ph tng i ln. Nhu cu phn bn hng nm ca Vit Nam khong 7,5 8 triu tn phn bn cc loi trong loi phn NPK c nhu cu cao nht khong 2,5 triu tn/nm, k n l phn ur 2 triu tn nm, phn ln 1,3 triu tn/nm.

Bng 1.Lng phn bn v c s dng VitNam qua cc nm

(n v tnh: nghn tn N, P 2 O5 , K2 O)

Nm 1985 1990 1995 2000 2005 2007

N 342,3 425,4 831,7 1332,0 1155,1 1357,5

P2O5 91,0 105,7 322,0 501,0 554,1 551,2

K2O 35,9 29,2 88,0 450,0 354,4 516,5

NPK 54,8 62,3 116,6 180,0 115,9 179,7

N+P 2 O 5 +K 2 O 469,2 560,3 1223,7 2283,0 2063,6 2425,2

Do lng s dng nhiu nn cc loi phn cha cc nguyn t a lng chim hu nh ton b lng phn bn s dng v cng c cp nhiu nht khi ni v ngnh phn bn. Trong nhm phn a lng , phn m c lng s dng cao nht, k n l phn ln cui cng l phn kali. Mc d xt v mc cn thit, cy trng cn nhiu kali hn m hay ln nhng do trong t c tng i nhiu K hn N v P nn lng nhu cu phn Kali thp hn hai loi cn li. Nu tnh trn mi ha: nm 1970 tng lng N, P, K bn 51,3 kg/ha (t l N: P2O5: K2O = 1,0: 0,61: 0,24); bnh qun nm t 1976 - 1980 bn 36,5 kg/ha (t l N: P2O5: K2O = 1,0: 0,36: 0,15); bnh qun t nm 1981 - 1985 bn 62,7 kg/ha (t l N: P2O5: K2O=1,0: 0,29: 0,07). So vi bnh qun th gii vo thi gian y l 95,5 kg/ha (t l N: P2O5: K2O = 1,0: 0,8: 0,35) th mc bn v lng P, K cn rt thp. trung du v min ni li cng thp.Ti Vit Nam, trong nhng nm gn y, xu th s dng phn bn cng c kh nhiu thay i. Do yu cu cn b sung ng b cc cht dinh dng cho cy nn ngi nng dn chuyn sang s dng phn tng hp thay cho phn n. V vy, phn NPK, SA, DAP ang c xu hng s dng tng ln cn phn ur ang c chiu hng gim trong c cu phn bn s dng ca nc ta hng nm.

B. TC NG CA PHN BN N MI TRNG T: 1.Tc ng tch cc: 1.1. Tc ng tch cc ca phn v c: - Cung cp cc cht dinh dng d tiu cho cy trng, nng cao ph nhiu cho t - Ci to t VD: dng CaCO 3 ci to t

Tc dng: + Ci thin tnh cht l ha ca t, lm tng cng hot ng ca vi sinh vt, nht l i vi t chua, mn, bc mu + Tng kh nng m ca t chng li s axit ha + Huy ng photpho cho t Kt qu lm tng nng sut cy trng, ci to t 1.2. Tc ng tch cc ca phn hu c: - L ngun hu c to mn cho t, d tr cht dinh dng t t cho cy trng - Hm lng mn trong t cng nh hng n kh nng hp th cc cht ca t. Mn to thnh lin kt mn-khong lm tng kh nng gi cht dinh dng ca t - nh hng n tnh cht vt l: Ci thin v n nh kt cu ca t, lm cho t ti xp, thong kh, tng kh nng gi nc - nh hng n tnh cht ha hc + B sung ngun dinh dng tng hp cho t nh: m, ln, kali, canxi, magie, lu hunh, cc nguyn t vi lng, vitamin + Thay i pH theo chiu hng c li, tng pH cho t chua + Tng phc hu c-v c, lm gim tnh linh ng ca kim loi nng trong t + Trong qu trnh phn gii cht hu c to ra CO 2 kt hp vi H 2 O to ra axit H 2 CO 3 c kh nng ha tan cc cht kh tan thnh d tan - nh hng n tnh cht sinh hc + Tng cng hot ng vi sinh vt trong t gip tng qu trnh xy ra trong t nh mn ha, khong ha, amon ha, c nh nit + Tng s lng vi sinh vt v c s lng v thnh phn loi, khi cht i li mt lng sinh khi ln cho t 1.3. Tc ng tch cc ca phn vi sinh: - Phn vi sinh cha cc vi khun c kh nng chuyn hoascacs cht dinh dng dng c nh sang dng ha tan nh photpho, kali

10

- kh nng hp th mt s kim loi nng gim nhim cho t - To ra mt ngun sinh khi ln cho t sau khi cht - C tc ng tt n tnh cht vt l-ha-sinh ca t - Thn thin vi mi trng 2. Tc ng tiu cc: Nhn tng qut, phn bn thc s l yu t thc y nng sut, cung cp tng lng lng thc cao nc ta hin nay. Cc nghin cu v nh hng ca phn bn n mi trng cha nhiu so vi nhng li ch m n em li, hn na s liu cng cha y m ch nhm vo mt s kha cnh. D sao, mt tri ca phn bn cng bt u xut hin, l: - S dng tp trung, mt cn i v phn ho hc mt s vng bc u gy ra nhim bn nc mt v nc ngm v NH4+, NO3- - S dng phn bn cao bt u gy tch ng kim loi Cu Zn, Cd, Ni... mt skhu vc nh. Hin tng Cd tch ng trong nc v t trng trt l tng i r. Nguyn nhn khng ch l do s dng phn ho hc (cc loi phn ln) m cn do s dng phn hu c, ng k l phn rc v k c ngun nc ti cha c kim sot y . - thy nh hng ca phn hu c c bit l phn bc v phn chung n s tch ly vi khun gy bnh, trng v u trng giun sn. - S dng mt cn i gia phn ho hc, phn hu c gy ra mt s nh hng n tnh cht t nh pH t, trao i canxi, hm lng keo, tng s vi sinh vt t... Mc d v mt k thut, ngi ta hng dn ngi sn xut nhiu bin php kt hp nhm gim ti thiu cc nh hng . - S tch ly cc cht c hi gy bnh cho cy trng v nh hng n sc khe con ngi. 2.1. Thoi ha t do phn bn: Lm dng qu mc phn bn ha hc v thuc tr su l mt trong nhng nguyn nhn ln gy nn tnh trng nhim v suy thoi t ai, nht l t sn xut nng nghip. Theo kt qu iu tra gn y nht ca Vin Khoa hc k thut nng nghip Vit Nam, trong s 21 triu ha t canh tc nng nghip ca Vit Nam th c n 9,34 triu ha t hoang ha. Bnh nh, tng din tch t t nhin l
11

602.506 ha, c 425.835 ha t xm bc mu, trong din tch t ct 15.968 ha, i ni dc 375.000 ha; din tch hoang mc ha hin nay ca Bnh nh l 786 ha. Vit Nam, do nhu cu tng nng sut nn p dng nhng bin php thm canh, tng v bc lt t, lng bn phn khong tng nhanh, mt cn i vi phn hu c. Mt khc khi thu hoch li ly i gn nh ton b cht hu c nn trong t hm lng cht hu c gim nhanh, qu trnh tch ly mn yu i rt nhiu so vi qu trnh khong ha. S ngho mn lm ph hy cu trc ca t, gim phc hp hp th st mn (complexe absorbant argilo humique) nn gim ph ca t.Ngoi ra, vic bn phn khng hp l v khng ng t l cn gy mt cn bng dinh dng trong t. vng ng bng ch ch bn phn m, t bn phn ln v phn kali. Vit Nam, t l N : P2O5 : K2O ph bin l 100 : 29 : 7, trong khi trung bnh ca th gii l 100 : 33 : 17 (FAO, 1992). Vic t bn phn Kali lm gim kh nng hp m ca cy. Do , tuy lng phn ha hc c s dng Vit Nam l rt t so vi trung bnh ca th gii nhng vn gy nh hng rt ln n mi trng t. ng thi vic tng cng thm canh cng lm gim st ph nhiu ca t thng qua vic ly i cc cht dinh dng m khng c bin php no hon tr li. S dng phn khong lin tc vi liu lng cao trong cc h thng nng nghip cng lm axit ha t, v mt phn qua qu trnh nitrat ha khi s dng phn m. Nu cc ion NO3- trong t nhiu hn so vi nhu cu ca cy trng, chng s b ra tri. Tc ng gy chua t ca phn m c th hin trong kt qu th nghim 4 nm nh li trn t ph sa sng Hng ca b mn Th nhng, i hc Khoa hc T nhin H Ni.

Hin tng chua ha xy ra vi cc t ph sa ca Vit Nam, theo kt qu nghin cu ca Phm Quang H (2003) th c hn 68% t ph sa ang trn chua ha, trong c khong 50% mc chua v rt chua v do vic s dng phn bn ang rt c quan tm trnh xu hng chua ha t ph sa
12

- S gy chua trong t do phn SA: Qu trnh nitrate ho SA sinh ra trong t 2 loi axit: (NH4)2SO4 + 4O2 = 2HNO3 + H2SO4 + 2H2O t chua, bn SA c kh nng y ra mt lng chua trao i ln:

t khng chua, NH4+b hp ph vo keo t v y Ca2+ra, do , bn SA lm cho t mt vi dn, lu ngy lm cho t ho chua:

Do bn vi ci thin s gy chua ny, lng tng ng ca CaO c dng nh gi: Bng 3. Lng CaO s dng trung ha t b chua ha do 1kg N tng ng vi tng loi phn:

13

Ngoi phn SA, cc loi phn khong khc nh KCl, K2SO4, Supe ln cng to ra cc gc axit SO42-, Cl cy khng ht hoc ht rt t, tn ti trong t, cng vi nc o thnh axit lm cho t chua.Trong t chua, cc nguyn t gy c s tr nn linh ng hn, lm tng nguy c gy c cho cy trng. Bng 4. Cc tc ng chnh ca pH trong t: Yu t c nhm Ln d tiu Tnh linh ng ca cc nguyn t vi lng Tc ng Gim khi pH tng Hm lng ln nht pH 5.5 7.0 Tt c nhng nguyn t vi lng (ngoi trMo) u linh ng mnh t pH 5.5 6.0. Trong khi tnh c hi ca Mn v Fe li gim trong khong pH ny Tng khi pH tng trong cc loi t c mc phong ha cao Cc SV t khong ha N tt nht trong khong pH 5.5 6.0 S hnh thnh nt sn v chc nng ca chng yu khi pH < 5.0
14

Kh nng trao i cation Khong ha N C nh N

Bnh tt Ha tan phosphate

Mt s bnh c th kim sot bng khng ch pH t (VD: bnh sn si khoi ty gim khi pH t tng) pH phi < 5.5 ha tan phosphate, gii phng P cho TV ht thu

Khi m cc ch tiu dinh dng trong t ngy cng gim (vi cc biu hin nh : t ngy cng chua hn; kim, no baz, dung tch hp thu gim; hm lng mn, cc cht dinh dng tng s v d tiu, a lng v vi lng trong t ngy cng gim), th cc cn bng dinh dng trong h thng t - cy - mi trng b ph v. Ko theo, hng lot cc c t trong t gia tng nh Al3+, Fe3+, Mn2+, H2S, SO42-, ln c nh. Nghin cu tnh trng ny mt s vng trung du v min ni cho thy, khi hm lng cc nguyn t trung lng v vi lng gim s dn ti tnh trng thiu B v Mo cho cy h u, thiu Mg ng, da, h tiu v thiu Zn, B, S i vi cy c ph nng sut cao. 2.2 nhim t do phn bn: 2.2.1 nhim t do phn ha hc: Theo tnh ton, mi nm nc ta c khong 60-70% lng phn m khng c cy trng hp th, ang tc ng tiu cc n chnh h sinh thi nng nghip nh lm chai cng t, nhim ngun nc v c th gy t bin gen i vi mt s loi cy trng. Phn ure cha khong 44 48% N nguyn cht. Nh vy, vi nhu cu s dng phn ure l 2 triu tn/nm, hng nm, t tip nhn thm khong 6.000 tn N khng c cy trng hp th. S dng phn bn khng ng k thut trong canh tc nng nghip nn hiu lc phn bn thp, c trn 50% lng m, 50% lng kali v xp x 80% lng ln d tha trc tip hay gin tip gy nhim mi trng t. Bn nhiu phn m vo thi k mun cho rau qu, lm tng ng k hm lng NO3- trong sn phm. - nhim do phn m: Trong cc loi thc n, nc ung c con ngi s dng hng ngy th rau xanh a vo c th mt lng NO3-ln nht. S tch lu NO3- cao trong cy t gy c i vi cy trng nhng rt nguy him cho con ngi nht l tr em. Tnh c ca NO3- khng
15

ng k nhng trong qu trnh bo qun, vn chuyn v tiu ho ca con ngi th NO3- b kh thnh NO2. Trong mu NO2-ngn cn s kt hp gia hemoglobin vi oxy lm cho vic trao i kh ca hng cu khng c thc hin trong qu trnh h hp. Trong qu trnh dinh dng ca cy trng phn bn l yu t then cht quyt nh nng sut nhng bn phn khng hp l, thu sn phm khng ng thi im s lm tng d lng NO3- trong rau qu. Cy trng ht m ch yu l dng NO3- v NH4+, qua qu trnh bin i sinh ho tng hp nn protein v cc axit amin. Bn nhiu N, qu trnh quang hp yu N t NH4+, NO3- s khng c chuyn thnh axit amin, protein m c tch lu dng NO3- trong sn phm. C nhiu nguyn nhn dn n hm lng NO3- tch lu cao trong rau nh: ging, nhit , nh sng, t ai... nhng nguyn nhn ch yu c nhiu nh khoa hc nhn nh l phn m.Theo PGS.TS. Trn Khc Thi (1999) khi nghin cu tn d NO3trong rau trng ca dn vng ngoi thnh H Ni u c tn d NO3 -cao hn so vi trng rau theo quy trnh sn xut rau sch ca S Khoa hc cng ngh v mi trng H Ni v u vt ngng cho php. i vi ci bp (Nguyn Vn Hin, 1994) hm lng NO3- r v l thp hn thn 2 - 2,5 ln. S dng N s lm tng nng sut ci bp nhng vi liu lng qu cao s lm gim hiu qu kinh t ng thi lm tng NO3-. Thu hoch sau bn phn m 2 tun s lm gim hm lng nitrat. Kt qu phn tch NO3- trong ci bp ti thi im 7 ngy sau bn cc cng thc 450 - 550 - 650 kg ure/ ha tng ng l: 322,89 - 348,67- 387,78 mg/kg.Thi gian t khi bn N ln cui n khi thu hoch cng c nh hng r rt n tn d NO3- trong nng sn. bp ci hm lng NO3- gim sau khi bn N ln cui 16 -21 ngy v bin php ho m vo nc ti s rt ngn thi gian cch ly 2 - 4 ngy so vi bin php bn vi (Bi Quang Xun, 1999). Nhiu nghin cu ngoi nc cng cho thy phn N ho hc lm tng hm lng NO3- trong nng sn. M.E.Yarvan (1980) cho rng khi tng lng N bn t 30 ln 180 kg/ha lm tng hm lng NO3tng ng trong c c rt v ci c t 21,7 ln 40,6 v 263 ln 473 mg/kg. Phn m dng NO3- lm cy tch lu NO3- cao hn dng NH4+ (Schuphan, Bengtsson, Bosund, Hymo, 1967) Tnh trung bnh, khi bn phn m vo t, thc vt hp thu khong 50 60%, s cn li phn tn vo cc ngun khc nhau.

16

Nitrat (NO3-) l yu t cn thit cho sinh trng v pht trin ca nhiu loi cy trng. Nitrat trong dung dch t hu dng ngay cho cy v cng d dng b thm hoc ra tri. Cc cy mu thng ht thu N dng nitrat. NH4+ c th chuyn ho thnh dng NO3- do s nitrate ho (nitrification) do vi sinh vt t Nitrosomonas v ri chuyn thnh NO2- do vi sinh vt t Nitrobacter.Dng NO3- do t bn phn hoc c to ra t s nitrat ho th rt d b ra tri v khng b hp ph bi keo t mang in tch dng. Nu bn qu nhiu phn ho hc l hp cht nit, lng hp thu ca r thc vt tng i nh, i b phn cn lu li trong t, qua phn gii chuyn ho, bin thnh mui nitrat tr thnh ngun nhim cho mch nc ngm v cc dng sng. Cng vi tng ln v s lng s dng phn ho hc, su v rng ca loi nhim ny ngy cng nghim trng.Hm lng nitrat ln trong t khng ch gy ra nhng nh hng xu ln h sinh thi t m cn c th b ra tri, gy ra nhim nc ngm, do nitrat rt linh ng v gn nh khng b t hp ph. Lm dng phn bn khng ch e da sc khe con ngi, m cn lm mt n nh h sinh thi nng nghip. Kiu canh tc dng nhiu phn v c, kt hp vi vic ngng quay vng ca cht hu c trong t trng, to nn mt e da nghim trng trong vic gi ph nhiu ca t. L do s tch ly lin tc cc cht tp (kim loi, kim) c trong phn ha hc v s bin i cu trc ca t. Thnh phn cht hu c ca t bgim nhanh v kh nng gi nc v thot nc ca t b thay i. Phn ng vt v thc vt khng quay v vi t m cht ng s nhim mc thy cp sau khi ln men amoniac. Hoc chng b em thiu t b, khng v t c. t b mt cht hu c cng s lm cho cc cht c vn b gi li trong thnh phn cht hu c c gii phng v c cy trng ht thu, tch ly v gy c cho cy trng 2.2.2 nhim t do phn hu c: Phn bn hu c - ch yu l phn chung, phn bc l ngun dinh dng quan trng, c tc dng phc hi ph nhiu cho t. Tuy nhin, s dng phn hu c s gy nh hng xu v mt v sinh nu khng tun th ng quy trnh k thut v ngoi cc vi sinh vt gy bnh cng c nhiu ho cht b phn gii ang tn ti dng c hi. Vn ny lin quan cht ch n vic qun l v x l phn trc khi s dng ca b con nng dn nc ta. iu tra Thi Bnh, H Ty, H Ni trong nhng nm qua cho thy: vng

17

trng la 90% h dn c h tiu dng c, trong gn 60% s h s dng phn bc cha x l ti bn cho cy trng. iu tra Ph Th nm 2005, in Bin nm 2006 cng thy khong 70 - 80% s h s dng phn bc, thm ch cha x l trong canh tc nng nghip. Hn 80% s h trng rau nng thn dng phn ti bn rau. Hin nay, tp qun s dng phn bc ti theo cc hnh thc: - 50% lng phn bc trn tro bp bn lt, 10% lng phn bc c pha long bng nc ti cho cy trng. - 40% phn bc trn tro bp cng vi vi bt v khong 10 14 ngy, sau bn cho cy trng. Cch bn phn ti ny ang gy nhim mi trng t, nc v c khng kh.c bit, thi gian tn ti ca cc tc nhn gy nhim sinh hc tng i di trong mi trng t

Ngoi ra, s dng nhiu phn hu c trong iu kin ym kh, qu trnh kh chim u th, s to ra nhiu axt hu c lm t chua, ng thi to ra nhiu cht c H2S, CH4, CO2. 2.2.3 nhim nguyn t vi lng:

18

Cc nguyn t vi lng thuc nhm cc cht c hot tnh sinh ha, c tc dng trc tip vi cc c th sng. Him ha ca s nhim bi dng t di ng ca cc hp cht ca cc nguyn t c hot tnh sinh hc tng ln khi hm lng mn trong t cao v kh nng hp ph ca t cao. S tch t ca cc dng ny trong t c th ca cc qu trnh sau: - S thay th ng hnh trong cc mng khong st - S hp ph cc ion kim loi bi khong st, c bit l h alophan - Cng kt vi cc oxit v v hidroxit mi kt ta, c bit l Fe - To thnh cc hp cht phc c kim t linh ng 2.2.4 nhim kim loi nng: Kim loi nng c xu hng tch ly trong t, c bit lp t gn b mt. Do vy, mc c hi v lu di phi c ch n. Tnh c ca kim loi nng biu hin ch gy nn s st gim s lng v s a dng ca vi sinh vt t, nh hng ln vi sinh vt c li cho t (v d vi sinh vt ci thin s h hp ca t, phn hy cht hu c, c nh nit). Kim loi nng cn c tc dng gin tip lm gim s phn hy thuc tr su v nhng cht hu c khc thng qua vic tiu dit cc loi vi khun v nm m trong iu kin bnh thng, s chu trch nhim phn gii cc cht nguy hi ny (Silsoe Research Institute, 2003).

19

Bng 8. Hm lng cc kim loi nng trong mt s phn bn thng thng (mg/kg) Nguyn t As Cd Cr Co Cu Hg Ni Pb Zn Bn thi sinh hot 2-26 2-1500 20-40600 2-260 5-3300 0.1-55 16-5300 50-3000 70049000 Phn chung 3-25 0.3-0.8 5.2-55 0.3-24 2-60 0.09-0.2 7.8-30 6.6-15 15-250 Phn ln 2-1200 0.1-170 66-245 1-12 1-300 0.01-1.2 7-38 7-225 50-1450 Vi 1.1-24 0.04-0.1 10-15 0.4-3 2-125 0.05 10-20 20-1250 10-450 Phn m 2.2-120 0.05-8.5 3.2-19 5.4-12 <1-15 0.3-2.9 7-34 2-27 1-42

Vn nhim kim loi nng trong t cng c th gy ra bi vic s dng phn bn hu c. V d, vic cho thm km vo thc n cng nghip cho gia sc nhm phng bnh v tng kh nng tiu ha cng c xem l yu t gy nn s nhim kim loi nng cho mi trng cn c quan tm. Ngi trng rau phn ln u s dng phn chung t heo, g, trong khi nhng gia sc gia cm ny c nui t thc n tng hp l kh ph bin. Thc n dng ny c nhiu khong vi lng. Hm lng kim loi nng trong phn s xm nhp vo t trng v tn lu trong cc loi nng sn c bit l i vi cc loi rau n l nh ci ngt, ci xanh, x lch.Hm lng kim loi nng trong bn thi sinh hot l cao nht. Phn chung cha kim loi nng mc l ngun cung cp dinh dng vi lng cho cy. Vi phn ln, c bit l supe ln c cha mt lng kim loi nng nht nh, ch yu l Cd nhng lng s dng cha cao nn nguy c nhim t v nng sn bi Cd l cha c.Ngoi ra, qu trnh sn xut phn ha hc bng nguyn liu khng tinh khit c th em li mt s nguyn t c hi. V d, cng nghip sn xut phn ln lin tc vi slng nhiu s lm tng hm lng cc nguyn t As, Cd,.. trong t. Nu s dng phn m dng cyanamit canxi (CaCN2) c th tn lu trong t gy hi cho cy trng. Cc kim loi c hi c th tn ti trong t di nhiu dng khc nhau, (hp ph, lin kt) vi cc hp cht hu c, v c hoc to
20

thnh cc cht phc hp (chelat). Kh nng d tiu ca chng i vi thc vt ph thuc vo nhiu yu t nh: pH, kh nng trao i cation (CEC) v s ph thuc ln ngau vo cc kim loi khc. Cc t c CEC cao, chng b gi li nhiu trn cc phc h hp ph. Cc kim loi nng c kh nng linh ng ln t chua (pH < 5,5). Do , vic s dng phn bn ha hc c chua sinh l s gp phn y nhanh vic chua ha t, khin cho cc kim loi nng tr nn linh ng hn. Cc kim loi nng c tch lu trong cc c th sinh vt theo cc chui thc n v nc ung. 2.2.5 Cc halogen: Trong s cc halogen ch c clo l dng a lng trong t cn flo v iod l nhng nguyn t vi lng quan trng. ng ch trong nhng nm gn y l flo, lng d flo trong t c nh hng c n ng vt n c. Sn xut v s dng phn ln l mt ngun a flo vo t. Hng nm, vic s dng phn ln a vo trong t 15-20kg F/ha. nhng vng t nhim nht hm lng flo c th t n 1000-2000mg/kg t.Nng florua trong t cao lm thay i cc tnh cht ha hc ca t. Di nh hng ca florua, axit gim xung, lng cc cht hu c tan trong nc tng ln, th oxi ha gim xung, xy ra s huy ng cc hp cht ca Fe v Mn. Tt c nhng iu ny nh hng khng tt n cc ch s hot tnh sinh hc ca t.Ngoi flo, clo cng l mt cht cn thit cho cy trng. Tuy nhin, nng Cl- qu cao s gy c cho thc vt v ng vt. 2.3 nh hng ca phn bn ln sinh vt t: 2.3.1 Phn ha hc lm cho cy trng bc pht mnh m nhng khng duy tr hiu qu c lu. Ngoi ra chng cn li nhng tn d di cc dng mui trong t gy nn nhng hu qu c th k nh sau : Ngn cn cy trng hp th nhng dng cht cn thit, tiu dit cc loi vi sinh vt hu ch cn thit cho cy trng. Phn ha hc lm gia tng s mn cm ca cy trng vi cc loi bnh. Phn ha hc c th lm cy trng d mn cm vi cc loi bnh hn qua vic git cht cc vi sinh vt trong t m cc vi sinh vt ny bo v cho cy trng khi b mt chng bnh no . Nhiu loi bnh cho cy trng c khng ch bi cc vi sinh vt pht trin quanh vng r cy. Hin tng thiu cc vi sinh vt ny v mt s vi
21

lng cn thit l kh ph bin cc vng t thng xuyn c bn phn ha hc v s thiu cc vi lng thit yu ny li l l do s dng thm phn ha hc. Kt qu l h thng r cy b bao vy bi qu nhiu mt loi nguyn t no m khng th hp th cc nguyn t cn thit khc do lm cho cy b yu i v mt cn i dinh dng v rt d b cc loi bnh tn cng. Phn ha hc ngn cn s hp th cc dng cht cn thit. Quanh vng lng ht ca r cy, keo t t mn hu c chuyn hu ht cc cht khong t dung dch t sang h thng r cy v i vo cy trng. Nhng ht mn s c hp lc i vi cc nguyn tdinh dng nh m, ln, kali, v cc nguyn t kim loi khc. Khi phn ha hc c bn vo t nm ny qua nm khc s gy nn s thay i c bn cu trc ca cc ht mn hu c v khi s dng lin tip, qu nhiu cc phn t phn bn c a vo t mong t c s pht trin mnh v nhanh ca cy trng. Khi c qu nhiu phn t bm quanh cc ht mn lm cho h thng lng ht ca b r b bi thc mt loi nguyn t v khng cn kh nng hp thu cc cht khong khc m cy thc s cn na. Phn ha hc cn tiu dit cc tp on vi sinh vt. t cn phi c coi nh mt vt th sng. Khi phn ha hc c s dng nm ny qua nm khc, cc axit c to thnh s ph hy cc cht mn hu c ph nhiu c to ra t s phn r ca cc c th sinh vt t cht. Cc cht mn ny c tnh nng lin kt cc ht li ti vi nhau to nn s ph nhiu ca t canh tc. Trn b mt ca cc vng t canh tc thng bn phn ha hc, cc ht khng c keo mn hu c lin kt li thng to thnh mt lp rn, t hay nhiu khng thm nc, lp rn trn b mt ny lm cho nc ma hoc nc ti khng thm xung t c m chy ra cc ao h hoc sng sui. Nh vy lp cht rn b mt ny ngn cn khng cho nc thm xung, ng thi cng khng cho nc di ngm ln trn thot hi. Lp t pha di tr thnh b ngp v c tnh axit. Trong lp t thiu kh v c tnh axit ny, mt vi sinh vt b thay i v c th b cht. Hin tng tha m s lm cho b phn ca cy, nht l cc c quan sinh trng s pht trin mnh, to thm ngun thc n cho
22

nhiu loi vi sinh vt gy hi. m tha lm cho v t bo cy tr nn mng, to iu kin d dng cho mt s loi vi sinh vt gy bnh xm nhp, kch thch mt s loi vi sinh vt trong t xm nhp vo r v gy hi cho cy. Su bnh xut hin nhiu lm s ln phun thuc tng theo cng lm nhim mi trng. 2.3.2 nh hng ln nht ca hin tng chua ha t ti cy trng l vic gia tng tnh c ca cc ion Al3+v Fe3+: Khng ch nh hng n cu trc t, lm cho t tr nn ri rc, Al 3+c mt trong t nng cao s gy c cho cy, nh hng n cc qu trnh sinh l, sinh ha ca cy, v cui cng l nh hng n sinh trng v pht trin ca cy, tc hi bao gm: - Gy tr ngi cho s phn chia v ko di t bo - Gy c ch enzym lm nhim v tng hp vt cht ca vch t bo - Lm hi cu trc mng bn thm ca r - Lm gim tnh thm thu ca t bo v qua nh hng n qu trnh tng hp protein - Lm tr ngi cho s hp th cc cht dinh dng NPK, Ca, Mg ca cy - Lm gim s tng trng ca r v thn l - Lm gim s hp thu nc ca cy v hu qu lm gim nng sut cy trng - Lm gim s h hp ca cc t bo r 2.4 M t s bin php khc phc nhim mi trng t v pht trin nng nghip bn vng: - Nng cao li ch ca sn xut nng nghip nh m bo mt s lng nng nghip tng xng, p ng c nhu cu sng ca lng dn s m h thng hng ti. - Tng nng sut nng nghip thng qua vic tng cng s dng cc kiu gen c nng sut cao, chng chu su bnh v thch ng cc iu kin kh khn, duy tr ph ca t, tnh a dng ca cy trng, p dng lun canh cy trng, s dng h thng cy hng nm, cy lu nm, ngh c, chn nui tng hp.

23

- Bo v v ci thin mi trng sng cho con ngi v cc sinh vt khc nh chng nhim ngun nc, gim v loi b s dng cht c tr su bnh, gim s dng phn khong. - Tng cng cc hot ng phi nng nghip khc, to thm cng n vic lm, pht trin c s h tng nhm nng cao dn i sng ngi dn.i vi Vit Nam pht trin cc h thng nng nghip bn vng cn ch : - p dng cc bin php canh tc chng xi mn. - a dng ha cy trng di hnh thc: trng xan, gi v, lun canh. - p dng h thng nng lm kt hp, lm ng kt hp vi cc m hnh a dng, phong ph.

24